VERANKEREN EN BALANS BEHOUDEN
ACTUALISATIE 2015
GEBIEDSONTWIKKELING PIUSHAVEN STEDENBOUWKUNDIGE VISIE
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
2
18 18 20 23 30 32 33 34 36 38 79
Hoofdstuk 3 Stand van zaken Openbare Ruimte 3.1 Havenpark van visie 2007 tot DO noordoever, Weth. Baggermanlaan en brug Den Ophef 3.2 Ontwikkelingen in de openbare ruimte 3.3 Havenpark Zuid DO 2015 3.4 Watergebruiksplan, actualisa e 2013 3.5 Lichtplan 3.6 Levend Podium 3.7 Horeca ves gingen 3.8 Openbare ruimte- Beheer en Kwaliteit
Hoofdstuk 4 Stand van zaken Deelplannen
Hoofdstuk 5 SamenvaƩend totaalbeeld
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
12 13 13 16
4 7
4
Pagina
Hoofdstuk 2 Programma 2.1 Programma sche iden teit van deelgebieden 2.2 Deelgebieden 2.3 Ontwikkelingsgebieden volgens raamovereenkomst
Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Stedenbouwkundige visie gebiedsontwikkeling Piushaven actualisa e 2015 1.2 Historie
INHOUDSOPGAVE
3
plannen die gerealiseerd zijn plannen in uitvoering plannen in verkoop plannen in bestemmingsplanprocedure loca es ingevuld met jdelijk gebruik als tussenfase plannen in ontwerpfase (ná ondertekening raamovereenkomst) plannen in stadium van stedenbouwkundige visie (planvorming op middellange en lange termijn, nog zonder contractpartners)
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Verankeren en balans houden. In de periode 2013 – 2015 werd de financiële en economische crisis in de woningbouw voor de ontwikkelaars zo goed als overwonnen. Verschillende deelplannen in de wachtstand zijn doorontwikkeld en staan op het punt van realisa e of zijn recent met de bouw gestart. De marktwerking schijnt hersteld te zijn. De verkoop gaat goed. En voor loca es met zicht op het water is zelfs opnieuw vraag naar appartementen.Daar waar de defini eve herontwikkeling op zich laat wachten nemen ontwikkelaars ini a even om met jdelijk gebruik het gebied op de kaart te ze en en te zoeken naar een nieuwe aanpak in combina e met ini a even van bewoners en ondernemers. Het succes van Piushaven Levend Podium, de sociaal-culturele programmering, hee zich doorgezet en vertaald in grotere bekendheid en apprecia e van de recrea eve kwaliteiten van de Piushaven. Dit wordt ondersteund door de komst van horeca ondernemers en detailhandel. De Piushaven is niet meer alleen het gebied waarin de ontwikkelaars dominant ac ef zijn.
1.1 Stedenbouwkundige visie gebiedsontwikkeling Piushaven actualisaƟe 2015
Met het voortschrijden van de jd en de realisa e van de deelplannen wordt de stedenbouwkundige visie in steeds grotere mate een fotoboek van gerealiseerde projecten.
• • • • • • •
In de stedenbouwkundige visie actualisa e 2015 wordt, net als in vorige versies, onderscheid gemaakt in de volgende categorieën plannen:
Voor u ligt de stedenbouwkundige visie gebiedsontwikkeling Piushaven, actualisa e 2015. Het is de vijfde uitgave in de tweejaarlijkse reeks, zowaar een jubileum en we zijn dan ook verheugd over de resultaten die we boeken en die belee aar zijn in het gebied.
HOOFDSTUK 1 - INLEIDING
De stoffigheid en de porositeit in het gebied is tot op heden al jd een inspira ebron geweest voor specifieke en kwaliteitsvolle oplossingen. Dat geloof en vertrouwen moet blijven en vraagt ook dat we de kansen die nieuwe ini a even bieden goed integreren. Bovendien moeten we geduld blijven hebben met de gebieden die nog niet tot herontwikkeling zijn gekomen.
4
De deelplannen moeten ook in veranderde economische jden blijven focussen op voldoende dichtheid en bijzondere inpassingen in de omliggende buurten en niet verwateren tot vinex oplossingen met een plusje.
In de periode vanaf 2011 is de intensiteit in het gebied onder het credo “voor stad en buurt” in belangrijke mate toegenomen. Steeds meer ini a efnemers en ini a even worden door de levendigheid aangetrokken en zoeken zowel in de jdelijkheid als met het oog op een defini eve ves ging een plek in het gebied. Het gevolg is dat de aandacht steeds meer komt te liggen hoe het func oneren van de Piushaven in de defini eve plooi moet vallen. Hoe de inrich ng, het gebruik en de sferen op elkaar moeten worden afgestemd. Het gaat er steeds meer om de gewenste iden teit goed te verankeren en de balans te bewaken in afstemming met de huidige bewoners en “ambassadeurs” van het gebied. De Piushaven in de huidige toestand is niet alleen succesvol maar ook kwetsbaar. Te veel horeca is niet goed. Alleen horeca is te eenzijdig. Er is verbreding nodig in de rich ng van cultuur. Te veel ac viteiten op het water kan de haven vercommercialiseren tot een pretvijver, terwijl de leegte van het water nu de aantrekkelijke verpozing biedt vanaf een aangenaam terras op de kade. Het oeverpark met haar ecologische oevers moet vooral een park blijven, vrij toegankelijk en niet op willekeurige plaatsen geannexeerd worden door terrassen.
Dankzij de realisa es van deelplannen door ontwikkelaars en par culiere ondernemers, het gereedkomen van grote delen van de openbare ruimte aan de noordoever en de intensivering van het watergebruik is de beleving van het gebied niet alleen meer gefocust op de havenkom. Langzaam aan dringt de vernieuwing door over het hele Piushavengebied en komt de diversiteit aan sfeer en gebruik op het stedelijk netvlies.
Nieuwe bewoners, ook de jdelijke gebruikers, ondernemers en bezoekers zijn de nieuwe ambasadeur van het geied geworden. Recent citaat uit een brief van een bewoner “Het Piushavengebied is werkelijk mooi en aantrekkelijk zoals het nu is, trendy, cool en sexy”
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Bovenal moeten we in deze context blij zijn dat ontwikkelaars en gemeente de financiering van Piushaven Levend Podium, de sociaal-culturele programmering, met drie jaar hebben verlengd t/m 2017. Doelstelling is dat het programma Levend Podium vanaf 2018 zoveel mogelijk verankerd wordt in het gebied. Dit vereist dat ac viteiten en organisa e worden overgenomen door bewoners, ondernemers en ac eve zelfstandige par jen. De uitdaging zit in het feit, dat enerzijds het terug stappen in een vastgelegd tempo, niet naadloos aansluit op het instaptempo van nieuwe par jen. Daar wordt stevig aan gewerkt.
5
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
6
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
1.2 Historie
Ontwikkelingsvisie Piushaven 2002 De ontwikkelvisie formuleert de basisuitgangspunten voor de herontwikkelingen van het plangebied Piushaven. Er wordt ingezet op de omslag van verouderde industrieterreinen naar een gevarieerd en levendig centrumstedelijk woonmilieu, dat door de aanwezigheid van water uniek en onderscheidend is ten opzichte van andere stadsdelen. De Ontwikkelingsvisie Piushaven is op 18 februari 2002 door de gemeenteraad vastgesteld
7
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
e 2015: sinds enkele jaren is de Regiegroep uit 2005 vervangen door het overleg Ronde Tafel (alle ontwikkelaars onder voorzi erschap van supervisor Riek Bakker) en sinds 2014 is er het het CPP overleg, het Communica e Pla orm Piushaven, waarin alle bewoners- en ondernemersorganisaes uit het gebied vertegenwoordigd zijn (Bewoners Pla orm Piushaven, Planteam Openbare Ruimte, Schippersvereniging, S ch ng Thuishaven Tilburg, Wijkraad Fa ma, Wijkraad Koningshaven, Buurtraad Armhoef, Ondernemersvereniging AaBe fabriek, Ondernemersvereniging Piushaven)
1Actualisa
Bij de eerste stedenbouwkundige visie is begin 2008 door de gemeenteraad besloten het regiedocument te vervangen door een stedenbouwkundige visie die de flexibiliteit biedt die nodig is voor een dergelijke langlopende binnenstedelijke gebiedsontwikkeling. Het standpunt is nog steeds dat we liever denken en spreken over een stedelijk web van rela es en we hebben de afspraak gemaakt de stedenbouwkundige visie tweejaarlijks te actualiseren.
In 2007 presenteert de visie een structuurbeeld dat vooral gericht is op het posi oneren van de deelloca es ten opzichte van elkaar en ten opzichte van de omringende stad. Dat beeld moet houvast geven bij het uitwerken van deelloca es en moet toelaten nieuwe actualiteiten en ontwerpinzichten met het gebied verbinden.
Stedenbouwkundige visie 2007 Ter vervanging van een eerder opgesteld Regiedocument is op 7 april 2008 door de gemeenteraad van Tilburg de stedenbouwkundige visie Piushaven vastgesteld. De stedenbouwkundige visie houdt rekening met de lange ontwikkelings jd van het Piushavengebied. De ruimtelijke kaders en het procesma ge karakter van de gebiedsontwikkeling zijn in dit document op elkaar afgestemd. Deze visie zal elke twee jaar worden verfijnd of bijgesteld op basis van nieuwe feiten, ontwerpervaringen en inzicht in planningsrisico’s. Een dergelijke dynamische benadering van de stedenbouwkundige opgave past in de afspraak om de concre sering van de plannen te begeleiden vanuit een organisa estructuur die bestaat uit het Projectbureau Piushaven, het Kwaliteitsteam en de Regiegroep 1, waarin ondermeer de bewoners en marktpar jen vertegenwoordigd zijn.
