g 1-2 ep ro
Fotopuzzels Vianen
kunst- en cultuurmenu: Cultuurprogramma domein: Gebouwde omgeving Landschap en natuur discipline: Audiovisuele Vorming
2012-2013
Colofon Dit is een uitgave van: Kunst Centraal Postbus 160 3980 CD Bunnik tel: 030 - 659 55 20 fax: 030 - 659 05 10 e-mail:
[email protected] internet: www.kunstcentraal.nl Ontwikkeling: Ineke Jonker
Eindredactie: Josee Flaton Vormgeving: BMD, Bunnik
Copyright: Dit materiaal is bedoeld voor gebruik binnen uw school en mag niet vermenigvuldigd of openbaar gemaakt worden voor gebruik daarbuiten zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Kunst Centraal. Laatst gewijzigd: 04-10-2012
Colofon
Inhoudsopgave Inleiding ................................................................................................................................................ 5 Over het project en de partners.............................................................................................................
6
Voorbereiding leerkracht: lessenoverzicht.............................................................................................
8
Les 1 Wat is dit voor een puzzel? .......................................................................................................... 10 Les 2 Puzzelen in de puzzelhoek ........................................................................................................... 11 Tussen les 2 en 3 – Voorbereiding excursie ........................................................................................... 12 Les 3 Naar de fotoplek! ........................................................................................................................ 13 Extra suggesties ..................................................................................................................................... 14
Bijlagen: Digitale puzzels, te downloaden van de website van Kunst Centraal (6x) Houten puzzels (2x) bezorgd door Kunst Centraal
Inhoudsopgave
4
Voorwoord
Inleiding Cultuurprogramma Dit project maakt deel uit van het Cultuurprogramma, dat Kunst Centraal organiseert om leerlingen te laten kennismaken met hun culturele omgeving. De culturele omgeving is verdeeld in vier domeinen (professionele instellingen, amateur- en vrijwilligersorganisaties, bebouwde omgeving en landschap & natuur). Deze domeinen worden vanuit de verschillende vakdisciplines benaderd: dans, literatuur, muziek, beeldend, drama, audiovisueel en erfgoed, of een combinatie van deze disciplines. Domein Het project Fotopuzzels valt binnen de domeinen ‘Gebouwde omgeving’ en ‘Landschap & natuur’ Discipline Audiovisueel Doelgroep Dit project is geschikt voor de groepen 1 en 2 van het primair onderwijs. Doelstelling educatief materiaal Het educatief materiaal dat voor u ligt, is een onderdeel van het project fotopuzzels. De lessen in deze handleiding voldoen aan de kerndoelen voor kunstzinnige oriëntatie en de kerndoelen die aansluiten bij “jezelf en oriëntatie op de wereld”. Bij elke les staan specifieke lesdoelen beschreven die hierbij aansluiten. Het project bevat twee houten puzzels van twaalf stukjes in een bijpassend doosje. Daarnaast zijn er in totaal zes digitale puzzels die de leerlingen via aanraakscherm of met de muis kunnen maken. Meer over de digitale puzzels vindt u op bladzijde 8, onder het lessenoverzicht. Aangepast aan de werkvormen in het kleuteronderwijs werken de leerlingen individueel, in groepjes en klassikaal aan de puzzels. Het bezoeken van een of meerdere van de gefotografeerde locaties is voor de leerlingen een ‘uitje’ waarin ze zich fysiek kunnen bewegen op de gefotografeerde plek en ze aspecten van de cultuurhistorische omgeving zien en ervaren. Organisatie Aangezien dit een zelfstandig project is kunt u het uitvoeren op de momenten in het jaar die u het best uitkomen. Kwaliteit Wij vragen u nadrukkelijk na afloop van het project uw bevindingen met ons te delen via het waarderingsformulier. Uw reactie/waardering is voor ons stimulerend en richtinggevend bij de kwaliteitsverbetering van onze diensten. Wij wensen u veel plezier bij de uitvoering van dit project.
