GEDETAILLEERDE SPECIFICATIE

Project ‘Ondersteunende Software Verkiezingen (OSV)’

GEDETAILLEERDE SPECIFICATIE ONDERSTEUNENDE SOFTWARE VERKIEZINGEN (OSV) KIESRAAD documentnummer

FS1

aangemaakt op:

13-10-2008

door:

Domagoj Ćosić

voor het laatst gewijzigd op:

23-08-2011

door:

Joachim Nottebaum

gecontroleerd op:

31-01-2012

door:

Rik ten Arve

vrijgegeven op:

OSV

door:

versie:

1.4.3

status:

Gecontroleerd

Gedetailleerde specificatie – Versie 1.4.2

CONTROLEBLAD

CONTROLEBLAD WIJZIGINGSHISTORIE Datum

Auteur

Versie

Status

Wijzigingen

13-10-08 Domagoj Ćosić

0.1

aangemaakt

Aanmaak

22-10-08 Michael Murdfield

0.2

concept

Herziening en aanvulling

28.10.08 Domagoj Ćosić

0.3

concept


03.11.08 Tobias Ducke

0.4

concept


07.11.08 Joachim Nottebaum 0.5

concept


11.11.08 Sven Eulitz

0.6

concept


15.11.08 Robert Mulder

0.7


0.8

concept



0.9

concept

Correctie van de indeling, 2.3.3 Elementen van het …., 2.5.1.2 Kenmerken van de …., 2.7.1.3-> 2.7.1.2.1


1.0

concept


22.01.09 Sophia Linke

1.1

concept



1.2

concept



1.3

concept



1.3.1

concept

Kleine aanpassingen


1.3.2

concept

Kleine aanpassingen (hoofdstuk 2.5.2.2)


1.3.3

concept

Kleine aanpassingen

22.04.09 Marriëlle Pietersma

1.3.3

concept

Kleine tekstuele aanpassingen en vertaling in het Nederlands van Engelstalige paragrafen

23.04.09 Rik ten Arve

1.3.4

concept

Verwerking aangevraagde en gehonoreerde wijzigingen in Jira (P1,2,3,4,5)

02.03.11 Tobias Ducke

1.4

concept

Eerste Kamerverkiezingen, verkiezingsdefinitie in EML formaat, stappenplan, briefstembureaus, aangepaste gebruikersrechten, Hash-Codeverwerking, CSV-Uitvoer


1.4

concept



1.4.1

concept


© IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

Taalkundige controle

PAGINA 2 VAN 242

Gedetailleerde specificatie – Versie 1.4.2

CONTROLEBLAD

19.08.11 Joachim Nottebaum 1.4.2

concept

Verwerking EK aanpassingen inclusief samenvoeging P2 en P3


1.4.2

concept

Verwerking EK aanpassingen inclusief samenvoeging P2 en P3


1.4.3

concept

Aanpassing / uitbreiding op basis review Kiesraad.

VERDELING Naam / Rol / Organisatie

Plaats

Opdrachtgever: Kiesraad

Den Haag

Opdrachtnemer: IVU

Berlijn

CONTROLE KWALITEITSBORGING Datum

Naam

Nieuwe status

13.11.08

Elena Zacharias / Olaf Schiewe

gecontroleerd

15.11.08

Robert Mulder

gecontroleerd

02.12.08

Sophia Linke

gecontroleerd

09.02.09

Sophia Linke

gecontroleerd

09.04.09

Sophia Linke

gecontroleerd

23.04.09

Rik ten Arve

gecontroleerd

18.03.11

Rik ten Arve

gecontroleerd

04.04.11

Rik ten Arve

gecontroleerd

31.01.12

Rik ten Arve

gecontroleerd


PAGINA 3 VAN 242

GEDETAILLEERDE SPECIFICATIE – Versie 1.4.2

INHOUDSOPGAVE

INHOUDSOPGAVE GEDETAILLEERDE SPECIFICATIE ......................................................................... 1 1

OVERZICHT...................................................................................................... 10

1.1

Doel van het document ............................................................................... 10

1.2

Doelgroep ..................................................................................................... 10

2

FUNCTIONELE SPECIFICATIE ....................................................................... 11

2.1 Programma 0: Aanmaken verkiezingsdefinitie ......................................... 14 2.1.1 Referendum aanmaken .......................................................................... 15 2.1.2 Inlezen en opslaan.................................................................................. 15 2.1.3 Log Functie............................................................................................. 15 2.1.4 Help Functie............................................................................................ 16 2.2 Programma 1: Kandidaatstelling door politieke partijen.......................... 17 2.2.1 Kenmerken van de gebruikersinterface .................................................. 17 2.2.2 Wizard Voorbereiding (Nieuwe kandidatenlijsten aanmaken)................. 19 2.2.3 Adresboek .............................................................................................. 23 2.2.4 Opstellen van een kandidatenlijst ........................................................... 26 2.2.5 Beheer van kandidatenlijsten.................................................................. 28 2.2.6 Aanmaken en inlezen Back-up ............................................................... 31 2.2.7 EML-bestanden en formulieren .............................................................. 31 2.2.8 Kopiëren bestanden................................................................................ 34 2.2.9 Log Functie............................................................................................. 34 2.2.10 Help Functie............................................................................................ 34 2.3 Programma 2-3: Onderzoek en Vaststellen kandidatenlijsten................. 36 2.3.1 Onderzoek van kandidatenlijsten............................................................ 36 2.3.2 Inrichting van programma P2-3............................................................... 37 2.3.3 Toegangsbeveiliging............................................................................... 38 2.3.4 Kenmerken van de gebruikersinterface .................................................. 38 2.3.5 Inlezen Kandidatenlijsten, Ontvangstbevestiging en Beveiliging met SHA1-Hashcode ................................................................................................... 39 2.3.6 Registreren van verzuimen bij Kandidaten en Kandidatenlijsten ............ 40 2.3.7 Van ‘Onderzoek’-modus naar ‘Herstel’-modus ....................................... 40 2.3.8 Verzuimfilter............................................................................................ 41 2.3.9 Afronden verzuimherstel en gerelateerde controles ............................... 42 2.3.10 Back-up volledige gegevens en Laden Back-up ..................................... 43 2.3.11 EML-bestanden en formulieren .............................................................. 43 2.3.12 Kandidatenoverzicht uitvoeren ............................................................... 45 2.3.13 Kopiëren bestanden................................................................................ 45 2.3.14 Log Functie............................................................................................. 45 2.3.15 Help Functie............................................................................................ 45 2.3.16 Bijzonderheden bij verkiezingen voor Eerste Kamer, Tweede Kamer en Provinciale Staten met meerdere kieskringen....................................................... 45


PAGINA 4 VAN 242


INHOUDSOPGAVE

2.4 Programma 2-3: Vaststellen kandidatenlijsten ......................................... 47 2.4.1 Inrichting van programma P2-3............................................................... 47 2.4.2 Toegangsbeveiliging............................................................................... 47 2.4.3 Kenmerken van de gebruikersinterface .................................................. 47 2.4.4 Inlezen kandidatenlijsten ........................................................................ 47 2.4.5 Invoeren van lijstnummers...................................................................... 48 2.4.6 Invoeren van lijstencombinaties.............................................................. 48 2.4.7 Aanpassing van kleine verschillen in kandidaatgegevens ...................... 49 2.4.8 Back-up volledige gegevens en Laden Back-up ..................................... 50 2.4.9 EML-bestanden en formulieren .............................................................. 51 2.4.10 Uitvoeren kandidatenoverzicht ............................................................... 52 2.4.11 Kopiëren bestanden................................................................................ 52 2.4.12 Log Functie............................................................................................. 52 2.4.13 Help Functie............................................................................................ 52 2.4.14 Bijzonderheden bij Eerste Kamerverkiezingen ....................................... 52 2.5 Programma 4: Samenvoegen stemtotalen ................................................ 53 2.5.1 Voorbereiding ......................................................................................... 54 2.5.2 Ontwerp van gebruikersinterface/bediening ........................................... 54 2.5.3 Log Functie............................................................................................. 68 2.5.4 Help Functie............................................................................................ 69 2.6 Programma 4a: Samenvoegen stemtotalen (Referenda).......................... 71 2.6.1 Voorbereiding ......................................................................................... 71 2.6.2 Hoofdconcept/bediening ......................................................................... 71 2.6.3 Help Functie............................................................................................ 74 2.7 Programma 5: Zetelverdeling en vaststellen uitslag ................................ 75 2.7.1 Voorbereiding ......................................................................................... 75 2.7.2 Hoofdconcept/bediening ......................................................................... 75 2.7.3 Logging................................................................................................... 80 2.7.4 Aanmaken Proces-verbaal ..................................................................... 81 2.7.5 Uit te voeren overzicht in CSV-formaat................................................... 82 2.7.6 Centrale opslag van stemuitslagen......................................................... 83 2.7.7 Help Functie............................................................................................ 83 2.8 Formulierengenerator.................................................................................. 84 2.8.1 EML uitvoer en formulierengenerator ..................................................... 84 2.8.2 Invoer van GBA tekens........................................................................... 88 2.9 3 3.1

Installatiewizard ........................................................................................... 89 TECHNISCHE SPECIFICATIE ......................................................................... 90 Aanmaken verkiezingsdefinitie .................................................................. 90

3.2 Programma 1 en 2-3..................................................................................... 91 3.2.1 Belangrijkste principes van het architectuurontwerp............................... 91 3.2.2 Systeemcomponenten ............................................................................ 92 3.2.3 Domeinobjectmodel ................................................................................ 96 3.2.4 Gebruikte bibliotheken binnen programma’s 1 en 2-3 ............................ 96 © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 5 VAN 242


3.2.5

INHOUDSOPGAVE

Systeemvereisten (hardware en software) ............................................. 97

3.3 Programma 4 en 5........................................................................................ 98 3.3.1 Algemeen ............................................................................................... 98 3.3.2 Technische grondslagen......................................................................... 98 3.3.3 Concrete structuur van programma 4 en 5 ........................................... 101 3.3.4 Procesomgeving ................................................................................... 108 3.3.5 Gebruikte bibliotheken en software binnen programma’s 4 en 5 .......... 109 3.3.6 Systeemvereisten (hardware en software) ........................................... 111 3.4 Formulierengenerator................................................................................ 111 3.4.1 Architectuur .......................................................................................... 112 3.4.2 XSLT-stylesheets.................................................................................. 112 3.4.3 lettertype............................................................................................... 112 3.5

Integriteit van logbestanden ..................................................................... 113

BIJLAGE A FORMELE BESCHRIJVING VAN DE BEREKENING VAN DE ZETELVERDELING ............................................................................................... 114 BIJLAGE B INFORMELE BESCHRIJVING VAN DE EML-BESTANDEN ........... 149 Doel van de aangepaste EML definities.............................................................. 149 Ontwerpregels ...................................................................................................... 150 Algemeen .............................................................................................................. 150 gewijzigde bestanden ......................................................................................... 150 Nieuwe bestanden .............................................................................................. 157 Restricties van de specifieke berichten ............................................................. 177 210-nomination-kiesraad-strict.xsd ..................................................................... 177 230-candidatelist-kiesraad-strict.xsd................................................................... 187 510-count-kiesraad-strict.xsd .............................................................................. 198 520-result-kiesraad-strict.xsd .............................................................................. 215 BIJLAGE C BESCHRIJVING VAN HET VERKIEZINGSDEFINITIE BESTAND, HET STEMBUREAUBESTAND EN DE REFERENDUMVRAAG .................................. 223 BIJLAGE D BESCHRIJVING VAN DE BEREKENING VAN DE ZETELVERDELING MET FORMELE METHODEN ................................................................................ 227 BIJLAGE E ’BESCHRIJVING TOEPASSING HASHCODES’.............................. 228 Gebruik van de hashcode .................................................................................... 228 Aanmaken van de hashcode ............................................................................... 228 Controle van de hashcode................................................................................... 229


PAGINA 6 VAN 242


INHOUDSOPGAVE

Procedures bij gebruik van de hashcode........................................................... 231 BIJLAGE F DEKKINGSTABEL VOOR DE VOLLEDIGHEIDSCONTROLE VAN DE SPECIFICATIE....................................................................................................... 233 BRONVERMELDING ............................................................................................. 242


PAGINA 7 VAN 242


LIJST VAN AFBEELDINGEN

LIJST VAN AFBEELDINGEN Afbeelding 1: traject van kandidatenlijst bij verkiezingstypen Europees Parlement, Provinciale Staten met slechts één kieskring en gemeenteraad (inclusief deelraad).......................................................11 Afbeelding

2: mogelijke trajecten van kandidatenlijsten bij verkiezingstypen Tweede Kamer en Provinciale Staten met meer dan één kieskring, naar voorbeeld van Tweede Kamerverkiezingen ..............................................................................12

Afbeelding 3: indeling van gebruikersinterface van programma 1 (kandidatenlijstweergave) ....................................................................17 Afbeelding 4: stroomdiagram wizard Nieuwe kandidatenlijsten aanmaken ...............22 Afbeelding 5: gebruikersinterface van programma 1 (adresboekweergave)..............23 Afbeelding 6: indeling van gebruikersinterface van programma 2 .............................39 Afbeelding 7: indeling van gebruikersinterface van programma 3 .............................49 Afbeelding 8: indeling van de gebruikersinterface .....................................................56 Afbeelding 9: invoervenster .......................................................................................59 Afbeelding 10: stroomdiagram handmatige invoer (éénmalig)...................................60 Afbeelding 11: stroomdiagram handmatige invoer (tweevoudig) ...............................61 Afbeelding 12: stroomdiagram inlezen EML-bestand ................................................64 Afbeelding 13: stroomdiagram inlezen EML-bestand ................................................79 Afbeelding 14: N-tier model .......................................................................................99 Afbeelding 15: componenten van het verkiezingssysteem ......................................102 Afbeelding 16: deelgebieden van het objectmodel ..................................................103 Afbeelding 17: ontwerp databaseschema (ER) .......................................................105 Afbeelding 18: systeemoverzicht .............................................................................108 Afbeelding 19: Voorbeeld van EML 210 voor provinciale Statenverkiezing.............186 Afbeelding

20a: Voorbeeld van EML 230i voor Provinciale Statenverkiezingen.............................................................................192

Afbeelding

20b: Voorbeeld van EML 230a voor Provinciale Statenverkiezingen.............................................................................193

Afbeelding

21: Voorbeeld van EML 230b voor Provinciale Statenverkiezingen.............................................................................195

Afbeelding

22: Voorbeeld van EML 230c voor provinciale Statenverkiezingen.............................................................................198

Afbeelding

23: Voorbeeld van de OSV EML 510a voor de gemeenteraadsverkiezingen ..............................................................207

Afbeelding

24: Voorbeeld van de OSV EML 510b voor de gemeenteraadsverkiezingen ..............................................................209


PAGINA 8 VAN 242


Afbeelding

LIJST VAN AFBEELDINGEN

25: Voorbeeld van OSV EML 510d voor gemeenteraadverkiezingen ................................................................211

Afbeelding 26: Voorbeeld van de OSV EML 510a voor een referendum.................212 Afbeelding 27: Voorbeeld van de OSV EML 510b voor een referendum.................214 Afbeelding

28: Voorbeeld van de OSV EML 520 voor een gemeenteraadsverkiezing ..................................................................222

Afbeelding 30: Proces aanmaken hash-code (Zie SIG-rapport, Bijlage A8) ............229


PAGINA 9 VAN 242


1 OVERZICHT 1.1

DOEL VAN HET DOCUMENT

Dit document bevat een gedetailleerde specificatie van de Ondersteunende Software Verkiezingsproces (OSV) voor Nederlandse verkiezingen. Concreet gaat het hierbij om de verkiezingen voor het Europees Parlement, de Eerste en de Tweede Kamerverkiezingen, de Provinciale Statenverkiezingen, de gemeenteraadsverkiezingen (inclusief deelraadsverkiezingen en eilandsraadverkiezingen) en referenda. Het eerste deel van het document bevat de functionele eisen en beschrijft het ontwerp zodat aan deze eisen voldaan wordt. Het tweede deel van het document beschrijft de algemene architectuur van de programma’s en de architectonische beslissingen m.b.t. de afzonderlijke programma’s en geeft een grove schets van het gegevens- en objectmodel. Dit document is gebaseerd op de functionele en technische eisen van de applicatie, die in [1] en [2] worden beschreven. 1.2

DOELGROEP

Dit document dient als basis en oriëntatie voor allen die betrokken zijn bij de planning en realisatie van de software. Daarnaast dient het als referentie voor die personen die geïnteresseerd zijn in de bestanden die de OSV-programma’s aanmaken, de opbouw hiervan en hoe deze tussen de verschillende programma’s uitgewisseld worden.


PAGINA 10 VAN 242


2 FUNCTIONELE SPECIFICATIE De software dient ter ondersteuning van het papieren proces van de verkiezingsprocedure door middel van uitwisseling van gegevens in elektronische vorm en door het aanmaken van noodzakelijke documenten. Op grond van dit proces kan de software in vier programma’s worden opgesplitst: •

kandidaatstelling door politieke partijen (P1)

•

onderzoek en vaststellen van kandidatenlijsten (P2-3, voorheen 2 aparte programma’s)

•

samenvoegen van stemtotalen (P4)

•

zetelverdeling en vaststellen uitslag (P5)

Om alle noodzakelijke documenten voor een bepaalde verkiezing aan te kunnen maken, dient de gebruiker de hierop betrekking hebbende informatie in te voeren (bijvoorbeeld gegevens over het type verkiezing en de verkiezingsdatum). Enkele van deze gegevens hebben betrekking op meerdere van de vier programma’s en moeten hierin uniform aanwezig zijn. Daarom is een aanvullend programma ontworpen voor het aanmaken van een verkiezingsdefinitie waarin deze informatie wordt opgenomen. Alle overige gegevens die het betreffende programma nodig heeft, worden tijdens het gebruik hiervan opgevraagd. De uitwisseling van gegevens tussen de programma’s komt tot stand volgens de EML-standaard, versie 5.0. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de formaten EML 110, EML 210, EML 230, EML 510, EML 520 en EML 630. De concrete uitwerking van de genoemde formaten voor OSV wordt gedetailleerd omschreven in bijlage B. Afbeelding 1 en Afbeelding 2 tonen schematisch de mogelijke trajecten van een of meer kandidatenlijsten vanaf het aanmaken bij de partijen (P1) via de controle door de hoofdstembureaus (P2-3 HSB) tot het vastleggen door het centraal stembureau (P2-3 CSB). Zoals in Afbeelding 1 wordt weergegeven, wordt bij alle typen verkiezingen met slechts één kieskring ook precies één kandidatenlijst opgesteld door een politieke groepering (P1). Deze wordt gecontroleerd door het enige hoofdstembureau (P2) en bij geldigheid samen met de kandidatenlijsten van de andere partijen doorgestuurd naar het centraal stembureau1.

AFBEELDING 1: TRAJECT VAN KANDIDATENLIJST BIJ VERKIEZINGSTYPEN EUROPEES PARLEMENT, PROVINCIALE STATEN MET SLECHTS ÉÉN KIESKRING EN GEMEENTERAAD (INCLUSIEF DEELRAAD)

1

In het geval dat een politieke partij lijsten wenst aan te maken voor meer dan één gemeente met slechts één versie van programma 1, dan moet de politieke partij de huidige lijst handmatig opslaan, daarna de verkiezingsdefinitie importeren en daarna de opgeslagen lijst weer opnieuw importeren. Uiteindelijk kan de geladen lijst worden bewerkt.


PAGINA 11 VAN 242


AFBEELDING 2: MOGELIJKE TRAJECTEN VAN KANDIDATENLIJSTEN BIJ VERKIEZINGSTYPEN TWEEDE KAMER EN PROVINCIALE STATEN MET MEER DAN ÉÉN KIESKRING, NAAR VOORBEELD VAN TWEEDE KAMERVERKIEZINGEN

Bij verkiezingstypen met meerdere kieskringen2 (Tweede Kamer, Provinciale Staten met meer dan één kieskring) zijn er meerdere hoofdstembureaus in overeenstemming met het aantal kieskringen (P2-3 HSB’s). Hier zijn er voor een politieke groepering verschillende mogelijkheden om kandidatenlijsten in te dienen (P1s) mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Bij Eerste Kamerverkiezingen is er slechts één hoofdstembureau (De Kiesraad) waarbij een partij de keuze heeft verschillende lijsten voor elke provincie in te leveren of dezelfde lijst voor meerdere of alle provincies. Afbeelding 2 toont de verschillende mogelijkheden (A, A’ en B) aan de hand van het voorbeeld van de Tweede Kamerverkiezingen. In detail zijn dit de volgende mogelijkheden:

2

Bij Eerste Kamerverkiezingen fungeren de Provincies zoals de kieskringen bij Tweede Kamerverkiezingen en Provinciale Statenverkiezingen. Om in dit dokument niet ieder moment onderscheid te maken tussen kieskringen en provincies, wordt hierna de term provincie bij Eerste Kamerverkiezingen vervangen door de term kieskring.


PAGINA 12 VAN 242


A: een partij dient centraal, een voor alle kieskringen identieke, kandidatenlijst in bij het hoofdstembureau dat tevens centraal stembureau is. Dit onder voorwaarde dat de partij in alle kieskringen meedoet en aan de vorige verkiezingen heeft deelgenomen en daarbij tenminste een zetel heeft behaald. A’: een partij dient de kandidatenlijst centraal in bij het hoofdstembureau dat tevens centraal stembureau is. Dit onder voorwaarde dat de partij meer dan 30 kandidaten per lijst opstelt, in iedere kieskring meedoet en de kandidaten, met uitzondering van hoogstens de laatste vijf, op alle lijsten dezelfde zijn. B: een partij dient de kandidatenlijsten voor iedere kieskring in bij het desbetreffende hoofdstembureau van de desbetreffende kieskring. De hoofdstembureaus sturen de geldige kandidatenlijsten telkens door naar het centraal stembureau (P2-3 CSB). Bij A en A’ stuurt het hoofdstembureau de geldige kandidatenlijsten tevens ter informatie door naar alle andere hoofdstembureaus (grijze pijlen). In de volgende paragrafen worden de bovengenoemde programma’s nader beschreven.


PAGINA 13 VAN 242


2.1

PROGRAMMA 0: AANMAKEN VERKIEZINGSDEFINITIE

Dit programma biedt het centraal stembureau3 de mogelijkheid een verkiezingsdefinitiebestand aan te maken, dat de gemeenschappelijk benodigde verkiezingsgegevens voor programma 1, 2-3, 4 en 5 bevat. Dit bestand wordt vervolgens ter beschikking gesteld aan de gebruikers van alle programma’s van de politieke partijen, in het centraal stembureau, de hoofdstembureaus en de plaatselijke stembureaus. Zo wordt gegarandeerd dat de basisgegevens van de verkiezing in alle betrokken systemen gelijk zijn. Het aanmaken van het verkiezingsdefinitiebestand moet één van de eerste stappen van voorbereiding zijn van een nieuwe verkiezing. Het zou centraal te vinden moeten zijn zodra alle benodigde gegevens beschikbaar zijn. De ingevoerde data worden door P0 opgeslagen als XML bestand. Dit bestand kan worden gedistribueerd per e-mail, of als download op de website van corresponderend CSB (geschikt voor grote verkiezingen), of samen met de software worden verzonden. Kenmerken van de gebruikersinterface Het programma bestaat uit een invoervenster voor de volgende verkiezingsgegevens4: •

type verkiezing (Europees Parlement, Eerste Kamer, Tweede Kamer, Provinciale Staten, gemeenteraad/deelraad, eilandsraad, nationaal referendum en lokaal referendum)

•

gebied (waar nodig) en datum van kandidaatstelling en verkiezingen

•

geregistreerde aanduidingen politieke partijen die deelnemen aan de verkiezingen (indien bekend) voor het betreffende verkiezingsdistrict

De daarop volgende gegevens worden automatisch door het programma ingevuld, afhankelijk van het type verkiezing. De eerste 2 gegevens kunnen door de gebruiker worden aangepast, de voorkeurdrempel niet: •

ID (samengesteld uit type, naam en jaar)

•

aantal te verdelen zetels

•

wettelijke voorkeurdrempel (100, 50, 25 of 10%)

Een aanvullende functie van het programma is de samenstelling van een verkiezingsboom waarin de relatie wordt gedefinieerd van de deelnemende eenheden van een verkiezing (centraal stembureau, hoofdstembureaus (kieskringen) en plaatselijke stembureaus (gemeenten) met behulp van een gebiedsstructuur van Nederland. Deze verkiezingsboom is nodig voor programma 4 en 5. De gebiedsstructuur als zodanig wordt door het programma 0 opgenomen in een (bewerkbaar) EML-bestand, de verkiezingsdefinitie. Dit bevat alle mogelijke gebiedseenheden die bij verkiezingen in Nederland voorkomen. Afzonderlijke verkiezingen gebruiken slechts een deel van deze structuur als verkiezingsboom. Terwijl bij de Tweede Kamerverkiezingen het 3

4

Voor de Tweede Kamerverkiezingen en Europese Parlementsverkiezingen neemt de Kiesraad de rol van het CSB in. Voor de provinciale verkiezingen is het CBS gevestigd in één aparte gemeente. Voor gemeenteraadverkiezingen is het CBS gevestigd in de gemeente zelf, hetgeen de weg van distributie van het verkiezingsdefinitie bestand erg kort maakt. Het aanbestedingsdocument van eisen [1] specificeert ook de invoer van namen en adressen van het centraal stembureau en de hoofdstembureaus. Deze informatie is echter niet gebruikt in één van de OSV programma’s en is daarom uit deze specificatie gelaten.


PAGINA 14 VAN 242


centraal stembureau zich op nationaal niveau bevindt, is dit bij gemeenteraadsverkiezingen op het niveau van de afzonderlijke gemeente. Voor het samenstellen van de verkiezingsboom wordt de gebruiker daarom gevraagd naar de positie van het centraal stembureau in de gebiedsboom. Aan de hand van het type verkiezing wordt vervolgens de juiste verkiezingsboom gegenereerd. Zodra alle benodigde gegevens ingevuld zijn, kan het verkiezingsdefinitiebestand worden aangemaakt door de daarvoor bedoelde knop aan te klikken. 2.1.1 REFERENDUM AANMAKEN Om een verkiezingsdefinitie voor een referendum aan te maken, moeten een aantal gegevens ingevoerd worden. Deze zijn hieronder aangegeven: • Referendumvraag •

Antwoord 1

•

Antwoord 2

... (alleen nodig bij meerdere mogelijke antwoorden) •

Antwoord n

De gebruiker wordt tijdens het invoeren van deze gegevens geholpen m.b.v. opeenvolgende invoerschermen. 2.1.2 INLEZEN EN OPSLAAN Het programma beschikt over de mogelijkheid reeds bestaande verkiezingsdefinitiebestanden in te lezen. De gebruiker kan de ingelezen gegevens bewerken en hieruit een nieuw verkiezingsdefinitiebestand genereren. 2.1.3 LOG FUNCTIE Er zijn drie log-bestanden die door programma P0 bijgehouden worden. Deze logbestanden bevinden zich in een submap van de OSV-map, de opbouw is als volgt: ..Program0\workspace\.metadata\.plugins\de.ivu.wahl.wus.useractionlogger

In het log-bestand met de naam UserAction.log wordt bijgehouden welke interacties er plaatsvinden tussen gebruiker en OSV. Een voorbeeld staat hieronder. Kenmerkend hierbij is dat er eerst een datum-tijd registratie plaats vindt. Daarna wordt er een optelsom getoond en de regel wordt afgesloten door een korte beschrijving van de actie. Een belangrijk gegeven is dat er bij aanmaak van een bestand altijd aangegeven wordt wat de SHA1 hashcode van dit bestand is. 2011-08-31 10:59:03,088 - 47d0d5b467d2cc8e54439ff54349dd83ec5a685e - Programma 0 Start 2011-08-31 10:59:25,583 - 018ce17064e1ee150033ed5204e3c0dd93522cfa - Aanmaken verkiezingsdefinitie bestand: C:\Program Files\OSV\GR2011\export\P0\ Verkiezingsdefinitie_GR2011_HollandsKroon.eml.xml 2011-08-31 10:59:25,588 - d9208d1c533d19a40bc190e0164ffa91528ad452 - SHA1-HashCode: B5 CF 72 82 A1 7A 8B 8A 6A DE 7C C9 CD 56 76 95 B2 83 33 DB 2011-08-31 10:59:32,436 - 97f10caff0beb133ea5c03fd5ae83d25e383757d - Programma 0 Einde

Het log-bestand met de naam UserActionSHA.log bevat de datumtijd registratie van iedere aanpassing van het logbestand en de hashcode van het logbestand voor © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 15 VAN 242


de aanpassing. Een typisch voorbeeld van de inhoud van een dergelijk logbestand wordt hieronder weergegeven. Op basis van de datumtijdregistratie en hashcode kan een eventuele handmatige aanpassing van een logfile vastgesteld worden. 2011-11-23 11:33:12,815 - 8a3b39a45b476602a7cb05975f21023ee205fb10 2011-11-23 16:19:21,008 - a661f372adf9bb0f3dc1b8752ceb02d7bd660323 2011-11-23 16:19:52,920 - 2f02011491e550fe61c5461b7c0339acb1039587 2011-11-23 16:19:56,521 - 654ed51ff917c35d690b4bb14d7cd5ba70d08c47 2011-11-23 16:20:10,443 - c1c1758c09e7f2053d729c22fc3c72e911f64618 2011-11-24 07:29:42,433 - 5d6f2951f502338061eabcb88160e59ddd3e5bdd 2011-11-24 10:26:36,828 - 1b38a0b8cc6274c4d1d8b121fa7aa34efbf9ad4d 2011-11-24 15:00:24,642 - a73a65b60ab28b299306762872afc0a992a7c997

Het derde log-bestand dat wordt aangemaakt heeft de naam wus.log Hierin wordt de start van het programma bijgehouden plus de initialisatie en gebruik van javacomponenten. Met deze logfile kunnen eventuele problemen bij gebruik geanalyseerd worden. Het bestand is leeg als het programma zonder problemen gestart is. 2.1.4 HELP FUNCTIE Het verkiezingsdefinitie programma ondersteunt de gebruiker met de verschillende help functies: 1. In het hoofdmenu heeft de gebruiker de mogelijkheid om een helpbestand te openen in HTML formaat. Het helpbestand bevat dezelfde informatie als de PDF handleidingen. Het biedt tevens de mogelijkheid om te zoeken in het document. 2. Indien de gebruiker de muiscursor boven een actief invoerveld beweegt, wordt er een informatieveld geopend (tool tip). Deze tool tip ondersteunt de gebruiker met uitleg over wat er in het betreffende veld moet worden ingevuld. 3. De datum waarop de verkiezingsboom van de betreffende versie van programma 0 is geladen wordt onderaan het programma getoond.


PAGINA 16 VAN 242


2.2

PROGRAMMA 1: KANDIDAATSTELLING DOOR POLITIEKE PARTIJEN

Het programma biedt politieke partijen ondersteuning bij het opstellen van de kandidatenlijsten. Het programma bevat functies voor het invullen van de gegevens van de afzonderlijke kandidaten en voor de plaatsing van kandidaten op kandidatenlijsten. Via de functies inlezen en opslaan is het mogelijk om (gedeelten van) kandidatenlijsten die op verschillende plaatsen zijn aangemaakt in één uiteindelijke lijst samen te voegen. 2.2.1 KENMERKEN VAN DE GEBRUIKERSINTERFACE Na het starten van het programma krijgt de gebruiker een interface te zien met een indeling zoals in Afbeelding 3. In het bovenste deelvenster bevinden zich algemene gegevens over de verkiezing, zoals naam, jaar en type, evenals het maximale aantal kandidaten per lijst (zie 2.2.2, item 2) en de naam waaronder de politieke groepering wil deelnemen. Deze laatste kan door programma 1 ook worden bewerkt. Politieke groeperingen met een geregistreerde naam zijn verplicht om deze hier te vermelden. De geregistreerde namen van de politieke partijen in de verkiezingsdefinitie kunnen worden geselecteerd in een uitklapmenu.

ALGEMENE GEGEVENS KIESKRINGOVERZICHT

LIJSTGEGEVENS

PERSOONSGEGEVENS AFBEELDING 3: INDELING VAN GEBRUIKERSINTERFACE VAN PROGRAMMA 1 (KANDIDATENLIJSTWEERGAVE)

Het linkerdeelvenster (Kieskringoverzicht) bevat een lijst met kieskringen en is afhankelijk van het type verkiezing en van de modus van kandidaatstelling. Als er op grond van het type verkiezing geen keuzemogelijkheid voor de modus van kandidaatstelling is (Europees Parlement, gemeenteraad, deelraad, eilandsraad, Provinciale Staten met slechts één kieskring), dan worden er geen elementen weergegeven. Bij centrale kandidaatstelling met een identieke lijst in alle kieskringen wordt slechts één element ‘centrale inlevering’ weergegeven. Bij centrale kandidaatstelling met een lijst waarop 1 tot 5 kandidaten onder aan de lijst verschillen, wordt een element voor het gemeenschappelijke gedeelte van de lijst getoond en worden daarnaast de elementen voor de afzonderlijke kieskringen vermeld. Als meerdere kandidatenlijsten


PAGINA 17 VAN 242


onderdeel uitmaken van stellen gelijkluidende lijsten dan wordt tevens het stel waartoe een specifieke lijst behoord, in het linker scherm getoond Bij decentrale inlevering wordt na een initiële keuze uitsluitend de gekozen kieskring weergegeven in het scherm voor de algemene gegevens. Alle vermelde kieskringen worden overeenkomstig hun nummering gerangschikt. Het hoofdvenster (Lijstgegevens) dient voor het invoeren van de kandidaten en gemachtigden overeenkomstig de kandidatenlijst die in het linkerdeelvenster is geselecteerd. Deze invoer van kandidaten en gemachtigden wordt ten behoeve van de overzichtelijkheid over twee tabbladen verdeeld. Bij centrale inlevering van kandidatenlijsten met gemeenschappelijke en variërende delen kunnen de gemeenschappelijke delen uitsluitend via de keuze van het gezamenlijke gedeelte (‘allen’) van de kandidatenlijsten (in het kieskringoverzicht) worden bewerkt. In het onderste deelvenster worden de persoonsgegevens getoond voor de persoon die in het bovenliggende deelvenster met lijstgegevens is geselecteerd. Bovendien krijgt de gebruiker hier de informatie op welke lijsten en op welke plaats een kandidaat werd opgesteld (in het rechterdeel van het onderste deelvenster). Menu structuur Alle functies in het programma die kunnen worden geactiveerd met knoppen in de gebruikersinterface kunnen ook worden geactiveerd via het menu. Met andere woorden, de menu’s zijn een alternatief om de functies uit te voeren. Er is een afhankelijkheid tussen de context en de menu’s die beschikbaar zijn in het programma. Als een kandidatenlijst bijvoorbeeld actief is, dan zijn de menu’s van 'Inleveraar/gemachtigde list' en 'adresboek' niet actief. De menu structuur is als volgt: 1. Bestand

voorbereiding keuzes politieke groepering aanmaken documenten (uitvoeren en afdrukken) alle aangemaakte bestanden kopiëren uitwisselen teksten voor aanmaken documenten herstellen teksten voor aanmaken documenten aanmaken back-up inlezen back-up afsluiten

2. Adresboek

nieuw persoon wijzigen persoon (alleen actief indien persoon geselecteerd is) verwijderen persoon (alleen actief indien persoon geselecteerd is) toekennen kandidaatsgemachtigde (alleen actief indien persoon geselecteerd is) wijzigen kandidaatsgemachtigde (alleen actief indien persoon met kandidaatsgemachtigde geselecteerd is) verwijderen kandidaatsgemachtigde (alleen actief indien persoon met kandidaatsgemachtigde geselecteerd is) inlezen adresboek uitvoeren adresboek


PAGINA 18 VAN 242


3. Kandidatenlijst

toevoegen kandidaat aan lijst wijzigen kandidaat (alleen actief indien kandidaat geselecteerd is) verwijderen kandidaat van lijst (alleen actief indien kandidaat geselecteerd is) verplaatsen kandidaat naar positie (alleen actief indien kandidaat geselecteerd is) 1 positie ophogen van kandidaat (alleen actief indien kandidaat geselecteerd is) 1 positie verlagen van kandidaat (alleen actief indien kandidaat geselecteerd is) toekennen kandidaatsgemachtigde (alleen actief indien kandidaat geselecteerd is) wijzigen kandidaatsgemachtigde (alleen actief indien kandidaat met kandidaatsgemachtigde geselecteerd is) verwijderen kandidaatsgemachtigde (alleen actief indien kandidaat met kandidaatsgemachtigde geselecteerd is kopiëren kandidatenlijst inlezen kandidatenlijst van bestand

4. Lijst van Inleveraar/Gemachtigden

toevoegen Inleveraar/Gemachtigden wijzigen Inleveraar/Gemachtigden (alleen actief indien persoon geselecteerd is) verplaatsen Inleveraar/Gemachtigden (alleen actief indien persoon geselecteerd is) Kopiëren Inlezen

5. Help

Help inhoud Zoeken in Help Website Kiesraad Info

2.2.2 WIZARD VOORBEREIDING (NIEUWE KANDIDATENLIJSTEN AANMAKEN) Via het hoofdmenu kan de wizard Voorbereiding (Nieuwe kandidatenlijsten aanmaken) worden geopend, die de gebruiker door de algemene gegevens leidt en de instellingen met betrekking tot de kandidaatstelling. Afbeelding 4 toont het volgende proces in een schematische weergave: 1. Via een bestandsdialoogvenster wordt eerst een verkiezingsdefinitiebestand geselecteerd (standaard is de laatst gemaakte selectie ingevuld). Dit bestand bevat alle gegevens, zoals type, jaar en ID, van de verkiezing waarvoor de gebruiker een kandidatenlijst wil aanmaken. De gegevens uit het verkiezingsdefinitiebestand zijn voor iedere verkiezing op gelijke wijze vastgelegd en kunnen niet door de gebruiker worden gewijzigd. Op deze manier wordt uniformiteit voor alle OSV-programma’s gegarandeerd. Na inlezen kan men de naam van de politieke groepering opgeven waaronder de kandidatenlijsten dienen deel te nemen. Men dient erop te letten dat groeperingen met een geregistreerde naam verplicht zijn om deze hier te vermelden. Het bovenste schermgedeelte bestaat uit een multiselect box met alle geregistreerde partijen in alfabetische volgorde. De gebruiker heeft de mogelijkheid om uit de lijst politieke groeperingen, ingelezen middels het verkiezingsdefinitiebestand, één of meerdere aanduidingen te selecteren. Wanneer de gebruiker klikt op de


PAGINA 19 VAN 242


aanduiding van een geregistreerde politieke groepering wordt de aanduiding meteen gekopieerd in het corresponderende veld. In de multiselect box is de aanduiding nu inactief geworden, d.w.z. dat de aanduiding niet een tweede keer geselecteerd kan worden. Twee of meer, door een schuine streep gescheiden, aanduidingen van politieke groeperingen tezamen, vormen een samenvoeging van aanduidingen waarbij de uiteindelijke naam van de samenvoeging samengesteld wordt in de volgorde van de geselecteerde politieke groeperingen. In het aanduidingsveld staat de uiteindelijke naam van de aanduiding/politieke partij. Daarnaast blijft het mogelijk de uiteindelijke aanduiding handmatig aan te passen en zodanig elke mogelijke naam en dus ook een nog niet geregistreerde aanduiding in te voeren. Komen in de uiteindelijke aanduiding tekens voor die niet in de geregistreerde aanduidingen van het verkiezingsdefinitiebestand voorkomen en ook niet een scheidingsteken5 (/, -, &) zijn, dan krijgt de gebruiker een aanwijzing dat de aanduiding (of delen van de aanduiding) waarschijnlijk nog niet geregistreerd is(zijn). Afkortingen vormen hierop een uitzondering en worden niet herkend door het programma. Levert een politieke groepering een kandidatenlijst aan zonder naam (blanco), dan wordt dit veld niet ingevuld. Het programma geeft een waarschuwing en de knop volgende blijft beschikbaar in onderstaande gevallen: •

Indien de naam andere dan geregistreerde partijnamen bevat

•

indien de naam alleen scheidingstekens bevat

•

indien een partij twee keer voorkomt

•

indien de naam begint of eindigt met spaties

Een verwijder- knop is beschikbaar om het aanduidingsveld leeg te maken. In dit geval zijn alle geregistreerde partij namen weer beschikbaar in de multiselect box. Bovendien is er een checkbox beschikbaar om aan te geven of het geslacht, de roepnaam en het correspondentieadres van de kandidaat gepubliceerd dient te worden. 2. De gebruiker geeft het aantal zetels op dat bij de vorige verkiezing is behaald. Met behulp van deze gegevens wordt het maximale aantal kandidaten per kandidatenlijst aan de hand van de volgende criteria berekend: bedraagt het aantal zetels behaald bij de laatste verkiezingen 15 of minder, dan mogen er maximaal 50 kandidaten per lijst voorgedragen worden, anders kunnen er 80 kandidaten worden voorgesteld. Wanneer het type verkiezing het inleveren van slechts één kandidatenlijst toestaat (in het geval van verkiezingen voor het Europees Parlement, gemeenteraads-/ deelraads-/ eilandsraadsverkiezingen en Provinciale Statenverkiezingen met slechts één kieskring), volgt meteen stap 6. Wanneer dit niet het geval is en bij de laatste verkiezingen geen zetel behaald is, dan gaat men verder met stap 5. Indien men een samenvoeging van aanduidingen wil aanmaken dan wordt dit ondersteund middels het selecteren van 2 of meer partijen tijdens de selectie van politieke partij.

5

Spatietekens naast een scheidingsteken behoren tot het scheidingsteken.


PAGINA 20 VAN 242


3. Afhankelijk van het type verkiezing (alleen bij Eerste en Tweede Kamerverkiezingen en bij Provinciale Statenverkiezingen met meer dan één kieskring) wordt in deze stap de modus van kandidaatstelling vastgelegd, indien de gegevens in stap 2 dit toelaten. Er kan worden gekozen uit: decentrale inlevering van de kandidatenlijsten bij de afzonderlijke hoofdstembureaus van de kieskringen en centrale inlevering van de lijsten bij het hoofdstembureau van een kieskring. Wanneer op grond van het type verkiezing slechts één modus beschikbaar is (bijvoorbeeld bij de verkiezingen voor het Europees Parlement), wordt deze stap overgeslagen. De geselecteerde modus kan later niet meer worden gewijzigd, d.w.z. dat de gebruiker een nieuwe kandidaatstelling moet aanmaken om de modus te wijzigen. (De data in het centrale adresboek blijven ongewijzigd wanneer er een nieuwe kandidaatstelling wordt aangemaakt). Bij decentrale inlevering van de kandidatenlijsten gaat men door met stap 5. Indien men voor een centrale inlevering heeft gekozen en uit stap 2 blijkt dat het maximum aantal kandidaten per lijst minder is dan 31, dan volgt hieruit dat men onderaan de lijst geen kandidaten kan variëren en direct naar stap 6 gaat. 4. a) Als de gebruiker bij stap 3 heeft gekozen voor centrale inlevering van de lijsten, dan is het mogelijk om maximaal vijf kandidaten onder aan de lijsten te variëren. In deze stap wordt opgegeven hoeveel kandidaten de gebruiker wenst te variëren. Het programma dient over het exacte aantal te beschikken om de gemeenschappelijke en variërende lijstdelen te kunnen onderscheiden. Bij een keuze voor nul kandidaten hoeft slechts één kandidatenlijst voor alle kieskringen te worden ingeleverd en gaat de wizard verder naar stap 6. In het geval van een verkiezing met centrale inlevering met tenminste één variabele kandidaat en slechts twee kieskringen (bijv. provinciale Statenverkiezing in Limburg) wordt stap 5 overbodig en zal worden overgeslagen. De wizard gaat nu naar stap 6. 4. b) De gebruiker wordt gevraagd of het om een op zichzelf staande lijst gaat. Als deze vraag met ja wordt beantwoord, moet men een kieskring selecteren en wordt stap 5 overgeslagen. In dit geval wordt na het afsluiten van de wizard in het kieskringoverzicht slechts de geselecteerde kieskring selecteerbaar. 5. Voor gevallen waarin er meerdere kieskringen zijn en geen uniforme kandidatenlijst voor alle kieskringen wordt ingeleverd, kunnen de lijsten van de kieskringen aan één of meerdere stellen gelijkluidende lijsten worden toegewezen. Alle kandidatenlijsten van een stel gelijkluidende lijsten bevatten dezelfde kandidaten in dezelfde volgorde en worden daarom door het programma bij alle wijzigingen identiek gehouden. Kandidatenlijsten die bij een stel gelijkluidende lijsten horen, krijgen in het kieskringoverzicht een gemeenschappelijk nummer (lijstenstel 1, 2, 3, …)6. 6. Nadat alle voorbereidingen zijn afgerond wordt de knop actief waarmee deze instellingen in het programma opgeslagen kunnen worden: “Voltooien”.

6

Van de door de opdrachtgever vereiste kleurmarkering wordt afgezien omdat dit in strijd is met de eis van barrièrevrijheid.


PAGINA 21 VAN 242


AFBEELDING 4: STROOMDIAGRAM WIZARD NIEUWE KANDIDATENLIJSTEN AANMAKEN


PAGINA 22 VAN 242


Wanneer een nieuwe kandidatenlijst wordt aangemaakt, worden alle gegevens uit de aanwezige kandidatenlijst gewist. Een uitzondering hierop vormen de persoonsgegevens van de kandidaten. Hierover kan de gebruiker via het adresboek blijven beschikken. Nadere informatie over het adresboek volgt in paragraaf Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.. 2.2.3 ADRESBOEK Als het programma voor het eerst gestart wordt, wordt het zogeheten adresboek getoond, dit is een personenlijst waarin alle in het programma aangemaakte personen (kandidaten en gemachtigden) automatisch worden opgenomen na invoer via één der invoermethoden. Fout! Verwijzingsbron niet gevonden. toont de weergave van de gebruikersinterface als programma 1 zich in de adresboek-weergave bevindt. Een andere weergave is de kandidatenlijstweergave, deze wordt in paragraaf 2.2.4 besproken.

Adresboek

Persoonsgegevens

AFBEELDING 5: GEBRUIKERSINTERFACE VAN PROGRAMMA 1 (ADRESBOEKWEERGAVE)

Het adresboek dient om éénmaal ingevoerde persoonsgegevens vaker te kunnen gebruiken. Het record van een persoon kan de volgende gegevens bevatten: •

achternaam (verplicht) gevolgd door generatieaanduiding (facultatief)

•

tussenvoegsel (automatische herkenning als dit per ongeluk in het achternaamveld wordt ingevoerd, door middel van een lijst met veelvoorkomende tussenvoegsels (onafhankelijk van schrijfwijze) en bij vermeldingen in kleine letters eindigend voor de eerste hoofdletter van de achternaam) voorafgegaan door adellijke titel (facultatief)

•

voorletters (verplicht) voorafgegaan door predicaat (facultatief)


PAGINA 23 VAN 242


•

geboortedatum (verplicht voor kandidaten7, anders facultatief)

•

landcode (internationale afkorting volgens ISO 3166-1-alpha-2) (facultatief, alleen verplicht voor buitenlandse adressen)

•

woonplaats (verplicht) (de gebruiker wordt vanaf het invoeren van de derde letter ondersteund met een lijst met plaatsen)

•

roepnaam

•

geslacht (verplicht) (vrije invoer van ‘m’, ‘f’ of ‘v’, facultatief, echter aanbevolen)

•

(Correspondentie)Adres met de volgende gegevens: o straat met huisnummer en toevoeging (facultatief) o postcode (facultatief) o plaats (facultatief) o landcode (internationale afkorting volgens ISO 3166-1-alpha-2, facultatief)

•

gemachtigden ingevolge artikel H 10 en H 10a resp. R 9 en R 9a van de Kieswet (persoon aanwijzen; bij de verkiezingstypen Eerste Kamer, Tweede Kamer en Provinciale Staten met meer dan één kieskring facultatief, bij kandidaten met een buitenlandse postcode echter altijd verplicht)

•

indicatie om correspondentie adres wel of niet af te drukken op de kandidatenlijst.

•

verklaring voornemen tot vestiging in gemeente/provincie (bij Gemeente-, Deel- en Eilandsraadverkiezingen & Provinciale Staten verkiezingen)

Alle verplichte gegevens zijn als zodanig gemarkeerd; vet gedrukt en aangegeven met een ‘*’ links van het invoerveld. Indien een veld bijvoorbeeld alleen verplicht is voor kandidaten (en niet voor andere ingevoerde personen)8, dan wordt dit aangegeven in de zogeheten informatie-tip, rechts van het invoerveld. Dit is een klein informatievenster dat zich opent zodra men de muis beweegt over het ronde blauwe icoon met de letter ‘i’. Bij het invullen van een correspondentieadres worden de volgende gebruiksregels gehanteerd. Als adres kan het woon- of briefadres waarop de kandidaat volgens de gemeente (GBA) staat geregistreerd gebruikt worden. Het is ook mogelijk straat en postcode in te voeren van een correspondentieadres. Het adres dat ingevoerd wordt, wordt gebruikt als adres voor de benoemingsbrief bij eventuele benoeming van de kandidaat. Adres en postcode zijn geen verplichte velden. De postcode wordt gecontroleerd op formaat; het gewenste formaat is CCCC LL (C=cijfer 0 - 9, spatie, LL=hoofdletter A - Z). Plaats en land zijn de plaats en land van het adres dat als correspondentieadres ingevoerd wordt. Bij een adres buiten (Caribisch) Nederland vindt er overigens geen controle plaats op postcode. Op plaatsnaam vindt ook binnen Ne-

7

Indien geboortedag, maand en/of jaar niet bekend zijn kan er op deze plek resp. XX, XX en XXXX ingevuld worden 8 Een dergelijk veld is bijv geboortedatum. © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 24 VAN 242


derland geen controle plaats zodat ook een plaatsnaam die niet opgenomen is in de BAG-lijst gebruikt kan worden. De gemachtigde volgens artikel H 10 & H 10a resp. R 9 & R 9a (zie ook 2.2.5.2) wordt in het persoonsgegevensvenster weergegeven als extra tabblad (kandidaatsgemachtigde) met naam, initialen en adresgegevens. Persoonsgegevens in het adresboek blijven ook na het aanmaken van een nieuwe kandidatenlijst behouden. Men moet deze gegevens expliciet wissen om ze uit het programma te verwijderen. Uitzondering op deze werkwijze is de vermelding van de gemachtigden volgens art. H 10 & H 10a resp. R 9 & R 9a van de Kieswet. De koppeling van een kandidaat en kandidaatsgemachtigde wordt voor iedere nieuwe kandidatenlijst verwijderd; echter omdat de gemachtigde zelf ook een persoon in het adresboek is blijven de persoonsgegevens behouden en kan een eventuele koppeling in een nieuwe kandidatenlijst eenvoudig weer aangemaakt worden. 2.2.3.1 NIEUW PERSOON TOEVOEGEN AAN HET ADRESBOEK Om een nieuw persoon toe te voegen aan het adresboek kan de gebruiker klikken op het icoon ‘Nieuw persoon aanmaken’. Vervolgens wordt er een invoerscherm geopend waarin alle persoonsgegevens ingevoerd kunnen worden. Het hoofdmenu heeft deze menu-optie overigens ook. Niet alle verplichte velden hoeven bij eerste invoer alle ingevuld te worden, ontbrekende informatie kan later worden toegevoegd. Ontbreken er verplichte gegevens en wordt de betreffende persoon op de kandidatenlijst geplaatst, dan toont een icoon in de kandidatenlijst aan dat er informatie mist. De achternaam is echter altijd verplicht, anders is het niet mogelijk om de nieuwe persoon op te slaan. 2.2.3.2 WIJZIGEN VAN PERSOONSGEGEVENS IN HET ADRESBOEK Wanneer een persoon al aanwezig is in het adresboek kan de gebruiker dubbelklikken op de naam, daarna wordt een venster geopend met alle persoonsgegevens welke nu gewijzigd kunnen worden. Als alternatief kan men ook op het icoon ‘Wijzigen geselecteerde persoon’ klikken of op de menu-optie ‘Wijzigen persoon…’ onder ‘Adresboek’ in het hoofdmenu. 2.2.3.3 VERWIJDEREN VAN EEN PERSOON IN HET ADRESBOEK Men verwijdert een persoon uit het adresboek door de menu-optie ‘Verwijderen persoon’ onder ‘Adresboek’ in het hoofdmenu te selecteren of door op het icoon ‘Verwijderen geselecteerde persoon uit adresboek’ te klikken. In het adresboek kan slechts één persoon per keer worden verwijderd. Omdat er een waarschuwingsvenster tevoorschijn komt wanneer een persoon uit het adresboek wordt verwijderd (en zodoende uit het programma wordt verwijderd), is het niet mogelijk een groep personen op hetzelfde moment te verwijderen. Als er een kandidaat uit het adresboek wordt verwijderd, dan verdwijnt deze van alle kandidatenlijsten, nadat het bevestigingsvenster met daarin opgesomd alle betreffende kandidatenlijsten, door de gebruiker positief is bevestigd.


