Fundament voor Vervolg. Twee jaar preventie van meisjesbesnijdenis in Noord Nederland

Fundament voor Vervolg Twee jaar preventie van meisjesbesnijdenis in Noord Nederland

De krachtige noordelijke vuist tegen Vrouwelijke Genitale Verminking is een parel! Als je verdriet hebt moet je het opschrijven dan hoef je het niet meer te onthouden

Met trots schrijf ik graag een voorwoord in dit mooie document dat op sprekende manier het project ‘Maak een Vuist tegen Vrouwelijke Genitale Verminking in Noord Nederland’ weergeeft. Dit boekje is de lijfelijke afsluiting van een periode vol actie, onderzoek en vooral ook van grote betrokkenheid en compassie voor een heel gevoelig onderwerp. De drie noordelijke Centra voor Maatschappelijke Ontwikkeling hebben in de afgelopen jaren prachtig werk gedaan. Het genuanceerd maar tegelijk krachtig op de kaart zetten van een dergelijk complex onderwerp binnen zowel de verschillende etnische groepen als binnen de noordelijke politiek is een groot compliment waard. Maar zonder de VGV-ambassadeurs die met een grote betrokkenheid hun vaak zeer persoonlijk kwetsbare verhaal hebben verteld voor de pers, tijdens voorlichtingsbijeenkomsten en in privégesprekken zou dit project niet zijn uitgegroeid tot de parel zoals die geworden is. In de rest van Nederland wordt met jaloerse ogen gekeken naar wat deze vrouwen en mannen in Noord Nederland hebben neergezet. En terecht!

Vanaf 2012 wordt het project ondergebracht bij Sense Noord Nederland. Dit houdt in dat de activiteiten van de VGV-ambassadeurs onderdeel worden van het aanbod van de preventieactiviteiten die worden uitgevoerd voor allochtone bevolkingsgroepen in Noord Nederland. Ik beloof dat we deze parel zullen blijven koesteren en poetsen zodat de ruim 1.600 ‘risicomeisjes’ in Noord Nederland niet meer bang hoeven te zijn. Want dat is uiteindelijk waarvoor we het allemaal doen! Fetzen de Groot Coördinator Sense Noord Nederland

‘Zo heeft God ons lichaam gegeven. Waarom zouden we er in snijden?’ “Ik ben tegen meisjesbesnijdenis. Zo heeft God ons lichaam gegeven. Waarom zouden we er in snijden, terwijl er niks ziek is?” Met deze woorden motiveert diplomatendochter Issir Ibrahim uit Somalië haar ambassadeurschap.

Issir Ibrahim

‘Meisjesbesnijdenis moet ophouden!’

“Meisjesbesnijdenis moet ophouden”, aldus de katholiek opgevoede Issir, die een groot deel van haar leven in het voormalige Oost-Berlijn woonde. “Het is geen opdracht uit de Koran. Meisjesbesnijdenis is in de cultuur ontstaan. Ik heb onder andere voorlichting gegeven in het asielzoekerscentrum. Aan zeven vrouwen. Ik had eten en drinken meegenomen. Ik heb ze gevraagd hoe ze denken over het besnijden van hun dochter. Dan merk je dat Somalische vrouwen niet graag praten over genitaliën. Het is een taboe. Toch zeggen ze dat ze hun dochter niet laten besnijden. Vaak omdat ze zelf veel problemen hebben gehad. Ik heb tot nu toe geen vrouw gesproken die het wel

wilde. Ik heb, met toestemming van de vrouwen, de gesprekken opgenomen op video. Dat filmpje gebruik ik voor andere voorlichtingsbijeenkomsten. Ik wil vooral praten met vrouwen die hier net nieuw zijn. Voor hen rust er helemaal een groot taboe op het spreken over dit thema. Dit betekent dat je het met tact moet aanpakken. Voorzichtig het onderwerp ter sprake brengen. Sinds 2000 ben ik al actief op het gebied van voorlichting. Het liefst zou ik naar Noord Somalië gaan om vrouwen daar te helpen. Vrouwen uit Somaliland zijn helemaal stuk na een bevalling, vanwege de besnijdenis. Dat is echt verschrikkelijk.”