Structuurbeeld 2007
8
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Bestemmingsplan 2010
De periode 2009 – 2011 stond in het teken van samenhang en samenwerking. Dank zij deze houding van marktpar jen en gemeente zijn / worden projecten daadwerkelijk gerealiseerd. Ondanks de financiële en economische crisis staan de bouwkranen in de Piushaven en door de sociaal-culturele programmering Levend Podium is het gebied rondom de havenkom meer tot leven gekomen. De ingeslagen weg is een bewijs van goede samenwerking maar ook van geloof en volharding die angst en twijfel in moeilijke jden hee weten te overwinnen. Voorwaar niet evident
Structuurbeeld Piushaven 2009 In 2009 gee de visie een structuurbeeld als voorzet voor een beheerbestemmingsplan met wijzigingsbevoegdheden. Daarmee wordt aan de gebiedsontwikkeling een juridisch kader gegeven dat toelaat duidelijk te maken waar we naar toe willen, zonder inspraak uit te sluiten op het moment dat het ertoe doet (een concreet plan) en zonder al te veel defini eve vormelijke beslissingen die teveel vooruitlopen op marktcondi es. In 2010 is op grond van de visie het bestemmingsplan opgemaakt en in 2011 in werking getreden.
Structuurbeeld 2009
9
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
De periode 2011 - 2013 hee zich vooral gericht op het inpassen van nieuwe ontwikkelingen in de openbare ruimte en het verder concre seren van deelplannen. Op hoofdlijnen zijn er geen grote verschuivingen of gewijzigde inzichten in de visie ontstaan, maar de uitvoering van verschillende deelplannen is wel door toedoen van de (inmiddels verder voorbijgaande) financiële en economische crisis vertraagd.
Stedenbouwkundige visie 2011 In 2011 ligt de focus van de visie op de planvorming van deelgebieden, het zoeken naar marktconforme programma´s en architecturale oplossingen die naar de huidige inzichten afzetbaar en gewenst zijn, zonder de programma sche en financiële kaders van de gebiedsontwikkeling onderuit te halen.
10
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
De periode 2013-2015, op hoofdlijnen zijn er geen grote verschuivingen of gewijzigde inzichten in de visie ontstaan, maar de uitvoering van verschillenden deelplannen is wel door toedoen van de (inmiddels verder voorbijgaande) financiële en economische crisis vertraagd.
Stedenbouwkundige visie 2013. In de stedenbouwkundige visie, actualisa e 2013 is de focus gelegd op het inpassen van nieuwe ontwikkelingen in de openbare ruimte en is verslag gedaan van de stand van zaken van de deelplannen. Deelplannen zijn binnen de kaders van het beheerbestemmingsplan ontwikkeld en in procedure gebracht. In het bestemmingsplan is geregeld hoe we omgaan met de programma sche uitgangspunten en hoe het proces van feitelijke planvorming verloopt. Een deelplan gaat pas in procedure na goedkeuring van het Kwaliteitsteam nadat die kennis hee genomen van het gekwalificeerd advies van het planteam dat is samengesteld uit betrokkenen. In de periode 2011 – 2013 is niet alleen gebouwd. Er zijn nieuwe bewoners en ondernemers in het gebied gekomen en door toedoen van de sociaal-culturele programmering ‘Piushaven Levend Podium’, wordt de Piushaven succesvol als recrea ef binnenstedelijk woongebied. De Piushaven onderscheidt zich ten opzichte van de binnenstad en Spoorzone door een veelzijdig recrea ef karakter van de openbare ruimte. Het water, het oeverpark, de bruggen, het in elkaar schuiven van natuur en stad, en de inbedding van de deelplannen in de bestaande woonbuurten vormen samen een uniek ruimtelijk kader dat de balans houdt tussen de buurten en de stad. Het gebied straalt in gewone doen een zekere rust uit die afgestemd is op het wonen, maar leent zich uitstekend voor allerhande evenementen op en rondom het water met een aantrekkingskracht op stedelijk niveau. De programmering van ‘Piushaven Levend Podium’ toont aan dat de openbare ruimte een aantrekkelijk milieu is voor allerlei grada es van stedelijk gebruik en sfeer. Het gaat van rus g zi en op een terras aan het water, wandelen, joggen, luieren op het stadsstrand, tot een filmavond op het water, tot culinaire en poë sche boo ochten, tot zwemwedstrijden, schaatsen, een drakenboo es val, het lichtjesfeest en de blijde intocht van Sinterklaas. De sfeer varieert van ingetogen tot uitbundig en van individueel gebruik tot het aanspreken van de stedelijke massa. Piushaven komt in deze periode tot bloei en laat een kwaliteit laat zien die én een toegevoegde waarde gee aan het wonen én een toegevoegde waarde gee aan de binnenstad. Precies die combina e biedt een uniek stedelijk profiel dat verdere uitbouw en professionalisering verdient door aansturing en samenwerking.
11
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Waarden die van toepassing zijn op de economische ambi e van het gebied zijn: • Lef en Kwaliteit • Bijzonder en Ongewoon • Ambi eus en Duurzaam • Vakmanschap en Leren
In deze visie richt het economisch programma zich op: het behoud van de authen citeit en het industriële karakter van de haven; • het behoud van karakteris eke panden in combina e met hedendaagse en contrastrijke architectuur • hoogwaardige inrich ng van de openbare ruimte, s mulering van de stedelijke belangstelling door o.m. het Levend Podium en versterken van de rela es met het buitengebied, om een aantrekkingskracht uit te oefenen op bedrijvigheid en unieke concepten.
In juni 2010 is onder leiding van de marktpar jen in afstemming met het kwaliteitsteam en het projectbureau een programma sche visie gemaakt onder de tel: Piushaven, Stedelijke veelzijdigheid aan het water. Dit document is nog steeds rich nggevend voor de programma sche diversiteit van gebiedsontwikkeling Piushaven De belangrijkste ambi es zijn: • een duidelijk profiel en onderscheidend karakter ten opzichte van andere binnenstedelijke ontwikkelgebieden; • het op maal benu en van zowel de stedelijke als natuurlijke kwaliteiten; • het aantrekken van nieuwe bewoners die het samengaan van wonen, werken, cultuur en recrea e omarmen.
HOOFDSTUK 2 - PROGRAMMA
12
Deelgebieden Piushaven Piushaven bestaat uit vijf (wijkgebonden) deelgebieden die elk hun eigen karakteris ek kennen. De verschillende woonmilieus en programma’s beconcureren elkaar niet maar zorgen in hun samenspel juist voor een versterking van de iden teit van Piushaven. Alle typen stedelijke bewoners, van jongeren en jonge gezinnen tot ouderen en ook werkgevers, vinden in Piushaven hun thuishaven. Door de kleur en het karakter van elk deelgebied te onderkennen, wordt het ook mogelijk de bestaande buurten bij het vernieuwde stadsdeel te betrekken. Piushaven brengt de buurt naar de stad, maar ook de stad naar de buurt.
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Zuidoever: • Pontje/oversteek tussen deelgebieden De Werf en De Waterkant • Pocketpark Lourdesplein • Herontwikkeling van het voormalige projectbureau Hoevenseweg tot Villa Pastorie (B&B) • Pocketplein met commerciële invulling bij Fabriekskwar er Noord • Passanten-& museumhaven • AaBe-fabriek
13
Havenkom: Een dynamische stedelijkheid, waarin diverse ontmoe ngsplaatsen (horeca en werken) een plek krijgen. De Havenkom krijgt een eigenzinnige iden teit en sfeer die aansluiten bij het Centrum Zuid met haar onderwijsinstellingen, stedelijke voorzieningen en pleinen. Ook kent het gebied via het Piusplein een aanslui ng op het stadscentrum en het kernwinkelgebied. Heuvel, Centrum Zuid en Havenkom vormen straks een stedelijke driehoek met duidelijk onderscheiden en elkaar aanvullende bronpunten die de beleving van de binnenstad verruimen en versterken.
Het Piushaven gebied hee /krijgt een aantal ankerpunten. Het betre fysieke en/of programma sche ingrepen die essen eel zijn voor een helder profiel van Piushaven. Vanuit de binnenstad gezien komt een bezoeker van Piushaven de volgende ankerpunten tegen:
Noordoever: • Een levendige noordkade met horeca; • De nieuwe brug ‘Den Ophef’ van John Körmeling. • Pocketpark in deelplan Havenmeester • Gezondheidscentrum Prinsenhoeven • Speelplek De Holle Boom en centraal “plein” aan het water (in deelgebied De Werf) • Het Bonbonnetje (voormalig direc egebouw gemeentewerf in deelgebied De Werf)
2.2 Deelgebieden:
2.1 ProgrammaƟsche idenƟteit van deelgebieden
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
HavenkwarƟer Noord: (Havenmeester en De Admiraal) Residen ële havenbuurt. Dit deelgebied combineert de nabijheid van de stad met de ruimtelijke ervaring van een park en het water voor de deur.
14
HavenkwarƟer Zuid: (FabriekskwarƟer Noord en Lourdeskade) Een gezinsvriendelijke havenbuurt, waar mensen elkaar kennen en opzoeken voor gezamenlijke ac viteiten. In samenwerking met par jen is in 2010 een stedenbouwkundige visie voor dit gebied ontwikkeld en hee geleid tot een duidelijker beeld omtrent de iden teit en de posi onering van deze centraal gelegen loca e. Na deze exerci e is besloten uitwerking te geven aan het plandeel Lourdesplein en de loca e Fabriekskwar er Noord naar de verdere toekomst te verschuiven.
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
De Werf: Sta g wonen aan het Havenpark en een sterke buur radi e. Afronding van Armhoef, dat daarmee aan het water komt te liggen.
KanaalkwarƟer, nu genoemd Nieuw Jeruzalem: (o.a. Aan de Waterkant en Houbenstaete) Wonen aan het water en recrea eve voorzieningen. Nieuw Jeruzalem hee een directe rela e met het buitengebied Moerenburg, dat de entree vormt tot het Groene Woud. In de periode vanaf 2010 is de scheiding tussen Jeruzalem en Kanaalkwar er opgeheven en ingeruild voor gebiedsgerichte aanpak die geleid hee tot een integraal stedenbouwkundig plan voor Nieuw Jeruzalem dat gedragen, wordt door Triborgh, Tiwos en de projectorganisa e Piushaven.
