Werkpro in Noord-Nederland
Korte karakteristiek Werkpro is een bedrijf dat zich bezighoudt met werk en maatschappelijke dienstverlening. Het biedt activiteiten en begeleiding voor mensen die op eigen houtje (nog) geen reguliere werkplek kunnen vinden. In Drenthe, Friesland en Groningen worden activiteiten en begeleiding geboden voor mensen die niet zelfstandig een (reguliere) werkplek kunnen vinden. Zowel re-integratie als activering, zorg en diensten worden geboden op diverse locaties en in diverse werkbedrijven. Doelgroepen Veel doelgroepen worden bediend. Zowel mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, verslaafden, dak- en thuislozen, maar ook mensen met een verstandelijke beperking of Wajongers. In feite iedereen die werk zoekt of een zinvolle dagbesteding. Soort activiteiten Werkpro is een breed bedrijf dat zowel dagbesteding biedt, leer-werktrajecten in de zorg, sociaal buurtbeheer in wijken, maar ook klussendiensten, metaal- en houtbewerking, tuinonderhoud, kringloopwinkels, fietsenstallingen en horeca.
Indicaties nodig Afhankelijk van iemands achtergrond en beperkingen kan het gaan om een AWBZ of Wmo-indicatie voor dagbesteding, sociale werkvoorziening dan wel een begeleidingstraject voor werkzoekenden. Betrokken organisaties Vanwege haar activiteiten voor werkzoekenden en sociale werkvoorziening, zijn de contacten intensief met de gemeenten. Afhankelijk van het soort activiteiten wordt er samengewerkt met bijv. RIBW’s, dak- en thuislozenorganisaties, organisaties voor mensen met een verstandelijke beperking en welzijnsorganisaties. Bekostiging Zij zijn een zorg-erkende instelling voor dagbesteding in de AWBZ en ontvangen financiële middelen voor arbeidsreïntegratie en sociale werkvoorziening. Daarnaast zijn er opbrengsten uit activiteiten zoals klussendiensten, kringloopwinkels en dergelijke.
Beschrijving van het project Werkpro is geen project maar een bedrijf of beter nog, een keten van bedrijven. Kenmerk in al haar activiteiten is werk, in een brede opvatting. Werk geeft mensen de mogelijkheid tot zelfontplooiing en ontwikkeling en geeft maatschappelijke status en waardering. Niet iedereen kan een reguliere werkkring aan; sommigen hebben eerst scholing nodig of moeten werkritme leren. Anderen zijn geholpen bij dagstructurering in de vorm van activiteiten die zorgen voor sociale contacten, verbetering van het zelfbeeld e.d. Niet voor iedereen is een regulier baan een bereikbaar doel. Voor degenen waarvoor dat niet haalbaar is, wordt gezocht naar activiteiten die aansluiten bij hun individuele mogelijkheden. Werkpro kent een scala aan bedrijven en activiteiten. Mensen melden zich bij het Loket Reïntegratie, Werken & Leren, Zorg, dan wel worden daar naar toe verwezen door zorgorganisaties of gemeentelijke organisaties voor de WWB (Wet Werk en Bijstand). Daar wordt gekeken wat iemand kan en waar de interesses liggen. Degenen die dat nodig hebben krijgen een trajectbegeleider die hun aanspreekpunt is voor het werk. Het werk zelf kan variëren van een reguliere baan, een werkervaringsplek, een stage of een plek in een van de bedrijven of dagbestedingsprojecten. Er zijn tientallen mogelijkheden, verspreid over de drie noordelijke provincies. Variërend van het maken van kunstzinnige voorwerpen (gevlochten manden, glasvoorwerpen), uitsorteren van textiel in de kringloopwinkel, herstellen van textiel en andere materialen, klussendiensten, horeca, groenonderhoud en sociaal wijkbeheer.
