Beats by Bach Docentenhandleiding

Beats by Bach Docentenhandleiding

Begrippenlijst en stoomcursussen

Beste docent,

Vaktermen, handige tips of moeilijke begrippen worden uitgelegd in de begrippenlijst op de website www.BeatsbyBach.nl. Daar staan ook de stoomcursussen met belangrijke informatie voor de beroepen (acteur, regisseur, montage, camera, art-director en producent/promotor).

Leuk dat u met uw klas meedoet aan Beats by Bach, een CKV-lespakket voor HAVO- en VWO-scholieren tussen de 15 en 18 jaar, ontwikkeld door de Rabobank en De Nederlandse Bachvereniging

Inhoud van de begrippenlijst Casting Camerastand en Regie-aanwijzingen Cameravoering Découpage Shot Shotlist Shots: totaal, medium of close? Shots: two shot of single shot? Draaien Storyboard Lipdub Lipdub: muziek Lipdub: tekst Lipdub: découpage As Take Mis en scène Wipe truc Titelsequentie Betekenis iconen Acteur

Props Locatie Set Opnameleider Scenario Scenario: hoe lees je het? Scène Openingsscène Making-of Teaser Karakteranalyse Scèneanalyse Auteursrechten

Beats By Bach is een complete lesbox voor vijf à zes lessen met daarin behalve deze docentenhandleiding, een camera, usb-sticks, een leerlingen-handleiding en een website. In de lessen maken de leerlingen een korte film gebaseerd op een professioneel scenario en muziek van Bach. Onderdeel van het scenario is een ‘lipdub’ (zie online begrippenlijst voor uitleg). De leerlingen maken tijdens de lessen intensief kennis met de muziek van Bach en ervaren wat er allemaal komt kijken bij het maken van een film. Ook komen de leerlingen gaandeweg meer te weten over het leven van Bach en onderzoeken ze het effect dat muziek heeft op de door hen zelf gemaakte beelden. Ze zullen leren samenwerken en gebruikmaken van elkaars specifieke talenten. De beste film van de klas sturen ze in voor de nationale competitie. De tien films met de grootste populariteit zullen door een professionele jury beoordeeld worden en maken kans op het winnen van een prijs.

Stoomcursus acteur Stoomcursus regisseur Stoomcursus camera Stoomcursus art-director Stoomcursus montage

Maar... zover is het nog niet. Eerst moeten de leerlingen aan de slag! In deze handleiding leest u stap voor stap hoe het voorbereiden, maken, afwerken en promoten van de film kan worden aangepakt. Rabobank en De Nederlandse Bachvereniging wensen u en uw leerlingen daarbij veel plezier!

Montage

Art-director

Producent/promotor

Camera

Regisseur

Lipdubteam

Inhoud Praktische informatie Het project in vogelvlucht Het project van les tot les • Les 1: introductie van het project & verdeling van de teams Opdrachtinformatie leerlingen: • quiz (online) • taken & verantwoordelijkheden & stoomcursus per discipline / begrippenlijst • Les 2: repeteren van de scènes Opdrachtinformatie leerlingen: • checklist bij de te repeteren scènes / taken & verantwoordelijkheden • checklist bij de eerste montage • checklist bij brainstorm lipdub • checklist bij maken promo • Les 3: draaien & monteren van de scènes Opdrachtinformatie leerlingen: • checklist bij de te draaien scènes / taken & verantwoordelijkheden • checklist bij de eerste montage • checklist bij voorbereiding lipdub • Les 4: repeteren en draaien van de lipdub Opdrachtinformatie leerlingen: • checklist bij de te draaien lipdub/ taken & verantwoordelijkheden • checklist bij afronding montage • Les 5: eindmontage van de film en keuze voor de muziek • ondersteunende vragen bij de muziek match

6 8 13 13

19

22

24

25

inhoud / 5

Praktische informatie Materialen In de lesbox zit: • een leerlingenhandleiding met profesioneel script/scenario en (huiswerk) opdrachten voor de leerlingen. • een camera met handleiding. • drie usb-sticks waarop de leerlingen tussentijdse resultaten bij u kunnen inleveren. Het montageteam zal gebruik moeten maken van computers met daarop een montageprogramma zoals iMovie of Movie Maker. Daarnaast is er nog een website: www.BeatsbyBach.nl. Daarop vindt u: • de tekst en de bladmuziek van de lipdub. • een korte handleiding voor de montageprogramma’s.

Het strekt tot aanbeveling om via de school of de leerlingen extra camera’s te regelen

6 / praktische informatie

Duur Het lespakket bestaat uit vijf lessen van 50 minuten. Daarnaast zullen de leerlingen tussen de lessen door huiswerkopdrachten meekrijgen. Het is mogelijk een extra les in te bouwen waarin u hetzelfde doet als in les 3. Dit geeft de leerlingen iets meer ruimte, repeteer- en opnametijd. Doelgroep Beats by Bach is bedoeld voor HAVO en VWO leerlingen tussen de 15 en 18 jaar die het vak CKV volgen. Het pakket is afgestemd op een groep van 25 tot 30 leerlingen, maar kan ook met kleinere groepen gedaan worden.

Leerdoelen • Leerlingen maken kennis met Bach en ervaren dat de muziek van Bach nog steeds relevant is. • Leerlingen ervaren en reflecteren op het effect van muziekgebruik bij beeld. • Leerlingen onderzoeken de verschillende facetten van het maken en promoten van een film. • Leerlingen leren samenwerken in een team, waarbij ieder zijn eigen verantwoordelijkheid heeft en vanuit zijn eigen talent kan bijdragen. Werkvorm Het project begint en eindigt klassikaal, maar het grootste deel van de lessen werken de leerlingen voornamelijk zelfstandig in verschillende groepjes.

praktische informatie / 7

Het project in vogelvlucht Scenario In de leerlingenhandleiding staat een uitgeschreven scenario op basis waarvan de leerlingen een korte film gaan maken. Dit scenario is geschreven door een professionele scenarist en ziet er dus net zo uit als het scenario voor een echte speelfilm. Het verhaal bevat elementen die verwijzen naar het leven en de tijd van Bach, maar is vertaald naar de leefwereld van middelbare scholieren nu. De verschillende verhaallijnen komen samen in de finalescène die bestaat uit een zogenoemde lipdub. Tip! Leerlingen die geïnteresseerd zijn in het bekijken van het originele scenario van hun favoriete film kunnen dat o.a. doen via: http://dailyscript.com/movie.html.

8 / het project in vogelvlucht

Lipdub Een ‘lipdub’ is een fenomeen op internet en de Nederlandse TV. Het idee is dat een groep mensen (vaak scholieren, studenten of leden van een club) een lied playbacken en uitbeelden. Een van de spelregels van een lipdub is dat het in één onafgebroken shot gefilmd wordt. Terwijl de camera zich door bijvoorbeeld een schoolgebouw verplaatst, springen schijnbaar toevallige passanten in en zingen een stukje mee. In dit project gaat het om een ‘Bach-lipdub’, de muziek daarvoor ligt vast en staat op www.BeatsbyBach.nl. De verbeelding van de lipdub ligt niet vast, die wordt helemaal overgelaten aan de creativiteit van de leerlingen. Tip! Op Wikipedia staat een omschrijving van het fenomeen lipdub. En onder de zoekterm ‘University lipdub’ zijn er tal van voorbeelden op internet te vinden.

Muziek De muziek voor de lipdub ligt vast, zodat die bij alle gemaakte films hetzelfde zal zijn en staat op www.BeatsbyBach.nl. Het gaat om een fragment uit de opening van het Weihnachtsoratorium van Bach. Naast de muziek voor de lipdub vindt u op www.BeatsbyBach.nl nog een veertigtal andere fragmenten uit het werk van Bach. We hebben gekozen voor een grote verscheidenheid uit het rijke werk van Bach. Het is aan de leerlingen om te bepalen welke muziekfragmenten zij het best vinden passen bij de door henzelf gefilmde scènes. Die keuze zal een grote invloed hebben op de sfeer en impact van de uiteindelijke scènes en daarmee op de film. Dat maakt dit project zo spannend! Teams Een film maken is teamwork. Een professioneel filmteam bestaat uit de crew en de cast. De cast zijn de mensen die in beeld verschijnen, de acteurs. De crew bestaat uit al die mensen die verder nog op de aftiteling van een film staan.

Crew en cast zijn grofweg te verdelen in een zestal hoofdgroepen: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

regie camera art-direction montage acteurs productie & promotie

Uw klas wordt voor het maken van de film ook in deze beroepsgroepen verdeeld. Iedere beroepsgroep heeft zijn eigen talenten, taken & verantwoordelijkheden. Wij gaan er vanuit dat al die verschillende talenten in uw klas aanwezig zijn. Om een idee te krijgen wie van de leerlingen het best past bij welk beroep hebben we een online quiz ontworpen op www.BeatsbyBach.nl. Dit maakt de opdeling in groepen voor de leerlingen tot een ontdekking van hun eigen specifieke talent.

het project in vogelvlucht / 9

Hoeveel scènes wilt u met uw klas maken? Scène: lipdub + opening (verplicht) (minimaal 6 - maximaal 9 leerlingen) • 1-2 productie/promotie • 2 regie • 1 camera • 1-3 art-directors • 1 montage • zoveel mogelijk acteurs Scène: Bakkie troost (minimaal 7- maximaal 9 leerlingen) • 2 acteurs • 1 regie • 1 camera • 1-2 art-directors • 1 montage • 1-2 productie/promotie

Scène: Zingen in het toilet (minimaal 8 - maximaal 10 leerlingen) • 1-2 productie/promotie • 3 acteurs • 1 regie • 1 camera • 1-2 art-directors • 1 montage Scène: Orkest van verveling (minimaal 8 - maximaal 14 leerlingen) • 1-2 productie/promotie • 3 tot 7 acteurs • 1 regie • 1 camera • 1-2 art-directors • 1 montage

Scène: Naar Duitsland (minimaal 7- maximaal 9 leerlingen) • 1-2 productie/promotie • 2 acteurs • 1 regie • 1 camera • 1-2 art-directors • 1 montage

De website Maak voor u aan het project begint een inlognaam en een wachtwoord aan op www.BeatsbyBach.nl. Hier vindt u meteen alle informatie over het project. Omdat iedere school en iedere klas anders is, kunt 10 / het project in vogelvlucht

u hier een aantal zaken aangeven die specifiek op u van toepassing zijn. Belangrijkste is: het aantal scènes dat u met de klas wilt gaan maken.

Het scenario bestaat uit een vaste openingsscène, gevolgd door een viertal keuzescènes en wordt afgesloten door een vaste lipdubscène. Het aantal keuzescènes dat bij uw groep past, bepaalt u zelf. Afhankelijk van de grootte van uw klas en het aantal teams dat u daaruit kunt samenstellen, kiest u er voor om naast de vaste scènes (waarvoor één team van 6 tot 9 leerlingen nodig is) slechts een deel of juist alle van de vier keuzescènes te gaan maken.

de leidraad en biedt houvast, er blijft echter nog genoeg ruimte voor een eigen ideeën. De verschillende onderdelen (scènes) kunnen los van elkaar gemaakt worden en bij de montage op de gewenste volgorde achter elkaar gezet.