PAGINA 25 VAN 242


2.2.3.4 UITVOEREN VAN HET ADRESBOEK In adresboekweergave heeft de gebruiker de mogelijkheid om alle ingevoerde personen uit te voeren door op het icoon ‘Uitvoeren adresboek’ te klikken of deze menuoptie in het hoofdmenu onder ‘Adresboek’ te selecteren. Het uitgevoerde bestand heeft het formaat xml, waarbij middels een bestandsdialoog de gebruiker wordt gevraagd waar het bestand moet worden opgeslagen en onder welke naam. Het bestand dat tijdens dit proces aangemaakt wordt, bevat ook de koppeling tussen een kandidaat en haar/zijn kandidaatsgemachtigde. 2.2.3.5 INLEZEN VAN HET ADRESBOEK Een geëxporteerd adresboekbestand kan later weer ingelezen worden op dezelfde computer of op een andere computer waar hetzelfde programma is geïnstalleerd. Als bij het inlezen het programma al personen bevat in het adresboek, dan worden de geïmporteerde personen toegevoegd aan diegenen die er al in staan. Verschillende adresboekbestanden kunnen worden geïmporteerd. Als persoonsgegevens al aanwezig zijn, dan herkent het programma dit en waarschuwt de gebruiker dat bepaalde persoonsgegevens al aanwezig zijn en daarom niet geïmporteerd zullen worden. 2.2.4 OPSTELLEN VAN EEN KANDIDATENLIJST Een kandidatenlijst kan opgesteld worden zodra de verkiezingsdefinitie in programma 1 is ingelezen en de keuzes voor de verschillende instellingen gemaakt en opgeslagen zijn, zie ook de processtappen in Afbeelding 4. Na afronding van de instellingen beland de gebruiker in een, in eerste instantie, leeg kandidatenscherm van de kandidatenlijstweergave van het programma, zie Afbeelding 1. In deze weergave wordt de kandidatenlijst opgesteld, de volgorde van de kandidaten op deze lijst, compleet met eventuele kandidaatsgemachtigden, een lijstinleveraar met eventuele vervanger(s) en in het geval van een lijstencombinatie een gemachtigde voor het samenvoegen van de aanduidingen ook weer met een eventuele vervanger. 2.2.4.1 INVOEREN EN WIJZIGEN VAN KANDIDATEN Er zijn drie manieren om een kandidaat op de kandidatenlijst te plaatsen. De kandidaat kan uit het adresboek of een adresboek- c.q. kandidatenlijstbestand worden gekopieerd naar de gewenste lijst of de kandidaat wordt nieuw aangemaakt. Met de knop “Toevoegen…” in de werkbalk kan een persoon uit het adresboek als kandidaat op de kandidatenlijst worden geplaatst. Daarbij wordt het persoonsgegevens scherm geopend en worden alle personen in het adresboek getoond. De gebruiker kan één of meerdere na(a)m)en) kiezen welke op de kandidatenlijst geplaatst gaan worden. Meerdere personen worden geselecteerd door de ctrl-toets ingedrukt te houden en met de muis op verschillende kandidaten te klikken (multi-selectie). De nieuwe kandida(a)t(en) word(t)(en) automatisch aan het einde van de kandidatenlijst ingevoegd. Indien er kandidaten worden toegevoegd aan een kandidatenlijst, worden deze onderaan de lijst geplaatst. Indien nodig kan de lijstpositie van de kandidaten veranderd worden door de menu-opties “Omhoog”, “Omlaag” en “Positie” of de iconen met dezelfde functionaliteit. Wanneer tijdens het invoeren het maximaal toegestane aantal kandidaten per lijst wordt overschreden, dan worden alle kandidaten boven het maximum met een kruis gemarkeerd en krijgt men een melding hiervan.


PAGINA 26 VAN 242


Als de kandidaat niet in het adresboek staat kan deze alsnog worden toegevoegd door op de knop ‘Nieuw’ te klikken in het kandidaatselectiescherm. Het persoonsgegevensscherm opent zich en de kandidaatgegevens kunnen worden ingevoerd. Mochten de kandidaatgegevens incompleet zijn (herkenbaar aan het wit-blauwe vraagteken) of incorrect zijn, dan kunnen deze aangevuld of gewijzigd worden door te dubbelklikken op de betreffende kandidaat. Men slaat een nieuw of gewijzigd gegevensrecord op door op de knop “OK” te klikken. Wanneer men van weergave wisselt zonder wijzigingen te hebben opgeslagen, wordt door het programma gevraagd of wijzigingen opgeslagen of geannuleerd moeten worden. Ieder gegevensrecord komt slechts één keer in het programma voor, dat betekent dat aanpassing van persoonsgegevens van een kandidaat nadat deze opgeslagen zijn, onmiddellijk voor alle kandidatenlijsten geldt waarop de kandidaat voorkomt. Als er een kandidaat van de kandidatenlijst wordt verwijderd blijven deze gegevens nog bewaard in het adresboek. Echter als een kandidaat in de adresboekweergave verwijderd wordt, dan wordt deze van alle kandidatenlijsten verwijderd! 2.2.4.2 KANDIDAATSGEMACHTIGDEN (H 10 & H10A RESP. R 9 & R9A VAN DE KIESWET) Een kandidaat moet een gemachtigde aanwijzen als deze niet in het Europese deel van Nederland woont. De gemachtigde moet wel in het Europese deel van Nederland woonachtig zijn. Een kandidaat met een adres buiten het Europese deel van Nederland wordt als ongeldig gemarkeerd zolang deze geen gemachtigde heeft. In de kolom ‘Opmerkingen’ wordt de reden van de ongeldigheid beschreven zoals ook in de tooltip die verschijnt als de muis over het blauwwitte vraagteken (helemaal links van de regel met daarin de betreffende kandidaat) wordt bewogen. Indien de kandidaat op meer dan één lijst staat, dan moet de gemachtigde dezelfde zijn. Woont de kandidaat in het Nederlandse deel van Europa, dan kan deze geen gemachtigde aanwijzen. Voor de verkiezingen van de Tweede Kamer of Provinciale Staten van een provincie die uit meer dan één kieskring bestaat, is hierop een uitzondering, indien er sprake is van een in artikel H10a omschreven moederlijst. Voor verkiezingen voor de eilandsraden van, Bonaire, Sint Eustatius en Saba, dient een gemachtigde aangewezen te worden als de kandidaat niet woont op het eiland waar deze zich kandidaat stelt. Woont de kandidaat wel op het eiland, dan kan deze geen gemachtigde aanwijzen. De informatie over de kandidaatsgemachtigden staat in de tweede tab in het persoonsgegevensvenster onderaan het scherm. De tab ‘kandidaatsgemachtigde’ is zichtbaar (wanneer de kandidaat is geselecteerd) in het scherm ‘kandidatenlijst’ en ‘adresboek’. De tab is niet zichtbaar in het scherm van ‘Inleveraar en Gemachtigden’. De persoonsgegevens van de kandidaatsgemachtigde worden toegevoegd / aangepast via het wijzigingscherm van het adresboek. Aangezien de invoer van de kandidaatsgemachtigde een reguliere invoer in het adresboek is, kunnen de gegevens ook worden gewijzigd. Indien een gemachtigde uit het adresboek wordt verwijderd, verschijnt er een waarschuwing dat de kandidaat zijn/haar gemachtigde verliest. In de balk met knoppen rechts bovenaan de weergaven voor adresboek en kandidatenlijst is een knop aanwezig om een kandidaatsgemachtigde toe te kennen aan een kandidaat die is geselecteerd in de lijst. In het hoofdmenu onder ‘Adresboek’ of ‘Kan-


PAGINA 27 VAN 242


didatenlijst’ zijn er daarnaast nog twee menu-opties beschikbaar om de kandidaatsgemachtigde te wijzigen of te verwijderen. 2.2.4.3 VERMELDING VAN INLEVERAAR EN GEMACHTIGDEN De vermelding van inleveraar, gemachtigde voor het aangaan van een lijstencombinatie en hun eventuele plaatsvervangers vindt plaats analoog aan het opstellen van kandidaten met het verschil dat hier de volgorde geen rol speelt en dat aan de geselecteerde personen verschillende rollen kunnen worden toegewezen. Er kan worden gekozen uit de volgende rollen: •

inleveraar van de lijst

•

bevoegde persoon om bij verhindering van de inleveraar ingevolge artikel I 2 van de Kieswet verzuimen te herstellen

Tevens kan men de onderstaande rollen toewijzen in het geval er sprake is van een lijstencombinatie: •

gemachtigde voor het aangaan van lijstencombinaties

•

plaatsvervanger van de gemachtigde voor het aangaan van lijstencombinaties

Bij selectie van de rollen zijn een aantal controlemechanismen ingebouwd die ervoor zorgen dat er voor een kandidatenlijst niet twee personen tegelijkertijd inleveraar van de lijst kunnen zijn. Hetzelfde geldt voor de rol van de gemachtigde voor het aangaan van een lijstencombinatie. Verder kan een persoon niet tegelijkertijd inleveraar van de lijst en diens plaatsvervanger zijn, noch kan een persoon tegelijkertijd gemachtigde voor een lijstencombinatie en diens plaatsvervanger zijn. Door het gebruik van selectievakjes kan de rol van een geselecteerd persoon eenvoudig worden gewijzigd. In het geval van centrale inlevering met meerdere lijstenstellen dient er per lijstenstel een lijstinleveraar toegekend worden, ook de overige genoemde rollend kunnen per lijstenstel toegekend worden. 2.2.5 BEHEER VAN KANDIDATENLIJSTEN 2.2.5.1 VERWIJDEREN VAN KANDIDATEN VAN DE KANDIDATENLIJST Het is mogelijk om één of meerdere kandidaten van een kandidatenlijst te verwijderen. Voor het verwijderen van één kandidaat wordt deze met de muis gemarkeerd waarna met de knop ‘Verwijderen kandidaat van lijst’ de opdracht, na een tweede bevestiging, wordt uitgevoerd. Indien men meerdere personen in één keer wenst te verwijderen, dan kan dit door de Ctrl-toets ingedrukt te houden terwijl met de muis de namen van de te verwijderen personen aangeklikt worden (multi-selectie). Als een ‘blok’ van kandidaten moet worden verwijderd, dan wordt de eerste kandidaat geselecteerd, daarna moet de Shift-toets ingedrukt gehouden worden en wordt de laatste kandidaat in het blok met de muis geselecteerd. Het geselecteerde blok wordt verwijderd nadat op de eerder genoemde knop wordt geklikt of op de menu-optie ‘Verwijderen’ in het hoofdmenu onder ‘Kandidatenlijst’. Ook deze verwijdering wordt pas uitgevoerd nadat deze door de gebruiker bevestigd is.


PAGINA 28 VAN 242


2.2.5.2 KOPIËREN VAN EEN KANDIDATENLIJST VAN ÉÉN KIESKRING NAAR EEN ANDERE Bij verkiezingen waar sprake is van meerdere kieskringen (verkiezingen van Eerste en Tweede Kamer en van aantal een Provinciale Staten) kan een kandidatenlijst worden gekopieerd van één kieskring naar een andere als er gebruik gemaakt wordt van (de-)centrale kandidaatstelling met stellen gelijkluidende lijsten. De gebruiker heeft de mogelijkheid om de gehele lijst te kopiëren; het is niet mogelijk om alleen delen van de lijst te kopiëren. Bij het kopiëren van kandidaten worden de aan hen gekoppelde kandidaatsgemachtigden mee gekopieerd. Een kandidatenlijst van een kieskring die via het keuzemenu naar één van de overige kieskringen binnen een ander lijstenstel wordt gekopieerd, wordt tegelijkertijd naar alle overige kieskringen binnen het betreffende stel gelijkluidende lijsten gekopieerd. Men kan via een checkbox aangeven of de lijstinleveraars en gemachtigden ook mee gekopieerd moeten worden of niet. Bij het kopiëren kan de originele kieskring (de kieskring die gekopieerd zal worden) c.q. het originele lijstenstel, niet worden geselecteerd als doelbestemming. Indien er al kandidaten beschikbaar zijn op de lijst(en) van de doelkieskring, dan zal de gekopieerde lijst toegevoegd worden aan het eind van de bestaande kandidatenlijst. De volgorde van de gekopieerde lijst blijft hetzelfde. Voorbeeld: Kandidatenlijst die toegevoegd moet worden aan een kandidatenlijst voor een andere kieskring: 1. Persoon A 2. Persoon B 3. Persoon C 4. Persoon D

Bestaande kandidatenlijst in programma 1 voor het toevoegen: 1. Persoon E 2. Persoon F 3. Persoon G

Kandidatenlijst in programma 1 na de toevoeging: 1. Persoon E 2. Persoon F 3. Persoon G 4. Persoon A 5. Persoon B 6. Persoon C 7. Persoon D


PAGINA 29 VAN 242


Indien er kandidaten op de kandidatenlijst staan die ook deel uitmaken van de gekopieerde kandidatenlijst, dan zal het systeem dit feit opmerken en zal het de kandidaten niet een tweede keer op de bestemmingskandidatenlijst zetten. Voorbeeld: Kandidatenlijst die toegevoegd moet worden aan een kandidatenlijst voor een andere kieskring: 1. Persoon A 2. Persoon B 3. Persoon C

Kandidatenlijst in programma 1 voor het toevoegen: 1. Persoon E 2. Persoon C 3. Persoon A 4. Persoon F

Kandidatenlijst in programma 1 na de toevoeging: 1. Persoon E 2. Persoon C 3. Persoon A 4. Persoon F 5. Persoon B

2.2.5.3 INLEZEN VAN EEN KANDIDATENLIJST Een kandidatenlijst kan worden ingelezen vanuit een eerder aangemaakt kandidatenlijstbestand in EML-formaat. De kandidaten die zich in dit bestand bevinden worden toegevoegd aan de kandidatenlijst die op dat moment getoond wordt door Programma 1. Indien er al kandidaten op de lijst staan dan worden de ingevoerde kandidaten onderaan de lijst toegevoegd. Kandidaten die al op de lijst staan worden niet opnieuw toegevoegd. Geïmporteerde kandidaten die nog niet in het systeem staan, worden automatisch toegevoegd aan het adresboek. Voorbeeld: Kandidatenlijst die toegevoegd moet worden aan de bestaande kandidatenlijst: 1. Persoon A 2. Persoon B 3. Persoon C


PAGINA 30 VAN 242


Bestaande kandidatenlijst: 1. Persoon E 2. Persoon C 3. Persoon A 4. Persoon F

Nieuwe kandidatenlijst na toevoegen van de ingelezen kandidatenlijst: 1. Persoon E 2. Persoon C 3. Persoon A 4. Persoon F 5. Persoon B

Voor het inlezen wordt gevraagd of niet-kandidaten (inleveraar, gemachtigde en hun plaatsvervangers) ook moeten worden ingelezen. •

Bij ‘nee’ als antwoord, worden alleen de kandidaten en de kandidaatsgemachtigden ingelezen, de niet-kandidaten worden niet geladen.

Als de gebruiker ‘ja’ selecteert, dan worden de niet-kandidaten ook ingelezen. Ze worden echter ingelezen zonder dat aan hen een rol toegekend wordt. De nieuwe gemachtigden worden toegevoegd aan de bestaande lijst van gemachtigden en bestaande gemachtigden behouden hun rol. 2.2.6 AANMAKEN EN INLEZEN BACK-UP Het programma biedt de mogelijkheid via het hoofdmenu alle gegevens in één keer op te slaan in de vorm van een back-up. Via de menu-optie ‘aanmaken back-up’ wordt de volledige bewerkingstoestand opgeslagen. Wanneer deze op een later moment wordt ingelezen, wordt de aanwezige kandidatenlijsten tezamen met het aanwezige adresboek overschreven. De gebruiker moet het overschrijven vooraf bevestigen of het proces afbreken. Dit back-upmechanisme geeft de gebruiker tevens de mogelijkheid zijn werk op een andere computer, waarop dezelfde OSV-versie is geïnstalleerd, voort te zetten. 2.2.7 EML-BESTANDEN EN FORMULIEREN De algemene processen voor het aanmaken van bestanden en formulieren, die voor alle OSV-programma’s van toepassing zijn, wordt beschreven in hoofdstuk 2.8. In deze paragraaf wordt ingegaan op de voor programma 1 van toepassing zijnde functionaliteit voor het aanmaken van EML-bestanden, proces-verbalen en andere specifieke documenten belangrijke bij het kandidaatstellingsproces. Programma 1 ondersteunt de gebruiker m.b.v. een aantal opeenvolgende invoerschermen met het aanmaken en uitvoeren van de formulieren H 1, Verklaring van voorgenomen vestiging, H 3-1, H 3-2, H 4, H 9, I 10 en Y 13 (R 1, R 2, R 7-1, R 7-2 en R 8 bij Eerste Kamerverkiezingen). Bij het aanmaken van de definitieve kandida-


PAGINA 31 VAN 242


tenlijst wordt een SHA1-hashcode gegenereerd voor de integriteitcontrole van de elektronisch opgeslagen formulieren en het EML-210 bestand9. Wanneer op het moment van aanmaak, in programma 1 niet alle wettelijk voorgeschreven gegevens voor kandidaten en kandidatenlijst aanwezig zijn, krijgt de gebruiker voor het aanmaken al een waarschuwing te zien dat er fouten zijn en dat er geen definitieve kandidatenlijst(en) aangemaakt k(a)(u)n(nen) worden. Het programma gaat wel verder, er kan nu echter alleen een conceptversie van de kandidatenlijst(en) aangemaakt worden. Wanneer, na het aanmaken van de kandidatenlijst(en), in het programma nog gegevens worden gewijzigd, wordt de gebruiker erop gewezen dat alle eerder aangemaakte formulieren en EML-bestanden hun geldigheid verliezen en vernietigd moeten worden. Tijdens het doorlopen van de opeenvolgende invoerschermen ziet de gebruiker dat hij/zij bezig is met het aanmaken van achtereenvolgens formulieren H 1, H 3-1 of H 3-2, H 4, H 9 en eventueel I 10 en/of Y 13 (bij EK verkiezingen zijn dit resp. de formulieren R 1, R 2, R 7-1 of R 7-2 en R 8) alsmede het EML-210 bestand. Bij aanmaak van de formulieren doorloopt het programma achtereenvolgend de volgende stappen: 1. Als eerste vraagt het programma de gegevens om formulier H 3-1 of R 7-1 (bij één partij) of H 3-2 of R 7-2 (bij een samenvoeging van meerdere aanduidingen) aan te kunnen maken. Dit is de naam van de gemachtigde van de partij die de bevoegdheid heeft om de inleveraar te machtigen de aanduiding van de partij of lijstencombinatie boven de lijst te plaatsen. Als een samenvoeging van meerdere aanduidingen (lijstencombinatie) wordt ingevoerd, moeten alle aanduidingen in de samenvoeging geregistreerd zijn en moet een machtiging aanwezig zijn van de perso(o)n(en) die de betreffende aanduiding(en) he(bb)e(n)(ft) geregistreerd. Rechts naast het invoerveld voor de naam van de gemachtigde is een knop aanwezig die het adresboek opent waarmee deze gemachtigde(n) uit het adresboek geselecteerd k(a)(u)n(nen) worden. In hetzelfde scherm wordt eveneens gevraagd om de statutaire na(a)m(en) van de politieke partij c.q. lijstencombinatie. Deze naam kan verschillen van de naam die boven de lijst geplaatst wordt en welke in de campagne gebruikt wordt. Als de door de gebruiker aangemaakte kandidatenlijsten zonder naam (blanco lijst) deelnemen, wordt deze stap overgeslagen. 2. In het tweede invoerscherm dienen de addenda, die samen met formulier H 1 ingeleverd worden, aangevinkt te worden. In dit scherm is onder de lijst met addenda een toelichtingsscherm geplaatst dat een toelichting geeft op een bepaald addendum zodra de muis over de betreffende tekst wordt bewogen (a) Voor formulier H 1 kunnen de onderstaande opties aangevinkt worden: •

9

een verklaring van burgemeester en wethouders van de gemeente, of het bestuurscollege van het openbaar lichaam, waar de inleveraar als kiezer is geregistreerd, dat hij/zij bevoegd is tot deelneming aan de verkiezing.

De SHA-1 code wordt afgedrukt onderaan elke bladzijde van formulier H 1 respectievelijk R 1 zodra alle wettelijke gegevens voor kandidaat en kandidatenlijst aanwezig zijn.


PAGINA 32 VAN 242


•

een verklaring van de gemachtigde van een politieke groepering, waarin aan de inleveraar de bevoegdheid wordt verleend boven de lijst de aanduiding van de betreffende groepering boven de lijst te plaatsen (H3);

•

tenminste dertig/twintig/tien10 verklaringen van kiezers dat zij deze lijst ondersteunen;11(H4)

•

een verklaring van iedere op de lijst voorkomende kandidaat dat hij/zij instemt met zijn/haar kandidaatstelling (H9); een kopie van een geldig legitimatiebewijs van iedere kandidaat die geen zitting heeft in het vertegenwoordigend orgaan waarvoor de verkiezingen worden gehouden;

•

een bewijs van betaling van de verschuldigde waarborgsom;

•

een verklaring van voorgenomen vestiging van elke kandidaat die momenteel niet in gemeente/provincie/eiland woonachtig is (selecteerbaar bij verkiezingen voor deelraad, eilandsraad, gemeenteraad en Provinciale Staten).

(b) Voor formulier R 1 kan de gebruiker de gewenste opties uit onderstaande lijst aanvinken: • een verklaring van tenminste één lid van Provinciale Staten van iedere provincie waarvoor de lijst wordt ingeleverd dat hij de lijst ondersteunt; • een verklaring van de gemachtigde van een politieke groepering waarin aan de inleveraar de bevoegdheid wordt verleend boven de lijst de aanduiding van de desbetreffende groepering te plaatsen; • een verklaring van iedere op de lijst voorkomende kandidaat, dat hij/zij instemt met zijn/haar kandidaatstelling; • een kopie van een geldig identiteitsbewijs van iedere kandidaat die geen zitting in de Eerste Kamer heeft. Als de gebruiker geen optie heeft geselecteerd, wordt hij gewaarschuwd omdat er in dit geval vanuit wordt gegaan dat hij de opties per abuis over het hoofd heeft gezien. 3. In het derde en laatste invoerscherm wordt aangegeven dat alle formulieren in PDF formaat aangemaakt worden. Daarnaast heeft gebruiker de keuzes om aan te vinken of er:

10

Tijdens verkiezingen voor Tweede Kamer, Provinciale Staten en gemeenten met minimaal 39 zetels, zijn tenminste 30 verklaringen beschikbaar. In gemeenten met minder dan 39 en minstens 19 zetels is het aantal verklaringen 20, en in gemeenten met minder dan 19 zetels zullen dit er 10 zijn. 11 Het is niet nodig een ondersteuningsverklaring bij een kandidatenlijst te voegen, indien (a) de naam van een politieke groepering, die in de laatste verkiezingen minstens één zetel gewonnen heeft, bovenaan de kandidatenlijst aangegeven wordt, (b) een aanduiding van twee of meer politieke groeperingen wordt gebruikt, onder de voorwaarde dat bij de laatste verkiezing, minimaal één van de politieke groeperingen in de combinatie, één of meer zetels heeft gewonnen, of (c) twee of meer politieke groeperingen als een nieuwe combinatie onder een nieuwe aanduiding deelnemen aan de verkiezingen onder de voorwaarde dat in de laatste verkiezing, elk van deze politieke groeperingen ten minste één zetel gewonnen heeft. © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 33 VAN 242


•

een conceptversie of een definitieve versie (alleen wanneer alle noodzakelijke gegevens aanwezig zijn) aangemaakt moet worden. De conceptversie is als zodanig te herkennen aan het woord ‘concept’ in de naam van het bestand.

•

aparte bestanden met instemmings- en vestigingsverklaring voor elke kandidaat gemaakt moeten worden.

•

gebruikt gemaakt wordt van de PDF-viewer die de aangemaakte PDFbestanden direct op het scherm toont.

Door te klikken op de knop ‘Voltooien’ worden de bestanden en documenten aangemaakt en worden ze weggeschreven naar de vaste export map welke als submap in de gekozen OSV-map is geplaatst.

2.2.8 KOPIËREN BESTANDEN Als de definitieve versie klaar is van alle aan te maken bestanden dan kunnen deze met een speciale menu-optie tegelijkertijd naar een door de gebruiker aan te geven bestandsmap of USB-stick worden gekopieerd. Deze menu-optie ‘Alle aangemaakte bestanden kopiëren…’ is te vinden in het hoofdmenu onder ‘Bestand’. 2.2.9 LOG FUNCTIE Het gebruik van de logbestanden UserAction.log en UserActionSHA.log wordt in hoofdstuk 2.1.3 uitgelegd. De locatie van deze bestanden is bij programma 1 de submap: ..Program1\workspace\.metadata\.plugins\de.ivu.wahl.wus.useractionlogger

Het logbestand wus.log, komt tweemaal voor. Het bevindt zich in de submappen: ..Program1\workspace\.metadata\.plugins\de.ivu.wahl.wus.foundation ..Program1\

Het bestand in de tweede map blijft in principe leeg als het programma de eerste keer succesvol gestart is. Als het niet succesvol gestart is, staat in dit bestand informatie die gebruikt kan worden om opstartproblemen te troubleshooten. Het bestand wus.log in de eerste map bevat de registratie van het laden van de Java foundation classes: FoundationActivator, CoreActivator, Session, WorkspaceInitializer, JpaTransactionProxy en UserActionLoggerActivator. Een vierde logbestand is derby.log, hierin wordt het gebruik van de databaseserver bijgehouden. Dit bestand is te vinden in de map: ..Program1\

2.2.10 HELP FUNCTIE Programma 1 ondersteunt de gebruiker op verschillende manieren met verschillende helpfuncties: 1. In het hoofdmenu heeft de gebruiker de mogelijkheid om de referentie handleiding te openen in HTML formaat. Na selectie van de menu-optie ‘Helpinhoud’ in het hoofdmenu onder ‘Help’. De handleiding opent zich vervolgens automatisch en bevat dezelfde informatie als de handleiding in PDF-formaat


PAGINA 34 VAN 242


(te vinden in de submap met de naam ‘docs’ in de ‘OSV-map’). De menu-optie ‘Zoeken in Help’ biedt tevens de mogelijkheid om te zoeken in de handleiding. 2. Omdat veel informatie m.b.t. verkiezingen te vinden is op de website van de Kiesraad is onder ‘Help’ in het hoofdmenu ook een menu-optie ‘Website Kiesraad’ geplaatst die bij selectie een browserscherm opent met daarin de betreffende website. 3. Achter invoervelden in het persoonsgegevensscherm kan een “i”- icoon (i voor informatie) worden gevonden. Indien de gebruiker de muiscursor op de “i” houdt, wordt er een informatieveld geopend (tool tip). Deze tool tip ondersteunt de gebruiker met een summiere uitleg over hetgeen er in een bepaald veld moet worden ingevuld. 4. In vele invoerschermen is bovendien een helpknop beschikbaar. Bij het aanklikken van de betreffende helpknop wordt de handleiding geopend waarbij de gebruiker direct naar de gerelateerde pagina in de handleiding geleidt wordt.


PAGINA 35 VAN 242


2.3

PROGRAMMA 2-3: ONDERZOEK EN VASTSTELLEN KANDIDATENLIJSTEN

Programma 2-3 kent twee basisfuncties, te weten ‘Onderzoek kandidatenlijsten’ en ’Vaststellen kandidatenlijsten’. Beide functies zijn geïntegreerd in één programma: programma 2-312. Het onderdeel ‘Onderzoek’ is gemaakt voor de hoofdstembureaus ter ondersteuning bij de controle van de door de politieke partijen ingeleverde kandidatenlijsten. Het onderdeel ‘Vaststellen’ is bestemd voor het centraal stembureau en wordt behandeld in hoofdstuk 2.4. Bij een aantal typen verkiezingen wordt de rol van hoofdstembureau vervuld door dezelfde personen die ook de rol van centraal stembureau vervullen, zoals bijvoorbeeld bij gemeenteraadsverkiezingen. In die gevallen wordt programma P2-3 op één computer geïnstalleerd en kunnen alle bestanden en benodigde documenten voor zowel hoofdstembureau als centraal stembureau gegenereerd worden. Echter bij bijvoorbeeld Provinciale Statenverkiezingen met meerdere kieskringen zullen er meerdere hoofdstembureaus zijn en is slechts één daarvan ook centraal stembureau, in dat geval wordt programma P2-3 tijdens initialisatie ingericht voor alleen één specifiek hoofstembureau of centraal stembureau. Zie hieronder de afbeelding 6 met daarin de inrichting van P2-3 afhankelijk van het type verkiezing. Eerste Kamer verkiezingen

Gecombineerde hsb- en csb-functionaliteit

Tweede Kamer verkiezingen

Rolkeuze hsb- of csb-functionaliteit

Europese verkiezingen

Gecombineerde hsb- en csb-functionaliteit

Verkiezingen voor deel en eilandsraad

gemeente, Gecombineerde hsb- en csb-functionaliteit

Provinciale Statenverkiezingen Rolkeuze hsb- of csb-functionaliteit meerdere kieskringen Provinciale Statenverkiezingen Gecombineerde hsb- en csb-functionaliteit met één kieskring Nationaal of Lokaal Referendum Niet van toepassing (incl. BES-eilanden) AFBEELDING 6: TABEL MET INRICHTINGSOVERZICHT P2-3, AFHANKELIJK VAN VERKIEZINGSTYPE

2.3.1 ONDERZOEK VAN KANDIDATENLIJSTEN Gedurende het ‘Onderzoek’ van de kandidatenlijsten m.b.v. P2-3 kunnen verzuimen worden ingevoerd, foutieve persoons- en lijstgegevens worden gecorrigeerd en kandidatenlijsten als volledig correct worden gemarkeerd. Het programma beschikt over drie interne toestanden die de werkfasen van de hoofdstembureaus weerspiegelen: 1. Onderzoek: inlezen kandidatenlijsten, aanbrengen eventuele correcties en daarna registreren verzuimen

12

Tot OSV-versie 2.6.1 waren er aparte programma’s voor het onderzoeken van de kandidatenlijsten en het vaststellen hiervan. Vanaf versie 2.7 zijn deze samengevoegd in programma P2-3.


PAGINA 36 VAN 242


2. Herstel: registreren herstel verzuimen van kandidaten en kandidatenlijsten 3. Afronden: afsluiten verzuimherstelperiode en aanmaken documenten rond definitieve kandidatenlijsten. (met dien verstande dat zodra deze knop is aangeklikt en het programma zich in deze modus bevindt, de genoemde acties al afgerond zijn). Voor de gebruiker maakt het programma onderscheid tussen twee modi: een ‘Onderzoek’-modus en een ‘Herstel’-modus. In de ‘Onderzoek’-modus kan men kandidatenlijsten inlezen en daarna verzuimen voor kandidaten en kandidatenlijsten invoeren13. Na overschakeling op de ‘Herstel’-modus kunnen eventuele verzuimen worden hersteld en kunnen kandidaten en/of ook volledige kandidatenlijsten worden geschrapt. Zodra men een modus afsluit door naar de volgende modus over te schakelen, kunnen geen wijzigingen in de voorgaande modus worden doorgevoerd14. Om alsnog wijzigingen aan te kunnen brengen, moet de voorgaande modus worden geactiveerd waarna de betreffende wijziging kan worden doorgevoerd. Wanneer overigens vanuit een modus naar een voorgaande modus wordt teruggegaan, wordt de gebruiker erop gewezen dat eerder aangemaakte documenten hun geldigheid verliezen en derhalve beter vernietigd kunnen worden. In die gevallen waar de hoofdstembureaus uitsluitend door politieke groeperingen op papier ingeleverde kandidatenlijsten in het programma moeten invoeren, dient men programma 1 voor het aanmaken van de digitale kandidatenlijsten te gebruiken.

2.3.2 INRICHTING VAN PROGRAMMA P2-3 De inrichting van programma P2-3 kan via het hoofdmenu worden opgeroepen met de menu-optie ‘Openen verkiezingsdefinitie’ in het hoofdmenu onder ‘Bestand’ en wordt bij de eerste start van het programma na de installatie automatisch gestart. De inrichting bestaat in principe uit twee stappen: 1. aanmaken van een gebruikersaccount met beheerderrechten 2. inlezen verkiezingsdefinitiebestand Het aanmaken van een beheerderaccount (zie ook hoofdstuk 2.8) wordt alleen na de eerste start van het programma na de installatie uitgevoerd. Dit account behoudt bij wijziging van de basisinstellingen zijn geldigheid. In de tweede stap kiest de gebruiker via een bestandsdialoogvenster het verkiezingsdefinitiebestand met daarin de verkiezingsgegevens van de verkiezing waarvoor P2-3 gebruikt wordt. In dit venster is standaard het laatst geselecteerde bestand ingevuld.

13

Indien de gebruiker niet wenst om door het programma ondersteund te worden bij het behandelen van verzuimen, kan de gebruiker in eerste instantie de invoer van verzuimen overslaan. Echter, niet herstelde verzuimen moeten alsnog worden ingevoerd om verwijdering van kandidaten of lijsten vast te leggen. De verwijderingen moeten altijd met het programma worden uitgevoerd, omdat deze direct invloed hebben op de gegenereerde EML bestanden waarmee verder wordt gegaan in programma 3. 14 Dit geldt niet voor ambtshalve correcties en lijstnaamwijzigingen, deze kunnen in beide programmatoestanden doorgevoerd worden. © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 37 VAN 242


2.3.3 TOEGANGSBEVEILIGING Na de start van programma P2-3 moet een gebruiker zich aanmelden. Dit vindt plaats d.m.v. gebruikersidentificatie. De gebruikersgegevens worden door de beheerder (de gebruiker met beheerdersrechten) aangemaakt, beheert en uitgereikt aan de overige gebruikers om zich aan te kunnen melden. De beheerder is in eerste instantie de persoon die als eerste het programma gebruikt en dus als eerste tweemaal een wachtwoord invoert. 2.3.4 KENMERKEN VAN DE GEBRUIKERSINTERFACE Na een succesvolle aanmelding presenteert het programma zich in een weergave die lijkt op Afbeelding 6. In het linkerdeelvenster bevindt zich een overzicht van de door de partijen ingeleverde kandidatenlijsten. Hier worden alle lijsten in een boomstructuur hiërarchisch gesorteerd naar politieke groepering en kieskring15. Als er bij een politieke groepering slechts één centrale kandidatenlijst beschikbaar is, dan is deze rechtstreeks via de naam van de groepering te selecteren en bevindt zich geen kieskring onder dit knooppunt in de boom, zoals bijvoorbeeld bij gemeenteraadsverkiezingen het geval is. Centraal ingeleverde kandidatenlijsten dragen bij wijze van onderscheid, en indien van toepassing bij het type verkiezing, een overeenkomstige markering ‘centraal ingeleverd’. In het hoofdvenster (rechts bovenaan) vindt de gebruiker alle informatie over de geselecteerde kandidatenlijst aan de linkerzijde. Hiertoe behoren onder andere de geplaatste kandidaten met persoonsgegevens, de inleveraars van de lijst en de gemachtigden voor het aangaan van lijstencombinaties. Het deelvenster rechtsonder geeft de bij de geselecteerde lijst ingevoerde verzuimen weer (voor invoer zie paragraaf 2.3.6). In de ‘Herstel’-modus worden in dit venster naast de open verzuimen, onder een aparte tab, de reeds herstelde verzuimen weergegeven. 2.3.4.1 PICTOGRAMMEN In alle deelvensters geven pictogrammen aan waar nog verzuimen respectievelijk onbewerkte kandidatenlijsten aanwezig zijn. De volgende toestanden worden door een pictogram gevisualiseerd: •

alle gegevens zijn correct, geen verzuimen voor kandidaat of kandidatenlijst aanwezig (groen vinkteken)

•

verzuimen aanwezig bij kandidaat of kandidatenlijst (gele waarschuwingsdriehoek)

•

onbepaalde status kandidatenlijst (blauwwit vraagteken) (alleen bij kandidatenlijsten, wanneer geen verzuimen zijn opgegeven en de lijst niet als volledig correct is gemarkeerd)

•

kandidaat of kandidatenlijst geschrapt (rood kruis)

Kandidaten zijn per definitie bij eerste invoer aangegeven met een groen vinkteken. Op deze wijze hoeft er alleen een verzuim geregistreerd te worden als daar sprake van is en is het niet nodig elke kandidaat separaat te accepteren.

15

Afhankelijk van het type verkiezing.


PAGINA 38 VAN 242


Kandiddatenlijstenoverzicht

Kandidatenlijstgegevens

Verzuimen

AFBEELDING 6: INDELING VAN GEBRUIKERSINTERFACE VAN PROGRAMMA 2-3 ONDERZOEK

2.3.5 INLEZEN KANDIDATENLIJSTEN, ONTVANGSTBEVESTIGING SHA1-HASHCODE

EN

BEVEILIGING

MET

In de ‘Onderzoek’-modus kan de gebruiker kandidatenlijsten inlezen in programma P2-3 (inlezen van EML-210-bericht) en ook weer uit het programma verwijderen. Met de menu-optie ‘Openen kandidatenlijst’ in het hoofdmenu onder ‘Bestand’ kunnen de door de politieke partijen ingeleverde EML-210 bestanden ingelezen worden. Voor elke ingelezen kandidatenlijst wordt een ontvangstbevestiging aangemaakt. Via een tweetal opeenvolgende invoerschermen worden datum, locatie, opsteller en formaat van de ontvangstbevestiging ingevoerd. Vervolgens wordt de voor het bestand berekende SHA1-hashcode aan de gebruiker meegedeeld. De gebruiker vergelijkt de hashcode met die op het afgedrukte formulier H 1 (R 1). Als de hashwaarden verschillend zijn, houdt dit in dat het ingelezen kandidatenlijstbestand verschilt van de afgedrukte versie en zou het ingelezen bestand om die reden niet mogen worden geaccepteerd. De gebruiker weigert in zo’n geval het inlezen van de kandidatenlijst in programma P2-3 en de politieke partij zal een gecorrigeerde digitale kandidatenlijst moeten aanleveren. Bij twijfel kan hij/zij overigens ook besluiten het bestand wel in te lezen en visueel de verschillen tussen de afgedrukte en digitale kandidatenlijst controleren. Klopt de hashcode, dan beslist de gebruiker dat het bestand ingelezen kan worden. Een ingelezen kandidatenlijst wordt na inlezen toegevoegd aan het (kandidaten)lijstenoverzicht (linkerdeelvenster). De kandidaten die op een kandidatenlijst staan worden zichtbaar in het ‘kandidatenlijstgegevens’-venster zodra de gebruiker in het overzicht de betreffende kandidatenlijst selecteert. Dubbelklikken op een kandidaat regel opent het wijzigingsvenster met daarin de kandidaatgegevens zodat eventuele ambtshalve correcties aangebracht kunnen worden.’

Menu structuur © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 39 VAN 242


Alle functies in het programma die kunnen worden geactiveerd met knoppen in de gebruikersinterface kunnen ook worden geactiveerd via het menu. Met andere woorden, de menu’s zijn een alternatief om de functies uit te voeren. Er is een afhankelijkheid tussen de context en de menu’s die beschikbaar zijn in het programma. Als een kandidatenlijst bijvoorbeeld actief is, dan zijn de menu’s van 'Inleveraar/gemachtigde list' en 'adresboek' niet actief. De menu structuur is als volgt: 1. Bestand

openen verkiezingsdefinitie openen kandidatenlijsten aanmaken documenten aanmaken bijlage proces-verbaal overzicht kandidaatgegevens aanmaken alle aangemaakte bestanden kopiëren uitwisselen teksten voor aanmaken documenten herstellen teksten voor aanmaken documenten aanmaken back-up inlezen back-up afsluiten

2. Gebruikersbeheer

aanmaken gebruiker wijzigen wachtwoord gebruiker verwijderen gebruiker wijzigen eigen wachtwoord

3. Help

Help inhoud Zoeken in Help Info

2.3.6 REGISTREREN VAN VERZUIMEN BIJ KANDIDATEN EN KANDIDATENLIJSTEN Via een uitklapmenu voor kandidatenlijsten en kandidaten kunnen de hierop van toepassing zijnde verzuimen worden geregistreerd. Ingevoerde verzuimen kunnen worden gewijzigd en verwijderd. Kandidaten hebben per definitie geen verzuimen na het inlezen van een kandidatenlijst, verzuimen voor kandidaten worden derhalve expliciet geregistreerd. Een kandidatenlijst daarentegen kent, na het inlezen ervan, een onbepaalde status en moet expliciet als correct worden aangegeven (via uitklapmenu). 2.3.7 VAN ‘ONDERZOEK’-MODUS NAAR ‘HERSTEL’-MODUS Zodra alle verzuimen geregistreerd zijn en daarmee het onderzoek van alle ingeleverde kandidatenlijsten is afgerond, moeten formulier I 1 (S 116) aangemaakt worden. Door te klikken op de knop ‘Herstel’ vindt dit automatisch plaats nadat de gebruiker de hiervoor benodigde gegevens in een tweetal invoerschermen heeft ingevoerd.

16

Bij Eerste Kamerverkiezingen


PAGINA 40 VAN 242


Tevens worden nu in het csb-perspectief de gegevens van de voorgaande verkiezingen ingevoerd voor die partijen die wederom deelnemen. Het stemmenaantal en het zetelaantal worden ingevoerd. Voor nieuwe partijen blijven deze gegevens leeg. Daarna kan op basis van een sortering op basis van partijgrootte, de lijstvolgorde worden vastgesteld waarna handmatig de lijstnummering in het veld met de naam “Pos.” ingevoerd dient te worden. Lijstcombinaties worden eveneens in het csbperspectief ingevoerd, voor extra informatie zie hoofdstuk 2.4.5 m.b.t. lijstnummering en 2.4.6 m.b.t. lijstcombinaties. Nieuwe partijen kunnen nog niet genummerd worden en komen zonder nummer op het PV I 12. Het uiteindelijke gelote nummer kan handmatig op het PV toegevoegd worden. De gelote nummers kunnen ook in P2-3 ingevoerd worden zodat er een nieuw PV gegenereerd kan worden met daarop de definitieve lijstnummering. Belangrijk: als programma P2-3 alleen ingericht is met hsb-functionaliteit zal bij het omschakelen van ‘Onderzoek’ naar ‘Herstel’ tevens het EML-230i bericht aangemaakt worden met daarin de ingediende lijsten. Dit EML-bericht is bestemd voor P23 met alleen de csb-functionaliteit. Na het inlezen van dit bestand kan in P2-3, voor het CSB, de lijstnummering ingevoerd worden evenals eventuele lijstcombinaties. De lijstnummering voor nieuwe partijen kan overigens pas afgerond worden nadat de loting heeft plaatsgevonden. Tijdens het omschakelen van ‘Onderzoek’ naar ‘Herstel’ controleert het programma eveneens of een bepaalde kandidaat niet op meerdere lijsten voorkomt. Is dat het geval, dan moet deze kandidaat van één der kandidatenlijsten worden verwijderd. Dit wordt uitgevoerd m.b.v. een speciaal selectie/verwijder scherm. Eenmaal in de ‘Herstel’-modus kunnen er geen verzuimen meer worden geregistreerd. Verder is het alleen mogelijk terug te keren naar de ‘Onderzoek’-modus als alle veranderingen in de ‘Herstel’-modus teruggedraaid worden en de gebruiker expliciet aangeeft terug te willen keren naar deze modus. Hij/zij wordt er daarbij op gewezen dat de eerdere aangemaakte formulieren hun geldigheid verliezen. Verzuimen kunnen in de ‘Herstel’-modus als hersteld worden gemarkeerd, waardoor zij verschuiven van de tab ‘geconstateerde verzuimen’ naar de tab ‘herstelde verzuimen’ in het verzuimvenster. Een verzuim kan in een aantal gevallen als een ‘niet relevant verzuim’ worden gedefinieerd. Dit betekent dat het betreffende verzuim niet bepalend is om de lijst te schrappen. Verder kunnen in de ‘Herstel’-modus alle persoonsgegevens via een dialoogvenster worden bewerkt en kan een kandidaat van een lijst worden geschrapt. Bovendien kan de aanduiding van een kandidatenlijst worden gewijzigd en kan een kandidatenlijst worden geschrapt. Het is ook mogelijk een lijstaanduiding te verwijderen zonder de lijst te schrappen of te verwijderen, de lijst gaat dan verder als blanco lijst in het verkiezingsproces. 2.3.8 VERZUIMFILTER Het linkergedeelte van het scherm (kandidatenlijstenoverzicht) bezit een filterfunctie. Dit houdt in dat hoe hoger het selectieniveau in de boomstructuur is, des te meer verzuimen er in het verzuimvenster worden getoond. Wanneer de gebruiker bijvoorbeeld klikt op de naam van een politieke groepering, waarvoor ingevolge artikel H 2, eerste lid, van de Kieswet verschillende kandidatenlijsten bestaan of bij Eerste Kamerverkiezingen, worden alle verzuimen, van alle lijsten die op deze politieke groepering betrekking hebben, weergegeven. Wanneer men vervolgens klikt op een van


PAGINA 41 VAN 242


de kieskringen onder deze partij, worden nog slechts de verzuimen voor de kandidatenlijst van deze kieskring weergegeven. 2.3.9 AFRONDEN VERZUIMHERSTEL EN GERELATEERDE CONTROLES Als het tijdstip bereikt is, tot welk verzuimen hersteld hadden kunnen worden, dient het verzuimherstel afgesloten te worden door de programmamodus ‘Afronden’ te activeren. Op het moment dat deze knop aangeklikt wordt controleert het programma nog eens of de verzuimen voor alle kandidaten en kandidatenlijsten hersteld zijn en of er niet per abuis een kandidaat op 2 lijsten voorkomt. Als dit het geval is wordt daar melding van gemaakt en blijft het programma in ‘Herstel’-modus. Belangrijk: bij alle verkiezingen waarbij de hsb- en csb-functionaliteit gecombineerd is, dient ook de lijstnummering ingevoerd en compleet te zijn voordat naar de volgende fase omgeschakeld kan worden. De lijstnummering kan ingevoerd worden door op de knop ‘Politieke groeperingen’ te klikken. Dit opent het venster waarin lijstnummering en eventuele lijstencombinaties ingevoerd kunnen worden, zie ook paragrafen 2.4.4 en 2.4.5. Belangrijk: bij die verkiezingen waar alleen de hsb-functionaliteit van P2-3 gebruikt wordt, wordt bij het van het verzuimherstel eveneens het EML-230a bericht met daarin de geldige lijsten gegenereerd. Dit EML-bericht is nodig voor de csb-versie van P2-3 om daarmee de definitieve kandidatenlijsten te kunnen genereren. Zijn alle gegevens correct en compleet dan dient de omschakeling van de programmamodus naar ‘Afronden’ door de gebruiker bevestigd te worden. Daarna worden in een aantal opeenvolgende schermen datum, tijdstip, naam en locatie voor de formulieren I 4 en I 12 (S 2) en het RTF-bestand (met daarin alle geaccepteerde kandidatenlijsten) ingevoerd. Vervolgens klikt de gebruiker op de knop ‘Voltooien’ in het laatste invoerscherm om alle bestanden daadwerkelijk aan te maken. Alle bestanden worden weggescheven in de export-map van programma P2-3. Als deze bestanden in een eerder stadium al eens zijn aangemaakt wordt de gebruiker gevraagd het overschrijven van deze bestanden te bevestigen. Als verzuimen voor kandidaten en/of lijsten niet op tijd hersteld zijn kunnen betreffende kandidaten niet deelnemen aan de verkiezingen en is een onvolledige ingediende lijst een ongeldige lijst geworden. In dit geval dient de onvolledige kandidaat en/of ongeldige lijst verwijderd / geschrapt te worden. Door het schrappen van een kandidatenlijst of kandidaat wordt deze voor verkiezingsproces gemarkeerd als niet toegestaan en zal dan ook niet opgenomen worden in de definitieve kandidatenlijsten. De lijstaanduiding of kandidaat blijft wel als zodanig zichtbaar in programma P23 en is herkenbaar aan het icoon met een rood kruis. Via een dialoogvenster moet een reden voor het schrappen worden opgegeven. Dit is noodzakelijk voor het aanmaken van de betreffende formulieren I 4 en I 12 (S 217). Ongeldige/geschrapte lijsten gaan niet door naar het centraal stembureau gedeelte van programma P2-3. De aangemaakte PDF-documenten kunnen overigens na aanmaak direct geopend worden als dit is aangegeven in het laatste invoerscherm voor aanmaak. De aangemaakte documenten en EML-bestanden kunnen daarna via de verkenner geopend en gekopieerd worden.

17

Bij Eerste Kamerverkiezingen


PAGINA 42 VAN 242


2.3.10 BACK-UP VOLLEDIGE GEGEVENS EN LADEN BACK-UP Het programma beschikt over de mogelijkheid om de gehele bewerkingstoestand op te slaan in één bestand en in te lezen vanuit een dergelijk bestand. Door het inlezen van de bewerkingstoestand wordt de op dat moment actieve bewerkingstoestand van het programma P2-3 overschreven. De gebruiker moet vooraf bevestigen of hij/zij alle bestaande gegevens wil overschrijven of hij/zij moet het proces afbreken door het overschrijven niet te bevestigen. Het opslaan en inlezen van de bewerkingstoestand dient als back-upmechanisme en geeft de gebruiker de mogelijkheid zijn werk op een andere computer voort te zetten. Bij het afsluiten van het programma wordt de actieve bewerkingstoestand automatisch opgeslagen zonder dat de gebruiker hier expliciet opdracht toe geeft. Bij het starten van programma P2-3 wordt deze bewerkingstoestand automatisch weer geladen. 2.3.11 EML-BESTANDEN EN FORMULIEREN De algemene processen voor het aanmaken van bestanden en formulieren, die voor alle OSV-programma’s van toepassing zijn, wordt beschreven in hoofdstuk 2.8. In deze paragraaf wordt ingegaan op de voor programma 2-3 van toepassing zijnde functionaliteit voor het aanmaken van EML-bestanden, proces-verbalen en andere specifieke documenten belangrijke bij het onderzoek en vaststellen van de kandidatenlijsten. Bij het inlezen van iedere kandidatenlijst wordt een ontvangstbevestiging aangemaakt. Vervolgens maakt programma P2-3, bij omschakeling van de ‘Onderzoek’modus naar de ‘Herstel’-modus, automatisch de verzuimbrieven aan de politieke partijen evenals het formulier I 1 (S 1) als PDF- en/of RTF-bestand aan. Belangrijk: als P2-3 ingericht is met alleen hsb-functionaliteit wordt bij omschakeling van ‘Onderzoek’ naar ‘Herstel’ ook het EML-230i-bericht aangemaakt. Nadat verzuimen hersteld zijn en ook eventueel kandidaten of kandidatenlijsten geschrapt zijn worden de formulieren I 4 (S 2) en I 918 (met gecorrigeerde verzuimen) aangemaakt tijdens het omschakelen van modus ‘Herstel’ naar modus ‘Afronden’. Het aanmaken van genoemde bestanden bij de aanmaak van de definitieve lijsten is alleen mogelijk als alle open verzuimen hersteld zijn of betreffende kandidaten c.q. kandidatenlijsten geschrapt zijn. Is dit niet het geval bij omschakeling tussen genoemde mode, dan ontvangt de gebruiker hierover een waarschuwing. Belangrijk: als P2-3 ingericht is met alleen hsb-functionaliteit wordt bij omschakeling van ‘Herstel’ naar ‘Afronden’ ook het EML-230a-bericht aangemaakt. Met behulp van een SHA1-hashcode, gebaseerd op de gegevens in het EML-bericht, en afgedrukt op formulier I 4 en I 9, kan de overeenstemming tussen de gegevens in het formulier en het EML-bericht worden gecontroleerd. Voor het aanmaken van formulieren I 1 en I 4 (resp. S 1 en S 2) dient de gebruiker via opeenvolgende invoerschermen telkens plaats en datum van de vergadering van het hoofdstembureau in te voeren. Alle gegevens worden, voor een mogelijke hernieuwde uitvoer, in het programma opgeslagen. Nadat het aanmaken en uitvoeren van documenten in definitieve versie is voltooid, wordt de gebruiker er bij elke latere 18

Alleen Tweede Kamer en Provinciale Staten met meerderen kieskringen.


PAGINA 43 VAN 242


wijziging op gewezen dat eerder aangemaakte documenten hun geldigheid verliezen en vernietigd moeten worden. Bij formulieren I 4 en I 12 (S 2) kunnen bovendien bezwaren van kiezers en opmerkingen van het hoofdstembureau worden opgegeven in een aparte bijlage. Daartoe is een aparte menu-optie ‘Aanmaken bijlage proces-verbaal…’ geïntroduceerd in het hoofdmenu onder ‘Bestand’. Hierin kiest de gebruiker middels opeenvolgende invoerschermen voor welk proces-verbaal een bijlage aangemaakt moet worden. Bezwaren kiezers kunnen ingevoerd worden, evenals de eventuele opmerkingen van hoofdstembureau (I 4) of centraal stembureau (I 12). Als er geen bezwaren op opmerkingen zijn ingevuld in het programma, dan worden in de bijbehorende paragraaf van formulieren I 4 en I 12 (S 2) lege regels geplaatst, die gebruikt kunnen worden om de informatie handmatig in te vullen. Bij het aanmaken van formulier I 9 herkent het programma aan de hand van de landcode van een kandidaat of zijn mogelijke gemachtigde ingevolge artikel H 10 (kandidaat woonachtig in het buitenland) of artikel H 10a (kandidaat woonachtig in Nederland) is opgeroepen. Bovendien kan men een samenstelling van alle geldige lijsten met alle geldige kandidaten uitvoeren respectievelijk afdrukken. Het aanmaken van de bestanden verloopt met behulp van een aantal opeenvolgende invoerschermen, en doorloopt de volgende stappen: 1. Afhankelijk van de status waarin het proces zich bevindt, worden de volgende documenten geëxporteerd:

Programmastatus Onderzoek: Verzuimen invoeren

Uitvoertype Concept

Verzuiminvoer afgerond en omschakelen naar modus ‘Herstel’.

Definitieve versie

Uitvoerobjecten Verzuimbrieven Formulier I 1/S 1 Verzuimbrieven Formulier I 1/S 1 EML 230i (hsb functionaliteit)

Herstel: Verzuimen herstellen

Concept

Afronden: Verzuimherstel Definitieve versie is afgerond, omschakelen naar Afronden

Formulier I 4/S 2 Formulier I 9 Formulier I 4/S 2 Formulier I 9 EML 230a (hsb functionaliteit)

Het is mogelijk het uitvoerformaat (PDF of RTF) aan te geven. Daarnaast heeft de gebruiker de keuze om PDF bestanden na aanmaak automatisch te openen. 2. De bijlagen bij de proces-verbalen I 4 en I 12 kunnen door de gebruiker worden geïnitieerd.