‘Dit gaat in tegen de mensenrechten’ Meestal zijn het vrouwen die zich inzetten tegen meisjesbesnijdenis. Er zijn mannen die eenzelfde strijd aangaan. Eén van hen is Yusuf Daud Muddey uit Somalië, sinds drie jaar in Nederland. “Meisjesbesnijdenis is een schadelijke praktijk”, zegt hij, “en gaat zelfs in tegen de mensenrechten. Het is een verminking van het meest belangrijke orgaan van de vrouw. Bovendien is het tegen alle religies. Het staat niet in de Koran en niet in de Bijbel. Het is gewoon een slechte traditie.” Deze voormalige trainer en consultant van Oxfam Novib is gewend om voorlichting te geven. Hoe de omgeving erop reageert dat een man dit thema aan de orde stelt? “Sommige mensen zijn verbaasd”, zegt hij. “Anderen zeggen: het is goed dat hij praat over dit belangrijke onderwerp. De reacties verschillen. Ik heb nu zeven keer voorlichting gegeven op vier asielzoekerscentra in Groningen. Vier keer aan een groep mannen en drie keer aan een groep vrouwen en mannen samen. In Dordrecht heb ik negen mannen drie dagen getraind om zelf voorlichting te kunnen geven over genitale vermin-

king, HIV en seksuele gezondheid. De voorlichting bestaat uit een gesprek, gegevens op de flapover en de film ‘Ma Gudni’. Dat betekent ‘Ik ben niet besneden’. Na de voorlichting is 80% van de mannen overtuigd dat meisjesbesnijdenis slecht is. Honderd procent van de beter opgeleide Somalische vrouwen is na afloop tegen. Wat me opvalt is dat vrouwen die al hebben geleerd om te praten over gezondheidsproblemen, ook hier gemakkelijker over spreken.”

Yusuf Daud Muddey ‘Genitale verminking moet stoppen!’

‘Via toneelspel maak ik jonge meisjes sterker’ Sinds 2000 is Fatoumata Diallo al actief in haar strijd tegen meisjesbesnijdenis. Ze heeft zelfs een stichting opgericht om dit onheil te kunnen bestrijden. “Ik wil vooral jongeren weerbaarder maken”, zegt ze. “Op scholen, in AZC’s en in buurtcentra speel ik samen met ouders en jongeren toneel. We spelen dat we naar Afrika gaan op vakantie. Daarna praten we er met elkaar over. We presenteren de cijfers van meisjesbesnijdenis in verschillende landen. Zo maak ik jonge meisjes sterker, zodat ze zich niet laten manipuleren als ze naar Afrika op vakantie gaan.”

Fatoumata Diallo

‘Ik vind het heel goed dat mijn moeder dit doet!’ (Veronique)

Waarom ze ambassadeur is geworden? “Guinee Conakry, het West-Afrikaanse land waar ik vandaan kom, is een echt moslimland. Daar wordt 95% van de meisjes besneden. Genitale vrouwenverminking richt niet alleen lichamelijk veel schade aan, die levenslang duurt, maar ook geestelijk. Je kunt er depressief van worden. De voorlichting combineer ik met gezelligheid, want het is een zwaar onderwerp. Ik geef sinds 2005 jongeren kookles of naailes. Velen van hen weten niets van meisjes-

besnijdenis, maar door erover te praten wel. In het begin reageren kinderen vol afschuw. Dankzij het praten zijn ze opener geworden. Mijn belangrijkste boodschap is: meisjesbesnijdenis moet stoppen! Ik ben blij dat er steeds meer aandacht is voor dit thema, maar we zijn er nog lang niet. We moeten er niet alleen in Noord-Nederland over vertellen, maar ook in ons land van herkomst. Dat doe ik ook, want ik blijf de boodschap tegen meisjesbesnijdenis verspreiden.”

‘Meisjesbesnijdenis heeft niets met de Islam te maken’ “In Soedan komt meisjesbesnijdenis iets minder vaak voor dan vroeger en het is beter bespreekbaar. Vooral in een stad kan een meisje tegenwoordig zeggen: ‘ik wil het niet’. Maar in de dorpen komt het nog heel veel voor. Vaak beslist de man. Vroeger opa en oma. Na de besnijdenis wordt een groot feest gehouden. Het meisje krijgt sieraden en een mooie nieuwe jurk. Vroeger kon een onbesneden meisje niet naar school. Ze ging niet trouwen en iedereen praatte over haar. Tegenwoordig zie ik gelukkig Soedanese tvprogramma’s met daarin discussies over meisjesbesnijdenis.” Met deze woorden schetst Ahlam Elamin de situatie in haar geboorteland. “Ik heb de hele Koran gelezen en ik zie dat meisjesbesnijdenis niets met de Islam te maken heeft”, zegt ze. “Het is cultureel bepaald. Men zegt dat het is om een meisje te beschermen, zodat ze niet met andere jongens omgaat. Als voordelen noemt men maagdelijkheid, kuisheid en reinheid. Maar de lijst met nadelen is vele malen langer. Ik weet er alles van. Ik heb genoeg pijn gehad. Ik ben heel erg tegen meisjesbesnijdenis.