Voorwoord
5
Over het project Kinderen in deze leeftijd zijn leergierig en vooral bezig met het ontdekken van hun eigen leefwereld. Erg op zichzelf gericht ontdekken zij dat omgang en samenwerking met andere kleuters iets kan opleveren, terwijl het tegelijkertijd toch heel moeilijk voor hen is. Puzzelen is een van de dingen die kleuters in snel tempo leren, ze vinden het fijn om van losse dingen één geheel te maken. Ze zien het als een uitdaging de puzzel te leggen en leren maniertjes om dat zo handig mogelijk aan te pakken. Het bekijken van foto’s is voor kleuters moeilijk; ze kijken even en willen dan verder spelen. Daarom is herkenbaarheid en een werkvorm die bij hen past noodzakelijk om tot het daadwerkelijk beschouwen van foto’s te komen. In dit project gaat het om het praten over foto’s van voor de leerlingen herkenbare plekken in de gemeente, die binnen de ‘gebouwde omgeving’ of ‘landschap & natuur’ kunnen vallen. Plekken waar ze wel eens komen en bepaalde ervaringen hebben; hun ‘culturele omgeving’. Er wordt vanuit een beeldende invalshoek naar de culturele omgeving gekeken, waarbij fotografie en de betrokken fotograaf een belangrijke plaats innemen. Spelenderwijs – ‘puzzelenderwijs’ – kijken ze gerichter naar voor hen bekende plekken in hun gemeente. Ook maken ze kennis met een digitale camera, en door het bezoek aan een gefotografeerde plek leren ze verschillen te zien tussen de werkelijkheid en de foto.
De fotograaf, indien mogelijk uit de lokale omgeving, heeft de foto’s voor deze fotopuzzels gemaakt, en laat zo met zijn werk de vertaling van omgeving naar het medium foto zien. Een inspiratiebron voor de leerlingen!
6
Over het project
Over de culturele partner We hebben samengewerkt met leden van Foto Club Contrast uit Vianen. Fotoclub Contrast is opgericht in voorjaar 2001, en bestaat uit ongeveer 12 amateur fotografen. Naast het individueel uitoefenen van fotografie, werken zij ook in groepsverband. Een keer in de maand komen zij bij elkaar. Sinds het voorjaar van 2009 exposeert de fotoclub permanent in de parkeergarage van het Panoramaappartementencomplex a/d Merenborch te Vianen. Verschillende leden van de club hebben foto’s gemaakt voor de fotopuzzels. http://www.fccontrast.nl/
7
Over de culturele partner
Lessenoverzicht
Les
Korte inhoud van de les
Ter voorbereiding
Nodig
Les 1 Wat is dit voor
De leerlingen maken kennis met
Bekijk de puzzels en schat de moei-
De puzzels en alle afbeeldingen van
een puzzel?
fotopuzzels.
lijkheidsgraad voor de verschillende
de puzzels
leerlingen in.
Les 2: Puzzelen in de
De leerlingen puzzelen allemaal de
Richt een puzzelhoek in de klas in:
De zes puzzels met de bijbehorende
puzzelhoek
verschillende fotoplekken in hun
een tafel met daarop de puzzels,
foto’s
gemeente. En bekijken de foto daarna
daarboven de foto’s van de puzzels en
aan de hand van de kijkvragen
eventueel met grote letters het woord PUZZEL.
Les 3: Naar de
De leerlingen bezoeken de plek van één van
Zorg dat u de camera weet te bedie-
Digitale camera met opgeladen bat-
fotoplek
de puzzels
nen en regel alle praktische zaken
terijen, de foto van de gekozen plek
voor de excursie. Maak voor elke begeleider een kopie van de foto van de plek (noem deze ‘papieren foto’).
Digitale puzzels
Voor uw gemeente hebben we zes digitale puzzels gemaakt. Deze puzzels zijn gebundeld tot één ZIP bestand. (Zippen is een manier om meerdere bestanden samen te persen zodat ze goed gedownload kunnen worden als één pakketje. ) Ga naar de website van Kunst Centraal, waar u bij de lesmaterialen behalve het lesboekje ook een bestand ziet staan dat Fotopuzzels_(eigen gemeentenaam).zip heet. Soms staat daar één zipbestand, in grotere gemeenten staan er meerdere. Via de mail krijgt u een lijstje welke puzzels voor welke scholen bedoeld zijn.
8
Wanneer u op de link naar dit zip-bestand klikt wordt u waarschijnlijk gevraagd of u het wilt opslaan of uitvoeren. Kies voor opslaan op een voor u handige plek in uw computer of op het netwerk. Maak daar een nieuw mapje aan dat u bijvoorbeeld Fotopuzzels noemt. Als u dubbelklikt op dit bestand ziet u zes bestanden onder elkaar staan. Kopieer die zes bestanden naar het lege Fotopuzzels-mapje. Het zipbestand is dan weer ‘uitgepakt’ en u kunt nu dubbelklikken op een puzzeltje. De rest wijst zich vanzelf.