PAGINA 44 VAN 242


3. Na een succesvolle uitvoer ontvangt de gebruiker een bericht waarin getoond wordt in welke map de aangemaakte bestanden zich bevinden. 2.3.12 KANDIDATENOVERZICHT UITVOEREN Het programma biedt de mogelijkheid een overzicht van alle kandidaten en kandidatenlijsten als csv-bestand (komma gescheiden waarden) aan te maken. Voor dit doel is de menu-optie ‘Overzicht kandidaatgegevens aanmaken’ in het hoofdmenu onder ‘Bestand’ ingebouwd. Dit bestand bevat de volgende informatie: • Verkiezingsnaam • Voor alle kieskringen: o Naam van kieskring o Partijnaam o Manier van inlevering per partij (lijstengroep, gelijkluidende lijsten, etc.) o Kandidaatgegevens (met in achtereenvolgende kolommen Lijstnummer, Politieke Groepering, Publiceer geslacht, Nr., Achternaam, Voorletters, Roepnaam, Woonplaats, Land, Geslacht, Geboortedatum,(Corresp.)Adres, Postcode, Plaats, Land, Adres afdrukken op kandidatenlijst) 2.3.13 KOPIËREN BESTANDEN Zie paragraaf 2.2.8. 2.3.14 LOG FUNCTIE Zie paragraaf 2.2.8 2.3.15 HELP FUNCTIE Zie paragraaf 2.2.8. 2.3.16 BIJZONDERHEDEN BIJ VERKIEZINGEN VOOR EERSTE KAMER, TWEEDE KAMER EN PROVINCIALE STATEN MET MEERDERE KIESKRINGEN Bij Eerste Kamerverkiezingen zijn de zitting voor het vaststellen van de geldigheid van de kandidatenlijsten en de zitting voor het nummeren van de lijsten in één zitting samengevoegd. Formulier model S 2, met daarin het proces-verbaal van deze zitting, bevat de informatie die bij de overige verkiezingen over formulieren I 4 en I 12 verdeeld zijn. Om een dergelijke ‘gemeenschappelijke zitting’ in OSV mogelijk te maken zijn de hsb- en csb-modus voor de Eerste Kamerverkiezingen samengevoegd. Deze samenvoeging geldt ook voor verkiezingen voor het Europese Parlement, Gemeenteraad, Deelraad, Eilandsraad en Provinciale Staten met 1 kieskring. De reden in dit geval is dat de hsb- en de csb-functionaliteit op dezelfde fysieke plek en hoogstwaarschijnlijk ook door dezelfde personen uitgevoerd wordt. De gebruiker schakelt tussen hsb- en csb-functionaliteit (gebruikersinterface) met behulp van zogeheten perspectiefknoppen. Voor de Tweede Kamerverkiezingen en de Provinciale Statenverkiezingen voor provincies met meerdere kieskringen gaan bovengenoemde situaties niet op. De hsbfunctionaliteit wordt op een andere fysieke plek en door andere mensen uitgevoerd


PAGINA 45 VAN 242


dan bij de csb-functionaliteit het geval is. Voor deze beide gevallen wordt P2-3 na het inlezen van de verkiezingsdefinitie ingericht in hsb-modus of csb-modus door de gebruiker de rol van een specifiek hsb of van het csb te laten selecteren. In beide gevallen zal er ook sprake zijn van extra bestandsuitwisseling van EML230-berichten, zie ook tabel op de vorige bladzijde.


PAGINA 46 VAN 242


2.4

PROGRAMMA 2-3: VASTSTELLEN KANDIDATENLIJSTEN

Programma 2-3 kent twee basis functies, te weten ‘Onderzoek’ en ’Vaststellen’ van kandidatenlijsten, die geïntegreerd zijn in één programma: programma P2-319. Het onderdeel ‘Onderzoek’ dient voor de hoofdstembureaus ter ondersteuning bij de controle van de door de politieke partijen ingeleverde kandidatenlijsten en wordt behandeld in hoofdstuk 2.3. Het onderdeel ‘Vaststellen’ dient ter ondersteuning van het centraal stembureau bij de uiteindelijke vaststelling van de kandidatenlijsten en de publicatie daarvan. Het beschikt over functies voor het nummeren van kandidatenlijsten, voor het invoeren van lijstencombinaties en voor het aanpassen van persoonsgegevens van identieke kandidaten. 2.4.1 INRICHTING VAN PROGRAMMA P2-3 Analoog aan paragraaf 2.3.1. 2.4.2 TOEGANGSBEVEILIGING Analoog aan paragraaf 2.3.3. 2.4.3 KENMERKEN VAN DE GEBRUIKERSINTERFACE Nadat de gebruiker zich succesvol heeft aangemeld kan het programma zich afhankelijk van het type verkiezingen op 2 manieren presenteren. In het geval er sprake is van een gecombineerde hsb- en csb-functionaliteit zal P2-3 zich presenteren zoals in afbeelding 6 wordt getoond. Door te klikken op de knop ‘Politieke Groepering’ krijgt men toegang tot het gedeelte waarin de lijstnummering ingevoerd kan worden en eventuele lijstencombinaties en ziet het werkscherm eruit zoals in Afbeelding 7 getoond wordt. Is er daarentegen sprake van specifieke csbfunctionaliteit dan presenteert P2-3 zich direct in de tweeledige weergave zoals in Afbeelding 7 getoond wordt. In het bovenste deelvenster bevindt zich een tabel met alle kandidatenlijsten die voorafgaand zijn ingelezen. Hier wordt de nummering van de kandidatenlijsten handmatig, conform hoofdstuk I, §3 van de Kieswet tot stand gebracht (d.w.z. d.m.v. loting). In het onderste deelvenster vindt men een venster met alle ingediende lijstencombinaties. Bij Eerste Kamerverkiezingen zijn lijstencombinaties niet mogelijk. In dit geval wordt deze functionaliteit voor gebruiker verborgen. 2.4.4 INLEZEN KANDIDATENLIJSTEN Het EML-230i-bericht (de ingediende lijsten) moet ingelezen worden voordat de lijstnummering en eventuele lijstencombinaties ingevoerd kunnen worden. Nadat de geldige lijsten aangemaakt zijn m.b.v. de hsb-functionaliteit van P2-3, dit is het EML230a-bericht, wordt ook dit bestand ingelezen daarmee de eerder geladen gegevens overschrijvend en alle kandidaatgegevens eraan toevoegend20. In beide gevallen 19

Deze samenvoeging is actief vanaf versie 2.7, voorheen werd ‘Onderzoek’ uitgevoerd door programma 2 en werd ‘Vaststellen’ door programma 3 uitgevoerd. 20 De voortgang van het inlezen van ingediende en geldige lijsten wordt in de statusbalk op de onderste regel van het werkscherm getoond © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 47 VAN 242


worden de ingelezen gegevens inclusief de voor het bestand berekende hashcode aan de gebruiker meegedeeld. De gebruiker vergelijkt de hashcode met die op het bijhorende papieren formulier. Als deze verschillend zijn, betekent dat het overgedragen bestand verschilt van de papieren versie en zou het afronden van het inlezen niet door de gebruiker mogen worden geaccepteerd. De gebruiker weigert in dat geval de overname van de gegevens. Het inleesproces is hiermee beëindigd en er zal een correct EML-bestand aangeleverd moeten worden waarbij de afgedrukte hashcode wel gelijk is aan die op basis van het EML-bestand is gegenereerd. Zodra de gegevensovername wel geaccepteerd wordt, worden alle aanwezige kandidatenlijsten toegevoegd aan het overzicht in het bovenste deelvenster. In een aantal gevallen is het niet nodig dat de hashcode door de gebruiker gecontroleerd wordt omdat hij deze zelf aangemaakt heeft. In Bijlage E ’Beschrijving toepassing hashcodes’ staat een gedetailleerd overzicht van de ingebouwde toepassingsmethoden van het gebruik van de hashcode bij verschillende types verkiezingen. Alle geregistreerde kandidaten worden in een centrale kandidatengroep opgenomen (zie 2.4.7.1). Als een reeds geïmporteerd bericht opnieuw wordt geïmporteerd, worden in de kandidatenlijsten aangebrachte wijzigingen weer overschreven. De gebruiker moet dit vooraf bevestigen of het inleesproces afbreken. 2.4.5 INVOEREN VAN LIJSTNUMMERS In het overzicht van de kandidatenlijsten in het bovenste deelvenster vindt de invoer van de reeds bekende en de gelote lijstnummers plaats, na een eventuele loting. In eerste instantie, dat is na het inlezen van het EML-230i-bericht, zijn alle politieke groeperingen vermeld die een lijst hebben ingeleverd. Groeperingen met blanco kandidatenlijsten worden aangeduid met de naam van de eerste kandidaat op de kandidatenlijst. Voor elke politieke groepering zijn er velden waarin de stemtotalen en de behaalde zetels van vorige verkiezing ingevoerd kunnen worden. De velden die stemtotalen en behaalde zetels laten zien, zijn in eerste instantie leeg en dienen handmatig te worden ingevuld voordat het nummeringsproces van de lijsten begint. Bij invoer van stemtotalen, zetels kunnen uitsluiten natuurlijke getallen gebruikt worden en kan ook het getal 0 voorkomen. Bij de lijstnummering die na het invoeren van stemmen en zetels plaatsvindt, kan overigens het getal 0 niet gebruikt worden. Lijsten waarvoor een loting plaats moet vinden en die daarom nog niet genummerd kunnen worden, worden verplaatst onder de lijsten die reeds genummerd zijn. De gebruiker kan met behulp van het aantal stemmen van de laatste verkiezingen en het aantal kieskringen controleren of de ingevoerde lijstnummers juist zijn met betrekking tot de wettelijke bepalingen. 2.4.6 INVOEREN VAN LIJSTENCOMBINATIES21 Een lijstencombinatie wordt aangemaakt door te klikken op de knop ‘Aanmaken nieuwe combinatie’, deze is te herkennen aan het groene plusteken-icoon in het lijstencombinatiescherm. Na het klikken worden de vinkboxen actief, die links van elke partij in het kandidatenlijstenscherm worden getoond. Door nu die lijsten aan te vinken die deel gaan uitmaken van een lijstencombinatie kan de gebruiker deze toevoegen aan de aan te maken lijstencombinatie, of deze hieruit verwijderen. Elke lijsten-

21

Niet bij Eerste Kamerverkiezingen


PAGINA 48 VAN 242


combinatie heeft de status ‘geldig’ totdat deze door de gebruiker als ‘ongeldig’ wordt gemarkeerd. Dit laatste vindt plaats onder vermelding van een reden. Het markeren van een lijstencombinatie als zijnde ‘ongeldig’ moet natuurlijk plaatsvinden voordat het proces-verbaal wordt afgedrukt. Geldige en ongeldige combinaties worden apart automatisch alfabetisch doorgenummerd in de volgorde van hun aanmaak (a, b, c, ...). De volgorde van de lijstencombinaties kan gewijzigd en het is uiteraard mogelijk om lijstencombinaties te wijzigen en te verwijderen. Kandidatenlijsten

Lijstencombinaties

AFBEELDING 7: INDELING VAN GEBRUIKERSINTERFACE VAN PROGRAMMA 2-3, POLITIEKE GROEPERING

2.4.7 AANPASSING VAN KLEINE VERSCHILLEN IN KANDIDAATGEGEVENS Voor de latere telling van de stemmen is het bij verkiezingen met meer dan één kieskring noodzakelijk om de op meerdere lijsten van stellen gelijkluidende lijsten geplaatste kandidaten als dezelfde persoon te identificeren. Deze identificatie wordt, waar mogelijk, door het programma uitgevoerd. Met programma 1 kunnen stellen gelijkluidende lijsten worden gegenereerd. Het programma gaat ervan uit dat alle gegevens van alle kandidaten van dergelijke lijsten identiek zijn. Als dit niet het geval is, wordt de gebruiker hierover gewaarschuwd. Het aantal afwijkingen wordt weergegeven in het zogeheten ‘Conflicten’-perspectief22. Dit perspectief is te activeren door op de knop ‘Conflicten’ te klikken, en is overigens alleen te vinden als P2-3 in csbmodus is ingericht. De gebruiker kan in dit perspectief besluiten of de informatie over de stellen gelijkluidende lijsten die uit programma 1 komt, moet worden genegeerd en de lijstenstellen door programma P2-3 hergeordend moeten worden op basis van de huidige kandidaatsgegevens. Verder kunnen foutieve lijstencombinaties verwijdert worden van de stellen gelijkluidende lijsten die in programma 1 zijn gedefinieerd. 22

De zogenoemde conflicten tussen stellen gelijkluidende lijsten worden door programma P2-3 (in csb-modus) automatisch onderzocht na het inlezen van het EML-230a bericht uit P2-3 (in hsbmodus).


PAGINA 49 VAN 242


Omdat kandidatenlijsten decentraal kunnen worden aangemaakt en zodoende een exacte overeenstemming van de door P2-3 (in hsb-modus) verzonden elektronische gegevens van een op meerdere lijsten geplaatste persoon niet kan worden gegarandeerd, biedt het programma de mogelijkheid om dit proces handmatig te ondersteunen. Door in het ‘Kandidaten’-perspectief (te activeren onder de gelijknamige knop), kandidaatsgegevens te wijzigen, kunnen de verschillen tussen de lijsten verwijderd worden die veroorzaakt zijn door afwijkende kandidaatsgegevens die in werkelijkheid dezelfde persoon zouden moeten zijn. 2.4.7.1 KANDIDATENGROEP Analoog aan het adresboek in programma 1 beschikt ook P2-3 (in csb-modus) over een kandidatengroep, waarin alle kandidaten per partij worden opgenomen23. Het programma voert tijdens het inlezen van kandidatenlijsten een automatische aanpassing uit en vat kandidaten samen, die ten aanzien van alle eigenschappen overeenstemmen en zich in dezelfde lijstenstellen (van dezelfde politieke groepering) bevinden, tot identieke personen24. De kandidaten in de kandidatengroep kunnen op alle eigenschappen worden gesorteerd (ook op bijbehorende politieke groepering). Er is een filtermogelijkheid zodat alleen kandidaten worden weergegeven bij wie een instelbaar aantal attributen overeenkomt met de attributen van andere kandidaten. Een andere mogelijkheid is het filteren op partij of blanco lijst. Voor iedere kandidaat wordt het aantal lijsten getoond waarop deze is geplaatst. Bij een keuze van een kandidaat worden in de detailweergave ook de kieskringen van de lijsten en de positie van de kandidaat op elk van deze lijsten weergegeven. Met behulp van het kandidatenoverzicht moet de gebruiker de oorzaak van de, door kleine verschillen in de persoonsgegevens, mislukte samenvoeging kunnen lokaliseren en de persoonsgegevens van de betreffende kandidaten handmatig aanpassen waardoor de samenvoeging uiteindelijk wel slaagt. 2.4.7.2 BEWERKEN VAN PERSOONSGEGEVENS Alle persoonsgegevens in de kandidatengroep kunnen worden bewerkt. Wanneer een gegevensrecord door de gebruiker wordt gewijzigd, wordt deze kandidaat opnieuw automatische aangepast met alle andere kandidaten in de groep en worden volgens het bovenstaande criterium de overeenkomende personen samengevat. Uiteraard is het van belang om voor iedere kandidaat zoveel mogelijk gegevens in te voeren zodat kandidaten voor de programmatuur ook als aparte kandidaten te onderscheiden zijn. Is dit namelijk niet het geval dan zullen verschillende personen als één persoon worden samengevoegd, wat niet de bedoeling kan zijn. 2.4.8 BACK-UP VOLLEDIGE GEGEVENS EN LADEN BACK-UP Analoog aan paragraaf Fout! Verwijzingsbron niet gevonden..

23

De kandidaten worden pas getoond nadat het EML-230a-bericht is ingelezen. Als alleen het EML230i-bericht is ingelezen worden alleen de lijsttrekkers getoond. 24 Er worden geen persoonsgegevens gewijzigd in deze automatische stap. © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 50 VAN 242


2.4.9 EML-BESTANDEN EN FORMULIEREN De gemeenschappelijke functionaliteit voor het aanmaken van de formulieren wordt beschreven in de paragraaf 2.8. In deze paragraaf wordt ingegaan op de programmaspecifieke functionaliteit. Voor een uitvoer moet de gebruiker bevestigen dat de kandidatenaanpassing is gecontroleerd. Het programma controleert overigens ook alle aanwezige gegevens op compleetheid en overeenstemming met de Kieswet. Vervolgens worden de volgende bestanden aangemaakt25: •

EML-bestand 230b (Kandidatenlijsten) voor iedere kieskring (alleen die kandidatenlijsten die betrekking hebben op de desbetreffende kieskring worden aangemaakt) en

•

EML-bestand 230c (Totaallijsten) voor het centraal stembureau

•

het ingevulde formulier I 12-1 of I 12-226 (S 2) als PDF- en/of RTF-bestand

•

een overzicht van alle kandidatenlijsten per kieskring inclusief nummers en combinaties als PDF en/of RTF-bestand

•

de wettelijk voorgeschreven publicaties van de gelote lijstnummers en van de kandidatenlijsten als PDF en/of RTF-bestand(en)

De gebruiker kan kiezen tussen een concept en een definitieve uitvoer. Een aantal PDF- en/of RTF-documenten voor de definitieve uitvoer zijn voorzien van een SHA1hashcode, gegenereerd op basis van de gegevens van het bijhorende EML-bestand, om de overeenstemming met de elektronische gegevens te kunnen controleren. Voor het EML-230b-bestand is er geen bijbehorend formulier dat afgedrukt kan worden. Daarom wordt in dit geval een begeleidend document aangemaakt dat alleen de basisgegevens van het bestand bevat (verkiezingsnaam, kieskring, tijdstempel van de laatste wijziging) en de hashcode. De hashcode die afgedrukt is in de publicatie van de kandidatenlijst is gebaseerd op de inhoud van EML 230b voor iedere betreffende kieskring. Voor het aanmaken van formulier I 12 dient de gebruiker via opeenvolgende invoerschermen telkens plaats en datum van de vergadering aan te geven. Mogelijke bezwaren van kiezers en opmerkingen van het centraal stembureau worden aangegeven in de bijlage bij het proces-verbaal I 12. Deze bijlage wordt via een aparte menuoptie ‘Aanmaken proces-verbaal..’ in het hoofdmenu onder ‘Bestand’ aangemaakt. Als er geen bezwaren of opmerkingen zijn ingevuld, dan worden er in de bijlage van formulier I 12 lege regels aangemaakt voor handmatige toevoeging. In beide gevallen worden de ingevoerde gegevens opgeslagen voor een eventuele hernieuwde uitvoer. Nadat het aanmaken en uitvoeren van documenten in definitieve versie is

25

Als het programma heeft vastgesteld dat er gegevens ontbreken of niet in overeenstemming zijn met de Kieswet, wordt de gebruiker hiervan op de hoogte gesteld met een waarschuwingsvenster. In een dergelijk geval kan alleen een concept-versie van de documenten aangemaakt worden. 26 Aan de hand van het verkiezingstype wordt automatisch herkend of het om formulier I 12-1 (Tweede Kamer verkiezingen en verkiezingen voor de Provinciale Staten met meer dan één kieskring) of om formulier I 12-2 (Gemeenteraadsverkiezingen en verkiezingen voor de Provinciale Staten met één kieskring) gaat. Waarbij formulier I 12-1 overigens aangemaakt wordt door P2-3 in de gecombineerde hsb-csb-modus.


PAGINA 51 VAN 242


voltooid, wordt de gebruiker er bij elke latere wijziging op gewezen dat de eerder aangemaakte documenten hun geldigheid verliezen en vernietigd moeten worden. Bij het aanmaken van de formulieren en bestanden wordt de gebruiker door een aantal opeenvolgende invoerschermen geleid waarbij hij/zij kan bepalen in welk uitvoer formaat (PDF of RTF) de af te drukken bestanden worden aangemaakt en of het om een concept of definitieve versie (alleen indien alle gegevens compleet zijn) gaat. Bovendien heeft hij/zij de keuze de aangemaakte bestanden na aanmaak te openen als er gekozen is voor aanmaak in PDF-formaat. De gebruiker wordt bij aanmaak overigens niet naar een bestemmingsmap gevraagd, alle bestanden worden in een vaste export-map weggeschreven, die een submap is van de OSV-map waarin alle programmatuur staat. Na een succesvolle uitvoer ontvangt de gebruiker ter bevestiging een bericht waarin getoond wordt in welke map de bestanden zijn weggeschreven. 2.4.10 UITVOEREN KANDIDATENOVERZICHT Zie paragraaf 2.3.12. 2.4.11 KOPIËREN BESTANDEN Zie paragraaf 2.3.12. 2.4.12 LOG FUNCTIE Zie paragraaf 2.2.8 2.4.13 HELP FUNCTIE Zie paragraaf 2.2.8 2.4.14 BIJZONDERHEDEN BIJ EERSTE KAMERVERKIEZINGEN Programma P2-3 wordt voor Eerste Kamerverkiezingen met een gecombineerde hsb-csb functionaliteit toegepast, zie hoofdstuk 2.3.1216


PAGINA 52 VAN 242


2.5

PROGRAMMA 4: SAMENVOEGEN STEMTOTALEN

Programma 4 dient hoofdzakelijk voor het registreren van de stemaantallen op de verschillende stemregistratieniveaus en voor het automatisch optellen van de uitgebrachte stemmen, telkens op een hoger gebiedsniveau. Het programma biedt de mogelijkheid om het totaal aantal stemmen voor iedere kandidaat en partij in te voeren of in te lezen, evenals het aantal geldige, blanco en ongeldige stemmen voor iedere registratie-eenheid. De onderstaande tabel toont de aanwezige gebiedsniveaus afhankelijk van het type verkiezingen:

Niveau 1

Niveau 2

Niveau 3

Niveau 4

Europees Parlement

Stembureau

Gemeente

Kieskring

Nederland

Tweede Kamer

Stembureau

Gemeente

Kieskring

Nederland

Provinciale Staten (KK > 1)

Stembureau

Gemeente

Kieskring

Provincie

Provinciale Staten (KK = 1)

Stembureau

Gemeente

Provincie

Gemeenteraad

Stembureau

Gemeente

Deelraad

Stembureau

Stadsdeel/ Deelgemeente

Eilandsraad

Stembureau

Openbaar lichaam

Provincie

Nederland

Eerste Kamer

Het registreren van stemgegevens verloopt hiërarchisch. Daarbij wordt de volgende regel gehanteerd: • niveau 1 registreert de stemmen van de kiezers, • niveau 2 registreert het totaal aantal stemmen van niveau 1, • niveau 3 registreert het totaal aantal stemmen van niveau 2, enzovoort. Verzamelde stemgegevens kunnen voor de overdracht naar het eerstvolgende hogere niveau worden doorgegeven d.m.v. een papieren formulier en kunnen (ter ondersteuning) ook als EML-bericht worden ingelezen. Een uitzondering hierop vormt het laagste niveau. Ondanks het feit dat programma 4 erin voorziet dat in ieder stembureau de lokale telling ingevoerd kan worden en ter ondersteuning van het handgeschreven proces-verbaal doorgegeven kan worden aan het erboven liggende niveau is er tot nog toe bij bijna alle verkiezingstypes voor gekozen geen computers in stembureaus te plaatsen. Alleen bij de Eerste Kamerverkiezingen wordt dit laatste wel toegepast en gaat ter ondersteuning van het proces-verbaal T11 een digitaal EML-bericht mee naar het erboven liggende niveau, zijnde De Kiesraad. Ieder verkiezingsproces kan onafhankelijk van het type verkiezingen volgens de volgende instanties worden verdeeld: stembureau (SB), plaatselijk stembureau (PSB), hoofdstembureau (HSB) en centraal stembureau (CSB). Afhankelijk van het type


PAGINA 53 VAN 242


verkiezingen bevinden deze instanties zich op verschillende gebiedsniveaus27, zie onderstaande tabel:

SB

PSB

HSB

CSB

Europees Parlement

Stembureau

Gemeente

Kieskring

Nederland

Tweede Kamer

Stembureau

Gemeente

Kieskring

Nederland


Stembureau

Gemeente

Kieskring

Provincie


Stembureau

Gemeente

Gemeenteraad

Stembureau

Gemeente

Deelraad

Stembureau

Stadsdeel/ Deelgemeente

Eilandsraad

Stembureau

Openbaar lichaam

Provincie

Nederland

Eerste Kamer

Provincie

2.5.1 VOORBEREIDING Voordat het programma kan worden gebruikt, moet het programma door de verkiezingsleider worden ingericht. De voorbereiding bestaat uit drie stappen, waarbij de eerste bestanden tegelijkertijd worden ingelezen en de derde stap alleen op gemeenteniveau noodzakelijk is: 1. Inlezen van de verkiezingsdefinitie met de verkiezingsgegevens en gebiedsgegevens (zie 2.1 voor het aanmaken van de verkiezingsdefinitie). 2. Invoeren van het EML-230b of 230c-bestand met daarin de kandidatenlijsten (zie 2.5.2.8). 3. Definiëren van de stembureaus en invoeren van het aantal kiesgerechtigden (zie 2.5.2.7).

2.5.2 ONTWERP VAN GEBRUIKERSINTERFACE/BEDIENING Het programma wordt bediend met behulp van een webbrowser. De volgende beschrijving van de beschikbare functies geschiedt op basis van thematische groepen (dus niet op grond van chronologische volgorde van het gebruik ervan). 2.5.2.1 TOEGANGSBEVEILIGING Het aanmelden bij het stemregistratiesysteem vindt plaats door middel van een gebruikersidentificatie. Hiertoe kunnen gebruiker-ID’s en wachtwoorden aangemaakt en 27

Hiermee wordt een fysieke co-locatie bedoeld. Formeel is de rol van het PSB gescheiden van de rol van HSB en CSB. Alhoewel in veel gebieden deze rol mag worden ingevuld door dezelfde personen en zijn de tellingen hetzelfde, heeft het PSB een aparte uitvoer in de vorm van documenten en EMLbestand. Er kunnen gebieden zijn waar deze rollen worden uitgevoerd door andere mensen die andere computers gebruiken.


PAGINA 54 VAN 242


uitgereikt worden waarmee een gebruiker zich kan aanmelden. Deze gebruikersgegevens worden door een bijzondere gebruiker (de beheerder) met behulp van het systeem aangemaakt en beheerd. Het stemregistratiesysteem beheert twee gebruikersgroepen met verschillende toegangsrechten die voor een verkiezing relevant zijn. Daartoe behoren: •

Beheerder

•

Gegevensinvoer.

Afhankelijk van de gebruikersgroep en de daarbij behorende toegangsrechten is de weergave van het stemregistratiesysteem verschillend. Iedere gebruiker kan tot een of meer gebruikersgroepen behoren zodat bijvoorbeeld een gebruiker tegelijkertijd beheerder en gegevensinvoerder kan zijn. De gebruikersgroepen en hun toegangsrechten worden hierna kort beschreven. Beheerder De beheerder beheert alle hoofdinstellingen, zoals bijvoorbeeld het aanmaken van een nieuwe verkiezing door het inlezen van de verkiezingsdefinitie. Binnen een gemeente kan de beheerder ook de stembureaus voor het registreren van stemgegevens beheren (zie 2.5.2.8). Verder omvat deze rol beheerfuncties zoals het definitief maken van een verkiezing. Het gebruikersbeheer is eveneens een taak van de beheerder, hij/zij kan nieuwe gebruikers aanmaken, wijzigen en wissen. De beheerder mag uitslagen invoeren en terugdraaien, en het uitvoeren van formulieren en EML-bestanden initiëren. De beheerder (verkiezingsleider) heeft verder het recht om definitief gemaakte uitslagen terug te draaien. Deze mogelijkheid is ingebouwd om in de speciale gevallen dat er een hertelling nodig is, deze hertelling te faciliteren zodat zonder al te veel moeite de gegevens van één of meerdere stembureaus opnieuw toegevoegd kunnen worden aan de overige gegevens die wel correct zijn. Door na afronding van de hertelling de verkiezing weer definitief te maken kan men een nieuwe uitslag vaststellen. Gegevensinvoer Deze groep is bedoeld voor gebruikers die de verkiezingsuitslagen van de registratieeenheden in het systeem mogen invoeren. Deze gebruikers mogen eveneens de verkiezingsresultaten met behulp van een bestand inlezen. 2.5.2.2 KENMERKEN VAN DE GEBRUIKERSINTERFACE Zodra de gebruiker zich heeft aangemeld (en het programma is ingericht), wordt de gebruikersinterface getoond die toegang biedt tot alle functies van het systeem die horen bij de gebruikersrechten van de gebruiker. De interface laat linksboven het logo zien. De hoofdnavigatie bevindt zich daaronder in het linkerdeelvenster, en de sub-navigatie bestaande uit één of meerdere opdrachtbalk(en) ‘zijn rechtsboven gesitueerd. De werkomgeving beslaat het grootste deel van het scherm is wordt getoond in het deelvenster rechtsonder. De donkerblauwe deelvensters dienen voor navigatie en het lichtblauwe deelvenster dient voor de invoer en de weergave respectievelijk evaluatie van verkiezingsuitslagen, zie Afbeelding 8.


PAGINA 55 VAN 242


Logo

Subnavigatie

Hoofdnavigatie

Werkomgeving / Werkscherm

AFBEELDING 8: INDELING VAN DE GEBRUIKERSINTERFACE

Het onderliggend concept van de gebruikersinterface is een navigatie-functionaliteit die de organisatorische elementen van de verkiezing als uitgangspunt neemt. Dit zijn achtereenvolgens: het centraal stembureau (CSB), het hoofdstembureau (HSB), het plaatselijk stembureau (PSB) en het stembureau (SB). Het verkiezingstype is bekend na het inlezen van de verkiezingsdefinitie, afhankelijk van het type kan in de hoofdnavigatie een gebiedsniveau worden gekozen (Nederland, provincie, kieskring, gemeente, deelraad), en de daarbij horende eenheden. In de werkomgeving wordt een standaardweergave voor de geselecteerde eenheid getoond (bijvoorbeeld de totale stemuitslag voor heel Nederland). Verder worden in de sub-navigatie die functies getoond, die voor de aangemelde gebruiker zijn toegestaan. Functies die niet van de context afhangen, worden altijd getoond (bijvoorbeeld ‘afmelden’, ‘help’ en ‘stappenplan’). Een bijzondere gebruikerscontext is die van de beheerder, waarbinnen alle beheerfuncties toegankelijk zijn. De inhoud van een werkscherm kan worden afgedrukt zodra de printknop in het werkscherm getoond wordt. De gebruikersfunctionaliteiten bestaan uit twee belangrijke onderdelen. Het ene onderdeel betreft allerlei functies die betrekking hebben op het beheer van het programma, het andere onderdeel op het registreren en optellen van stemgegevens. Dit laatste onderdeel staat overigens pas ter beschikking wanneer de voorbereiding van het programma is afgesloten (zie 2.5.1). In de verschillende onderdelen van de applicatie zijn de onderstaande functionaliteiten beschikbaar: Beheer, algemeen en gebieds-specifiek: Functienaam

Omschrijving

Voorbereiden verkiezing De bestanden met de verkiezingsdefinitie (met daarin de basisgegevens zoals geografische indeling, verkiezingsgegevens, ...) en de kandidatenlijst (het EML-230b of -230c-bestand) worden door de verkiezingsleider ingelezen. Lijstnummers en lijstencombinaties worden daarbij aan de te selecteren gemeente gekoppeld (EML-


PAGINA 56 VAN 242


bestand 230b of 230c). Stembureaus definiëren Dialoogvenster voor het aanmaken, bewerken en wissen van stembureaus als registratie-eenheden binnen geselecteerde gemeente. Stembureaus wijzigen

Naam, nummer, postcode en aantal stemgerechtigden kunnen hiermee aangepast worden

Gebruiker toevoegen

Maakt een gebruiker aan met de bijbehorende toegangsrechten.

Gebruiker wijzigen

Biedt de mogelijkheid om een bestaande gebruiker te wijzigen.

Gebruiker wissen

Biedt de mogelijkheid om een bestaande gebruiker te wissen.

Veranderen instellingen

De standaard ingestelde dubbele invoer op kandidaat-niveau kan aangepast worden naar enkele invoer en ook naar invoer op lijstniveau.

Uitwisselen en herstel- De tekstonderdelen van de proces-verbalen in het programma len teksten kunnen met deze functies aangepast worden en ook weer teruggezet naar de originele waarden. Wachtwoord wijzigen

Biedt de aangemelde gebruiker de mogelijkheid om zijn toegangsgegevens te wijzigen.

Definitief maken

Als alle stemtotalen voor alle stembureaus zijn ingevoerd dan worden de verkiezingen definitief gemaakt zodat er geen wijzigingen meer doorgevoerd kunnen worden.

Model N11/O3/T11/510d

Nadat verkiezingen definitief gemaakt zijn, kan het proces-verbaal aangemaakt worden, behorende bij het type en niveau van de verkiezing.

Terugdraaien maken

definitief Als de verkiezing is afgesloten (definitief is gemaakt) kunnen geen resultaten meer in het systeem worden ingevoerd. Met deze beheerfunctie kan een automatisch afgesloten verkiezing (wanneer alle resultaten compleet zijn) worden geopend.

Registreren/optellen van stemgegevens bij de Tweede Kamerverkiezingen en de Provinciale Statenverkiezingen met meer dan één kieskring (in de aangekruiste gebiedsniveaus): Naam

Omschrijving

Niveau HSB CSB

PSB

Gebiedsniveau 4

3

2

1

Resultateninvoer

Invoer van de resultaten op het niveau van de registratie-eenheid (zie ook 2.5.2.4)

X

X

X

Resultateninvoer EML

Inlezen van een EML-bestand om de stem resultaten elektronisch te kopiëren (zie ook 2.5.2.5).

X

X

X


PAGINA 57 VAN 242


Niveau Resultatenweergave groe- Geeft de actuele (getelde) totalen pering weer voor alle groeperingen.

X

X

X

X

Resultatenweergave kan- Geeft de actuele (getelde) resultaten didaten weer voor alle groeperingen en hun kandidaten.

X

X

X

X

Status van de registratie- Geeft de huidige status weer van eenheden alle registratie-eenheden binnen dit gebied.

X

X

X

Formulieren uitvoeren

X

X

X

X

X

X

X

X

Afmelden

(modellen)/ Functie om de vereiste formulieren en EML-bestanden aan te maken. O 3 (alleen HSB; niet bij EK) T 11 (alleen HSB; alleen bij EK) 510 (abcd) N 11 (alleen PSB) Dialoogvenster om een gebruiker van het verkiezingssysteem af te melden.

2.5.2.3 HISTORIE VAN WIJZIGINGEN Alle relevante wijzigingen aan gegevensbestanden worden gelogd. Hierbij wordt in het bijzonder gelet op wijzigingen van het aantal stemmen. Elke wijziging wordt chronologisch met een tijdsmarketing en gebruikersidentificatie in een logbestand weggeschreven. Zie ook hoofdstuk 2.5.3 voor een uitleg van de diverse logbestanden. 2.5.2.4 VERLOOP VAN DE STEMREGISTRATIE BIJ HANDMATIGE INVOER De gebruiker beschikt over een invoervenster om getelde stemmen in te voeren. Afhankelijk van de registratie-eenheid verloopt de invoer op het niveau van het stembureau, de gemeente of de kieskring. Als de handmatige invoer correct wordt beëindigd, wordt EML-510 (a, b, c of d)-bestand aangemaakt en weggeschreven in een door de beheerder bepaalde export-map op de server. Per definitie heeft deze submap de naam ‘export’ en bevindt deze zich in de map waarin OSV is geïnstalleerd.


PAGINA 58 VAN 242


AFBEELDING 9: INVOERVENSTER

De beheerder kan door de ‘Instellingen’ aan te passen, bepalen of de invoer van de stemgegevens enkel of dubbel uitgevoerd moet worden en of deze op kandidaatniveau of lijstniveau wordt toegepast. Bij de invoer van de stemaantallen zijn uitsluitend natuurlijke getallen (inclusief het getal 0) toegestaan. In alle velden moeten verplicht een waarde worden ingevuld; waarbij standaard in elk veld de waarde 0 is ingevoerd. Enkelvoudige invoer stemtotalen; Alle stemresultaten worden slechts éénmaal ingevoerd. Belangrijk: een handmatige invoer van de stemtotalen kan alleen plaatsvinden als er geen elektronische invoer heeft plaatsgevonden via een EML-bestand. Is dat wel het geval dan is handmatige invoer alleen mogelijk nadat de verkiezingsleider dit expliciet toestaat door op de knop ‘Handmatige invoer vrijgeven’ te klikken. •

De gebruiker voert de stemtotalen in. Tijdens de invoer (dat wil zeggen: terwijl het invoervenster is geopend en wordt ingevuld) wordt de status van de registratie-eenheid (stembureau, gemeente, ...) intern op ‘handmatige invoer bezig’ gezet. Alle andere gebruikers kunnen dan geen stemtotalen invoeren voor de betreffende registratie-eenheid. Ook het inlezen van stemtotalen d.m.v. een EML-bestand is nu niet mogelijk. Deze status blijft actief totdat de gebruiker op de knop ‘Opslaan’ klikt en een eerste invoer of tweede invoer geslaagd is.

•

Op het moment van opslaan worden de stemtotalen gecontroleerd op hun plausibiliteit. Valt deze controle negatief uit, dan worden foutmeldingen en waarschuwingen aan de gebruiker getoond ( de interne status wordt nu: ‘handmatige invoer gereed, wachten op correcties’).

•

Indien de ingevoerde gegevens de plausibiliteitcontrole wel doorstaan, wordt de status van de registratie-eenheid op ‘handmatige invoer voltooid’ gezet en


PAGINA 59 VAN 242


ontvangt het betreffende stembureau een visuele indicatie in het hoofdnavigatievenster dat deze status aangeeft. •

Vanaf dat moment kunnen alle gebruikers weer correcties invoeren, hetzij handmatig hetzij door een Tellingbestand in te lezen.

De gebruiker die als eerste een correctie zou willen uitvoeren, moet de beschreven procedure weer vanaf het begin starten. In tegenstelling tot de eerste invoer zijn de velden in het invoerscherm nu al ingevuld met nummers van de vorige invoer.

AFBEELDING 10: STROOMDIAGRAM HANDMATIGE INVOER (ÉÉNMALIG)


PAGINA 60 VAN 242


AFBEELDING 11: STROOMDIAGRAM HANDMATIGE INVOER (TWEEVOUDIG)

Dubbele invoer stemtotalen; © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 61 VAN 242


Als de invoer van de stemgegevens dubbel wordt gedaan, moeten alle stemuitslagen tweemaal worden ingevoerd. Daarbij is het niet absoluut noodzakelijk dat de invoer door twee verschillende gebruikers wordt uitgevoerd. Belangrijk: een handmatige invoer van de stemtotalen kan alleen plaatsvinden als er geen elektronische invoer heeft plaatsgevonden via een EML-bestand. Is dat wel het geval dan is handmatige invoer alleen mogelijk nadat de verkiezingsleider dit expliciet toestaat door op de knop ‘Handmatige invoer vrijgeven’ te klikken. •

Gebruiker 1 voert de stemgegevens in. Tijdens deze invoer (dat wil zeggen: terwijl het invoervenster is geopend) wordt de status van de registratieeenheid (stembureau, gemeente, ...) op ‘eerste handmatige invoer bezig’ gezet. Alle andere gebruikers kunnen dan in geen geval stemgegevens invoeren voor deze registratie-eenheid. Ook het inlezen van stemgegevens door middel van een EML-bestand wordt vanaf dat moment verhinderd totdat de procedure voor deze registratie-eenheid is beëindigd.

•

Na het beëindigen van de invoer van stemgegevens worden de gegevens gecontroleerd op hun plausibiliteit. Indien deze controle negatief uitvalt, worden de foutmeldingen en waarschuwingen getoond aan gebruiker 1 (status: ‘handmatige invoer gereed, wachten op correcties’). Indien de ingevoerde gegevens de plausibiliteitcontrole doorstaan, kan de tweede invoer door eventueel een andere gebruiker volgen en ontvangt het betreffende stembureau een visuele indicatie in het hoofdnavigatievenster dat de nieuwe status aangeeft. (Status: ‘eerste handmatige invoer voltooit, wachten op tweede invoer’).

•

Gebruiker 2 kiest het invoervenster voor de betreffende registratie-eenheid en klikt op de knop ‘Verder met tweede invoer’ en verzorgt daarna de tweede invoer van stemgegevens. Tijdens deze invoer (dat wil zeggen: terwijl het invoervenster is geopend) wordt de status van de registratie-eenheid op ‘tweede handmatige invoer bezig’ gezet. Alle andere gebruikers kunnen dan in geen geval stemgegevens invoeren voor deze registratie-eenheid.

•

Na het beëindigen van de invoer van stemgegevens worden de gegevens gecontroleerd op hun plausibiliteit. Indien deze controle negatief uitvalt, worden de foutmeldingen en waarschuwingen getoond aan gebruiker 2 (status: ‘tweede handmatige invoer gereed, wachten op correcties’).

•

Indien de ingevoerde gegevens de plausibiliteitcontrole doorstaan, worden ze vergeleken met de gegevens van de eerste invoer. Afwijkingen worden gedetailleerd getoond (status: ‘handmatige invoer wordt gewijzigd’). De tweede gebruiker beschikt over de mogelijkheid om de ingevoerde gegevens te corrigeren. Nadat deze plausibiliteitcontrole met succes is doorlopen, wordt de status van de registratie-eenheid op ‘handmatige invoer voltooid’ gezet en ontvangt het betreffende stembureau een visuele indicatie in het hoofdnavigatievenster dat deze status aangeeft.

•

Vanaf dat moment kunnen alle gebruikers weer correcties invoeren, handmatig of door inlezen. De gebruiker die als eerste een dergelijke correctie zou willen uitvoeren, moet de beschreven procedure weer vanaf het begin starten.

Doorgaans geldt dat wanneer een gebruiker het invoervenster verlaat zonder de ingevoerde gegevens te bevestigen, alle reeds ingevoerde gegevens verloren gaan en het invoervenster weer wordt vrijgegeven voor andere gebruikers. Als een gebruiker


PAGINA 62 VAN 242


het invoervenster verlaat nadat hij de gegevens heeft bevestigd maar eventuele fouten nog niet heeft gecorrigeerd, dan blijft deze specifieke registratie-eenheid voor hem gereserveerd en kan alleen hij een eerste invoer voltooien. Daarna kan een andere gebruiker beginnen met de volgende invoer. In het geval dat een gebruiker niet meer beschikbaar is en een registratie eenheid blokkeert, kan de verkiezingsleider de betreffende registratie-eenheid weer terugzetten naar een lege toestand. 2.5.2.5 VERLOOP VAN DE STEMREGISTRATIE BIJ INLEZEN VAN EEN EML-BESTAND Naast de handmatige invoer van de uitgebrachte stemmen kunnen stemgegevens ook in een elektronische vorm ingelezen worden door middel van een EML-510bericht. •

Een gebruiker kiest om het EML-bericht in te lezen door op de knop ‘Openen bestand Telling’ te klikken en laadt het juiste EML-bestand voor de geselecteerde registratie-eenheid28.

•

De actuele situatie van de stemregistratie wordt daarna aan de gebruiker gepresenteerd waardoor deze weet of en wanneer een stemresultaat is geïmporteerd. De status van de registratie-eenheid wordt op ‘inlezen van EMLbestand bezig’ gezet. Hierdoor kunnen andere gebruikers geen bestanden meer inlezen voor de betreffende registratie-eenheid. Ook het handmatig invoeren van stemgegevens wordt dan verhinderd totdat de procedure voor deze registratie-eenheid is beëindigd. Indien het inlezen mislukt (bijvoorbeeld omdat het bestand onleesbaar is, een verkeerde bestandsnaam, een verkeerde gegevensstructuur of onregelmatigheden zoals foutieve totalen bevat…), dan wordt de status van de registratie-eenheid op ‘inlezen van EML-bestand mislukt’ gezet. Het inleesproces is hiermee beëindigd en er kan handmatig of via een ander EML-bestand een nieuwe invoer plaatsvinden.

•

Wanneer de gegevensovername lukt, worden de ingelezen gegevens inclusief de voor het bestand berekende hashwaarde aan de gebruiker meegedeeld. De gebruiker vergelijkt de hashwaarde met de waarde op het afgedrukte formulier en voert de eerste 4 tekens van de hashcode in (werkwijze c in Bijlage E). In een aantal gevallen wordt de hashwaarde niet aan de gebruiker getoond t.b.v. de gebruikersvriendelijkheid. Een tabel met daarin het gebruik van de hashwaarden staat in bijlage E.

•

Indien de hashwaarden verschillend zijn, wordt het ingelezen bestand gewijzigd of de gebruiker heeft gewoonweg een verkeerd (bijv. verouderd) bestand) aangeboden aan het programma, en het mag niet door de gebruiker geaccepteerd worden29. De gebruiker weigert het kopiëren van de gegevens en de status van de registratie-eenheid wordt op ‘inlezen van het EML-bestand mislukt’ gezet. Het inleesproces is hiermee beëindigd en er kan handmatig of per EML-bestand een nieuwe invoer plaatsvinden

28

Om het proces voor de gebruiker gemakkelijker te maken, worden alle automatische checks van het EML-bestand die kunnen leiden tot weigering als eerste uitgevoerd. Kloppen alle gegevens, dan wordt de gebruiker gevraagd om de hash code in te voeren. Zo wordt voorkomen dat een hash-code voor een ongeldig EML-bestand wordt gevraagd. Overigens wordt voor het inlezen van een Tellingbestand op het laagste niveau geen hashcode gevraagd. 29 Het systeem zou de gebruiker moeten herinneren met „dan is dit niet het juiste bestand“. © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 63 VAN 242


•

Indien de hashwaarden gelijk zijn, wordt het inlezen door de gebruiker als correct bestempeld, waardoor de status van de registratie-eenheid op ‘inlezen van het EML-bestand voltooid’ gezet wordt. Een nieuwe invoer van de stemtotalen kan via het EML-bestand worden gemaakt.

•

Het programma biedt verschillende beveiligingsniveaus bij het controleren van de hashcode, zie ook Bijlage E, ’Beschrijving toepassing hashcodes’

AFBEELDING 12: STROOMDIAGRAM INLEZEN EML-BESTAND

2.5.2.6 STATUSVENSTER Het systeem bevat een statusvenster dat door de verkiezingsleider geraadpleegd kan worden. Hierop wordt voor de gemeente een lijst met stembureaus, en bij een


PAGINA 64 VAN 242


hoofdstembureau een lijst met gemeenten getoond. Bij het centraal stembureau wordt een lijst met de hoofdstembureaus getoond. Bij elk van deze gegevens is er met tekst en kleur aangeduid in welke toestand de invoer van stemgegevens zich bevindt. De volgende statuswaarden zijn mogelijk: 1. Nog geen informatie beschikbaar (rood) 2. Eerste handmatige invoer bezig 3. Eerste handmatige invoer gereed, wachten op correcties 4. Eerste handmatige invoer voltooid, wachten op tweede invoer 5. Tweede handmatige invoer bezig 6. Tweede handmatige invoer gereed, wachten op correcties 7. Handmatige invoer wordt gewijzigd 8. Handmatige invoer voltooid 9. Inlezen van EML-bestand bezig 10. Inlezen van EML-bestand mislukt 11. Inlezen van EML-bestand voltooid Tevens wordt de gebruikers-ID getoond van de gebruiker die momenteel bezig is of die de laatste actie heeft ondernomen. Door te klikken op het mutatievenster van een registratie-eenheid wordt een detailvenster geopend. Hierop worden alle doorlopen statuswaarden getoond tezamen met de tijdsmarkeringen van de statuswijzigingen en het gebruikers-ID van de gebruiker die de status heeft doen wijzigen. 2.5.2.7 GEBIEDSGEGEVENS BEHEREN Programma 4 dient voor het registreren van de stemmen op de verschillende stemregistratieniveaus30 en voor het automatisch optellen van de uitgebrachte stemmen, telkens op een hoger gebiedsniveau. Een centraal overzicht van alle stembureaugegevens (ca. 10.000) om deze geautomatiseerd te kopiëren in de in te lezen gebiedsstructuur is in de tijd voor de verkiezingen om organisatorische redenen niet mogelijk. Daarom moeten alle stembureaus éénmalig door de betreffende gemeentelijke verkiezingsleider worden aangemaakt in het eigen systeem. Hiertoe beschikt deze over een dialoogvenster waarmee hij binnen zijn gemeente, tijdens de inrichting van het programma, een willekeurig aantal stembureaus als registratie-eenheid kan aanmaken, bewerken en wissen. Een eenmaal aangemaakt stembureaubestand kan bij volgende verkiezingen opnieuw worden gebruikt. In dit bestand worden overigens voor ieder stembureau tevens het aantal kiesgerechtigden opgeslagen en optioneel de postcode waaronder het stembureau valt, welke beide bij een volgende verkiezing uiteraard aangepast kunnen worden. In aanvulling daarop kan de gemeente Den Haag bij Tweede Kamerverkiezin-

30

Voorbeeld Tweede Kamerverkiezing: In de 19 hoofdstembureaus worden de stemmen op gemeenteniveau ingezameld, in het centraal stembureau op kieskringniveau en op gemeenteniveau is het registratieniveau het stembureau.


PAGINA 65 VAN 242


gen en verkiezingen voor het Europees parlement ook briefstembureaus aanmaken of bestaande als zodanig kenmerken. Deze briefstembureaus worden daarna op het aan te maken formulier model N 11 als zodanig aangegeven. 2.5.2.8 INLEZEN LIJST- EN KANDIDATENGEGEVENS ALS EML-230B 0F 230C-BESTAND Om kieslijsten en kandidaten in het systeem in te voeren, moet een gebruiker deze metagegevens in de vorm van EML-230b-bestand inlezen voor een bepaalde verkiezing. Deze functie kan uitsluitend door een gebruiker met beheerderrechten uitgevoerd worden. Deze functie kan slechts één keer worden gebruikt. Daarna staat deze functie voor dezelfde verkiezingen niet meer ter beschikking. 2.5.2.9 UITVOEREN VAN DE STEMTOTALEN Met behulp van het dialoogvenster Model N11/O3/T11/Controlelijst/Totaaltelling kunnen alle benodigde bestanden worden gegenereerd. De gebruiker kiest eerst het uit te voeren bestandstype. De formulieren bevatten informatie over hun status (bezig, verkiezing definitief gemaakt, ...), afhankelijk van de status van de verkiezing. De volgende uitvoerformulieren en formaten staan ter beschikking: •

EML-510 (abcd)-bestand. Dit bestand bevat alle stemgegevens van het desbetreffende niveau. Bij het uitvoeren van het resultaat van een laag gebiedsniveau selecteert de gebruiker voor welk gebied er uitgevoerd moet worden. De volgende tabel toont onafhankelijk van het type verkiezingen welk type bestand door welk gebied wordt gegenereerd:

Europees Parlement

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 (510b) (510c) (510a) 510b

510c

510d

Tweede Kamer

(510a) 510b

(510b) 510c

(510c) 510d


(510a) 510b

(510b) 510c

(510 c) 510d


(510a) 510b

(510b) 510d

(510a) 510b

(510b) 510d

Gemeenteraad/deelraad/eilandsraad

Eerste Kamer

510c

510d

•

N 11 (bevat de stemtotalen per partij en kandidaat voor alle stembureaus en kan op gemeenteniveau (PSB) worden gegenereerd)

•

T 11 (bevat de kandidatenlijsten voor elke provincie bij Eerste Kamerverkiezingen (HSB))


PAGINA 66 VAN 242


•

O 3 (bevat de uitslagen op HSB-niveau, echter niet bij Eerste Kamerverkiezingen)

•

Controlelijst (bevat de stemtotalen per partij en kandidaat op HSB-niveau voor de betreffende provincie bij Eerste Kamerverkiezingen)

•

Totaaltelling (EML-510d-bestand) (bevat het stemtotalen per partij en kandidaat voor alle stembureaus en kan op centraal stembureau niveau (CSB) worden gegenereerd)

•

Stemtotalen overzicht in CSV-bestand (CSV=comma separated values) .

Indien het formulier O3/Totaaltelling aangemaakt zou worden, dan kan de gebruiker in een tussendialoogvenster de volgende informatie aanvullen: •

Datum

•

Plaats

Voor de het formulier O3/Totaaltelling is het eveneens mogelijk een bijlage bij het betreffende proces-verbaal aan te maken, via achtereenvolgende invoerschermen worden onderstaande gegevens ingegeven. Als er geen bezwaren of opmerkingen in het programma zijn ingevuld, dan worden er in de betreffende paragraaf van formulier O 3/Totaaltelling lege regels aangemaakt die kunnen worden gebruikt om de informatie handmatig in te vullen: •

Vrije tekst voor ingebrachte bezwaren

•

Vrije tekst voor opmerkingen bij de bezwaren.

Tijdens het aanmaken van formulier model T11 en het formulier voor de Controlelijst, kan de gebruiker de drie namen van stembureauleden invoeren. De te genereren formulieren worden respectievelijk als PDF en RTF-bestand31 geproduceerd. De uitvoer van de stemaantallen in CSV-formaat bevat de onderstaande gegevens en is UTF-8 gecodeerd. • Verkiezingsgegevens: o Naam, ID, Datum en verkiezingsgebied. o Naam en ID van het orgaan dat het bestand aanmaakt. • Stemtotalen (per invoerdistrict en als totaal) o Aantal opgeroepenen o Aantal geldige, ongeldige, blanco en aangetroffen stembiljetten o Lijstnummer, lijstaanduiding, stemmenaantal op partijniveau o Lijstpositie, tussenvoegsel, achternaam, initialen en stemmenaantal per kandidaat

31

Het Rich Text Format (RTF) is een bestandsformaat voor tekst, dat door Microsoft in 1987 werd bedacht. Het kan gebruikt worden als uitwisselingsformaat voor tekstbestanden tussen tekstverwerkingsprogramma’s van verschillende leveranciers en operation-systems.