Mijn man ook. Ik wil dit ook niet aan mijn dochters overdragen. Ik praat er met iedereen over. Ik heb de poster opgehangen op de peuterspeelzaal en een dochter van een vriendin geholpen. Zij heeft op school een spreekbeurt gehouden over dit onderwerp. Ik ga hiermee door. Hier en in Soedan, want iedereen moet weten hoe slecht meisjesbesnijdenis is.”

Ahlam Elamin

‘Ik ga door tot meisjesbesnijdenis is gestopt, overal, hier en in Soedan!’

‘Ik wil vooral ogen openen’ Ze is geboren in Mogadishu. Ze groeide op in Koeweit en kwam op haar veertiende naar Nederland. We hebben het over Afrah Abdullah Abdi, die volgend jaar naar haar geboorteland Somalië hoopt te gaan. “Allereerst om kennis te maken”, zegt ze. “Ik ken het land niet. Ik wil me oriënteren en kijken of ik iets kan betekenen voor de vrouwen daar.”

Afrah Abdullah Abdi

‘Dit is een traditie die niet door het geloof is opgelegd’

De bovenbuurvrouw vroeg Afrah om ambassadeur te worden. “Eerst was ik wat huiverig”, geeft ze toe, “in verband met alle vooroordelen van landgenoten. Het is namelijk nog steeds een taboe om te spreken over meisjesbesnijdenis. Sommige vrouwen zeggen dat de lichtste vorm – er zijn vier soorten – wel goed is. Dat het ook hygiënisch is voor meisjes en dat het volgens de Koran mag, maar dat is onzin. Ik wil de ogen van de vrouwen openen. Ik praat er in de privésfeer eveneens over met landgenoten. Ook via internet. Dan luister ik eerst goed om er achter te komen welke persoon ik voor me heb. Langzaam begin je dan het gesprek over dit thema. Ik merk wel dat, als

ik persoonlijke ervaringen vertel, de vrouwen zich opener opstellen. Om de voorlichting hier in het wijkcentrum te kunnen geven, moest ik eerst de aandacht van de doelgroep zien te trekken. Dus een hapje, drankje en een dansje. Het was een groot feest en tijdens het gesprek kwamen de vrouwen langzaam los. Ik wil met de voorlichting Friesland in, langs de AZC’s. Ik ben nog lang niet klaar. Sterker nog: ik ben net begonnen.”

Sociale kaart VGV Noord Nederland Professionals die te benaderen zijn voor consultatie, advies, melding en hulpverlening bij meisjesbesnijdenis. Pharos Focal Point Meisjesbesnijdenis (landelijk)

FGM team T. 030-2349800 E. [email protected] W. www.meisjesbesnijdenis.nl

Steunpunt Huiselijk Geweld

Groningen; Mw. Anjali van Eeten, VGV-netwerkcoördinatie en aandachtsfunctionaris schadelijke traditionele praktijken T. 050 3180011 E. [email protected] Friesland; Fier Fryslân, Ineke van Buren T. 058-2157084 E. [email protected]

GGD / Jeugdgezondheidszorg (JGZ) Aandachtsfunctionarissen VGV

Groningen; Mw. Josee Jansen T. 050-3674000 E. [email protected] Friesland; Mw. Ria Brouwer T. 0516-430710 E. [email protected] Drenthe; Mw. Juliette Heetman-Cleton T. 0592-306300 E. [email protected]

GGD Preventieve Gezondheidszorg Asielzoekers Contactpersonen voor voorlichtingen in azc’s

Groningen; Mw. Wipkje Wiebenga en Mw. Annet Sonneveld T. 06-55348140 E. [email protected] T. 06-46470900 E. [email protected] Friesland; Mw. Anja Brouwer T. 06-3164927 E. [email protected] Drenthe; Mw. Froukje Stuiver T. 06-21883037 E. [email protected]

Advies en Meldpunt Kindermishandeling

Verloskundige VGV-experts

Raad voor de Kinderbescherming

VGV-deskundige Gynaecologen verbonden aan ziekenhuizen

Groningen; Dhr. Anne Vogt T. 050-5239239 E. [email protected] Friesland; Mw. Jenny de Leeuw T. 058-2333777 E. [email protected] Drenthe; Mw. Ingeborg Thoolen en Mw. Arlette Oosterhuis T. 0592-318128 E. [email protected] Mw. Odette Buitendam T. 050-7512022 E. [email protected]

Noordelijk Expertise Centrum Politie

Eergerelateerd geweld, discriminatie en multicultureel vakmanschap Mw. Marleen Paulissen T. 088-1672672 / 06-11345400 E. [email protected] Dhr. Kees Arends T. 088-1672672 / 06-54351444 E. [email protected]

