FREQUENTLY ASKED QUESTIONS: INCLUSIE & DIVERSITEIT IN DE JEUGDBEWEGING

FREQUENTLY ASKED QUESTIONS: INCLUSIE & DIVERSITEIT IN DE JEUGDBEWEGING SEPTEMBER 2012

Platform Allochtone Jeugdwerkingen vzw Schoenstraat 15b 2140 Borgerhout Tel: 03 677 15 80 Emai: [email protected]

1. Inleiding Superdiversiteit is een feit. Je vindt in Vlaanderen allerlei culturen en nationaliteiten, elk met hun eigen tradities, levensbeschouwelijke regels en dergelijke meer. Toch treffen we hen zo goed als niet aan in de Vlaamse jeugdbewegingen. Het Platform Allochtone Jeugdwerkingen (PAJ) vzw is de koepel van, voor en door allochtone jeugdwerkingen in Vlaanderen. Zij hebben voor ons de meest voorkomende vragen en antwoorden rond andere culturen gebundeld tot een instrument op maat van jeugdwerkers. De meeste vragen hebben betrekking op jongeren van Marokkaanse en Turkse herkomst aangezien zij de grootste groep allochtonen vormen in Vlaanderen. Deze jongeren zijn opgegroeid en opgevoed in een islamitische context. Hierdoor ligt het zwaartepunt in deze FAQ-lijst logischerwijs op vragen met betrekking tot de islam. De lijst heeft niet de ambitie om volledig te zijn en is slechts een verzameling van de meest gestelde vragen uit het werkveld. Uiteraard is het onmogelijk om elke (culturele) gevoeligheid, godsdienst of geloofsregel te bestrijken. Je hebt vooreerst de islamitische regels zelf en daarnaast de beleving ervan. En uiteraard is de ene moslimjongere de andere niet. Wat Ali mag van zijn ouders mag Ahmed misschien niet. Wij adviseren dan ook om bij twijfel de jongeren/kinderen en hun ouders te consulteren. Als voorsmaakje geven we je de meest voorkomende vraag: wij willen best wel samenwerken met plaatselijke allochtone jeugdwerkinitiatieven, maar waar vinden wij ze? In de eerste plaats kan je terecht bij Scouts en Gidsen Vlaanderen ([email protected]). Maar ga ook eens langs bij je jeugddienst of de integratiedienst van je gemeente voor meer informatie over lokale allochtone jeugdwerkinitiatieven in je buurt.

Begrippenlijst Allochtoon Allochtoon en moslim zijn geen synoniemen en niet elke allochtoon is moslim. Vlaanderen telt allochtonen met islamitische achtergrond, maar ook niet-gelovige allochtonen, allochtonen met een boeddhistische, hindoeïstische, joodse, protestantse, katholieke, Grieks-orthodoxe, Russischorthodoxe, … achtergrond. Vlaanderen telt trouwens ook autochtone moslims (bv. bekeerlingen). Dé allochtoon bestaat niet, net zoals dé autochtoon of de Vlaming niet bestaat. Ook is het niet zo dat elke allochtoon kansarm is, al wijst recent sociologisch onderzoek uit dat nagenoeg de helft van Marokkaanse en Turkse gezinnen in België het moet stellen met een inkomen dat op de armoedegrens balanceert. Als je merkt dat bepaalde leden het niet breed hebben en zich het nodige materiaal (uniform, slaapzak, …) niet kunnen veroorloven, kan je hen discreet laten weten dat dit materiaal tweedehands aangeschaft of eventueel ontleend kan worden. Je kan ook steeds beroep doen op het verminderd lidgeld en op Fonds op Maat (voor meer info: [email protected]). Moslims De ene moslim is de andere niet. Er zijn net zoals in het christendom, verschillende stromingen binnen de islam. Hierdoor zijn er verschillen met betrekking tot sommige leefregels. Daarnaast zijn sommige gebruiken eerder cultureel bepaald, maar worden ze toch ten onrechte aanzien als religieus. Bovendien is niet elke moslim even praktiserend.

