Functionele meerwaarde van woordvoorspellingssoftware bij chronische
dysgrafie: een casusbeschrijving.
Arteveldehogeschool Katholiek Hoger Onderwijs Gent Postgraduaat Neurologische Taal- en Spraakstoornissen Campus Sint-Lievenspoort Sint-Lievenspoortstraat 143, BE- 9000, Gent
Functionele meerwaarde van woordvoorspellingssoftware bij chronische
dysgrafie: een casusbeschrijving.
Promotor: de heer Frank Paemeleire mevrouw Dineke Blom Academiejaar: 2006 – 2007
Bachelorproef voorgedragen door: Katja BATENS tot het bekomen van het getuigschrift postgraduaat Neurologische Taal- en Spraakstoornissen.
Alternatieve en ondersteunde communicatie (AOC)
Jong vakgebied Door technologische ontwikkeling stijgt aantal hulpmiddelen snel AOC ontwikkeld voor andere doelgroepen Technologische mogelijkheden amper ingeschakeld voor nieuwe generatie functionele AOC
Meer aangesproken door familie ivm AOC
van de Sandt-Koenderman, 2004; Kitzing, Ahlsén & Jönsson, 2005; Paemeleire, 2007a
AOC en afasie
Doelgroep: complex en heterogeen Linguïstische Motoriek Inzicht Communicatie noden & wensen Cognitieve en executieve functies Geen AOC middel dat geschikt is voor alle personen met afasie
Paemeleire, 2007a
Reden van falen AOC
Onvoldoende linguïstische mogelijkheden
Niet aangepast qua bediening en structuur
Visuele en motorische beperking
Financiële en praktische beperkingen
Onvoldoende training
Onrealistische verwachtingen cliënt/familie
Neuropsychologische functiestoornissen
Computer
Onderdeel van de maatschappij Computerkennis voor afasie Minder angst tav computers Minder „face to face‟ communicatie Functionele gevolgen van dysgrafie ernstiger
McGrenere et al., 2003
Voordelen typen
Geen tijdsdruk
Opslaan en hergebruiken
Tevredenheid groter, “schoon”
Functioneel: veel toepassingsmogelijkheden
Linguïstisch geen verschil met handmatig schrijven
(Beeson & Hillis, 2001van de Sandt-Koenderman, 2004)
Woordvoorspellingssoftware (wvs)
Ondersteuning schriftelijke communicatie
Sinds begin jaren ‟80
Ontworpen voor motorische gehandicapten
Dyslexie
Typsnelheid
Kwalitatieve en kwantitatieve verbetering
Magnuson & Hunnicutt, 2002
WVS en afasie
3 onderzoeken
Kwalitatieve en kwantitatieve verbetering
Voorwaarde: geen leesinhoudelijke en auditieve
begripsproblemen
Armstrong & MacDonald, 2000; Murray & Karcher 2000; Thompson, 2005 Sorna et al., 2009
WVS en afasie
WVS, Skippy
Proefpersoon
Proefpersoon
As I Afasiesyndroom
Conductie-afasie met milde semantische problemen (3 jaar post onset)
As II Somatische status
Februari 2004: infarct in de overgangszone van de linker pariëto-temporaal kwabben en de frontaalkwab
Proefpersoon
As III Neurologische en neuropsychologische uitval Sensibiliteitsstoornis in rechter hand. Uitgebreid neuropyschologisch onderzoek 3 maand post onset
Intelligentieniveau: bovengemiddeld Rekenvaardigheden: bovengemiddeld Volgehouden en verdeelde aandacht: gemiddeld tot bovengemiddeld Verbaal geheugen: goed Visuele geheugenspan (zowel op korte als lange termijn): gemiddeld Oplossend vermogen: goed Overzicht en planning: problemen bij minder gestructureerde taken Geen auditieve agnosie
Proefpersoon
As IV Psychosociale stressors Perfectionistisch, legt zichzelf hoge eisen op Enorm doorzettingsvermogen
As V Sociale omstandigheden 76 jarige man, gepensioneerd luchtmachtofficier Weduwnaar, woont zelfstandig Hobby‟s: dichten, brieven schrijven, lezen, wandelen en fotograferen.
