Folke Nauta brengt romantische pianowerken: ''Romantiek van Bach tot Grieg''

Zondag 27 oktober 2013 - 15.30 uur - Folke Nauta Laatst aangepast zondag 13 oktober 2013 20:45

Folke Nauta brengt romantische pianowerken: ''Romantiek van Bach tot Grieg''

Op 27 oktober 2013 brengt de bekende pianist Folke Nauta onder de titel “Romantiek van Brahms tot Grieg” een prachtig recital met werken van Johannes Brahms, Julius Röntgen en Edvard Grieg in de Jacobuskerk te Rolde. De uitgebreide toelichting van Harm Timmer vindt u op de volgende pagina. Hij speelde hier reeds tweemaal eerder en zijn optreden werd door het publiek zeer enthousiast ontvangen.

Folke Nauta (1973) wordt beschouwd als het grootste Nederlandse pianotalent van zijn generatie. Zijn repertoire strekt zich uit van Bach tot Gershwin, met een accent op werken uit de Romantiek. Hij combineert graag het “ijzeren repertoire“ met minder bekende composities. Pers en publiek roemen zijn natuurlijke spel, virtuoos zonder overbodig uiterlijk vertoon.

Na het conservatorium van Zwolle (vooropleiding vanaf zijn 12 e ) studeerde hij cum laude af

1 / 10


aan het conservatorium van Amsterdam.

Hij brak door in 1994 toen hij als eerste Nederlander het Scheveningen Internationaal Pianoconcours won en daarbij ook de Nederlandse Persprijs won. Dankzij de Philip Morris Kunstprijs in 1995 studeerde hij in Parijs bij Eugene Indjic.

Folke Nauta speelt geregeld solo, solistisch met orkest (o.a. met het Rotterdams Philharmonisch Orkest) en in kamermuziekverband, o.a. met violiste Janine Jansen.

Bezoekers zijn van harte welkom vanaf 15.00 uur zaal open, aanvang 15.30 uur.

De toegangsprijs bedraagt € 15,00 . Hierbij is een programma en koffie/thee in de pauze inbegrepen. Kinderen tot en met 15 jaar hebben gratis toegang. Kaarten zijn ook verkrijgbaar in de voorverkoop bij warenhuis Brands (Rolde) en boekhandel Iwema (Assen) à € 12,50 en natuurlijk via de link bovenaan deze pagina.

Toegelicht door Harm Timmer

2 / 10


Joh.Seb.Bach (1685-1750): Chaconne uit Partita 2, in d voor vioolsolo BWV 1004, bewerkt voor piano voor de linkerhand door Johannes Brahms. “Sonaten ohne begleitenden Bass”noemt Bach de zes sonates en partita’s voor soloviool en het zijn de mooiste en kostbaarste manuscripten die ons door de muziekgeschiedenis zijn overgeleverd. In 1890 doken deze manuscripten voor het eerst op en werden Johannes Brahms te koop aan geboden. Deze twijfelde echter aan de authenticiteit ervan en liet het afweten! Uiteindelijk vonden ze, na veel rondzwervingen, een plek in de Staatsbibliotheek van Berlijn-West. Op het titelblad heeft Bach het jaartal 1720 geschreven, dus ze moeten naar alle waarschijnlijkheid in Köthen ontstaan zijn. Na Bachs dood zijn de Sonaten eeuwenlang bijna vergeten, maar ze waren desalniettemin aan ingewijden bekend. Zo heeft Robert Schumann, overeenkomstig de geest van die tijd, er een begeleiding bij geschreven. Het was de beroemde violist Joseph Joachim die ze voor het eerst in het openbaar uitvoerde.

De 2e Partita in d moll heeft vijf delen en de Chaconne is het laatste deel, het is het absolute hoogtepunt uit de Partita. Met zijn 256 maten overstijgt het de stoutste verwachtingen en is tevens het enige variatiewerk in Bachs Kamermuziek oeuvre.

Een Chaconne of Ciaconna is een variatiewerk waarbij de bas onveranderd terugkeert (denk aan de beroemde Chaconne van Pachelbel, die dagelijks weerklinkt bij Classic FM!). Op merkelijk is dat Bach steeds opnieuw de harmonieën (onderliggende akkoorden) verandert terwijl hij toch duidelijk aangeeft “Variationen über einem gleichbleibenden Bass mit festliegender Akkordfolge”.

Wanneer we dan ook van een “Thema” willen spreken dan bedoelen we hier eerder een van akkoorden voorziene, 4 matige Chaconne bas:

3 / 10


N.B. De puntjes onder en boven de noten geven het 4 matige thema (verstopt!) weer.