Extra
De digitale puzzels zijn gemaakt met een heel simpel programmaatje dat voor circa 10 euro te koop is via de website www.tibosoftware.com Met dit programma kunt u puzzels van bestaande foto’s maken; het aantal stukjes kunt u variëren van 6 tot honderden stukjes. Deze puzzels kunt u exporteren naar een zelfstandig bestand, zoals u hierboven las, dat op een willekeurige Windowscomputer ‘gespeeld’ kan worden. Doe er uw voordeel mee! U kunt zo zelfs een fotopuzzel maken van uw kleuters, staand op de plek die is afgebeeld op de Kunst Centraal puzzel.
Lessenoverzicht
Lessen vóór het bezoek aan de culturele omgeving
Les 1
Wat is dit voor een puzzel?
In de klas Korte lesinhoud De leerlingen maken kennis met een fotopuzzel. Doel Nodig Tijd
Aan het einde van de les zijn de leerlingen in staat om: 1. Te vertellen wat een fotopuzzel is. 2. Te kijken naar en praten over een foto De puzzels en alle afbeeldingen van de puzzels 20 minuten (laat daarna gedurende de week steeds een paar leerlingen tijdens werkmomenten puzzelen)
Voorbereiding Bekijk de puzzels en schat de moeilijkheidsgraad voor de verschillende leerlingen in.
Inleiding Opdracht 1 - Puzzel in de kring Vertel de leerlingen dat ze in de kring een puzzel gaan leggen. Laat hun de puzzelstukken zien, geef ze in de kring door. Wie herkent er iets op de stukken? Leg de stukken in de kring en kies twee leerlingen uit, die de puzzel gaan leggen. Het is een puzzel van een foto. Laat de foto zien. We noemen dit een FOTOPUZZEL
Kern Opdracht 2 - Wat zien we op de puzzel? (kringgesprek) Bekijk de puzzel en de foto van de puzzel. Via de foto komt u op een gesprek over fotografie. Stel de volgende vragen: - Wat is er allemaal te zien op de foto? (Het gaat hier om feitelijke zaken, zoals een stoep, bankje, auto, straat.) - Herkennen jullie deze plek? - Het is een foto van… (Het begrip ‘foto van’ is hier erg belangrijk; het is geen kerk, maar een ‘foto van een kerk’.) - Vinden jullie dit een mooie foto? - Waarmee maak je een foto? (Laat eventueel een fotocamera zien.) - Wie heeft wel eens een foto gemaakt? - Wie van de leerlingen is wel eens op die plek geweest? - Wat kun je doen op die plek?
Slot Opdracht 3 - Nog een keer Wie wil deze puzzel nog een keer maken?
Les 1 Wat is dit voor een puzzel?
9
Les 2
Puzzelen in de klas
Korte lesinhoud De leerlingen puzzelen allemaal de verschillende fotoplekken in hun gemeente. En bekijken de foto daarna aan de hand van de kijkvragen.
Doel Aan het einde van de les zijn de leerlingen in staat om: 1. Tijdens het puzzelen de details van de foto’s te bekijken 2. Zes fotopuzzels te maken en te herkennen als locatie in de buurt. Nodig De zes digitale puzzels met de bijbehorende foto’s, de twee houten puzzels, computer voor het digitale puzzelen. Tijd NB Gedurende één week kunnen de leerlingen puzzelen, digitaal of met de houten puzzels, zodat de meeste leerlingen alle puzzels gemaakt/gezien hebben. Voorbereiding Zorg dat de digitale puzzels op een computer staan waar de leerlingen bij kunnen. Kijk waar de leerlingen met de houten puzzels kunnen werken.
Inleiding Opdracht 1 - De puzzelhoek
(in de klas)
Laat de leerlingen zien hoe ze op de computer met de zes puzzels en de foto’s die erbij horen kunnen puzzelen. Vertel dat de foto’s zijn gemaakt door een ‘echte’ fotograaf die speciaal voor hen op pad is geweest.