PAGINA 67 VAN 242


De geproduceerde bestanden worden in de werkmap opgeslagen. De gebruiker kan door middel van een mapinhoudsoverzicht toegang krijgen tot de geproduceerde documenten, waarbij hij achteraf de RTF-bestanden nog kan wijzigen. 2.5.3 LOG FUNCTIE Programma’s 4 en 5 worden tegelijkertijd gestart zodra de OSV-server gestart wordt. Er zijn een aantal logbestanden die het verloop van achtereenvolgens de installatie van de programmatuur, het starten van de webserver en de databaseserver loggen en het gebruik van de verschillende programma’s. In dit hoofdstuk wordt een opsomming gegeven van deze logbestanden, de OSV-submap waarin ze opgeslagen worden en hun specifieke functie. Het gros van de logbestanden hebben zijn gerelateerd aan de JBoss applicatie server en bevinden zich in de submap van deze server: \jboss4.2.3.GA\server\osv\log. Een aantal van de hieronder opgesomde logbestanden wordt op een gegeven moment erg groot in omvang en worden bij een bepaald omslagpunt qua data-inhoud gearchiveerd onder een andere naam. Daarbij worden alle aanwezige loggegevens uit het bestand verwijderd zodat er weer voldoende ruimte is voor nieuwe data. • server.log - logbestand met daarin server boodschappen met betrekking tot het gebruik verschillende JBOSS-server onderdelen tijdens het opstarten en gebruik van de OSV server. Dit zijn boodschappen van het type: WARN, INFO en ERROR. Iedere dag dat de server opgestart wordt, wordt een nieuw bestand aangemaakt en wordt de inhoud van het bestaande logbestand in het bestand server.log.jjjj-mm-dd overgeheveld, waarbij de datum deze van de laatste update aan het betreffende bestand is. • boot.log - logbestand met daarin de stappen van de JBOSS applicatie server die achtereenvolgens tijdens het opstarten doorlopen zijn. Iedere keer dat de OSV-server gestart wordt, wordt dit bestand opnieuw aangemaakt. De boodschappen in het logbestand zijn van het type INFO, DEBUG en ERROR • ivu.log - logbestand waarin activiteiten van de OSV-server worden bijgehouden. Dit zijn voornamelijk boodschappen met daarin activiteiten van de verschillende java-processen (java-beans) die tijdens het gebruik van de OSVserver plaatsvinden. Dit zijn boodschappen die specifiek aan de OSVprogrammatuur gerelateerd zijn. De boodschappen zijn van het type DEBUG, INFO en ERROR. Zodra de hoeveelheid data in het bestand de grens van 50MB overschrijdt, wordt deze naar een archiefbestand overgeheveld met de naam ivu.log.1 (of bij opnieuw vollopen ivu.log.2, etc.) • UserAction.log - In dit logbestand wordt elke gebruikersactiviteit vastgelegd, zo worden hierin bijvoorbeeld het inloggen van een gebruiker vastgelegd, en ook elk bestand dat aangemaakt wordt. Ook worden hierin optellingen en berekeningen bijgehouden zoals de verschillende stappen die leiden tot de uiteindelijke zetelverdeling. De boodschappen zijn voornamelijk van het type INFO, maar ook de typen ERROR en WARN komen voor. Berekende hashcodes voor EML-Tellingbestanden worden eveneens vastgelegd voor controle van deze bestanden mocht men een manipulatie van de inhoud vermoeden. Zodra de server op een andere dag wordt gestart, wordt de inhoud van het bestaande logbestand in het bestand UserAction.log.jjjj-mm-


PAGINA 68 VAN 242


dd overgeheveld, waarbij de datum deze van de laatste update aan het betreffende bestand is. • jsp.log – in dit logbestand wordt relatief weinig bijgehouden. Eigenlijk wordt alleen de start van een nieuwe gebruikersessie gelogd, onafhankelijk voor welke applicatie de sessie gestart wordt (P4_PSB, P4_HSB, etc.). • transaction.log – dit bestand wordt tijdens eerste gebruik aangemaakt en zou leeg moeten zijn. Tijdens het installeren worden aantal bestanden aangemaakt dat de voortgang van het installatieproces bijhoudt. Deze bestanden worden in de submap ..\uninstaller\ geplaatst. In het overzicht hieronder worden kort de aanwezige bestanden besproken: • install.log – dit is een overzicht van de geïnstalleerde bestanden. • Install_V.x.x.x_xxx_xx.log – dit logbestand laat het opgesomde totaalresultaat van de installatie zien, en een foutmelding als het installatieproces om de één of andere reden niet slaagt. In de map ..\utils\windows\sed\contrib\sed\4.1.5\sed.1.4.5 wordt tijdens de initiële installatie het bestand check.log aangemaakt. Sed is een stream editor die toegepast wordt om tekst te filteren, dwz het voert een aantal acties uit op een ingegeven tekst en levert de gemodificeerde tekst als output. Sed wordt vaak gebruikt om een vaker voorkomende tekst binnen een grotere tekst aan te passen. In de logfile wordt de voortgang van het gebruik bijgehouden. In de hoofdmap waarin alle OSV-server bestanden zijn opgeslagen staat het bestand derby.log. In dit logbestand wordt de laatste start van de Apache Derby server voor alle OSV programma’s, P4-psb,-hsb,-csb en P5 bijgehouden. Er zijn nog een aantal andere logbestanden, die niet per se de extentie ‘.log’ bezitten. Deze zijn voor het verkiezingsproces niet van belang en worden hier daarom niet verder beschreven. Het gaat hierbij voornamelijk om logbestanden waarin de voortgang van bepaalde processen bijgehouden wordt. 2.5.4 HELP FUNCTIE Program 4 ondersteunt de gebruiker met de verschillende help functies: 1. In het hoofdmenu heeft de gebruiker de mogelijkheid om een helpbestand te openen in HTML formaat. Het document opent automatisch in een nieuw browser scherm (dezelfde browser die gebruikt wordt voor programma 4). Het helpbestand bevat dezelfde informatie als de PDF handleidingen. Het biedt tevens de mogelijkheid om te zoeken in het document. 2. Achter invoervelden kan een “i”- icoon (i voor informatie) worden gevonden. Indien de gebruiker de muiscursor op de “i” houdt, wordt er een informatieveld geopend (tool tip). Deze tooltip ondersteunt de gebruiker met uitleg over wat er in een bepaald veld moet worden ingevuld. 3. In het gehele scherm verschijnen er tooltips (korte informatie) als de gebruiker de muiscursor over een invoerveld of menu-functie beweegt. Bovendien is er in elk scherm een helpknop beschikbaar. Bij het klikken op de betreffende helpknop wordt de handleiding geopend zoals hierboven beschreven is. Alleen dit keer leidt de knop de gebruiker direct naar de gerelateerde pagina in de handleiding. © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 69 VAN 242


4. In het hoofdmenu heeft de gebruiker de mogelijkheid een stappenplan in PDF-formaat te openen. Dit stappenplan geeft een kort overzicht van alle elementaire stappen die men, afhankelijk van de fase waarin het programma zich bevindt, met het programma moet doorlopen om het betreffende verkiezingsproces af te ronden


PAGINA 70 VAN 242


2.6

PROGRAMMA 4A: SAMENVOEGEN STEMTOTALEN (REFERENDA)

Naast het ondersteunen van de vijf typen verkiezingen voor de Tweede Kamer, het Europees Parlement, de Provinciale Staten, de gemeente-, deel en eilandsraad en de Eerste Kamer, kunnen met de software ook nationale en lokale referenda verwerkt worden. Bij referenda zijn er meerdere functies van de vijf programma’s overbodig. Omdat er geen kandidaatstelling is, zijn de eerste drie programma’s niet nodig. Ook het tellen van de stemmen is eenvoudiger. De stemgerechtigde kan uit een lijst met verschillende antwoorden kiezen. De stemtotalen voor elk antwoord worden samengevat. Behalve het vaststellen van de resultaten gebaseerd op de stemmen, worden er geen andere handelingen verricht. Programma 4a, ontwikkeld voor referenda, bevat een deel van de functies van programma 4. In dit programma wordt het aantal kiesgerechtigden, de vraagstelling en de mogelijke antwoorden handmatig ingevoerd32. Het programma genereert het EML510-bestand en een rapport met basisgegevens waarmee een verslag gemaakt kan worden. Dit rapport bevat absolute aantallen en percentages. 2.6.1 VOORBEREIDING Voordat het programma kan worden gebruikt, moet het programma door de beheerder worden ingericht. De voorbereiding bestaat uit twee stappen, waarbij de laatste stap alleen op het gemeenteniveau noodzakelijk is: 1. Inlezen van de verkiezingsdefinitie met de verkiezingsgegevens en gebiedsgegevens (zie 2.1 voor het aanmaken van de verkiezingsdefinitie). 2. Definiëren van de stembureaus en invoeren van het aantal kiesgerechtigden (analoog aan paragraaf 2.5.2.7). 2.6.2 HOOFDCONCEPT/BEDIENING Het programma wordt bediend met behulp van een webbrowser. 2.6.2.1 TOEGANGSBEPERKING Het aanmelden bij het stemregistratiesysteem vindt plaats zoals in programma 4 door middel van een gebruikersidentificatie. Het stemregistratiesysteem bevat een tweetal gebruikersgroepen met verschillende toegangsrechten, die voor een verkiezing relevant zijn. Daartoe behoren: •

Beheerder / Verkiezingsleider

•

Gegevensinvoer.

Afhankelijk van de gebruikersgroep en de daarbij behorende toegangsrechten is de weergave van het stemregistratiesysteem verschillend. De gebruikersgroepen en hun toegangsrechten worden hierna kort beschreven. Beheerder / Verkiezingsleider

32

Een betere aanpak zou zijn om een EML 230 formaat te definiëren voor uitwisseling van vraag en antwoord, verzameld door een centrale commissie. De eisen voor de voorbereidingsfase (te vergelijken met programma’s 1-3) voor referenda ontbreken in het aanbestedingsdocument [1], dus dit formaat kon niet worden ontworpen.


PAGINA 71 VAN 242


De beheerder beheert alle hoofdinstellingen, zoals bijvoorbeeld het aanmaken van een nieuw referendum. Binnen een gemeente kan de beheerder ook de stembureaus voor het registreren van stemgegevens beheren (zie 2.5.2.7). Het gebruikersbeheer is eveneens de taak van de verkiezingsleider. Deze kan nieuwe rollen toewijzen en gebruikers aanmaken, wijzigen en wissen. Deze mag eveneens het aanmaken en uitvoeren van formulieren en EML-bestanden initiëren. De verkiezingsleider heeft verder het recht om definitief gemaakte uitslagen terug te draaien. Deze mogelijkheid is ingebouwd om in de speciale gevallen dat er een hertelling nodig is, deze hertelling te faciliteren zodat zonder al te veel moeite de gegevens van één of meerdere stembureaus opnieuw toegevoegd kunnen worden aan de overige gegevens die wel correct zijn. Door na afronding van de hertelling de verkiezing weer definitief te maken kan men een nieuwe uitslag vaststellen. Gegevensinvoer Deze gebruikersgroep is bedoeld voor gebruikers die de uitslagen van referenda in het systeem mogen invoeren. Deze gebruikers mogen eveneens de referendumgegevens met behulp van een EML-bestand inlezen. 2.6.2.2 KENMERKEN VAN DE GEBRUIKERSINTERFACE Zodra de gebruiker zich heeft aangemeld, wordt de gebruikersinterface getoond die toegang biedt tot alle functies van het systeem. De interface bestaat net als bij programma 4 uit een logo (of de naam van de applicatie), de hoofdnavigatie (linkerdeelvenster), de secundaire navigatie met opdrachtregel (bovenste deelvenster) en een werkgedeelte (rechterdeelvenster), zie ook 2.5.2.2. Dialogen en weergaven De gebruikersfunctionaliteiten bestaan uit twee belangrijke onderdelen. Het ene betreft het beheer, het andere de invoer en de berekening van referendumgegevens. In de verschillende onderdelen van de applicatie zijn de volgende functionaliteiten beschikbaar: Beheer: Naam

Omschrijving

Basisgegevens invoeren

De basisgegevens van een referendum (geografische indeling) worden door een beheerder vanuit een bestand in het systeem ingevoerd.

Stembureaus beheren

Dialoogvenster voor het aanmaken, bewerken en wissen van stembureaus als registratie-eenheden binnen gemeenten.

Referendum aanmaken

Hier worden alle gegevens over het referendum vastgelegd (naam, vraagstelling, antwoordmogelijkheden, ...).

Gebruiker toevoegen

Maakt een gebruiker aan met de bijbehorende toegangsrechten binnen een toegewezen systeemomgeving.

Gebruiker wijzigen


Gebruiker wissen Biedt de mogelijkheid om een bestaande gebruiker te wissen. Wachtwoord wij-

Biedt de aangemelde gebruiker de mogelijkheid om zijn toe-


PAGINA 72 VAN 242


zigen

gangsgegevens te wijzigen.

Terugdraaien definitief maken

Als het referendum definitief is gemaakt kunnen geen uitslagen meer in het systeem worden ingevoerd. Met deze beheerfunctie kan een automatisch afgesloten referendum (wanneer alle uitslagen compleet zijn) opnieuw worden geopend.

Invoeren van uitslagen/optellen van stemmen bij nationale referenda (in de aangekruiste gebiedsniveaus):

Naam

Omschrijving

Niveau HSB CSB

PSB

Gebiedsniveau 4

3

2

1

Uitslageninvoer referendum

Invoer van de uitslagen op het niveau van de registratie-eenheid (zie ook )

X

X

X

Uitslageninvoer referendum EML

Inlezen van een EML-bestand om de stemuitslagen elektronisch te kopiëren (zie ook ).

X

X

X

Uitslagenweergave referendum

Geeft de actuele (opgetelde) uitslag weer van het referendum.

X

X

X

X

Formulieren (modellen)/uitvoeren

Functie om de vereiste formulieren en EML-bestanden aan te maken. 510pqr / s Rapport met basisgegevens waarmee een verslag gemaakt kan worden (absolute aantallen en percentages).

X

X

X

X

Afmelden

Dialoogvenster om een gebruiker van het systeem af te melden.

X

X

X

X


PAGINA 73 VAN 242


2.6.2.3 REFERENDUM AANMAKEN Het aanmaken van een nieuw referendum is een functie van programma 0 voor het aanmaken van een verkiezingsdefinitie. De gebruiker beschikt over een invoervenster waarmee de getelde stemmen van het referendum ingevoerd kunnen worden. Afhankelijk van de registratie-eenheid verloopt de invoer op het niveau van het stembureau, de gemeente of de kieskring. De gebruiker registreert gegevens over: •

kiesgerechtigden

•

kiezers

•

geldige stemmen

•

ongeldige stemmen

•

blanco stemmen

•

aantal stemmen voor antwoord 1

•

aantal stemmen voor antwoord 2

•

aantal stemmen voor antwoord n

Na het beëindigen van de invoer van stemgegevens worden de gegevens gecontroleerd op hun plausibiliteit. Indien deze controle negatief uitvalt, worden de foutmeldingen getoond aan de gebruiker. Pas wanneer alle foutieve gegevens gecorrigeerd zijn, worden de ingevoerde gegevens als een correcte uitslag geaccepteerd. 2.6.2.4 UITVOEREN VAN DE STEMTOTALEN Met behulp van het dialoogvenster Exporteren resultaat kunnen alle benodigde bestanden worden gegenereerd. De gebruiker kiest eerst het uit te voeren bestandstype. De uitvoerfunctionaliteit kan pas gebruikt worden, wanneer het referendum definitief gemaakt is. De volgende bestanden worden aangemaakt: •

EML-510-bestand (bevat alle stemgegevens van het platform, van waaruit ze uitgevoerd werden).

•

Rapport met basisgegevens waarmee een verslag gemaakt kan worden (absolute aantallen, percentages, opkomst).

Het te genereren formulier wordt als PDF of RTF-bestand geproduceerd en in de werkmap opgeslagen. De gebruiker kan door middel van een lijst met koppelingen, oproepbaar onder de menu-functie ‘werkmap’, toegang krijgen tot de aangemaakte documenten, waarbij een RTF-bestand achteraf gewijzigd kan worden in tegenstelling tot een PDF-document. 2.6.3 HELP FUNCTIE Zie paragraaf 2.5.34.


PAGINA 74 VAN 242


2.7

PROGRAMMA 5: ZETELVERDELING EN VASTSTELLEN UITSLAG

Het programma dient hoofdzakelijk om de zetelverdeling te berekenen, en wijst de zetels aan de gekozen kandidaten toe. Met het systeem kunnen alle relevante formulieren en overzichten gelijktijdig gegenereerd en uitgevoerd worden. 2.7.1 VOORBEREIDING Voordat het programma kan worden gebruikt, moet het programma door de beheerder worden voorbereid. Op dit moment biedt het programma alleen de hiervoor noodzakelijke functies en gebruikersbeheer aan. De voorbereiding bestaat uit twee stappen: 1. Inlezen van de verkiezingsdefinitie met de verkiezingsgegevens en gebiedsgegevens (zie 2.1 voor het aanmaken van de verkiezingsdefinitie), 2. Invoeren van EML-230b of -230c-bestand met de kandidatenlijsten (zie 2.7.2.3). 2.7.2 HOOFDCONCEPT/BEDIENING Het programma wordt bediend met behulp van een webbrowser. 2.7.2.1 TOEGANGSBEPERKING Het aanmelden bij het systeem dat de zetelverdeling berekent vindt plaats door middel van een gebruikersidentificatie. Hiertoe worden gebruikers-ID’s en wachtwoorden uitgereikt waarmee een gebruiker zich kan aanmelden. Deze gebruikersgegevens worden door de verkiezingsleider (de beheerder) met behulp van het systeem beheerd. Het stemregistratiesysteem beheert meerdere gebruikersgroepen met verschillende toegangsrechten, die voor een verkiezing relevant zijn. Daartoe behoren: •

Beheerder

•

Bepalen van zetelverdeling.

Afhankelijk van de gebruikersgroep en de daarbij behorende toegangsrechten is de weergave van het systeem voor de uitslagberekening verschillend. De gebruikersgroepen en hun toegangsrechten worden hierna kort beschreven. Beheerder De beheerder / verkiezingsleider beheert alle hoofdinstellingen, zoals bijvoorbeeld het aanmaken van een nieuwe verkiezing door het inlezen van de verkiezingsdefinitie. Het gebruikersbeheer is eveneens de taak van de beheerder. Deze kan nieuwe rollen toewijzen en gebruikers aanmaken, wijzigen en wissen. De beheerder heeft verder het recht om definitief gemaakte uitslagen terug te draaien. Deze mogelijkheid is ingebouwd om in de speciale gevallen dat er een hertelling nodig is, deze hertelling te faciliteren zodat zonder al te veel moeite de gegevens van één of meerdere stembureaus opnieuw toegevoegd kunnen worden aan de overige gegevens die wel correct zijn. Door na afronding van de hertelling de verkiezing weer definitief te maken kan men een nieuwe uitslag vaststellen.


PAGINA 75 VAN 242


Zetelverdeling Een gebruiker met de gebruikersrechten Zetelverdeling heeft de mogelijkheid om alle nodige EML-bestanden in te lezen, de zetelberekening te initiëren, resultaten van lotingen in te voeren, en alle formulieren en EML-bestanden te genereren. 2.7.2.2 KENMERKEN VAN DE GEBRUIKERSINTERFACE Zodra de gebruiker zich heeft aangemeld, wordt de gebruikersinterface getoond die toegang biedt tot die functies van het systeem waar deze volgens de gebruikersrechten gebruik van mag maken. De interface bestaat net als bij programma 4 uit een logo, de hoofdnavigatie (linkerdeelvenster), de secundaire navigatie met opdrachtregel (bovenste deelvenster) en een werkgedeelte (rechterdeelvenster), zie afbeelding 8 in 2.5.2.2. Dialogen en weergaven De gebruikersfunctionaliteiten bestaan uit twee grote onderdelen. Het ene betreft het beheer, het andere de berekening van de zetelverdeling. In de verschillende onderdelen van de applicatie zijn de volgende functionaliteiten beschikbaar: Beheer: Naam

Omschrijving

Verkiezing inlezen

De basisgegevens van een verkiezing (geografische indeling, verkiezingsgegevens, ...) worden door een beheerder vanuit een bestand in het systeem ingelezen.

EML 230 inlezen

Het programma beschikt over de mogelijkheid om kandidatenlijsten in te lezen met inbegrip van nummers en relaties, en die aan de respectievelijke gemeenten te koppelen (EML-230c-bestand).

Overleden kandi- Overlijden van één of meerdere kandidaten. Overlijdt een kandidaat daat, dan wordt deze in de kandidatenlijst door de beheerder gemarkeerd. Op die manier worden tijdens de verkiezing stemmen voor de overleden kandidaat weliswaar meegenomen bij de berekening, maar zal de kandidaat voor het toewijzen van de zetels niet meer in aanmerking komen. Alle daaropvolgende kandidaten verschuiven één positie naar boven. Gebruiker toevoegen

Maakt een systeemgebruiker aan met de bijbehorende toegangsrechten binnen een toegewezen systeemomgeving.

Gebruiker wijzigen


Gebruiker wissen Biedt de mogelijkheid om een bestaande gebruiker te wissen. Wachtwoord wijzigen

Biedt de aangemelde gebruiker de mogelijkheid om zijn toegangsgegevens te wijzigen.

Terugdraaien definitief maken

Als de verkiezing definitief is gemaakt kunnen geen uitslagen meer in het systeem worden ingevoerd. Met deze beheerfunctie kan een automatisch afgesloten verkiezing (wanneer alle uitslagen compleet zijn) opnieuw worden geopend.


PAGINA 76 VAN 242


Berekening uitslag en zetelverdeling Uitslagen van het optellen van de stemmen/zetelverdeling (in de aangekruiste gebiedsniveaus, afhankelijk van het type verkiezingen33): Naam

Omschrijving

Gebiedsniveau bovenste onderste

Zetelverdeling groepe- Berekende zetelverdeling met bijzonring derheden (bijvoorbeeld overleden kandidaten) voor de partijen

X

X

Gekozen kandidaten Berekende zetelverdeling met bijzonop alfabetische volgor- derheden (bijvoorbeeld overleden de kandidaten) als alfabetische lijst van de gekozen kandidaten

X

X

Gekozen kandidaten per partij

Berekende zetelverdeling met bijzonderheden (bijvoorbeeld overleden kandidaten) als lijst van de verkozen kandidaten per partij

X

X

Uitslageninvoer EML

Inlezen van een EML-bestand om de stemuitslagen elektronisch te kopiëren.

Centrale opslag van stemuitslagen

Opslaan van EML-bestanden in een centrale servermap.

X

X

Uitslagenweergave groepering

Geeft de actuele (opgetelde) uitslag weer voor alle groeperingen.

X

X

Uitslagenweergave kandidaten

Geeft de actuele (opgetelde) uitslag weer voor alle groeperingen en hun kandidaten.

X

X

Formulieren (modellen)/uitvoeren

Functie om vereiste formulieren te genereren. P 22-1 of P 22-2, afhankelijk van het type verkiezingen, resp. U 16 bij Eerste Kamerverkiezingen EML 520 Kennisgeving van de gekozen kandidaten.

X

X

Afmelden

Dialoogvenster om een gebruiker van het verkiezingssysteem af te melden.

X

X

33

X

bij alle verkiezingen behalve de gemeenteraads-/deelraadsverkiezingen zijn er twee gebiedsniveaus, aangeduid als het onderste en het bovenste; voor dit laatste niveau gedragen de functies zich analoog aan het onderste niveau


PAGINA 77 VAN 242


2.7.2.3 INLEZEN LIJST- EN KANDIDATENGEGEVENS MBV EEN EML 230C-BESTAND Om kieslijsten en kandidaten in het systeem in te voeren moet een gebruiker deze metagegevens in de vorm van een EML230c-bestand inlezen voor een bepaalde verkiezing. Dit bestand verschilt alleen van het bestand 230b doordat het ook de adresgegevens van de kandidaten bevat. Deze functie kan uitsluitend door een gebruiker met beheerderrechten uitgevoerd worden. 2.7.2.4 INLEZEN EML-BESTAND OM STEMGEGEVENS ELEKTRONISCH TE KOPIËREN De stemgegevens worden in elektronische vorm van een EML-510c- en 510d-bericht overgedragen. Hiervoor is de volgende procedure voorzien:

34

•

Een gebruiker kiest voor welk gebied een door hem geselecteerd bestand ingelezen wordt. De gebruiker weet nu of en wanneer een stemresultaat is ingelezen. De status van de stemregistratie voor het betreffende gebied wordt op ‘inlezen van EML-bestand bezig’ gezet Hierdoor kunnen andere gebruikers voor dit gebied geen bestanden meer inlezen. Ook het handmatig invoeren van stemgegevens voor dit gebied wordt dan verhinderd totdat de procedure voor deze registratie-eenheid is beëindigd.

•

De gebruiker leest het juiste EML-bestand in de registratie-eenheid in34.

•

Indien het inlezen mislukt (bijvoorbeeld omdat het bestand onleesbaar is, verkeerde bestandsnaam of een verkeerde gegevensstructuur bevat, ...), dan wordt de status van de registratie-eenheid op ‘inlezen van EML-bestand mislukt’ gezet. Het inleesproces is hiermee beëindigd en er kan handmatig of per EML-bestand een nieuwe invoer plaatsvinden

•

Wanneer de gegevensovername lukt, worden de ingelezen gegevens inclusief de voor het bestand berekende hashwaarde aan de gebruiker meegedeeld. De gebruiker vergelijkt de hashwaarde met de waarde op het afgedrukte formulier.

•

Indien de hashwaarden verschillend zijn, dan is dit niet het juiste bestand en mag het niet door de gebruiker geaccepteerd worden. De gebruiker weigert het inlezen van de gegevens en de status van de registratie-eenheid wordt op ‘inlezen van het EML-bestand mislukt’ gezet. Het inleesproces is hiermee beeindigd en er kan handmatig of per EML-bestand een nieuwe invoer plaatsvinden

•

Indien de hashwaarden gelijk zijn, wordt het inlezen door de gebruiker als correct bestempeld, waardoor de status van de registratie-eenheid op ‘inlezen van het EML-bestand voltooid’ gezet wordt.

•

Het programma biedt verschillende beveiligingsniveaus bij het controleren van de hashcode, zie ook Bijlage E, ’Beschrijving toepassing hashcodes’

Om het proces voor de gebruiker gemakkelijker te maken, worden alle automatische checks van het EML-bestand die kunnen leiden tot weigering als eerste uitgevoerd. Kloppen alle gegevens, dan wordt de gebruiker gevraagd om de hash code in te voeren. Zo wordt voorkomen dat een hashcode voor een ongeldig EML-bestand wordt gevraagd.


PAGINA 78 VAN 242


AFBEELDING 13: STROOMDIAGRAM INLEZEN EML-BESTAND

2.7.2.5 BEREKENING VAN DE ZETELVERDELING Om de uitslagen te berekenen, moet een reeks van berekeningen overeenkomstig de Kieswet uitgevoerd worden waarbij getallen opgeteld en delingen uitgevoerd moeten worden. Verder dienen getallen aan de hand van regels uit de kieswet en daartoe behorende toelichtingen met elkaar vergeleken te worden. Bij geen enkele van deze berekeningen kunnen er afrondingen toegepast worden, en dient er uitsluitend gebruik te worden gemaakt van breuken en niet met getallen met een glijdende komma. De formele toelichting op de berekeningsalgoritmen van de afzonderlijke typen verkiezingen bevindt zich in bijlage A. Een beschrijving en evaluatie van de algoritmen met behulp van formele methoden bevindt zich in bijlage D. 2.7.2.6 BIJZONDERHEDEN Afhankelijk van de methode waarop zetels verdeeld worden, kan het voorkomen dat verschillende lijsten of partijen dezelfde aanspraak op één of meerdere zetels hebben. Dit kan tijdens elk van de volgende drie berekeningscycli voorkomen. Aantal met gelijke aanspraak © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

=

n PAGINA 79 VAN 242


Aantal restzetels

=

1 tot (n-1)

1ste Berekeningscyclus: Aanspraak door lijstencombinaties of niet tot een lijstencombinatie behorende lijsten. 2e Berekeningscyclus: Aanspraak door verschillende lijsten binnen een lijstencombinatie. 3e Berekeningscyclus Aanspraak door verschillende lijsten (in verschillende kieskringen) van een groepering. In een dergelijk geval wordt het berekeningsalgoritme op deze plek onderbroken en moet de gebruiker middels handmatige loting een35 lijst of partij kiezen. 2.7.3 LOGGING De verwerking van de zetelverdeling wordt gelogd. Hierbij wordt elke relevante stap van de berekening met alle bijzonderheden en foutmeldingen opgeslagen in een logbestand, inclusief welke wijzigingen er werden uitgevoerd en door wie. Op die manier kan in detail afgeleid worden hoe de verkiezingsuitslag tot stand gekomen is. Deze informatie wordt weggeschreven in het logbestand met de naam UserAction.log. In hoofdstuk 2.5.3 zijn de verschillende logbestanden nader besproken. Een voorbeeld van de start van de berekening van een zetelverdeling staat hieronder: 2011-09-08 17:06:43,154 INFO 2011-09-08 17:06:43,170 INFO 2011-09-08 17:06:43,178 INFO 2011-09-08 17:06:43,178 INFO 2011-09-08 17:06:43,181 INFO 2011-09-08 17:06:43,181 INFO 2011-09-08 17:06:43,182 INFO 2011-09-08 17:06:43,182 INFO 1310/2794 2011-09-08 17:06:43,182 INFO 2011-09-08 17:06:43,182 INFO 2011-09-08 17:06:43,182 INFO 2011-09-08 17:06:43,182 INFO 2011-09-08 17:06:43,184 INFO zijn aangegeven door een (*): 2011-09-08 17:06:43,184 INFO 2011-09-08 17:06:43,184 INFO 2011-09-08 17:06:43,184 INFO 2011-09-08 17:06:43,184 INFO 2011-09-08 17:06:43,184 INFO 2011-09-08 17:06:43,184 INFO 2011-09-08 17:06:43,185 INFO

[applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) *** De kiesdrempel ligt op 2794 / 13 = 214 12/13 stemmen. [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Theorethische zetelverdeling [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Stap 1 is van het type "Eerste zetelverdeling" (1). [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Eerste toekenning: [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Toekennen van 1 zetels aan CDA in stap 1. Totaal: 1 [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Eerste toekenning voor CDA: 344 * 13 / 2.794 = 4472 / 2794 = 1 1678/2794 [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Toekennen van 10 zetels aan PvdA in stap 1. Totaal: 10 [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Eerste toekenning voor PvdA: 2.250 * 13 / 2.794 = 29250 / 2794 = 10 [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Toekennen van 0 zetels aan PVV in stap 1. Totaal: 0 [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Eerste toekenning voor PVV: 200 * 13 / 2.794 = 2600 / 2794 [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Overgebleven zetels na eerste toewijzing: 2 [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Stap 2 is van het type "Zeteltoekenning volgens het grootste overschot" (3). [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Toewijzen 2: overgebleven zetels in aflopende volgorde. Maximum waarden [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) (*) PVV: 2600 / 2794 [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) CDA: 1678 / 2794 [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) PvdA: 1310 / 2794 [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Toekennen van 0 zetels aan CDA in stap 2. Totaal: 1 [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Toekennen van 0 zetels aan PvdA in stap 2. Totaal: 10 [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Toekennen van 1 zetels aan PVV in stap 2. Totaal: 1 [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Overgebleven zetels na toewijzing 2: 1.

Als de berekening afgerond is en het proces-verbaal P22 wordt aangemaakt worden de resultaatgegevens opgeslagen in een EML-bestand met de naam Resul35

doorgaans een of meerdere lijsten, respectievelijk partijen.


PAGINA 80 VAN 242


taat_ID.eml.xml. In het logbestand wordt de bij het EML-bestand horende hashcode eveneens vermeld zodat deze op een later moment gecontroleerd kan worden, zie hieronder: 2011-09-08 17:24:35,541 INFO [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Creating EML file: C:\Program Files\OSV\GR2011\export\P5\Resultaat_GR2011_HollandsKroon.eml.xml 2011-09-08 17:24:35,541 INFO [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) SHA1-HashCode: D5 49 C0 3B C4 74 56 AC 95 40 22 50 43 84 E0 85 3E 2A 06 2A 2011-09-08 17:24:35,543 INFO [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) Output: PDF (C:\Program Files\OSV\GR2011\export\P5\P222_PV csb vaststelling uitslag_GR2011_HollandsKroon.pdf) 2011-09-08 17:33:46,288 INFO [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) 8-sep-2011 17:33:46:[ADM]Logout: osv (Verkiezingsleider) 2011-09-08 17:33:54,834 INFO [applog] (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) 8-sep-2011 17:33:54:[ADM]Logout: osv (Verkiezingsleider)

Let hierbij op dat niet alleen herkend kan worden wanneer een actie plaatsgevonden heeft maar dat ook herkend kan worden wie de actie initieerde. In het bovenstaande voorbeeld is dit : (osv@0:0:0:0:0:0:0:1) 2.7.4 AANMAKEN PROCES-VERBAAL Met behulp van een uitvoerdialoogvenster kunnen alle benodigde bestanden worden gegenereerd. De gebruiker kiest eerst het aan te maken bestandstype. De uitvoerfunctionaliteit kan pas gebruikt worden, wanneer de verkiezing definitief gemaakt is. De volgende bestanden (kunnen) worden aangemaakt: •

EML-520-bestand

•

P 22-1 of P 22-2 (afhankelijk van het type verkiezingen en het aantal kieskringen; niet bij Eerste Kamerverkiezingen)

•

U 16 (alleen bij Eerste Kamerverkiezingen)

•

Kennisgeving aan de kandidaten

•

Kennisgeving aan voorzitter van orgaan

Indien de formulieren P 22-1, P 22-2 of U 16 aangemaakt zouden worden, dan kan de gebruiker in een tussendialoogvenster de volgende informatie aanvullen: •

•

P 22-1: •

Datum van de zitting

•

Tijdstip van de zitting

P 22-2: •

•


U 16: •


•

Tijdstip van de zitting

•

Publicatiedatum inwoneraantal provincies

•

Publicatienummer inwoneraantal provincies

De bijlage bij elke proces verbaal kan apart worden aangemaakt zodat de bezwaren na de zitting eenvoudig in het programma verwerkt kunnen worden. De ingevoerde informatie wordt in de database opgeslagen. Als er geen bezwaren of opmerkingen zijn ingevuld, dan worden er in de bijlage van formulier P 22-1/2 resp. U16 lege re© IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 81 VAN 242


gels aangemaakt die kunnen worden gebruikt om de informatie handmatig in te vullen. •

•

•

Bijlage bij P 22-1: •

Vrije tekst voor ingebrachte bezwaren

•

Vrije tekst voor opmerkingen bij de bezwaren

P 22-2: •

Vrije tekst voor ingebrachte bezwaren bij de vaststelling van het stemmenaantal

•

Vrije tekst voor opmerkingen bij de bezwaren bij de vaststelling van het stemmenaantal

•

Vrije tekst voor ingebrachte bezwaren bij de vaststelling van de zetelverdeling

•

Vrije tekst voor opmerkingen bij de bezwaren bij de vaststelling van de zetelverdeling

U 16: •

Publicatiedatum inwoneraantal provincies

•

Publicatienummer inwoneraantal provincies

Voor de formulieren wordt aan de hand van de stemmen berekend of de groeperingen hun gedeponeerde waarborg terug ontvangen De te genereren formulieren kunnen als PDF of als RTF-bestand aangemaakt. De geproduceerde bestanden worden in de daarvoor bestemde werkmap opgeslagen. De gebruiker kan door middel van de menu-functie ‘werkmap’ toegang krijgen tot de aangemaakte documenten via werkscherm met hyperlinks. Achteraf kunnen RTFbestanden na aanmaak eventueel gewijzigd worden. 2.7.5 UIT TE VOEREN OVERZICHT IN CSV-FORMAAT Het programma biedt twee uitvoermogelijkheden voor een bestand in CSV-formaat. (comma separated values), dit is als eerste het overzicht van alle kandidaten en kandidatenlijsten en als tweede het overzicht van de zetelverdeling en de aangepaste lijstvolgorde als gevolg van voorkeurstemmen. Het overzicht van kandidaten en kandidatenlijsten bevat de onderstaande informatie: • Naam van de verkiezing • Voor alle kieskringen: o Kieskringnaam o Lijstaanduiding o Inlevermethode lijst (Lijstengroep, stel gelijkluidende lijsten, etc.) o De gezamenlijke attributen van alle kandidaten in achtereenvolgens de volgende kolommen: Lijstnummer, Politieke Groepering, Publiceer ge-


PAGINA 82 VAN 242


slacht, Nr., Achternaam, Voorletters, Roepnaam, Woonplaats, Land, Geslacht, (Corresp.)Adres, Postcode, Woonplaats Het overzicht van de zetelverdeling en de aangepaste lijstvolgorde tonen de onderstaande data: • Naam van de verkiezing • Voor alle partijen die minimaal één zetel toegewezen hebben gekregen: o Lijstaanduiding o Lijstnummer van de partij o Inlevermethode lijst (Lijstengroep, stel gelijkluidende lijsten, etc.) (indien van toepassing) o Stellen-Nummer (indien van toepassing) o Kieskring o Stemmenaantal o Zetelaantal o Ljistpositie van de kandidaten op basis van voorkeurstemmen o Kolom met daarin aangegeven of kandidaat gekozen is (Ja, Nee, andere kieskring). o De gezamenlijke attributen van alle kandidaten in achtereenvolgens de volgende kolommen: Achternaam, Voorletters, Roepnaam, Woonplaats, Land, Geslacht, (Corresp.)Adres, Postcode, Woonplaats, Land, Achternaam (gemachtigde), Voorletters (gemachtigde), Roepnaam (gemachtigde), Woonplaats (gemachtigde), Land (gemachtigde), (Corresp.)Adres (gemachtigde), Postcode (gemachtigde), Woonplaats (gemachtigde), Land (gemachtigde) 2.7.6 CENTRALE OPSLAG VAN STEMUITSLAGEN Het programma beschikt over de mogelijkheid om bestanden met verkiezingsresultaten uit de decentrale werkstations in een voorgeconfigureerde map op de server op te slaan. Daarbij gaat het om de uitslag en zetelverdeling die als EML-520-bestand beschikbaar zijn. 2.7.7 HELP FUNCTIE Zie paragraaf 2.5.34.


PAGINA 83 VAN 242


2.8

FORMULIERENGENERATOR

Dit zijn functies die voldoende kunnen worden gegeneraliseerd en die in meer dan één programma geïntegreerd zijn. Deze zijn slechts één keer centraal gespecificeerd, ontworpen en geïmplementeerd. Daarna kunnen de formulieren worden aangepast voor toepassing in elk van de programma's waaruit de OSV bestaat, indien een dergelijk aanpassing nodig is. 2.8.1 EML UITVOER EN FORMULIERENGENERATOR Module EML Uitvoer en Report Generator is een centrale oplossing die geïntegreerd is in de programma’s 1-5. De module is verantwoordelijk voor het creëren van EML bestanden en de formulieren in PDF en RTF formaat, die vervolgens door de gebruiker kunnen worden afgedrukt. 2.8.1.1 FUNCTIE „AANMAKEN…“ De functie „Aanmaken…” staat in elk van de programma’s 1-5 ter beschikking. In de programma’s onderscheidt de functie zich door de betreffende aangeboden formuliertypen: Programma

Formuliermodellen

Aanmaken verkiezingsdefinitie

Referendumvraag

1

H 1, Verklaring van voorgenomen vestiging, H 3-1, H 3-2, H 4, H 9, I 10, Y 1336

2-3

I 1, I 4, I 9, brief van verzuim, I 12-1, I 12-2, publicatie van lijst nummering, publicatie van kandidatenlijsten, overzicht per kieskring van lijsten die deelnemen aan de verkiezing, bijlage P.V.

4

N 11, O 3, bijlage P.V.

5

P 22-1, P 22-2, benoemings- en geloofsbrieven, bijlage P.V.

Uitzondering op bovenstaande tabel vormen de Eerste Kamerverkiezingen. De hiervoor aangemaakte modelformulieren zijn: Programma

Formuliermodellen

1

R 1, R 2, R 7-1, R 7-2, R 8

2-3

S 1, S 2, verzuimbrieven, publicatie van kandidatenlijsten, overzicht per kieskring van lijsten die deelnemen aan de verkiezing

4

T 11

5

U 16, benoemings- en geloofsbrieven, bijlage P.V.

36

Alleen voor Europese Parlementsverkiezing


PAGINA 84 VAN 242


Na het oproepen van de functie ‘Aanmaken documenten’ worden, afhankelijk van het programma en het verkiezingstype, in de opeenvolgende invoerschermen alle mogelijke opties voor het genereren van de formulieren getoond (voor selectie door de gebruiker), die niet reeds in de standaardinstellingen voor de formulierengenerator zijn ingesteld. Hiertoe behorende de keuze van het formuliertype, van de betreffende gegevens en van het uitvoerformaat. Wanneer de gebruiker de keuze heeft bevestigd, worden de vereiste bestanden gegenereerd, in de ingestelde standaardmap opgeslagen en eventueel met een extern programma (bijvoorbeeld Adobe® Reader®) geopend. Het eigenlijke afdrukken van de bestanden vindt plaats m.b.v. een extern programma. Afdrukinstellingen Het invoerscherm ‘Aanmaken documenten’ bevat de hieronder beschreven opties. Alle overige instellingen, zoals bijvoorbeeld het aantal af te drukken exemplaren, zijn afhankelijk van het programma waarmee de uit te voeren documenten worden geopend. Keuze van kandidatenlijsten Deze optie bestaat alleen in programma 1 indien er gekozen is voor decentrale inlevering bij Tweede Kamerof Provinciale Staten verkiezingen met meerdere kieskringen. Uit een lijst moeten één, meerdere of alle momenteel in het programma ingelezen kandidatenlijsten worden geselecteerd. Keuze van het uitvoerformaat Als uitvoerformaat moet één van de beide opties PDF of RTF worden gekozen. Keuze ‘Aangemaakte bestanden openen’ Deze optie bestaat alleen bij de keuze van het uitvoerformaat PDF. Wanneer deze optie wordt geselecteerd, dan worden de PDF-bestanden geopend nadat ze door het programma werden aangemaakt. Het programma waarmee de PDF-bestanden worden geopend, moet vooraf worden opgegeven in de standaardinstelling Reader voor PDF-documenten. Keuze Concept Met deze optie wordt vastgelegd of de bestanden als voorlopige of definitieve uitslag van de gegevensregistratie zijn bestemd. Voorlopige formulieren bevatten de verwijzing ‘Concept’ in de voetregel en in de naam. Definitieve formulieren bevatten, indien toepasselijk, op dezelfde plaats in de voetregel een SHA1-hashcode, die kan worden gebruikt om het formulier te controleren. Alle formulieren bevatten daarnaast de datum en de tijd van de laatste gegevenswijziging in het model, waarop het gegenereerde formulier gebaseerd is. 2.8.1.2 AANGEMAAKTE BESTANDEN EN MAPPEN Mappen (directories) Alle bestanden worden opgeslagen in mappen die deels automatisch worden aangemaakt. Er is een gemeenschappelijke basislocatie voor alle uitgevoerde data, deze kan worden ingesteld tijdens de installatie van de individuele programma’s


PAGINA 85 VAN 242


Voor programma’s 1-3 is er een map aangemaakt in die gemeenschappelijke basislocatie met de aanduiding van de verkiezing (bijv. EP2009). Bestanden EML bestanden De naam van een EML bestand is samengesteld uit een gedeelte met een standaard naam, een uitbreiding afhankelijk van het specifieke EML formaat, en enkele algemene delen die deze koppelen. Hierdoor kunnen gebruikers die het (handmatige) verkiezingsproces kennen, het juiste bestand eenvoudig herkennen zonder de details van de software te kennen. Aan het eind van de bestandsnaam staat er een standaard suffix: ".eml.xml". -<extension>.eml.xml De variabele gedeelten van de samenstelling van de naam voor elk soort EML bestand, worden getoond in Tabel 1. De referentie die aan de verkiezing is gegeven is TK2006 / PS2005 / EP2009 etc. De regionaam is alleen noodzakelijk in het geval van Provinciale Statenverkiezingen, gemeenteraadsverkiezingen, eilandraadsverkiezingen, en deelraadsverkiezingen. De naam van de kieskring moet alleen worden opgegeven indien er meer dan één kieskring is. Voorbeelden van EML bestanden worden gegeven in Tabel 2. EML

Gebruik

Standaard naam

110a

Verkiezingsdefinitie, geregistreerde partijen, gebiedsboom

Verkiezingsdefinitie

110b

Opslag stembureau gegevens

Stembureaus

-

210

aanlevering kandidatenlijsten aan HSB

Kandidaten

[-][-]-<partij>

230a

overdracht kandidatenlijs- Geldige lijsten [-] [-] ten tussen HSB’s en CSB

230b

Kandidatenlijs- [-] [-] kandidatenlijsten van CSB naar PSB’s & HSB’s

230c

definitieve kandidatenlijst voor intern gebruik CSB

230i

Ingediende overdracht ingediende lijsten voor lijstnummering lijsten

510a

stembureau telling verstuurd naar PSB


Totaallijsten

Telling

Extensie

[-] [-] [-] [-] -- stembureau

PAGINA 86 VAN 242


510b

gemeentelijke telling verstuurd naar HSB

Telling

[-]-gemeente

510c

kieskring telling gestuurd naar CSB37

Telling

[-]kieskring-

510d

CSB totaaltelling

Totaaltelling

[-(provincie |gemeente)]

520

verkiezingsuitslag

Resultaat

[-(provincie |gemeente)]

630

Referendumdefinitie, Vraag en mogelijke antwoorden, gebiedsboom

Referendumvraag

TABEL 1: VARIABELE DELEN VAN HET EML BESTANDSNAAM SAMENSTELLING

EML

Voorbeeld bestandsnaam

110a

Verkiezingsdefinitie_PS2011_Zeeland.eml.xml

110b

Stembureaus-EP2009-Kaag en Braassem.eml.xml

210

Kandidaten-PS2005-Limburg-Venlo-VVD-Jansen.eml.xml Kandidaten-EP2009-VVD-Jansen.eml.xml

230a

Geldige lijsten-PS2005-Limburg-Venlo.eml.xml Geldige lijsten-EP2009.eml.xml

230b

Kandidatenlijsten-PS2005-Limburg-Venlo.eml.xml Kandidatenlijsten-EP2009.eml.xml

230c

Totaallijsten-PS2005-Limburg.eml.xml Totaallijsten-EP2009.eml.xml

230i

Ingediende lijsten-PS2005-Limburg-Venlo.eml.xml Ingediende lijsten-EP2009.eml.xml

510a

Telling-TK2006-Gorinchem-stembureau 17-Havenstraat.eml.xml Telling-EP2009-Gorinchem-stembureau 17-Havenstraat.eml.xml

510b

Telling-TK2006-gemeente-Dordrecht.eml.xml Telling-EP2009-gemeente-Dordrecht.eml.xml

510c

Telling-PS2005-Zuid-Holland-kieskring-Dordrecht.eml.xml Telling-EP2009-kieskring-Dordrecht.eml.xml

510d

Totaaltelling-PS2005-provincie-Utrecht.eml.xml Totaaltelling-EP2009.eml.xml

520

Resultaat-PS2005-provincie-Utrecht.eml.xml Resultaat-EP2009.eml.xml

630

Referendumvraag_NR20110523.eml.xml

37

Alleen in het geval van meer dan 1 kiesdistrict


PAGINA 87 VAN 242


TABEL 2: BESTANDSNAAMVOORBEELDEN VOOR VERSCHILLENDE SOORTEN EML BESTANDEN

Protocol (formulier) bestanden De naam van de aangemaakte bestanden is vastgelegd door de naam van het formuliertype (door weglaten van de spaties), de bestandsextensie door het uitvoerformaat (dus .pdf of.rtf).

2.8.2 INVOER VAN GBA TEKENS. De invoer van diakritische tekens is van belang bij het programma “Kandidaatstelling door politieke partijen”, waar de namen en adressen van kandidaten en diverse andere namen en adressen worden ingevoerd. Het is ook van belang voor het programma “Onderzoek en vaststellen kandidatenlijsten”, aangezien informatie ingevoerd in programma P1, kan worden bewerkt in programma P2-3. Ook bij de programma’s voor het verwerken van de tellingen en het vaststellen van de uitslag, resp. P4 en P5, kan het in een aantal gevallen voorkomen dat er bijvoorbeeld bij het aanmaken van een bijlage één of meerdere diakritische tekens nodig zijn. Daarom is er een centrale oplossing voor alle programma’s geïmplementeerd. De werkwijze die de voorkeur heeft voor het invoeren van diakritische tekens die gedefinieerd is door GBA, is het gebruik van een hot key combinatie38 waarmee een scherm geopend wordt met alternatieven die gerelateerd zijn tot de laatst getypte letter. Bijvoorbeeld, indien de gebruiker “Kra” heeft getypt dan laat de hot key combinatie aan de hand van de laatste letter “a” de volgende letters zien als mogelijk alternatief: æ – á – à – â – ä – ã – ă – å – ā – ą. De gebruiker kan nu de gewenste letter selecteren met de cursor toetsen of met de muis. Deze werkwijze is te vergelijken met het gebruik van mobiele telefoons in verschillende variaties. De invoer is niet gelimiteerd aan de laatst getypte letter. Door de cursor handmatig achter een letter te plaatsen en de hierboven beschreven werkwijze te hanteren, kan elke letter op een later moment worden aangepast.

38

Ctrl+Spatie is de gekozen toetsencombinatie omdat deze geen speciale functie bezit binnen de gebruikte besturingssystemen.


PAGINA 88 VAN 242


2.9

INSTALLATIEWIZARD

Een zogeheten installatiewizard leidt de gebruiker door de installatie van de software. Afhankelijk van programmatype omvat het gebruik van de wizard de volgende stappen: Licentieovereenkomst Toont de gebruiker de gebruikersvoorwaarden. Hij moet hiermee akkoord gaan om het installatieproces te kunnen voortzetten. Programmacomponenten Biedt een keuze aan programmacomponenten (verkiezingsdefinitieprogramma en programma 1–5) die de gebruiker kan installeren. De gebruiker heeft echter de mogelijkheid om programma 1 uitdrukkelijk niet te kiezen. Installatiemap De gebruiker heeft de mogelijkheid de map te kiezen waarin de software moet worden geïnstalleerd. Werkmap De gebruiker heeft de mogelijkheid de map te kiezen waarin alle aangemaakte bestanden worden opgeslagen. Snelkoppelingsinstellingen Vraagt aan de gebruiker welke snelkoppelingen (startmenu, bureaublad, werkbalk Snel starten) moeten worden aangemaakt en of dit alleen voor deze gebruiker geldt of voor alle gebruikers van het systeem. Vervolgens worden de programmabestanden uitgepakt en naar de betreffende plaats in het systeem gekopieerd. Bij de installatie van programma 4 of 5 wordt bovendien een databasesysteem geïnstalleerd en een database ingericht (indien niet reeds aanwezig).


PAGINA 89 VAN 242


3 TECHNISCHE SPECIFICATIE Dit gedeelte van de specificatie beschrijft de niet functionele eisen, schetst de technische oplossingen en de architectuur van de OSV software. Alle programma’s worden geïmplementeerd met gebruik van de Java programmeertaal. Open source software van derde partijen, die Java als implementatie taal hebben, wordt gebruikt om de ontwikkel-inspanningen te verlagen en de kwaliteit te verhogen. Java is vandaag de dag één van de meest gebruikte programmeertalen voor allerlei verschillende software. Compiler- en runtime-omgevingen voor deze taal zijn vrij beschikbaar en niet alleen voor de makers (Sun Microsystems) maar ook voor andere bedrijven en open source projecten. Sun’s implementatie zelf is beschikbaar onder de GNU open source licentie. Programma 1-5 wisselen onderling gegevens uit met behulp van Election Markup Language (EML) in versie 5.0 [3]. Voor de kandidaatsnamen wordt in de EML bestanden de complete GBA tekenset ondersteund. Intern worden voor alle OSV programma’s de Unicode gebruikt voor afbeelding van tekens. Omdat de GBA karakter set een sub-set is van de Unicode tekenset, worden hierdoor alle GBA tekens ondersteund. Als teken codering voor het versturen van tekst, is de veel gebruikte Unicode codering UTF-8 gekozen. Deze geeft een brede ondersteuning aan virtueel alle systemen en kan alle tekens overbrengen die gedefinieerd zijn door de Unicode standaard (momenteel versie 5.1). De EML bestanden worden beschermd door een hashcode die extern is overgebracht. Deze hashcode wordt gewoonlijk geprint op papieren documenten die worden geproduceerd uit dezelfde data als de corresponderende EML bestanden. Op dit moment wordt het hash-algoritme SHA-1 gebruikt. Voor de berekening van de hashcode wordt de Java Beveiliging API gebruikt. In Sun’s Java implementatie is SHA-1 één van de ingebouwde hashcode algoritmes, Sun’s implementatie biedt veiligere hashcode algoritmes zoals SHA-512. Door de veel gebruikte API zou een wijziging van het hash-algoritme alleen een aanpassing van één coderegel vereisen, de regel die het algoritme concretiseert. In het geval dat Sun’s implementatie niet voldoende is, biedt Java Beveiliging API de mogelijkheid om externe Beveiliging leveranciers te registreren, met meer of modernere algoritmes, waarbij dezelfde API nog steeds wordt gebruikt. Voor programma 1-5 wordt een embedded database gebruikt voor een doorlopende gegevensopslag. Het is een open source product van een derde partij dat ook geïmplementeerd is in Java programmeertaal. Een embedded database kan alleen worden benaderd door het programma dat deze database bezit. Externe toegang terwijl een programma draait is niet nodig of mogelijk. Alle administratieve functies zijn geautomatiseerd en vereisen geen extern database beheerder. De enige uitzondering is een handmatige back-up van gegevens die kan worden uitgevoerd, als de programma’s niet draaien, door de map te kopiëren waar de embedded database zijn gegevens opslaat. 3.1

AANMAKEN VERKIEZINGSDEFINITIE

Het programma om verkiezingsdefinitiebestanden te genereren is als zelfstandig programma op RCP-technologie gebaseerd (redenen: zie P1 tot P3). Voor de func-


PAGINA 90 VAN 242


ties van het programma is geen persistente toestand nodig, die na het beëindigen van het programma bewaard moet blijven. Als formaat voor de in te lezen en te genereren verkiezingsdefinitiebestanden wordt EML-110a gehanteerd. Dit bestand bevat alle gegevens van de toestand van het programma, zodat dit door het inlezen van dit bestand weer hersteld kan worden. 3.2

PROGRAMMA 1 EN 2-3

Deze paragraaf geeft een toelichting op de architectuur en het technische ontwerp van OSV-programma’s 1 en 2-3. 3.2.1 BELANGRIJKSTE PRINCIPES VAN HET ARCHITECTUURONTWERP In deze paragraaf wordt een aantal fundamentele beslissingen met betrekking tot de architectuur geformuleerd en toegelicht. 3.2.1.1 ECLIPSE RCP ALS PLATFORM Programma 1 en 2-3 zijn zelfstandige applicaties. Als platform voor deze programma’s is gekozen voor Eclipse Rich Client Platform (RCP). De belangrijkste redenen voor deze keuze zijn: 1. Eclipse RCP is een stabiele en beproefde technologie. 2. Het programmeermodel is gebaseerd op Java en is dus platformonafhankelijk. 3. Het platform heeft een specifieke look-and-feel doordat de gebruikersinterfaceonderdelen van het besturingssysteem worden gebruikt. 4. Het platform biedt ondersteuning voor standaardkwesties zoals internationalisatie, merknamen, onderdelen en updates. 3.2.1.2 PERSISTENTIE De gegevens voor elke installatie worden persistent opgeslagen op een lokaal geïnstalleerd relationeel databasebeheersysteem (RDBMS). Het RDBMS biedt een betrouwbare en schaalbare benadering voor consistente gegevensopslag en een interface voor het opvragen van deze gegevens. 3.2.1.3 LAGEN Het systeem is opgedeeld in drie logische lagen. Deze lagen zijn ontworpen om de zaken te scheiden in herbruikbare en uitwisselbare onderdelen. De lagen zijn verticaal opgedeeld. Elke hogere laag heeft toegang tot interfaces van andere componenten in dezelfde laag en de laag eronder. De Domeinlaag vormt een uitzondering op deze regel. De componenten van deze laag kunnen binnen alle lagen worden gebruikt. Domeinlaag (Domain Layer) Deze laag definieert de objecten die worden gebruikt binnen het domein van de programma’s 1 en 2-3. Gebruikersinterfacelaag (User Interface Layer) Deze laag bevat de componenten van de gebruikersinterface voor de applicatie.