Hulpvraag
Dhr wil foutloos brieven en mails kunnen schrijven in een normaal tijdspanne. Dhr wil opnieuw dichten.
Onderzoeksvragen Kan woordvoorspellingssoftware na een individuele, intensieve, hiërarchisch opgebouwde en kortstondige begeleiding bij een persoon met een chronische vloeiende afasie 1) 2)
de snelheid verhogen (efficiëntie)? de kwaliteit van het spontane typen op tekstniveau verhogen (functionaliteit)?
Onderzoek
Testbatterij Stoornisniveau
AAT PALPA WEZT
Controle taak
PALPA 5
Activiteitenniveau
ANTAT Spontaan schrijven; analyse voor spontane taal bij afasie (ASTA)
Therapie
12 x 1u verspreid over 4 weken
Kladblok: interferentie vermijden
Eigen laptop
Globaal doel: zelfstandig en efficiënt met Skippy leren werken in de dagelijkse schriftelijke communicatie
Huiswerkopdrachten na elke sessie
Opbouw therapie
Leren kennen en gebruiken van de verschillende functies van Skippy aan de hand van eenvoudig linguïstische taken
Woordniveau zinsniveau tekstniveau
Toepassing in relevante
Resultaten
Stoornisniveau: geen verandering Activiteitenniveau: nodige voorzichtigheid bij interpretatie
ANTAT: test voor mondelinge taalproductie
ASTA: klein transcript
Onderzoeksvraag 1 Kan woordvoorspellingssoftware na een individuele, intensieve, hiërarchisch opgebouwde en kortstondige begeleiding bij een persoon met een
chronische vloeiende afasie de snelheid verhogen (efficiëntie)?
Typsnelheid is duidelijk vertraagd 12 10,2
aantal woorden
10
8,8
8,1
8 6
5,5 3,5
4
3,7
2 0 pretest 1 aantal woorden/min
posttest 1
posttest 2
mean length of utterance (MLU)
Verklaringen 1.
2. 3.
Meer verschillende handelingen Grotere cognitieve belasting & flexibiliteit nodig Langer zoeken, gevoel het woord te kunnen vinden
! Niet noodzakelijk functionele beperking
Onderzoeksvraag 2 Kan woordvoorspellingssoftware na een individuele, intensieve, hiërarchisch opgebouwde en kortstondige begeleiding bij een persoon met een
chronische vloeiende afasie de kwaliteit van het spontane typen op tekstniveau verhogen (functionaliteit)?
Kwaliteit is verhoogd 100% 80%
90%
94%
79% 81%
60% 42%
80% 47%
40% 23% 20% 0% pretest 1
posttest 1
% grammaticaal correcte zinnen % met Skippy getypte woorden
Finietheidsindex
posttest 2
Verklaring
Zinnen korter
Tijd langer
Skippy heb ik eerste keer gezien in Ter Valcke.Februari heb ik Skippy was goed gezien. Ik heb ongeveer vijftien keren met Katja meegeweest. We hebben veel testen gemaakt. Elke keer heb ik alles met Skippy gemaakt. Ook mijn huiswerk heb ik met Skippy gemaakt.Eerst was het moeilijk om me met Skippy te werken. Maar allengs (= stilletjes aan, nvdr) kwam ik met de 'trucs' te vertrouwen. Nu heb ik 'veel' gedaan met Skippy. Ik weet nog niet alles, maar ik krijg steeds meer inzicht. Ik was Skippy veel keer gebruiken.
Resultaten: opmerkingen
Kladpapiertje. Jaar na de stopzetting van de therapie, gebruikt W beide hulpmiddelen nog steeds: Skippy tijdens het e-mailen, zijn notitieblok tijdens gesprekken.
Reden van succes 1.
Uitgebreide diagnostiek
2.
Attitude tov hoogtechnologisch hulpmiddel
3.
4.
Afwezigheid belemmerende visuele en motorische beperkingen Intensieve hiërarchische training op maat + huiswerk
5.
Positieve persoonlijkheidskenmerken
6.
Quasi intacte neuropsychologische functies
Besluit
Woordvoorspellingssoftware kan een positieve invloed hebben op de geschreven functionele communicatie.
Winst moet groter zijn dan de investering
Langdurige begeleiding
Diagnostiek
Neuropsychologische functies
Bedankt!!