Kern Opdracht 2 - Iedereen komt aan de beurt
10
(in de klas)
Komende week krijgen de leerlingen de kans de puzzels te maken. Ze kunnen de voorbeeldfoto erbij gebruiken, maar er zullen ook leerlingen zijn die zonder voorbeeld de puzzel kunnen leggen/maken. De leerlingen mogen samen praten over de foto’s. Hiertoe is het zinvol dat de leerlingen de gemaakte puzzel aan u laten zien, en dat u vervolgens samen met hen een kort ‘kijkgesprekje’ houdt. Dat kan natuurlijk ook door een ouder of stagiair(e) gedaan worden. Gebruik voor het kijkgesprekje de vragen uit les 1. Het gaat in eerste instantie vooral om wat er allemaal feitelijk op de foto te zien is, en pas daarna of ze de plek herkennen, wat je daar zou kunnen doen, en of ze het een mooie foto vinden.
Slot Opdracht 3 - De mooiste foto?
(in de klas)
Vraag de leerlingen aan het einde van de week wat ze de mooiste foto vinden, en waarom. (Her)kennen ze alle plekken die op de foto’s staan?
Les 1 Les 2 Puzzelen in de klas
Tussen les 2 en 3
Voorbereiding excursie
Binnenkort gaat u met de leerlingen een van de gefotografeerde plekken bezoeken. Kies zelf een plek of kies een plek in overleg met de leerlingen. Dit hangt natuurlijk van een aantal zaken af, zoals de afstand van de school tot die plek, mogelijkheden voor vervoer, de geschiktheid van de plek voor kleuters en de aantrekkingskracht van de plek op kleuters. Regel ouders die de groep helpen begeleiden. Hang de foto van de gekozen plek op een zichtbare plek in de klas op. Regel een digitale fotocamera. Laat deze alvast aan de leerlingen zien en vertel dat u op die plek een foto van de leerlingen gaat maken. Tip Wanneer u voor iets meer dan 10 euro via http://www.tibosoftware.com/jigsaw-puzzle.htm uw eigen puzzelprogramma koopt kunt u van uw leerlingen ook een eigen versie van de fotopuzzels maken.
11
Tussen les 2 en 3 Voorbereiding excursie
Les 3
Naar de fotoplek!
In het dorp Korte lesinhoud De leerlingen bezoeken de plek van één van de puzzels. Aan het einde van de les zijn de leerlingen in staat om: 1. Een digitale camera te herkennen . 2. Plekken van de foto’s te herkennen en erover te praten. Nodig Digitale camera met opgeladen batterijen, de foto van de gekozen plek Tijd dagdeel Voorbereiding Zorg dat u de camera weet te bedienen en regel alle praktische zaken voor de excursie. Maak voor elke begeleider een kopie van de foto van de plek (noem deze ‘papieren foto’). Doel
Inleiding Opdracht 1 - Bijna op pad
(in de klas)
Vertel de leerlingen wat er vandaag allemaal gaat gebeuren. Laat de foto van de plek nog een keer zien. Laat ook de ‘papieren foto’ van de plek zien, vertel hoe u deze gemaakt hebt. Maak duidelijke afspraken over groepsindeling, begeleiding, vervoer enzovoort.
Kern Opdracht 2 - Op pad!
(op locatie)
Ga naar de plek, bekijk de plek goed met de leerlingen, loop in groepjes rond, wijs dingen aan die je op de foto ziet en ook op de plek zelf. Laat deze dingen eventueel inkleuren op de papieren foto. 12
Slot Opdracht 3 - Op de foto!
(op locatie)
Maak een foto van de plek. Iedereen gaat op die plek staan of zitten. Probeer hetzelfde standpunt te kiezen als de fotograaf heeft gedaan. U kunt natuurlijk ook een ouder vragen de foto te maken, zodat u er zelf ook op staat.
Les 3 Naar de fotoplek!
Extra suggesties Naast voorgaande korte lessen kunt u het thema ‘fotografie en culturele omgeving’ natuurlijk verder uitwerken voor de leerlingen, zodat u er enkele weken mee bezig kunt zijn. Hieronder vindt u een paar suggesties, die u naar eigen inzicht kunt inzetten. - Verzamel puzzels (niet te veel stukjes) van foto’s van bijvoorbeeld landschappen en gebouwen (dus geen Disneypuzzels, maar een puzzel van bijvoorbeeld de Eiffeltoren). - Verzamel fotoboeken met foto’s van dorpen en steden. Maak een fotokijkhoek. - Verzamel plastic fotocamera’s. - Leerlingen/ouders/leerkracht kunnen foto’s meenemen van bijzondere plekjes in dorp of stad.
13
Extra suggesties
Bijlage 1
14
Titel