PAGINA 91 VAN 242


Businesslaag (Business Layer) Deze laag bevat het specifieke domeinonderdeel van de applicatie. De componenten van deze laag vertegenwoordigen de functionaliteit van de gebruiksmogelijkheden van het systeem (de ‘system use cases’). Basislaag (Foundation Layer) Deze laag biedt algemene diensten die binnen de applicatie worden gebruikt. 3.2.2 SYSTEEMCOMPONENTEN In deze paragraaf worden de belangrijkste systeemcomponenten beschreven. Het onderstaande schema geeft alle componenten en de bijbehorende laag weer. Elke component wordt hieronder nader beschreven.

3.2.2.1 COMPONENTEN VAN GEBRUIKERSINTERFACELAAG Het onderstaande schema geeft de afhankelijkheden weer van de gebruikersinterfacecomponenten. (De afhankelijkheden van de domeinobjectcomponenten zijn niet opgenomen in het schema, aangezien alle componenten hiernaar kunnen verwijzen.)


PAGINA 92 VAN 242


UI Program1, UI Program2-3 Deze componenten definiëren de visualisatie- en interactiecomponenten voor elk programma. De processtappen voor de functionaliteit zijn toegankelijk via interfaces van de component UseCaseServices voor elk programma. Het domeinobjectmodel wordt gedeeld door alle programmaonderdelen. Objecten van het domeinmodel worden beheerd door de functionaliteiten van UseCaseServices. UI General Deze component biedt algemene functionaliteit die door de gebruikersinterfaces van alle programma’s worden gebruikt. 3.2.2.2 COMPONENTEN VAN BUSINESSLAAG UseCaseServices Program1, UseCaseServices Program2-3 Deze componenten bieden functionaliteiten om de use-case-stappen van de functionele onderdelen van programma 1/2-3 te verwerken. Binnen de use-case-stappen worden verschillende componenten van de Basislaag gebruikt. In tegenstelling tot programma 2-3 maakt programma 1 geen gebruik van de onderdelen Verificatie/autorisatie (Authentication/Authorization) en Logbestanden bijhouden (Audit Logging). Het bijhouden van technische logbestanden, voor het traceren van problemen, is in alle programma’s aanwezig. Uitwisselingsformaat voor adresboek Voor het inlezen/uitvoeren van adressen tussen programma-installaties van programma P1, wordt XML als bestandsformaat gebruikt. Het gebruik van EML voldoet niet om de volgende twee redenen: er zijn enkele aanvullende gegevens die niet worden overgedragen in het EML-formaat en het is een stuk eenvoudiger om de interne representatie van gegevens te transformeren naar een canoniek formaat dan deze toe te wijzen aan een EML-formaat. Bij het aanmaken van het adresboekbestand worden overigens wel EML-structuren toegepast om de programmaimplementatie zo uniform mogelijk te houden. Voor het serialiseren/deserialiseren wordt de bibliotheek XStream gebruikt: http://xstream.codehaus.org/ Het onderstaande voorbeeld beschrijft de XML-syntaxis.


PAGINA 93 VAN 242


<ns5:CandidateIdentifier Id="0"/> <ns5:CandidateFullName> <ns2:PersonName> <ns2:NameLine NameType="Initials">HM <ns2:FirstName>Hans <ns2:LastName>Möller <ns5:DateOfBirth>1977-03-18 <ns5:Gender>male <ns5:QualifyingAddress> <ns3:Locality> <ns3:LocalityName>Rotterdam <ns5:Contact> <ns5:MailingAddress> <ns3:Locality> <ns3:AddressLine>Some St. 23 <ns3:LocalityName>Rotterdam <ns3:PostalCode> <ns3:PostalCodeNumber>3421 NM 3.2.2.3 COMPONENTEN VAN BASISLAAG Logbestanden bijhouden (Audit Logging) Deze component biedt functionaliteit om elke systeemactiviteit te traceren. Persistentie Deze component vertegenwoordigt de permanente opslag van applicatiegegevens (ofwel domeinobjecten) in een relationele database. Als database wordt het RDBMS Derby gebruikt. De koppeling tussen databaserecords en objecten vindt plaats via de O/R-mapper Hibernate. Inlezen en uitvoeren van volledige werkomgeving Er wordt voldaan aan de eis om eenvoudig een back-upbestand te kunnen maken van de volledige inhoud van de database om dezelfde toestand op een later tijdstip


PAGINA 94 VAN 242


op een andere computer te kunnen herstellen. De technische oplossing voor deze eis wordt hier beschreven. •

Alle persistente gegevens worden opgeslagen in een directory, de ‘werkruimte’ (dit is een concept van het Eclipse-platform).

•

De inlees- en uitvoerfunctionaliteit is gebaseerd op archiefkopieën van de werkruimtedirectory.

•

Bij het uitvoerproces wordt een archiefbestand van de werkruimtedirectory gemaakt (.zip).

•

Bij het inleesproces wordt een gearchiveerde (geëxporteerde) werkruimte uitgepakt in een doelmap.

De keuze voor deze oplossing is gebaseerd op de volgende redenen: a) de werkruimtedirectory (en het schakelen tussen verschillende werkruimten) is een bekend concept van het Eclipse-platform b) deze oplossing is flexibel en werkt niet alleen voor databasegegevens, maar ook voor andere gegevenstypen c) deze oplossing is zeer eenvoudig (bestand kopiëren/zippen) Verificatie/autorisatie (Authentication/Authorization) Deze component biedt interfaces voor beheer, verificatie en autorisatie van gebruikers van het systeem. De verificatiegegevens worden opgeslagen in de database. Formulierengenerator (ReportGenerator) Deze component maakt sjabloondocumenten voor formulieren. De component biedt interfaces om formuliersjablonen te configureren en documenten te maken op basis van verkregen gegevens. Deze component is meestal ook verantwoordelijk voor de export van alle officiële gegevens, inclusief het schrijven van EML bestanden die door het EML component worden gegenereerd zoals hieronder beschreven. XmlMessageSecurity Deze component biedt functionaliteit om SHA-codes te maken voor verkregen XMLberichten. De hashcode wordt berekend aan de hand van de canonieke representatie van het XML-bericht en garandeert dat dezelfde SHA-code zou worden berekend voor berichten die semantisch gelijk zijn (in termen van de XML-structuur en -waarden). EML Deze component beheert het maken, valideren en interpreteren van EML-XMLberichten. De component wordt gebruikt om domeinobjecten te converteren naar berichten en om berichten weer in te lezen in domeinmodelobjecten, als onderdeel van de gegevensuitwisseling tussen de verschillende programma’s. De koppeling tussen EML-XML-berichten en Java-objecten vindt plaats via de JavaAPI.


PAGINA 95 VAN 242


3.2.3 DOMEINOBJECTMODEL Het onderstaande schema geeft het domeinobjectmodel weer dat wordt gebruikt binnen de programma’s 1 en 2-3. Het vormt de basis voor objecten die worden gebruikt binnen de programma’s en de tabelstructuur in de database. Aanvullende technische objecten worden niet weergegeven in dit schema. Election

1

0..1

...

PoliticalGroup -name

candidates for all districts

0..1

CandidateList

1

1 1

0..*

1..* 1..*

District

1..*

same list for n districts

0..1

CandidateListForDistrict -district list responsible alliance responsible

PersonInfo P2

Omission 0..* 0..*

1

0..* Candidate

Responsible

...

3.2.4 GEBRUIKTE BIBLIOTHEKEN BINNEN PROGRAMMA’S 1 EN 2-3 De onderstaande tabel vermeldt de open-sourcebibliotheken die worden gebruikt binnen de programma’s. De meeste bibliotheken bevatten een set van opensourcebibliotheken. OSGi-bundels van veelgebruikte open-sourcecomponenten worden verkregen vanaf de SpringSource Bundle Repository via http://springsource.com/repository. Naam Eclipse RCP-platform ondersteund platform)

Versie (voor

elk 3.4.1

Type

Bron

Set van http://download.eclipse.org/eclipse/downloads/ OSGibundels

Thoughtworks XStream

1.3.0

Hibernate JPA

3.3.2.GA OSGi-bundel http://springsource.com/repository/app/library/version/detail?name=org. hibernate.ejb&version=3.3.2.GA&searchType=librariesByName&search Query=hibernate

Apache Log4J

1.2.15

Derby Java Database

10.3.200 OSGi-bundel http://springsource.com/repository/app/bundle/version/detail?name=com 0001.59 .springsource.org.apache.derby&version=10.3.2000001.599110&search 9110 Type=bundlesByName&searchQuery=derby

JUnit Unit testing Framework

4.5

Jar

Apache Commons Lang

2.4.0

OSGi-bundel http://springsource.com/repository/app/bundle/version/detail?name=com .springsource.org.apache.commons.lang&version=2.4.0&searchType=b undlesByName&searchQuery=commons


OSGi-bundel http://springsource.com/repository/app/bundle/version/detail?name=com .springsource.com.thoughtworks.xstream&version=1.3.0&searchType=b undlesByName&searchQuery=xstream

OSGi-bundel http://springsource.com/repository/app/bundle/version/detail?name=com .springsource.org.apache.log4j&version=1.2.15&searchType=bundlesB yName&searchQuery=log4j

http://www.junit.org/

PAGINA 96 VAN 242


*

Java XML Stream API (StAX)

1.0.1

OSGi-bundel http://springsource.com/repository/app/bundle/version/detail?name=com .springsource.javax.xml.stream&version=1.0.1&searchType=bundlesBy SymbolicName&searchQuery=javax.xml.stream

XMLPULL V1 API

1.1.4

OSGi-bundel http://springsource.com/repository/app/bundle/version/detail?name=com .springsource.org.xmlpull&version=1.1.4&searchType=bundlesByName &searchQuery=xmlpull

Java Architecture for XML Binding 2.1.7 (JAXB) Implementation

OSGi-bundel http://springsource.com/repository/app/bundle/version/detail?name=com .springsource.com.sun.xml.bind&version=2.1.7&searchType=bundlesBy Name&searchQuery=jaxb

EMNLCombine

1.0

Tool*

XOM XML Processor

1.1.0

OSGi-bundel http://springsource.com/repository/app/bundle/version/detail?name=com .springsource.nu.xom&version=1.1.0&searchType=bundlesBySymbolic Name&searchQuery=xom

http://sourceforge.net/projects/eml50combine

EML50Combine voegt twee of meer XML-schemabestanden samen die zijn gedefinieerd door OASIS (http://www.oasis-open.org) in Election Markup Language 5.0 (EML). Het samengevoegde schemabestand kan als invoer dienen voor taalbindingsgeneratoren zoals JAXB of Apache XMLBeans. 3.2.5 SYSTEEMVEREISTEN (HARDWARE EN SOFTWARE) Programma 1 en 2-3 zijn zelfstandige applicaties. Processor

Windows/Linux: Intel Pentium III 800 MHz, Pentium 4 of hoger aanbevolen; AMD Athlon XP 1500+, Athlon 64 of hoger aanbevolen Mac OS X: Intel Core Duo of hoger

Hoofdgeheugen

512 MB, 1 GB aanbevolen

Schijf

200 MB vrije ruimte vereist voor applicatie en Java Runtime

Besturingssysteem

Windows: Windows 2000; Windows XP of hoger aanbevolen Linux: CentOS 5.2; SLES 10 of hoger; Ubuntu 8.0.4 LTE Mac OS X: 10.5 (Universal, Carbon) of hoger


PAGINA 97 VAN 242


3.3

PROGRAMMA 4 EN 5 3.3.1 ALGEMEEN

Ter beschrijving van de architectuur van programma 4 en 5 wordt eerst het algemene concept van de programma’s toegelicht. Daarna worden de onderdelen van de programma’s nader beschreven. Er worden grondslagen van technische aard beschreven die als basis dienen voor de ontwikkeling van de kiesapplicaties (zie hoofdstuk 3.3.2 Technische grondslagen). Voorts wordt ingegaan op de specifieke eisen aan de softwareomgeving van de client- en serverzijde, die voor de afzonderlijke programma’s noodzakelijk zijn (zie hoofdstuk 3.3.4 Procesomgeving). 3.3.2 TECHNISCHE GRONDSLAGEN Dit hoofdstuk geeft een toelichting op algemene technische grondslagen die van toepassing zijn bij de realisatie van programma 4 en 5. Er worden technische systeemkarakteristieken beschreven die de verwezenlijking van de eisen ondersteunen. 3.3.2.1 DOELEN Tot de principiële doelen van de systeemarchitectuur voor de kiesapplicatie behoort enerzijds een in lagen verdeelde software die een scheiding van presentatie, logica en gegevensopslag mogelijk maakt. Anderzijds moet elke laag zo zijn opgebouwd dat de componenten van die laag vervangbaar zijn, gescheiden ontwikkeld en getest kunnen worden en met andere componenten kunnen interageren. Verder staat de onafhankelijkheid van het platform op de voorgrond om in staat te zijn het systeem op verschillende hardware- en softwareomgevingen te exploiteren. Een ander doel van de systeemarchitectuur is de toepassing van standaarden. Bij de kiesapplicatie gaat het hier vooral om standaarden op het gebied van gegevensopslag (SQL-databases), applicatieservers (Java EE) en gegevensuitwisseling (XML/EML). 3.3.2.2 PRINCIPES VAN DE SYSTEEMARCHITECTUUR Platformonafhankelijkheid De toepassing van Java is een van de centrale elementen van de architectuur. Hierbij is de platformonafhankelijkheid slechts een argument naast de duidelijk kortere ontwikkelingscycli en de goede ondersteuning door applicatieservers, internettoepassingen, databasekoppelingen en de immense hoeveelheid bestaande componenten, bibliotheken en tools. Java versie 6 wordt gebruikt. Scheiding van logica en weergave De architectuur van het systeem stelt een scheiding van de visualisatielaag en de modellaag voor, die aanleunt bij het Model-View-Controller (MVC) concept. Door de scheiding van logica en presentatie (verticale communicatie, zie Afbeelding 14) is het mogelijk om verscheidene visualisaties op een modellaag te zetten zonder het model te wijzigen. Evenzo kan door de abstractie van het model een uitbreiding worden toegevoegd zonder de visualisatie te wijzigen.


PAGINA 98 VAN 242


N-tier architectuur De realisatie van de modellaag gaat uit van een componentenarchitectuur die het mogelijk maakt verscheidene bouwstenen van het systeem zo samen te stellen dat ze de vereiste functionaliteit (businesslogica) optimaal verwezenlijken. Deze componenten kunnen onderling communiceren (horizontale communicatie) en laten zich in een verdeelde omgeving gebruiken. Een of meer componenten kunnen op hun beurt worden samengevat tot hoogwaardigere componenten die een bredere vakkundige functionaliteit aanbieden.

AFBEELDING 14: N-TIER MODEL

Centrale gegevensopslag maakt wezenlijk deel uit van de architectuur. Zo is een eenvoudig beheer gegarandeerd en kunnen ten allen tijde actuele gegevens worden verstrekt en redundanties worden voorkomen. Looptijdcriteria De runtimeomgeving van de componenten kan het systeem met het oog op schaalbaarheid en resourceoptimalisatie aan actuele eisen aanpassen. Koppelingen naar de database worden bijvoorbeeld opnieuw gebruikt en in een groep beheerd. Er worden transactiemanagers benut om een veilige behandeling van gegevens te garanderen.


PAGINA 99 VAN 242


Het design van de interfaces van componenten wordt vanuit het oogpunt van performance geoptimaliseerd, zodat een minimum aan communicatie tussen visualisatie en model nodig is. Door het gebruik van een componentenarchitectuur die de kosten voor de ontwikkeling van technische oplossingen laag houdt, kan de ontwikkelaar zich beter concentreren op de functionele kanten van het probleem. De technische problemen worden grotendeels door het platform opgelost en zijn dus niet van invloed op de applicatie. Interfacetechnieken De realisatie van componenten voor een concreet platform maakt gebruik van gestandaardiseerde interfacetechnieken. Door toepassing van standaardprotocollen is een integratie van/in andere componenten mogelijk. Dit garandeert dat afzonderlijke onderdelen uitwisselbaar zijn. De aansluiting van browsers vindt plaats via HTTP. Hierbij kunnen in overeenstemming met veiligheidsvoorschriften gegevens via SSL worden uitgewisseld. De relationele database wordt via JDBC gekoppeld en is dus onafhankelijk van een concreet product. Technieken van het platform Het toegepaste platform biedt realisatietechnieken die voldoen aan state-of-thearttechnologie. Bij de visualisatie worden JSP’s/servlets toegepast om een passende presentatie en interactie met de gebruiker te realiseren. Bij de applicatielogica worden EJB-technieken ingezet die in hun concrete realisatie de gevorderde logica van de applicatie verwezenlijken. Op beide gebieden worden de componenten zo ontwikkeld dat een vervangbaarheid door nieuwe versies en een integratie van geheel nieuwe componenten worden gegarandeerd en een toekomstig veilig gebruik op basis van het platform mogelijk is. Transacties Zowel de gebruikte applicatieserver als de gebruikte database beheersen transacties. Het gebruik van transacties garandeert te allen tijde een consistente toestand van het systeem (ACID-eigenschappen). Derhalve is het bij een onverwachte systeemuitval niet nodig om de consistentie van de gegevens te controleren na opnieuw opstarten. Replicatie Om een hoge storingsbestendigheid te garanderen, kan het systeem worden gerepliceerd. Meerdere gelijksoortige instanties van de applicatie zijn door de toegepaste technieken in staat om gerepliceerde gegevens uit te wisselen. Replicatiegegevens kunnen eveneens worden gebruikt om een nieuw opgezet systeem terug te plaatsen in de laatst bereikte toestand. Inlezen van gegevens Het inlezen van aangeleverde gegevens zal door componenten van de applicatie worden gerealiseerd. Een importcomponent zal volgens gedefinieerde formaten gegevens inlezen en in het model plaatsen met gebruikmaking van de technieken van de applicatieserver alsook van de logica van de applicatie.


PAGINA 100 VAN 242


Export van gegevens In deze applicatie is een export van gegevens voor verscheidene doeleinden noodzakelijk. Er worden voor elk doel bestanden in één of meer formaten gegenereerd. Een algemene export- en formuliercomponent maakt het met gebruik van verschillende configuraties mogelijk dat geëxtraheerde gegevens in deze formaten worden gegenereerd. 3.3.2.3 OBJECTMODEL De gespecificeerde functionaliteit van de vaklogica (verkiezingsevaluatie, plausibiliteitcontroles etc.) wordt in deze architectuur in de vorm van een objectmodel aangeboden. Dit objectmodel wordt door interfaces beschreven die de vakkundige functionaliteit volledig representeren. De realisatie van de logica in de vorm van componenten kan tijdens ontwikkelingstijd een, op componenten georiënteerd, proces ondersteunen, zodat afzonderlijke onderdelen onafhankelijk van elkaar geconcipieerd, ontwikkeld, getest en geïmplementeerd kunnen worden. 3.3.2.4 GEGEVENSMODEL Het aangeboden objectmodel wordt van gegevens voorzien die uit de persistente gegevensopslag van een relationele database stammen. Hiertoe wordt een relationeel model van de gegevens ontwikkeld dat aan de eisen van de applicatie voldoet. De toegang tot deze gegevens vindt objectgeoriënteerd plaats in de programma’s door de objecten van het objectmodel. Het objectmodel is conform de componentenarchitectuur van de looptijdomgeving en stelt het platform in staat de objecten optimaal te beheren. 3.3.3 CONCRETE STRUCTUUR VAN PROGRAMMA 4 EN 5 Dit hoofdstuk beschrijft de concrete componenten van programma 4 en 5. Deze componenten worden ontwikkeld met toepassing van de technieken en randvoorwaarden van de algemene architectuur die hierboven beschreven zijn. 3.3.3.1 ARCHITECTUUR Afbeelding 15 verduidelijkt de afzonderlijke componenten binnen de architectuur. Bij de web-tier zijn de afzonderlijke visualisaties van de gegevens en van de functionaliteit weergegeven. In deze laag zijn de eisen met betrekking tot de grafische gebruikersinterface uitgevoerd zoals ze in de vakkundige specificatie van programma 4 en 5 nader beschreven zijn. In de middle-tier worden componenten gerealiseerd die de logica van het systeem respectievelijk de toegang via het objectmodel weergeven. Deze componenten zijn inhoudelijk gestructureerd en vatten alle noodzakelijke implementaties tot een themacomplex samen. In de relationele database worden de objecten van het objectmodel in de vorm van rijen in tabellen gerepresenteerd. Het concrete schema van de database wordt beschreven in hoofdstuk 3.3.3.4 Gegevensmodel.


PAGINA 101 VAN 242


AFBEELDING 15: COMPONENTEN VAN HET VERKIEZINGSSYSTEEM

3.3.3.2 OBJECTMODEL EN PERSISTENTIE De gemodelleerde klassen worden afgeleid uit de in aanmerking komende domeinen, dat wil zeggen: de materiële objecten die voorkomen bij het houden van een verkiezing. In het algemeen stemt het objectmodel op het niveau van de afzonderlijke artefacten overeen met het gegevensmodel. Hierbij stemmen de tabellen en hun relaties overeen met de klassen en hun relaties. De verbinding tussen de beide werelden wordt technisch door objectrelationele mapping tot stand gebracht. Daarom worden de details bij de beschrijving van het gegevensmodel besproken. Het objectmodel wordt in deelgebieden ingedeeld die logisch samenhangende eenheden samenvatten. Elke eenheid wordt hierna nader bekeken.


PAGINA 102 VAN 242


Object m odel

Adm inistratie

Metadata

Uitslag

Behandeling van conflicten

AFBEELDING 16: DEELGEBIEDEN VAN HET OBJECTMODEL

Beheer Het beheer bestaat uit de gebruikers, rechten en toewijzing van de rechten aan de gebruikers. Metagegevens De klasse Verkiezing is de hoofdklasse van het model. De klasse Verkiezing kan meerdere Verkiezingsperioden hebben, zodat er vergelijkingen met voorafgaande perioden kunnen worden gemaakt. Onder de klasse Verkiezing is een hiërarchie van gebieden en een hiërarchie van groeperingen geplaatst. Een groepering is op een gebied door een bijzonder verbindingsobject vertegenwoordigd. De gebieden beheren hun bijbehorende deelgebieden. Een gebied is volledig geregistreerd als alle deelgebieden correct geregistreerd zijn. Een lijst bestaat uit een aantal kandidaten, hierbij is de volgorde belangrijk. De lijst is aan een groepering toegewezen. Omgekeerd heeft een groepering een aantal lijsten die aan haar toegewezen is. De lijst is via het eerder beschreven verbindingsobject toegewezen aan de groepering door wie en aan het gebied waarop ze opgesteld is. Uitslagen Uitslagen bestaan uit stemtotalen en (in programma 5) uitslagen van de zetelverdeling en kandidatentoewijzing. Conflictbehandeling (alleen programma 5) Als zich bij de berekening van de zetelverdeling gevallen voordoen die een loting noodzakelijk maken, wordt de opgetreden vraag en het gekozen antwoord in dit deelgebied van het objectmodel verwerkt. 3.3.3.3 BUSINESSLOGICA De businesslogica kan worden afgeleid uit de processen die zich voordoen bij het houden van verkiezingen en die in de aanvraagdocumentatie worden beschreven.


PAGINA 103 VAN 242


Aanmaken van overzichten en uitslagen Het aanmaken van overzichten en uitslagen van de verkiezing wordt telkens door aparte klassen gemodelleerd. Elke klasse vat inhoudelijk samenhangende eisen samen. Hierbij baseren deze evaluatieklassen zich op de klassen van het objectmodel of op de betreffende evaluatieobjecten die deze structuur doorkruisen (CommandVisitor-patroon). Gegevensimport De importklasse biedt alle mogelijkheden voor het importeren. Elke importmethode wordt door een importalgoritme in de vorm van een eigen klasse gemodelleerd. Gegevensexport Deze component is verantwoordelijk voor het uitvoeren (uitlezen) van EMLbestanden en voor de aansturing van de formulierengenerator (zie 3.4) die zorgt voor het aanmaken en uitvoeren van afdrukbare documenten respectievelijk voor het afdrukken van de uitslagen. 3.3.3.4 GEGEVENSMODEL In overeenstemming met de aanvraag vindt de persistente gegevensopslag van het systeem voor afwikkeling van de verkiezing plaats in een relationele database. Het voor dit doel ontworpen databaseschema is, in overeenstemming met de eisen, vrij van redundanties zijn. Het databaseschema mag bovendien zo mogelijk geen eigenschappen bezitten die een onvoorwaardelijke afhankelijkheid van een databaseproduct veroorzaken. Schema Het ontwerp van het databaseschema wordt weergegeven als ER-model. De groen weergegeven tabellen representeren het gebruikersmodel, de metagegevens zijn blauw, de uitslagtabellen geel en de beheertabellen wit.


PAGINA 104 VAN 242


AFBEELDING 17: ONTWERP DATABASESCHEMA (ER)

Gebruikers en rechten © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 105 VAN 242


Een gebruiker is toegewezen aan één of meerdere gebruikersgroepen met verschillende toegangsrechten. Deze groepen vatten telkens een aantal afzonderlijke rechten samen die op applicatieniveau worden geëvalueerd (bijvoorbeeld ‘Invoeren’, ‘EML-bestand inlezen’, ‘Gebruiker aanmaken’). De gebruikersgroepen met rechten worden zodanig verbonden dat ze de rechten in de vorm van rollen weerspiegelen (bijvoorbeeld ‘Beheerder’). Drempelwaarden In de applicatie worden drempelwaarden gebruikt voor de plausibiliteitcontrole. Deze zijn aanvankelijk onafhankelijk van andere gegevensobjecten en worden als sleutelwaardeparen opgeslagen. Stemuitslagen De bij de verkiezing beschikbare uitslagen worden in een speciale tabel opgeslagen. Een stemuitslag is aan een lijstkandidaat of lijst toegewezen. Groepen De tabel Groep representeert een groepering. Gebieden Een gebied bevat de informatie over een enkel gebied. Dit houdt zowel de algemene informatie (nummer, aanduiding) in alsook de specifieke informatie voor een verkiezing. Kandidaten en lijsten De tabel Kandidaat vat alle gegadigden voor een zetel bij de verkiezing samen. Een entiteit van dit type is voor iedere persoon slechts een keer aanwezig, is dus plaatsvervangend voor zijn identiteit en dient als anker voor alles wat voor de kandidaat wordt aangemaakt. De tabel Persoonsgegevens bevat de persoonsgegevens van een kandidaat. De tabel Lijstkandidatuur verbindt kandidaten met lijsten en bevat de lijstplaats van een kandidaat op de betreffende lijst. De tabel Lijst vat een aantal kandidaten van een groepering op een gebied samen en stemt overeen met de werkelijke entiteit Lijst. Binnenkomende uitslagen De tabel Binnenkomende uitslagen dient om de tijdstippen van binnenkomende uitslagen en alle toestanden tijdens het invoeren van de stemuitslagen bij te houden. 3.3.3.5 VEILIGHEID De veiligheid van de applicatie wordt op drie niveaus gerealiseerd. Toegang via TCP/IP De toegang van de clients tot de applicatie is gebaseerd op TCP/IP-communicatie. De clients zullen zich noch direct, noch indirect toegang tot het internet verschaffen. De communicatie heeft uitsluitend plaats via het beveiligde lokale netwerk. Toegangsbeveiliging gebruiker/wachtwoord


PAGINA 106 VAN 242


Het derde veiligheidsniveau is de toegangsbeveiliging van de applicatie. Iedere gebruiker moet zich aanmelden met zijn gebruikersnaam en een wachtwoord. Toepassing van SSL Optioneel kan de communicatie tussen client en server met behulp van SSL worden beveiligd. Deze technologie voorkomt het afluisteren en modificeren van gegevens die tussen browser en server worden uitgewisseld. 3.3.3.6 REPLICATIE Ter beveiliging van het gebruik van de kiesapplicatie kunnen gerepliceerde systemen worden opgezet die op het gebruikersniveau gegevens uitwisselen. Een systeem (het gegevensregistratiesysteem) wordt als master aangeduid en voorziet de slavesystemen van gegevens die al zijn geverifieerd. Bij een storing van het mastersysteem kan een slave tot master worden verheven. 3.3.3.7 IMPORTEREN Het importeren van gegevens wordt door de importcomponent gerealiseerd. Deze component kan verscheidene importobjecten bedienen die telkens een specifiek gegevensformaat begrijpen. Elk importobject maakt gebruik van de specifieke formaten en van de objecten van het gegevensmodel om de te importeren gegevens in het systeem te schrijven. Hierbij wordt de complete logica van de applicatie doorlopen, zodat wordt veiliggesteld dat de gegevens consistent in de database worden overgedragen. Doorgaans worden twee typen import onderscheiden: •

import van verkiezingsgegevens o basisgegevens voor de verkiezing, o gebiedsstructuur, o lijsten en kandidaten (EML 230b/c) - en

•

import van uitslaggegevens (EML 510).

3.3.3.8 UITVOEREN Het uitvoeren van gegevens wordt door de exportcomponent gerealiseerd. Binnen deze component worden verschillende exportconfiguraties gebruikt die telkens de verlangde gegevens produceren. De eerste stap van een exportproces is het aanmaken van een XML-/EML-document dat uitsluitend gegevens bevat die geëxporteerd moeten worden. Dit XML-document kan vervolgens ofwel worden geëxporteerd ofwel naar de formulierengenerator (zie 3.4) worden doorgezonden om afdrukbare documenten te genereren. 3.3.3.9 BEHEER Het beheer wordt technisch eveneens via een HTML-interface gerealiseerd dat het stap voor stap aanmaken, kopiëren, wijzigen en wissen van gegevens mogelijk maakt. Hierbij worden geen gegevens beheerd die met behulp van andere programma’s worden voorbereid en vervolgens worden geïmporteerd (basisgegevens voor de verkiezing, gebiedsstructuur, lijsten, kandidaten).


PAGINA 107 VAN 242


Organisatorisch is het wijzigen van gegevens alleen bepaalde gebruikers toegestaan. Het gebruikers-/rollenmodel definieert het precieze verband. Gebruikers/rollen/machtigingen De beheerder stelt functies ter beschikking om het rollenmodel met gegevens te vullen en deze gegevens te onderhouden. In het bijzonder staat de toewijzing van gebruikers respectievelijk rollen en functies die de gebruiker mag uitvoeren centraal bij de machtigingscomponent. 3.3.4 PROCESOMGEVING Voor het gebruik van programma 4 en 5 moet de omgeving aan bepaalde voorwaarden voldoen. Hier worden de noodzakelijke voorwaarden voor client en server beschreven. Afbeelding 18 geeft een schematische beschrijving van de systeemomgeving van programma 4 en 5. De kiesapplicatie wordt van tevoren van verkiezingsgegevens voorzien. Deze gegevens, die enerzijds de structuurgegevens voor de verkiezing (basisgegevens voor de verkiezing, gebiedshiërarchie) voorstellen en anderzijds de lijsten en kandidaten in de vorm van EML-bestand 230b/c, worden voor gebruik ingelezen in de applicatie. De gegevens worden tijdens de verkiezing ten eerste per EML-bestand 510(a/b/c) geleverd en ten tweede handmatig geregistreerd (alleen programma 4). De programma’s kunnen de geleverde gegevens importeren, controleren en evalueren. De kiesapplicatie exporteert de uitslaggegevens in de vorm van EML-bestanden en afdrukbare berichten, deze laatste in PDF- en RTF-formaat.

AFBEELDING 18: SYSTEEMOVERZICHT

3.3.4.1

ERVERZIJDE

Aan serverzijde worden de volgende technologieën ingezet:


PAGINA 108 VAN 242


•

applicatieserver met EJB 3.0-ondersteuning en JSP 2.1-ondersteuning

•

RDBMS

Als producten worden de volgende tools ingezet: •

JBoss 4.2.3 (Java EE Application Server)

•

Apache Derby 4.2 database

Applicatieserver De implementatie van de kiesapplicatie vindt plaats op basis van de Java EEtechnologie. Zo wordt de businesslogica in de vorm van SessionBeans gerealiseerd en vindt de toegang tot gegevens plaats via EntityBeans. De lezende toegang tot gegevens wordt door het gebruik van het Value Object Pattern met toepassing van Data Access Objects geoptimaliseerd. Als procesomgeving voor EnterpriseBeans is een applicatieserver nodig die op zijn minst de EJB 3.0-specificatie ondersteunt. Webserver/webcontainer De gebruikersinterface wordt gerealiseerd via JSP. Als procesomgeving van de JSP is een webserver nodig die de JSP 2.1-specificatie en de Servlet 2.5-specificatie ondersteunt. Database Als SQL-database wordt Apache Derby 4.2 (JavaDB) gebruikt. Hierbij moet op de standaardconformiteit van de gebruikte SQL-aanwijzingen worden gelet, zodat het gegarandeerd mogelijk is om andere databaseproducten te gebruiken. 3.3.4.2 CLIENTZIJDE Aan clientzijde is in de regel slechts een browser nodig (Internet Explorer 6 of hoger / Firefox 1.0 of hoger / Opera 5 of hoger, Safari 2.0 of hoger). 3.3.5 GEBRUIKTE BIBLIOTHEKEN EN SOFTWARE BINNEN PROGRAMMA’S 4 EN 5 Naam

Versie

Type

JBoss

4.2.3

applicatieserver

Antlr

2.7.6

bibliotheek

bestanddeel van JBoss

http://www.antlr.org/

Apache BCEL

5.1

bibliotheek


http://jakarta.apache.org/bcel/

Apache Jakarta Commons Codec

1.3.0

bibliotheek


http://jakarta.apache.org/commons/code c/

Apache Jakarta Commons File Upload

1.2

bibliotheek


http://jakarta.apache.org/commons/fileu pload/

Apache Jakarta Commons Logging

1.1.0

bibliotheek


http://jakarta.apache.org/commons/loggi ng/

Apache Log4j

1.2.15

bibliotheek


http://logging.apache.org/log4j/1.2/

Bean Shell

1.3.0

bibliotheek


http://www.beanshell.org/

CGlib

2.1.3

bibliotheek


http://cglib.sourceforge.net/

DOM4j

1.6.1

bibliotheek


http://dom4j.org/

GNU Getopt

1.0.12

bibliotheek


http://www.urbanophile.com/arenn/hacki ng/getopt/


Functie

Bron http://www.jboss.org/jbossas/

PAGINA 109 VAN 242


Hibernate

3.2.4.SP1_ bibliotheek CP01


http://hibernate.org/

Hibernate Annotations

3.2.1.GA

bibliotheek


http://annotations.hibernate.org/

Hibernate Entity Manager

3.2.1.GA

bibliotheek


http://entitymanager.hibernate.org/

HSQL-DB

1.8.0.8

bibliotheek


http://hsqldb.org/

Javassist

3.8.0.GA

bibliotheek


http://www.jboss.org/javassist/

Jaxen

1.1

bibliotheek


http://jaxen.codehaus.org/

JBoss AOP

1.5.6.GA

bibliotheek


http://www.jboss.org/products/aop/

JBoss Cache

1.4.1.SP9

bibliotheek


http://www.jboss.org/products/jbosscach e/

JBoss Common

1.2.1.GA

bibliotheek


http://anonsvn.jboss.org/repos/common/ commonold/tags/JBossCommon_1_2_1_GA/

JBoss DOM4j jarjar

1.6.1

bibliotheek


http://dom4j.org/

JBoss JAXR

1.2.0.SP1

bibliotheek


http://anonsvn.jboss.org/repos/jbossas/p rojects/jaxr/tags/jaxr-1.2.0.SP1/

JBoss Microcontainer

1.0.2

bibliotheek


http://www.jboss.org/jbossmc/

JBoss Profiler JVM-TI

1.0.0.CR-5 bibliotheek


http://www.jboss.org/profiler/

JBoss Remoting

2.2.2.SP8

bibliotheek


http://www.jboss.org/products/remoting/

JBoss Serialization

1.0.3.GA

bibliotheek


http://www.jboss.org/serialization/

JBoss Transactions

4.2.3.SP7

bibliotheek


http://www.jboss.org/jbosstm/

JBoss VFS

1.0.0.GA

bibliotheek


http://anonsvn.jboss.org/repos/jbossas/p rojects/vfs/tags/1.0.0.GA/

JBoss Web

2.0.1.GA

bibliotheek


http://www.jboss.org/jbossweb/

JBoss Web Services

3.0.1native2.0.4.GA

bibliotheek


http://www.jboss.org/jbossws/

JBoss XML Binding

1.0.0.SP3

bibliotheek


http://anonsvn.jboss.org/repos/common/ jbossxb/

Joe SNMP

0.3.4

bibliotheek


http://sourceforge.net/projects/joesnmp/

Oswego Concurrent

1.3.4jbossupdate1

bibliotheek


http://gee.cs.oswego.edu/dl/classes/ED U/oswego/cs/dl/util/concurrent/intro.html

Quartz

1.5.2

bibliotheek


http://www.opensymphony.com/

Sun Java Activation Framework

1.1

bibliotheek


http://java.sun.com/javase/technologies/ desktop/javabeans/jaf/

Sun JavaCC

3.2

bibliotheek


https://javacc.dev.java.net/

Sun JavaMail

1.4

bibliotheek


https://glassfish.dev.java.net/javaee5/m ail/

Sun JAXB API

2.1.4

bibliotheek


https://jaxb.dev.java.net/

Sun JSF

1.2_09-b01 bibliotheek


https://javaserverfaces.dev.java.net/

Sun JSTL

1.2

bibliotheek


http://jcp.org/en/jsr/detail?id=52

Sun Servlet API

2.5

bibliotheek


http://jcp.org/aboutJava/communityproc ess/mrel/jsr154/index.html

Apache Avalon Framework 4.3

bibliotheek


http://excalibur.apache.org/framework/

Apache Avalon Logkit

2.1

bibliotheek


http://excalibur.apache.org/framework/

Apache BSF

2.3.0

bibliotheek


http://jakarta.apache.org/bsf/

Apache Jakarta Commons Collections

3.2

bibliotheek


http://jakarta.apache.org/commons/colle ctions/

Apache Jakarta Commons HTTP Client

3.0.1

bibliotheek


http://jakarta.apache.org/commons/httpc lient/


PAGINA 110 VAN 242


Easy Hibernate Cache

1.2.2

bibliotheek


http://ehcache.sourceforge.net/

XOM

1.1

bibliotheek

hanteren van XML

http://www.xom.nu/

MySQL Connector Java

5.1.6

bibliotheek

JDBC driver voor MySQL databank

http://dev.mysql.com/downloads/connec tor/j/5.1.html

MySQL

5.1

databank

Apache Derby

4.20

databank

http://www.mysql.org/ en JDBC driver daarvoor

http://db.apache.org/derby/

3.3.6 SYSTEEMVEREISTEN (HARDWARE EN SOFTWARE) Programma 4 en 5 zijn web-gebaseerde client-serverapplicaties De client kan op dezelfde computer worden geïnstalleerd als de server voor een eventuele opstelling met één gebruiker. 3.3.6.1 CLIENTVEREISTEN Processor

Windows/Linux: Intel Pentium III 800 MHz, Pentium 4 of hoger aanbevolen; AMD Athlon XP 1500+, Athlon 64 aanbevolen Mac OS X: G4, G5, Intel Core/Core 2

Hoofdgeheugen 512 MB, 1 GB aanbevolen Schijf

Applicatie neemt geen extra ruimte in beslag

Browser

Internet Explorer 6 of hoger, Firefox (alle versies), Opera 9 of hoger, Safari 3 of hoger

3.3.6.2 SERVERVEREISTEN EN GECOMBINEERDE CLIENT-SERVERVEREISTEN Processor

Windows/Linux: Intel Core 2 Duo / Quad 2 GHz of AMD Athlon 64x2 / Opteron - Duo / Quad 2 GHz Mac OS X: Intel Core 2 Duo 2 GHz of hoger

Hoofdgeheugen 2 GB, 4 GB aanbevolen Schijf

50 GB; 2 x 72 GB RAID-1 aanbevolen

Besturingssysteem

Windows: Windows XP Professional, 2003 Server of Vista Business Linux: SuSE Linux Enterprise Server 9 of hoger, Red Hat Enterprise Linux 4 of hoger, CentOS 4 of hoger, Ubuntu 8.0.4 LTE Mac OS X: 10.5 (Universal, Carbon, Java for Mac OS X 10.5 Update 1) of hoger

3.4

FORMULIERENGENERATOR

De formulierengenerator is een component voor het aanmaken van formulieren, die door de gebruiker worden afgedrukt of met een tekstverwerkingsprogramma verder kunnen worden bewerkt. De component biedt een interface voor het configureren


PAGINA 111 VAN 242


van de formulieren en voor het aanmaken van de documenten uit de onderhavige gegevens. 3.4.1 ARCHITECTUUR De formulierengenerator is gebaseerd op twee open-source-transformatoren voor XML-documenten: een XSLT-processor en een FO-processor. Als XSLT-processor wordt Xalan-J toegepast, die bij JRE 1.5 hoort. Als FO-processor wordt Apache FOP 0.95 toegepast. Voor het aaneenschakelen van PDF-documenten wordt iText gebruikt. De XSLT-processor wordt aangestuurd via zogenaamde stylesheets (opmaakmodellen). Een stylesheet is een XML-document, dat de XSLT-processor opdracht geeft om de onderhavige XML-gegevens om te zetten en om opmaakinformatie weer te geven. Typische uitvoerformaten van een XSLT-transformatie zijn XML, HTML, RTF en XSL-FO. De formulierengenerator gebruikt een hoeveelheid stylesheets, die EML in RTF respectievelijk XSL-FO transformeren.

XSL-FO (Extensible Stylesheet Language – Formatting Objects) is een op XML gebaseerde paginabeschrijvingstaal. Deze dient voor de formulierengenerator als tussenformaat bij het genereren van PDF-bestanden. De FO-processor verwerkt XSLFO verder en genereert hieruit het uiteindelijke PDF-document. 3.4.2 XSLT-STYLESHEETS Voor iedere combinatie van formuliertype en uitvoerproduct gebruikt de formulierengenerator een eigen stylesheet. Zo wordt bijvoorbeeld de stylesheet H1-to-RTF.xslt gebruikt om uit de gegevens, die de formulierengenerator in EML-formaat ter beschikbaar staan, het uitvoerbestand H1.rtf te genereren. Deze stylesheets worden als onderdeel van de software geleverd. Omdat er sprake is van XML-documenten, kunnen ze met gebruikelijke XML-tools worden bewerkt. Wijzigingen aan een stylesheet zijn nodig, wanneer men de opmaak van de uitvoerbestanden wil wijzigen. Ook bij wijzigingen van het formaat van de invoergegevens moeten de stylesheets eventueel worden aangepast. 3.4.3

LETTERTYPE

Alle uitvoerproducten worden gegenereerd in het lettertype “Arial”. Tijdens het installatieproces wordt dit lettertype automatisch uitgepakt (geleverd als bestand met de naam Arial32.exe). © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 112 VAN 242


3.5

INTEGRITEIT VAN LOGBESTANDEN

De software zelf kan niet voor 100% de integriteit van logbestanden garanderen. Echter, om corruptie van logbestanden te verhinderen die gevoelige gegevens bevatten zoals de gebruikeracties, is er voor elke log invoer een SHA1 hashcode gegenereerd die in aparte tekstbestanden wordt opgeslagen naast het logbestand. Elke hashcode wordt berekend op basis van de samenvoeging van de hashcode van de laatste log toevoeging en de huidige log boodschap. Dit voorkomt dat bij het verwijderen van enkele regels, de hashcodes tot aan het einde van het bestand niet opnieuw herberekend hoeft te worden. Om te voorkomen dat de laatste toevoegingen aan het log-bestand gemanipuleerd worden, wordt de laatste hashcode apart in de database opgeslagen.


PAGINA 113 VAN 242


BIJLAGE A FORMELE BESCHRIJVING VAN DE BEREKENING VAN DE ZETELVERDELING In de onderstaande verklaring wordt stapsgewijs weergegeven hoe de vaststelling van de uitslag van de in de Kieswet geregelde rechtstreekse verkiezingen verloopt. Dit betreft de verkiezingen voor de Tweede Kamer, Provinciale Staten, deel-, eilandsen gemeenteraden en het Europees Parlement. Aangezien de procedure niet voor alle verkiezingen gelijk is, wordt deze achtereenvolgens voor de volgende verkiezingen afzonderlijk beschreven: - Tweede Kamer - Provinciale staten in provincies met meer dan één kieskring - Provinciale staten in provincies met één kieskring en gemeenteraden met 19 of meer raadszetels - Gemeenteraden, deelraden en eilandsraden met minder dan 19 raadszetels - Europees Parlement - Eerste Kamer De vaststelling van de verkiezingsuitslag heeft bij alle verkiezingen twee hoofdonderdelen: de zetelverdeling en de aanwijzing van de gekozen kandidaten. Binnen deze hoofdindeling is een aantal tussenstappen te onderscheiden. Dit leidt tot het volgende schema dat bij de behandeling van de afzonderlijke verkiezingen wordt gevolgd. A. Zetelverdeling 1. Vaststelling van de stemtotalen per partij en het totale aantal uitgebrachte stemmen; berekening van de kiesdeler 2. Vaststelling van de geldigheid en de stemtotalen van lijstencombinaties 3. Toedeling van zetels op basis van het behalen van de kiesdeler 4. Toedeling van restzetels 5. Wijziging van de zetelverdeling indien een lijst de volstrekte meerderheid van stemmen behaalt 6. Wijziging van de zetelverdeling in geval van uitputting van lijsten 7. Verdeling van zetels binnen lijstencombinaties 8. Verdeling van zetels binnen lijstengroepen B. Aanwijzing van de gekozen kandidaten 1. Aanwijzing van met voorkeurstemmen gekozen kandidaten 2. Aanwijzing van de overige gekozen kandidaten 3. Rangschikking van de kandidaten op de kandidatenlijsten © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 114 VAN 242


Vertrekpunt van alle hierna volgende beschrijvingen is de ontvangst door het centraal stembureau van de processen-verbaal van de hoofdstembureaus (of bij één kieskring het proces-verbaal van het hoofdstembureau), waarin het aantal in de kieskring op iedere kandidaat en op iedere lijst uitgebrachte stemmen is vermeld. TWEEDE KAMER A. Zetelverdeling - Bij delingen wordt het resultaat van de deling uitgedrukt in een gewone, niet decimale breuk. 1. Vaststelling van de stemtotalen per partij en het totale aantal uitgebrachte stemmen; berekening van de kiesdeler Wettelijke bepalingen: art. P 2, P 3 en P 5 Kieswet - In verschillende kieskringen ingediende kandidatenlijsten waarop dezelfde kandidaten in dezelfde volgorde voorkomen en die dus geheel identiek zijn, vormen samen een stel gelijkluidende lijsten. - In verschillende kieskringen ingediende kandidatenlijsten waarboven dezelfde partij-aanduiding staat of waarvan de eerste kandidaat dezelfde is, vormen samen een lijstengroep. - Kandidatenlijsten die niet tot een stel gelijkluidende lijsten of een lijstengroep behoren, zijn op zichzelf staande lijsten. stap bewerking 1

Van elk stel gelijkluidende lijsten en van elke lijstengroep worden de stemtotalen in alle kieskringen bij elkaar opgeteld.

2

De stemtotalen van de stellen gelijkluidende lijsten, de lijstengroepen en de op zichzelf staande lijsten worden bij elkaar opgeteld. Het resultaat van deze optelling is het totale aantal uitgebrachte stemmen.

3

Het totale aantal uitgebrachte stemmen wordt gedeeld door het aantal te verdelen zetels. Het resultaat van deze deling is de kiesdeler.

2. Vaststelling van de geldigheid en de stemtotalen van lijstencombinaties Wettelijke bepalingen: art. P 4 Kieswet stap bewerking 1

De stemtotalen van de stellen gelijkluidende lijsten en de lijstengroepen die tot een lijstencombinatie behoren, worden vergeleken met de kiesdeler. Is het stemtotaal van aan de combinatie deelnemende stellen of groepen lager dan de kiesdeler, dan wordt het stel gelijkluidende lijsten of de lijstengroep geacht geen deel uit te maken van de lijstencombinatie.

2

Vastgesteld wordt welke lijstencombinaties na uitvoering van stap 1 voor de vaststelling van de verkiezingsuitslag als lijstencombinatie in aanmerking


PAGINA 115 VAN 242


worden genomen. 3

Van de in stap 2 bedoelde lijstencombinaties worden de stemtotalen van de daartoe behorende stellen gelijkluidende lijsten en lijstengroepen bij elkaar opgeteld.

3. Toedeling van zetels op basis van het behalen van de kiesdeler (eerste toedeling) Wettelijke bepalingen: art. P 6 Kieswet - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: lijstencombinaties, niet tot een lijstencombinatie behorende lijstengroepen of stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande, slechts in één kieskring ingediende lijsten. stap bewerking 1

Van elke lijst wordt het stemtotaal gedeeld door de kiesdeler.

2

Aan elke lijst wordt een aantal zetels toegedeeld, gelijk aan het aantal malen dat de kiesdeler in het stemtotaal is begrepen.

3

Vastgesteld wordt hoeveel zetels in totaal zijn toegedeeld.

4. Toedeling van restzetels Wettelijke bepalingen: art. P 7 Kieswet - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: lijstencombinaties, niet tot een lijstencombinatie behorende lijstengroepen of stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande, slechts in één kieskring ingediende lijsten. De methode volgens welke de restzetels worden toegedeeld, wordt aangeduid als het stelsel van de grootste gemiddelden. stap bewerking 1

Vastgesteld wordt hoeveel zetels nog toegedeeld moeten worden (restzetels).

2

De lijsten waaraan bij de eerste toedeling van zetels een of meer zetels zijn toegekend, worden geselecteerd. - Lijsten waaraan bij de eerste toedeling geen zetels zijn toegewezen, komen dus niet voor een restzetel in aanmerking

3

Het stemtotaal van elke in stap 2 bedoelde lijst wordt gedeeld door het bij de eerste toedeling toegekende aantal zetels plus 1. Het resultaat van de deling wordt hierna aangeduid als “gemiddelde”.

4

De eerste restzetel wordt toegekend aan de lijst met het hoogste gemiddelde.

5

Van de in stap 4 bedoelde lijst wordt het stemtotaal gedeeld door het bij de eerste toedeling aan de lijst toegekende aantal zetels plus 2. De uitkomst vervangt het eerder berekende gemiddelde.

6

De tweede restzetel wordt toegekend aan de lijst met het hoogste gemiddelde.

7

De stappen 5 en 6 worden herhaald, totdat alle restzetels zijn toegekend. Bij


PAGINA 116 VAN 242


e.v.

een nieuwe deling als bedoeld in stap 5 is het getal waardoor het stemtotaal wordt gedeeld, telkens 1 meer dan de vorige keer. - Bij deze methode kunnen dus aan dezelfde lijst meer restzetels worden toegekend. - Zijn gemiddelden gelijk en zijn er minder restzetels ter verdeling over dan het aantal gelijke gemiddelden, dan vindt toekenning van de restzetel plaats bij loting in de zitting van het centraal stembureau.

5. Wijziging van de zetelverdeling indien een lijst de volstrekte meerderheid van stemmen behaalt Wettelijke bepalingen: art. P 9 Kieswet - Indien de toedeling van zetels ertoe heeft geleid dat een lijst wel de volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen heeft verkregen, maar niet de volstrekte meerderheid van het aantal te verdelen zetels, wordt aan die lijst alsnog één zetel meer toegewezen. - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: lijstencombinaties, niet tot een lijstencombinatie behorende lijstengroepen of stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande, slechts in één kieskring ingediende lijsten. stap bewerking 1

De volstrekte meerderheid van het aantal uitgebrachte stemmen wordt berekend (50% + 1).

2

Is aan een lijst die dit aantal heeft bereikt, niet de volstrekte meerderheid van het totale aantal te verdelen zetels toegewezen, dan wordt aan die lijst één zetel extra toegekend.

3

Het zetelaantal van de lijst waaraan de laatste restzetel is toegewezen, wordt met 1 verminderd.

4

Waren er meer lijsten waaraan voor hetzelfde gemiddelde of overschot als van de in stap 3 bedoelde lijst een restzetel is toegewezen, dan wordt bij loting in de zitting van het centraal stembureau bepaald van welke lijst het zetelaantal met 1 wordt verminderd.

- Als er lijstencombinaties zijn gevormd, is dus niet van belang of een tot de combinatie behorende lijst de volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen heeft behaald. Het gaat om het zetelaantal van de combinatie. 6. Wijziging van de zetelverdeling in geval van uitputting van lijsten Wettelijke bepalingen: art. P 10 Kieswet - Als blijkt dat er bij de zetelverdeling meer zetels aan een lijst zijn toegekend dan het aantal kandidaten van de lijst, gaan de zetels die niet bezet kunnen worden, over naar andere lijsten.


PAGINA 117 VAN 242


- Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: lijstencombinaties, niet tot een lijstencombinatie behorende lijstengroepen of stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande, slechts in één kieskring ingediende lijsten. stap bewerking 1

Het aantal aan een lijst toegekende zetels wordt vergeleken met het totale aantal kandidaten van de lijst. - Bij een lijstencombinatie of een lijstengroep betreft dit dus alle kandidaten die voorkomen op tot de lijstencombinatie of lijstengroep behorende lijsten. - Lijstuitputting binnen een lijstengroep of lijstencombinatie is in deze fase niet van belang. Zie daarvoor onderdeel 7, stap 6, resp. onderdeel 8, stap 6.

2

De zetels die niet bezet kunnen worden, worden toegekend aan andere lijsten. Welke lijsten dat achtereenvolgens zijn, wordt bepaald door voortgezette toepassing van de regels voor het toewijzen van restzetels (zie onderdeel 4). - De lijsten waarvan zetels niet bezet konden worden, blijven bij deze voortgezette toepassing uiteraard buiten beschouwing.

7. Verdeling van zetels binnen lijstencombinaties Wettelijke bepalingen: art. P 11 en P 13 Kieswet - De hieronder vermelde stappen worden voor elke lijstencombinatie afzonderlijk uitgevoerd. - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: de tot een lijstencombinatie behorende lijstengroepen en stellen gelijkluidende lijsten. stap bewerking 1

Het door de lijstencombinatie behaalde aantal stemmen wordt gedeeld door het aantal aan de combinatie toegewezen zetels. Het quotiënt is de combinatiekiesdeler.