Een voorbeeld: de dagbesteding in Ewsum Deze locatie voor dagopvang ligt op het borgterrein Ewsum in Middelstum. Dat was een van de mooiste borgen in Groningen. In een prachtige monumentale boerderij is de werkplaats gevestigd. De werkzaamheden die mensen hier kunnen uitvoeren, zijn velerlei:
Werken in de tuin Dierenverzorging Landschapsonderhoud Theeschenkerij Kantinedienst Hout en metaalbewerking Inpakwerk
Deze werkzaamheden worden uitgevoerd door mensen die niet of nog niet toe zijn aan een reguliere baan, mensen met een beperking, jongeren die afkomstig zijn uit het speciaal onderwijs of mensen met psychische problemen. Een deel van de deelnemers heeft een indicatie of een PGB voor dagbesteding.
Werkpro heeft enkele jaren geleden al de overstap gemaakt naar menging van doelgroepen. Uitgangspunt is dat er niet geselecteerd wordt op wat iemand mankeert maar op de mogelijkheden en interesses. Dat betekent dat in vrijwel alle activiteiten er mensen met een diverse achtergrond deelnemen. Zo kunnen in de kringloopwinkel mensen werken die dagritme moeten leren en mensen die een zinvolle dagbesteding willen/zoeken. Daarbij maakt het niet zoveel uit of zij dit willen/zoeken omdat ze een verstandelijke beperking hebben, psychische problemen hebben of lange tijd geen betaalde arbeid hebben verricht. De ervaring leert dat veel doelgroepen prima kunnen samenwerken, zelfs al denken mensen daar zelf anders over. Uitzonderingen zijn er voor mensen met verslavingsproblematiek. Deze kunnen wel vaak in hetzelfde gebouw actief zijn, maar hebben eigen activiteiten nodig. Daarbij kunnen ook de verslaafden niet allemaal over een kam geschoren worden; alcoholverslaafden en drugsverslaafden hebben hun eigen problematiek die ook een eigen opvang vraagt.
Een ander voorbeeld: de werkplaats in Leeuwarden Op het industriegebied van Leeuwarden is de werkplaats van Werkpro gevestigd. Hier vinden tal van werkzaamheden plaats, zoals houtbewerking, stofferen, kaarsen maken, inpakwerkzaamheden en diverse opdrachten voor bedrijven. De werkplaats is met opzet op het industriegebied; zo zijn de contacten met andere bedrijven op het industriegebied makkelijk te leggen en vergroot het de herkenbaarheid. De deelnemers hebben een diverse achtergrond. Het zijn mensen met verslavingsproblematiek, psychische problemen, verstandelijke beperking, maar ook ouderen die uit de gesubsidieerde arbeid komen en niet meer regulier aan de slag komen en mensen met een PGB Via Zienn (maatschappelijke opvang) komen hier vooral de zorgmijders. De deelnemers komen vaak binnen via contacten met hun begeleidende instanties, zoals Zienn, Talant (verstandelijk gehandicapten) en VNN (verslavingszorg). Deze organisaties beleggen hun dagbestedingsactiviteiten voor een deel bij deze werkplaats. Omdat de werkplaats zo groot is en zoveel verschillende werkzaamheden kan aanbieden, geeft dat hun cliënten meer keuze in dagbesteding. Want niet alleen zijn er diverse soorten werkzaamheden, er zijn ook werkzaamheden van verschillend niveau, variërend van eenvoudig inpakwerk tot complexe lasklussen. De mensen die binnenkomen, zijn immers ook van verschillend niveau. Er zijn mensen die vroeger gewoon gewerkt hebben en ervaring en vaardigheden hebben, tot mensen die nooit aan de slag zijn geweest en vooral basisvaardigheden moeten leren, zoals op tijd komen of afmelden als je niet kunt komen. Zienn heeft via het project Skrepp nog dagbesteding voor de groep voor wie deze werkplaats nog te hoog gegrepen is. Mensen die aan de rafelranden van de samenleving leven, vooralsnog geen hulpverlening willen maar wel gebaat zijn bij een vorm van daginvulling. Zienn is het laatste vangnet voor deze groep. De werkplaats biedt werk aan 65 a 80 mensen, gedurende 9 dagdelen. Sommigen komen 2 a 3 dagdelen, anderen zijn bijna de hele week aanwezig, afhankelijk van de persoonlijke omstandigheden. Aangezien het een doelgroep betreft die regelmatig verval vertoont, kiest Werkpro ervoor om het aantal dagdelen rustig op te bouwen. Uitbreiden van uren is immers positiever dan moeten concluderen dat je het niet trekt of redt. De meeste deelnemers hebben nog een (persoonlijke) begeleider vanuit de zorgorganisatie, naast de begeleiders op de werkplaats. Er zijn korte lijnen tussen de organisaties; men weet elkaar te vinden. Een keer per maand is er overleg met de cliënt en alle hulpverleners rondom deze cliënt.