Johannes Brahms (1833-1897): 4 Balladen op.10

Een Ballade is van origine een vocale compositie, een verhalend gedicht. De etymologie van het woord stamt uit het Italiaanse “ballare”(dansen). Bij de troubadours was het een danslied met verhalende inhoud. In de Romantiek waren het componisten als Chopin, Liszt, Grieg en Brahms die de instrumentale ballade zijn bekendheid gaven.

1 - Andante (naar de Schotse ballade “Edward”).

In 1854 ontdekte Brahms een verzameling volksverhalen van de dichter Herder: Stimmen der Völker waarin het beroemde verhaal over Edward voorkomt. Reeds eerder was dit verhaal op muziek gezet door Schubert en Loewe.

Het gaat hier om een Schotse tekst die Brahms op een geheel eigen wijze, als een melodrama, vorm gaf.

Bij het Andante staat “nach einem altdeutschen Minnelied”

Opmerkelijk is dat het begin van de tekst precies past onder het begin van de melodie. Ook in de andere Ballades is een Nachklang van de inhoud van de Ballade van Herder aanwezig.Het is zeker de moeite waard om de inhoud van de tekst hier weer te geven wilt U hier iets van terughoren in de muziek. Het eerste gedeelte is a.h.w. het decor van de “opera”.

In een dialoog vraagt de moeder aan de zoon (Edward): “Dein Schwert, wie ist’s von Blut so

4 / 10


rot?” en de zoon tracht haar eerst te misleiden: hij doodde zijn paard. De moeder houdt echter aan en dan biecht hij: “O ich hab geschlagen mein Vater todt”. Zijn moeder kwelt hem verder; wat voor boete wil je doen, wat zal er van je vrouw en kinderen worden, wanneer je gaat zwerven, laat je je moeder alleen achter? Aan het slot vervloekt Edward zijn moeder, omdat zij hem tot moord op zijn vader aanzette.

Brahms geeft van dit alles alleen de stemming weer: in de hoekdelen de troosteloosheid van het Schotse landschap, dat tot deze sage inspireerde, in het snelle middendeel met de vervolgingswaan van de triolen, de kwellingen van de vadermoordenaar.

2 - Andante – deze Ballade staat in groot contrast tot de eerste. Drie thema’s liggen er aan ten grondslag en elk thema heeft vijf onderdelen: A B C B A.

Het Andante begint en eindigt als een echt intermezzo van Brahms. Een omlijsting van de eigenlijke Ballade die een beklemmend vervolg is van Schumann’s Nachtstücke.

3 - Intermezzo. Allegro –deze Ballade is een Scherzo, onrustig en duister met een spookachtig karakter, in het Trio afgewisseld door een sierlijke Elfendans. Volgens Schumann is deze Ballade: “une page, démoniaque, vraiment splendide”.

4 - Andante con moto.- in deze vierde Ballade horen we al de klank van de laatste pianostukken van Brahms: de korte meditaties van de laatste opusnummers.

Het is een echt Lied ohne Worte, maar wel een lied van Brahms.

Julius Röntgen ( 1855-1932) - 3 Romanzen op.32 (1904) 5 / 10


Wat doet een Nederlandse componist tussen buitenlandse componisten? Toch is deze combinatie geen toeval maar laat me U eerst het volgende zeggen: we hebben meer Nederlandse componisten dan U denkt en dan zeker geen tweederangs figuren. Toch is het merkwaardig dat er niet

of nauwelijks componisten uit de 19e en 20e eeuw op de programma’s van onze orkesten en pianorecitals staan. Misschien kent U de Piet Hein Rhapsodie van Peter van Anrooy of een werk van Diepenbrock of misschien heeft U de naam Cornelis Dopper wel eens gehoord of gelezen – hij komt overigens uit Stadskanaal – maar er zijn er veel en veel meer. Ik noem U er een paar: Joh.Verhulst, Richard Hol, Joh.Wagenaar , Willem Pijper, enz, enz.

Zij allen lieten een indrukwekkend oeuvre na.

Wie was Julius Röntgen en wat heeft hij voor het Nederlandse muziekleven betekent. Van origine Duitser, een Duitse vader en een Nederlandse moeder, vestigde hij zich in 1878 in Amsterdam. Hij was een virtuoos pianist en zijn productie als componist grenst aan het wonderbaarlijke. 900 titels waarbij bijna alle genres aanwezig zijn.