2

Van elke tot de lijstencombinatie behorende lijst wordt het stemtotaal gedeeld door de combinatiekiesdeler.

3

Aan elke lijst wordt een aantal zetels toegekend, gelijk aan het aantal malen dat de combinatiekiesdeler in het stemtotaal is begrepen

4

Van alle lijsten worden als volgt de overschotten aan stemmen berekend: - Voor lijsten waaraan al een of meer zetels zijn toegekend, is het overschot de rest die overblijft bij deling van het stemtotaal door de combinatiekiesdeler. - Voor lijsten waaraan nog geen zetel is toegekend, geldt het stemtotaal als overschot.

5

De eerste nog niet toegekende zetel wordt toegekend aan de lijst met het grootste overschot, de tweede aan de lijst met het op een na grootste overschot en zo vervolgens. - Zijn overschotten gelijk, dan is, als er minder zetels ter verdeling over zijn dan het aantal gelijke overschotten, toekenning van de zetel bij loting in de


PAGINA 118 VAN 242


zitting van het centraal stembureau noodzakelijk. 6

Zijn aan een lijst meer zetels toegewezen dan er kandidaten op de lijst staan, dan gaan de zetels over op andere lijsten van de combinatie: a. door verdere toepassing van stap 5; b. als daarna nog zetels moeten worden toegewezen door toepassing van het stelsel van de grootste gemiddelden (zie onderdeel 4, stap 3 e.v.).

8. Verdeling van zetels binnen lijstengroepen Wettelijke bepalingen: art. P 12 en P 13 Kieswet - De hieronder vermelde stappen worden voor elke lijstengroep afzonderlijk uitgevoerd. - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: de tot een lijstengroep behorende lijsten. stap bewerking 1

Het door de lijstengroep behaalde aantal stemmen wordt gedeeld door het aantal aan de lijstengroep toegewezen zetels. Het quotiënt is de groepskiesdeler.

2

Van elke tot de lijstengroep behorende lijst (stellen gelijkluidende lijsten en in één kieskring ingediende lijsten) wordt het stemtotaal gedeeld door de groepskiesdeler.

3

Aan elke lijst wordt een aantal zetels toegekend, gelijk aan het aantal malen dat de groepskiesdeler in het stemtotaal is begrepen.

4

Van alle lijsten worden als volgt de overschotten aan stemmen berekend: - Voor lijsten waaraan al een of meer zetels zijn toegekend, is het overschot de rest die overblijft bij deling van het stemtotaal door de groepskiesdeler. - Voor lijsten waaraan nog geen zetel is toegekend, geldt het stemtotaal als overschot.

5

De eerste nog niet toegekende zetel wordt toegekend aan de lijst met het grootste overschot, de tweede aan de lijst met het op een na grootste overschot en zo vervolgens. - Zijn overschotten gelijk, dan is, als er minder zetels ter verdeling over zijn dan het aantal gelijke overschotten, toekenning van de zetel bij loting in de zitting van het centraal stembureau noodzakelijk.

6

Zijn aan een lijst meer zetels toegewezen dan er kandidaten op de lijst staan, dan gaan de zetels over op andere lijsten van de lijstengroep: a. door verdere toepassing van stap 5; b. als daarna nog zetels moeten worden toegewezen door toepassing van het stelsel van de grootste gemiddelden (zie onderdeel 4, stap 3 e.v.).

B. Aanwijzing van de gekozen kandidaten


PAGINA 119 VAN 242


- Achtereenvolgens wordt voor elke lijst (stel gelijkluidende lijsten, lijstengroep of op zichzelf staande lijst) vastgesteld welke van de daarop voorkomende kandidaten gekozen zijn. - Een kandidaat van wie bekend is dat hij is overleden, wordt buiten beschouwing gelaten (art. P 19a Kieswet). - Terminologie: * Bij de aanwijzing van gekozen kandidaten wordt vastgesteld dat een kandidaat gekozen is verklaard. * Wordt een kandidaat op één lijst gekozen verklaard, dan is de procedure van aanwijzing daarmee voltooid. * Bij lijstengroepen is het mogelijk dat een kandidaat op meer dan één tot die lijstengroep behorende lijsten gekozen wordt verklaard. Deze kandidaten worden aangeduid als meervoudig gekozen kandidaten. * Bij een meervoudig gekozen kandidaat wordt de procedure van aanwijzing voortgezet om vast te stellen op welke van de lijsten waarop hij gekozen is verklaard, hij als gekozen geldt. Er zijn twee varianten: A. voor stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande lijsten; B. voor lijstengroepen 1. Aanwijzing van met voorkeurstemmen gekozen kandidaten Wettelijke bepalingen: art. P 15 en P 16 Kieswet Variant A (stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande lijsten) stap bewerking 1

De voorkeurdrempel wordt vastgesteld. Deze bedraagt 25% van de kiesdeler.

2

Van elke kandidaat wordt het stemtotaal in alle kieskringen gezamenlijk vastgesteld.

3

Vastgesteld wordt welke kandidaten een stemtotaal hebben dat hoger is dan de voorkeurdrempel.

4

De in stap 3 bedoelde kandidaten worden in de volgorde van het aantal behaalde stemmen gekozen verklaard tot maximaal het aantal zetels dat aan de lijst is toegewezen. - Er kunnen dus kandidaten zijn die een stemtotaal hebben dat hoger is dan de voorkeurdrempel, maar geen zetel krijgen.

5

Indien de aantallen behaalde stemmen gelijk zijn en niet voor elk van die aantallen een kandidaat gekozen kan worden verklaard, vindt loting plaats in de zitting van het centraal stembureau.

Variant B (lijstengroepen)


PAGINA 120 VAN 242


Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: de tot de lijstengroep behorende stellen gelijkluidende lijsten en in één kieskring ingediende lijsten. stap bewerking 1


2


3


4

De in stap 3 bedoelde kandidaten worden in de volgorde van het in totaal in alle kieskringen gezamenlijk behaalde aantal stemmen gekozen verklaard. Er worden niet meer kandidaten gekozen verklaard dan er zetels aan de lijstengroep zijn toegewezen. - Er kunnen dus kandidaten zijn die een stemtotaal hebben dat hoger is dan de voorkeurdrempel, maar geen zetel krijgen.

5


Alleen ten aanzien van in stap 4 bedoelde kandidaten die op meer dan één tot de lijstengroep behorende stellen gelijkluidende lijsten of kieskringlijsten zijn vermeld, worden vervolgens nog de stappen 6 t/m 8 toegepast. 6

De kandidaat geldt als gekozen op een lijst waarop nog zetels te verdelen zijn en van die lijsten de lijst waarop hij het hoogste aantal stemmen behaalde. Indien aantallen gelijk zijn, geldt hij als gekozen op de kieskringlijst of het stel gelijkluidende lijsten met het laagste kieskringnummer. - Het kan voorkomen dat een kandidaat het hoogste aantal stemmen heeft behaald op een lijst waarop geen zetels meer zijn te verdelen. Die lijst blijft niettemin buiten beschouwing.

7

Indien op geen van de lijsten waarop de kandidaat is vermeld, nog zetels te verdelen zijn, geldt hij niettemin als gekozen op de lijst waarop hij het hoogste aantal stemmen behaalde.

8

Is stap 7 van toepassing, dan vervalt daartegenover de zetel die bij de verdeling van de zetels binnen de lijstengroep het laatst was toegewezen.

2. Aanwijzing van de overige gekozen kandidaten Wettelijke bepalingen: art. P 17 en P 18 Kieswet Variant A (stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande lijsten)


PAGINA 121 VAN 242


stap bewerking 1

Tot het aantal resterende aan de lijst toegekende zetels worden nog niet gekozen verklaarde kandidaten van de lijst in de volgorde van de lijst gekozen verklaard.

Variant B (lijstengroepen) - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: de tot de lijstengroep behorende stellen gelijkluidende lijsten en in één kieskring ingediende lijsten. 1

Vastgesteld wordt op welke tot de lijstengroep behorende stellen gelijkluidende lijsten en kieskringlijsten nog resterende zetels zijn waarvoor kandidaten gekozen verklaard moeten worden.

2

Tot het op elke lijst resterende aantal toegekende zetels worden nog niet gekozen verklaarde kandidaten van de lijst in de volgorde van de lijst gekozen verklaard. - Deze stap wordt voor alle tot de lijstengroep behorende lijsten gelijktijdig uitgevoerd. Er kunnen na deze stap kandidaten zijn die meermalen gekozen verklaard zijn.

Het kan zich in bijzondere situaties voordoen dat bij toepassing van stap 2 blijkt dat op een lijst nog zetels te verdelen zijn, maar daarvoor op de lijst geen kandidaten meer beschikbaar zijn. In een dergelijk geval wordt vervolgens nog stap 3 toegepast. 3

Zijn er bij de toepassing van stap 2 op een lijst geen kandidaten meer over die nog niet gekozen zijn verklaard, dan wordt op een lijst van de lijstengroep waarop geen zetels meer te verdelen waren, de eerstvolgende nog niet gekozen verklaarde kandidaat gekozen verklaard. Deze lijst wordt bepaald met toepassing van de regeling voor overgang van zetels naar andere verbonden lijsten bij verdeling van zetels binnen een lijstengroep (zie onderdeel 6, stap 6).

Alleen ten aanzien van kandidaten die bij toepassing van de vorige stappen op meer dan één van de stellen gelijkluidende lijsten of kieskringlijsten gekozen zijn verklaard (meervoudig gekozen kandidaten), worden vervolgens nog de stappen 4 t/m 6 toegepast 4

Ten aanzien van elke meervoudig gekozen kandidaat worden de lijsten geselecteerd waarop de kandidaat gekozen is verklaard.

5

De kandidaat geldt als gekozen op de lijst waarop hij het hoogste aantal stemmen behaalde. Indien aantallen gelijk zijn, geldt hij als gekozen op de lijst met het laagste


PAGINA 122 VAN 242


kieskringnummer. - Het kan voorkomen dat een kandidaat het hoogste aantal stemmen heeft behaald op een lijst waarop hij niet gekozen is verklaard. Die lijst blijft niettemin buiten beschouwing. 6

Zolang er nog lijsten zijn waarop zetels te verdelen zijn, worden de stappen 1 tot en met 5 herhaald. - Nadat stap 5 is toegepast, zullen op de overige lijsten waarop in stap 5 bedoelde kandidaten gekozen waren verklaard, andere kandidaten aangewezen moeten worden om de aan de lijst toebedeelde zetels te bezetten. Bij die aanwijzing kunnen ook weer kandidaten meervoudig gekozen worden verklaard. Dit betekent dat de stappen 1 tot en met 5 telkens herhaald moeten worden, totdat voor elke aan de lijstengroep toegekende zetel vastgesteld is door welke kandidaat die zetel wordt bezet.

3. Rangschikking van de kandidaten op de kandidatenlijsten Wettelijke bepalingen: art. P 19 Kieswet - Met het oog op het vervullen van vacatures dient de volgorde van de kandidaten op een lijst gewijzigd te worden, indien dat als gevolg van het uitbrengen van voorkeurstemmen noodzakelijk is. stap bewerking 1

De stellen gelijkluidende lijsten, lijstengroepen en op zichzelf staande lijsten worden geselecteerd waarop kandidaten in totaal een aantal stemmen hebben behaald, hoger dan 25% van de kiesdeler

2

Een nieuwe rangschikking vindt plaats van elke in een kieskring ingediende lijst, waarop kandidaten, bedoeld in stap 1, voorkomen.

3

Bovenaan de lijst komen te staan de kandidaten die met voorkeurstemmen zijn gekozen, in de volgorde waarin aan hen een zetel is toegewezen.

4

Daarna volgen de kandidaten die op alle lijsten waarop zij voorkomen gezamenlijk een aantal stemmen hebben behaald, hoger dan 25% van de kiesdeler, maar aan wie geen zetel is toegewezen, in de volgorde van de aantallen behaalde stemmen.

5

Daarna volgen de overige op de lijst voorkomende kandidaten, in de volgorde van de lijst.


PAGINA 123 VAN 242


PROVINCIALE STATEN (in provincies met meer kieskringen) A. Zetelverdeling - Bij delingen wordt het resultaat van de deling uitgedrukt in een gewone, niet decimale breuk. 1. Vaststelling van de stemtotalen per partij en het totale aantal uitgebrachte stemmen; berekening van de kiesdeler Wettelijke bepalingen: art. P 2, P 3 en P 5 Kieswet - In verschillende kieskringen ingediende kandidatenlijsten waarop dezelfde kandidaten in dezelfde volgorde voorkomen en die dus geheel identiek zijn, vormen samen een stel gelijkluidende lijsten. - In verschillende kieskringen ingediende kandidatenlijsten waarboven dezelfde partij-aanduiding staat of waarvan de eerste kandidaat dezelfde is, vormen samen een lijstengroep. - Kandidatenlijsten die niet tot een stel gelijkluidende lijsten of een lijstengroep behoren, zijn op zichzelf staande lijsten. stap bewerking 1

Van elk stel gelijkluidende lijsten en van elke lijstengroep worden de stemtotalen in alle kieskringen bij elkaar opgeteld.

2

De stemtotalen van de stellen gelijkluidende lijsten, de lijstengroepen en de op zichzelf staande lijsten worden bij elkaar opgeteld. Het resultaat van deze optelling is het totale aantal uitgebrachte stemmen.

3



De stemtotalen van de stellen gelijkluidende lijsten en de lijstengroepen die tot een lijstencombinatie behoren, worden vergeleken met de kiesdeler. Is een stemtotaal van aan de combinatie deelnemende stellen of groepen lager dan de kiesdeler, dan wordt het stel gelijkluidende lijsten of de lijstengroep geacht geen deel uit te maken van de lijstencombinatie, indien aan het stel of de groep zonder vorming van de lijstencombinatie geen zetel zou zijn toegekend.

2

Om vast te stellen of het in de laatste zin van stap 1 bedoelde geval zich voordoet, wordt een fictieve zetelverdeling berekend, waarbij wordt uitgegaan van de situatie dat geen lijstencombinaties zouden zijn gevormd. - Bij deze berekening worden dus alle gevormde lijstencombinaties buiten be-


PAGINA 124 VAN 242


schouwing gelaten. - De fictieve zetelverdeling verloopt volgens de stappen, vermeld in de onderdelen 3 tot en met 6, met dien verstande dat geen loting plaatsvindt voor toekenning van een restzetel. In plaats daarvan wordt aangenomen dat elke lijst die aan de loting zou deelnemen, een restzetel zou hebben verkregen. 3

Vastgesteld wordt welke lijstencombinaties na uitvoering van stap 1 en 2 voor de vaststelling van de verkiezingsuitslag als lijstencombinatie in aanmerking worden genomen.

4

Van de in stap 3 bedoelde lijstencombinaties worden de stemtotalen van de daartoe behorende stellen gelijkluidende lijsten en lijstengroepen bij elkaar opgeteld.

3. Toedeling van zetels op basis van het behalen van de kiesdeler (eerste toedeling) Wettelijke bepalingen: art. P 6 Kieswet - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: lijstencombinaties, niet tot een lijstencombinatie behorende lijstengroepen of stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande, slechts in één kieskring ingediende lijsten. stap bewerking 1


2


3


4. Toedeling van restzetels Wettelijke bepalingen: art. P 7 Kieswet - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: lijstencombinaties, niet tot een lijstencombinatie behorende lijstengroepen of stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande, slechts in één kieskring ingediende lijsten. - De methode volgens welke de restzetels worden toegedeeld, wordt aangeduid als het stelsel van de grootste gemiddelden. stap bewerking 1


2

Het stemtotaal van elke lijst, ongeacht of bij de eerste toedeling aan de lijst zetels zijn toegedeeld, wordt gedeeld door het bij die toedeling toegekende aantal zetels plus 1. (Eventueel dus: 0 + 1.) Het resultaat van de deling wordt aangeduid als “gemiddelde”. - Lijsten die bij de eerste toedeling geen zetel hebben behaald, komen dus ook in aanmerking voor een restzetel.


PAGINA 125 VAN 242


3


4


5


6 e.v.

De stappen 4 en 5 worden herhaald, totdat alle restzetels zijn toegekend. Bij een nieuwe deling als bedoeld in stap 4 is het getal waardoor het stemtotaal wordt gedeeld, telkens 1 meer dan de vorige keer. - Bij deze methode kunnen dus aan dezelfde lijst meer restzetels worden toegekend. - Zijn gemiddelden gelijk en zijn er minder restzetels ter verdeling over dan het aantal gelijke gemiddelden, dan vindt toekenning van de restzetel plaats bij loting in de zitting van het centraal stembureau.

5. Wijziging van de zetelverdeling indien een lijst de volstrekte meerderheid van stemmen behaalt Wettelijke bepalingen: art. P 9 Kieswet - Indien de toedeling van zetels ertoe heeft geleid dat een lijst wel de volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen heeft verkregen, maar niet de volstrekte meerderheid van het aantal te verdelen zetels, wordt aan die lijst alsnog één zetel meer toegewezen. - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: lijstencombinaties, niet tot een lijstencombinatie behorende lijstengroepen of stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande, slechts in één kieskring ingediende lijsten. stap bewerking 1

De volstrekte meerderheid van het aantal uitgebrachte stemmen wordt berekend (50% + 1)

2


3


4

Waren er meer lijsten waaraan voor hetzelfde gemiddelde of overschot als van de in stap 3 bedoelde lijst een restzetel is toegewezen, dan wordt bij loting in de zitting van het centraal stembureau bepaald van welke lijst het zetelaantal met 1 wordt verminderd. - Als er lijstencombinaties zijn gevormd, is dus niet van belang of een tot de combinatie behorende lijst de volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen heeft behaald. Het gaat om het zetelaantal van de combinatie.

6. Wijziging van de zetelverdeling in geval van uitputting van lijsten


PAGINA 126 VAN 242


Wettelijke bepalingen: art. P 10 Kieswet - Als blijkt dat er bij de zetelverdeling meer zetels aan een lijst zijn toegekend dan het aantal kandidaten van de lijst, gaan de zetels die niet bezet kunnen worden, over naar andere lijsten. - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: lijstencombinaties, niet tot een lijstencombinatie behorende lijstengroepen of stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande, slechts in één kieskring ingediende lijsten. stap bewerking 1

Het aantal aan een lijst toegekende zetels wordt vergeleken met het totale aantal kandidaten van de lijst. - Bij een lijstencombinatie of een lijstengroep betreft dit dus alle kandidaten die voorkomen op tot de lijstencombinatie of lijstengroep behorende lijsten. - Lijstuitputting binnen een lijstengroep of lijstencombinatie is in deze fase niet van belang. Zie daarvoor onderdeel 7, stap 6, resp. onderdeel 8, stap 6.

2


7. Verdeling van zetels binnen lijstencombinaties Wettelijke bepalingen: art. P 11 en P 13 Kieswet - De hieronder vermelde stappen worden voor elke lijstencombinatie afzonderlijk uitgevoerd. - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: de tot een lijstencombinatie behorende lijstengroepen en stellen gelijkluidende lijsten. stap bewerking 1


2


3

Aan elke lijst wordt een aantal zetels toegekend, gelijk aan het aantal malen dat de combinatiekiesdeler in het stemtotaal is begrepen.

4



PAGINA 127 VAN 242


5


6


8. Verdeling van zetels binnen lijstengroepen Wettelijke bepalingen: art. P 12 en P 13 Kieswet - De hieronder vermelde stappen worden voor elke lijstengroep afzonderlijk uitgevoerd. - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: de tot een lijstengroep behorende lijsten. stap bewerking 1

Het door de lijstengroep behaalde aantal stemmen wordt gedeeld door het aantal aan de lijstengroep toegewezen zetels. Het quotiënt is de groepskiesdeler.

2

Van elke tot de lijstengroep behorende lijst (stellen gelijkluidende lijsten en in één kieskring ingediende lijsten) wordt het stemtotaal gedeeld door de groepskiesdeler.

3

Aan elke lijst wordt een aantal zetels toegekend, gelijk aan het aantal malen dat de groepskiesdeler in het stemtotaal is begrepen.

4

Van alle lijsten worden als volgt de overschotten aan stemmen berekend: - Voor lijsten waaraan al een of meer zetels zijn toegekend, is het overschot de rest die overblijft bij deling van het stemtotaal door de groepskiesdeler. - Voor lijsten waaraan nog geen zetel is toegekend, geldt het stemtotaal als overschot.

5


6

Zijn aan een lijst meer zetels toegewezen dan er kandidaten op de lijst staan, dan gaan de zetels over op andere lijsten van de lijstengroep:


PAGINA 128 VAN 242


a. door verdere toepassing van stap 5; b. als daarna nog zetels moeten worden toegewezen door toepassing van het stelsel van de grootste gemiddelden (zie onderdeel 4, stap 3 e.v.). B. Aanwijzing van de gekozen kandidaten - Achtereenvolgens wordt voor elke lijst (stel gelijkluidende lijsten, lijstengroep of op zichzelf staande lijst) vastgesteld welke van de daarop voorkomende kandidaten gekozen zijn. - Een kandidaat van wie bekend is dat hij is overleden, wordt buiten beschouwing gelaten (art. P 19a Kieswet). - Terminologie: * Bij de aanwijzing van gekozen kandidaten wordt vastgesteld dat een kandidaat gekozen is verklaard. * Wordt een kandidaat op één lijst gekozen verklaard, dan is de procedure van aanwijzing daarmee voltooid. * Bij lijstengroepen is het mogelijk dat een kandidaat op meer dan één tot die lijstengroep behorende lijsten gekozen wordt verklaard. Deze kandidaten worden aangeduid als meervoudig gekozen kandidaten. * Bij een meervoudig gekozen kandidaat wordt de procedure van aanwijzing voorgezet om vast te stellen op welke van de lijsten waarop hij gekozen is verklaard, hij als gekozen geldt. Er zijn twee varianten: A. voor stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande lijsten; B. voor lijstengroepen 1. Aanwijzing van met voorkeurstemmen gekozen kandidaten Wettelijke bepalingen: art. P 15 en P 16 Kieswet variant A (stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande lijsten) stap bewerking 1


2


3


4

De in stap 3 bedoelde kandidaten worden in de volgorde van het aantal behaalde stemmen gekozen verklaard tot maximaal het aantal zetels dat aan de lijst is toegewezen. - Er kunnen dus kandidaten zijn die een stemtotaal hebben dat hoger is dan


PAGINA 129 VAN 242


de voorkeurdrempel, maar geen zetel krijgen. 5


Variant B (lijstengroepen) - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: de tot de lijstengroep behorende stellen gelijkluidende lijsten en in één kieskring ingediende lijsten. stap bewerking 1


2


3


4

De in stap 3 bedoelde kandidaten worden in de volgorde van het in totaal in alle kieskringen gezamenlijk behaalde aantal stemmen gekozen verklaard. Er worden niet meer kandidaten gekozen verklaard dan er zetels aan de lijstengroep zijn toegewezen. - Er kunnen dus kandidaten zijn die een stemtotaal hebben dat hoger is dan de voorkeurdrempel, maar geen zetel krijgen.

5


Alleen ten aanzien van in stap 4 bedoelde kandidaten die op meer dan één tot de lijstengroep behorende stellen gelijkluidende lijsten of kieskringlijsten zijn vermeld, worden vervolgens nog de stappen 6 t/m 9 toegepast 6

De kandidaat geldt als gekozen op een lijst waarop nog zetels te verdelen zijn en van die lijsten de lijst waarop hij het hoogste aantal stemmen behaalde. Indien aantallen gelijk zijn, geldt hij als gekozen op de kieskringlijst of het stel gelijkluidende lijsten met het laagste kieskringnummer. - Het kan voorkomen dat een kandidaat het hoogste aantal stemmen heeft behaald op een lijst waarop geen zetels meer zijn te verdelen. Die lijst blijft bij deze stap buiten beschouwing.

7

Indien op geen van de lijsten waarop de kandidaat is vermeld, nog zetels te verdelen zijn, geldt hij niettemin als gekozen op de lijst waarop hij het hoogste aantal stemmen behaalde.

8

Is stap 7 van toepassing, dan vervalt daartegenover de zetel die bij de verde-


PAGINA 130 VAN 242


ling van de zetels binnen de lijstengroep het laatst was toegewezen. 2. Aanwijzing van de overige gekozen kandidaten Wettelijke bepalingen: art. P 17 en P 18 Kieswet Variant A (stellen gelijkluidende lijsten en op zichzelf staande lijsten) stap bewerking 1


Variant B (lijstengroepen) - Voor de toepassing van onderstaande stappen worden onder lijsten verstaan: de tot de lijstengroep behorende stellen gelijkluidende lijsten en in één kieskring ingediende lijsten. 1

Vastgesteld wordt op welke tot de lijstengroep behorende stellen gelijkluidende lijsten en kieskringlijsten nog resterende zetels zijn waarvoor kandidaten gekozen verklaard moeten worden.

2

Tot het op elke lijst resterende aantal toegekende zetels worden nog niet gekozen verklaarde kandidaten van de lijst in de volgorde van de lijst gekozen verklaard. - Deze stap wordt voor alle tot de lijstengroep behorende lijsten gelijktijdig uitgevoerd. Er kunnen na deze stap opnieuw kandidaten zijn die meermalen gekozen verklaard worden.

Het kan zich in bijzondere situaties voordoen dat bij toepassing van stap 2 blijkt dat op een lijst nog zetels te verdelen zijn, maar daarvoor op de lijst geen kandidaten meer beschikbaar zijn. In een dergelijk geval wordt vervolgens nog stap 3 toegepast. 3

Zijn er bij de toepassing van stap 2 op een lijst geen kandidaten meer over die nog niet gekozen zijn verklaard, dan wordt op een lijst van de lijstengroep waarop geen zetels meer te verdelen waren, de eerstvolgende nog niet gekozen verklaarde kandidaat gekozen verklaard. Deze lijst wordt bepaald met toepassing van de regeling voor overgang van zetels naar andere verbonden lijsten bij verdeling van zetels binnen een lijstengroep (zie onderdeel 6, stap 6).

Alleen ten aanzien van kandidaten die bij toepassing van de vorige stappen op meer dan één van de stellen gelijkluidende lijsten of kieskringlijsten gekozen zijn verklaard (meervoudig gekozen kandidaten), worden vervolgens nog de stappen 4 t/m 6 toegepast 4

Ten aanzien van elke meervoudig gekozen kandidaat worden de lijsten geselecteerd waarop de kandidaat gekozen is verklaard.

5

De kandidaat geldt als gekozen op de lijst waarop hij het hoogste aantal stemmen behaalde. Indien aantallen gelijk zijn, geldt hij als gekozen op de lijst met het laagste


PAGINA 131 VAN 242


kieskringnummer. - Het kan voorkomen dat een kandidaat het hoogste aantal stemmen heeft behaald op een lijst waarop hij niet gekozen is verklaard. Die lijst blijft niettemin buiten beschouwing. 6

Zolang er nog lijsten zijn waarop zetels te verdelen zijn, worden de stappen 1 tot en met 5 herhaald. - Nadat stap 5 is toegepast, zullen op de overige lijsten waarop in stap 5 bedoelde kandidaten gekozen waren verklaard, andere kandidaten aangewezen moeten worden om de aan de lijst toebedeelde zetels te bezetten. Bij die aanwijzing kunnen ook weer kandidaten meervoudig gekozen worden verklaard. Dit betekent dat de stappen 1 tot en met 5 telkens herhaald moeten worden, totdat voor elke aan de lijstengroep toegekende zetel vastgesteld is door welke kandidaat die zetel wordt bezet.


De stellen gelijkluidende lijsten, lijstengroepen en op zichzelf staande lijsten worden geselecteerd waarop kandidaten in totaal een aantal stemmen hebben behaald, hoger dan 25% van de kiesdeler

2

Een nieuwe rangschikking vindt plaats van elke in een kieskring ingediende lijst, waarop kandidaten, bedoeld in stap 1, voorkomen.

3


4

Daarna volgen de kandidaten die op alle lijsten waarop zij voorkomen gezamenlijk een aantal stemmen hebben behaald, hoger dan 25% van de kiesdeler, maar aan wie geen zetel is toegewezen, in de volgorde van de aantallen behaalde stemmen.

5



PAGINA 132 VAN 242


PROVINCIALE STATEN (in provincies met één kieskring) / GEMEENTERAAD (in gemeenten met 19 of meer raadszetels) A. Zetelverdeling - Bij delingen wordt het resultaat van de deling uitgedrukt in een gewone, niet decimale breuk. 1. Vaststelling van het totale aantal uitgebrachte stemmen en berekening van de kiesdeler. Wettelijke bepalingen: art. P 5 Kieswet. stap bewerking 1

De stemtotalen van alle lijsten worden bij elkaar opgeteld. Het resultaat van deze optelling is het totale aantal uitgebrachte stemmen.

2



De stemtotalen van de lijsten die tot een lijstencombinatie behoren, worden vergeleken met de kiesdeler. Is het stemtotaal van een aan de combinatie deelnemende lijst lager dan de kiesdeler, dan wordt de lijst geacht geen deel uit te maken van de lijstencombinatie, indien aan de lijst zonder vorming van de lijstencombinatie geen zetel zou zijn toegekend.

2

Om vast te stellen of het in de laatste zin van stap 1 bedoelde geval zich voordoet, wordt een fictieve zetelverdeling berekend, waarbij wordt uitgegaan van de situatie dat geen lijstencombinaties zouden zijn gevormd. - Bij deze berekening worden dus alle gevormde lijstencombinaties buiten beschouwing gelaten. - De fictieve zetelverdeling verloopt volgens de stappen, vermeld in de onderdelen 3 tot en met 6, met dien verstande dat geen loting plaatsvindt voor toekenning van een restzetel. In plaats daarvan wordt aangenomen dat elke lijst die aan de loting zou deelnemen, een restzetel zou hebben verkregen.

3


4

Van de in stap 3 bedoelde lijstencombinaties worden de stemtotalen van de daartoe behorende lijsten bij elkaar opgeteld.


PAGINA 133 VAN 242


3. Toedeling van zetels op basis van het behalen van de kiesdeler (eerste toedeling) Wettelijke bepalingen: art. P 6 Kieswet. stap bewerking 1


2


3


4. Toedeling van restzetels Wettelijke bepalingen: art. P 7 Kieswet - De methode volgens welke de restzetels worden toegedeeld, wordt aangeduid als het stelsel van de grootste gemiddelden. stap bewerking 1


2

Het stemtotaal van elke lijst, ongeacht of bij de eerste toedeling aan de lijst zetels zijn toegedeeld, wordt gedeeld door het bij die toedeling toegekende aantal zetels plus 1. (Eventueel dus: 0 + 1.) Het resultaat van de deling wordt aangeduid als “gemiddelde”. - Lijsten die bij de eerste toedeling geen zetel hebben behaald, komen dus ook in aanmerking voor een restzetel.

3


4


5


6 e.v.


5. Wijziging van de zetelverdeling indien een lijst de volstrekte meerderheid van stemmen behaalt Wettelijke bepalingen: art. P 9 Kieswet


PAGINA 134 VAN 242


- Indien de toedeling van zetels ertoe heeft geleid dat een lijst wel de volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen heeft verkregen, maar niet de volstrekte meerderheid van het aantal te verdelen zetels, wordt aan die lijst alsnog één zetel meer toegewezen. stap bewerking 1


2


3


4


6. Wijziging van de zetelverdeling in geval van uitputting van lijsten Wettelijke bepalingen: art. P 10 Kieswet - Als blijkt dat er bij de zetelverdeling meer zetels aan een lijst zijn toegekend dan het aantal kandidaten van de lijst, gaan de zetels die niet bezet kunnen worden, over naar andere lijsten. stap bewerking 1

Het aantal aan een lijst toegekende zetels wordt vergeleken met het totale aantal kandidaten van de lijst. - Bij een lijstencombinatie betreft dit dus alle kandidaten die voorkomen op tot de lijstencombinatie behorende lijsten. - Lijstuitputting binnen een lijstencombinatie is in deze fase niet van belang. Zie daarvoor onderdeel 7, stap 6.

2


7. Verdeling van zetels binnen lijstencombinaties Wettelijke bepalingen: art. P 11 en P 13 Kieswet


PAGINA 135 VAN 242


- De hieronder vermelde stappen worden voor elke lijstencombinatie afzonderlijk uitgevoerd. stap bewerking 1


2


3


4


5


6


B. Aanwijzing van de gekozen kandidaten - Achtereenvolgens wordt voor elke lijst vastgesteld welke van de daarop voorkomende kandidaten gekozen zijn. - Een kandidaat van wie bekend is dat hij is overleden, wordt buiten beschouwing gelaten (art. P 19a Kieswet). 1. Aanwijzing van met voorkeurstemmen gekozen kandidaten Wettelijke bepalingen: art. P 15 en P 16 Kieswet stap bewerking 1


2


3

De in stap 2 bedoelde kandidaten worden in de volgorde van het aantal behaalde stemmen gekozen verklaard tot maximaal het aantal zetels dat aan de


PAGINA 136 VAN 242


lijst is toegewezen. - Er kunnen dus kandidaten zijn die een stemtotaal hebben dat hoger is dan de voorkeurdrempel, maar geen zetel krijgen. 4


2. Aanwijzing van de overige gekozen kandidaten Wettelijke bepalingen: art. P 17 Kieswet stap bewerking 1



De lijsten worden geselecteerd waarop kandidaten een aantal stemmen hebben behaald, hoger dan 25% van de kiesdeler

2

Een nieuwe rangschikking vindt plaats van elke lijst, waarop kandidaten, bedoeld in stap 1, voorkomen.

3


4

Daarna volgen de kandidaten die een aantal stemmen hebben behaald, hoger dan 25% van de kiesdeler, maar aan wie geen zetel is toegewezen, in de volgorde van de aantallen behaalde stemmen.

5



PAGINA 137 VAN 242


GEMEENTERAAD / DEELRAAD / EILANDSRAAD (in gemeenten met minder dan 19 raadszetels) A. Zetelverdeling - Bij delingen wordt het resultaat van de deling uitgedrukt in een gewone, niet decimale breuk. 1. Vaststelling van het totale aantal uitgebrachte stemmen en berekening van de kiesdeler Wettelijke bepalingen: art. P 5 Kieswet stap bewerking 1


2



De stemtotalen van de lijsten die tot een lijstencombinatie behoren, worden vergeleken met de kiesdeler. Is het stemtotaal van een aan de combinatie deelnemende lijst lager dan de kiesdeler, dan wordt de lijst geacht geen deel uit te maken van de lijstencombinatie, indien aan de lijst zonder vorming van de lijstencombinatie geen zetel zou zijn toegekend.

2

Om vast te stellen of het in de laatste zin van stap 1 bedoelde geval zich voordoet, wordt een fictieve zetelverdeling berekend, waarbij wordt uitgegaan van de situatie dat geen lijstencombinaties zouden zijn gevormd. - Bij deze berekening worden dus alle gevormde lijstencombinaties buiten beschouwing gelaten. - De fictieve zetelverdeling verloopt volgens de stappen, vermeld in de onderdelen 3 tot en met 6, met dien verstande dat geen loting plaatsvindt voor toekenning van een restzetel. In plaats daarvan wordt aangenomen dat elke lijst die aan de loting zou deelnemen, een restzetel zou hebben verkregen.

3


4



PAGINA 138 VAN 242


3. Toedeling van zetels op basis van het behalen van de kiesdeler (eerste toedeling) Wettelijke bepalingen: art. P 6 Kieswet stap bewerking 1


2


3


4. Toedeling van restzetels Wettelijke bepalingen: art. P 8 Kieswet - De methode volgens welke de restzetels worden toegedeeld, wordt aangeduid als het stelsel van de grootste overschotten. stap bewerking 1


2

Van de lijsten met een stemtotaal dat tenminste 75% van de kiesdeler bedraagt, worden als volgt de overschotten aan stemmen berekend: - Voor lijsten waaraan bij de eerste toedeling een of meer zetels zijn toegekend, is het overschot de rest die overblijft bij deling van het stemtotaal door de kiesdeler. - Voor lijsten waaraan bij de eerste toedeling nog geen zetel is toegekend, geldt het stemtotaal als overschot.

3

De eerste restzetel wordt toegekend aan de lijst met het grootste overschot, de tweede aan de lijst met het op een na grootste overschot en zo vervolgens.

4

Eventueel nog te verdelen restzetels worden over alle lijsten verdeeld volgens het stelsel van de grootste gemiddelden, met als afwijking dat bij deze verdeling aan een lijst maar eenmaal een zetel mag worden toegekend. Zie voor het stelsel van de grootste gemiddelden: Gemeenteraad in gemeenten met 19 of meer raadszetels, onderdeel 4. - Bij deze stap komen dus ook in aanmerking lijsten met een stemtotaal beneden 75% van de kiesdeler. - Zijn overschotten of gemiddelden gelijk en zijn er minder restzetels ter verdeling over dan het aantal gelijke overschotten of gemiddelden, dan vindt toekenning van de restzetel plaats bij loting in de zitting van het centraal stembureau. - Theoretisch bestaat de mogelijkheid dat ook na stap 4 nog zetels te verdelen over zijn. In dat geval dient stap 4 te worden voortgezet met negatie van de bepaling dat aan een lijst maar eenmaal een zetel mag worden toegekend.

5. Wijziging van de zetelverdeling indien een lijst de volstrekte meerderheid van stemmen behaalt © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 139 VAN 242


Wettelijke bepalingen: art. P 9 Kieswet - Indien de toedeling van zetels ertoe heeft geleid dat een lijst wel de volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen heeft verkregen, maar niet de volstrekte meerderheid van het aantal te verdelen zetels, wordt aan die lijst alsnog één zetel meer toegewezen. stap bewerking 1


2


3


4




2


7. Verdeling van zetels binnen lijstencombinaties


PAGINA 140 VAN 242


Wettelijke bepalingen: art. P 11 en P 13 Kieswet - De hieronder vermelde stappen worden voor elke lijstencombinatie afzonderlijk uitgevoerd. stap bewerking 1


2


3


4


5


6

Zijn aan een lijst meer zetels toegewezen dan er kandidaten op de lijst staan, dan gaan de zetels over op andere lijsten van de combinatie: a. door verdere toepassing van stap 5; b. als daarna nog zetels moeten worden toegewezen: door toepassing van het stelsel van de grootste gemiddelden (zie Gemeenteraad in gemeenten met 19 of meer raadszetels, onderdeel 4, stap 3 e.v.).

B. Aanwijzing van de gekozen kandidaten - Achtereenvolgens wordt voor elke lijst vastgesteld welke van de daarop voorkomende kandidaten gekozen zijn. - Een kandidaat van wie bekend is dat hij is overleden, wordt buiten beschouwing gelaten (art. P 19a Kieswet). 1. Aanwijzing van met voorkeurstemmen gekozen kandidaten Wettelijke bepalingen: art. P 15 en P 16 Kieswet stap bewerking 1


2

Vastgesteld wordt welke kandidaten een stemtotaal hebben dat hoger is dan


PAGINA 141 VAN 242


de voorkeurdrempel. 3

De in stap 2 bedoelde kandidaten worden in de volgorde van het aantal behaalde stemmen gekozen verklaard tot maximaal het aantal zetels dat aan de lijst is toegewezen.

4

Indien de aantallen behaalde stemmen gelijk zijn en niet voor elk van die aantallen een kandidaat gekozen kan worden verklaard, vindt loting plaats in de zitting van het centraal stembureau




De lijsten worden geselecteerd waarop kandidaten een aantal stemmen hebben behaald, hoger dan 50% van de kiesdeler

2


3


4


5



PAGINA 142 VAN 242


EUROPEES PARLEMENT A. Zetelverdeling - Bij delingen wordt het resultaat van de deling uitgedrukt in een gewone, niet decimale breuk. 1. Vaststelling van het totale aantal uitgebrachte stemmen en berekening van de kiesdeler Wettelijke bepalingen: art. P 5 Kieswet stap bewerking 1


2



De stemtotalen van de lijsten die tot een lijstencombinatie behoren, worden vergeleken met de kiesdeler. Is het stemtotaal van een aan de combinatie deelnemende lijst lager dan de kiesdeler, dan wordt de lijst geacht geen deel uit te maken van de lijstencombinatie.

2

Vastgesteld wordt welke lijstencombinaties na uitvoering van stap 1 voor de vaststelling van de verkiezingsuitslag als lijstencombinatie in aanmerking worden genomen.

3


3. Toedeling van zetels op basis van het behalen van de kiesdeler (eerste toedeling) Wettelijke bepalingen: art. P 6 Kieswet stap bewerking 1


2


3



PAGINA 143 VAN 242


4. Toedeling van restzetels Wettelijke bepalingen: art. P 7 Kieswet - De methode volgens welke de restzetels worden toegedeeld, wordt aangeduid als het stelsel van de grootste gemiddelden. stap bewerking 1


2

De lijsten waaraan bij de eerste toedeling van zetels een of meer zetels zijn toegekend, worden geselecteerd. - Lijsten waaraan bij de eerste toedeling geen zetels zijn toegewezen, komen dus niet voor een restzetel in aanmerking

3

Het stemtotaal van elke in stap 2 bedoelde lijst wordt gedeeld door het bij de eerste toedeling toegekende aantal zetels plus 1. Het resultaat van de deling wordt aangeduid als “gemiddelde”.

4


5


6


7 e.v.


5. Wijziging van de zetelverdeling indien een lijst de volstrekte meerderheid van stemmen behaalt Wettelijke bepalingen: art. P 9 Kieswet - Indien de toedeling van zetels ertoe heeft geleid dat een lijst wel de volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen heeft verkregen, maar niet de volstrekte meerderheid van het aantal te verdelen zetels, wordt aan die lijst alsnog één zetel meer toegewezen. stap bewerking 1


2



PAGINA 144 VAN 242


3


4




2


7. Verdeling van zetels binnen lijstencombinaties Wettelijke bepalingen: art. P 11 en P 13 Kieswet - De hieronder vermelde stappen worden voor elke lijstencombinatie afzonderlijk uitgevoerd. stap bewerking 1


2


3


4

Van alle lijsten worden als volgt de overschotten aan stemmen berekend:


PAGINA 145 VAN 242


- Voor lijsten waaraan al een of meer zetels zijn toegekend, is het overschot de rest die overblijft bij deling van het stemtotaal door de combinatiekiesdeler. - Voor lijsten waaraan nog geen zetel is toegekend, geldt het stemtotaal als overschot. 5


6


B. Aanwijzing van de gekozen kandidaten - Achtereenvolgens wordt voor elke lijst vastgesteld welke van de daarop voorkomende kandidaten gekozen zijn. - Een kandidaat van wie bekend is dat hij is overleden, wordt buiten beschouwing gelaten (art. P 19a Kieswet). 1. Aanwijzing van met voorkeurstemmen gekozen kandidaten Wettelijke bepalingen: art. P 15, P 16 en Y 23a Kieswet stap bewerking 1


2


3

De in stap 2 bedoelde kandidaten worden in de volgorde van het aantal behaalde stemmen gekozen verklaard tot maximaal het aantal zetels dat aan de lijst is toegewezen. - Er kunnen dus kandidaten zijn die een stemtotaal hebben dat hoger is dan de voorkeurdrempel, maar geen zetel krijgen.

4



Tot het aantal resterende aan de lijst toegekende zetels worden nog niet gekozen verklaarde kandidaten van de lijst in de volgorde van de lijst gekozen


PAGINA 146 VAN 242


verklaard. 3. Rangschikking van de kandidaten op de kandidatenlijsten Wettelijke bepalingen: art. P 19 Kieswet - Met het oog op het vervullen van vacatures dient de volgorde van de kandidaten op een lijst gewijzigd te worden, indien dat als gevolg van het uitbrengen van voorkeurstemmen noodzakelijk is. stap bewerking 1

De lijsten worden geselecteerd waarop kandidaten een aantal stemmen hebben behaald, hoger dan 10% van de kiesdeler.

2


3


4


5



PAGINA 147 VAN 242



PAGINA 148 VAN 242


BIJLAGE B INFORMELE BESCHRIJVING VAN DE EML-BESTANDEN OSV gebruikt de Election Markup Language (EML) van Oasis, versie 5.0 [2] voor de overdracht van gegevens tussen verschillende programma’s en voor de permanente opslag van verkiezingsresultaten buiten de OSV. OSV gebruikt EML bestanden 110ab, 210, 230abc en i, 510abcd, en 520 voor referenda wordt 630 toegepast, zie ook onderstaande tabel. EML

Beschrijving

110a

Verkiezingsdefinities

110b

Stembureaubestand

210

Kandidatenlijst

230i

Ingediende lijsten

230a

Geldige lijsten

230b

Kandidatenlijsten

230c

Totaallijsten

510a

Tellingbestand van stembureau (SB)

510b

Tellingbestand van plaatselijk stembureau (PSB) = gemeente

510c

Tellingbestand van hoofdstembureau (HSB)

510d

Totaaltelling van centraal stembureau (CSB)

520

Resultaatbestand

630

Referendumvraag

In vergelijking tot de standaard zijn de gebruikte formaten in veel opzichten aangepast om zodoende dubbelzinnigheden te vermijden, en daarna verder verfijnd volgens de wensen van de OSV. De gebruikte EML formaten zijn op twee manieren beschreven: 1. Beschrijving van de restricties en verbeteringen van de EML schema-definities 2. Beschrijving van concrete voorbeelden voor geselecteerde verkiezingstypes. DOEL VAN DE AANGEPASTE EML DEFINITIES Aangepaste EML definities voor OSV dienen drie verschillende doelen: 1. Formele beschrijving van de bestandsformaten voor gegevensuitwisseling tussen de verschillende OSV programma’s; 2. Validatie van de door OSV programma’s aangemaakte EML-bestanden; 3. Ondersteuning voor het handmatig bewerken van testbestanden die een input aan de OSV programma’s leveren.


PAGINA 149 VAN 242


ONTWERPREGELS Veel voorkomende uitbreidingen zijn opgenomen in het bestand kiesraad-emlextensions.xsd. Veel voorkomende restricties zijn opgenomen in het bestand kiesraad-eml-restrictions.xsd. Specifieke restricties bij bepaalde EML formaten zijn opgenomen in de zogeheten specifieke schema-bestanden. De werkwijze van schema-gebaseerde herdefinitie is niet gebruikt vanwege de slechte ‘gereedschaps-’ondersteuning. In plaats hiervan werden waar mogelijk nieuwe globale types met lokale element-definities gebruikt. Restricties die niet in bovenstaande gevallen konden worden opgenomen, zijn uitgevoerd door de originele schema-bestanden te kopiëren en daarna te wijzigen. Dit is met name het geval voor elementen die geen deel uitmaken van het EML- naamgebied en die daarom niet lokaal konden worden gedefinieerd in specifieke schema-bestanden. Attributen die niet in OSV worden gebruikt, werden niet gewijzigd. Echter, sommige attributen zijn verplicht gemaakt en voor de meest gebruikte attributen werden restricties toegepast op toegestane waarden. Verplichte elementen met geen duidelijk toepassing binnen OSV zijn onveranderd gebleven omdat het geen zin had deze te veranderen, en verwijdering de EMLcompatibiliteit in gevaar zou brengen. Zelfs optionele child elementen binnen deze verplichte elementen zijn niet verwijderd omdat dit weinig toegevoegde waarde zou hebben. ALGEMEEN GEWIJZIGDE BESTANDEN EMLCORE-KIESRAAD-STRICT.XSD ALS VERVANGING VAN EMLCORE-V5-0.XSD

Wijzigingen werden aangebracht na het kopiëren van het originele bestand. In plaats van het originele schema bestand emlexternals-v5-0.xsd, werd het bestand emlexternals-kiesraad-strict.xsd geïmporteerd. Er zijn geen andere aanpassingen toegepast. EMLEXTERNALS-KIESRAAD-STRICT.XSD ALS VERVANGING VAN EMLEXTERNALS-V5-0.XSD

Na het kopiëren van het originele bestand zijn er wijzigingen in aangebracht. In plaats van het originele schema-bestand xAL.xsd, en xNL.xsd, werden de bestanden xAL-kiesraad-strict.xsd, en xNL-kiesraad-strict.xsd geïmporteerd.


PAGINA 150 VAN 242


Bovendien werd de definitie van het complexe type PersonNameStructure veranderd. In plaats van een (lege) extensie van het type xnl:NameDetails, dat effectief alleen een alias is van het basistype, werd het basis type xnl:NameDetails beperkt om alleen xnl:PersonName te bevatten als toegestaan child element. xnl:NameDetails (restriction) attributes

NameLine type NameLineType 1..∞ Define name as a free format text. Use this when the type of the entity (person or organisation) is unknown, or not broken into individual elements or is beyond the provided types.

PersonNameStructure

xnl:PersonName type PersonName 1 ..1 (0 ..1)

Container for person name details. Restricted for OSV!

JointPersonName A container to define more than one person name. Example: Mrs Mary Johnson and Mr.Patrick Johnson

OrganisationNameDetails type OrganisationNameDe... derivedBy extension A container for organisation name details.


PAGINA 151 VAN 242


XAL-KIESRAAD-STRICT.XSD ALS VERVANGING VOOR EXTERNAL/XAL.XSD

Wijzigingen werden aangebracht na het kopiëren van het originele bestand en alleen de wijzigingen die niet mogelijk waren door de nieuwe bestanden hieronder te gebruiken. Element PostalCode is aangepast aan de eisen van OSV. Alleen child element PostalCodeNumber is toegestaan en moet precies één keer voorkomen. attributes PostalCode PostalCode is the container element for either simple or complex (extended) postal codes. Type: Area Code, Postcode, etc.

PostalCodeNumber Specification of a postcode. The postcode is formatted according to country-specific rules. Example: SW3 0A8-1A, 600074, 2067

Het naamloze type van element Locality werd gekopieerd in het complexe type LocalityType. Dit type is beperkt tot de eisen van OSV. Alleen child elementen AddressLine, LocalityName en PostalCode kunnen voorkomen en moeten precies één keer voorkomen.

Het complexe type LocalityType is nu deel van een hoger type hiërarchie, met GenericLocalityType als basis. In het complexe type GenericLocalityType, zijn de child elementen AddressLine, en PostalCode optioneel. Het complex type LocalityType is een restrictie van het complex type GenericLocalityType. De andere restrictie van het complexe type GenericLocalityType is het complexe type MinimalLocalityType. Het staat het gebruikt van child elementen AddressLine, en PostalCode niet toe. © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 152 VAN 242


attributes AddressLine Free format address representation. An address can have more than one line. The order of the AddressLine elements must be preserved.

GenericLocalityType Locality is one level lower than administrative area. Eg.: cities, reservations and any other built-up areas.

LocalityName type LocalityNameType Name of the locality

PostalCode PostalCode is the container element for either simple or complex (extended) postal codes. Type: Area Code, Postcode, etc.

GenericLocalityType (restriction) attributes AddressLine MinimalLocalityType Locality only with locality name

Free format address representation. An address can have more than one line. The order of the AddressLine elements must be preserved.

LocalityName type LocalityNameType Name of the locality

PostalCode PostalCode is the container element for either simple or complex (extended) postal codes. Type: Area Code, Postcode, etc.

Het nieuwe globale element Country werd gedefinieerd. Hiervan is het type een nieuw complex type CountryType, dat een restrictie is van vorig aanwezig lokale definitie van het Country element in het globale AddressDetails element. Alleen child elementen CountryNameCode en Locality zijn toegestaan, en moeten precies één keer voorkomen.


PAGINA 153 VAN 242


Het complexe type CountryType maakt nu deel van een hoger type hiërarchie met, GenericCountryType als basis. Om het complexe type GenericCountryType, hebben de child elementen Locality het complexe type GenericLocalityType als basis type. Het complexe type CountryType is een restrictie van het complexe type GenericCountryType, met child element Locality beperkt tot LocalityType. De andere restrictie van het complexe type GenericCountryType is het complexe type MinimalCountryType, met child element Locality beperkt tot MinimalLocalityType. attributes CountryNameCode

GenericCountryType

type CountryNameCodeType Specification of a country

A country code according to the specified scheme

Locality type GenericLocalityType

GenericCountryType (restriction) attributes

MinimalCountryType

CountryNameCode type CountryNameCodeType

Country specific address data only with locality name

A country code according to the specified scheme

Locality MinimalLocalityType type (GenericLocalityType)

Bovendien zijn verschillende groepen met een keuze tussen elementen Locality en Country gedefinieerd. De reden om hier deze groepen te definiëren, is de mogelijkheid om correct xal:AddressDetails te beperken in schema’s met andere doelnaamgebieden. Alhoewel het niet expliciet kan worden uitgedrukt in XML sche© IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 154 VAN 242


ma, definiëren de groepen een hiërarchie van keuzes, waar de keuzes in groepen AddressGroup en MinimalAddressGroup wettelijke restricties voorstellen van de keuze in de GenericAddressGroup. Elke groep definieert Locality en een Country als een lokaal element met een eigen complex type. In GenericAddressGroup, zijn deze GenericLocalityType en GenericCountryType. In AddressGroup, zijn deze LocalityType en CountryType. In MinimalAddressGroup, zijn deze MinimalLocalityType en MinimalCountryType. Locality type GenericLocalityType GenericAddressGroup Generic OSV address

Country type GenericCountryType Locality type LocalityType

AddressGroup Address only with full OSV data

Country type CountryType Locality type MinimalLocalityType

MinimalAddressGroup Address only with locality name


Country type MinimalCountryType

PAGINA 155 VAN 242


XNL-KIESRAAD-STRICT.XSD ALS VERVANGING VOOR EXTERNAL/XNL.XSD

Wijzigingen werden aangebracht na het kopiëren van het originele bestand, en alleen de wijzigingen die niet mogelijk waren door de nieuwe bestanden hieronder te gebruiken. Complex type PersonName was beperkt tot de eisen van OSV. Alleen child elementen NameLine, FirstName, NamePrefix en LastName zijn toegestaan. Child elementen NameLine en LastName zijn verplicht en moeten precies een keer voorkomen. PersonName attributes NameLine type NameLineType Name or part of a name defined as a free format text.

Title PersonName type PersonName Container for person name details. Restricted for OSV!

Greeting title. Example: Mr, Dr, Ms, Herr, etc. Can have multiple titles.

FirstName Represents the position of the name in a name string. Can be Given Name, Christian Name, Surname, family name, etc. Use the attribute "NameType" to define what type this name is.

NamePrefix de, van, van de, von, etc. Example: Derick de Clarke

LastName Represents the position of the name in a name string. Can be Given Name, Christian Name, Surname, family name, etc. Use the attribute "NameType" to define what type this name is.

GenerationIdentifier Jnr, Thr Third, III


PAGINA 156 VAN 242


Complex type NameLineType, welke gebruikt wordt voor element NameLine, was beperkt tot de eisen van OSV. Het attribuut hiervan NameType werd verplicht gemaakt en ingesteld op de vaste waarde "Initials". attributes Type Type of data defined as a free format text. Example: Former name, Nick name, Known as, etc. or anything else to help identify the line as part of the name.

NameType use required fixed Initials NameLineType NameType restricted to Initials!

Clarifies the meaning of the element. Example: First Name can be Christian name, Given name, first name, etc.

Code Indicates the name element code defined by postal standard groups like ECCMA, ADIS, UN/PROLIST for postal services.

any ##other

Element PersonName werd vereenvoudigd tot het basis type PersonName. Naamloze extensies binnen de elementdefinitie werden verwijderd zodat de huidige definitie effectief een restrictie is van de oorspronkelijke definitie. NIEUWE BESTANDEN VEELVOORKOMENDE EXTENSIES EN RESTRICTIES kiesraad-eml-extensions.xsd Dit bestand definieert nieuwe elementen die informatie verschaffen en welke niet worden gedekt door standaard EML tags. Voor toepassing in het element ElectionIdentifier, worden elementen ElectionSubcategory, ElectionDomain, ElectionDate, en NominationDate gebruikt. Voor toepassing in het element ManagingAuthority, wordt het nieuwe element CreatedByAuthority gebruikt. Voor toepassing in het element Affiliation wordt het nieuwe element ListData gebruikt. Element ElectionSubcategory definieert een subcategorie naar de ElectionCategory: PS1 (een kieskring), PS2 (meer dan een kieskring), GR1 en DR1 (minder dan 19 zetels), GR2 en DR2 (19 zetels of meer).


PAGINA 157 VAN 242


Element ElectionDomain is de (top niveau) regio waar de verkiezing plaats vindt. Het element is alleen nodig wanneer ElectionDomain deel uitmaakt van de verkiezingsnaam, bijvoorbeeld gemeenteraadsverkiezingen of Provinciale Statenverkiezingen. Dit is niet nodig voor bijvoorbeeld Tweede Kamerverkiezingen of Europese Parlementsverkiezingen. Element ElectionDate is de datum van de verkiezing. Element NominationDate is de datum van indiening van de kandidatenlijst bij het hoofdstembureau. Element CreatedByAuthority duidt een procedure aan die een dataset aangemaakt heeft voor een andere procedure. Het zou alleen gebruikt moeten worden indien de beherende autoriteit (die het aanmaakt) verschillend is van de verantwoordelijke autoriteit. Element ListData definieert verschillende additionele gegevens die de kandidaatlijsten nodig hebben in OSV. De gegevens zijn opgeslagen in attributen van dit element. Het attribuut PublishGender slaat een boolean op indien de geslachtsaanduiding gepubliceerd of ingesloten moet worden in (officiële) uitslagen EML bestanden. De volgende twee attributen zijn optioneel. Deze worden alleen gebruikt als de informatie op de specifieke lijst van toepassing is. Het attribuut BelongsToSet slaat het aantal lijstenstellen op waaraan de lijst behoort. Het attribuut zou alleen gebruikt moeten worden in EML 230b en c indien de gebruiker in programma 2-3 definieert dat de lijst aan een lijstencombinatie toebehoord. Het element Provinces wordt toegepast in het EML-210-bestand bij de eerste Kamerverkiezingen voor die lijsten die voor meerdere provincies ingediend worden. Er zijn ook zes simpele data type gedefinieerd die meerdere keren worden hergebruikt in de beperkte schema’s voor OSV. Deze zijn XSBType, ElectionCategoryType, ElectionIdType, CandidateIdType, AffiliationType, en AffiliationIdType. Simple type XSBType definieert de toegestane waarden voor de autoriteit Id (CSB, HSB, empty string (wat PSB betekent), of SB, gevolgd door een nummer). Simple type ElectionCategoryType definieert de toegestane waarden voor de verkiezingscategorie (verkiezingstype afkorting). Simple type ElectionIdType definieert de toegestane waarden voor de verkiezing Id. Het bestaat uit de verkiezingscategorie en het verkiezingsjaar. Simple type CandidateIdType definieert de toegestane waarden voor de kandidaat Id. Het is gedefinieerd als een positief decimaal nummer. Simple type AffiliationType definieert de toegestane waarden voor het affiliation type. Dat zijn voornamelijk de drie mogelijke samenstellingen voor de lijst van een groepering. Simple type AffiliationIdType definieert de toegestane waarden voor de affiliation ld. Het is gedefinieerd als een positief decimaal nummer. Simple type ContextIdentifierIdType definieert de toegestane waarden voor de context identifier Id. Dit kan een positief decimaal nummer zijn, een Romeins cijfer, of "geen", of "alle".


PAGINA 158 VAN 242


Voor het gebruik in het EML-110a bestand zijn de elementen NumberOfSeats, PreferenceThreshold, RegisteredParties, ElectionTree, Region, RegionName, en Committee gedefinieerd en de simple types RegionCategoryType en CommitteeCategoryType. Het element NumberOfSeats definieert het aantal te verdelen zetels bij de te houden verkiezingen. Het element PreferenceThreshold geeft de voorkeurdrempel aan in procenten van de kiesdeler. Het element RegisteredParties bestaat uit een lijst van RegisteredParty elementen. Het Element RegisteredParty definieert de naam van een partij volgens de Kieswet “Hoofdstuk G. De registratie van de aanduiding van een politieke groepering”, in zoverre deze bij het aanmaken van het EML-110a bestand bekend is. Het complexe element ElectionTree beschrijft de gebiedsstructuur bij de verkiezingen. De daarin opgenomen Region elementen definieren gebieden zoals provincies en gemeenten. Een gebied kan Committee elementen bevatten, deze definieren welke stembureaus zich in het gebied bevinden. Element RegionName definieert de naam van een Region. Simple type RegionCategoryType definieert de verschillende gebiedstypen binnen de gebieden, Bijv.. PROVINCIE, KIESKRING, GEMEENTE, DEELGEMEENTE of STEMBUREAU. Simple type CommitteeCategoryType definieert de verschillende stembureautypen: CSB, HSB, PSB en PROV_SB. PROV_SB geeft hierbij het provinciale stembureau aan bij EK. Het element DateOfBirthAnnex definieert de geboortedatum, ook als deze slechts deels bekend is, bijv. “XX-05-1976”. Simple type LivingAddressType en element LivingAddress beschrijven het woonadres (alleen woonplaats en optioneel de landcode) voor kandidaten en kandidaatsgemachtigden. kiesraad-eml-restrictions.xsd Dit bestand definieert de meest gebruikte restricties van de originele EML data types. Het definieert meerdere complexe data types die restricties zijn van corresponderende EML data types. Alle types zijn gedefinieerd binnen het EML naamgebied (in tegenstelling tot kiesraad-eml-extensions.xsd) om compatibiliteit met EML te houden. Er is een derived simple type in dit schema NameShortCodeType, alsook veertien derived complex types: EMLstructureKR, ManagingAuthorityStructureKR, AuthorityIdentifierStructureKR, ElectionIdentifierStructureKR, ContestIdentifierStructureKR, CandidateStructureKR, CandidateIdentifierStructureKR, AddressStructureRestrictedKR, GenericQualifyingAddressStructureKR, QualifyingAddressStructureKR, MinimalQualifyingAddressStructureKR, GenericMailingAddressStructureKR, MailingAddressStructureKR, AffiliationStructureKR, AffiliationIdentifierStructureKR, ContactDetailsStructureKR, AgentStructureKR, en ReportingUnitIdentifierStructureKR. © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 159 VAN 242


In tegenstelling tot andere simple types, is het beperkte simple date type NameShortCodeType gedefinieerd in dit bestand en niet in kiesraad-emlextensions.xsd omdat het een EML base type vereist, in tegenstelling tot andere die algemene schema base types vereisen. NameShortCodeType is een string met een maximum lengte van 15 tekens. Het moet beginnen met een hoofdletter. Na de hoofdletter kunnen verschillende letters volgen, vermeerder met een decimaal nummer indien nodig. Het beperkte complex data type EMLstructureKR staat alleen child elements TransactionId, ManagingAuthority, IssueDate, en ds:CanonicalizationMethod toe. Laatstgenoemde werd toegevoegd door gebruik van het "any" extensie punt. Het is optioneel maar canonisatie wordt door heel OSV gebruikt, voorafgaand aan de berekening van de hash code en het schrijven van het EML bestand, dus in werkelijkheid zou het altijd aanwezig moeten zijn.


PAGINA 160 VAN 242


EMLstructure (restriction) attributes TransactionId type xs:token SequenceNumber type xs:positiveInteger NumberInSequence type xs:positiveInteger SequencedElementName

EMLstructureKR only TransactionId, ManagingAuthority, and IssueDate needed, CanoncalizationMethod added

type xs:NMTOKEN AdditionalValidation MessageLanguage type LanguageType RequestedResponseLanguage type LanguageType ManagingAuthority type

ManagingAuthorityStructur... (ManagingAuthorityStructure) 0 ..1

IssueDate type DateType 0 ..1 Display 0..∞ Seal type SealStructure any ##other 0..∞ ds:CanonicalizationMethod type ds:CanonicalizationMethod... 0 ..1 (0 ..∞)


PAGINA 161 VAN 242


Het beperkte complex data type ManagingAuthorityStructureKR staat alleen child elementen AuthorityIdentifier, AuthorityAddress, en kr:CreatedByAuthority toe. Laatstgenoemde werd toegevoegd door gebruik van het "any" extensie punt. Het is optioneel. Het child element AuthorityIdentifier gebruikt de afgeleide AutorityIdentifierStructureKR als type. Het child element AuthorityAddress wordt eigenlijk niet gebuikt maar is verplicht in het originele type zodat het niet kan worden verwijderd. ManagingAuthorityStructure (restriction) AuthorityIdentifier AuthorityIdentifierStructure... type (AuthorityIdentifierStructure) AuthorityAddress type AuthorityAddressStructure ResponsibleOfficer type ResponsibleOfficerStructure ManagingAuthorityStructureKR

0..∞

only AuthorityIdentifier and AuthorityAddress allowed, as well as the new Element CreatedByAuthority

Logo type LogoStructure any ##other 0..∞ kr:CreatedByAuthority 0 ..1 (0 ..∞) Instance which created a data set on behalf of another (only if different!)

Het beperkte complex data type AuthorityIdentifierStructureKR beperkt het data type van zijn Id attribuut naar kr:XSBType. AuthorityIdentifierStructure (restriction) attributes Id kr:XSBType (xs:NMTOKEN) required use (optional) type AuthorityIdentifierStructureKR Id Attribute mandatory, content restricted

DisplayOrder type xs:positiveInteger use optional


PAGINA 162 VAN 242


Het beperkte complex data type ElectionIdentifierStructureKR staat alleen child elementen ElectionName, ElectionCategory, kr:ElectionSubcategory, kr:ElectionDomain, kr:ElectionDate, en kr:NominationDate toe. De laatste vier elementen zijn toegevoegd met gebruik van het "any" extension point. Het child element ElectionName is optioneel. De child elements kr:ElectionSubcategory, en kr:NominationDate zijn ook optioneel omdat ze alleen worden gebruikt in sommige berichtformaten van OSV.


PAGINA 163 VAN 242


ElectionIdentifierStructure (restriction) attributes Id kr:ElectionIdType (xs:NMTOKEN) use required type

DisplayOrder type xs:positiveInteger use optional ShortCode type ShortCodeType use optional

ElectionName type xs:token 0 ..1 ElectionIdentifierStructureKR mandatory ElectionCategory, and some additional Elements

ElectionGroup type ElectionGroupStructure ElectionCategory type

kr:ElectionCategoryType (xs:token) 1 ..1 (0 ..1)

any ##other 0..∞ kr:ElectionSubcategory type xs:string derivedBy restriction 0 ..1 (0 ..∞) defines a subcategory to the ElectionCategory: PS1 (one electoral district), PS2 (more than one electoral district), GR1 and DR1 (less than 19 seats), GR2 and DR2 (19 seats or more)

kr:ElectionDomain type xs:string 0 ..1 (0 ..∞)

this choice is not logical but necessary

1 ..1

The (top level) region where the election takes place. Optional. Only needed if the ElectionDomain is part of the election name, e.g. election of the council of a municipality or province. Not needed e.g. for Tweede Kamer or European Parliament.

kr:ElectionDate type xs:date 1 ..1 (0 ..∞) election date

kr:NominationDate type xs:date 0 ..1 (0 ..∞) date of the proposition of the candidate list (filing of the candidate list at the electoral committee)


PAGINA 164 VAN 242


Het beperkte complex data type ContestIdentifierStructureKR maakt zijn Id attribuut verplicht en begrenst het data type van laatstgenoemde aan kr:ContestIdType. ContestIdentifierStructure (restriction) attributes Id kr:ContestIdType (xs:NMTOKEN) use required type

DisplayOrder type xs:positiveInteger use optional ContestIdentifierStructureKR Id Attribute mandatory, content restricted

ShortCode type ShortCodeType use optional

ContestName type xs:token 0 ..1


PAGINA 165 VAN 242


Het beperkte complex data type CandidateStructureKR herdefinieert het EML type CandidateStructure zonder erfenis door inflexibele restrictie regels. Echter, de nieuwe definitie is nog steeds een wettelijke restrictie van de oude definitie. Het staat alleen child elementen CandidateIdentifier, CandidateFullName, DateOfBirth, Gender, QualifyingAddress, Contact, Agent, en kr:DateOfBirthAnnex toe. Het type van het child element CandidateIdentifier is beperkt tot CandidateIdentifierStructureKR. Het type van het child element QualifyingAddress is beperkt tot QualifyingAddressStructureKR. Het type van het child element Affiliation is beperkt tot AffiliationStructureKR. Het type van het child element Agent is beperkt tot AgentStructureKR.


PAGINA 166 VAN 242


Het beperkte complex data type CandidateIdentifierStructureKR staat alleen child element ShortCode toe, en beperkt het type van de ShortCode attributen evenals het type van het child element ShortCode tot NameShortCodeType. CandidateIdentifierStructure (restriction) attributes Id type xs:NMTOKEN use optional DisplayOrder type xs:positiveInteger use optional ShortCode NameShortCodeType type (ShortCodeType) use optional

CandidateIdentifierStructureKR only CandidateName and ShortCode (Element or Attribute) allowed, Id Attribute mandatory

ExpectedConfirmationReference type ConfirmationReferenceType use optional

CandidateName type PersonNameType min/maxLen 70 KnownAs type xs:token CandidateGender type GenderType ShortCode NameShortCodeType (ShortCodeType) min/maxLen 1 15 pattern \p{Lu}\p{L}*\d{0,7} type

0 ..1


PAGINA 167 VAN 242


Het beperkte complex data type AddressStructureRestrictedKR is noodzakelijk doordat het schema restrictie mechanisme zelf gebreken kent. Het haalt het basis type uit elkaar naar alleen de attributen.


PAGINA 168 VAN 242


. xal:AddressDetails (restriction) attributes PostalServiceElements Postal authorities use specific postal service data to expedient delivery of mail

Address Address as one line of free text

AddressLines type AddressLinesType

AddressStructureRestrictedKR

Container for Address lines

due to deficiencies in XML schema, everyting except attributes is removed from the original type

Country Specification of a country

AdministrativeArea

Use the most suitable option. Country contains the most detailed information while Locality is missing Country and AdminArea

Examples of administrative areas are provinces counties, special regions (such as "Rijnmond"), etc.

Locality type LocalityType Locality is one level lower than adminisstrative area. Eg.: cities, reservations and any other built-up areas.

Thoroughfare Specification of a thoroughfare. A thoroughfare could be a rd, street, canal, river, etc. Note dependentlocality in a street. For example, in some countries, a large street will have many subdivisions with numbers. Normally the subdivision name is the same as the road name, but with a number to identifiy it. Eg. SOI SUKUMVIT 3, SUKUMVIT RD, BANGKOK

any ##other 0..∞

Het complexe type GenericQualifyingAddressStructureKR is een uitbreiding op het basis type AddressStructureRestrictedKR.


PAGINA 169 VAN 242


De uitgebreide complex data type QualifyingAddressStructureKR gebruikt het base type AddressStructureRestrictedKR om handmatig een effectieve restrictie te bepalen van de xal:AddressDetails base type. Het staat als het child element exact één van de (eerder verwijderd) xal:Locality en xal:Country toe. GenericQualifyingAddressStructureKR (restriction) attributes

Locality type GenericLocalityType QualifyingAddressStructureKR Country type GenericCountryType

full address

xal:AddressGroup Address only with full OSV data

Locality LocalityType type (GenericLocalityType) Country CountryType type (GenericCountryType)


PAGINA 170 VAN 242


Het complexe type MinimalQualifyingAddressStructureKR is een beperking van het basis type GenericQualifyingAddressStructureKR.

Het complexe type GenericMailingAddressStructureKR is een uitbreiding van het basis type AddressStructureRestrictedKR.


PAGINA 171 VAN 242


Het beperkte complex data type MailingAddressStructureKR gebruikt MailingAddressStructure als base type. Het staat alleen xal:Locality toe als child element. MailingAddressStructure (restriction) attributes

PostalServiceElements Postal authorities use specific postal service data to expedient delivery of mail

Address Address as one line of free text

AddressLines type AddressLinesType MailingAddressStructureKR

Container for Address lines

only Locality allowed

Country Specification of a country

AdministrativeArea


Examples of administrative areas are provinces counties, special regions (such as "Rijnmond"), etc.

Locality type LocalityType Locality is one level lower than adminisstrative area. Eg.: cities, reservations and any other built-up areas.


Thoroughfare Specification of a thoroughfare. A thoroughfare could be a rd, street, canal, river, etc. Note dependentlocality in a street. For example, in some countries, a large street will have many subdivisions with numbers. Normally the subdivision name is the same as the road name, but with a number to identifiy it. Eg. SOI SUKUMVIT 3, SUKUMVIT RD, BANGKOK

any ##other 0..∞ xal:Locality type LocalityType Locality is one level lower than adminisstrative area. Eg.: cities, reservations and any other built-up areas.


PAGINA 172 VAN 242


Het beperkte complex data type AffiliationStructureKR staat alleen child elements AffiliationIdentifier, Type, en de additionele kr:ListData toe (die het "any" extensie punt gebruikt). Een extra syntactische constructie was nodig om het gebruik van formulieren generator extensies intern nog mogelijk te maken. Het child element AffiliationIdentifier is beperkt tot het type AffiliationIdentifierStructureKR, het child element Type is beperkt tot the simple type kr:AffiliationType. AffiliationStructure (restriction) AffiliationIdentifier type

AffiliationIdentifierStructur... (AffiliationIdentifierStructu...

Type type

kr:AffiliationType (xs:token)

Description type xs:token AffiliationStructureKR

Logo type LogoStructure

only mandatory elements allowed, Type restricted to 3 defined values

0..∞ any ##other 0..∞ kr:ListData 1 ..1 (0 ..∞) additional OSV data for the candidate list

1 ..1

any

http://www.kiesraad.nl/reportgener... (##other) 1 ..∞ (0 ..∞)

1 ..1 kr:ListData 1 ..1 (0 ..∞) additional OSV data for the candidate list


PAGINA 173 VAN 242


Het beperkte complex data type AffiliationIdentifierStructureKR beperkt zijn Id attribuut kr:AffiliationIdType. AffiliationIdentifierStructure (restriction) attributes Id kr:AffiliationIdType (xs:NMTOKEN) use optional type

DisplayOrder type xs:positiveInteger use optional ShortCode type ShortCodeType use optional AffiliationIdentifierStructureKR only attribute optionally used is Id

ExpectedConfirmationReference type ConfirmationReferenceType use optional

RegisteredName type xs:token


PAGINA 174 VAN 242


Het beperkte complex data type ContactDetailsStructureKR staat alleen child element MailingAddress toe als verplicht child. ContactDetailsStructure (restriction) attributes

MailingAddress MailingAddressStructureKR type (MailingAddressStructure) 1 ..1 (0 ..1) ContactDetailsStructureKR only MailingAddress allowed and mandatory

Email type EmailStructure min/maxLen 129 pattern [^@]+@[^@]+ 0..∞ Telephone type TelephoneStructure 0..∞ Fax type TelephoneStructure 0..∞ PreferredContact type xs:string any ##other 0..∞


PAGINA 175 VAN 242


Het beperkte complex data type AgentStructureKR staat alleen child elementen AgentIdentifier, en Contact toe, beiden verplicht. AgentStructure (restriction) attributes AgentIdentifier type AgentIdentifierStructure AgentStructureKR only AgentIdentifier and Contact allowed - and mandatory

Affiliation type AffiliationStructure OfficialAddress type OfficialAddressStructure Contact type

ContactDetailsStructureKR (ContactDetailsStructure) 1 ..1 (0 ..1)

any ##other 0..∞

Het complexe type ReportingUnitIdentifierStructureKR is een restrictie van het basis type ReportingUnitIdentifierStructure, dat het id attribuut verplicht maakt.

reportgenerator-eml-extensions.xsd Elementen die in dit bestand gedefinieerd zijn, maken geen deel uit van de officiële EML bestanden die gegenereerd of behandeld worden door de OSV software. Zij worden alleen intern gebruikt.


PAGINA 176 VAN 242


RESTRICTIES VAN DE SPECIFIEKE BERICHTEN 210-NOMINATION-KIESRAAD-STRICT.XSD Het beperkte complex data type EMLstructure210 gebruikt het type EMLstructureKR als base type, staat het child element ManagingAuthority niet toe en maakt child element IssueDate verplicht.


PAGINA 177 VAN 242


Het beperkte complex data type ElectionIdentifierStructure210 gebruikt het type ElectionIdentifierStructureKR als base type, en maakt het child element kr:NominationDate verplicht. ElectionIdentifierStructureKR (restriction) attributes ElectionName type xs:token 0 ..1 ElectionIdentifierStructure210

ElectionCategory type kr:ElectionCategoryType

mandatory ElectionCategory, and some additional Elements

kr:ElectionSubcategory type xs:string derivedBy restriction 0 ..1 defines a subcategory to the ElectionCategory: PS1 (one electoral district), PS2 (more than one electoral district), GR1 and DR1 (less than 19 seats), GR2 and DR2 (19 seats or more)

kr:ElectionDomain type xs:string 0 ..1



kr:ElectionDate type xs:date election date

kr:NominationDate type xs:date 1 ..1 (0 ..1) date of the proposition of the candidate list (filing of the candidate list at the electoral committee)


PAGINA 178 VAN 242


Het beperkte complex data type ContestIdentifierStructure210 gebruikt het type ContestIdentifierStructureKR als base type, en maakt child element ContestName verplicht. ContestIdentifierStructureKR (restriction) attributes ContestIdentifierStructure210 mandatory ContestName

ContestName type xs:token 1 ..1 (0 ..1)


PAGINA 179 VAN 242


Het beperkte complex data type CandidateStructure210 gebruikt het type CandidateStructureKR als base type, beperkt het type van het child element CandidateIdentifier tot CandidateIdentifierStructure210, en maakt de child elementen CandidateFullName, Gender, en QualifyingAddress verplicht.


PAGINA 180 VAN 242


Het beperkte complex data type CandidateIdentifierStructure210 gebruikt het type CandidateIdentifierStructureKR als base type, verwerpt het child element ShortCode, en maakt het ld attribuut verplicht. CandidateIdentifierStructureKR (restriction) attributes CandidateIdentifierStructure210

ShortCode type NameShortCodeType min/maxLen 1 15 pattern \p{Lu}\p{L}*\d{0,7}

only empty content allowed, Id Attribute mandatory

Het beperkte complex data type AffiliationStructure210 gebruikt het type AffiliationStructureKR als base type, beperkt type van het child element AffiliationIdentifier tot AffiliationIdentifierStructure210, en maakt de kr:ListData extensie verplicht. AffiliationStructureKR (restriction) AffiliationIdentifier AffiliationIdentifierStructur... type (AffiliationIdentifierStructu...

AffiliationStructure210 Type restricted to 3 defined values

Type type kr:AffiliationType kr:ListData additional OSV data for the candidate list

any http://www.kiesraad.nl/reportgener... 1 ..∞ kr:ListData additional OSV data for the candidate list


PAGINA 181 VAN 242


Het beperkte complex data type AffiliationIdentifierStructure210 gebruikt het type AffiliationIdentifierStructureKR als base type, en staat het Id attribuut niet toe. AffiliationIdentifierStructureKR (restriction) attributes DisplayOrder type xs:positiveInteger use optional ShortCode type ShortCodeType use optional ExpectedConfirmationReference type ConfirmationReferenceType use optional Id AffiliationIdentifierStructure210 Id prohibited

type kr:AffiliationIdType prohibited use (optional)


Het beperkte complex data type ProposerStructureRestricted is benodigd als een intermediate type wegens de ontoereikendheid van het eigen schema restrictie mechanisme. Het child element Id is niet toegestaan omdat het niet kan worden gebruikt in een beperkt type wegens de naamloze originele definitie. Verder zijn child elementen Contact en JobTitle verplicht. Het element JobTitle is beperkt tot de waarden van vier rollen van verantwoordelijke agenten die in OSV worden gebruikt.


PAGINA 182 VAN 242


Het uitgebreide complex data type ProposerStructureKR haalt Id en kr:LivingAddress child elementen weer terug die eerder verwijderd was. De herdefiniëring is effectief type compatible aan de originele EML definitie. Dit element wordt gebruikt voor de inrichting van de vervangende agenten. ProposerStructureRestricted (extension) attributes

ProposerStructure210 due to the anonymous definition of the original Id, a repeated definition by extension was necessary

Name type PersonNameStructure Contact type ContactDetailsStructureKR JobTitle type xs:token derivedBy restriction

Id type xs:token mandatory if it is a deputy

Het base type van het EML (root) element is beperkt tot EMLstructure210. Daarna is het uitgebreid op dezelfde manier als in de originele EML V5.0 definitie door het child element Nomination.

Het element Nomination is beperkt compatibel in een aantal manieren vergeleken met het originele EML element. Het type van het child element ElectionIdentifier is beperkt tot ElectionIdentifierStructure210. Het type van het child element ContestIdentifier is beperkt tot ContestIdentifierStructure210. Verder zijn alleen child elementen Affiliation en Nominate toegestaan,


PAGINA 183 VAN 242


welke beiden verplicht zijn. Andere opties zijn niet toegestaan. De “any" extension point wordt gehandhaafd.

Het type van het child element Affiliation is eerst beperkt tot AffiliationStructure210, en daarna uitgebreid op dezelfde manier as in de originele EML V5.0 definitie door een opeenvolging van Candidate elementen. Het type van het child element Candidate is beperkt tot CandidateStructure210. Het child element Nominate is zelf gebonden aan een opeenvolging van child elementen Proposer, waarvan twee gevallen verplicht zijn. De "any" extension point is verwijderd. Het type van het child element Proposer is beperkt tot ProposerStructure210. Een voorbeeld van het OSV EML 210 voor Provinciale Statenverkiezingen wordt getoond in Afbeelding 19. - <EML xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:ns2="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xAL:2.0" xmlns:ns3="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xNL:2.0" xmlns:ns4="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#" xmlns:ns5="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml:ts" xmlns:ns6="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:ns7="http://www.kiesraad.nl/reportgenerator" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" Id="210" SchemaVersion="5" xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 210-nomination-v5-0.xsd http://www.kiesraad.nl/extensions kiesraad-eml-extensions.xsd"> -

PAGINA 184 VAN 242


--> 1 2011-09-08 <ns6:CreationDateTime>2011-09-08T10:04:22.027+02:00 <ns4:CanonicalizationMethod Algorithm="http://www.w3.org/TR/2001/REC-xml-c14n20010315#WithComments" /> - - <ElectionIdentifier Id="GR2011_HollandsKroon"> <ElectionName>Gemeenteraad Hollands Kroon 2011 <ElectionCategory>GR <ns6:ElectionSubcategory>GR1 <ns6:ElectionDomain Id="1911">Hollands Kroon <ns6:ElectionDate>2011-11-23 <ns6:NominationDate>2011-10-11 - - PVV op zichzelf staande lijst <ns6:ListData PublishGender="true" /> - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">I <ns3:FirstName>Ibrahim <ns3:LastName>Afellay 1979-09-09 male - - <ns2:Locality> <ns2:LocalityName>Eindhoven - - <MailingAddress> - <ns2:Locality> <ns2:AddressLine>Philipsstraat 9 <ns2:LocalityName>Eindhoven - <ns2:PostalCode> <ns2:PostalCodeNumber>9012 XC - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">C <ns3:FirstName>Charlotte <ns3:LastName>Bakker 1978-03-25 female - - <ns2:Locality> <ns2:LocalityName>Taarlo - - <MailingAddress> - <ns2:Locality> <ns2:AddressLine>Boerderij 45


PAGINA 185 VAN 242


<ns2:LocalityName>Taarlo - <ns2:PostalCode> <ns2:PostalCodeNumber>6743 KM - ….. ….. - - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">I <ns3:FirstName>Ibrahim <ns3:LastName>Afellay - - <MailingAddress> - <ns2:Locality> <ns2:AddressLine>Philipsstraat 9 <ns2:LocalityName>Eindhoven - <ns2:PostalCode> <ns2:PostalCodeNumber>9012 XC <JobTitle>inleveraar - <ns6:LivingAddress> <ns6:LocalityName>Eindhoven

AFBEELDING 19: VOORBEELD VAN EML 210 VOOR PROVINCIALE STATENVERKIEZING


PAGINA 186 VAN 242


230-CANDIDATELIST-KIESRAAD-STRICT.XSD Het beperkte complex data type EMLstructure230 gebruikt het type EMLstructureKR als base type, en maakt child elementen ManagingAuthority en IssueDate verplicht.


PAGINA 187 VAN 242


Het beperkte complex data type ElectionIdentifierStructure230 gebruikt het type ElectionIdentifierStructureKR als base type, en maakt het child element kr:NominationDate verplicht.


PAGINA 188 VAN 242


Het base type van het EML (root) element is beperkt tot EMLstructure230. Daarna is het uitgebreid op dezelfde manier als in de originele EML V5.0 definitie door het child element CandidateList.


PAGINA 189 VAN 242


Het element CandidateList is beperkt compatibel in een aantal opzichten in vergelijking tot het originele EML element. Alleen child elementen ListDate en Election zijn toegestaan. Het maximale aantal kardinale getallen Election is teruggebracht naar één. De "any" extension point wordt gehandhaafd.

Het child element Election is ook beperkt compatibel. Het type van het child element ElectionIdentifier is beperkt tot ElectionIdentifierStructure230. Het ander child element is Contest. Het child element van het type ContestIdentifier is beperkt tot ContestIdentifierStructureKR. Verder is het andere toegestane child element van Contest een opeenvolging van het verplichte element Affiliation. Andere opties zijn niet toegestaan. De "any" extension point wordt behouden. Het type van het child element Affiliation is eerst beperkt tot AffiliationStructureKR, en daarna uitgebreid als op dezelfde manier als in de originele EML V5.0 definitie door een opeenvolging van Candidate elementen. Het type child element Candidate is beperkt tot CandidateStructureKR. Een voorbeeld van het OSV EML 230i voor Provinciale Statenverkiezingen wordt getoond in Afbeelding 21a. - <EML xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:ns2="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xAL:2.0" xmlns:ns3="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xNL:2.0" xmlns:ns4="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#" xmlns:ns5="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml:ts" xmlns:ns6="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:ns7="http://www.kiesraad.nl/reportgenerator" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" Id="230i" SchemaVersion="5" xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 230-candidatelist-v5-0.xsd http://www.kiesraad.nl/extensions kiesraad-eml-extensions.xsd"> -

PAGINA 190 VAN 242


P2-3, version: 2.8.1 --> 1 - <ManagingAuthority> Hoofdstembureau Arnhem 2011-11-29 <ns6:CreationDateTime>2011-11-29T16:42:43.577+01:00 <ns4:CanonicalizationMethod Algorithm="http://www.w3.org/TR/2001/REC-xml-c14n20010315#WithComments" /> - - <Election> - <ElectionIdentifier Id="PS2011_Gelderland"> <ElectionName>Provinciale Staten Gelderland 2011 <ElectionCategory>PS <ns6:ElectionSubcategory>PS2 <ns6:ElectionDomain>Gelderland <ns6:ElectionDate>2011-03-02 <ns6:NominationDate>2011-01-18 - - Arnhem - - PVV lijstengroep <ns6:ListData PublishGender="true" /> - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">H. <ns3:FirstName>Ria <ns3:LastName>Blom-Hoving 1968-11-08 female - - <ns2:Locality> <ns2:LocalityName>Buinen - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">P.W. <ns3:FirstName>Petra <ns3:LastName>Booij 1982-02-09 female - - <ns2:Locality> <ns2:LocalityName>Staphorst + …. …. +


PAGINA 191 VAN 242


AFBEELDING 20A: VOORBEELD VAN EML 230I VOOR PROVINCIALE STATENVERKIEZINGEN

Een voorbeeld van het OSV EML 230a voor Provinciale Statenverkiezingen wordt getoond in Afbeelding 21b. Een shortcode voor kandidaten wordt niet toegepast in dit bestand. <EML xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:ns2="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xAL:2.0" xmlns:ns3="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xNL:2.0" xmlns:ns4="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#" xmlns:ns5="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml:ts" xmlns:ns6="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:ns7="http://www.kiesraad.nl/reportgenerator" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" Id="230a" SchemaVersion="5" xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 230-candidatelist-v5-0.xsd http://www.kiesraad.nl/extensions kiesraad-eml-extensions.xsd"> - 1 <ManagingAuthority> Hoofdstembureau Arnhem 2011-11-29 <ns6:CreationDateTime>2011-11-29T16:49:59.210+01:00 <ns4:CanonicalizationMethod Algorithm="http://www.w3.org/TR/2001/REC-xml-c14n20010315#WithComments" /> - - <Election> - <ElectionIdentifier Id="PS2011_Gelderland"> <ElectionName>Provinciale Staten Gelderland 2011 <ElectionCategory>PS <ns6:ElectionSubcategory>PS2 <ns6:ElectionDomain>Gelderland <ns6:ElectionDate>2011-03-02 <ns6:NominationDate>2011-01-18 - - Arnhem - - PVV lijstengroep <ns6:ListData PublishGender="true" /> - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">H. <ns3:FirstName>Ria <ns3:LastName>Blom-Hoving 1968-11-08 female -


PAGINA 192 VAN 242


- <ns2:Locality> <ns2:LocalityName>Buinen - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">P.W. <ns3:FirstName>Petra <ns3:LastName>Booij 1982-02-09 female - - <ns2:Locality> <ns2:LocalityName>Staphorst …. …. - CDA …. ….. …. ….

AFBEELDING 21B: VOORBEELD VAN EML 230A VOOR PROVINCIALE STATENVERKIEZINGEN

Een voorbeeld van OSV EML 230b voor Provinciale Statenverkiezingen wordt getoond in Afbeelding 22. Een shortcode voor kandidaten wordt niet toegepast in dit bestand. - <EML xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:ns2="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xAL:2.0" xmlns:ns3="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xNL:2.0" xmlns:ns4="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#" xmlns:ns5="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml:ts" xmlns:ns6="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:ns7="http://www.kiesraad.nl/reportgenerator" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" Id="230b" SchemaVersion="5" xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 230-candidatelist-v5-0.xsd http://www.kiesraad.nl/extensions kiesraad-eml-extensions.xsd"> - 1 - <ManagingAuthority> Centraal stembureau Arnhem 2011-12-01 <ns6:CreationDateTime>2011-12-01T09:58:30.000+01:00 <ns4:CanonicalizationMethod Algorithm="http://www.w3.org/TR/2001/REC-xml-c14n20010315#WithComments" /> -


PAGINA 193 VAN 242


- <Election> - <ElectionIdentifier Id="PS2011_Gelderland"> <ElectionName>Provinciale Staten Gelderland 2011 <ElectionCategory>PS <ns6:ElectionSubcategory>PS2 <ns6:ElectionDomain>Gelderland <ns6:ElectionDate>2011-03-02 <ns6:NominationDate>2011-01-18 - - Arnhem - - Christen Democratisch Appèl stel gelijkluidende lijsten <ns6:ListData PublishGender="true" /> - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">E <ns3:FirstName>Eric <ns3:LastName>Abidal male - - <ns2:Locality> <ns2:LocalityName>Jelsum - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">N <ns3:FirstName>Nicolas <ns3:NamePrefix>ten <ns3:LastName>Anelka male - - <ns2:Locality> <ns2:LocalityName>'s-Heerenberg - …. …. - - D'66 stel gelijkluidende lijsten <ns6:ListData BelongsToCombination="a" BelongsToSet="1" PublishGender="true" /> - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">R <ns3:FirstName>René


PAGINA 194 VAN 242


<ns3:LastName>Adler …. …. - - PVV lijstengroep <ns6:ListData BelongsToCombination="a" PublishGender="true" /> - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">H. <ns3:FirstName>Ria <ns3:LastName>Blom-Hoving …. ….

AFBEELDING 22: VOORBEELD VAN EML 230B VOOR PROVINCIALE STATENVERKIEZINGEN

Een voorbeeld van OSV EML 230c voor Provinciale Statenverkiezingen wordt getoond in Afbeelding 23. Er wordt een shortcode voor kandidaten toegepast in dit bestand voor EK, TK en PS2 Verkiezingen. - <EML xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:ns2="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xAL:2.0" xmlns:ns3="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xNL:2.0" xmlns:ns4="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#" xmlns:ns5="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml:ts" xmlns:ns6="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:ns7="http://www.kiesraad.nl/reportgenerator" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" Id="230c" SchemaVersion="5" xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 230-candidatelist-v5-0.xsd http://www.kiesraad.nl/extensions kiesraad-eml-extensions.xsd"> - 1 - <ManagingAuthority> Centraal stembureau Arnhem 2011-12-06 <ns6:CreationDateTime>2011-12-06T14:57:38.141+01:00 <ns4:CanonicalizationMethod Algorithm="http://www.w3.org/TR/2001/REC-xml-c14n20010315#WithComments" /> - - <Election> - <ElectionIdentifier Id="PS2011_Gelderland"> <ElectionName>Provinciale Staten Gelderland 2011 <ElectionCategory>PS <ns6:ElectionSubcategory>PS2 <ns6:ElectionDomain>Gelderland <ns6:ElectionDate>2011-03-02 <ns6:NominationDate>2011-01-18 -


PAGINA 195 VAN 242


- - Christen Democratisch Appèl stel gelijkluidende lijsten <ns6:ListData PublishGender="true" /> - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">E <ns3:FirstName>Eric <ns3:LastName>Abidal 1979-07-11 male - - <ns2:Locality> <ns2:LocalityName>Jelsum - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">N <ns3:FirstName>Nicolas <ns3:NamePrefix>ten <ns3:LastName>Anelka 1973-03-14 male - - <ns2:Locality> <ns2:LocalityName>'s-Heerenberg + …. …. + - - Arnhem - - D'66 stel gelijkluidende lijsten <ns6:ListData BelongsToCombination="a" BelongsToSet="1" PublishGender="true" /> - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">R <ns3:FirstName>René <ns3:LastName>Adler 1985-01-15 male -


PAGINA 196 VAN 242


- <ns2:Locality> <ns2:LocalityName>Hansweert + …. …. + - - PVV lijstengroep <ns6:ListData BelongsToCombination="a" PublishGender="true" /> - - - <ns3:PersonName> <ns3:NameLine NameType="Initials">H. <ns3:FirstName>Ria <ns3:LastName>Blom-Hoving 1968-11-08 female - - <ns2:Locality> <ns2:LocalityName>Buinen + …. …. + - - Nijmegen - - D'66 stel gelijkluidende lijsten <ns6:ListData BelongsToCombination="a" BelongsToSet="1" PublishGender="true" /> - - <ShortCode>AdlerR + …. …. + - - PVV lijstengroep <ns6:ListData BelongsToCombination="a" PublishGender="true" /> - - <ShortCode>BlomHovingH


PAGINA 197 VAN 242


+ …. …. +

AFBEELDING 23: VOORBEELD VAN EML 230C VOOR PROVINCIALE STATENVERKIEZINGEN

510-COUNT-KIESRAAD-STRICT.XSD Het beperkte complex data type EMLstructure510 gebruikt het type EMLstructureKR als base type, en maakt het child element ManagingAuthority verplicht, child element IssueDate is niet toegestaan.


PAGINA 198 VAN 242


Het beperkte complex data type ElectionIdentifierStructure510 gebruikt het type ElectionIdentifierStructureKR als base type, en staat child element kr:NominationDate niet toe. ElectionIdentifierStructureKR (restriction) attributes ElectionName type xs:token 0 ..1 ElectionIdentifierStructure510








kr:NominationDate type xs:date date of the proposition of the candidate list (filing of the candidate list at the electoral committee)


PAGINA 199 VAN 242


Het beperkte complex data type AffiliationIdentifierStructure510 gebruikt het type AffiliationIdentifierStructureKR als base type, maakt het Id attribuut verplicht, en beperkt zijn waarden tot decimale cijfers. AffiliationIdentifierStructureKR (restriction) attributes DisplayOrder type xs:positiveInteger use optional ShortCode type ShortCodeType use optional ExpectedConfirmationReference type ConfirmationReferenceType use optional Id AffiliationIdentifierStructure510 mandatory ElectionCategory, and some additional Elements

type kr:AffiliationIdType required use (optional)



PAGINA 200 VAN 242


Het beperkte complex data type CandidateStructure510 gebruikt het type CandidateStructureKR als base type, beperkt het type van child element CandidateIdentifier tot CandidateIdentifierStructureKR, en laat het gebruik van child elementen DateOfBirth, Contact, Agent, en DateOfBirthAnnex niet toe. Child elementen Gender, CandidateFullName en QualifyingAddress worden optioneel toegestaan in het geval dat deze informatie benodigd is (in 510d).


PAGINA 201 VAN 242


Het beperkte complex data type CandidateIdentifierStructure510 gebruikt het type CandidateIdentifierStructureKR als base type, en staat het attribuut ShortCode niet toe. CandidateIdentifierStructureKR (restriction) attributes Id type xs:NMTOKEN use optional DisplayOrder type xs:positiveInteger use optional ExpectedConfirmationReference type ConfirmationReferenceType use optional

CandidateIdentifierStructure510 only CandidateName and ShortCode (Element or Attribute) allowed, Id Attribute mandatory

ShortCode ShortCodeType type (NameShortCodeType) prohibited use (optional)

ShortCode type NameShortCodeType min/maxLen 1 15 pattern \p{Lu}\p{L}*\d{0,7} 0 ..1


PAGINA 202 VAN 242


Het beperkte complex data type ReportingUnitIdentifierStructure510 gebruikt het type ReportingUnitIdentifierStructure als base type, maakt het Id attribuut verplicht, en beperkt het type tot een hiërarchisch patroon. De hiërarchie start één niveau lager dan het niveau waar het hele EML 510 bestand aan toebehoort. Voor 510d is de hoogste reporting unit een HSB. Voor 510c, is de hoogste reporting unit de gemeente. Voor 510b, en 510a, is de reporting unit het stembureau. Een HSB wordt aangeduid door de identifier HSB gevolgd door zijn nummer, een gemeente alleen door een viercijferig nummer, een stembureau door de identifier SB gevolgd door zijn nummer. Reporting units die niet de hoogste zijn in het gegeven EML-510-bestand zijn omgeven door de codes van de unit die daaropvolgend hoger is tot aan de hoogste unit. De grens is altijd een dubbele punt (::). ReportingUnitIdentifierStructure (restriction) attributes Id type ReportingUnitIdentifierStructure510 Id Attribute mandatory, content restricted

xs:NMTOKEN required use (optional) pattern (HSB\d+)|((HSB\d+::)?\d{4})|(((HSB\d+::)?\d{4}::)?SB\d+) DisplayOrder type xs:positiveInteger use optional

Het base type van het EML (root) element is beperkt tot EMLstructure510. Het is daarna op dezelfde manier uitgebreid als de originele L V5.0 definitie door het child element Count.


PAGINA 203 VAN 242


Het element Count is beperkt compatible in een aantal opzichten in vergelijking met het originele EML element. Alleen child elementen EventIdentifier en Election zijn toegestaan. Het maximale aantal kardinale getallen van een element Election is beperkt tot één. Het "any" extension point wordt gehandhaafd. EventIdentifier type EventIdentifierStructure ElectionIdentifier type ElectionIdentifierStructure5... ContestIdentifier

Election

type ContestIdentifierStructureKR Count Contests

Contest 1..∞

TotalVotes

VoteGroup

ReportingUnitVotes 0..∞ ReportingUnitVotes

any ##other 0..∞

Het child element EventIdentifier wordt in werkelijkheid niet gebruikt maar mag niet worden verwijderd. Het element Election is ook compatible beperkt. Het type van het child element ElectionIdentifier is beperkt tot ElectionIdentifierStructure510. Dit zijn wijzigingen in het descendent element Contest. Het type van het child element ContestIdentifier is beperkt tot ContestIdentifierStructureKR. Betreffende andere descendant elementen, zijn alleen verplichte elementen over, net uitzondering van de optionele opvolging van ReportingUnitVotes, welke ook is gehandhaafd.

ReportingUnitVotes

ReportingUnitIdentifier type ReportingUnitIdentifierStru... VoteGroup

Het type van child element ReportingUnitIdentifier is beperkt tot ReportingUnitIdentifierStructure510. De descendant VoteGroup was beperkt tot alleen de onbeperkte opvolging van het child element Selection, het child element cast, het child element TotalCounted, en een opeenvolging van twee van de child elementen RejectedVotes, allen verplicht. De child elementen van Selection kan één van de Candidate, AffiliationIdentifier, of ReferendumOptionIdentifier zijn, alsmede het element ValidVotes. Het type van het element Candidate is beperkt tot CandidateStructure510. Het type van het element AffiliationIdentifier is beperkt tot AffiliationIdentifierStructure510. Het element RejectedVotes kan alleen de waarden "blanco" en "ongeldig" hebben voor het attribuut ReasonCode.


PAGINA 204 VAN 242


attributes Candidate type CandidateStructure510 Selection AffiliationIdentifier 1..∞

type AffiliationIdentifierStructur... ReferendumOptionIdentifier type ReferendumOptionIdentifi... ValidVotes type xs:nonNegativeInteger

VoteGroup

Cast type xs:nonNegativeInteger TotalCounted type xs:nonNegativeInteger attributes Reason type xs:token use optional RejectedVotes type xs:nonNegativeInteger derivedBy extension

ReasonCode type xs:token use required

2 VoteType type xs:token use optional

Een voorbeeld van de OSV EML 510a voor gemeenteraadsverkiezingen is afgebeeld in Afbeelding 24. Een shortcode voor kandidaten wordt niet toegepast in dit bestand maar wel een CandidateIdentifier. - <EML xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:ds="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#" xmlns:kr="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:rg="http://www.kiesraad.nl/reportgenerator" xmlns:xal="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xAL:2.0" xmlns:xnl="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xNL:2.0" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" Id="510a" SchemaVersion="5" xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 510-count-v5-0.xsd http://www.kiesraad.nl/extensions kiesraad-eml-extensions.xsd"> - 1 - <ManagingAuthority> Openbare School Hollands Kroon 2011-09-08T15:16:14.211 -


PAGINA 205 VAN 242


<EventIdentifier /> - <Election> - <ElectionIdentifier Id="GR2011_HollandsKroon"> <ElectionName>Gemeenteraad Hollands Kroon 2011 <ElectionCategory>GR GR1 Hollands Kroon 2011-11-23 - - - Stembureau Openbare School (postcode: 6501 AG) - <Selection> - PvdA 1000 - <Selection> - 1000 + <Selection> …. …. - - PVV 100 - <Selection> - 100 + <Selection> …. …. - - CDA 44 + <Selection> - <Selection> - 0 + <Selection> …. …. - 1223 1144 0 0


PAGINA 206 VAN 242


AFBEELDING 24: VOORBEELD VAN DE OSV EML 510A VOOR DE GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN

Een voorbeeld van de OSV EML 510b voor gemeenteraadsverkiezingen is afgebeeld in Afbeelding 25. - <EML xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:ds="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#" xmlns:kr="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:rg="http://www.kiesraad.nl/reportgenerator" xmlns:xal="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xAL:2.0" xmlns:xnl="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xNL:2.0" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" Id="510b" SchemaVersion="5" xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 510-count-v5-0.xsd http://www.kiesraad.nl/extensions kiesraad-eml-extensions.xsd"> - 1 - <ManagingAuthority> Hollands Kroon 2011-09-08T15:25:23.362 - <EventIdentifier /> - <Election> - <ElectionIdentifier Id="GR2011_HollandsKroon"> <ElectionName>Gemeenteraad Hollands Kroon 2011 <ElectionCategory>GR GR1 Hollands Kroon 2011-11-23 - - + - Stembureau Openbare School (postcode: 6501 AG) - <Selection> - PvdA 1000 - <Selection> - 1000 - <Selection> - 0 + <Selection> …. …. - -


PAGINA 207 VAN 242


PVV 100 - <Selection> - 100 + <Selection> …. …. - - CDA 44 + <Selection> …. …. - 1223 1144 0 0 - Stembureau Verzorgingstehuis (postcode: 6502 CC) - <Selection> - PvdA 1000 - <Selection> - 1000 + <Selection> + <Selection> …. …. - - PVV 100 - <Selection> - 100 + <Selection> …. …. - - CDA 50


PAGINA 208 VAN 242


+ <Selection> …. …. - 1712 1150 0 0 - Stembureau Sporthal (postcode: 6503 DC) - <Selection> - PvdA 250 + <Selection> …. …. - - PVV 0 + <Selection> …. …. - 1467 500 0 0

AFBEELDING 25: VOORBEELD VAN DE OSV EML 510B VOOR DE GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN

Een voorbeeld van de OSV EML 510d voor gemeenteraadsverkiezingen is afgebeeld in Afbeelding 26. - <EML xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:ds="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#" xmlns:kr="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:rg="http://www.kiesraad.nl/reportgenerator" xmlns:xal="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xAL:2.0" xmlns:xnl="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xNL:2.0" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" Id="510d" SchemaVersion="5" xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 510-count-v5-0.xsd http://www.kiesraad.nl/extensions kiesraad-eml-extensions.xsd"> - 1 - <ManagingAuthority> Hollands Kroon 2011-09-08T15:25:25.369 -


PAGINA 209 VAN 242


<EventIdentifier /> - <Election> - <ElectionIdentifier Id="GR2011_HollandsKroon"> <ElectionName>Gemeenteraad Hollands Kroon 2011 <ElectionCategory>GR GR1 Hollands Kroon 2011-11-23 - - - - <Selection> - PvdA 2250 - <Selection> - 2250 + <Selection> …. …. - - PVV 200 - <Selection> - 200 + <Selection> …. …. - - CDA 344 - <Selection> - 344 + <Selection> …. …. - 4402 2794 0 0 - Gemeente Hollands Kroon - <Selection> - PvdA


PAGINA 210 VAN 242


2250 - <Selection> - 2250 + <Selection> …. …. - - PVV 200 - <Selection> - 200 + <Selection> …. …. - - CDA 344 - <Selection> - 344 + <Selection> …. …. - 4402 2794 0 0

AFBEELDING 26: VOORBEELD VAN OSV EML 510D VOOR GEMEENTERAADVERKIEZINGEN

Een voorbeeld van Afbeelding 27.

OSV EML 510a voor een referendum wordt getoond in

<EML xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:ds="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#" xmlns:kr="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:rg="http://www.kiesraad.nl/reportgenerator" xmlns:xal="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xAL:2.0" xmlns:xnl="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xNL:2.0" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" Id="510a" SchemaVersion="5" xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 510-count-v5-0.xsd http://www.kiesraad.nl/extensions kiesraad-eml-extensions.xsd"> -

PAGINA 211 VAN 242


P4_PSB, version: 2.8 --> 1 - <ManagingAuthority> Stembureau_1 Breda 2011-12-05T15:09:54.237 - <EventIdentifier /> - <Election> - <ElectionIdentifier Id="NR20111123"> <ElectionName>Nationaal referendum 23-11-2011 <ElectionCategory>NR NR 2011-11-23 - - - Stembureau Stembureau_1 - <Selection> - Antwoord 1 300 - <Selection> - 300 - <Selection> - Antwoord 2 0 - <Selection> - 0 330 300 0 0

AFBEELDING 27: VOORBEELD VAN DE OSV EML 510A VOOR EEN REFERENDUM

Een voorbeeld van de OSV EML 510b voor een referendum wordt getoond in Afbeelding 28. - <EML xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:ds="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#" xmlns:kr="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:rg="http://www.kiesraad.nl/reportgenerator" xm-


PAGINA 212 VAN 242


lns:xal="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xAL:2.0" xmlns:xnl="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xNL:2.0" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" Id="510b" SchemaVersion="5" xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 510-count-v5-0.xsd http://www.kiesraad.nl/extensions kiesraad-eml-extensions.xsd"> - 1 - <ManagingAuthority> Breda 2011-12-05T15:11:27.700 - <EventIdentifier /> - <Election> - <ElectionIdentifier Id="NR20111123"> <ElectionName>Nationaal referendum 23-11-2011 <ElectionCategory>NR NR 2011-11-23 - - - - <Selection> - Antwoord 1 800 - <Selection> - 800 - <Selection> - Antwoord 2 700 - <Selection> - 700 1650 1500 0 0 - Stembureau Stembureau_1 - <Selection> - Antwoord 1 300 - <Selection> -


PAGINA 213 VAN 242


300 - <Selection> - Antwoord 2 0 - <Selection> - 0 330 300 0 0 - Stembureau Stembureau_2 …. …. - Stembureau Stembureau_3 …. ….

AFBEELDING 28: VOORBEELD VAN DE OSV EML 510B VOOR EEN REFERENDUM


PAGINA 214 VAN 242


520-RESULT-KIESRAAD-STRICT.XSD Het beperkte complex data type EMLstructure520 gebruikt het type EMLstructureKR als base type, en maakt het child element ManagingAuthority verplicht, het child element IssueDate is niet toegestaan. EMLstructureKR (restriction) attributes Id type MessageTypeType use required fixed 520 SchemaVersion type xs:NMTOKEN use required EMLstructure520 only TransactionId and IssueDate needed, CanoncalizationMethod added

TransactionId type xs:token ManagingAuthority type ManagingAuthorityStructur... 1 ..1 (0 ..1) IssueDate type DateType ds:CanonicalizationMethod type ds:CanonicalizationMethod... 0 ..1


PAGINA 215 VAN 242


Het beperkte complex data type ElectionIdentifierStructure520 gebruikt het type ElectionIdentifierStructureKR als base type, en staat het child element kr:NominationDate niet toe.