15
7 8 9 10
1 2 3 4 5 6
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Cementbouw Havenmeester Galjoenstraat Noord Spinaker (eerder genoemd Dienstencentrale) De Werf Kanaalzicht, De Waterkant (in samenhang met Jeruzalem, dat buiten de raamovereenkomst valt) Lourdesplein Fabriekskwar er Noord Wolstad AaBe-fabriek
De volgende loca es zijn ini eel onderdeel van de ontwikkelingsvisie (2002) en de raamovereenkomst (dec. 2005):
2.3 Ontwikkelingsgebieden volgens raamovereenkomst
Volgende recente par culieren ini a even zijn: A.Diverse percelen in de Koopvaardijstraat B. Het Havenmeesterhuisje op de hoek Piushaven-Koopvaardijstraat
ParƟculiere iniƟaƟeven tot 2015 Vanaf 2007 tot op heden zijn volgende parƟculiere iniƟaƟeven aan de lijst van deelprojecten toegevoegd 11 Piushaven 21, Heavens Kitchen, gerealiseerd. 12 Piushaven 20, Falcon, gerealiseerd. 13 Parkeerterrein Schoenerstraat, in uitvoering. 14 De Admiraal (voorheen Vehorn), gerealiseerd. 15 Middenpier, jdelijke horeca, in ontwerpfase. Achteraan de nummering 16 Plato/Amarant, St. Josephstraat – Prinsenhoeven, gerealiseerd. 17 Gezondheidscentrum, Prinsenhoeven, gerealiseerd. 18 Villa Pastorie (voormalig projectbureau), Hoevenseweg 2, gerealiseerd. 19 IJzergieterij (voormalige Jumbo), in uitvoering. 20 Kerktoren Lourdeskerk, kantoorgebouwtje, in ontwerpfase. 21 Houbenstaete, TIWOS fase1, appartementsgebouw, gerealiseerd. 22 TIWOS, Twentestraat, grondgebonden woningen, aanvraag omgevingsvergunning. 23 Sligro, Ringbaan Zuid, uitbreiding, gerealiseerd.
16
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
17
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
In 2009 is het DO voor de noordoever vastgesteld. Daarna zijn de ontwerpinzichten, materiaal- en productkeuzes verwerkt in een handboek openbare ruimte en beeldkwaliteitsplan voor het hele havenpark. In de periode 2011 – 2013 zijn delen van het noordelijk oeverpark gerealiseerd en ook de noord-zuid route die het Leypark, via de Wethouder Baggermanlaan, de brug Den Ophef van John Körmeling met het pocketpark van de Havenmeester verbindt. De verbinding naar het buurtparkje en de brede school bij de Hoogvensestraat via de loca e Galjoenstraat Noord wacht nog steeds op realisa e om het achterliggende woongebied Hoogvenne ‘kind- en buurtvriendelijk’ te verbinden met Piushaven en het Leypark.
In 2007 is de visie voor het havenpark vastgesteld. De visie is in de DO fase voor de noordoever aangepast en afgestemd op aangrenzende deelloca es: de loca e Rijkswaterstaat, de Werf, de Spinaker en Havenmeester. De belangrijkste aanpassingen zijn: • het toevoegen van de loca e Rijkswaterstaat aan het oeverpark; • een specifieke inpassing van de verkeerscircula e in het deelplan de Werf; • een specifieke inpassing van het speelterrein De Holle Boom; • het oprekken van het gedeelte parkerf rich ng Havenmeester door kromming van de buurtontslui ngsweg Havendijk noord; • opdeling van de loca e Spinaker zodat de Galjoenstraat uitmondt en aansluit bij het oeverpark. • meer con nuïteit en ecologische kwaliteit van de oever.
3.1 Havenpark: van visie 2007 tot DO noordoever, Weth. Baggermanlaan en brug Den Ophef.
HOOFDSTUK 3 - STAND VAN ZAKEN OPENBARE RUIMTE
DO Noordoever
Visie 2007
18
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
19
De verbinding die via de Piushaven (al dan niet over het water) gelegd kan worden tussen de groene gebieden als Moerenburg en het Leijpark, biedt veel aanknopingspunten voor recrea eve func es in het Piushavengebied. Deze recrea eve func es vormen niet op zichzelf de economische drager van het gebied. Wel kunnen zij ac viteiten genereren die karakter geven, haar authen citeit zichtbaar maken en de Piushaven die uitstraling geven die het voor bedrijven aantrekkelijker maakt als ves gingsloca e.
Moerenburg
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Brug Den Ophef
20
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Uit diverse overleggen met bewoners, planteams, s ch ng thuishaven, ondernemers en ontwikkelaars zijn toen de volgende vragen naar voren gekomen: • een goede inrich ng van het Vendelierspark; • behoud van het zicht op het water; • meer aandacht voor de beeldkwaliteit van de museumhaven; • informa eborden over historische schepen en havengeschiedenis geïntegreerd in het oeverpark; • bergingen voor de woonboten geïntegreerd in het oeverpark; • versterking van de verblijfskwaliteit van de middenpier als publieke stedelijke ruimte; • de aanleg van sloepenhavens en aanlegsteigers; • terrassen aan het water; • betere infrastructuur ter ondersteuning van blijvende evenementen; • spor eve aanleidingen in het oeverpark; • versterking van de recrea eve betekenis van het water en het oeverpark middels interac ef lichtplan. • par culiere ini a even voor nieuwe horeca ves gingen. • De verkeerssitua e Piushaven hee con nue aandacht. • In 2016 staat het mobiliteitsplan op de stedelijke agenda en Piushaven maakt daar deel van uit
De uitwerking van de noordoever hee voorrang gekregen op de zuidoever wegens de voortgang in de uitvoering van die deelplannen. Aan de zuidzijde lag de focus tot 2013 op de uitwerking van de deelplannen Nieuw Jeruzalem en Lourdeskade en is visie op het havenpark niet verder uitgewerkt. In de periode 2011 – 2013 is parallel aan de deelplanontwikkelingen het gebruik van de openbare ruimte door de ac viteiten van Piushaven Levend Podium en de komst van nieuwe bewoners en ondernemers aanzienlijk toegenomen, wat hee geleid tot nieuwe wensen inzake gebruik en ruimtelijke kwaliteit.
3.2 Ontwikkelingen in de openbare ruimte.
21
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Brug Den Ophef
22
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
DO Noordoever contour opgave Zuidoever
3.3 Havenpark Zuid, DO 2015
23
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Vier ontwerpthema’s. • Stedelijk ontvangst in de Havenkom • Parkstad bij de Weth. Baggermanlaan • Stedelijke ontmoe ng tussen de oude brug en het viaduct Ringbaan Oost • Parklandschap rondom De Waterkant tot aan de Meierijbrug.
Uitgangspunten. • con nuïteit van de Piushaven • vergroten ruimtelijke kwaliteit haven • verruimen van de oevers • de samenhang tussen het oeverontwerp en de zuidelijke deelgebieden • ecologie en park • samenhang met de noordoever
In 2013 hee de gemeente, na een selec eprocedure, opdracht gegeven voor het ontwerp van de Zuidoever, waarbij de wensen uit het bewonersoverleg zijn meegegeven. Tevens is gevraagd nieuwe gebruiksvormen van de parkruimte, zowel aan de noord- als zuidoever, in het totale oeverpark te integreren. Thans is het DO gereed en zullen delen daarvan in rela e tot deelplanontwikkelingen gerealiseerd worden
24
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
De Havenkom. Vergroten van de ruimtelijke kwaliteit van de havenkom door: • aanleg loopsteigers en zitvlonders • aanwijzing van de middenpier voor jdelijke horeca • herinrich ng van het Vendelierspark • doortrekken van klinkerbestra ng rondom de (oorspronkelijke) havenkom • herinrich ng van de groenperken bij het appartementencomplex aan de Tamboerskade • Verplaatsing van het schip aan de middenpier naar de Vendelierskade en posi onering van de schepen volgens het WBP, rekening houdend met de huidige juridische mogelijkheden
25
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Parkstad. • De Weth. Baggermanlaan / Jan van Rijzewijkstraat op de kaart ze en als onderdeel van het wandelrondje Piushaven – Leijpark – Wilhelminakanaal met een verbinding naar het Landschap van Allure en Moerenburgh via de Meijerijbaan. Dit vraagt bijzondere aandacht voor de oversteekplaats bij Ringbaan Zuid en de entree naar het Leijpark. • De landschappelijke kracht van de Piushaven ondersteunen en de parkzone definiëren door het plaatsen van hagen en half verharde paden in de parkzone. • Herinrich ng van het pocketpark Antoon van Rijenplein • Behoud van de sloepensteiger bij de brug. • Een betere inrich ng van de entrees naar de schepen ten behoeve van fietsen en kliko’s.
26
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Stedelijke ontmoeƟng bij de draaibrug. De draaibrug markeert de overgang van binnenstad naar een landschappelijk ensemble gevormd door de brug, het brugwachtershuisje, de vrijstaande woning op de hoek Havendijk – Hoevenseweg, Villa Pastorie en de IJzergieterij. Met het plan Lourdesplein wordt een pocketpark en een appartementsgebouw aan het ensemble toegevoegd en worden de voetstukken van het talud van Ringbaan Oost vergroend. De verblijfskwaliteit van de oevers wordt versterkt door het terras van Villa Pastorie en de aanleg van een vis- en wandelsteiger.
27
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Ecologisch beheer en oeverbeplanƟng. Na realisa e van Havenpark Zuid evenals Havenpark Noord met onderhoudsniveau A ecologisch worden beheerd. Om een goede balans te houden tussen de zichtbaarheid van het water vanaf het oeverpark en de begroeiing zullen bomen en struiken gesnoeid en gerooid worden, maar ook nieuwe als nieuwe aanplan ngen worden aangebracht.
Parklandschap. Het parklandschap omzoomt de uitloop van de kanaalarm in het Wilheminakanaal door verruiging en vers lling van de parkruimte. De padenstructuur sluit aan op de straten en groene ruimten van De Waterkant en maakt bij de Meijerijbaan aanslui ng op de brug die toegang gee naar Moerenburgh en het Landschap van Allure. Samen met het pontje tussen Nieuw Jeruzalem en Armhoef wordt daarmee een wandelronde gerealiseerd rondom de kop van Piushaven.