FrequentlyAskedQuestions©PAJ 2012 – bewerkt door Scouts en Gidsen Vlaanderen (Hans)

Pagina 2 van 12

Andere culturen en godsdiensten Andere culturen en godsdiensten (bv. het Hindoeïsme, het Judaïsme, sommige christelijke stromingen, …) hebben op hun beurt andere gebruiken, voedselvoorschriften en dergelijke. Daarnaast zijn er binnen dezelfde godsdiensten vaak ook culturele verschillen die vaak streekgebonden zijn. Zo zijn er wel wat verschillen tussen Latijns-Amerikaanse, Vlaamse en Afrikaanse katholieken. Bovendien zijn niet alle verschillen van religieuze aard. Halal voeding Halal voedsel is voedsel dat bereid is volgens de islamitische voorschriften en dus met de toegestane ingrediënten. Varkensvlees of producten waarin varkensvlees is verwerkt (bouillon, gelatine…), bloed en alcohol zijn niet toegestaan. Halal vlees kan je kopen bij een islamitische slager. Sommige warenhuisketens hebben ook een klein halal assortiment. Let er wel op dat het halal vlees niet in contact komt met niet toegestane ingrediënten. Bak het dus niet in dezelfde pan of snijdt het niet op dezelfde plank als bv. varkensvlees. Ook moet je opletten met sauzen. Zo bevat cocktailsaus alcohol, maar ook van sommige kant-en-klare sauzen lees je best wat er op de verpakking staat. Ook in snoep, yoghurt zit vaak gelatine. En in heel wat kant-en-klare desserten en gebak wordt alcohol gebruikt. Daarom is het aangewezen om te communiceren met de leden en/of hun ouders over wat er voor hen kan of mag. Ramadan De Ramadan is de islamitische vastenmaand. Tijdens deze maand vasten praktiserende moslims (gemiddeld vanaf 12 jaar) van zonsopgang tot zonsondergang. Ze mogen overdag niet eten, drinken, roken, … Kinderen jongerdan 12, zieken en bejaarden hoeven niet mee te doen. Deze maand staat voor moslims in het teken van zingeving, spiritualiteit, tolerantie en naastenliefde. Veel moslims zetten dan ook alledaagse activiteiten zoals films kijken, muziek beluisteren, … op een laag pitje. In de moskee gaan ’s avonds speciale gebedsdiensten door, die ook door de jongeren druk bezocht worden. Solidariteitsacties naar de armen toe worden in deze periode sterk benadrukt. Er wordt veel op bezoek gegaan bij familie en vrienden, om gezamenlijk de vasten te verbreken. De Ramadan verloopt niet volgens de Westerse (Gregoriaanse) kalender, maar de Islamitische die ongeveer 10 dagen korter is, waardoor de Ramadan elk jaar 10 dagen vroeger valt dan het jaar voordien. De Ramadan wordt afgesloten met het Suikerfeest, dat drie dagen duurt en waarop familie en vrienden over de vloer komen, die allerlei lekkernijen (zoals koekjes) meebrengen. Vandaar de naam ‘Suiker’feest. Tijdens de Ramadan zijn er dus wel enkele zaken waar je best rekening mee houdt:  doordat jongeren intens bezig zijn met zingeving en bezinning, zal de opkomst bij activiteiten een pak lager zijn dan anders;  praktiserende moslims eten pas vanaf zonsondergang, dus avondactiviteiten zijn voor hen niet gemakkelijk om bij te wonen;  aangezien praktiserende moslims voor zonsopgang ontbijten en pas na zonsondergang weer mogen eten en drinken, is het voor hen niet evident om mee op kamp of activiteit te gaan, maar het is zeker niet onmogelijk.


Pagina 3 van 12

2. Frequently Asked Questions a. Op kamp of op weekend Moeten we onze maaltijden aanpassen aan moslimjongeren? Zijn er bepaalde voedingsproducten die we moeten mijden? De Islam heeft zeer specifieke voedselvoorschriften (zie ook in de begrippenlijst ‘halal voeding’). Om niet voor verrassingen te komen staan en iedereen de kans te geven om deel te nemen aan jouw kamp of weekend, is het aangeraden om met deze zaken rekening te houden. Dit kan door op de medische fiche naast de optie ‘vegie – ja/nee’, ook de mogelijkheid ‘halal – ja/nee’ te voorzien. Bij onduidelijkheid of twijfel (bvb. bij andere religies dan de Islam), kan je best rechtstreeks het gesprek aangaan met de kinderen en jongeren en betrek je best ook de ouders. Maak goede afspraken en beloof niets dat je niet kunt waarmaken of garanderen. Als we op kamp bv. geen halal maaltijden kunnen voorzien, is vegetarisch koken dan een alternatief? Vooreerst willen opmerken dat in elk stadje met een islamitische gemeenschap een halal slager te vinden is (vraag het na bij de gemeentelijke diensten of aan de plaatselijke moslimgemeenschap). Indien je op de kampplaats beschikt over een ijskast of diepvriezer kan je ook halal vlees op voorhand aanschaffen en ter plekke bewaren. Als het toch niet haalbaar zou blijken om halal maaltijden aan te bieden, moet je er wel bij stilstaan dat vegetarisch niet automatisch halal is. Zo wordt er in sommige bereidingen alcohol gebruikt, wat niet halal is. Vis kan wel een alternatief zijn. Belangrijk is in elk geval de dialoog met de doelgroep: laat op voorhand weten als er geen halal maaltijden worden voorzien en communiceer duidelijk wat je wel kunt voorzien. Moeten we letten op bepaalde zaken als het gaat over overnachtingen? Moeten we zorgen voor gescheiden slaapzalen? Dit hangt af van de achtergrond van de leden en hun leeftijd. Als het om kinderen gaat, maken de ouders er vaak geen punt van. Vanaf ongeveer twaalf jaar verwacht men soms gescheiden slaapzalen. Al is dit heel sterk cultuurgebonden. Zijn er bepaalde periodes of data waarop we beter niet op kamp of weekend gaan als we allochtone kinderen of jongeren willen meenemen? Het kan altijd nuttig zijn om na te gaan of er belangrijke religieuze feestdagen zijn in de periode van het kamp. Informatie over de feestdagen van verschillende godsdiensten en de data kan je per kalenderjaar terugvinden op: www.beleven.org/feesten/ (in de rechterkolom ‘Navigatie’ kan je op verschillende manieren de feesten terugvinden). Hou er rekening mee dat jongeren deze feestdagen graag met hun familie vieren. Wat betreft de Islam kan je simpelweg de data van de Ramadan (islamitische vastenmaand), het Suikerfeest (einde van de Ramadan) en het Offerfeest googlen, maar je houdt best rekening met één à twee dagen speling. De Belgische Moslimexecutieve (www.embnet.be) legt vast wanneer deze feestdagen exact plaatsvinden en doet dat meestal pas enkele dagen op voorhand. Het is niet evident om moslimjongeren mee te nemen op kamp tijdens de Ramadan. Als er toch moslimjongeren deelnemen, zullen zij verwachten dat er rekening gehouden wordt met de tijdstippen waarop zij mogen bidden en eten. Ook hier moet er goed gecommuniceerd worden over wat kan en wat niet.


Pagina 4 van 12

We merken ook dat heel wat christelijke Afrikaanse jongeren, meestal verbonden aan een Evangelische kerk of een Pinksterkerk, ons vragen om onze activiteiten niet op een zondag te laten plaatsvinden opdat zij ook kunnen deelnemen. Zondag staat voor hen in het teken van de eucharistieviering en het samenzijn met de familie. Tijdens de zomervakantie houd je ook best rekening met een iets lagere opkomst omdat heel wat allochtone gezinnen met vakantie trekken naar de herkomstlanden. Als we op kamp of weekend gaan, slapen we meestal in tenten op matjes en in een slaapzak. Is dit een drempel? Los van een mogelijke financiële drempel is het goed om weten dat heel wat allochtone jongeren en kinderen vaak nooit eerder hebben gekampeerd. Hierdoor kunnen eventuele ongemakken van het kamperen (het niet slapen in een bed, rudimentaire sanitaire voorzieningen, …) hen afschrikken. De ervaring leert echter dat eens je ze over de streep trekt, zij dit achteraf vaak beschouwen als een onvergetelijke positieve ervaring. Maar religieuze of culturele drempels zijn er niet.