Groningen; Mw. Marian Karssen T. 0597-433555 E. [email protected] Friesland; Mw. Janke de Vries T. 0519-296899 E. [email protected] Drenthe en Groningen; Mw. Rebecca Vos T. 0599-655131 E. [email protected] Groningen; Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG); Prof. Dr. Willibrord Weijmar Schultz T. 0503616161 E. [email protected] Friesland; Medisch Centrum Leeuwarden (MCL); Mw. Marjan Keizer T. 058-2866666 Mw. Mintsje Tanis-Nauta, arts/seksuologe T. 058-2863200 E. [email protected] Drenthe; Wilhelmina Ziekenhuis Assen; Mw Ester Scheers E. [email protected]

Nuance-Consult

Trainingen over VGV in migratie-en familiecontext / werken met de VWS meldcode Mw. Gerda Nienhuis T. 0629093903 E. [email protected]

Ambassadeurs tegen meisjesbesnijdenis in Noord Nederland Coördinatie en begeleiding door Sense Noord Nederland

Coördinator Fetzen de Groot T. 050-3674080 E. [email protected]

Ambassadeurs Groningen Mevr. Ahlam Elamin Soedan T. 06 39 35 40 20 E. [email protected] Mevr. Alem Gatechew Ethiopië T. 06 452 43 400 E. [email protected] Mevr. Augustine Niaré Mali T. 06 412 98 421 E. [email protected] Mevr. Els Fongers Egypte T. 06 271 08 863 E. [email protected] Mevr. Faiza Hamed Irak Koerdistan T. 06 181 33 473 E. [email protected] Mevr. Fatoumata Diallo Guinee Conakry T. 06 857 121 32 E. [email protected] Mevr. Iman Ali Egypte T. 06 284 18 480 E. [email protected]

Dhr. Isse Ismail Somalië T. 06 845 07 313 E. [email protected] Mevr. Lea Hulshof-Martini Indonesië T. 06 17 96 14 93 E. [email protected] Dhr. Mohamed M. Kadir Somalië T. 06 267 85 248 E. [email protected] Mevr. Mumina Aden Abdi Somalië T. 06 41102514 E. [email protected] Dhr. Yusuf Daud Muddey Somalië T. 06 840 23 835 E. [email protected] Mevr. Zahra Mohamed Somalië T. 06 846 62 366 E. [email protected]

Ambassadeurs Friesland

Ambassadeurs Drenthe

Mevr. Afrah Abdullah Abdi Somalië T. 06 252 63 505 E. [email protected] Mevr. Arafa Abdalla Soedan T. 06 576 07 647 E. [email protected] Dhr. Mamadou Moustafa Diallo Guinee T. 06 844 60 909 E. [email protected] Mevr. Maryam Roble Somalië T. 06 514 90 515 E. [email protected] Mevr. Randa Al-Faki Soedan T. 06 315 49 329 E. [email protected] Mevr. Yaya Diallo Guinee T. 06 149 52 115 E. [email protected] Mevr. Zahra Omar Somalië T. 06 314 98 499 E. [email protected]

Dhr. Bianco Bolumba D.R. Congo T. 06 509 75 706 E. [email protected] Mevr. Issir Ibrahim Somalië T. 06 841 26 472 WE. [email protected] Dhr. Michel Degbevi Togo T. 06 290 49 297 E. [email protected]

Colofon Dit is een uitgave van CMO Groningen, Stamm CMO Drenthe, Partoer CMO Fryslân en Nuance Consult in het kader van het tweejarige project Maak een Vuist tegen Vrouwelijke Genitale Verminking in Noord Nederland, een project ter preventie van meisjesbesnijdenis in Noord Nederland (2010/2011).

Why should women suffer from in pain shamefully and miserable die in vain why isn’t it easy for man(kind) to acknowledge that If God wanted a woman NOT to have her-God-given right of feminity He wouldn’t create her with it Gedicht (is het einde van een lang gedicht) uit de bundel Sounds of laughter van Sahro Mohamed, 2003

Het boekje is mede mogelijk gemaakt door subsidie van Stichting de Noorderberk, Provincie Groningen, Provincie Fryslân en het Ministerie van OCW. Postadres CMO Groningen Postbus 2266 9704 CG Groningen T. 050 577 01 01 [email protected] www.cmogroningen.nl Fotografie en teksten Tineke Hamming Sociale kaart Stella Buurma, CMO Groningen Mariele Mijnlieff, Stamm CMO Drenthe Nyske van der Feen, Partoer CMO Fryslân Gedichten Sahro Mohamed, 2003 Ontwerp Koen Edens Oplage 1000 exemplaren December 2011

Mede mogelijk gemaakt met subsidie van Stichting de Noorderberk en de volgende partners: