woensdag 23.3
20:00, BOZAR
MATTHEÜSPASSIE / BACH
klara festival
Brussels International Music
MATTHEÜSPASSIE BACH MAIN
OFFICIAL FESTIVAL CAR
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
MATTHEÜSPASSIE Bach
P2
woensdag
23.3 2016 20:00 BOZAR Grote Zaal Henry Le Bœuf
English Baroque Soloists Monteverdi Choir John Eliot Gardiner English Baroque Soloists Monteverdi Choir Nationaal Jeugdkoor John Eliot Gardiner, dirigent Mark Padmore, tenor (Evangelist) Stephan Loges, bas (Christus) Hannah Morrison, sopraan Jessica Cale, sopraan Alison Hill, sopraan Angharad Rowlands, sopraan
2016
Eleanor Minney, alt Reginald Mobley, contratenor Clare Wilkinson, alt Thomas Herford, tenor Hugo Hymas, tenor James Way, tenor Alex Ashworth, bas Nicholas Mogg, bas Ashley Riches, bas Jonathan Sells, bas
European Gala
einde van het concert is voorzien om 23:10
Johann Sebastian BACH 1685-1750
coproductie
Passio secundum Matthaeum, BWV 244 (1727) Parte prima
Klarafestival, BOZAR live uitzending op Klara vanaf
pauze
live uitzending op Musiq’3 om
19:00 20:00
Greet Samyn, outfit aangeboden door Manufactuur & Confetti
presentatie
Parte seconda
bloemen aangeboden door
Daniël Ost La Boîte à Musique verzorgt een CD verkoop na het concert
Het Klarafestivalcafé@Bozar is dé ontmoetingsplaats voor iedereen die zin heeft in een drankje vooraf of nadien, artiesten wil ontmoeten of gewoon gezellig wil genieten. Deel uw festivalervaringen met ons via Facebook en Twitter #Klarafest Klarafestival
N
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
2016
P3
Johann Sebastian Bach (1685-1750): Mattheüspassie BWV 244 Bachs eigenhandig geschreven partituur van de Mattheüspassie is een wonder van kalligrafie. De fenomenale elegantie van het vlotte handschrift dat kenmerkend is voor Bach omstreeks zijn veertigste, contrasteert met passages in de krabbelige, stijve hand uit zijn latere, door oogproblemen overschaduwde jaren en correcties op keurig vastgelijmde strookjes papier. Wat we hier zien, is een uiterst zorgvuldig vervaardigde, bijgewerkte, gereviseerde en gerepareerde autograaf, waarvan de uiteindelijke vorm des te meer getuigt van het streven naar een ideaal. Toch beschikken we alleen maar over deze halverwege de jaren dertig van de achttiende eeuw in het net uitgeschreven partituur, plus een verzameling losse partijen. Mede daardoor is het hele generaties Bach-onderzoekers tot op heden niet gelukt de oorsprong, de totstandkoming van de formele structuur of de diverse stadia in het ontstaan van de passie met zekerheid te duiden. We weten niet precies wie er betrokken waren bij de verschillende uitvoeringen die onder leiding van de componist hebben plaatsgevonden – net zoals niet precies bekend is hoe de zangers- en instrumentalistengroepen waren samengesteld, hoe groot ze waren, of hoe ze stonden opgesteld op de westelijke koorzolder van de Thomaskirche. En we hebben geen enkel ooggetuigenverslag van die uitvoeringen – geen snippertje waaruit kan blijken wat men er in die tijd van gevonden heeft. Ook is er de mogelijkheid – maar geen bewijs – dat de Mattheüspassie deel had moeten uitmaken van Bachs tweede Leipzigse cantatejaargang, die van 1724/1725, omdat daarin eveneens sprake is van een duidelijke nadruk op koralen als basis of brandpunt van elke cantate. De passie zou dan gedacht zijn als het hart van de cyclus als de centrale knop op een schild. Maar het heeft niet zo mogen zijn: de eerste uitvoering vond pas twee jaar later plaats, en gedurende de jaren dertig en veertig van de achttiende eeuw bleef Bach schaven aan het werk. Na opeenvolgende uitvoeringen van de relatief snelle Johannespassie in 1724 en 1725, zij het in twee heel verschillende versies, en de controverses die er om dit werk schijnen te zijn gerezen, lijkt Bach zijn luisteraars nu iets te hebben willen bieden dat hun meer tijd liet voor reflectie en contemplatie tussen de verschillende uit het evangelie afkomstige scènes. In de Mattheüspassie, gooit Bach het over een minder polemische boeg, wat ten dele wordt gedicteerd door Mattheüs’ benadering. Hier is het zijn streven de luisteraar veel meer ruimte te geven om het drama te verwerken. Van meet af aan is Bach het eens met de keuze van librettist Picander (of heeft hij hem gevraagd) om aan de meeste aria’s een arioso vooraf te laten gaan – een soort tussenstadium, als om de luisteraar voor te bereiden op de beschouwelijke ruimte die de aria zal innemen. Zo is er genoeg tijd om bij elke aria weer op te gaan in de wonderbaarlijke schoonheid, de subtiele tinten van de obligate partijen, en het verruimde palet aan emotionele en meditatieve reflecties dat ze behelzen. Dan wacht je niet meer ongeduldig op het einde van een aria en de hervatting van het verhaal, maar voel je steeds meer waardering voor de stem die je aanspoort je te identificeren met het berouw, de woede en het overweldigende
verdriet dat in de loop van het drama wordt verklankt door de afzonderlijke woordvoerders en woordvoersters, en door de gehele geloofsgemeenschap die in de koralen uiting geeft aan haar boetvaardigheid. Juist omdat de liturgie beperkt bleef tot een paar gebeden en gezangen aan het begin en het einde van de dienst met precies in het midden een (weliswaar lange) preek, bood dit Bach de ultieme gelegenheid om de geldigheid van Luthers standpunt over muziek te onderstrepen – dat de noten ‘de tekst tot leven brengen’. Hoewel Bach en zijn muzikanten slechts gedeeltelijk zichtbaar voor de gemeente, was Bachs muziek in essentie dramatische muziek: muziek die erop uit was de zintuigen van haar luisteraars te bespelen – en van tijd tot tijd zelfs te bestoken. Van aan het begin van zijn ambtstermijn was Bach ervoor gewaarschuwd dat hij geen al te theatrale muziek mocht schrijven, maar het doel dat hij nastreefde was boven iedere kritiek verheven: namelijk het lijdensverhaal opnieuw tot leven te brengen voor het geestesoog van zijn luisteraars, te bevestigen dat het nog altijd relevant was voor de mannen en vrouwen van zijn tijd, hun een handreiking te bieden bij hun zorgen en angsten, en een gids te zijn naar de troost en inspiratie die in het lijdensverhaal te vinden zijn. Deze rode draad, Mattheüs’ verslag van het lijdensverhaal, wordt door Bach voorzien van directe reacties en meer afstandelijke bespiegelingen van betrokken toeschouwers, om het zo naar het heden te verplaatsen. Als in wezen menselijk drama is het moeilijk te overtreffen – met zijn immense worstelingen en uitdagingen, verraad en vergiffenis, liefde en opofferingsgezindheid, barmhartigheid en medelijden. ••• Het valt niet te zeggen of het Bachs idee was of dat van Picander om de traditionele interpretatie van Christus als de allegorische bruidegom (het Hooglied) te verbinden met zijn identiteit als het offerlam Wat we wel weten is dat Bachs uitgangspunt – waarover hij het vanaf de eerste besprekingen met Picander eens moet zijn geweest – het concept van de dialoog is, een middel dat hij al met succes had beproefd in twee onderdelen van zijn Johannespassie en dat hij nu verder ontwikkelde, wat er uiteindelijk logischerwijs toe leidde dat hij de zangers opsplitste in twee koren, elk met zijn eigen ondersteunende instrumentale ensemble. Bachs openingskoor ontvouwt zich als een immens tableau – een auditief equivalent van, bijvoorbeeld, een groot altaarstuk van Veronese of Tintoretto. Op het ogenblik dat het eerste koor Jezus aanduidt als ‘Bräutigam’ en vervolgens als ‘wie ein Lamm’, waarmee het klankspectrum abrupt wordt verruimd, laat Bach een derde koor het koraal ‘O Lamm Gottes, unschuldig’ inzetten. Het werd destijds unisono gezongen door een groep jongenssopranen (soprano in ripieno) die stond opgesteld op de orgelzolder (het ‘zwaluwnest’) van de Thomaskirche, die zich toen (maar nu helaas niet meer) helemaal aan de andere kant van de kerk bevond, ten oosten van de plek waar de overige musici stonden. Door in een extra laag op deze indringende en evocatieve rouwklacht de Duitse versie van het tijdloze ‘Agnus Dei’ te laten horen – dat eerder die dag al geklonken moet hebben aan het slot van de
N
Klarafestival
Erbarme dich
ochtenddienst – kon Bach de tegenstelling voelbaar maken tussen het historische Jeruzalem, waar Christus’ ophanden zijnde veroordeling en kruisiging zich afspelen, en de hemelse stad wier heerser volgens het boek Openbaring het Lam is. Dit is de essentiële dichotomie – het onschuldige Lam Gods en de wereld van de dolende mensheid wier schulden Jezus moet dragen – die de basis zal vormen voor de hele passie, waarbij het lot van het een gekoppeld is aan dat van het andere. Nu kan de Bijbelse vertelling beginnen. Vanaf het eerste begin worden we geconfronteerd met opvallende nieuwe contrasten in textuur en sonoriteit – uitgesponnen secco-recitatieven voor de verteller, een vierstemmig ‘halo’ van strijkers dat alle uitspraken van Jezus omkranst, verbeten antifonale interrupties van de menigte terug naar één enkel koor voor de discipelen, en dan weer beide koren samengevoegd voor het collectieve gebed. Al snel horen we dat zich een reeks drielobbige patronen aftekent: Bijbelse vertelling (recitatief), commentaar (arioso) en gebed (aria). Geleidelijk aan doet zich daarin een geordende opeenvolging van afzonderlijke scènes voor, als een afspiegeling van de opera uit die tijd, die elk toewerken naar een individuele (aria) of collectieve respons (koraal) op de voorafgaande vertelling. Aanvankelijk had Bach als opmaat voor de preek, na het heftige dubbelkorige ‘Sind Blitze, sind Donner’, het einde van Deel I in Picanders gedrukte libretto, een eenvoudige vierstemmige zetting van het koraal ‘Jesum lass ich nicht von mir’ gecomponeerd. Toen hij halverwege de jaren dertig de partituur reviseerde en opnieuw uitschreef, zal hij hebben gezien dat dit deel bij lange na niet opwoog tegen het omvangrijke openingskoor. Dat bracht hem ertoe het koraal te vervangen door de aanmerkelijk complexere koraalfantasie op basis van Sebald Heydens gezang uit de passietijd, ‘O Mensch, bewein dein Sünde groß’. Daarmee voorzag Bach de grote koraalproloog van een mooi tegenwicht, en bood hij door Deel I op deze manier af te ronden de christelijke gemeenschap een ideale gelegenheid om zich gezamenlijk aan boetvaardige gedachten over te geven, in navolging van Luthers opvatting van het lijdensverhaal en als directe respons op Jezus’ laatste woorden over het in vervulling gaan van de schriften der profeten. ••• Als de muziek na de preek hervat wordt, kost het een seconde of twee om je te realiseren hoe ver het verhaal ook al weer gevorderd was. Ogenschijnlijk is er niets veranderd. Het toneel van handeling is nog steeds Gethsemane, al is de avond intussen gevallen. De dochter van Zion dwaalt nu ontredderd rond, op zoek naar haar gevangen geliefde, hoewel Jezus, aan handen en voeten geboeid, al lang is weggevoerd om berecht te worden door de hogepriesters. Naarmate de passie haar hoogtepunt nadert, wordt Bachs strategie om ons (in de ariosi) in de handeling te betrekken en ons daarna (in de aria’s en koralen) een invalshoek te bieden die ons de kans geeft te bedenken wat dat voor onszelf betekent, steeds duidelijker. Voor elke aria kiest hij een specifieke stemsoort en een specifiek obbligato-timbre – of het nu gaat om een soloviool, fluit, hobo en jachthobo’s of viola da gamba – en bepaalt vervolgens de meest geschikte begeleiding: dat kan de volledige strijkersgroep zijn – links of rechts – of subtiele combinaties van timbres. Hoewel de gevoelslading binnen deze arioso/aria-koppels ogenschijnlijk sterk kan contrasteren, vormt het gekozen instrumentale timbre een gemeenschappelijke noemer: een verbinding
9
24.3
2016
P4
tussen de stem en de doorgaande lijn in het verhaal. De caleidoscopische timbrecombinaties die Bach uit zijn mouw schudt, lijken onbegrensd. Terwijl Bach de Johannespassie afsloot met een koraalbewerking in rondovorm (‘Ruht wohl’), als eerbiedige begeleiding voor het bijzetten van het lichaam van de Heiland in het graf – wat een volledige afsluiting suggereerde – kiest hij ervoor de Mattheüs te besluiten met een sarabande. Dit deel wordt gekarakteriseerd door een voortdurende beweging, alsof het gehele ritueel van het lijdensverhaal zich nu heeft vastgezet in het geweten van de luisteraar en voortaan iedere Goede Vrijdag opnieuw doorleefd zal moeten worden. ••• Als we nog eens terugkijken op het slot van de Mattheüspassie valt op dat het karakter van Jezus – die hier veel menselijker wordt afgeschilderd dan in de Johannespassie – zo raak en subtiel wordt uitgetekend, zelfs al doet hij in het hele tweede deel niet meer dan drie korte uitspraken: dat laatste ‘Eli Eli, lama asabthani?’ (‘Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?’), en daarvoor ‘Du sagest’s’ (‘Gij zegt het’) – één keer tegen Kajafas en één keer tegen Pilatus. Verder, aldus Mattheus, ‘antwoordde Hij niets’. Toch gaat er geen moment voorbij zonder dat we ons bewust zijn van zijn aanwezigheid. We zien hem weerspiegeld in de blikken en de woorden van anderen, bovenal in de roerende slotsom: ‘Wahrlich, dieser ist Gottes Sohn gewesen’. Zoals altijd is juist de muziek de plek waar ook Bach zelf te vinden is. Hoewel heel zijn streven erop gericht is om anderen – de protagonisten, de menigte, de evangelist – een stem te geven, klinkt in het verhaal voortdurend zijn eigen stem door. We horen dat aan zijn gedrevenheid, in zijn medeleven met het lijden van de onschuldige Christus, aan zijn gevoel voor de juiste maat, aan de manier waarop hij vertelling en commentaar naast elkaar plaatst, en bovenal aan de abrupte manier waarop hij de aangolvende wraakzucht en hysterie een halt toeroept, door Mattheüs’ vertelling af te breken voor een koraal waaruit intense rouw en ontzetting spreekt. Van alle opere serie uit Bachs tijd die ik heb bestudeerd of gedirigeerd, is er niet één die de vergelijking met zijn twee passiecomposities kan doorstaan, speciaal waar het gaat om het menselijk drama en de morele dilemma’s die hij op zo’n overtuigende en diep roerende wijze gestalte geeft. Bach ontleende deze gedachte aan Luther, die uit eigen ervaring wist wat het was om vervolgd te worden, en de aanbeveling deed dat Christus’ lijdensverhaal niet uitgebeeld zou moeten worden in woorden of beelden, maar vanuit het eigen leven. De zoektocht naar de geschiktste vormen om deze buitengewoon veeleisende werken te presenteren heeft in veel gevallen een einde gemaakt aan de eerbiedige oratoriumuitvoeringspraktijk. Het valt te begrijpen waarom sommige regisseurs Bachs passies hebben willen deconstrueren en allerlei manieren hebben willen verkennen om deze meesterlijke muziekdrama’s met hun diep menselijke onderstroom te ervaren. Maar als deze krachtige muziekdrama’s via letterlijke ensceneringen en expliciete uitingen van emoties gebracht worden, eerder dan beroep te doen op ons actieve inlevingsvermogen van emoties als menselijke rouw, schuld en catharsis, dan worden we waarnemers die een voorstelling bekijken, waarin acteurs ons vertellen wat zouden moeten voelen. Mijn eigen benadering is gebaseerd op de overtuiging
N
Klarafestival
Erbarme dich
dat een vergelijkbare bemiddeling tussen handeling en meditatie, zonder de ene combinatie van rituelen te vervangen door een andere, evengoed bereikt kan worden via een doordachte plaatsing van de deelnemende musici in de kerk of op een conventioneel concertpodium. Geef mij een naakt podium, waarop het koor staat zonder partituur, en solisten die interageren met de obbligato-spelers, en dan overtreft de verbeeldingskracht van het publiek volgens mij elke mogelijke aankleding van een decorbouwer of regisseur. Juist door de intense concentratie van het drama binnen de muziek en de
9
24.3
2016
P5
immense verbeeldingskracht die Bach ontplooit in zijn passies, kunnen ze zich meten met de beste scenische muziekdrama’s: hun kracht ligt in dat wat ze onuitgesproken laten. Wie daaraan voorbijgaat, slaat al gauw de plank mis. John Eliot Gardiner
Uit: John Eliot Gardiner, Bach. Muziek als een wenk van de hemel, De Bezige Bij, 2014. Vertaald door Pon Ruiter en Frits van der Waa.
English Baroque Soloists Under the patronage of HRH the Prince of Wales De English Baroque Soloists zijn al toe aan hun 38e seizoen. Ze hebben een ijzersterke reputatie als een van de beste periode-orkesten ter wereld. Het repertoire van het orkest reikt van Monteverdi tot Mozart en Haydn, en het ensemble is evengoed thuis in theaterproducties als in kamer- en symfonische muziek. De English Baroque Soloists traden op in de meest gerenommerde huizen ter wereld, zoals La Scala in Milaan, het
Concertgebouw in Amsterdam en het Sydney Opera House. In de jaren 1990 bracht het orkest de zeven mature opera’s van Mozart en maakte het opnames van alle late symfonieën van Mozart, evenals van zijn integrale pianoconcerti. Naast zijn activiteiten als onafhankelijk ensemble, werkt het orkest regelmatig samen met het Monteverdi Choir, waarmee het de befaamde Cantata Pilgrimage ondernam in 2000. Toen brachten het koor en orkest alle religieuze cantates van Bach.
Monteverdi Choir Under the patronage of HRH the Prince of Wales Het Monteverdi Choir werd opgericht door Sir John Eliot Gardiner. Het koor tracht werken altijd op een frisse manier te benaderen. Deze aanpak, in combinatie met toewijding en virtuositeit, leidde ertoe dat het koor gezien wordt als een van de beste ter wereld. Het Monteverdi Choir heeft meer dan 150 opnames op zijn actief en won vele prijzen. Een van de hoogtepunten in zijn lange geschiedenis is de tournee Bach Cantata Pilgrimage, waarbij het koor alle 198 cantates van Bach bracht
in kerken doorheen Europa en Amerika. Het project werd opgenomen door Soli Deo Gloria, het eigen label van het koor, en werd benoemd als “een van de meest ambitieuze muziekprojecten ooit” door Gramophone magazine. Het Monteverdi Choir legt zich toe op de opleiding van toekomstige generaties zangers via het Monteverdi Apprentices Programme. Het volgende grootse project van het koor is een tournee naar aanleiding van de 450e verjaardag van Monteverdi in 2017.
John Eliot Gardiner, dirigent Sir John Eliot Gardiner is een van de meest gevraagde en meest wendbare dirigenten van Europa. Hij staat aan het hoofd van het Monteverdi Choir, the English Baroque Soloists en het Orchestre Révolutionnaire et Romantique. Als gastdirigent werkt hij regelmatig samen met gerenommeerde orkesten zoals het London Symphony Orchestra, het Gewandhausorchester Leipzig, het Koninklijk Concertgebouworkest Amsterdam en het orkest van het Royal Opera House. Gardiner stond de afgelopen vier decennia mee aan het roer van de oude-muziekbeweging en initieerde met zijn ensembles vele grensverleggende projecten. Het Bach Cantata Pilgrimage-project, waarmee Gardiner en zijn ensembles hulde brachten aan Bach 250 jaar na zijn overlijden, is
hiervan het bekendste voorbeeld. Voor de opname van de volledige kerkcantates van Bach op het label Soli Deo Gloria ontving hij de ‘Gramophone Special Achievement Award’. Gardiner ontving daarnaast ook diverse ander onderscheidingen en eredoctoraten. Hij kreeg in Engeland de titel ‘Knight Bachelor’ toegekend, in Frankrijk werd hij benoemd tot ‘Commandeur dans l’Ordre des Arts et des Lettres’ en ‘Chevalier de la Légion d’Honneur’, in Duitsland ontving hij de ‘Verdienstorden der Bundesrepublik Deutschland’. Zijn boek over Bach, Muziek als een wenk van de hemel (Bezige Bij), ontving overal gunstige kritieken. Gardiner werd recent ook benoemd tot voorzitter van het Bach-Archiv in Leipzig.
N
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
2016
P6
Mark Padmore, tenor (Evangelist) De Britse tenor Mark Padmore groeide op in Londen en studeerde aan het King’s College in Cambridge. Hij heeft een bloeiende internationale carrière als opera-, concert- en recital-zanger. Met name zijn optredens als evangelist in Bachs passies leverden hem wereldwijde erkenning op. Als concertzanger deelde hij het podium met onder andere de Berliner en de Wiener Philharmoniker, het Koninklijk Concertgebouworkest Amsterdam, het London Symphony Orchestra en het Orchestra
of the Age of Enlightenment. Padmore vergaart daarnaast steeds meer bekendheid als liedzanger. Hij trad op met pianisten Julius Drake, Roger Vignoles, Kristian Bezuidenhout, Andrew West en anderen in de mooiste concertzalen ter wereld zoals de Londens Wigmore Hall, het Concertgebouw Amsterdam en het Pushkin Museum in Moskou. Zijn opnames ontvingen talrijke onderscheidingen zoals de ‘BBC Music Magazine Vocal Award’, de ‘Gramophone’, de ‘Edison Klassiek’ en de ‘ECHO/ Klassik’.
Stephan Loges, bas (Christus) De Duitser Stephan Loges studeerde zang in Berlijn en Londen en brak daarna snel door dankzij een eerste plaats in de Wigmore Hall International Song Competition. Hij zong in heel wat Bach-cantates onder leiding van Sir John Eliot Gardiner en vertolkte de rol van Christus in Bachs
Mattheuspassie reeds onder leiding van onder andere Paul McCreesh en Trevor Pinnock. Loges was reeds actief als operazanger in De Munt, de Staatsoper Berlin, het Royal Opera House, de Opera National du Rhin en het Edinburgh Festival. Als concertzanger werkte hij samen met dirigenten als Bernard Labadie, Ivor Bolton, Robin Ticciati en Fabio Bondi.
Hannah Morrison, sopraan Hannah Morrison studeerde zang in Keulen bij Barbara Schlick en later in Londen bij Rudolf Piernay. Ze werkt als soliste regelmatig samen met Sir John Eliot Gardiner en deelt daarnaast het podium met onder anderen William Christie en
Les Arts Florissants, Masaaki Suzuki en het Bach Collegium Japan, en Philippe Pierlot en het Ricercar Consort. Als liedzangeres gaf Morrison recitals in bijzondere concertzalen zoals het Beethoven-Haus in Bonn, de Kölner Philharmonie en Wigmore Hall.
Eleanor Minney, alt Eleanor Minney studeerde zang aan het Trinity Laban Conservatoire of Music in Londen. Minney liet zich opmerken toen ze in de BBC-documentaire Bach: A Passionate Life de aria ‘Erbarme Dich’ ten gehore bracht samen met de English Baroque Soloists onder leiding van Sir John Eliot Gardiner.
Minney is vast lid van de BBC Singers en treedt daarnaast regelmatig op met vocale ensembles als The Monteverdi Choir, I Fagiolini, The Sixteen en Tenebrae. Daarnaast is ze ook actief als operazangeres. Recente rollen waren onder andere ‘Ruggiero’ uit Händels Alcina, ‘Cherubino’ uit Le nozze di Figaro en ‘Mercedes’ uit Carmen.
Reginald Mobley, contratenor Contratenor Reginald Mobley wijdde zich eerst aan de schilderkunst alvorens te kiezen voor een carrière als zanger. Hij studeerde zang aan de University of Florida met Ronald LaFond en aan de Florida State University met Roy Delp. Hij is vast lid van het vocaal ensemble Seraphic Fire en
treedt op met tal van Amerikaanse ensembles zoals Apollo’s Fire, Dartmouth Handel Society, Portland Baroque Orchestra, North Carolina Baroque Ensemble, San Antonio Symphony en Early Music Vancouver. Daarnaast is hij ook te horen in hedendaagse muziektheaterproducties, cabaret shows en jazzclubs.
Clare Wilkinson, alt Clare Wilkinson is een veelgevraagde soliste voor de muziek van Bach. Onder leiding van Sir John Eliot Gardiner vertolkte ze zowat al zijn grote composities. Ze zette de beide passies op cd met het Dunedin Consort onder leiding van John
Butt en nam ook muziek van Bach en Monteverdi op onder leiding van Andrew Parrott. Wilkinson werkt regelmatig samen met luitist Jacob Heringman en het Rose Consort of Viols. Daarnaast is ze lid van het vocale ensemble I Fagiolini en treedt ze ook op met haar eigen ensemble Courtiers of Grace.
N
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
2016
P7
Alex Ashworth, bas Alex Ashworth studeerde aan de Royal Academy of Music in Londen onder leiding van Mark Wildman en Julius Drake. Hij werkte samen met gerenommeerde Britse dirigenten zoals Sir John Eliot Gardiner, Sir Colin Davis, Sir Roger Norrington, Trevor Pinnock en Paul McCreesh. Als
operazanger was hij reeds te horen als ‘Curio’ in Giulio Cesare op het Glyndebourne Festival en in de Opera de Lille, als ‘Eugene Onegin’ in the Scottish Opera, als ‘Wozzeck’ in the Welsh National Opera en als ‘Ottokar’ in Der Freischütz in de Opéra Comique in Parijs.
Nicholas Mogg, bas Nicholas Mogg studeerde aan de Royal Academy of Music bij Mark Wildman en Iain Ledingham. Voordien was hij als koorzanger verbonden aan het Clare College in Cambridge en zong hij als ‘stagiair’ mee in het educatieve programma van
het Monteverdi Choir. Hij zong reeds diverse operarollen in onder andere de Hampstead Garden Opera, de Cambridge University Opera, de Shadwell Opera en de Edinburgh Fringe. In februari maakte Mogg zijn debuut als liedzanger in de Londense Wigmore Hall.
Ashley Riches, bas Ashley Riches studeerde aan de Guildhall School of Music and Drama, en werd daarna lid van het Young Artists programma van het Royal Opera House, Covent Garden. Eerder vertolkte Riches de rollen van ‘Michael’ in de première van Glare van Eichberg (Linbury), ‘Guglielmo’ in Così fan Tutte (Garsington) en ‘Keeper of the Madhouse’ in The Rake’s
Progress van Stravinski (SCO/Ticciati). Riches is ook concertzanger. Tot zijn gevarieerde en brede repertoire behoren o.m. Verdi’s Requiem, het War Requiem van Britten en Orango van Sjostakovitsj. Dit seizoen maakte Riches zijn debuut bij het ENO, Londen, als Schaunard in La Bohème van Puccini. Later vertolkt hij de rol van Kreon in Oedipus Rex (Stravinski) met de Berliner Philharmoniker.
Jonathan Sells, bas Jonathan Sells studeerde aan Cambridge University en de Guildhall School of Music and Drama. Daarna was hij twee jaar lang verbonden aan de Opera Studio Zürich. Sells stond als concertzanger op het podium met heel wat Bach-cantates onder leiding van Sir John Eliot Gardiner en hij maakte deel uit van de wereldwijde Jardin des Voix-tournee onder leiding van
William Christie. Als operazanger stond hij op de podia van het Glyndebourne Festival, de Opéra de Dijon, de Opéra de Paris, het Teatro Real in Madrid en het Festival International d'Art Lyrique d'Aix-en-Provence. Ook als liedzanger liet Sells zich opmerken met een beloftevol debuutrecital in de Londense Wigmore Hall.
N
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
2016
Musici English Baroque Soloists Orkest I Eerste viool
Altviool
Viola da gamba
Hobo
Kati Debretzeni Iona Davies Julia Kuhn
James Boyd Aliye Cornish
Reiko Ichise
Michael Niesemann Mark Baigent
Tweede viool Anne Schumann Roy Mowatt Jane Gordon
Contrabas Cello
Valerie Botwright
Marco Frezzato Catherine Rimer
Fluit
Fagot Györgyi Farkas
Rachel Beckett Christine Garratt
Orgel James Johnstone
Orkest II Eerste viool
Altviool
Contrabas
Fagot
Catherine Martin Madeleine Easton Henrietta Wayne
Fanny Paccoud Lisa Cochrane
Cecelia Bruggemeyer
Marco Posthingel
Fluit
Orgel / klavecimbel
Eva Caballero Rachel Helliwell
Silas Wollston
Cello Tweede viool James Toll Emily Dupere Hildburg Williams
Richte van der Meer Kinga Gáborjáni
Hobo Leo Duarte Robert de Bree
Monteverdi Choir Sopraan
Alt
Tenor
Bas
Emily Armour Charlotte Ashley Jessica Cale* Rebecca Hardwick Angela Hicks Alison Hill* Gwendolen Martin Eleanor Meynell Hannah Morrison* Angharad Rowlands*
Eleanor Minney* Reginald Mobley* Simon Ponsford Kate Symonds-Joy Matthew Venner Clare Wilkinson*
Rory Carver Thomas Herford* Hugo Hymas* Tom Kelly Nicolas Robertson James Way*
Alex Ashworth* Nicholas Mogg* Ashley Riches* Rupert Reid Jonathan Sells* Lawrence Wallington * solist van het ensemble
Nationaal Jeugdkoor Tal Sasha Joelle Ocheng Nimaro Ocheng Sophia Faltas Romy Gansevoort Emma Becker Hella de Ridder
Britte Wijtmans Veronika Akhmetchina Diana van Faassen Hanneke Hommes Fenna Heijbroek Hilde van Zandbergen Noëmi Schermann
Floor van Dijk Levy Pletting Noor Eddes Femke Bruggeman Isabel Houtmortels Karen Stok Clara van Vliet
Wilma ten Wolde, koordirigent Theo Berkhout, productieleider
P8
Partner Festival van Vlaanderen Brussel
3,9 - 5,5 L/100 KM •102 - 144 G CO2/KM
9
24.3
2016
Environmental information RD 19/3/2004: www.mercedes-benz.be - Give safety priority.
The new E-Class. Masterpiece of Intelligence.
MBS8038792_E-Klasse launch_297x210mm_EN_NoBody_v01.indd 1
09/03/16 10:13
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
2016
U huilt niet graag in het openbaar? Dan doet u dat gewoon thuis, luisterend naar ontroerend mooie muziek. Want dat is de kracht van het Klarafestival, ook op radio. Klara zendt elke dag het beste van het Klarafestival uit, van 6 tot middernacht. Leg alvast uw zakdoek klaar.
2440_KLA_Sponsor_ad_huilen_297x210.indd 1
08/03/16 11:03
Klarafestival
Erbarme dich
9
MUSIQ’3 PARTAGE LES PASSIONS DU KLARAFESTIVAL ! RETROUVEZ 5 CONCERTS EN DIRECT ET 7 CONCERTS EN DIFFÉRÉ SUR WWW.MUSIQ3.BE AMATEURS DE FESTIVALS DE MUSIQUE CLASSIQUE, NE MANQUEZ PAS LE FESTIVAL MUSIQ’3 LES 1, 2 ET 3 JUILLET 2016 À FLAGEY! PLUS DE 50 CONCERTS ET 200 ARTISTES
24.3
2016
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
2016
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
2016
be
beclassic_BEBRUSSELS_A4_vert.indd 1
28/01/15 16:59
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
2016
A LLES IS MO G EL IJ K TO UT EST PO S S IBLE
DA N K Z I J U GRÂCE À VO U S
Klarafestival
DIT PROJECT IS ER DANKZIJ U. C E P ROJE ROJ E T E X I S T E G R ÂC E À VO U S .
Via de Nationale Loterij steunt u onrechtstreeks tal van projecten waar iedereen iets aan heeft. In 2014 ging op die manier meer dan 10 miljoen euro naar culturele projecten zoals dit. Avec la Loterie Nationale, jouer, c’est aussi soutenir de nombreux projets qui profitent à tous. En 2014, plus de 10 millions d’euros ont été redistribués à des projets culturels comme celui-ci.
Annonce sponsor JTI_HiRes.pdf
Klarafestival
1
2/05/13
17:12
Erbarme dich
9
24.3
2016
jti.com
adv_ostFVV2010:Layout 1
Klarafestival
4/6/10
4:24 PM Page Erbarme dich
1
9
C R É A T E U R
13 RUE ROYALE, 1000 BRUSSELS
•
[email protected]
F L O R A L
TEL 02 217.29.17
O.L.VROUWPLEIN 26, 9100 SINT- NIKLAAS •
24.3
•
•
FAX 02 217.31.99
TEL 03 776.17.15
•
WWW.DANIELOST.BE
FAX 03 778.13.58
2016
Partner BOZAR
9
ALLEGRO CRESCENDO.
24.3
2016
BMW
www.bmw.be
Sheer Driving Pleasure
Experience joy that is more powerful and more intense every time you take the wheel of a BMW. Become the conductor of your own driving pleasure – playing on the most beautiful instrument. Like an artist, BMW aspires to perfect aesthetics.
Environmental information (RD 19/03/04): www.bmw.be
BMW19631_Klara annonce_273x186.indd 1
0.0-11.1 L/100 KM • 0-258 G/KM CO2
2/03/16 10:16
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
2016
MUSIC Centre for fIne artS BrUSSelS
QUATUOR EBENE MATTHIAS GOERNE, BARITONE
100% SCHUBERT
17 APR. ’16 — 19:00 PaleIS voor SChone KUnSten BrUSSel PalaIS deS BeaUx-artS BrUxelleS Rue Ravensteinstraat 23 1000 Brussels +32 2 507 82 00 / bozar.be
Copyright photo: Quatuor Ebène (2015) © Julien Mignot
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
2016
cEntrE fOr finE arts BrussEls
EXPO
THE POWER OF THE AVANT-GARDE
ART iN EuROPE DuRiNG THE GREAT WAR & bEyOND
29 SEP. ’16 — 22 JAN. ’17
PalEis vOOr schOnE KunstEn BrussEl Palais dEs BEauX-arts BruXEllEs Rue Ravensteinstraat 23 1000 brussels +32 2 507 82 00 / bozar.be
Copyright : Kazimir Malevich, Lady in Tram, 1913. Collectie Stedelijk Museum Amsterdam
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
2016
Wij danken onze bozar PaTronS voor hun TrouWe STeun nouS remercionS noS bozar PaTronS Pour leur SouTien Précieux
Monsieur et Madame Charles Adriaenssen • Madame Geneviève Alsteens • Madame Marie-Louise Angenent • Monsieur et Madame Etienne d’Argembeau • Comte et Comtesse Christian d’Armand de Chateauvieux • Monsieur Laurent Arnauts • Duchesse d’Audiffret Pasquier • Monsieur et Madame Laurent Badin • Baron en Barones Jean-Pierre de Bandt • Monsieur Erard de Becker • Monsieur et Madame Roger Begault • Madame Marie Bégault • Monsieur Jean-François Bellis • Baron et Baronne Berghmans • Monsieur Tony Bernard • Baron en Barones Luc Bertrand • De Heer Stefaan Bettens • De Heer en Mevrouw Carl Bevernage • Madame Bia • Mevrouw Liliane Bienfet • Professor en Mevrouw Roger Blanpain • Monsieur et Madame Mickey Boël • Comte et Comtesse Boël • Monsieur et Madame Bernard Boon Falleur • Monsieur Vincent Boone • Monsieur Thierry Bouckaert • De Heer Harry Boukes • Monsieur Olivier Bourgois et Madame Alice Goldet • De Heer en Mevrouw Alfons Brenninkmeijer • Ambassadeur Dr. Günther Burghardt en Mevrouw Rita Burghardt-Byl • Mevrouw Helena Bussers • Comte et Comtesse Buysse • Madame Marie Anne Carbonez • Baron Cardon de Lichtbuer • Monsieur et Madame Michel Carlier • Monsieur et Madame Hervé de Carmoy • Mevrouw Ingrid Ceusters-Luyten • Monsieur et Madame Jean-Charles Charki • Monsieur Robert Chatin • Prince et Princesse de Chimay • Monsieur et Madame Christian Chéruy • Madame Marianne Claes • Monsieur Nicolas Clarembeaux • Monsieur Jim Cloos • Madame Jean de Cock de Rameyen • Monsieur Bernard de Cock de Rameyen • Comtesse Michel Cornet d’Elzius • Monsieur et Madame Patrice Crouan • De Heer Géry Daeninck • Monsieur et Madame Denis Dalibot • Monsieur et Madame Bernard Darty • Vicomte Davignon • De Heer en Mevrouw Philippe De Baere • De Heer en Mevrouw Philippe Declercq • Monsieur Pascal De Graer • De heer en Mevrouw Bert De Graeve • Baron Andreas De Leenheer • Monsieur Michel Delloye • Monsieur Jean-Marie Delwart • Monsieur et Madame Alain De Pauw • Monsieur Patrick Derom • Monsieur Laurent Desseille • Monsieur Eric Devos • Monsieur Régis D’Hondt • De Heer en Mevrouw Xavier D’Hulst-Struyven • Monsieur et Madame Thierry R. Dillard-Desjonquères • Monsieur Michel Doret • Monsieur Jean-Baptiste Douville de Franssu • M. Bruce Dresbach et Dr. Corinne Lewis • Monsieur Alain Dromer • De Heer en Mevrouw Bernard Dubois • Madame Sylvie Dubois • Monsieur et Madame Pierre Dumolard-Balthazard • Monsieur et Madame Paul Dupuy • Mr. Graham Edwards • Madame Jacques E. François • Madame Monique Fritz • Madame Sophie de Galbert • De heer en Mevrouw Marnix Galle Sioen • Madame Marie-Christine Gennart • Monsieur Oscar Geyer • Monsieur et Madame Léo Goldschmidt • Madame Sylvia Goldschmidt • De heer André Gordts • Comtesse Nadine le Grelle •Monsieur et Madame Pierre Guilbert • Madame Bernard Guttman • Monsieur et Madame Regnier Haegelsteen • Monsieur et Madame John van der Hagen • Monsieur Paul Haine • Monsieur et Madame Bernard Hanotiau • De Heer en Mevrouw Philippe Haspeslagh • Monsieur Thierry Hazevoets • De Heer en Mevrouw Pieter Heering • Monsieur Jean-Pierre Hoa • De Heer Xavier Hufkens • Madame Christine Huvelin • Mevrouw Bonno H. Hylkema • Monsieur Fernand Jacquet • Monsieur Maxime Jadot • Barones Janssen • Baron et Baronne Paul-Emmanuel Janssen • Monsieur et Madame Mathieu