28
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
29
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
De visie is bij de presenta e van de actualisa e van de stedenbouwkundige visie 2013 door de Raad vastgesteld en in 2015 vertaald in een nieuwe havenverordening. De vaststelling daarvan is nog in behandeling. De havenverordening is een noodzakelijk juridisch instrument om op langere termijn de ambi es van de visie te kunnen waarmaken
Herijking Watergebruiksplan: Visie. Het waterprogramma van de haven van Tilburg staat ten dienste van de stad en omgeving, het wonen, werken en recreëren. Daarom wordt gestreefd naar een levendige haven waar boten komen en gaan. Beeldkwaliteit van func es en gebruik wordt in betere balans gebracht met comfort en wensen van de gebruikers zelf. De haven moet beheersbaar blijven en Tilburg moet blijvend kunnen sturen op func es en beeldkwaliteit. Daartoe worden contracten met gebruikers doorlopend getoetst op gemaakte afspraken en is er ruimte voor vaste én jdelijke func es. Nieuwe ini a even voor watergebruik worden bevorderd, evenals evenementen. In de ontwikkelingsfase van de Piushaven is ondersteuning van deze so ware essen eel. De financiële basis voor exploita e van de haven wordt breder gemaakt door verhoging van een deel van de tarieven waar dat verantwoord is om het gewenste aantal gebruikers te behouden.
Aanleiding In 2002 is voor de Piushaven een ‘Watergebruiksplan’ gemaakt. Op dat moment stond de ontwikkeling van de gebiedsontwikkeling Piushaven in de kinderschoenen. Er was sprake van planvorming voor grootschalige herontwikkeling van het gebied, er waren enkele bestaande gebruikers en er was een zeer ac eve groep inwoners en gebruikers die zich hard maakten voor een goed func onerende haven. De ambi e van Tilburg en de bestaande belangen samen vormden de basis voor het Watergebruiksplan, dat als doel had het water te posi oneren als centrale openbare ruimte in de gebiedsontwikkeling. Na 10 jaar is veel gebeurd. Het watergebruik is toegenomen en de plannen rond de haven krijgen steeds concreter vorm.
3.4 Watergebruiksplan, actualisaƟe 2013.
30
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
31
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Aanleiding In het kader van de bestuursovereenkomst Samen Investeren tussen het provinciaal bestuur van Noord-Brabant en de B5 gemeenten, is aan de gemeente Tilburg het project Leisure Boulevard toegekend op voorwaarde dat subsidiebijdrage vóór 31 december 2013 besteed moest zijn. Er is gekozen voor een interac ef lichtplan met het water als de ruimtelijke drager. Het lichtplan is opgezet als een groeimodel met deelprojecten die gefaseerd worden gewerkt en gerealiseerd. Enkele onderdelen zijn in 2013 gerealiseerd om aan de subsidievoorwaarden te voldoen. Voor de andere deelprojecten moeten aanvullende middelen en subsidies worden gezocht. In 2014 is samen met het BKKC een selec eprocedure gehouden voor de keuze van projecten en kunstenaars. In de selec ecommissie waren ook leden van het POR vertegenwoordigd met gekwalificeerd adviesrecht. Het hee geleid tot een viertal lichtkunstprojecten die voor uitvoering in aanmerking komen mits externe middelen kunnen worden gevonden. Voor de S ch ng Piushaven Levend Podium was de LOVE BOAT het object met de meest crea eve verbindende mogelijkheden voor het gebied. Begin 2015 hee het college besloten om uit het cofinancieringsfonds voor de realisa e van de tweede fase van het herijkte Lichtplan “Love Boat/Led it be”een budget beschikbaar te stellen. Ook besloten zij om voor de 3e en 4e fase een reservering te doen. De externe middelen voor de 2e fase komen uit de impulsgelden van de provincie, Voor de 3e en 4e fase moeten nog externe middelen gevonden worden.
3.5 Lichtplan.
32
ToelichƟng. LOVE BOAT is een lichtontwerp van studio Vollaerszwart en is geïnspireerd op het fenomeen Aurora Borealis, het noorderlicht. LOVE BOAT vormt een drijvend lichtobject. Het is een tweedehands Bakdekker uit 1932 waarbij de huid eerst voorzien wordt van een fotografische print van het noorderlicht. Vervolgens wordt de boot volledig bekleed met RGB-LED lampjes. Gezamenlijk vormen alle lampjes een 3D video-display als huid van de boot. Op deze huid zal een programma van videobeelden afgespeeld worden. Ten behoeve van het autonome karakter van het object is gekozen voor geleidelijk veranderende sfeerbeelden van het noorderlicht. LOVE BOAT krijgt een permanente ligplaats in het midden van de havenkom waar ’s avonds na zonsondergang de huid van de boot tot leven komt en een lichtspel van het noorderlicht in de haven laat verschijnen. Naast de autonome uitstraling is LOVE BOAT ook een func oneel kunstwerk. De boot kan ingezet worden voor uiteenlopende ac viteiten in de haven als trouw loca e, live muziekpodium, dj booth, de intocht van sinterklaas, Gay Pride, maar vooral als spectaculaire eyecatcher voor Piushaven en de stad Tilburg. In maart 2016 wordt de LOVE BOAT te water gelaten in de Piushaven.
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
dat gefinancierd wordt door projectontwikkelaars en gemeente,tot en met 2014. Ontwikkelaars en gemeente stellen unaniem dat het Levend Podium het gebied op de kaart hee gezet en een geweldige ondersteuning is voor de gebiedspromo e, de planontwikkeling en verkoopcijfers van woningen. Ook ondernemers hebben het gebied ontdekt, wat een structurele versterking is van de levendigheid en gewenste iden teit van het gebied. De hedendaagse programmering bied zowel nieuwe als bestaande ac viteiten en sommige ac viteiten func oneren zo goed dat ze door ondernemers zelf kunnen worden gedragen. Om de doelstelling te blijven uitbouwen is het nodig dat de programmering een mix blij van nieuwe, in eerste instan e onrendabele ac viteiten en ac viteiten die zich herhalen en door ondernemers kunnen worden voortgezet. Om die structuur te kunnen handhaven en om regie te houden op de balans tussen Piushaven wonen en Piushaven stad is besloten het programma met 3 jaar te verlengen (tot en met dec. 2017) ondersteund door financiële bijdragen van ontwikkelaars en gemeente
In eerste instan e liep het 5-jaren programma voor Piushaven Levend Podium,
3.6 Piushaven Levend Podium.
33
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Het basisthema voor de structuur van de openbare ruimte is rela e tussen natuur en stad. Het havenpark kent drie milieu´s: de havenkom (parkkade), het gedeelte tussen de brug Den Ophef en de draaibrug (parkweg) en het gedeelte vanaf de draaibrug tot aan het Wilhelminakanaal (parkerf). Met deze geleding brengen we de natuur naar de stad en de stad naar de natuur. De stedelijke dynamiek volgt deze opzet voor horecaloca es en andere voorzieningen die begrepen zijn onder gemengde doeleinden. Horecaloca es zijn vooral gewenst en toegestaan aan de noordzijde van de havenkom als aanknoping bij de binnenstad. Het gebied loopt vanaf de Koopvaardijstraat tot de hoek van Havenmeester fase 2. Het aantal horecaloca es voor dit gebied zijn in het bestemmingsplan niet strikt vastgesteld. We stonden tot nu toe open voor meer horeca om levendigheid in het gebied en de verblijfskwaliteit in de havenkom te s muleren, maar de intensiteit ervan mag niet leiden tot een horeca concentra egebied. In eerste instan e hebben we ingezet om de vraag naar horeca ves gingen beter af te wegen. Maar het succes van de havenkom hee vrij snel aanleiding gegeven om defini ef te gaan bepalen waar en hoeveel defini eve horeca ves gingen tot categorie 2 in het gebied zijn toegestaan. Dit is nodig om de balans te bewaren tussen woonsfeer en stedelijke sfeer en niet te verglijden tot een horeca concentra egebied, wat zeker ook niet door de bewoners van het gebied wordt gewenst.
3.7 Horeca vesƟgingen.
34
LocaƟe Middenpier. Afgelopen periode zijn door bewoners, ondernemers en bezoekers in toenemende mate bedenkingen gerezen over de invulling van deze horecaloca e in de bestemmingszone bedrijfsvaartuigen aan de noordkade. De invulling creëert te veel een dichte wand aan de kade en belet het zicht op de havenkom dat de Piushaven zo tot een succesvolle openbare ruimte maakt. Om die reden is besloten deze loca e niet meer in te vullen en is voorgesteld de func e te verplaatsen naar de middenpier, als onderdeel van het ontwerp voor Havenpark Zuid. In overleg met de opdrachtgevers is een architectenselec e gestart. Er is een visie gevraagd op de opgave die door een commissie wordt beoordeeld. Daarin zijn vertegenwoordigd: de opdrachtgevers, leden van het Kwaliteitsteam, een vertegenwoordiger van het POR en een lokale horeca ondernemer. De levensduur van de horeca, op basis van erfpacht, is beperkt tot 2033. Dan loopt de erfpacht af van het achterliggende appartementsgebouw op de Tamboerskade en willen we de handen vrij hebben voor een geheel nieuwe ontwikkeling voor de nu “geamputeerde” havenkom. In opvolging van bewonersoverleg is in het Vendelierspark ook een uitgi epunt opgenomen ter ondersteuning van de sfeer en verblijfskwaliteit in het parkje. Het is bedoeld als uitgi epunt, qua exploita e gebonden aan de horeca op de middenpier en in geen geval met de mogelijkheid om uit te groeien tot zelfstandige horeca. Indien de uitbater van de horeca op de middenpier geen interesse om het uitgi epunt uit te baten, zullen we andere niet-horeca ideeën in de buurt ophalen.