Hij is uit gegaan van de stijl van Brahms en is die zijn hele leven trouw gebleven. Maar hij heeft er ook naar gestreefd om in zijn Duits-romantische muziek zoveel mogelijk Nederlandse elementen te laten doorklinken, die hij vooral aan de folklore wist te ontlenen. Als voorbeeld noem ik U de orkestsuite Oud-Nederland (1907), waarin het lied van Röntgen, uit zijn Amoureus e Liedekens, “Janne moeie, al claer, al claer!” wordt bewerkt.

6 / 10


Vanmiddag kunt U luisteren naar zijn opus 32 (1904), 3 Romanzen.

1 - Andante espressivo ( langzaam, gaande met gevoel)

2 - Tranquillo e teneramente (rustig en teder)

3 - Molto agitato ( zeer bewogen)

Röntgen is zowel door Brahms als door Grieg geïnspireerd waarbij de diepe vriendschap met de laatste nog een extra dimensie geeft. Dus…. past hij wonderwel in dit programma. Als voorbeeld van zijn compositie stijl toon ik U een slotfragment uit de eerste Romance waarin de verwantschap met Brahms en Grieg evident is.

7 / 10


Edward Grieg (1855-1932) - 6 Lyrische Stücke (1889-1901) ''Wat Shakespeare voor Engeland was, was Grieg voor Noorwegen''.

8 / 10


Edward tussen van de idioom. Invloeden stukken laatste Vanmiddag 1 Volkton”, en mato A=aa, een thema, 2--een 3 4 5 stukken Er Gangar-Noorse Optocht Grootmoeders Ballade een Arietta ABA combinatie was waarbij 1867 en zes herhaling De Grieg meer grote vorm van daartussen eens… kennismaking van keer horen op.65 en van en binnen het werd schoonheid Schumann waarbij eindigt het ab. 1901 herhaald,iedere de van B nr we op.71 menuet begin Trollen geboren Boerendans gedeelte 5het A. en een spelen met band het nr de harmonische tot met zijn keus waarin B een op.68 op.54 166 8. in gedeelte het band zich wat duidelijk de Een stukken Bergen Nachklänge. uit eind op.54 keer muziek nr.2 nr. rustiger de de de 10. Lento 3 Noorse andere volgen band 10 licht unisono band Een in klimaat en nr zijn banden. van het 2 van lugubre. stierf veranderd. duidelijke 9. ondergebracht band 5. dan volksaard 64 begin De Claude Een karakter van in Deze daar momenten melodie octaven zien 5.gracieus In Wagner hoorbaar. Ook ABA ook. Debussy dit ABA we is. zeer stuk weer van een klinkt. Zijn vorm vorm in af. en menuet duidelijk wordt 10 Later het ontwikkeling Lyrische een speelt Liszt. is Hierna met banden. eerste onderverdeeld ABA een componeert in Grieg een aanwezig daarin een Stücke opnieuw 8-matig, vorm. stuk A Het opent ¾ “Im ineen komt zijn maat het schreef Schwedischen is. Grieg het liedachtig grote de in miniaturen muzikale Wanneer terug met A=aa cyclus A in een deel rol. hij weer in zijn B=bb B het met we Ani

Belangrijk tempo,in essentieel. Troldhaugen de Trollen heuvel articulatie 6 -vrouw Een Bruiloftsdag ABA waarop ( Noorse halve van en vorm. is dat was korte Edward, noten, het op de Het boze de motieven. huis Troldhaugen pianist A naam gespeeld geesten) Nina gedeelte gebouwd een van en sfeer heeft het die wordt. wordt op.65 is.in huis van zowel het gekarakteriseerd Een nrwaarin continuïteit werk 6 betrekking duidelijke band van de8.Griegs decreëert polsslag componist op door de woonden. daar buurt een en een marsritme het een waarin De thema rol precies naam spelen. zij met in woonden ritme iseen bedacht een Haugen langzaam isduidelijke alsdoor isopde

Het B middendeel gedeelte isvan gebaseerd dit A gedeelte op eenklinkt syncopisch als “eenritme fanatieke ''x x race x'' tussen beide handen”.

Het slot het feestelijker A gedeelte waarin besluit de wordt componist vanzonder dit bijzondere een veranderingen groot recital dynamisch vanmiddag herhaald contrast enwas besloten niet toepast: denkbaar metvan een ppp geweest. Coda. naarOpmerkelijk fff. Een is

9 / 10


10 / 10

Folke Nauta brengt romantische pianowerken: ''Romantiek van Bach tot Grieg''

Recommend Documents