Janssens van der Maelen • Madame Patricia de Jong • Madame Elisabeth Jongen • De Heer en Mevrouw Martin Kallen • Monsieur et Madame Adnan Kandiyoti • Monsieur Claude Kandiyoti • Madame Harold t’Kint de Roodenbeke • Monsieur Peter Klein et Madame Susanne Hinrichs • Dr. et Madame Klaus Körner • Monsieur Charles Kramarz • Madame Jean-Jacques Kreglinger • Monsieur et Madame Charles Kriwin • Madame Marleen Lammerant • Mademoiselle Alexandra et Monsieur Ludovic van Laethem • Monsieur et Madame Francis-Charles Lang • Monsieur et Madame Richard Laub • Madame Brigitte de Laubarede • Comte et Comtesse Yvan de Launoit • Chevalier et Madame Laurent Josi • Monsieur Pierre Lebeau • Monsieur et Madame François Legein • Monsieur et Madame Laurent Legein • Monsieur et Madame CharlesHenri Lehideux • Monsieur Mark Le Jeune • Monsieur et Madame Gérald Leprince Jungbluth • Madame Dominique Leroy • De Heer en Mevrouw Thomas Leysen • De Heer en Mevrouw Paul Lievevrouw – Van der Wee • Madame Florence Lippens • Madame Daphné Lippitt • Monsieur et Madame Clive Llewellyn • Monsieur Manfred Loeb • Madame Marguerite de Longeville • Comte et Comtesse Jean-Baptiste de Looz-Corswarem • Monsieur et Madame Thierry Lorang • De Heer Peter Maenhout • Madame Oscar Mairlot • Monsieur et Madame Jean-Pierre Mariën • Notaris Luc L. R. Marroyen • De Heer en Mevrouw Frederic Martens • Monsieur et Madame Yves-Loïc Martin • De Heer en Mevrouw Paul Maselis • Monsieur et Madame Dominique Mathieu-Defforey • Madame Luc Mikolajczak • De Heer en Mevrouw Frank Monstrey-Noé • Baron et Baronne Dominique Moorkens • Madame Jean Moureau-Stoclet • Madame Nelson • De Heer en Mevrouw Robert van Oordt • Mevrouw Thérèse Opstal • Monsieur Laurent Pampfer • Monsieur Jean-Philippe Parain • Comte et Comtesse Baudouin du Parc Locmaria • Madame Jessica Parser • Monsieur et Madame Dominique Peninon • Monsieur et Madame Olivier Périer • Monsieur Frédéric Peyré • Madame Florence Pierre • Madame Marie-Caroline Plaquet • Madame Suzanne de Potter • Madame Marie-Neige Prignon • Monsieur et Madame André Querton • Madame Hermine Rédélé Siegrist • Madame Agnès Rein – Bollack • De Heer Hendrik Reychler • Madame Olivia Nicole Robinet-Mahé • De Heer en Mevrouw Anton van Rossum • Monsieur et Madame Bernard Ruiz Picasso • Monsieur et Madame Jean Russotto • Monsieur et Madame Dominique de Saint-Rapt • Monsieur et Madame Frederic Samama • Mevrouw Anne-Marie Saquet • Monsieur Jean-Pierre Schaeken-Willemaers • Monsieur Eric-Emmanuel Schmitt • Monsieur et Madame Philippe Schöller • Monsieur et Madame Hans C. Schwab • Madame Ingrid Schwaiger • Chevalier Alec de Selliers de Moranville • Chevalier Baudouin de Selliers de Moranville • Monsieur et Madame Tommaso Setari • Madame Gaëlle Siegrist Mendelssohn • Madame Valérie Siegrist du Couëdic • Monsieur Sergio Gondim Simao • Messieurs Bernard Slegten et Olivier Toegemann • Mr. & Mrs. Trevor Soames • Monsieur Patrick Solvay • Madame Mario Spandre • Monsieur Eric Speeckaert • Vicomte Philippe de Spoelberch • Monsieur Bernard Steyaert et Madame Wivine de Traux • De Heer en Mevrouw Jan Steyaert • Stichting Liedts-Meesen • Monsieur et Madame Stoclet • Baron et Baronne Hugues van der Straten • Monsieur et Madame Julien Struyven • De Heer en Mevrouw Frank Sweerts • De Heer Coen Teulings • Monsieur Daniel Thierry • Monsieur Gilbert Tornel • Madame Astrid Ullens de Schooten • Madame Brigitte Ullens de Schooten • Monsieur Marc Urban • De Heer Marc Vandecandelaere • De heren Pascal van der Kelen en Patrick Haemelinck • Monsieur et Madame Bruno Vanderschelden • Mevrouw Greet Van de Velde • De heer Jan Van Doninck • Madame Nadine van Havre • Madame Lizzie Van Nieuwenhuyse • Mevrouw Ludo Van Thillo • De Heer Johan Van Wassenhove • Baron et Baronne de Vaucleroy • Baronne Velge • De Heer Eric Verbeeck • Monsieur et Madame Denis Vergé • Monsieur et Madame Bernard Vergnes • Monsieur et Madame Alexis Verougstraete • Mevrouw Eddy Vermeersch • De Heer en Mevrouw Axel Vervoordt • Monsieur Guy Vieillevigne • De Heer en Mevrouw Karel Vinck • Vrienden van het Zoute • Monsieur Alain Vulihman • Madame Gabriel Waucquez • Monsieur et Madame Peter Wilhelm • Monsieur et Madame Luc Willame • Monsieur Robert Willocx • Madame Véronique Wilmot • Monsieur et Madame Antoine Winckler • Monsieur et Madame Bernard Woronoff • Chevalier Godefroid de Wouters d’Oplinter • Baron Guy de Wouters d’Oplinter†• Mr. Johan Ysewyn & Ms Georgia Brooks • Zeno X Gallery – Antwerp • Monsieur et Madame Jacques Zucker
corporate patrons ABN AMRO · BANK OF NEW YORK MELLON · EDMOND DE ROTHSCHILD (EUROPE) · BIRD & BIRD · BKCP · KBC BANK NV · EDF LUMINUS · LHOIST · LINKLATERS · LOMBARD ODIER · NH HOTELES · PUILAETCO DEWAAY PRIVATE BANKERS S.A. · SOCIéTé FéDéRALE DE PARTICIPATIONS ET D’INVESTIDDEMENTS S.A. · FEDERALE PARTICIPATIE EN INVESTERINGSMAATSCHAPPIJ NV · Contact : 02 507 84 21 ou 02 507 84 01 -
[email protected]
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
2016
ONZE PARTNERS · NOS PARTENAIRES · OUR PARTNERS
Overheidssteun · Soutien public · Public partners KONINKRIJK BELGIË Federale Overheidsdienst
Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
ROYAUME DE BELGIQUE Service public fédéral
Affaires étrangères, Commerce extérieur et Coopération au Développement