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
35
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
In de afgelopen periode is een plan in werking getreden voor ecologisch beheer van de parkoevers. Met dit plan wordt het onderhoudsniveau C opgekrikt naar onderhoudsniveau A, voor zowel noord en zuidoever, en is meegenomen bij de stadsbrede actualisa e kwaliteitskaart openbaar gebied (KOG). Met dit onderhoudsplan worden drie kwaliteiten met elkaar verenigd. 1 De ecologische oevers: er wordt ingezet op de con nuïteit en de natuurlijke ruigheid van de aanwezige biodiversiteit. Onder oevers wordt verstaan de strook tussen de waterlijn en rijweg. 2 Tuinelementen: In het havenpark zijn tal van pocketparks, ofwel als onderdeel van ontwikkel gebieden, ofwel als onderdeel van bestaande openbare ruimte. In deze pocket parks komen verfijnde tuinelementen, gericht op sport, spel, verpozing voor de direct omliggende woningen. 3. Grasvelden. De resterende delen, grasvelden, onder meer bij de kop van de zuidelijke haven, zijn onderdeel van het ecologisch onderhoudsplan.
3.8 Openbare ruimte - Beheer en Kwaliteit
36
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Openbare ruimte
37
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
De Koopvaardijstraat maakt de verbinding tussen binnenstad en Piushaven. In het verleden zijn diverse pogingen geweest om de ruimtelijke en func onele rela e tussen binnenstad en Piushaven te verbeteren in samenhang met de herontwikkeling van gebouwen aan het Koningsplein. De dominante onderwerpen daarbij waren het zoeken naar betere vorm en iden teit van het Koningsplein en een visuele verbinding tussen Koningsplein en Piushaven. De herontwikkeling van Koningsplein en omgeving hee lang op de agenda gestaan als onderdeel van de stedenbouwkundige visie voor Centrum Zuid maar is stopgezet wegens onhaalbaarheid van de gewenste transforma e en de daarop volgende financiële en economische crisis. Enkel De Stadswachter bij het Piusplein werd in de context van de visie voor Centrum Zuid gerealiseerd.
Koopvaardijstraat Stedenbouwkundige visie
HOOFDSTUK 4 - STAND VAN ZAKEN DEELPLANNEN
38
De gemeente is in de Koopvaardijstraat eigenaar van het parkeerterrein en een woning. In 2005 hee de gemeente de bouw van woningen ter plaatse van de huidige parkeerplaats tegengehouden om in een later stadium, met meer opportuniteiten voor het realiseren van een betere verbinding tussen Piushaven en binnenstad, de herontwikkeling op te pakken. Vanuit deze lijst aan ini a even en het succes van Piushaven wordt de noodzaak duidelijk een stedenbouwkundige visie op te stellen voor de panden aan Piusstraat – Koopvaardijstraat en de bedrijfspanden Piushaven tot en met de hoek Barkstraat. De context voor deze studie is echter ruimer dan de plangrens van de gebiedsontwikkeling Piushaven en de rela e met de havenkom. Naast de herontwikkeling van het vastgoed zal ook de openbare ruimte van Koopvaardijstraat versneld worden aangepakt in func e van de vergroening en de aanloopstraat naar de Havenkom.
Afgelopen periode hebben eigenaren en ini a efnemers zich opnieuw gemeld. • De vraag om een supermarkt in de Piusstraat te verplaatsen naar de hoek Piusstraat - Koopvaardijstraat. De aanleidingen zijn: * de nogal problema sche ligging in verband met parkeren, laden en lossen. * diverse eigenaren die hun eigendom willen verkopen. * de ontwikkelpoten e van de ( jdelijke) parkeerplaats in de Koopvaardijstraat. • De vraag om de panden van Hopmans in de Koopvaardijstraat te herontwikkelen. • De vraag naar herontwikkeling van het bedrijfspand waar voorheen de Harense Smid zat (= Piushaven 31) • De vraag naar herontwikkeling van de bedrijfspanden op de hoek Barkstraat – Piushaven.
Project Piushaven hee zo’n acht jaar geleden besloten eerst vanuit eigen kracht de eigen loca es tot ontwikkeling te brengen en vanuit het succes van de gebiedsontwikkeling met meer zeggingskracht de verbinding tussen Piushaven en binnenstad weer op de agenda te ze en. Daarin speelt ook het argument dat de Koopvaardijstraat geen ontwikkelgebied is, maar de gemeente hee een belangrijke posi e met het parkeerterrein.
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Oostzijde Cityring. Aan de oostzijde van de cityring ontstaat langzaamaan een ruimtelijk patroon van afwisselende hoog- en laagbouw en oude en nieuwe panden die het publieke aanzicht bepalen van achterliggende woongebieden. Deze strip is nu al herkenbaar vanaf het bankgebouw ABN-AMRO op de hoek van Heuvelring tot aan De Stadswachter in Piusstraat. Het gaat niet enkel om gebouwen aan de route Heuvelring – Heuvel – Piusplein – Piusstraat die het gevelaanzicht bepalen. Soms verruimd de strip zich tot een gebied dat direct aansluit zoals het Veemarktkwar er en de Korte Heuvel. Anderzijds leggen haaks liggende woonstraten in een rus ge sfeer verbinding tussen Piushaven en Binnenstad. Te noemen: de Korte Heuvel en St. Josephstraat, Hoogvensestraat en / Galjoenstraat die allen uitkomen bij de oude draaibrug en het Havenpark. Daarnaast kan ook een s lle verdoken groene route worden herkend naar de Havenkom via pocketparkjes in de wijk. De visie over de herontwikkeling van loca es aan Piusstraat – Koopvaardijstraat is daarmee onderdeel van een ruimere stedelijke visie over de betekenis van deze strip en is ook aanleiding om op dat stedelijk niveau verder na te denken over betere “routes en verbindingen” tussen gebieden in de binnenstad.
39
In 2016 wordt de opgave voor Piusstraat – Koopvaardijstraat – Piushaven tot en met de hoek Barkstraat, in deze stedelijke context en in samenwerking met Binnenstad projectma g uitgewerkt en tot besluitvorming gebracht. Op voorhand kunnen vanuit Piushaven een aantal uitgangspunten genoemd worden: • De bestaande rooilijn in de Koopvaardijstraat wordt bewaard. • De aanslui ng van de Koopvaardijstraat op Piushaven moet bijdragen aan een meer ingekaderd pleingevoel. Nu loopt die ruimte weg. Het plein is nu louter parking en bypass voor verkeer. Meer verblijfskwaliteit is gewenst als entree naar de havenkom. • De rela e tussen Piushaven en binnenstad moet ook voldoende func oneel ondersteund worden om beide sferen aan elkaar te koppelen. We gaan uit van gemengde doeleinden zoals van toepassing is op bedrijvige linten. • In de Koopvaardijstraat staan karakteris eke panden. We gaan uit van behoud van gebouwen en ruimtelijke structuur en zoeken van daaruit naar een mix van oud en nieuw. Uitgangspunt daarbij is: panden, geen wanden. • Om voldoende programma te kunnen bieden zullen we naar oplossingen zoeken in de diepte van de kavels, zonder belastend te zijn voor achterliggende woningen en tuinen. • We gaan uit van het principe van gesloten bouwblokken. Dit wil zeggen: geen openbaar gebied grenzend aan private ruimten van bestaande achterliggende woningen.
Verbinding Piushaven – Koningsplein. Een betere, liefst een direct open visuele verbinding tussen Koningsplein en Piushaven is een oud verlangen. Het is ongeveer zo oud als het bestaan van het Koningsplein zelf. Pogingen om dat te realiseren zijn niet alleen a ankelijk van par jen die de urgen e voelen hun vastgoed te herontwikkelen. Het is ook a ankelijk van een duidelijke stedelijke visie over de posi e en de iden teit van het Koningsplein. Gegeven de binnenstadsvisie, de visie over het winkelrondje, de herontwikkeling van het stadskantoor, de toekoms ge verhuizing van de bibliotheek naar de spoorzone, de realisa e van De Stadswachter, het bestaan van een onderbroken keten van groene ruimeten – Park Oude Dijk, Muzentuin, Factoriumtuin , Havenkom en Havenpark en de heropleving van de economische situa e, is wellicht de jd rijp om de weinig aantrekkelijke openbare ruimte en het func oneel falen van het Koningsplein opnieuw te hertekenen.
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Met de herinrich ng van de havenkom is een promenade en terrasruimte gecreëerd die met de komst van verschillende nieuwe horecaves ngen steeds beter wordt gebruikt. Aanvullend op deze strook aan het water blijven we, daar waar mogelijk, inze en op creëren van bijkomende terrasruimten aan de bebouwde zijde. In 2013 hebben we enerzijds een lange termijn doel gesteld te streven naar een duidelijker profiel ondersteund door par culiere planma ge ontwikkelingen, maar hebben we anderzijds ook voorrang gegeven aan de func onele ontwikkeling in bestaande gebouwen. Dit hee geleid tot zeer succesvolle ini a even, zoals de herbestemming van de Verkadefabriek, nu Heavens Kitchen en Falcon. Samen met de planontwikkeling op de loca e Cementbouw, die dit jaar nog in procedure gaat, kunnen we stellen dat de vernieuwing van de kade geheel gerealiseerd is, behalve op de hoek Koopvaardijstraat – Piushaven.
Havenkom. In uitvoering.
40
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
41
Het oude industriële Falcongebouw in de Tilburgse Piushaven is inmiddels omgevormd tot een mul func onele ruimte met winkel en horeca func e. De voormalige regenkleding Fabriek Falcon is ontworpen in 1933 door Jos Donders in de s jl van de Amsterdamse school. Het gebouw is in 1964 grondig verbouwd waarbij van de oorspronkelijke gevel weinig is overgebleven. Het gebouw hee meer openheid aan de havenzijde gekregen. Door de unieke sheddak construc e waarbij zon al jd door het glas schijnt vanuit het noorden (het beroemde Noorderlicht) is het voor de ondernemers goed toeven. Veel daglicht en openheid maakt deze fabriek tot een aangename plek om te verblijven. Achter het pand komt begin 2016 een parkeerterrein dat via de Schoenerstraat bereikbaar is. De gang die de twee bouwdelen met elkaar verbind gaat fungeren als een verbindingsroute tussen de haven en het parkeerterrein. Deze passage toont de binnenzijde van het gebouw welke nog volledig in originele staat is.