De ervaring in Leeuwarden is dat je veel kunt bieden voor vele doelgroepen, als de werkplaats geen bepaald stigma heeft. Mensen laten samenwerken met diverse achtergronden kan goed en kan zelfs nog wel meer dan nu gebeurt. In Leeuwarden hebben ze maar enkele keren iemand geweigerd vanwege geweld. Juist omdat er veel type activiteiten zijn en veel diverse ruimten, kan er ook iemand uit de groep worden gehaald en overgeplaatst als dat teveel onrust veroorzaakt
Het mengen van doelgroepen heeft wel consequenties voor de begeleiding. Er zijn mensen met een diverse achtergrond, waarvan de begeleiders kennis moeten hebben en moeten weten hoe daarop te reageren. Sinds de doelstelling van menging van groepen is de verhouding tussen deelnemers en begeleiders daarom gemiddeld genomen gegroeid van 1:15 naar 1 begeleider op 12 deelnemers. Maar afhankelijk van de samenstelling van de groep en hun behoefte aan begeleiding, kan die verhouding per groep anders liggen. Werkpro kiest niet alleen voor menging van doelgroepen in de activiteiten maar ook menging van activiteiten in één gebouw. Door in een gebouw diverse activiteiten te bundelen, velen met z’n eigen ruimten, ontstaat een efficiënte bedrijfsvoering en meer keuze voor de deelnemers. Zo kan in een gebouw zowel een atelier voor kledingherstel zitten, een metaalbewerkingspoot en een verkooppunt. Of andere combinaties. Dan kan in zo’n gebouw ook een eigen opvang worden georganiseerd voor bijv. verslaafden, maar kunnen ook andere groepen en andere activiteiten plaatsvinden.
Het werkveld van gesubsidieerde arbeid en dagbesteding gaat komende jaren sterk veranderen. De organisatie heeft altijd veel contact met gemeenten gehad. Nu merken ze dat gemeenten nog erg aan het zoeken zijn, hoe om te gaan met de komende veranderingen. Welke consequenties dat heeft voor Werkpro is niet helemaal duidelijk. De verwachting is wel dat de individuele begeleiding grotendeels gaat stoppen en er alleen groepsgerichte begeleiding op de activiteiten overblijft. Leerervaringen Werkpro heeft enkele jaren geleden al de omslag gemaakt naar de menging van doelgroepen. Zij hebben ervaren dat veel doelgroepen prima mengen, door vooral te kijken naar de individuele mogelijkheden en interesses. Alleen voor de groepen verslaafden en dubbel gediagnostiseerden (bijv. verslaving en psychische problemen) moet een uitzondering gemaakt worden. Deze mensen leggen zo’n beslag op de begeleiding en op het groepsproces, dat iedereen beter af is bij het organiseren van eigen activiteiten. Bij de menging van doelgroepen wordt wel een groter beroep gedaan op de begeleiding. Deze moet meer kennis hebben (of in kunnen roepen) over de verschillende achtergronden. Dat maakt ook dat de groepen kleiner zijn, om nog iedereen te kunnen ondersteunen en de groep te laten functioneren als groep. Uit Leeuwarden komt ook naar voren dat het gewenst is om mensen te blijven volgen. De doelgroep is immers een groep die regelmatig een terugval kan krijgen. Nu is vaak de overgang te groot voor iemand die een bepaald traject heeft afgesloten en kan doorstromen naar een ander niveau. Als daar een hiaat optreedt en de begeleiding valt weg, neemt het risico op terugval toe. Begeleiding, al is het bescheiden, blijft nodig. Linda Sanders, 7 maart 2013