Federale Regering · Gouvernement Fédéral Diensten van de Eerste Minister, Cel algemene beleidscoördinatie · Services du Premier Ministre, Cellule de coordination générale de la politique · Diensten van de Vice-eersteminister en Minister van Werk, Economie en Consumenten, belast met Buitenlandse Handel · Services du Vice-Premier Ministre et Ministre de l’Emploi, de l’Economie et des Consommateurs, chargé du Commerce extérieur · Diensten van de Vice-eersteminister en Minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken, belast met Grote Steden en de Regie der gebouwen · Services du Vice-Premier Ministre et Ministre de la Sécurité et de l’Intérieur, chargé des Grandes Villes et de la Régie des bâtiments · Diensten van de Vice-eersteminister en Minister van Ontwikkelingssamenwerking, Digitale Agenda, Telecommunicatie en Post · Services du Vice-Premier Ministre et Ministre de la Coopération au développement, de l’Agenda numérique, des Télécommunications et de la Poste · Diensten van de Vice-eersteminister en Minister van Buitenlandse Zaken en Europese Zaken, belast met Beliris en de Federale Culturele Instellingen · Services du Vice-Premier Ministre et Ministre des Affaires étrangères et européennes, chargé de Beliris et des Institutions culturelles fédérales · Diensten van de Minister van Begroting, belast met de Nationale Loterij · Services du Ministre du Budget, chargé de la Loterie nationale · Diensten van de Minister van Financiën · Services du Ministre des Finances Vlaamse Gemeenschap Kabinet van de Minister-president en Minister van Buitenlands Beleid en Onroerend Erfgoed · Kabinet van de Minister van Cultuur, Media, Jeugd en Brussel Communauté Française Cabinet du Ministre-Président · Cabinet de la Vice-Présidente et Ministre de l’Education, de la Petite enfance, des Crèches et de la Culture · Cabinet du Ministre de l’Aide à la jeunesse, des Maisons de justice et de la Promotion de Bruxelles Deutschsprachige Gemeinschaft Belgiens Kabinett des Ministerpräsidenten Région Wallonne Cabinet du Ministre-Président Brussels Hoofdstedelijk Gewest · Région de Bruxelles-Capitale Kabinet van de Minister-President · Cabinet du Ministre-Président · Kabinet van de Minister van Financiën, Begroting, Externe Betrekkingen en Ontwikkelingssamenwerking · Cabinet du Ministre des Finances, du Budget, des Relations extérieures et de la Coopération au Développement Vlaamse Gemeenschapscommissie ∙ Commission Communautaire Française Stad Brussel ∙ Ville de Bruxelles Internationale partners · Partenaires internationaux · International partners European Concert Hall Organisation: Concertgebouw Amsterdam · Gesellschaft der Musikfreunde in Wien · Wiener Konzerthausgesellschaft · Cité de la Musique Paris · Barbican Centre London · Town Hall & Symphony Hall Birmingham · Kölner Philharmonie · The Athens Concert Hall Organization · Konserthuset Stockholm · Festspielhaus Baden-Baden · Théâtre des Champs-élysées Paris · Salle de concerts Grande-Duchesse Joséphine-Charlotte de Luxembourg · Paleis voor Schone Kunsten Brussel/Palais des Beaux-Arts de Bruxelles · The Sage Gateshead · Palace of Art Budapest · L’Auditori Barcelona · Elbphilharmonie Hamburg · Casa da Música Porto · Calouste Gulbenkian Foundation Lisboa · Palau de la Música Catalana Barcelona · Konzerthaus Dortmund
Institutionele partners · Partenaires institutionnels · Institutional partners
Structurele partners · Partenaires structurels · Structural partners
Media partners · Partenaires médias
Bevoorrechte partners · Partenaires privilégiés · Privileged partners BOZAR
Stichtingen · Foundations
Officiële leveranciers · Fournisseurs officiels
EXPO PHOTO
MUSIC
Promotiepartners · Partenaires promotionnels
Klarafestival
Erbarme dich
klara festival
Brussels International Music
9
24.3
2016
Klarafestival is s a joint project of Flanders Festival Brussels & Klara
main partners
public funding
Vlaamse Gemeenschap Kabinet van de Minister van Cultuur, Media, Jeugd en Brussel De Heer Sven Gatz Viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Inburgering, Wonen, Gelijke Kansen en armoedebestrijding Mevrouw Liesbeth Homans
Brussels Hoofdstedelijk Gewest / Région de Bruxelles-Capitale Kabinet van de Minister van Financiën, Begroting, Externe Betrekkingen en Onwikkelingssamen-werking & Voorzitter van het College van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC), belast met Onderwijs, Vorming, Begroting en Communicatie De Heer Guy Vanhengel
Staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest belast met Ontwikkelingssamenwerking, Verkeersveiligheidsbeleid, Gewestelijke en gemeentelijke Informatica en Digitalisering, Gelijkekansenbeleid en Dierenwelzijn Mevrouw Bianca Debaets
concert partners
Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Mobiliteit & Openbare Werken Minister, Lid van het College van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC), belast met Cultuur, Jeugd, Sport en Stedelijk Beleid De Heer Pascal Smet
official festival car
associations AMARANT / BRUSSELS NV / DE BUURTWINKEL / DE ZILVEREN PASSER / HOBO / LCD CHARMONY / LOKAAL DIENSTENCENTRUM DE HARMONIE / LOKAAL DIENSTENCENTRUM LOTUS / NEOS / OCMW'S VAN ANTWERPEN, BRUGGE, GENT, MECHELEN EN WEMMEL / ROTARY VAN COUDENBERG / SENIORENCENTRUM BOD / VUB ALUMNI / WIJKPARTENARIAAT DE SCHAKEL
official festival suppliers
business seats OPTIMA, BNP PARIBAS FORTIS, KLARA, ERIK DRALANS, GIMV, KBC, MÖBIUS, OMNIA TRAVEL, QUANTEUS
Klarafestival
Erbarme dich
9
24.3
2016
klara festival
Brussels International Music
Roots & Exile 8
24.3 2017
Save the date klarafestival.be
ARTISTIC PARTNERS
MAIN PARTNERS
OFFICIAL FESTIVAL CAR