ElectionIdentifierStructureKR (restriction) attributes ElectionName type xs:token 0 ..1 ElectionIdentifierStructure520








kr:NominationDate type xs:date date of the proposition of the candidate list (filing of the candidate list at the electoral committee)


PAGINA 216 VAN 242


Het beperkte complex data type CandidateStructure520 gebruikt het type CandidateStructureKR als base type, beperkt het type van het child element CandidateIdentifier tot CandidateIdentifierStructure520, en staat child elementen DateOfBirth, Contact, Agent, en kr:DateOfBirthAnnex niet toe. Child elementen CandidateFullName en QualifyingAddress zijn verplicht gemaakt.


PAGINA 217 VAN 242


Het beperkte complex data type CandidateIdentifierStructure520 gebruikt het type CandidateIdentifierStructureKR als base type, maakt het Id attribuut verplicht, en beperkt de waarde tot positieve decimale cijfers. CandidateIdentifierStructureKR (restriction) attributes Id kr:CandidateIdType (xs:NMTOKEN) required use (optional) type

DisplayOrder type xs:positiveInteger use optional ExpectedConfirmationReference type ConfirmationReferenceType use optional CandidateIdentifierStructure520 Id Attribute mandatory

ShortCode type NameShortCodeType use optional

ShortCode type NameShortCodeType min/maxLen 1 15 pattern \p{Lu}\p{L}*\d{0,7}


PAGINA 218 VAN 242


Het beperkte complex data type AffiliationIdentifierStructure520 gebruikt het type AffiliationIdentifierStructureKR als base type, maakt het Id attribuut verplicht en beperkt de waarden tot decimale nummers. AffiliationIdentifierStructureKR (restriction) attributes DisplayOrder type xs:positiveInteger use optional ShortCode type ShortCodeType use optional ExpectedConfirmationReference type ConfirmationReferenceType use optional Id AffiliationIdentifierStructure520 Id mandatory

type kr:AffiliationIdType required use (optional)


Het base type van het EML (root) element is beperkt tot EMLstructure520. Het is daarna uitgebreid op dezelfde manier als de originele EML V5.0 definitie door het child element Result. EMLstructure520 (extension) attributes EML type EMLstructure520 derivedBy extension

TransactionId type xs:token ManagingAuthority type ManagingAuthorityStructur... ds:CanonicalizationMethod type ds:CanonicalizationMethod...

Result


PAGINA 219 VAN 242


Het element Result is beperkt compatible in een aantal opzichten in vergelijking tot het originele EML element. Election is toegestaan. Het maximale aantal kardinale getallen Election is teruggebracht naar één. Het "any" extension point is behouden. ElectionIdentifier type ElectionIdentifierStructure5... ContestIdentifier type ContestIdentifierStructureKR

Election

Candidate type CandidateStructure520 Contest AffiliationIdentifier 1..∞

type AffiliationIdentifierStructur... Ranking type xs:positiveInteger derivedBy restriction

Selection Result

1..∞

Elected type YesNoType fixed yes Elected type YesNoType fixed yes any ##other 0..∞

Het type van het child element ElectionIdentifier is beperkt tot ElectionIdentifierStructure520. Voor het child element Contest, alleen child elementen ContestIdentifier, en de opvolging van Selection zijn toegestaan. Het type van het child element ContestIdentifier is beperkt tot ContestIdentifierStructureKR. Het element Selection is in een aantal opzichten beperkt compatibel. Het bestaat uit child element Candidate, of child element AffiliationIdentifier, gevolgd door zowel een opvolging van twee elementen van Ranking en Elected (voor kandidaten), of alleen het element Elected (voor affiliaties). Het type van het child element Candidate is beperkt tot CandidateStructure520. Het type van het child element AffiliationIdentifier is beperkt tot AffiliationIndentifier520. Het element Ranking kan slechts twee waarden hebben: 1 (voor kandidaten die verkozen zijn over voorkeursdrempel ), of 2 (voor andere kandidaten). Een voorbeeld van de OSV EML 520 voor een gemeenteraadsverkiezing is afgebeeld in Afbeelding 29. - <EML xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:ds="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#" xmlns:kr="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:rg="http://www.kiesraad.nl/reportgenerator" xmlns:xal="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xAL:2.0" xmlns:xnl="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xNL:2.0" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" Id="520" SchemaVersion="5" xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 520-result-v5-0.xsd http://www.kiesraad.nl/extensions kiesraad-eml-extensions.xsd"> -

PAGINA 220 VAN 242


--> 1 - <ManagingAuthority> Hollands Kroon 2011-09-08T17:24:35.045 - - <Election> - <ElectionIdentifier Id="GR2011_HollandsKroon"> <ElectionName>Gemeenteraad Hollands Kroon 2011 <ElectionCategory>GR GR1 Hollands Kroon 2011-11-23 - - <Selection> - PvdA <Elected>yes - <Selection> - - - <xnl:PersonName> <xnl:NameLine NameType="Initials">R <xnl:FirstName>René <xnl:LastName>Adler male - - <xal:Locality> <xal:LocalityName>Hansweert 1 <Elected>yes - <Selection> …. …. - <Selection> - PVV <Elected>yes - <Selection> - - - <xnl:PersonName> <xnl:NameLine NameType="Initials">I <xnl:FirstName>Ibrahim <xnl:LastName>Afellay male - - <xal:Locality>


PAGINA 221 VAN 242


<xal:LocalityName>Eindhoven 1 <Elected>yes - <Selection> - CDA <Elected>yes - <Selection> - - - <xnl:PersonName> <xnl:NameLine NameType="Initials">H. <xnl:FirstName>Ria <xnl:LastName>Blom-Hoving female - - <xal:Locality> <xal:LocalityName>Buinen 1 <Elected>yes - <Selection> - - - <xnl:PersonName> <xnl:NameLine NameType="Initials">P.W. <xnl:FirstName>Petra <xnl:LastName>Booij female - - <xal:Locality> <xal:LocalityName>Staphorst 2 <Elected>yes

AFBEELDING 29: VOORBEELD VAN DE OSV EML 520 VOOR EEN GEMEENTERAADSVERKIEZING


PAGINA 222 VAN 242


BIJLAGE C BESCHRIJVING VAN HET VERKIEZINGSDEFINITIE BESTAND, HET STEMBUREAUBESTAND EN DE REFERENDUMVRAAG Naast de reguliere EML-bestanden zijn er een drietal types EML-bestanden in gebruik om het gehele proces te ondersteunen. De eerste, de verkiezingsdefinitie, is een EML-110a-bestand met alle gegevens die bij een bepaalde verkiezing horen en gebruikt wordt ter initialisering van de overige OSV-programma’s. De tweede is het EML-110b-bestand met daarin alle gegevens van de stembureaus binnen een gemeente. De laatste is het EML-630 bestand dat gebruikt wordt voor referenda. Om identieke instellingen te garanderen voor de huidige verkiezing in alle OSVprogramma’s wordt er gebruikgemaakt van het verkiezingsdefinitie bestand in XML formaat. Een verkiezingsdefinitiebestand wordt gepresenteerd door de EML 110 structuur aangevuld met enkele elementen: De ElectionIdentifier bevat de basisinformatie over de verkiezing (naam categorie, datum etc.). Het aantal zetels dat verdeeld dient te worden (kr:NumberOfSeats) alsook de voorkeurdrempel voor gekozen kandidaat (kr:PreferenceThreshold) maken deel uit van dit bestand. In de kr:ElectionTree node kan men de territoriale structuur van deze verkiezing vinden. Het bestaat uit een opsomming van regio’s. Elke regio (behalve de allerhoogste) verwijst naar zijn oorspronkelijke regio met het gebruik van SuperiorRegionNumber en SuperiorRegionCategory. De sub node kr:Committee wordt gebruikt om locaties of autoriteiten zoals het centrale verkiezingscomité te bepalen. De node kr:RegisteredParties bevat een lijst met geregistreerde namen van politieke groeperingen. Voorbeeldbestand EML-110a: - <EML xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 110-electionevent-v5-0.xsd http://www.kiesraad.nl/extensions kiesraad-eml-extensions.xsd" SchemaVersion="5" Id="110a" xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:kr="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance"> - 1 2010-12-09T19:56:59.212 - <ElectionEvent> <EventIdentifier /> - <Election> - <ElectionIdentifier Id="PS2011_Gelderland"> <ElectionName>Provinciale Staten Gelderland 2011 <ElectionCategory>PS PS2 Gelderland 2011-03-02 2011-01-18 - SPV <MaxVotes /> 53


PAGINA 223 VAN 242


25 - - Gelderland - Nijmegen - Arnhem - Beuningen - Buren +
…. - - VVD - PVV - D'66 …. ….

Om de stembureaugegevens niet bij elke verkiezing opnieuw in hoeven te voeren worden deze gegevens in een zogeheten stembureaubestand opgeslagen. Dit bestand wordt automatisch aangemaakt de eerste keer dat er stembureaugegevens worden ingevoerd. Het bestand wordt op dezelfde ‘vaste’ plek op de harde schijf opgeslagen, te weten de submap ‘archive’ die zich in de ‘export’-map bevindt in de map waar de OSV-software is geïnstalleerd. In het voorbeeld dat volgt wordt de inhoud van het EML-110b-bestand, met daarin de stembureaugegevens nader toegelicht. De ElectionIdentifier bevat de basisinformatie over de verkiezing (naam categorie, datum etc.). Het aantal kiesgerechtigden van alle stembureaus bij elkaar opgeteld, staat in (MaxVotes) waarna vervolgens de stembureaudetails opgesomd worden. De tag PollingPlace bevat in (xal:LocalityName) de stembureaunaam, (xal:PostalCodeNumber) de postcode en het stembureaunummer wordt aangegeven in PollingStationId tezamen met het aantal opgeroepenen voor het betreffende stembureau.


PAGINA 224 VAN 242


Voorbeeld van een stembureaubestand EML-110b: - <EML xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:ds="http://www.w3.org/2000/09/xmldsig#" xmlns:kr="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:xal="urn:oasis:names:tc:ciq:xsdschema:xAL:2.0" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" Id="110b" SchemaVersion="5" xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 110-electionevent-kiesraadstrict.xsd"> - 1 - <ManagingAuthority> Hollands Kroon 2011-09-08T14:20:17.219 - <ElectionEvent> <EventIdentifier /> - <Election> <ElectionIdentifier Id="GR2011_HollandsKroon"> <ElectionName>Gemeenteraad Hollands Kroon 2011 <ElectionCategory>GR GR1 Hollands Kroon 2011-11-23 - - Gemeente Hollands Kroon SPV <MaxVotes>4402 - - -
- <xal:LocalityName>Openbare School - <xal:PostalCode> <xal:PostalCodeNumber>6501 AG
1223 - …. ….

Een referendum gaat in de meeste gevallen om het vaststellen van de landelijke of lokale opinie met betrekking tot één onderwerp waarbij de vraagstelling veelal twee mogelijke antwoorden heeft. Om deze vraag met OSV te kunnen verwerken wordt er gebruikt gemaakt van een speciale verkiezingsdefinitie, de zogeheten referendum© IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 225 VAN 242


vraag, waarmee het telprogramma van OSV, P4 ingericht moet worden. De referendumvraag wordt aangemaakt met programma 0. Nadat de referendumvraag in P4 is ingelezen, werken de verschillende niveaus van P4 (PSB, HSB en CSB), op eenzelfde manier als bij de overige landelijke verkiezingen. Elk niveau maakt een EML-510bestand aan. Ieder aangemaakt EML-510 bestand kan dan een niveau hoger ingelezen worden totdat de uiteindelijke uitslag met de CSB versie wordt vastgesteld. Programma P5 wordt niet gebruikt bij het vaststellen van de uitslag van een referendum, er is immers geen sprake van een zetelverdeling. De ElectionIdentifier bevat de basisinformatie over de verkiezing (naam categorie, datum etc.). De ProposalIdentifier bevat de vraag (ProposalName) en de mogelijke antwoorden (ReferendumOptionIdentifier Id) Daarna volgt nog een de afbakening van het gebied waarvoor het referendum gehouden wordt in kr:ElectionTree. Voorbeeld van een referendumvraagbestand, EML-630: - <EML xsi:schemaLocation="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml 630-optionslist-v5-0.xsd http://www.kiesraad.nl/extensions kiesraad-eml-extensions.xsd" SchemaVersion="5" Id="630" xmlns="urn:oasis:names:tc:evs:schema:eml" xmlns:kr="http://www.kiesraad.nl/extensions" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance"> - 1 2011-11-28T15:35:29.616 - - <Election> - <ElectionIdentifier Id="LR20111123_Appingedam"> <ElectionName>Lokaal referendum Appingedam 23-11-2011 <ElectionCategory>LR LR Appingedam 2011-11-23 - - Ja of Nee? - Ja Nee - - Appingedam


PAGINA 226 VAN 242


BIJLAGE D BESCHRIJVING VAN DE BEREKENING VAN DE ZETELVERDELING MET FORMELE METHODEN Deze beschrijving is te vinden in het aanvullende document DeterminationElectionResult_EN_NL.doc.


PAGINA 227 VAN 242


BIJLAGE E ’BESCHRIJVING TOEPASSING HASHCODES’ GEBRUIK VAN DE HASHCODE De OSV software is ontwikkeld op basis van een aantal eisen opgesteld door de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Eén van die eisen luidt: “Alle elektronische communicatie van of naar andere programmatuur, hetzij via een netwerk, via opslagmedia of anderszins, is voorzien van een mogelijkheid om de authenticiteit van de gegevens vast te stellen, bij voorkeur door middel van een gekwalificeerde elektronische handtekening.” Binnen het verkiezingsproces wordt op verschillende momenten informatie overgedragen door ene organisatie aan een andere organisatie. De volgende gevallen zijn te onderscheiden: -

overdracht van een kandidatenlijst met bijlagen door een kiezer aan een hoofdstembureau of centraal stembureau; overdracht van kandidatenlijsten vanaf het hoofdstembureau naar het centraal stembureau in een andere kieskring ofwel naar de Kiesraad; overdracht van (de uiteindelijke) kandidatenlijsten vanaf het centraal stembureau naar het hoofdstembureau en naar het gemeentelijke stembureau. overdracht van de (gemeentelijke) stemtotalen van het gemeentelijke stembureau naar het hoofdstembureau; overdracht van de (kieskring) stemtotalen van het hoofdstembureau naar het centraal stembureau; distributie van gegevens (kandidatenlijst of uitslag) door het centraal stembureau aan anderen.

De Kieswet schrijft voor dat papieren documenten persoonlijk overhandigd moeten worden. Waarbij tevens kan zijn voorgeschreven dat het documenten moet zijn voorzien van de handtekeningen van de leden van de betreffende instantie. Eveneens schrijft de Kieswet voor wanneer bepaalde documenten ter inzage moeten worden legt of gepubliceerd dienen te worden (b.v. de Staatscourant). De Kieswet schrijft niets over de overdracht van elektronische bestanden. dracht van een elektronisch bestand gaat in de meeste gevallen samen overdracht zoals hierboven vermeld. Daarbij dient vastgesteld te worden houd van het elektronische bestand overeenkomt met de inhoud van het document. Binnen OSV worden ze gelijktijdig aangemaakt, en het ligt dan de hand om daar gebruik van te maken.

De overmet een of de inpapieren ook voor

AANMAKEN VAN DE HASHCODE Er wordt gebruik gemaakt van een SHA-1 hashcode, die bestaat uit 128 bits. De hashcode wordt getoond als een regel van 32 hexadecimale tekens (0-9, A-F). Er is rekening gehouden met de mogelijkheid om een andere (betere) hash berekening toe te passen. Tijdens het aanmaken van een elektronisch (EML) bestand berekent OSV de hashcode die bij dit bestand hoort. Als de wet gelijktijdig een papieren document voor© IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 228 VAN 242


schrijft wordt deze hashcode onderaan het betreffende document afgedrukt. In andere gevallen wordt een apart (pdf) document aangemaakt met daarop de hashcode. Tevens wordt de datum en het tijdstip waarop het elektronisch bestand is aangemaakt in het document vermeld.

AFBEELDING 30: PROCES AANMAKEN HASHCODE (ZIE SIG-RAPPORT, BIJLAGE A8)

Vanuit de programmatuur wordt een EML bestand met verkiezingsgegevens aan de report generator gestuurd. -

-

De report generator verwijdert niet-essentiële informatie (‘strippen’) en slaat de gestripte EML op en stuurt deze bovendien naar het SHA-1 algoritme. De XSLT transformator ontvangt ook het oorspronkelijke EML bestand, en maakt hier een afdrukbaar document van, dat bovendien de door het SHA-1 algoritme berekende hashcode bevat. Het afdrukbare document wordt opgeslagen in PDF of RTF. De gebruiker zet het EML bestand op een informatiedrager (bijvoorbeeld CD of USB-stick) en drukt het afdrukbare document af. Een andere gebruiker ontvangt zowel de informatiedrager als het afgedrukte document.

CONTROLE VAN DE HASHCODE De hashcode biedt de “mogelijkheid om de authenticiteit van de gegevens vast te stellen”. Deze vaststelling kan op twee momenten plaatsvinden: -

op het moment dat het elektronisch bestand wordt ingelezen in OSV en de hashcode wordt vergeleken met de hashcode op het papieren document, en;


PAGINA 229 VAN 242


-

nadat het elektronisch bestand is ingelezen, door middel van de in de logbestanden vastgelegde hashcode en tijdstip van de aangemaakte en ingelezen elektronisch bestand.

In bepaalde situaties is afgezien van de controle van de hashcode bij het inlezen van een EML bestand. In deze situaties is de kans bijzonder klein dat ongemerkt wijzigingen in de papieren documenten als ook de in elektronische bestanden plaatsvinden. De controle op basis van de log-bestanden blijft mogelijk. Bij de afweging of er situaties zijn waarbij de controle niet noodzakelijk is, spelen de volgende omstandigheden een rol: -

de afstand tussen het aanmaken en het inlezen van het bestand; de tijd die verstrijkt tussen het aanmaken en het inlezen van het bestand; de fase in het verkiezingsproces.

De volgende drie varianten worden onderscheiden: a. Op het laagste beveiligingsniveau wordt de hashcode alleen in een logbestand weggeschreven en hoeft de gebruiker deze niet te controleren; b. Op het middelste beveiligingsniveau wordt de hashcode getoond en wordt de gebruiker gevraagd om deze te bevestigen middels een ‘ja/nee’ vraag; c. Op het hoogste beveiligingsniveau is de gebruiker verplicht om de eerste vier tekens van de hashcode in te voeren, er kan niet verder worden gegaan zonder het afgedrukte document. In de volgende tabel is samengevat welke actie in welke situatie wordt ondernomen: bestand

EML van

pr.

naar pr.

var. opmerking

Verkiezingsdefinitie Referendumvraag Kandidaten Ingediende lijsten

110a 630 210 230i

CSB CSB Partij HSB

div. div. HSB CSB

alle P4 P2-3 P2-3

a a b b/a

Geldige lijsten

230a

HSB

CSB

P2-3

b/a

Kandidatenlijsten

230b

CSB

c/b

230c

CSB

PSB, HSB CSB

P4

Totaallijsten

P4,P5 b

Stembureaus Telling stembureau Telling gemeente Telling kieskring Totaaltelling

110b 510a 510b 510c 510d

P0 P0 P1 P23 P23 P23 P23 P4 P4 P4 P4 P4

PSB PSB HSB CSB CSB

P4 P4 P4 P4 P5

a a c/a c/a a

(zelden gebruikt) zelfde gemeente zelfde gemeente

Resultaat

520

PSB*) PSB*) PSB HSB PSB, CSB CSB P5

-

-

geen bestemming

-

bij zelfde gemeente (PS2) bij zelfde gemeente (PS2) bij zelfde gemeente (PS)

*) of vanuit een extern programma


PAGINA 230 VAN 242


EP EK TK PS2 PS1 GR DR ER

Europees Parlement Eerste Kamer Tweede Kamer Provinciale Staten (bij meer dan 1 kieskring) Provinciale Staten (bij 1 kieskring) Gemeenteraad Deelraad Eilandsraad

CSB HSB PSB

Centraal Stembureau Hoofdstembureau Plaatselijk stembureau (gemeente)

Opmerkingen: • Bij referendum wordt door P0 het bestand Referendumvraag (EML 630) aangemaakt. • Bij verkiezingen met 1 kieskring (PS1, GR, DR en ER) is deze functionaliteit geïntegreerd. Dit houdt in dat de bestanden Ingediende lijsten en Geldige lijsten niet worden aangemaakt en ingelezen. • Het bestand Stembureaus kan ook door software van derden aangemaakt worden. Na inlezen kan de inhoud op het scherm gecontroleerd en bewerkt worden. • Het bestand Telling stembureau wordt automatisch aangemaakt bij handmatige invoer, maar zelden gebruikt. Dit bestand is gedefinieerd vooruitlopend op eventuele toekomstige automatisering binnen de stembureaus. • Bij GR, DR en ER wordt het bestand Totaaltelling aangemaakt door P4_PSB. Dan worden P4_HSB en P4_CSB overgeslagen. • Bij EK wordt de telling ingevoerd in P4_HSB en als Telling kieskring naar het CSB gestuurd. PROCEDURES BIJ GEBRUIK VAN DE HASHCODE Bij het aanmaken van documenten dient de gebruiker zich te realiseren dat elke keer dat documenten opnieuw worden aangemaakt, ook als er aan de inhoud niets is gewijzigd behalve het tijdstip, er een nieuwe hashcode wordt aangemaakt. Alleen als de papieren documenten en het elektronisch bestand gelijktijdig zijn aangemaakt zal de controle bij de ontvanger slagen. Het is dan ook niet de bedoeling dat documenten opnieuw worden aangemaakt, tenzij de vorige onjuistheden bevatte. In dat geval moeten de oude documenten en bestanden worden vernietigd of onbruikbaar gemaakt. Als de ontvanger constateert dat de hashcode van het elektronische document niet overeenstemt met de op papier aangeleverde hashcode dan mag het bestand niet (zonder meer) worden geaccepteerd. Er dient dan nader onderzoek plaats te vinden. Dit houdt o.a. in: • vergelijk de tijdstippen van de beide documenten en vraag naar de verschillen; • neem (telefonisch) contact op met een bekende bij de verzendende instantie en vraag naar de juiste informatie en de oorzaak van de verschillen; • vergelijk in detail de inhoud van beide documenten en corrigeer de gegevens zo nodig. Wanneer dit onderzoek niet volledig bevredigend verloopt, kan worden gevraagd om een nieuwe alsnog correcte aanlevering. Maar dat is in de praktijk niet altijd mogelijk. © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 231 VAN 242


In dat geval moet de op papier aangeleverde informatie (die is wettelijk immers leidend) opnieuw in de computer worden ingevoerd. Het is de eigen verantwoordelijkheid van de ontvangende instantie om zodanig te handelen dat dit achteraf kan worden uitgelegd dat er voldoende zorgvuldig is gehandeld. Daarbij kunnen de log-bestanden een belangrijke rol spelen. Het is daarom belangrijk om de log-bestanden en de originele EML-bestanden te bewaren. Voor de bewaartermijn dient minimaal te worden aangesloten bij de termijn (3 maanden) waarbinnen een strafrechtelijk onderzoek kan worden ingesteld naar de verkiezingsuitslag.


PAGINA 232 VAN 242


BIJLAGE F DEKKINGSTABEL VOOR DE VOLLEDIGHEIDSCONTROLE VAN DE SPECIFICATIE nr.

eis

1

2

3

4

5

6

paragraaf specificatie

in

De te programmeren functionaliteit omvat alle functionaliteit rond kan- 2 didaatstelling en vaststelling van de uitslag (inclusief tellen uitgebrachte stemmen per lijst en per kandidaat, verdelen zetels over de lijsten, de toewijzing van zetels aan kandidaten, de uitdraai van benoemingsbrieven en processen-verbaal) zoals beschreven in de Kieswet, het Kiesbesluit en de Regeling modellen Kieswet en Kiesbesluit. Voor referenda is de functionaliteit beperkt tot het tellen van de stemmen, en het vaststellen van de uitslag inclusief het vaststellen van de opkomst. De software biedt ondersteuning bij vier typen verkiezing: Tweede 1.1 Kamer, Europees Parlement, Provinciale Staten en gemeenteraad. Daarnaast ondersteunt de software ook landelijke en lokale referenda. Opmerking V1.4.3: Hieraan zijn ondertussen nog 3 verkiezingstypen toegevoegd: deelraad- en eilandsraadverkiezingen en ook verkiezingen voor de Eerste Kamer. Alle programma’s beschikken over een invoerscherm ‘Voorbereiding’ 2.1 waarin door het centraal stembureau/hoofdstembureau/gemeenten de 2.2.2 volgende informatie met zo min mogelijk doorklik handelingen kan 2.3.2 worden ingevoerd: 2.4.1 * naam en jaartal verkiezing 2.5.1 2.6.1 * aantal te verdelen zetels * soort verkiezing 2.7.1 * wettelijke hoogte voorkeurdrempel (50%, 25% of 10%) * NAW gegevens hoofdstembureaus/kiekringen * NAW gegevens centraal stembureau * geregistreerde politieke partijen * datum, tijdstip en locatie van de zittingen * aantal stembureaus * gemeenten binnen kieskring Opmerking V1.4.3: Aan deze eis wordt voldaan in verschillende stappen. Veel informatie wordt ingevoerd door het inlezen van bestanden. De meeste gegevens worden al samengevat door P0 in te vullen en een verkiezingsdefinitie aan te maken. Het programma beschikt over een invoerscherm ‘Kandidaatstelling’ 2.2.2 waarin een politieke partij de volgende informatie met zo min mogelijk 2.2.3 doorklik handelingen kan worden ingevoerd: 2.2.4 * naam politieke groepering of keuze blanco 2.2.5 * naam, voorletter, geboortedatum, adresgegevens van kandidaten (tenminste 5 kandidaten 1 scherm) * keuzeoptie om voornaam en geslacht te vermelden (voor de hele lijst gelijk) * naam gemachtigde en plaatsvervangers, inleveraar en bevoegde personen voor herstellen verzuimen, gemachtigde voor het aangaan van lijstencombinaties. Het programma beschikt over de mogelijkheid voor politieke partijen 2.2.4 om ingevoerde kandidaten op volgorde te plaatsen en deze volgorde te wijzigen. Het programma beschikt over de mogelijkheid om de modellen, zowel 2.2.7 in concept als in definitieve vorm, behorend bij de kandidaatstellingsprocedure (nu H 1, H 3, H 4, H 5 en H 9) in te vullen, op te maken en uit te printen.


PAGINA 233 VAN 242


7 8

9 10

11

12 13

14 15 16 17 18 19 20 21 22

23

24

25

26

27

28

Het programma beschikt over de mogelijkheid om de ingevoerde ge- 2.2.7 gevens van de kandidaten uit te lezen (EML bestand 210). Het programma beschikt over de mogelijkheid om de gegevens die 2.3.5 door de politieke partijen aangeleverd worden in te lezen (EML bestand 210). Het programma beschikt over de mogelijkheid om de gegevens die 2.3.5 door de politieke partijen aangeleverd worden in te voeren. Het programma beschikt over de mogelijkheid om handmatige wijzi- 2.3.1 gingen aan te brengen in de ingelezen gegevens van kandidaten en 2.3.5 politieke partijen. Het programma beschikt over de mogelijkheid om de modellen I 2, I 4 2.3.7 en I 9 in te vullen, op te maken en uit te printen, zowel in concept als 2.3.9 in definitieve vorm. Het programma beschikt over de mogelijkheid om verzuimen in het 2.3.6 procesverbaal in te voeren. Het programma beschikt over de mogelijkheid om verzuimbrieven 2.3.6 voor de partijen op te stellen aan de hand van de ingevoerde verzui- 2.3.8 men. Het programma beschikt over de mogelijkheid om herstelde verzui- 2.3.6 men in te voeren. Het programma beschikt over de mogelijkheid om ongeldige lijsten te 2.3.6 kunnen verwijderen en kandidaten te kunnen schrappen. 2.3.7 Het programma beschikt over de mogelijkheid om de gegevens van 2.3.9 de kandidatenlijsten uit te lezen (EML bestand 230a). 2.3.11 Het programma beschikt over de mogelijkheid om de gegevens van 2.4.4 de kandidatenlijsten in te lezen (EML bestand 230a). Het programma beschikt over de mogelijkheid om de nummers van 2.3.9 de kandidatenlijsten in te voeren. 2.4.5 Het programma beschikt over de mogelijkheid om lijstcombinaties in 2.3.9 te voeren 2.4.6 Het programma beschikt over de mogelijkheid om een overzicht van 2.4.5 de deelnemende lijsten per kieskring in te vullen. Het programma beschikt over de mogelijkheid voor het centrale 2.4.7 stembureau om handmatig wijzigingen aan te brengen. Het programma beschikt over de mogelijkheid om model I 12 en het 2.4.9 proces-verbaal in te vullen, op te maken en uit te printen, zowel in concept als in de definitieve vorm. Het programma beschikt over de mogelijkheid om een overzicht van 2.4.9 alle kandidatenlijsten per kieskring inclusief nummers en combinaties op te maken, uit te printen en uit te lezen (EML bestand 230b). Het programma beschikt over de mogelijkheid om aan de hand van 2.4.9 de gegevens de wettelijk voorgeschreven publicatie op te maken, uit te printen en deze publicatie uit te voeren. Het programma beschikt voor de gemeenten over de mogelijkheid om 2.5.2.8 kandidatenlijsten inclusief nummers en combinaties in te lezen (EML bestand 230b). Het programma beschikt over de mogelijkheid om de stemtotalen per 2.5.2.4 kandidaat en per partij en het aantal geldige, blanco en ongeldige 2.5.2.5 stemmen per stembureau in te voeren of in te lezen (EML bestand 510a). Het programma beschikt over de mogelijkheid om deze stemtotalen 2.5.2.4 twee keer in te voeren waarbij het resultaat van de eerste invoer bij de tweede invoer niet zichtbaar is. Het programma beschikt over de mogelijkheid om de gegevens van 2.5.2.4 de eerste en de tweede invoer te vergelijken en verschillen aan te geven.


PAGINA 234 VAN 242


29

Het programma beschikt over de mogelijkheid om de stemtotalen per 2.5.2.4 kandidaat en per partij en het aantal geldige, blanco en ongeldige stemmen van alle stembureaus op te tellen.

30

Het programma beschikt over de mogelijkheid om het aantal kiesge- 2.5.2.7 rechtigden voor de gemeente in te voeren. Het programma beschikt over de mogelijkheid om model N 11 met de 2.5.2.9 stemtotalen per kandidaat en per partij en het aantal geldige, blanco en ongeldige stemmen op te maken, te printen en uit te lezen. Het programma beschikt over de mogelijkheid om de stemtotalen en 2.5.2.5 aantallen stemmen en het aantal geldige, blanco en ongeldige stemmen per gemeente in te lezen (EML bestand 510b). Het programma beschikt over de mogelijkheid om handmatig correc- geschrapt ties aan te brengen in de ingelezen gegevens. Het programma beschikt over de mogelijkheid om de stemtotalen per 2.5. kandidaat en per partij en het aantal geldige, blanco en ongeldige stemmen op te tellen. Het programma beschikt over de mogelijkheid om model O 3 op te 2.5.2.9 maken, te printen en de daarin opgenomen gegevens uit te lezen (EML bestand 510c). Het programma beschikt over de mogelijkheid om de stemtotalen per 2.5.2.5 kandidaat en per partij en het aantal geldige, blanco en ongeldige stemmen in te lezen (EML bestand 510c). Het programma beschikt over de mogelijkheid om handmatig correc- geschrapt ties aan te brengen in de ingelezen gegevens. Het programma beschikt over de mogelijkheid om het overzicht van 2.5.2.5 kieskringen, hoofdstembureaus en deelnemende partijen per kieskring in te lezen. Het programma beschikt over de mogelijkheid om de stemtotalen per 2.5.2.4 kandidaat en per partij en het aantal geldige, blanco en ongeldige stemmen op te tellen. Het programma beschikt over de mogelijkheid om een overzicht op te 2.5.2.9 maken en uit te lezen van de stemtotalen per kandidaat en per partij per kieskring en in het totaal (EML bestand 510d). Het programma beschikt over de mogelijkheid de EML bestanden 2.7.2.4 510c en 510d in te lezen. Het programma beschikt over de mogelijkheid om de berekeningen 2.7.2.5 uit te voeren die nodig zijn om de uitslag vast te stellen. Het gaat hier om berekeningen waarbij getallen bij elkaar moeten worden opgeteld, waarbij delingen moeten worden verricht en waarbij getallen met elkaar vergeleken moeten worden volgens de regels van de Kieswet en de bijgevoegde toelichtingen. Bij alle berekeningen mag niet worden afgerond en worden uitsluitend breuken gebruikt en geen decimaalpunten. Het programma beschikt over de mogelijkheid om handmatig de uit- 2.7.2.6 komsten van lotingen in te voeren. Het programma beschikt over de mogelijkheid om de uitkomsten van 2.7.4 bovenstaande stappen in te lezen in het proces verbaal. Het programma beschikt over de mogelijkheid om handmatig wijzigin- 2.7.4 gen aan te brengen in het proces-verbaal. Het programma beschikt over de mogelijkheid om het proces-verbaal 2.7.4 op te maken en te printen. Het programma beschikt over de mogelijkheid om het proces-verbaal 2.7.4 uit te lezen (EML bestand 520).

31

32

33 34

35

36

37 38

39

40

41 42

43 44 45 46 47


PAGINA 235 VAN 242


48

49 50

51

52

53

54

55

56

57

58

59 60

61

Het programma beschikt over de mogelijkheid om gegevens voor de 2.7.5 databank uit te lezen. Het betreft in ieder geval het aantal kiesgerechtigden, het aantal geldige, blanco en ongeldige stemmen en het aantal stemmen per kandidaat en partij, op het niveau van stembureau, gemeente, hoofdstembureau en centraal stembureau en de uitslag en zetelverdeling (EML bestanden 510a, 510b, 510c, 510d en 520). Het programma beschikt over de mogelijkheid om EML bestand 230a 2.7.2.3 in te lezen. Het programma beschikt over de mogelijkheid om op basis van het 2.7.4 ingelezen bestand de namen en adressen van de gekozen kandidaten in te vullen in de benoemingsbrief. Het programma beschikt over de mogelijkheid om de naam en datum 2.7.2.2 van de verkiezing en het betreffende centraal stembureau in te vullen in de benoemingsbrief. Het programma beschikt over de mogelijkheid om een bestand te 2.7.4 maken met alle ingevulde benoemingsbrieven en om dit bestand te printen. Voor uitlezen en inlezen van elektronisch verwerkbare gegevens Bijlage B wordt gebruik gemaakt van EML (Election Markup Language) versie 5.0. Namen van kandidaten worden in EML bestanden geschreven met 2.8.2 behulp van karakters en conform de codering uit de GBA tekenset. 3 Bijlage B Wanneer een bestand in EML wordt aangemaakt dient een SHA1 2.2.7 hash over dit bestand te worden berekend en afgedrukt op de printer. 2.3.8 2.4.9 2.8.1.2 3.2.2.3 Het officiële document, het EML bestand en de hash worden alle drie voorzien van de zelfde datum en tijd aanduiding, zodanig dat wanneer besloten wordt dit opnieuw te doen de bestanden en documenten die dan worden aangemaakt een andere datum en tijd aanduiding bevatten. Bij elektronische invoer wordt gecontroleerd of het bestand de juiste naam heeft, of de hash die er bij hoort klopt en of de inhoud voldoet aan de EML definitie, en pas dan wordt de inhoud ingelezen en opgeslagen in de database. Als het bestand op een van deze controles faalt wordt het niet gebruikt. Als blijkt dat over het betreffende gegeven al informatie is opgenomen in de database wordt dit gemeld, met vermelding of die gegevens identiek zijn en de datum-tijd aanduiding van beide. De gebruiker dient dan te kunnen beslissen of de oude gegevens blijven staan dan wel vervangen worden door de nieuwe. Alle software die in staat is om ontvangen bestanden in te lezen moet ook geschikt zijn voor handmatige invoer.

2.8.1.3

Invoer van namen van kandidaten moet de diakritische tekens van de GBA tekenset ondersteunen. Bij invoer van lijstnummers mogen uitsluitend natuurlijke getallen worden gebruikt. Bij de invoer van stemtotalen mogen uitsluiten natuurlijke getallen en het getal 0 voorkomen. Alle handmatige invoer van stemaantallen moet dubbel worden gedaan door verschillende personen en achteraf vergeleken. Verschillen moeten door de software gemeld worden na de gehele dubbele invoer van de stemmen voor alle kandidaten van die eenheid (meestal stembureau).

2.8.2-


2.3.6 2.4.7 2.5.2.5 2.7.2.4

2.3.5 2.4.6.2 2.5.2.4

2.4.5 2.5.2.4 2.5.2.4

PAGINA 236 VAN 242


62

63

64

65

66

67

68

69

70

Bij handmatige invoer wordt gecontroleerd of de inhoud aannemelijk 2.5.2.4 is op basis van vooraf ingevoerde normen en door vergelijking met andere beschikbare gegevens. Als gegevens onwaarschijnlijk zijn wordt een window getoond met een waarschuwing, waarbij kan worden gekozen voor corrigeren of negeren. Als de invoer ongeldig is wordt deze geweigerd zonder de mogelijkheid die boodschap te negeren. Alles wat handmatig is ingevoerd moet handmatig kunnen worden 2.5.2.3 gewijzigd. Die wijziging moet dan wel in detail worden gelogd. Als iets 2.5.2.4 via een bestand is ingelezen kan het alleen worden gewijzigd nadat een andere gebruiker die wijziging heeft goedgekeurd. Zowel de wijziging als de goedkeuring moeten in detail worden gelogd. Elk model moet in de vorm van een template in een afzonderlijke file 3.4.2 beschikbaar zijn in een formaat gebaseerd op XML. Het moet mogelijk zijn de modellen te wijzigen zonder dat een software wijziging nodig is (zolang er geen nieuwe variabelen worden toegevoegd). Wanneer de verwerking van de gegevens gereed is moet een proces 2.2.7 verbaal of verklaring worden opgesteld. De OSV software dient dan 2.3.11 een tekstdocument op te stellen dat als basis kan dienen voor dit 2.4.9 officiële document. De software moet voorzien in de mogelijkheid om 2.5.2.9 voorafgaand aan het opslaan en uitprinten de layout te verzorgen, 2.6.2.4 zodanig dat geen hoofdstukken of tabellen onder aan een pagina 2.7.4 beginnen. De inhoud van dit document moet zodanig zijn, dat de be- 2.8 trokken stembureauleden na controle van de inhoud dit proces verbaal slechts te hoeven ondertekenen zonder dat nog aanvullingen of wijzigingen nodig zijn. Ook halverwege het proces moet het mogelijk zijn, een tussentijds 2.7.4 onvolledig proces verbaal op te stellen, b.v. wanneer een loting moet plaatsvinden, waardoor het voor iedereen helder is waarover geloot moet worden. In dit tussentijds proces verbaal wordt zo veel mogelijk opgenomen wat al wel bekend is. Naast officiële documenten moet het mogelijk zijn overzichten aan te 2.4.10 maken en af te drukken. 2.5.2.9 2.7.5 Elk tekstdocument moet naar keuze van de gebruiker kunnen worden 2.8.1.1 aangemaakt in PDF-formaat en in een ander formaat zodat alle 3.4.1 gangbare tekstverwerkingsprogramma’s (tenminste Open Office en Word) dit kunnen verwerken (denk aan HTML met tabellen en beperkte opmaak zonder embedded files of een combinatie van ODF en DOC). Wanneer een handmatige actie nodig is moet op het scherm duidelijk 2.7.2.6 worden aangegeven welke handelingen moeten plaatsvinden, en wie 2.7.4 dat moet(en) doen en hoe. Vervolgens wacht de software op een bevestiging dat de actie is uitgevoerd en op het resultaat. Intussen moet het wel mogelijk zijn een tussentijds overzicht of proces-verbaal af te drukken. Wanneer de acties opmaken en uitlezen plaatsvinden aan het eind 2.3.11 van een fase vinden ze steeds als een geheel plaats, waarbij een 2.4.9 datum en tijd worden aangebracht in beide documenten, en in de afdruk van de hash. Als de gebruiker daarna nog iets wil wijzigen in de eerder ingebrachte gegevens dan dient hij eerst een vraag te krijgen, die aangeeft dat dat alleen kan door de vorige versie van die bestanden te vernietigen (verwijderen).


PAGINA 237 VAN 242


71

Als na het afronden de actie Definitief maken wordt uitgevoerd zijn 2.5.2.2 geen wijzigingen meer mogelijk in eerder ingebrachte gegevens maar 2.6.2.2 kunnen nog wel overzichten worden gemaakt en afgedrukt. 2.7.2.2

72 73

De software moet zeer gebruiksvriendelijk zijn. In het algemeen worden voor eenvoudige handelingen snelle responses verwacht (minder dan 1 seconde). Bij rekenintensieve activiteiten geldt als norm, dat voor van de verkiezing van de Tweede Kamer van 22 november 2006 het berekenen uitslag door het centraal stembureau nadat het totaal aantal stemmen is berekend maximaal 10 minuten mag kosten en het genereren van het document voor het procesverbaal maximaal 20 minuten. Op de OSV software moet ingelogd worden met persoonsgebonden gebruikersidentificatie. Userid’s moeten kunnen worden toegekend en ingetrokken en passwords moeten gewijzigd kunnen worden. Hiervoor is een beheermodule nodig. De beheermodule en de inloggegevens moeten beveiligd zijn tegen alle vormen van misbruik.

39

De software mag niet vastlopen of in een ongedefinieerde toestand terechtkomen. Voor de gedeelten van de software waarin berekeningen voorkomen (met name in het programma voor de zetelverdeling en de uitslag) dient Opdrachtnemer een programma analyse aan te leveren waarin relevante executiepaden expliciet gemaakt zijn (bijvoorbeeld in een boom), tezamen met bijbehorende condities en rekenregels. De bijbehorende software dient in afzonderlijke modules te zijn ondergebracht, zodat ze afzonderlijk van de overige software getest kunnen worden. De source code dient traceerbaar te zijn naar de onderdelen van de Kieswet en de analyse. Eventueel benodigde hulpmiddelen om deze modules afzonderlijk te testen en de daarbij benodigde handleiding dienen te worden meegeleverd. De inhoud van de database en de bestanden mogen alleen tot stand komen op basis van de inbreng van de bevoegde medewerkers van de gebruiker. Wijzigingen in de database moeten altijd worden gelogd. De noodzaak om tijdens de kandidaatstelling of uitslagberekening een database administrator onderhoud te laten doen aan de database moet worden uitgesloten. Wanneer de software of de hardware crasht door een storing moet de inhoud van de database consistent en zo volledig mogelijk achterblijven. Als tussentijds backups gemaakt zijn van de database moet het mogelijk zijn op basis van die backups te herstarten.

41

74

75 76

77

78

79

40

2.3.3 2.4.2 2.5.2.1 2.6.2.1 2.7.2.1

Bijlage B

2.2.9 2.3.14 2.4.12 2.5.3 2.7.3 3.5 2.2.6 2.3.10 2.4.8 2.5.2.8 3.3.2.2 3.3.3.6 De EML bestanden die door de delen van de software worden uitge- 3 wisseld worden voorzien van een SHA1 hash als bescherming tegen Bijlage E wijziging. Deze hashing methode moet in de toekomst eenvoudig te vervangen zijn door een betere.

39

Dit is een richtlijn tijdens het ontwerp, maar vereist desondanks geen maatregelen tijdens de specificatietijd. 40 Dit is een richtlijn tijdens het ontwerp, maar vereist desondanks geen maatregelen tijdens de specificatietijd. 41 Dit is een richtlijn tijdens het ontwerp, maar vereist desondanks geen maatregelen tijdens de specificatietijd. © IVU TRAFFIC TECHNOLOGIES AG

PAGINA 238 VAN 242


80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

De software dient logging en tracing faciliteiten te bevatten die zowel functioneel als technische informatie bevatten. Deze dienen zowel om technische tekortkomingen te kunnen opsporen als om procedurefouten en mogelijke fraude(-pogingen) aan het licht te brengen. De logging en tracing van alle computers gebeurt centraal in een tekstbestand op de computer waarop de database staat, zodat de acties op de diverse computers en de volgorde daarvan zijn te herleiden. Beide mogen geen invloed hebben op de werking van de software (behoudens een gering performance effect). De logging dient achteraf onafhankelijk van de software te kunnen worden gelezen. De software kan worden gebruikt op een geïsoleerde PC, of een geïsoleerde groep van onderling gekoppelde PC’s, die in de verkiezingsperiode niet gekoppeld worden aan netwerken waar ook anderen toegang toe hebben. De software dient zodanig te worden ontwikkeld, dat deze kan worden gebruikt vanaf normaal bij de betrokken organisaties aanwezige werkstations. De gegevens die door de software worden ingelezen moeten worden opgeslagen in een gegevensbestand (database). De database moet door meerdere personen gelijk kunnen worden benaderd (waarbij de integriteit van de database gewaarborgd dient te blijven). De database software en de toegang tot de database dienen te zijn gebaseerd op open standaards en open source software.

2.2.9 2.3.14 2.4.12 2.5.3 2.7.3 3.2.2.3 3.3.3.1 3.5

3.2.5 3.3.6.1 3.3.6.2 3.2.5 3.3.6.1 3.3.6.2 3.2.1.2 3.3.3.1 3.3.3.2 3.3.3.4 3.2.4 3.3.4.1 3.3.5

De hoofdlijnen van dit ontwerp dienen te zijn opgenomen in de In- schrijving. Na gunning zal nader overleg worden gevoerd. Goedkeuring van de specificaties is voorwaarde voor de uiteindelijke acceptatie. De programmeertaal en de compiler of interpreter moeten zodanig 3 zijn dat geen noemenswaardige kosten voor het gebruik behoeven te worden betaald. De beschikbaarheid van een open source compiler en/of interpreter is een voorwaarde. De programmeertaal moet een gangbare zijn, zodat een breed pu- 3 bliek kan kennisnemen van de code en die kan beoordelen. De software moet zowel op Windows (vanaf W2000) als Linux en Mac kunnen functioneren. Voor de uiteindelijke acceptatie zijn zowel een positief resultaat van de acceptatietest door de Kiesraad als van de externe test een voorwaarde. Opdrachtnemer zal medewerking verlenen wanneer de Kiesraad of de onafhankelijke instantie vòòr de complete oplevering delen van de software wil testen. De software dient zodanig te worden ontwikkeld dat deze kan worden opgeleverd in de vorm van een aantal afzonderlijke programma’s, zoals gespecificeerd in paragraaf 8.3, die onderling informatie uitwisselen door middel van EML bestanden. Opdrachtnemer dient ten behoeve van de Kiesraad documentatie te leveren die beschrijft hoe de broncode kan worden omgezet in uitvoerbare code. De software dient zodanig te worden opgeleverd dat bij het distribue- ren kan worden bepaald welke delen wel en niet meegenomen worden. Inschrijver levert als eerste stap een Functioneel Ontwerp en een Technisch Ontwerp. Deze zullen samen met de overige ontwerpdocumentatie en de sourcecode na definitieve acceptatie door de Kiesraad openbaar gemaakt worden. Inschrijver gaat hiermee akkoord.


PAGINA 239 VAN 242


93

94

95

96

97

98 99 100

101 Nota v.i.

Nota v.i.

Nota v.i.

Nota v.i.

Alle ontwerpdocumenten en gedetailleerde software beschrijvingen dienen zodanig te worden opgeleverd, dat wanneer de Kiesraad in de toekomst besluit om het beheer en de verdere ontwikkeling van de software aan een andere partij uit te besteden dit zonder problemen kan worden overgedragen. Opdrachtnemer is gehouden daaraan zijn volle medewerking te verlenen. Opdrachtnemer dient te voorzien in gebruikersdocumentatie bestaande uit: * een beknopte versie met de belangrijkste aspecten voor beginners; * een naslagwerk waarin alle aspecten worden toegelicht; * online helptekst met concrete aanwijzingen binnen bepaalde schermen.

-

2.1.4 2.2.10 2.3.15 2.4.13 2.5.4 2.6.3 2.7.7 Opdrachtnemer zal naast software en documentatie ook instructiema- teriaal opstellen dat gebruikt wordt bij de latere instructie van de gebruikers van de software, ongeacht de vraag wie de uiteindelijke instructie zal verzorgen. Alle schermen en de gebruikersdocumentatie moeten in de Neder- landse taal geleverd worden. De software documentatie dient te worden geleverd in het Nederlands of het Engels naar keuze van Opdrachtnemer. De software moet eenvoudig te installeren zijn zonder dat daarvoor 2.9 veel ICT kennis nodig is. Opdrachtnemer dient afzonderlijke docu- 3.2.5 mentatie op te leveren hoe de software moet worden geïnstalleerd, en 3.3.6.1 welke eisen worden gesteld aan het platform waarop wordt geïnstal- 3.3.6.2 leerd. Opdrachtnemer voldoet aan alle voorwaarden die in de Service Ni- veau Overeenkomst OSV zijn gesteld ten aanzien van support. Inschrijver dient in zijn aanbieding 2 jaar Applicatiebeheer aan te bieden met de mogelijkheid van verlenging voor 2 maal twee jaar. Opdrachtnemer voldoet aan alle voorwaarden die in de Service Ni- veau Overeenkomst OSV zijn gesteld ten aanzien van beheer en onderhoud. Opdrachtnemer voldoet aan alle voorwaarden die in de Overeen- komst inzake OSV ten aanzien van de garantie zijn gesteld. In alle gevallen waarin handmatig gegevens zijn ingevoerd of gewij- n.v.t. zigd wordt bij het afsluiten niet alleen een EML bestand van eindresultaat van het betreffende proces aangemaakt maar ook de EML bestanden zoals die als mogelijke invoer voor dat programma waren gedefinieerd, maar niet reeds compleet aanwezig zijn. Deze bestanden mogen nooit ingevoerde bestanden overschrijven. Uit de inhoud moet blijken door welke instantie ze zijn aangemaakt en door naamgeving of directory moeten ze kunnen worden onderscheiden van de ingevoerde bestanden. Vervallen De aanbieding dient een voorstel te bevatten om de integriteit van de 3.5 logfiles te waarborgen, rekening houdend met het decentrale gebruik van de software en met het feit dat de source code voorafgaand aan de verkiezingen gepubliceerd wordt. In dit voorstel geeft de Inschrijver een garantie dat de integriteit van de logfiles te allen tijde gewaarborgd wordt. De te ontwikkelen programmatuur mag niet beschikken over andere of extra functionaliteiten, dan opgenomen in het Beschrijvend Document. Indien de leverancier hiervoor ideeën heeft, kan dit slechts worden opgenomen nadat de Kiesraad hiervoor uitdrukkelijk toestemming heeft gegeven. Het moet mogelijk zijn gegevens over mogelijke kandidaten in te 2.2.4 brengen voordat is bepaald of ze kandidaat worden en zo ja in welke kieskring(en).


PAGINA 240 VAN 242


Nota v.i.

Nota v.i.

Nota v.i.

Nota v.i.

Nota v.i.

Nota v.i.

Nota v.i.

Als wordt gekozen voor het uitprinten en/of uitlezen van een kandida- 2.2.7 tenlijst moet worden nagegaan of alle per kandidaat vereiste documenten per kieskring op die lijst beschikbaar zijn. Zo niet, dan dient een waarschuwing te worden gegeven op het scherm, met de mogelijkheid om door te gaan via Ok of af te breken via Cancel. Er is een statusscherm met gegevens over mogelijke kandidaten. In 2.2.1 dit scherm is per persoon aangegeven: 2.2.3 * Het aantal lijsten waarop de kandidaat is geplaatst, plus welke lijs- 2.2.4 ten, plus welke positie per lijst; * Of de gegevens over naam, adres, woonplaats, geboortedatum en geslacht zijn ingevoerd; * Of (per kieskring) een getekende verklaring van instemming beschikbaar is * Of een kopie van het identiteitsbewijs beschikbaar is; De laatste 2 gegevens moeten in dit scherm handmatig kunnen worden ingebracht c.q. gewijzigd. Gewijzigd Het programma biedt de mogelijkheid om aan te geven dat alle kan- 2.2.2 (Nr. 5) didaten op een lijst, dan wel alle kandidaten tot een op te geven nummer de zelfde zijn in alle kieskringen. Programma 1 voor politieke partijen moet geschikt zijn om in 1 PC of 2.2.2 groep van PCs kandidaten voor meerdere kieskringen in te brengen 2.2.4 volgens alle varianten die de Kieswet toestaat. Daarbij behoeven de 2.2.5.1 gegevens van een kandidaat die in meer dan 1 kieskring kandidaat wordt gesteld slechts 1 maal te worden ingebracht. Voor referenda worden een apart programma 4a ontwikkeld dat een 2.6 deel van de functionaliteit van programma 4 bevat. In dit programma worden het aantal kiesgerechtigden, de vraagstelling en de mogelijke antwoorden met de hand ingebracht. Het levert een EML 510 bestand en een rapport dat de basisgegevens bevat voor het opstellen van een proces verbaal. Het rapport bevat absolute aantallen en percentages. Programma 4 (invoer en samenvoegen stemtotalen) van de OSV 2.5.2.2 bevat een statusscherm. Op dit scherm staat bij de gemeente een lijst van stembureaus, bij het hoofdstembureau een lijst van gemeentes en bij het centraal stembureau een lijst van hoofdstembureaus. Bij elk daarvan staat met tekst en een kleur aangegeven in welke status de invoer van gegevens ervan zich bevindt. Door op het statusveld te klikken wordt een detailscherm zichtbaar, 2.5.2.6 waarop alle doorlopen statussen zijn vermeld met de tijdstippen van statuswijziging en de userid van de uitvoerder.


PAGINA 241 VAN 242


BRONVERMELDING [1]

[2]

[3]

Beschrijvend document Europese aanbesteding ontwikkeling en beheer Ondersteunende Software Verkiezingsproces (OSV), Documentnummer 20080000272388, Kiesraad 2008, aangepaste versie 26-06-08 Nota van Inlichtingen d.d. 24 juli 2008 in het kader van de openbare EUaanbesteding OSV (2008-272388) inclusief aanvullingen (EU-publicatienummer 2008/S42-058528) Election Markup Language (EML), Version 5.0, Schema Descriptions, OASIS Standard, 1 December 2007, Copyright © OASIS® 1993–2007


PAGINA 242 VAN 242

GEDETAILLEERDE SPECIFICATIE

Recommend Documents