Piushaven 20, Falcon Gerealiseerd
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Piushaven 21 Heaven’s Kitchen Gerealiseerd
42
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
43
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
44
Om voldoende rust en privacy te bieden voor de aangrenzende woningen wordt een 3m hoge kokowall geplaatst met geluidsabsorberende kwaliteiten. Ook de verlich ng van de parkeerplaats wordt voldoende laag gehouden om de hinder van lamplicht zo veel mogelijk te vermijden. De kokowall wordt geheel begroeid met klimplanten, zodat samen met de bomen een groene, aangename parkeerplaats ontstaat die bijdraagt tot een rus ge sfeer.
Op verzoek van bewoners wordt niet de gehele tuin van het perceel Galjoenstraat 112 bij het parkeerterrein betrokken maar resteert een gedeelte van de tuin. Het resterende tuindeel met enkele waardevolle bomen die een buffer zijn tussen de woningen aan de Barkstraat en de parking, blij behouden. In de zuidelijke hoek van de resterende tuin is de mogelijkheid een berging te plaatsen als collec ef verzamelpunt voor afval van de horecafunc es in het havenfront. Er wordt gekozen voor perscontainers waardoor de ruimte klein kan blijven en de vuilophaling beperkt blij tot één maal per week. Op die manier kan er een goed evenwicht komen tussen het func oneren van de terrassen, afvalverwerking en behoud van voldoende rust in het achtergebied.
Het openbaar parkeerterrein Schoenerstraat levert een belangrijke bijdrage aan het goed kunnen func oneren van gewenste (nieuwe) ontwikkelingen in de noordelijke havenkom Piushaven. De inrich ng is intensief in overleg met de buurt tot stand gekomen en hee nu de goedkeuring. De parkeerplaats hee een capaciteit van 63 parkeerplaatsen. Om de autotoegang te verbeteren wordt het pand Schoenerstraat 7 gesloopt. Daarnaast is ook overeengekomen dat jdens openingsuren de doorgang in Falcon voor voetgangers een verbinding gee tussen parkeerplaats en havenfront.
De ruimte met oude garageboxen achter het havenfront, met toegang aan de Schoenerstraat is samen met het pand Schoenerstraat 7 en Galjoenstraat 112 aangekocht door de gemeente om het opnieuw in te richten als publieke parkeervoorziening. Tot nu toe werd de parkeerbalans voor het gebied op orde gehouden door de jdelijke parkeerruimte op het terrein van Cementbouw.
Parkeerterrein Schoenerstraat In realisa e
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
45
De eigenaar van de ontwikkelloca e, BPD (voorheen Bouwfonds), hee in 2013 de raamovereenkomst getekend. In 2015 is het plan goedgekeurd door het Kwaliteitsteam en wordt nog dit jaar de realisa e overeenkomst getekend en gaat het plan in procedure. Het plan is ten opzichte van de ontwikkelvisie flink gereduceerd en bevat nu overwegend grondgebonden woningen. Het deelplan sluit aan op de campusach ge karakteris ek van het bouwblok. Het binnengebied is publiek doorwaadbaar en gee toegang tot een pocketparkje met woningen. De woonbebouwing is gedifferen eerd en biedt aanslui ngsmogelijkheden op de omliggende buurt en de havenkom. Op de hoek van Piushaven – Schoenerstraat wordt een appartementsgebouw voorzien dat zich qua hoogte inpast tussen de bestaande torens bij Shinzo en de Admiraal. De havenkom wordt verder aaneengesloten door grondgebonden woningen. De grondgebonden woningen aan de Schoenerstraat, de Galjoenstraat en in het binnengebied krijgen de bouwhoogte zoals bepaald in de plansystema ek voor buurten, zijnde max. 10 m.
Cementbouw In bestemmingsplanprocedure
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
De Admiraal en Doncurado Gerealiseerd
46
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
47
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Havenmeester Gerealiseerd
48
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
49
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Uitgaande van de ontwikkelvisie omvat de deelloca e alle bedrijfsloca es in het bouwblok Galjoenstraat – Gondelstraat – Hoogvensestraat met een programma van 105 wooneenheden. Later hebben we vastgesteld dat de bedrijfshal Segers te recent gebouwd is om deel te nemen aan de herontwikkeling en is de deelloca e verkleind. Daarna zijn 24 wooneenheden op basis van het thema “nabij – veraf” en omwille van de haalbaarheid bij Havenmeester opgeplust. Voor Galjoenstraat Noord ontstaat daarmee een beter programma sch uitgangspunt voor de aanslui ng op de bestaande woningen. Vervolgens zijn ten opzichte van het oorspronkelijke ontwikkelingsgebied, de wooneenheden verdeeld naar rato van het terreinaandeel. Voor de realisa e van Havenmeester ontstond de noodzaak het staalbedrijf Janus Metaal wegens milieuhinder uit te plaatsen en de gronden aan te kopen. De grondposi es zijn nu verdeeld over een aantal eigenaren: Janse, De Kort, Van der Weegen, de gemeente en Klapbrug. Gevolg is dat verschillende belangen in de context van veranderde marktomstandigheden een integrale ontwikkeling bemoeilijken. De gemeente tracht met wisselende buren een gefaseerde aanpak te ondersteunen.
LocaƟe Galjoenstraat Noord. Ontwerpfase
50
Er liggen nog vele vragen, maar guns g is dat we opnieuw beweging zien in de rich ng van een mogelijk integrale benadering. Het engagement van par jen moet in de komende periode duidelijk worden vooraleer opnieuw ontwerpstappen kunnen genomen worden.
In de periode 2011 – 2013 is op de percelen Intermedia (Klapbrug) en Van Beurden (gemeente) het plan DokT ontwikkeld, op de markt gebracht en weer teruggetrokken wegens problemen met financiering en verkoop. Het plan beva e 26 grondgebonden woningen op een halfverdiepte parkeervoorziening. Daarna hee Van der Weegen zich aangemeld met het verzoek de loca es Van der Weegen en de loca es Janus metaal en Van Beurden van de gemeente gezamenlijk te ontwikkelen, zonder deelname van de hoek Intermedia (Klapbrug) en de panden Janse en De Kort. De inspanningen hebben ertoe geleid dat er studies zijn gemaakt voor een procesma ge transforma e van de loca es naar wonen met mogelijk behoud van enkele hallen en bestaande ruimtelijke karakteris eken. Gedurende dit proces hebben zich opnieuw de beide buren aangemeld en er lopen nu gesprekken voor een gezamenlijke aanpak.
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Tijdelijk gebruik Loca e Galjoenstraat Noord, een jdelijk ini a ef van gemeente en ontwikkelaar: Tot op heden denken de eigenaren van het deelgebied na om in combina e met jdelijk gebruik en “placemaking” over een andere vorm van ontwikkelen. Er wordt in kleine stappen en faseringsmogelijkheden gedacht. De gemeentelijke hallen zijn nu in gebruik door een grote diversiteit aan startende en samenwerkende ondernemers en dat leidt tot verbindingen in de buurt.
51
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Posi e en vorm van de deelplannen aan de noordoever verschillen per stadsblok. Cementbouw wordt begrensd door straten en sluit aan op een campusinvulling van het stadsblok. Fase 1 van de Havenmeester sluit aan op de bestaande woningen in de Lanciers¬straat. Fase 2 ligt vrij aan de omliggende straten. De Werf is een lange rela ef smalle strook die aansluit op de woningen aan de J. van Oisterwijkstraat. Het stadsblok is uitgangspunt voor specificiteit en samenhang. Bijkomende uitgangspunten zijn: • nieuwe ontwikkelingen vangen de bestaande woonbebouwing op in een gesloten stadsblok, zodat private gebieden aan elkaar sluiten; • hoe dichterbij de nieuwe bebouwing, hoe meer die bebouwing qua volume, type en func e aansluit bij de bestaande bebouwing. Hoe verder weg van de bestaande bebouwing, hoe meer de eigen vorm, type en func e kan gezocht worden om aan de programma sche eis te voldoen.
LocaƟe Spinaker Stedenbouwkundige visie
52
De Gondelstraat wordt aan de zuidzijde verbreed en aan de noordzijde versmald. De verbreding gee gelegenheid om de straat als parkeerhof beter bij het park te betrekken en de woningen beter op het water te betrekken. Dit gedeelte fungeert ook als toegangsweg naar de parkeervoorzieningen voor dit plandeel en de Havenmeester. Door het noordelijk deel van de Gondelstraat te versmallen, blij het onderdeel van de achterliggende woonstraten.
De openbare ruimte op de hoek Havendijk – Prinsenhoeven is gebruikt om de verkeersweg Havendijk een grotere kromming te geven. Dit versterkt het locale karakter van deze weg en maakt dat het parkerf zich meer rich ng de nieuwe brug kan uitstrekken.
Wellicht zal ook hier programma sche verdunning aan de orde zijn, met nog meer grondgebonden woningen en nog minder appartementen. Nie emin moeten we ons realiseren dat het gebied, vooral op de hoek Havendijk – Gondelstraat met een redelijk volume moet aansluiten op de Havenmeester. Anders ontstaat een te groot contrast en een te grote verzelfstandiging van het complex ten opzichte van de gehele Havendijk.