Pagina 5 van 12

b. Werving Is het dragen van een uniform een drempel voor allochtone jongeren om zich aan te sluiten bij een klassieke jeugdbeweging? Moeten we op bepaalde zaken letten qua kledij? Cultureel of religieus gezien zijn er in elk geval geen drempels ten aanzien van het uniform. Wel zullen jongeren uit bepaalde culturen niet snel korte broeken of rokjes (boven de knie), diep uitgesneden blouses of topjes willen dragen, maar dit zal vaak geen probleem vormen. De meeste jeugdbewegingen leggen dit immers niet op en hebben geen strenge kledingvoorschriften en meestal kunnen de leden kiezen uit korte en lange broeken, hemden met lange en korte mouwen, sjaaltjes, … Met welke factoren moet ik rekening houden als ik allochtone meisjes wil bereiken bij onze activiteiten? Moet ik zorgen voor vrouwelijke begeleiders? Om te beginnen: vaak heb je geen allochtone meisjes in leiding. Hoe eraan te beginnen als er nog géén allochtone leiding is, daar bestaan wel antwoorden op, maar vaak zijn dat groepsgebonden antwoorden. Hiervoor kan je steeds ten rade bij ploeg Diversiteit ([email protected]). Je kan stellen dat als je allochtone meisjes in je werking hebt, het zinvol kan zijn om meisjes, al dan niet allochtoon, in de leiding hebt. Dit is geen noodzakelijkheid, maar wel een pluspunt. Zij kunnen immers bruggen slaan met de ouders van de meisjes die je wilt bereiken. Let wel, dezelfde achtergrond hebben als de andere allochtone leden, maakt niet noodzakelijk deskundig. Een Marokkaans meisje is niet per definitie deskundig in het werken met Marokkaanse meisjes, net zoals een Vlaamse jongen niet per definitie deskundig in het werken met Vlaamse jongens. In de leiding staan, vraagt bepaalde kwalificaties en vorming en enige ervaring. Belangrijker is dat je aanbod is afgestemd op de diverse groep die je voor ogen hebt zodat iedereen met plezier naar je vergaderingen komt. We merken dat in klassieke jeugdbewegingen die allochtone kinderen aantrekken, de uitval vanaf 12 jaar opvallend is, vooral bij de meisjes. Is hier een verklaring voor? Er zijn meerdere verklaringen. In ieder geval is er een grotere uitstroom bij de jeugdbewegingen vanaf 12 jaar, ongeacht de herkomst, achtergrond, … van de kinderen. Jongeren zijn op die leeftijd zeer sterk bezig met identiteit, hun rol en plek in de samenleving. Bij jongeren met een migratieachtergrond speelt dit sterker omwille van hun wortels in andere culturen en landen. Of ze zich kunnen identificeren met de groep (deelt men dezelfde interesses, opvattingen, …) zal dan een grote rol spelen: als ze zich niet of onvoldoende herkennen in de jeugdbeweging zullen ze logischerwijs sneller de jeugdbeweging verlaten. De puberteit is ook de leeftijd waarop deze jongeren actiever bezig zijn met onderricht in eigen taal en cultuur (identiteitsontwikkeling). Hierdoor blijft er minder tijd of geen tijd over voor de jeugdbeweging. De uitstroom bij meisjes met een islamitische achtergrond is echter iets groter. Een relatief grote groep ouders houdt nog vast aan de religieuze/culturele traditie waarbij meisjes minder bewegingsvrijheid genieten. Vaak wordt van hen verwacht dat zij een grotere rol in het gezinsleven en huishouden opnemen, al mag dit niet veralgemeend worden. Dé allochtoon, of dé moslim bestaat niet. Net zoals dé autochtoon of dé christen niet bestaat.