Dit doet u op de website. U zorgt er zo voor dat de leerlingen nooit uit meer scènes kunnen kiezen dan u vooraf bepaald heeft. Bij iedere scène hoort een maximaal en een minimaal aantal deelnemers uit de verschillende beroepsgroepen. Zo kunt u uitrekenen voor hoeveel scènes er in uw klas plek is. Die beroepsgroepen worden door de leerlingen bepaald aan de hand van een online beroepskeuze quiz die zij als huiswerkopdracht na les 1 meekrijgen.

Filmen & monteren Vanaf les 2 wordt er door de verschillende teams (samengesteld uit de beroepsgroepen en ingedeeld per scène) aan de toegewezen scènes gerepeteerd en gefilmd. In les 4 werkt vrijwel de hele klas mee aan de finale scène: de lipdub. Tegelijkertijd zet de montagegroep in de lessen 2 tot en met 5 de verschillende scènes in elkaar tot één film.

Maken van de film In een eerste introductieles maken de leerlingen kennis met het scenario, de muziek van de lipdub en ze ontdekken wie er nog meer in hun groep zitten. Daarna gaan ze stap voor stap aan de slag met de voorbereiding, het draaien (filmen) en het monteren van de uiteindelijke film. Iedere beroepsgroep heeft daarbij zijn eigen taken, verantwoordelijkheden en creatieve inbreng. Het uitgeschreven scenario vormt

Voorbereiding Omdat ieder beroep zijn eigen taken en verantwoordelijkheden heeft, geldt ook voor ieder beroep en voor iedere les een andere voorbereiding.

Muziek match In de laatste les gaan de leerlingen onderzoeken welke van de bijgeleverde muziekfragmenten van Bach volgens hen het best onder hun scène past. Hierdoor ontstaan in de vijfde les scènes die door de muziek een heel eigen sfeer en impact zullen hebben. Dit zal de grote invloed van muziek op beeld duidelijk maken en geeft de leerlingen een kans kennis te maken met de grote verscheidenheid van het werk van Bach.

het project in vogelvlucht / 11

Promoten van de film De crew van productie & promotie is gedurende het project verantwoordelijk voor het onder de aandacht brengen van de uiteindelijke film en het maakproces. Vanaf de tweede les kunnen zij aan de slag met het maken van onderdelen van een ‘making-of’. Hierin kunnen ze laten zien hoe de film tot stand komt en met korte interviews en eventuele ‘bloopers’ (grappige dingen die fout gaan) de verwachtingen voor het uiteindelijke resultaat bij hun publiek oppeppen. Allemaal met de bedoeling om met de uiteindelijke film een zo hoog mogelijke waardering en zo groot mogelijke populariteit te verkrijgen. Immers: de tien populairste films zullen uiteindelijk kans maken op een prijs. Beoordeling & participatie Het slagen van dit project hangt sterk samen met een goede samenwerking van de leerlingen in de verschillende teams. Films maak je nu eenmaal niet alleen. Toch hebben we het mogelijk gemaakt ook de individuele leerlingen te beoordelen op hun bijdragen. Zo gaan we bij de huiswerkopdrachten steeds uit van een minimale en een uitgebreide voorbereiding. De minimale voorbereiding is nodig om met het team de film tot stand te kunnen brengen. De uitgebreide voorbereiding zorgt voor verdieping en levert bovendien een extra hoog cijfer op.

12 / het project in vogelvlucht

Richtlijnen voor cijfers Leerlingen halen een voldoende (5, 5-6) als ze: • resultaten van elke les hebben ingeleverd (zitten in leerlingenboekje); • de scènes en de film af zijn en online staan. Leerlingen kunnen extra cijfers (6-10) halen als: • het resultaat leuk, bijzonder of mooi is geworden, bepaalde scènes eruit springen; • ze heel zelfstandig gewerkt hebben; • ze heel goed hebben samengewerkt; • ze bonusopdrachten hebben gemaakt.

Het project van les tot les les 1. Introductie Voorbereiding docent • Log in op de website www.BeatsbyBach.nl met met uw inlognaam en wachtwoord. • Bepaal het aantal keuzescènes dat u uw klas naast de vaste scènes wilt laten maken. • Bekijk de leerlingenhandleiding. • Print of kopieer een exemplaar van het scenario voor elke leerling, deze zit in de leerlingenhandleiding. • Print of kopieer de tekst en bladmuziek van de lipdub voor elke leerling. • Print of kopieer voor elke leerling de (huiswerk)opdrachten voor les 2 t/m 5. Start Introductie van het pakket (5 min) Beats by Bach is een project dat gaat over de relatie tussen beeld (film) en geluid (muziek). Denk aan een gemiddelde bioscoopfilm: wat zou een spannende, grappige of zielige film zijn zonder geluid of muziek? Korte gezamenlijke klassikale reflectie hierop. In vijf lessen gaan we met de hele klas een korte film maken. Bij die film hoort muziek van Bach. Het verhaal – scenario – voor die film is al geschreven. In het scenario zitten verwijzingen naar het leven van Bach en de tijd van Bach, maar het verhaal speelt zich af in deze tijd en in deze school.