Deze uitgangspunten zijn op de loca e Spinaker gecombineerd met de kwaliteit van de loca e als stedelijk knooppunt. Het knooppunt maakt bij de noordoever de omslag van een centrumstedelijke zone aan het water naar het woongebied oude stad aan het water, door tweedeling van de bouwvolumes. Het volume aan het water sluit aan bij de Havenmeester en is centrumstedelijk van aard. Het volume achterin sluit het bestaande stadsblok, sluit aan bij het volume en bebouwingstype van de bestaande woningen op basis van de regelgeving van woongebieden in beheerbestemmingsplannen. Daartussen ontstaat openbare ruimte die de Galjoenstraat verlengt en ontsluit vanuit het havenpark. Daarmee wordt de Galjoenstraat meer onderdeel van het Piushavengebied en ontstaat met een nieuwe zichtlijn op de Heikese kerk een betere rela e met het stadscentrum
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Tijdelijk gebruik. Enkele jaren geleden is het de huidige eigenaar niet gelukt om de loca e te verkopen, daarna is de bodemsanering uitgevoerd en momenteel leiden veranderingen in de wereld van de zorg er toe dat de loca e nog even in eigendom wordt gehouden. Na de grondsanering is ervoor gekozen het terrein beschikbaar te stellen voor jdelijke stadslandbouw. Het jdelijk gebruik is succesvol en er ontstaan nieuwe rela es met omwonenden en de plaatselijke horeca. Geteelde groenten worden ook door hen afgenomen en op het menu gezet. Daarnaast ervaren we dat het nieuwe ini a even omtrent de voedselketen s muleert en de wisselwerking tussen Piushaven en Moerenburg wordt verstevigd. Het lijkt wenselijk dat de stadsmoestuin als stadse voorziening zich elders kan ves gen zodra de loca e ontwikkeld wordt.
53
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
LocaƟe Plato Gerealiseerd
54
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
LocaƟe Gezondheidscentrum Gerealiseerd
55
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
LocaƟe De Werf Gerealiseerd
56
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
57
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
58
Verkeersstructuur De verkeersstructuur bedient de woonblokken, maar houdt de kanaalrand verkeersvrij. De parkeeroplossingen worden gezocht binnen de woonblokken of bij de straa nrich ng. Gebouwd parkeren wordt voorzien bij de woontorens. Er is een nieuwe ontslui ngsweg voorzien in de Schielandstraat en vervolgens dwars over de Meijerijbaan. Om de Havendijk volwaardig onderdeel te laten zijn van het havenpark, willen we de verkeersfunc e terugdringen. Om dit te bereiken moet een tweede verkeersontslui ng langs het talud van de Meijerijbaan gerealiseerd worden.
Stedenbouwkundig plan. De blokkenstructuur van Jeruzalem is uitgangspunt. De blokkenmaat is verwant en ook de oriënta e naar het water wordt gevolgd. Op de hoofdassen zijn de de Caspar Houbenstraat en bij de Meijerijbaan, Ringbaan Zuid staan woontorens aan de waterkant. De hoogte is in verhouding tot het belang van de as, zo’n 12 bouwlagen bij de Caspar Houbenstraat zo’n 16 bouwlagen bij de Meijerijbaan. De blokken bestaan uit grondgebonden woningen.
Jeruzalem was een afgelegen woonwijk, ingesloten door kanalen en de scheidende werking van Ringbaan Oost en het talud van de oude Meijerijbaan. De verbinding met de stedelijke omgeving ligt bij het drukke kruispunt Ringbaan Oost en de Kanaaldijk langs de oever van Piushaven. Dat isolement hee zeker bijgedragen tot de eigenheid en eigenzinnigheid van Jeruzalem, maar stelt, ondanks de renova e van het sociale woningvoorraad, de vraag naar een goede stedenbouwkundige en programma sche afstemming met de vervangende nieuwbouw in Jeruzalem zelf en de nieuwbouw van De Waterkant. De samenwerking tussen Tiwos en Piushaven / Triborgh hee geleid tot een integraal stedenbouwkundig plan, waarbij de ruimtelijke en programma sche structuur zorgt voor een op male integra e van beide delen tot wat we mogen noemen een Nieuw Jeruzalem.
LocaƟe Nieuw Jeruzalem. Gefaseerd in realisa e en deels opgeleverd.
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
De volgende plandelen zijn in ontwerpfase, in verkoop of gaan in uitvoering: • Bouwblok B en C van De Waterkant, waarvoor een planherziening hee plaatsgevonden. • Vervangende nieuwbouw van Tiwos aan de Twentestraat.
Gerealiseerde plandelen: De volgende plandelen zijn thans gerealiseerd: • Bouwblok A van het plangebied De Waterkant. • Het appartementsgebouw van Tiwos aan de Caspar Houbenstraat.
Groenstructuur De groenstructuur koppelt de buur unc es in de openbare ruimte aan het oeverpark en s muleert zodoende de mix tussen oude en nieuwe bewoners. In de Caspar Houbenstraat worden de groenelementen ingezet ter ondersteuning van de entree en de verbinding naar het kanaal en versterkt het onderdeel van de Langestraat als onderdeel van het Piushavengebied. De centrale as investeert in de samenhang en de representa viteit van beide plandelen. De rand investeert in (gemengde) verblijfskwaliteit. De gevraagde openbaarheid van de oevers is verzekerd in het ontwerp Havenpark Zuidoever, de ecologische zone loopt tot aan de Meijerijbaanbrug. Een haventje behoort in de toekomst nog tot de mogelijkheden, maar is niet langer uitgangspunt voor de gebiedsontwikkeling. Het is ook niet opgenomen in het Havenparkontwerp. In rela e tot het project Landschap van Allure wordt gewerkt aan een betere verbinding met de Meijerijbaanbrug. Tevens staat nog steeds het pontje op agenda bij de Twentestraat voor de verbetering van het rondje lopen bij de kop van Piushaven en Moerenburgh en de verbinding tussen Nieuw Jeruzalem en De Werf. Aan de Waterkant Blok A
59
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Aan de Waterkant Blok A
60
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Tijdelijk gebruik Het idee voor een stadsstrand bestond al voor 2013, maar hee uiteindelijk zijn plaats gevonden op het terrein van De Waterkant. Het is eerste ini a ef in Piushaven voor jdelijk gebruik en “placemaking” in func e van de ontwikkeling van het toekoms ge woongebied. Het succes ervan is enorm geweest, niet alleen voor Triborgh. Dankzij het stadsstrand hee de stad Piushaven tot aan het kanaal ontdekt als recrea ef stedelijk gebied. Nu de bouw van De Waterkant gestaag vordert, onderzoeken we of het stadsstrand nog kan terugkomenin 2016. Het lijkt wenselijk dat het stadsstrand als stadse voorziening zich elders kan ves gen zodra de loca e ontwikkeld wordt.
61
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Nieuw Jeruzalem Houbenstaete TIWOS fase 1
62
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
63
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
LocaƟe Lourdeskade In realisa e en deels opgeleverd.
64
Parkeerverdeling Het appartementengebouw voorziet in tweelaags gebouwd parkeren. De parkeerplaatsen voor de woningen zijn georganiseerd langs het talud, in de straten en in een parkeerhof.
VerkeersontsluiƟng De toegankelijkheid van het gebied wordt verdeeld over de Lourdesstraat en de Hoevenseweg. De ontslui ng bij de Lourdesstraat is het belangrijkst en wordt ingericht voor tweerich ngsverkeer. De inrit vanaf de Hoevenseweg wordt eenrichngsverkeer. De verkeersaanslui ng tussen Havendijk en het woongebied bij het talud is komen te vervallen ten gunste van een rus ger verkeerssitua e aan het havenpark.
Aan de oostzijde tegen Ringbaan Oost zijn een appartementsgebouw en een rij grondgebonden woningen geposi oneerd. De volumes staan op de geluidgrens en bieden een stedelijk aanzien aan de Ringbaan Oost. Deze volumes vangen de milieudruk op en zorgen voor een rus g woongebied daarachter. Het binnengebied wordt op een dorps/stedelijke manier ingevuld met grondgebonden woningen in verschillende variante blokjes van telkens vier of vijf woningen. De perspec even laten zien hoe groot en klein met elkaar worden verzoend. Het appartementengebouw zoekt door zijn geleding aanslui ng met de kleinschaligheid van de grondgebonden woningen. Door de grondgebonden woningen te groeperen in blokjes van 4 à 5 woningen ontstaat een korrelgroo e die zich aangenaam verhoudt tot het appartementengebouw.
Na een integrale stedenbouwkundige studie voor Fabriekskwar er Noord en Lourdesplein in 2010 is groen licht gegeven voor de verdere uitwerking van de loca e Lourdesplein die later Lourdeskade is gaan heten. Dit hee geleid tot een bouwplan voor de gehele loca e dat de bestemmingsplanprocedure hee doorlopen. Daarna hee het realisa eproces gehaperd vanwege de financiële en economische crisis. Er waren op malisa es nodig en er moest gezocht worden naar nieuwe afnemers voor de woningen en het appartementengebouw. In het vierde kwartaal van 2015 zijn de woningen in het binnengebied allemaal opgeleverd, zijn er nog enkele woningen aan de Ringbaan in verkoop en is gestart met de bouw van de appartementen die aan een belegger zijn verkocht. Ook hier was sprake van jdelijk gebruik van het schoolgebouw wat pas gesloopt is zodra de bouw van start ging.
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
65
Lourdeskade
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
66
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
67
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
LocaƟe IJzergieterij. Realisa efase.
68
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Oorspronkelijk doel was de Lourdeskerk in de plannen voor Lourdesplein te integreren. Na de brand in 2007 is enkel de toren overgebleven als bijzonder merkteken bij Ringbaan Oost voor de buurt. We hebben er al jd voor geijverd de toren te behouden en zinvol door herbestemming in het nieuwe woongebied te integreren. Dit hee ertoe geleid dat nu een koper is gevonden en wordt nagedacht om klein kantoorgebouw met de toren te verenigen. De gemeente hee vanuit de reserve hergebruik historische panden een subsidiebijdrage geleverd voor de renova e van de construc e.
LocaƟe Lourdestoren. Ontwerpfase.
69
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
LocaƟe Villa Pastorie Gerealiseerd
70
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
71
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
72
In de visie van 2010 werd voorgesteld een promenadeach g stedelijk front ter plaatse van de parkoever. Dit voorstel is aan de orde gekomen bij het ontwerp van havenpark zuid en defini ef ter zijde geschoven ten gunste van een con nue groene en ecologische oever langs de Piushaven
Het planconcept voor Fabriekskwar er Noord bestaat uit een aantal bouwstroken in oost-west rich ng, parallel aan de structurele opbouw van het Fabriekskwar er als geheel. In de noord-zuid rich ng zijn twee informele routes aangebracht in aanslui ng op de hoven van de AaBe-fabriek. Aansluitend op het havenpark worden stedelijke pleinruimtes voorgesteld met een accent op horeca en bedrijvigheid. De lintbebouwing aan de Hoevenseweg, bestaande uit grondgebonden woningen, detailhandel en achterliggende tuinen wordt aan beide zijden opgenomen in gesloten bouwblokken met grondgebonden woningen en tuinen.