Pagina 6 van 12

c. Contacten met ouders Hoe komen we in contact met allochtone ouders die de Nederlandse taal niet volledig beheersen als we uitleg willen verschaffen over een activiteit of over onze werking? Bij huisbezoeken kan je eventueel beroep doen op de kinderen en jongeren zelf of een oudere broer of zus indien beide ouders het Nederlands onvoldoende zouden beheersen. Waar nodig kunnen zij dan tolken. Als het lid of een broer/zus niet thuis zijn, maak dan een nieuwe afspraak! Indien je infomomenten organiseert in je lokaal voor meerdere ouders kan je - wellicht beroep doen op een allochtone ouder die wel vlot Nederlands spreekt om te tolken; - op zoek gaan naar een vrijwilliger onder je leden die wel dezelfde taal spreekt; - beroep doen op een lokale organisatie van allochtone jongeren of volwassenen om een vrijwilliger ‘te lenen’ die op je infonamiddag of infoavond komt tolken. Vergeet niet dat indien de goede wil er aan beide kanten is, je sowieso vlotter met elkaar kan communiceren. Zijn er zaken waar we moeten op letten als we op huisbezoek gaan bij ouders met een andere etnische achtergrond? Huisbezoeken zijn altijd spannend, zeker als je ouders voor de eerste keer ontmoet. Bij ouders met een andere etnische of religieuze achtergrond speelt dit zeker mee. Elke cultuur heeft zijn eigen (lichaams)taal, gebruiken en ideeën en bekijkt de ander vanuit zijn achtergrond. Vaak geeft dit aanleiding tot verwarring en misverstanden. Wat voor jou gewoon is, is dat niet noodzakelijk voor de ander! Ga in de eerste plaats niet uit van veronderstellingen of allerlei verwachtingen. Durf vragen te stellen, ga op zoek naar de informatie die je nodig hebt en beantwoord de vragen van de ouders zo duidelijk mogelijk. Indien je afspraken maakt met de ouders, beloof je best niets dat je niet kunt garanderen. Bij ouders die niet vertrouwd zijn met de jeugdbeweging moet je beseffen dat jij het uithangbord bent van jouw groep en dat jij een eerste indruk maakt. Als die goed meevalt, heb je de ouders al grotendeels over de streep getrokken. Let op je kledij (diepe decolletés, zeer korte rokjes en dergelijke kunnen misschien een verkeerde indruk geven). Wat jij jong en eigentijds vindt, kan afhankelijk van de opvattingen van de ouders, verkeerd overkomen. Als je weinig ervaring hebt met dergelijke huisbezoeken kan je tips vragen aan iemand met dezelfde achtergrond als de ouders of hen zelfs betrekken bij het huisbezoek. Of je kan een medeleider meevragen met meer ervaring. Veel jeugdbewegingen organiseren inzamelacties. Klopt het dat allochtone ouders het niet zo fijn vinden dat hun kinderen van deur tot deur gaan in het kader van een financiële actie? We kunnen niet veralgemenen, maar het klopt dat sommige ouders dergelijke acties associëren met bedelen of leuren en uit een gevoel van trots liever niet hebben dat hun kind daaraan deelneemt. Wat soms ook speelt, is dat men zijn kinderen in bescherming wil nemen tegen negatieve reacties. Het gebeurt wel eens dat kinderen van allochtone herkomst onverdraagzame, om niet te zeggen racistisch getinte reacties krijgen als ze ergens gaan aanbellen voor een inzamelactie. Indien je echter de bedoeling en de werkwijze goed uitlegt, zal je merken dat er al heel wat bezwaren wegvallen. Indien de inzamelactie in groep gebeurt en in uniform, heeft men meestal geen bezwaar. FrequentlyAskedQuestions©PAJ 2012 – bewerkt door Scouts en Gidsen Vlaanderen (Hans)