• Check of u de muziek voor de lipdub kunt laten horen in de klas. • Zorg dat er minimaal 1 computer (liever meer) met internetverbinding klaar staat. • Zorg dat er op die computer(s) een montageprogramma geïnstalleerd is. Op de meeste computers staat een standaard meegeleverd montage- programma • Zoek op internet naar een geschikte lipdub om als voorbeeld te laten zien (zie project in vogelvlucht). • Bekijk de website die bij het project hoort. Bij het project hoort een website waarop jullie veel achtergrondinformatie kunnen vinden over Bach en zijn muziek, maar ook over alles wat je nodig hebt en moet weten om de film te kunnen maken. Laat de website zien: www.BeatsbyBach.nl. Aan het project zit een landelijke wedstrijd vast. Als het lukt jullie film in de top-10 van meest populaire films te krijgen, dan zal de film worden beoordeeld door een professionele jury. De winnaar krijgt een prijs. Jullie moeten de film dus ook zelf gaan promoten op sociale media en op school.

introductie / les 1 / het project van les tot les / 13

Teams & Quiz (15 minuten) Films maken is teamwork. Ieder team bestaat uit verschillende beroepen met ieder zijn eigen taak en verantwoordelijkheid, maar ook zijn eigen talent. Om te onderzoeken bij wie welk talent aanwezig is, gaan de leerlingen straks thuis, als huiswerk, een individuele online quiz doen. Er zijn zes beroepen met elk zijn eigen taken en verantwoordelijkheden. Maar wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Dus als leerlingen te lang wachten met het doen van de quiz, zou het kunnen zijn dat het beroep van de eerste keus al vol zit en worden ze automatisch ingedeeld bij het beroep van de tweede keus.

Vertel klassikaal wat het talentprofiel is van de zes verschillende beroepen en wat de taken en verantwoordelijkheden van ieder beroep zijn, zodat de leerlingen alvast een idee krijgen:

Acteur Talentprofiel: je kunt goed luisteren naar anderen, je hebt een groot inlevingsvermogen, je snapt mensen. Je kunt je goed afsluiten, focussen en laat je niet meteen afleiden. Taken & Verantwoordelijkheden: je zorgt dat je de rol, die je door de regie krijgt toebedeeld, door en door kent. Regie Talentprofiel: je kunt verschillende ideeën (ook die van anderen) samenbrengen tot een geheel. Je neemt graag een grote verantwoordelijkheid op je, houdt het overzicht en kunt goed knopen doorhakken. Taken & Verantwoordelijkheden: jullie hebben inhoudelijk de eindverantwoordelijkheid van de film. Jullie verdelen de rollen, bepalen met camera en art-director het beeld en maken met productie de planning. Camera Talentprofiel: je bent visueel ingesteld, hebt ruimtelijk inzicht, bent een beetje technisch en hebt een vaste hand. Taken & Verantwoordelijkheden: jullie bepalen in de voorbereiding en tijdens de opnames met regie hoe de verschillende scènes gefilmd gaan worden. Ook zijn jullie verantwoordelijk voor de techniek van het filmen.

14 / het project van les tot les / les 1 / introductie

Art-director Talentprofiel: je bent creatief en kunt met weinig middelen iets moois maken. Je hebt een goed oog voor details en gevoel voor kleur, stijl en mode. Taken & Verantwoordelijkheden: jullie bepalen samen met regie de stijl van de film en zijn verantwoordelijk voor de kleding van de acteurs, maken of verzamelen de props (rekwisieten) en richten de set (decor of locatie) in. Montage Talentprofiel: je kunt goed met computers omgaan, je hebt gevoel voor ritme en bent precies. Verder heb je een goed gevoel voor de (spannings)opbouw van een verhaal. Taken & Verantwoordelijkheden: jullie zijn verantwoordelijk voor de beeldmontage van de film. Productie/promotie Talentprofiel: je kunt goed plannen, dingen regelen en voor elkaar krijgen. Verder ben je goed thuis in de sociale media en weet je dingen onder de aandacht te brengen. Taken & Verantwoordelijkheden: jullie zijn verantwoordelijk voor de planning en coördinatie van het maken van de film en het promoten van de film

introductie / les 1 / het project van les tot les / 15

Het scenario (10 minuten) Het scenario is opgebouwd uit een aantal scènes. Iedere scène wordt door een andere regisseur geregisseerd. Bij het doen van de online quiz kies je je scène (elke scène kan maar een keer gekozen worden, daar zorgt de online quiz voor. Ook hier geldt weer: wie het eerst komt, het eerst maalt). Per scène wordt er uit de verschillende beroepen een crew (regie, camera, art, productie) en een cast (acteurs) samengesteld. Het scenario is zo geschreven dat alle rollen zowel door een jongen als door een meisje gespeeld kunnen worden. Dus waar hij staat kan ook zij gelezen worden en omgekeerd! De keuze is aan de regisseur. Lees om vast een idee te krijgen van het scenario en de verschillende scènes de samenvatting (synopsis) van het verhaal door met de leerlingen. Let op! Leg uit dat het middengedeelte uit keuzescènes bestaat. Wanneer u er voor gekozen heeft niet alle keuzescènes te laten maken, kan het zijn dat niet elke synopsis gemaakt gaat worden

16 / het project van les tot les / les 1 / introductie

Synopsis Het verhaal speelt zich af in en om een middelbare school. In de vrijwel lege gangen van het schoolgebouw (de lessen zijn in volle gang) klinkt aarzelend muziek. Een muziekdocent, meneer Van Beek, geeft koorzang. Maar de leerlingen hebben duidelijk andere dingen aan hun hoofd en Van Beek heeft weinig geduld met de leerlingen. Hij is behoorlijk temperamentvol, opvliegend zelfs. Met dit soort ‘talentloze types’ kan hij niet werken. Hij stuurt de een na de andere leerling de gang op tot er amper nog een koor over is. De uitgewezen leerlingen zitten ondertussen her en der verspreid door het schoolgebouw: de kantine, de trap, de toiletten, het schoolplein, etc. Ieder met zijn eigen reden waarom hij of zij zijn aandacht niet bij de les had. In korte scènes komen we achter het verhaal van de verschillende leerlingen. (Alle rollen kunnen zowel door een jongen als door een meisje gespeeld worden, dus overal waar hij staat kan ook zij gelezen worden en omgekeerd!) Een van de leerlingen, Ti, durfde niet te zingen, omdat hij geen toon kan houden. Bang voor het onverwacht overslaan van zijn stem, deed hij liever helemaal niet mee, dit tot frustratie van Van Beek. Hij is eruit gestuurd. In het toilet, oefent Ti nu voor de spiegel zijn stem, hij denkt alleen te zijn, maar dat blijkt niet het geval. In een van de toilethokjes hebben zich twee leerlingen verstopt, Do en Re, ook zij zijn de les van Van Beek uitgestuurd. Ze willen niet

ontdekt worden door Ti. Maar zijn gezang maakt dat ze de slappe lach krijgen en zichzelf uiteindelijk toch verraden. La en Sol zijn allebei de les van Van Beek uitgestuurd. Sol is naar buiten gegaan, hij staat bij het fietsenhok wat te klooien met zijn scooter. La is binnen gebleven en staat bij het raam in de gang wat te rommelen met haar mobiel. Ze ziet hoe Sol haar aandacht probeert te trekken, maar negeert hem. Dan komt er een docent die Sol zegt dat hij onmiddellijk moet ophouden met klooien. Sol protesteert, maar als hij weer opkijkt ziet hij dat La niet meer bij het raam staat. La is zonder dat Sol het gezien heeft de gang uit, naar buiten geslopen. Sol heeft niet door dat La inmiddels vlakbij is, hij stuurt haar een sms en schrikt als hij vlak achter zich een ringtone hoort. Het is La. Sol wil graag dat La met hem mee gaat naar een concert, het concert is alleen helemaal in Duitsland en hij wil met de scooter. La aarzelt, Sol doet erg zijn best haar over te halen mee te gaan, maar het lukt hem uiteindelijk niet.

Do, Re, Mi, Fa, Sol, La en Ti zijn allemaal de les van Van Beek uitgestuurd. Verveeld zitten ze her en der verspreid door het trappenhuis. Een van hen begint uit verveling een geluidje te maken, een ander volgt met een eigen geluidje en zo ontstaat, eerst per ongeluk, maar dan meer bewust een muziekcompositie. Dan zet een van de leerlingen het begin van het zangstuk in (de lipdub), staat op en loopt door de gangen, trappen, kantine en rest van het schoolgebouw terug richting het leslokaal. Als een soort ‘rattenvanger van Hamelen’ neemt hij de weggestuurde leerlingen stuk voor stuk met zich mee en zingen (en verbeelden) ze samen het koorstuk in een grote emotionele climax. Van Beek gelooft zijn (of haar) oren niet.

Mi staat bij de koffieautomaat. Hij heeft de afgelopen nacht gewoon te weinig geslapen om zijn aandacht bij de les te kunnen houden en is er door Van Beek uitgestuurd omdat hij steeds zat te gapen. Fa, een andere leerling, is zelf in tranen de les uitgelopen, zij wil eerst niet zeggen wat er is, tot we er achter komen dat de muziek die ze repeteerden herinneringen oproept aan de begrafenis van haar oma. Mi weet haar uiteindelijk op te vrolijken met een ‘bakkie troost’. introductie / les 1 / het project van les tot les / 17

Lipdub (15 minuten) De laatste scène in het scenario is een zogenoemde lipdub. Vraag in de klas: • wie weet er wat een lipdub is? (het playbacken en uitbeelden van een muziekstuk); • wie weet wat de ‘spelregels’ van een lip- dub zijn? (Het wordt in één onafgebroken shot gefilmd). Bij onvoldoende bekendheid kunt u op internet een voorbeeld laten zien.

Bij iedere scène hoort een uitgeschreven scenario. De lipdub scene is als enige niet uitgeschreven, bij deze scene moet de regisseur met zijn team zelf een invulling gaan geven aan wat we zien, wat er gebeurt, waar het over gaat. Omdat dit de slotscène van de film wordt , moeten alle verhaallijnen uit de scènes die er aan vooraf gaan, in de lipdub samenkomen. In de lipdub krijgt dan ook vrijwel de hele klas een rol (uitgezonderd het montageteam).

Deel de tekst en bladmuziek van de lipdub uit.

Vooruitkijken naar de volgende les (5 minuten) Iedereen gaat thuis de online quiz doen. Hieruit volgt wie voor welk onderdeel verantwoordelijk wordt (acteren, regie, camera, art, productie & promotie) en wie aan welke scène gaat werken. De uitslag van de quiz bepaalt ook het voorbereidend huiswerk voor de volgende les. Dit staat allemaal op de website, nadat de leerlingen de quiz hebben gemaakt.

Omdat de muziek voor de libdub voor een van de grootste feestdagen van het jaar is geschreven, namelijk kerst, is Bach uitbundig geweest met het schrijven van dit openingsdeel. Trompetten en pauken, feestinstrumenten bij uitstek, krijgen een grote rol en de violen krijgen heel wat snelle noten voor hun kiezen, die klinken als een feestelijke sterrenregen. Ook het koor is vrolijk en nodigt iedereen uit feest te vieren, want het kerstfeest is begonnen! Nu kunt u de muziek van de lipdub laten horen. • Wat vinden ze ervan? (Welke instrumenten kun je onderscheiden?) • Wat is de sfeer van de muziek? (Roept de muziek bepaalde beelden op?) • Wat betekent de tekst eigenlijk? (Waar gaat het over?)

18 / het project van les tot les / les 1 / introductie

De volgende les wordt besteed aan de repetitie van de scènes. De les daarna volgt het filmen van de scènes, behalve de lipdub, die wordt een les later opgenomen. Huiswerk Doe de online quiz en de voorbereidende opdracht die daaruit volgt. Download de lipdubtrack van de website op je mp3-speler of op je computer en luister er regelmatig naar. In les 4 moet je hem kunnen dromen.

Het project van les tot les les 2. Repeteren Voorbereiding docent • Check of iedere leerling de quiz gedaan heeft. • Kopieer de juiste scène voor elk scèneteam uit de leerlinghandleiding. • Zorg dat er minimaal 1 computer(s) met internetverbinding voor elke leerling die montage doet, klaarstaat. Start (10 minuten) Inventariseer met de klas hoe de teams zijn uitgevallen. • Welke scènes zijn gekozen? • Wie zit er in welke scèneteam? • Zijn alle scèneteams compleet (let vooral op of er genoeg acteurs zijn)? • De regisseur van een scène bepaalt wie van de acteurs in zijn scèneteam welke rol gaat spelen (elke rol kan zowel door een jongen als door een meisje worden ingevuld). • Welk team gaat zich bezighouden met de lipdub? De scèneteams gaan repeteren op de locatie van hun scène (toiletten, schoolplein, kantine, trappenhuis). Alle scèneteams kunnen hun opdrachten terugvinden op hun kopie van de leerlinghandleiding die u gegeven heeft. Daarop kunnen ze zien wat hun taken en verantwoordelijkheden zijn en beschrijven ze de resultaten per les (en leveren deze in).

• Leg een groot vel papier en stiften klaar voor de brainstorm van het lipdubteam. • Zorg dat het lipdubteam de lipdub- muziek nog een keer kan beluisteren. • Bedenk of de verschillende teams op de scènelocaties kunnen repeteren.

De producenten/promotors krijgen allemaal kort de camera en gaan bij alle scèneteams en het lipdubteam een korte impressie draaien voor de making-of. Hun materiaal moet 20 minuten voor het eind van de les klaar zijn voor het montageteam zodat zij een aantal korte clips kunnen monteren die ze ter promotie online kunnen zetten. De montageleerlingen blijven in de klas en gaan met de montagehandleiding en het montageprogramma aan de slag. 20 minuten voor het einde van de les moeten ze klaar zijn om het materiaal van de producenten en promotors te kunnen inladen en bewerken (monteren) tot leuke clipjes.

repeteren / les 2 / het project van les tot les / 19

Het lipdubteam gaat brainstormen over de invulling van de lipdub en gaat de openingsscène opnemen. De laatste 20 minuten van de les krijgen zij de camera om de openingsscène op te nemen. Repeteren (30 minuten) De scèneteams gaan nu ieder op hun eigen locatie, met het hele team, op aanwijzingen van de regisseur, hun scène doorlopen. Productie houdt bij wat de afspraken zijn die gemaakt worden; wie regelt wat voor de opnames in de volgende les? Regie vertelt stap voor stap, aan de hand van de uitgeschreven scène, wat er moet gebeuren. Camera bespreekt met regie hoe ze de scène gaan opdelen in shots, hier worden foto’s van gemaakt (bijvoorbeeld met een mobieltje) voor het voorlopige storyboard. Art bedenkt en bespreekt met regie wat er nodig is aan kleding, make-up en props.

Afsluiting en vooruitblik (10 minuten) De scèneteams vertellen hoe de repetitie is gegaan. • Waar lopen ze tegen aan? • Hoe gaan ze dat oplossen? In de begrippenlijst en de stoomcursussen staan een heleboel tips over hoe je alles kunt aanpakken. • Het lipdubteam vertelt wat er uit de brainstorm voor de lipdub is gekomen. • Montage en producenten/promotors vertellen hoe het is gegaan met de eerste making-of beelden. Belangrijk: wanneer tijdens de volgende les alleen de bijgeleverde camera beschikbaar is, moet een planning gemaakt worden hoe lang elk scèneteam de camera kan gebruiken. Binnen die tijd moet de scène tijdens de volgende les gedraaid worden. Dit heeft gevolgen voor de hoeveelheid shots die per scène bedacht kunnen worden. Als ieder team de beschikking kan hebben over een eigen camera, hebben ze de volle les om te filmen.

Huiswerk: (zie leerlingenhandleiding) Kijk bij de opdrachten wat je minimaal en maximaal moet doen ter voorbereiding. Het is aan te raden om per scèneteam een eigen vergadering te beleggen. Hierin worden alle voorbereidingen en afspraken voor dit team op een rij gezet. Voor het lipdubteam geldt hetzelfde. Montage maakt de promotieclipjes af. Producenten/promotors bedenken een campagne en maken de planning voor de opnamen. Hoe gaan ze het project onder de aandacht brengen? Hoe meer mensen straks weten over het project, hoe meer mensen de uiteindelijke film zullen gaan zien en hoe groter de kans is om in de landelijke top tien met de meeste ‘likes’ te komen.

De acteurs nemen met regie stap voor stap hun handeling en dialoog door.

20 / het project van les tot les / les 2 / repeteren

repeteren / les 2 / het project van les tot les / 21











Het project van les tot les les 3. Draaien en monteren Voorbereiding docent • Zorg dat er minimaal 1 computer(‘s) met internetverbinding klaarstaat voor elke leerling die montage doet. • Zorg dat het lipdubteam de lipdubmuziek nog een keer kan beluisteren. • Check of geregeld is dat de verschillende teams op de scènelocaties kunnen filmen. Start (10 minuten) Vandaag gaan de eerste echte scènes uit het scenario gedraaid worden. Met het maken van het huiswerk heeft iedereen zich daarop voorbereid. Niet alle leerlingen zullen bezig zijn met het draaien, het lipdubteam zal zich gaan voorbereiden op de lipdub. Het montageteam zal de montage gaan opstarten. Het promotieteam zal (indien er extra camera’s voor handen zijn) verder gaan met het maken van promotiemateriaal en de making-of.

Het is goed om de volgende zaken klassikaal te bespreken alvorens iedereen in teams uiteen gaat: • Heeft het productieteam de toestemming geregeld? • Hoe is de tijdsplanning? (Weet je hoeveel tijd je hebt om te filmen en hoeveel tijd je daarmee per shot hebt) • Is de camera maximaal opgeladen? • Waar gaan de acteurs zich omkleden (indien nodig)? • Zijn er nog figuranten nodig? Is er hulp nodig bij het tegenhouden en stilhouden van omstanders?  eeft het montageteam de beelden H van de openingsscènes van lipdubcamera gekregen?

Wijs de leerlingen op de opdrachten die bij deze les horen. Spreek een tijd af wanneer iedereen weer terug moet zijn voor de afsluiting en de vooruitblik. Draaien (30 minuten) Op basis van het scenario is door de regisseur (in samenwerking met camera en art-director) een storyboard of shotlist gemaakt voor de te filmen scène. Met de producent/promotor is op basis daarvan een planning gemaakt zodat iedereen weet in welke volgorde gedraaid gaat worden en hoeveel tijd er per shot gerekend is (ook afhankelijk van hoe lang een team de camera tot zijn beschikking heeft). Wijs de leerlingen op de uitleg over ‘repetitie’ en ‘draaien’ in de begrippenlijst. Hier staan handige aanwijzingen over wie welke rol/taak heeft bij deze onderdelen en hoe je dat kunt aanpakken als team. Help de teams zo nodig volgens deze aanwijzingen op weg.

Afsluiting en vooruitblik (10 minuten) Terug in de klas. • Hoe is het gegaan? • Verliep het volgens plan? • Is alles gedraaid wat gepland stond? Zo niet, kan dat nog worden ingehaald voor de volgende les? • Zijn er tips van teams die vandaag gedraaid hebben voor het lipdubteam dat volgende les de eind- verantwoordelijkheid heeft? • Zijn er nog mededelingen/instructies van het lipdubteam voor de komende les? Daarin doet iedereen mee. • Vraag de producent/promotors plannen voor verdere promotie toe te lichten. Belangrijk: zorg dat het gedraaide materiaal bij het montageteam komt zodat er kan worden ingeladen en eventueel een back-up kan worden gemaakt.

Wie heeft er niets te doen? Welk team kan nog hulp kan gebruiken?

Het lipdubteam gaat verder met de uitwerking van de lipdub (maken van props, timen en uitwerken van de mis-enscène van het shot).

22 / het project van les tot les / les 3 / draairen en monteren

draaien en monteren / les 3 / het project van les tot les / 23











Het project van les tot les les 4. De lipdub

Het project van les tot les Les 5. Eindmontage en muziekkeuze

Voorbereiding docent • Zorg dat er minimaal 1 computer(s) met internetverbinding voor elke leerling die montage doet, klaarstaat. • Zorg dat het lipdubteam de lipdubmuziek nog een keer kan beluisteren. • Check of geregeld is dat de verschillende teams op de scènelocaties kunnen filmen.

Voorbereiding docent • Zorg dat er een mogelijkheid is het filmpje klassikaal te bekijken. Bij voorkeur op een digi/smart board of andere vorm van projectie. • Zorg dat er voor ieder team een computer met montageprogramma beschikbaar is.

Start (10 minuten) Regie presenteert het plan voor de lipdub in de klas. • Wat is het idee? • Wie doet wat? • Wie zingt wat? • Wat zijn de props en decorstukken? • Waar vindt het plaats? In de klas kan gezamenlijk worden geoefend met de lipdub; playbacken op de muziek. Repeteren & draaien (30 minuten) Aanbevolen werkwijze: de regisseur neemt groepje voor groepje mee naar de locatie en legt daar uit wat de bedoeling is. Dit werkt overzichtelijker dan in een keer de hele klas meenemen (de rest van de klas zou via www.uitzendinggemist.nl een aflevering van het TV-programma ‘Lipdub’ kunnen bekijken of gaat verder met het oefenen van de playback.) Als ieder groepje instructies heeft gekregen, volgt een generale repetitie met iedereen op de locatie, camera draait ‘droog’ mee. (Neemt nog niet op). Daarna wordt de 24 / het project van les tot les / les 4 / de lipdub

opname gemaakt en indien nodig nog een keer over gedaan. Als het steeds op hetzelfde lastig punt fout gaat, kan de wipe truc worden ingezet. (Zie begrippenlijst). Afsluiting en vooruitblik Hoe ging het? Tijdens volgende les wordt in de verschillende teams muziek onder de gemonteerde scènes gezet. Daarna worden alle scènes inclusief de vaste openingsscène en de lipdubscène achter elkaar gezet tot een eindmontage van de film en kan deze worden ingestuurd voor de nationale competitie. Huiswerk (zie leerlingenhandleiding) Download de 40 muziekfragmenten en luister er naar. Kies er vier uit om te beschrijven.

Start (15 minuten) Bekijk met de hele klas het resultaat tot nu toe van de gemonteerde scènes. Bij de lipdub is het opgenomen geluid weggehaald en een ‘schone’ muziektrack onder de beste take gezet. Als het goed is, zijn de overige scènes wat beeld betreft ook af. Deze scènes zijn alleen wat sfeermuziek betreft nog wat kaal. Aan deze scènes gaan we in deze les muziek toevoegen. Muziekopdracht Elk team kiest nu uit de 40 bijgeleverde muziekfragmenten van Bach muziek die bij de scène past. Muziek kan de sfeer en betekenis van een scène sterk beïnvloeden. Ga opzoek naar een match die de impact van de scène(s) vergoot. Met welk muziekfragment zal de scène(s) het publiek het meest ontroeren, doen lachen, zwijmelen of in spanning zitten?

onderwerp. Bach was daar heel erg goed in en daarom is hij o.a. zo bekend geworden. Als er in de tekst bijvoorbeeld iemand loopt, dan zul je dat lopen zeker terughoren in de muziek. Een andere mogelijkheid is dat als de tekst over hoogte of de hemel gaat, dan hoor je hoge noten en hoge instrumenten. Gaat de tekst over vuur dan schrijft Bach snelle, felle noten die op en neer gaan, zodat je de vlammen in de muziek terug hoort. Je zou hier uren over door kunnen gaan, er zijn honderden mogelijkheden. Ook dacht hij na over de emotie en de sfeer. Hoe maak ik de melodie triest of juist vrolijk? Uitvoeren van de opdracht (25 minuten) In de teams wordt nu gewerkt aan de keuze van muziek onder de verschillende scènes. Door uitproberen en reflecteren wordt de keuze voor de muziek gemaakt.

Bach (5 minuten) Bach was een meester in het opwekken van de door hem gewenste gemoedstoestand bij het publiek. In de tijd van Bach probeerde iedere componist muziek te schrijven die paste bij de tekst of bij het eindmontage en muziekkeuze / les 5 / het project van les tot les / 25











Ondersteunende vragen 1. Bekijk jullie scène zonder muziek. 2. Laat ieder voor zich een aantal steekwoorden opschrijven. Wat is de kern van deze scène? Waar gaat hij over? Welke gevoelens roept de scène op en op welke momenten roept hij dat op? 3. Heeft de scène muziek nodig? 4. Wat zou die muziek moeten kunnen toevoegen/versterken (denk aan: spanning, humor, romantiek, ontroering, tempo)? 5. Maak een keuze uit bovenstaande (spanning, humor, romantiek, ontroering, tempo). 6. Ga binnen de 40 fragmenten opzoek naar muziek die aan bovenstaand criterium voldoet. 7. Probeer uit (leg de muziek onder de scène). 8. Verandert de muziek de scène? Hoe? Is dit in overeenstemming met wat je verwachtte of niet? 9. Zoek een muziekfragment dat het tegenovergestelde uitdrukt van het nu gekozen muziekfragment (grappig i.p.v. ontroerend/spannend i.p.v. romantisch) en probeer dat eens uit. 10. Verandert de scène? Hoe? Is het een verbetering? Ieder team kiest uiteindelijk voor de muziek die de scène het sterkst maakt. Het montageteam zet (een deel van) die muziek onder (een deel van) de scène. Nu rest alleen nog het achter elkaar zetten van

de scènes in de gewenste volgorde zodat het één film wordt (dit is huiswerk voor het montageteam) en daarna kan de film online om mee te dingen in de nationale competitie voor de filmpjes met de meeste ‘likes’.

Notities

Afronden en vooruitkijken (5 minuten) Wat zijn de ervaringen? Welk effect heeft de muziek op de scènes? Om het project (feestelijk) af te sluiten kan een filmavond georganiseerd worden waarop de complete film vertoond wordt. Naast de film kan de klas er voor kiezen ook (delen van) de making-of te laten zien. Een filmavond (voor de klas, de school en/of ouders) kan een mooie bijdrage leveren aan de promotiecampagne. Huiswerk (zie leerlingenhandleiding) De beste montageman of -vrouw maakt de hele film af. (Monteert alle scènes en de libdub achter elkaar). Productie/promotie zet de film op www.BeatsbyBach.nl. Let op: u moet de film nog goedkeuren voor deze op www.BeatsbyBach.nl verschijnt en erop gestemd kan worden. Contact Neemt u voor vragen over Beats by Bach contact op met De Nederlandse Bachvereniging: [email protected].

26 / het project van les tot les / les 5 / eindmontage en muziekkeuze

27

Beats by Bach De Nederlandse Bachvereniging Postbus 295 3500 AG Utrecht [email protected] www.bachvereniging.nl Rabobank Nederland Postbus 17100 (UC.T.0402) 3500 HG Utrecht [email protected] www.BeatsbyBach.nl