De belangrijkste uitgangspunten waren: - minder programma en een mix van appartementen en grondgebonden woningen. De iden teit van het gebied moet onderzocht worden vanuit een programma sche mix van wonen-werken-recreëren. - De centrale posi e in het Piushavengebied, tussen de bruggen, en de rela e met de AaBe-fabriek moeten op maal benut om het gebied op de ‘kaart’ te krijgen.
Fabriekskwar er Noord sluit aan op de AaBe-fabriek dat de kern vormt van het Fabriekskwar er. In samenwerking met par jen die posi e hebben is in 2010 een stedenbouwkundige visie voor dit gebied ontwikkeld, passend bij de profilering van het gebied zoals omschreven in het document: Piushaven: stedelijke veelzijdigheid aan het water, 2010, Fabriekskwar er Noord en Lourdesplein. Na deze exerci e is besloten uitwerking te geven aan het plandeel Lourdesplein en de loca e Fabriekskwar er Noord naar de verdere toekomst te verschuiven.
FabriekskwarƟer Noord. Stedenbouwkundige visie.
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
73
De opgave staat de komende periode op de agenda van het projectbureau. Daarbij wordt ook nagedacht of jdelijke ac viteiten (placemaking) meer leven in het gebied kunnen brengen, zowel aan de Havendijk als aan de Fa mastraat. Bij deze strategiebepaling wordt ook de opgave stedelijke busremise betrokken.
Herziening stedenbouwkundige visie. De stedenbouwkundige visie van 2010 ging uit van ontwikkeling van alle percelen in het blok, behalve de woningen aan de Hoevenseweg. Dat uitgangspunt wordt thans opnieuw onderzocht. Aan Havendijk en Fa mastraat zijn verschillende par culiere eigendommen met bedrijvigheid die tot nog toe niet in de gebiedsontwikkeling betrokken zijn en Arriva hee met Triborgh een huurcontract voor 10 jaar getekend voor gebruik van de busremise. Dat contract loopt pas na de volgende provinciale gunning af in 2025. Daarnaast wil La Poubelle haar bedrijfsconcept en huisves ng vernieuwen, met de bijhorende vraag of het bedrijf in het gebied blij of vertrekt. Nu de herontwikkeling van de AaBe-fabriek volledig in uitvoering is wordt het contrast met de situa e van het blok Fabriekskwar er Noord nadrukkelijk: verouderde bedrijfspanden aan Havendijk, een gesloopt terrein aan de Fa mastraat, een weinig aantrekkelijke aarden wal aan de Weth. Baggermanlaan en een busremise die qua func e en uitstraling niet meer in het gebied Piushaven hoort. Gegeven deze elementen is de vraag hoe we het blok Fabriekskwar er Noord gefaseerd in ontwikkeling kunnen brengen.
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
In 2008/2009 is als sluitstuk van een lange periode van plannenmaken een ontwerp voor de herontwikkeling van de deels rijksmonumentale AaBe-fabriek goedgekeurd. Het plan viel toen in het water door toedoen van de financiële crisis. Bijna aansluitend is in 2010 een nieuw stedenbouwkundig plan gemaakt met volgende uitgangspunten: • AaBe wordt getransformeerd tot winkelcomplex rondom het thema wonen en buurtwinkelcentrum; • Het totale winkeloppervlak bedraagt ongeveer 26.250 m2 met daarin begrepen 5.000 m2 voor buurtwinkelcentrum. • De uitgangspunten voor verkeer en parkeren blijven gehandhaafd. • Enkel het rijks monumentale middengedeelte van de fabriek blij behouden. De gebouwen aan de oostzijde en de westzijde worden gesloopt voor nieuwbouw. • De middengang zal dienen voor ontslui ng van het winkelcomplex. • De iden teit van het fabriekscomplex wordt gehandhaafd door de contour en deruimtelijke structuur van de fabriek zichtbaar te houden.
LocaƟe AaBe-fabriek. Realisa efase.
74
Het plan combineert de parallelle oost-west verkeerslijnen met noord-zuid verbindingen op voetgangersniveau. Door de tussenliggende openbare ruimten blij de structuur van de oorspronkelijke fabriek leesbaar maar verzoend zich met de omliggende woon-en winkelomgeving. De samenhang en de verwevenheid van de openbare ruimte en de architectuur laat toe het fabriekskwar er met deze bijzondere ruimtelijke structuur te iden ficeren. De nieuwe gebouwen aan de oost en westzijde worden aan de belangrijke gevelzijde in hoogte opgerekt. Aan de westzijde wordt daarmee antwoord gegeven op de wens een karakteris eke en sterke vorm te geven bij de entree en de rotonde als vervanging van de ruimtelijk gewaardeerde ververij. Zowel aan de oostzijde als aan de westzijde zijn de muurvlakken dragers voor de bele ering van het complex.
De AaBe-fabriek is de economische kern van Fabriekskwar er en ligt centraal in het Piushavengebied. Het gebied wordt in de ontwikkelvisie erkend als de economische motor van het Piushavengebied. Aabe hee een unieke loca e ten opzichte van stad en regio. Het geniet zowel van de nabijheid van de binnenstad als de directe bereikbaarheid vanaf de snelweg en het Ringbanenstelsel.
Sinds november 2012 Is Rialto de ontwikkelaar van het complex. De eerste fase is opgeleverd 26 november 2014. De tweede fase is in september 2015 gestart en aansluitend wordt de derde fase gerealiseerd. Omdat er voldoende winkelunits zijn verhuurd is dit besluit genomen. Begin 2017 zijn alle bouwac viteiten afgerond.
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
75
AaBe fabriek
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
76
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
AaBe Fabriek
77
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
78
De vraag is gesteld om medewerking te verlenen aan een jdelijke horecabestemming voor de rest van het gebouw. De gemeente wil medewerking verlenen op basis van de afspraak dat de ondernemer zich, ook als lid van de ondernemersvereniging, loyaal commi eert aan (samen)werking in de Piushaven en dat de ontwikkelaar binnen drie jaar een plan maakt voor de defini eve herontwikkeling, zonder horeca. De realisa emogelijkheden van dit jdelijk gebruik worden dit op ogenblik onderzocht.
Tijdelijk gebruik. Ondanks de vele realisa es in het gebied, de aanleg van openbare ruimte en de brug is het nog niet tot herontwikkeling gekomen van deze loca e en staat het gebouw al een aantal jaren leeg te verloederen. Sloop zonder plan is geen op e en bovendien stelt het winnend ontwerp voor om de gevels van het gebouw in het nieuwe plan te integreren. Gedeeltelijk is het gebouw nu opnieuw ingevuld met een jdelijke detailhandelsbestemming ten gunste van Wetsports (tot uiterlijk november 2019).
De Jury: Het ontwerp is een uitdagend pleidooi voor de herwaardering én herinterpreta e van een industrieel verleden en de werkende klasse als gewaardeerde eigenheid voor deze stad. Een ontwerp dat staat voor een even oorspronkelijke als innova eve strategie. Hiermee is de keuze voor dit winnende ontwerp vooral ook een keuze voor een winnende ontwerper. Een concept waarvan de uitwerking succesvol zou kunnen worden. Het kwaliteitsteam zal in nader overleg met de opdrachtgever (Triborgh) bepalen hoe verder met de ideeën van de laureaten zal worden omgegaan.
De context voor de opgave werd bepaald door: • De hoekposi e bij de nieuwe gebiedsontslui ngsweg, de brug en het water. • De hoekposi e van Fa ma als een homogene volkswoningbouw wijk uit de jaren 50. • De programma sche wensen van Triborgh. De wedstrijd hee drie laureaten opgeleverd met als eerste prijs het ontwerp van DAT architecten met: Gert-Jan de Rooij, Jan-Hubert Bisschops en Jeanine van der Vliet.
In overleg tussen Triborgh, BNA en het projectbureau is in 2009 een ideeënprijsvraag gehouden voor de loca e Wolstad.
LocaƟe Wolstad. Ontwerpfase.
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
LocaƟes die in uitvoering zijn: De Waterkant blok B; Lourdesplein appartementen; herbestemming IJzergieterij; 2e fase AaBe, oostzijde en monumentale delen.
LocaƟes die gereed zijn: Piushaven 21, Heavens Kitchen; Piushaven 20, Falcon, De Admiraal; De Havenmeester; Plato; Gezondheidscentrum; De Werf; De Waterkant Blok A; 1e fase Tiwos, Houbenstaete; 1e fase Lourdeskade, eengezinswoningen; Villa Pastorie; 1e fase AaBe, buurtwinkelcentrum.
Tot slot een overzicht. Er zijn 7 categorieën voor loca es met bouwplannen, in afnemende mate van uitwerking. De stand van zaken in het vierde kwartaal van 2015 is:
HOOFDSTUK 5 - SAMENVATTEND TOTAALBEELD
79
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
LocaƟes in ontwerpfase: Galjoenstraat Noord Wolstad Restaurant op Middenpier
LocaƟes die in verkoop zijn: Lourdeskade, gezinswoningen aan Ringbaan Oost.; Aan de Waterkant blok C Cementbouw
80
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
LocaƟes die ingevuld zijn met Ɵjdelijk gebruik: Galjoenstraat Noord, startende bedrijven; De Spinaker, stadslandbouw; Stadsstrand bij De Waterkant; Wolstad, detailhandel en mogelijk horeca;
LocaƟes die nog in de Stedenbouwkundige visie ziƩen: Koopvaardijstraat; delen van Galjoenstraat Noord; Spinaker; Betuwestraat TIWOS; Fabrieks kwar er Noord; Wolstad.
81
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
82
STEDENBOUWKUNDIGE VISIE 2015
Foto’s: Ton de Rooij Freddie de Roeck Informa ecentrum Piushaven
samenstelling en redacƟe: Projectbureau Piushaven Kwaliteitsteam
Colofon:
83