Pagina 7 van 12

Soms organiseren we ook activiteiten voor de ouders van onze leden. Zijn er bepaalde activiteiten of zaken waar we rekening moeten mee houden om ook de ouders van allochtone leden te bereiken of hen te betrekken bij de activiteit? Tracht af en toe een babbeltje te slaan met de ouders als ze hun kinderen brengen of ophalen. Het schept een band en verhoogt de betrokkenheid bij de werking. Zij zullen dan wellicht ook sneller ingaan op uitnodigingen voor activiteiten voor de ouders. Wat voor de kinderen geldt, zal voor een groot stuk ook voor de ouders gelden. Uiteraard kan je die ouders eventueel inschakelen om samen een leuke interculturele avond of activiteit te organiseren met allerlei uitheemse lekkernijen: vervang je kaas- en wijnavond door een interculturele avond of een spaghettiavond waar de halal menu een even logische keuze is naast veggie en carni. Natuurlijk kan je ouders ook vragen om mee in te staan voor vervoer, foerage, … Niet iedereen zal toezeggen, maar hier geldt het principe: vragen staat vrij!


Pagina 8 van 12

d. Gevoeligheden bij spelletjes en activiteiten Wij hebben een 10-jarig Marokkaans meisje in onze werking. Volgend weekend willen we tijdens de activiteit naar het zwembad gaan. Zal dit meisje thuis de toestemming krijgen om deel te nemen aan de zwemactiviteiten in een gemengd zwembad? Verandert er iets aan dit antwoord als het meisje ouder is dan 12 of 16 jaar? Het hangt er vanaf. Het ene Marokkaanse (Turkse, …) gezin is het andere niet. Net zoals het ene Vlaamse gezin het andere niet is. Vraag het dus aan het meisje zelf of aan haar ouders! De leeftijd zal hier geen bepalende rol in spelen. Het zal eerder afhangen van de opvattingen van de ouders over wat hoort en wat niet. Is het passend om ‘s avonds activiteiten te organiseren voor meisjes van allochtone herkomst? Hier geldt geen algemene regel. Het hangt er vanaf welk allochtoon meisje, wat voor activiteit, wanneer die juist plaatsvindt, … Betrek hen bij je planning, stel vragen, … en je zal meer te weten komen! Moeten we op bepaalde zaken letten als we activiteiten organiseren voor meisjes en jongens samen? Er zijn geen specifieke zaken waar je moet op letten. Houdt waar mogelijk wel rekening met de gevoeligheden of drempels die de kinderen/jongeren/ouders jou signaleren. Indien dat niet mogelijk is, maak duidelijke afspraken met hen zodat er geen misverstanden ontstaan. Licht ook toe waarom er geen rekening mee kan gehouden worden met bepaalde verwachtingen of vragen. Zo bouw je wederzijds respect en vertrouwen op. Het is goed mogelijk dat een dergelijke dialoog in het begin een beetje stroef verloopt, maar zodra de leden merken dat ze inspraak hebben en er rekening wordt gehouden met hen, zal de band en onderlinge communicatie stukken sterker worden. We merken dat allochtone jongeren soms niet willen deelnemen aan spelletjes waar je elkaar moet oppakken of waar je op elkanders schoot moet gaan zitten. Vormen spelletjes waar fysiek contact centraal staat een drempel voor allochtone kinderen en jongeren? Seksueel geladen spelletjes liggen heel gevoelig. Spelletjes waarbij het fysiek contact iets verder gaat dan elkaar vastnemen, oppakken, … laat je ook best achterwege. Zo niet zullen sommige meisjes het gevoel krijgen dat ze betast of bepoteld worden. We merken dat dit sterker speelt bij de meer traditionele allochtone jongeren (zowel moslims als niet-moslims). Hebben allochtone jongeren andere interessegebieden op vlak van activiteiten? Moeten we andere soorten activiteiten organiseren dan de traditionele spelletjes die we in de jeugdbeweging kennen? Het is gebruikelijk om de jongeren in jouw werking te betrekken (medebeheer). Zij zullen jou ongetwijfeld een hele reeks activiteiten opsommen. Uitstapjes en voetbal zullen hoog genoteerd zijn in hun top tien. Dit wil uiteraard niet zeggen dat je al hun suggesties of voorstellen klakkeloos moet overnemen. Aan de andere kant is het zo dat als je geen of veel te weinig activiteiten organiseert die in hun interessesfeer ligt, zij zullen afhaken. Daarom is het aangewezen goed te communiceren met elkaar en compromissen te sluiten waar nodig. Maar dat betekent nog niet dat je je werking moet omgooien: er is zeker nog plaats voor traditionele spelletjes.


Pagina 9 van 12

Kunnen we onze aankondigingen, infocampagnes of flyers ook in andere talen voeren om een breder bereik te hebben? We gaan er even van uit dat je niet mikt op een specifieke allochtone groep. Een meertalige flyer of infocampagne is onbegonnen werk en ook niet echt zinvol. Je kan hierdoor andere bevolkingsgroepen afschrikken en bovendien bij de doelgroep wiens taal je gebruikt, de indruk wekken dat hun taal gesproken wordt in je werking. De meeste kinderen of jongeren gaan naar school en spreken Nederlands. Om een breder bereik te hebben, hoef je geen andere taal te gebruiken in je campagne. PAJ vzw bereikt tientallen verschillende etnische achtergronden, maar al zijn e-mails, drukwerk en andere communicatie gebeuren in het Nederlands. Het is een kwestie van duidelijk communiceren. In Vlaanderen zijn Scouts, Chiro, KSJ, … echte begrippen. In de rest van de wereld is dat niet altijd het geval. Voor heel wat nieuwkomers zijn deze namen niet echt veelzeggend. Zij weten niet waar ‘Scouts en Gidsen Vlaanderen’, ‘Chiro’, ‘KSJ-KSA-VKSJ’ voor staan. Een interessante denkoefening bestaat er in je aankondigingen, infocampagnes en flyers op te maken alsof je nog nooit van deze jeugdbeweging hebt gehoord en je jou er niets bij kan voorstellen. Probeer vervolgens alles zodanig te formuleren dat men er zich wel iets bij kan voorstellen. Andere tips zijn:  je infocampagne verbreden door huis aan huis te bussen in alle wijken die je met werking wilt bereiken;  een opendeur of open activiteit organiseren waaraan iedereen kan deelnemen.


Pagina 10 van 12

e. Culturele gevoeligheden Zijn er gevoeligheden rond het gebruik van alcohol in onze werking? Moeten we alcohol bannen uit onze werking om allochtone leiding te bereiken? Het gebruik van alcohol is bij sommigen een gevoelig thema. In Vlaanderen is het drinken van een pintje doodgewoon, maar dat is het zeker niet bij jongeren met een andere culturele achtergrond. Voor ouders en leden die leiding worden, kan dit een serieuze drempel vormen. Zo is niet alleen de consumptie van alcohol verboden voor moslims, maar ook het mogelijk maken van de consumptie ervan door derden (bv. verkopen of zelfs aanbieden ervan). Het is uiteraard wel zo dat niet elke moslim deze regel opvolgt en er zijn ook moslims die wel alcohol drinken. Ook in andere culturen ligt de consumptie van alcohol door jongeren gevoelig. De meeste klassieke jeugdbewegingen hebben een katholieke achtergrond. Is deze achtergrond een drempel voor andersgelovige jongeren? De katholieke achtergrond van de jeugdbeweging (voor zover die nog een rol speelt), wordt niet als een drempel ervaren. Niet-katholieke ouders sturen hun kinderen ook naar katholieke scholen, zijn aangesloten bij een vakbond of mutualiteit met een katholieke inslag, … Vlaanderen kent een katholieke traditie en dat zie je in het verenigingsleven. Heel wat van die verenigingen zijn vandaag enkel nog in naam katholiek. Andere leggen de nadruk op het geloof door bijvoorbeeld samen te bidden ’s morgens, ‘s avonds of voor het eten of nemen een aantal keer per jaar deel aan een eucharistieviering. Zolang er geen druk is om hier aan deel te nemen, wordt dit doorgaans niet als een probleem ervaren. Kunnen we in onze werking openlijk over geloofsovertuigingen praten of ligt dit gevoelig? Ja, dit kan. Denk er wel aan dat jongeren vaak nogal direct zijn in het formuleren van meningen en niet altijd even genuanceerd zijn. Aan de andere kant is het zo dat voor heel wat jongeren, in het kader van hun identiteitsontwikkeling, geloof zeer belangrijk is en dat dit soms gevoelig ligt. Daarom is het belangrijk dat men elkaars mening en geloofsovertuiging respecteert. Indien je merkt dat het onderwerp sterk leeft, kan je uiteraard deskundigen uitnodigen om een groepsgesprek in te leiden en/of te modereren. In november houden wij met onze jeugdbeweging een jaarlijkse eucharistieviering. Enkele Turkse jongens maken deel uit van onze groep. Nodigen wij deze jongeren uit op de viering? Zullen zij ook daadwerkelijk langskomen? Wat doen we met de communie? Je nodigt ze uit zoals je alle andere leden van je groep uitnodigt. Misschien zullen ze deelnemen, misschien niet, maar laat de keuze aan hen. Jij hoeft dat niet voor hen uit te maken. Vermoedelijk zullen ook niet alle autochtone leden deelnemen aan die eucharistieviering, maar je nodigt hen toch ook uit. Indien zij langskomen, zullen zij enkel ter communie gaan als ze christen zijn. Zo niet, kunnen zij gewoon blijven zitten. Dit gebeurt ook bij begrafenissen en huwelijken: ook daar tref je personen aan die niet- of andersgelovig zijn. Deelname aan de eucharistieviering of ter communie gaan, is niet verplicht en gebeurt louter op vrijwillige basis. Indien jij naar een dienst zou gaan in een moskee, synagoge of een andere tempel zal je waarschijnlijk ook eerder observeren dan deelnemen als het niet jouw geloof is.


Pagina 11 van 12

3. Conclusies Deze FAQ wil een kompas zijn voor jeugdbewegingen die werk willen maken van diversiteit. Het openstellen van de groep voor nieuwe jongeren en kinderen vraagt een inspanning en aanpassing op het vlak van de leiding en de visie van je jeugdbeweging. Uiteraard is het van zeer groot belang dat niet alleen de leiding, maar ook de leden van je groep hierin meegaan. Dit alles kan een hele klus lijken, maar op zich vertrekt inclusie vanuit één principe: iedereen, zowel leiding als lid, wil het gevoel hebben erbij te horen. Niemand wil de uitzondering zijn. Dit betekent dat je aandacht schenkt aan verschillen en in de mate van het mogelijke hieraan tegemoet komt, zonder dat je iemand voortrekt of uitsluit. Denk er ook aan dat heel wat zaken die in je groep evident zijn, dat niet noodzakelijk zijn voor de nieuwe leden (en eventueel leiding) die je wilt aantrekken. Dit wel echter niet zeggen dat je een deskundige moet worden op het vlak van diversiteit. Met een flinke dosis goede wil en gezond verstand raak je al een eind op weg. Zaken waarvan je soms vooraf denkt dat ze een probleem zullen vormen, blijken in de praktijk vaak best mee te vallen. Heel wat misverstanden of complicaties kunnen al vermeden of opgelost worden door een goede communicatie. Daarom is het belangrijk om heel goede afspraken te maken met elkaar. Praat met elkaar. Maak geen beloften die je niet kunt waarmaken en vermijd leugentjes om bestwil. Vertrouwen is van cruciaal belang. Als je nieuwe leden het gevoel krijgen dat er niets in huis is gekomen van de gemaakte afspraken, loop je het risico hen te verliezen. Het zal wellicht voorvallen dat sommige leden geen toestemming krijgen om aan bepaalde activiteiten deel te nemen. Je kan hierover het gesprek aangaan, maar in het slechtste geval zal je je bij een neen moeten neerleggen. De boel proberen te forceren werkt vaak averechts. Werken aan diversiteit en aan inclusie vergt blijvende aandacht en inspanning van de hele groep. Indien je behoefte hebt aan meer ondersteuning kan je hiervoor terecht bij ploeg Diversiteit ([email protected]) die je leidingsploeg verder op weg kan helpen met meer informatie, begeleiding of vorming.


Pagina 12 van 12

FREQUENTLY ASKED QUESTIONS: INCLUSIE & DIVERSITEIT IN DE JEUGDBEWEGING

Recommend Documents