Natuur en techniek
Geschikt voor Het digibord
brengt natuur én techniek tot leven
Woord vooraf
Bent u al klaar voor natuur én techniek? ’s Morgens na het opstaan onder de warme douche, daarna ontbijt met een gekookt ei, snel tandenpoetsen en de hond uitlaten. Nog voordat de dag echt begint, komen we al in aanraking met natuur en techniek. Want waar komt het warme water uit de kraan vandaan? Waarom is tandenpoetsen zo belangrijk? Hoe komt de spin, die we uit het slaapkamerraam zien, eigenlijk aan eten? Juist kinderen houden zich bezig met dit soort vragen. Er valt ook nog zoveel te onderzoeken, te maken en te laten zien! NatuNiek, een unieke methode voor natuur én techniek, zet u en uw leerlingen op het goede spoor. NatuNiek is de eerste methode in het basisonderwijs waarin techniek evenveel aandacht krijgt als natuur. Zo leren de kinderen natuurlijke processen onderzoeken én gaan ze zelf actief aan de slag met techniekwerkstukken. Met NatuNiek bent u helemaal klaar voor natuur én techniek. Het is een complete methode met lesmaterialen voor groep 3 t/m 8, multimediale ondersteuning via de cd-rom én een eigen website met uitgebreide toepassingsmogelijkheden. De unieke combinatie van thema’s en projecten zorgt ervoor dat u en uw leerlingen heel uitdagend en afwisselend met de leerstof kunnen werken. Bovendien heeft NatuNiek een uitgekiend taalbeleid. In deze brochure vertellen we u meer over onze unieke methode; hoe NatuNiek is opgebouwd en hoe u er straks makkelijk mee kunt werken. Met de aanvraagkaart in deze brochure kunt u direct een zichtzending aanvragen. Namens de auteurs en het projectteam, Mirjam Kamphuis uitgever
Inhoud 1 Uitgangspunten Natuur en techniek volgens de nieuwe kerndoelen NatuNiek is doen De leerlijn vaardigheden Concentrische opbouw Doeltreffend taalbeleid Passende ICT Een unieke kwismeester Geschikt voor combinatiegroepen Meer afwisseling en differentiatie
4-5
2 Thema’s en projecten De thema’s De projecten
6-7
3 Taalbeleid Begripsleren Schooltaalwoorden Luisteren en lezen Samenwerkend leren
8-9
4
Organisatie Groep 3 en 4 Groep 5 t/m 8 Afwisselende werkvormen Combinatiegroepen
10 - 11
5 Een thema uitgelicht
12 - 17
6 Materiaal
18 - 19
Uitgangspunten Natuur en techniek volgens de nieuwe kerndoelen
Concentrische opbouw
NatuNiek is volledig afgestemd op de nieuwe kerndoelen, waarin
NatuNiek kent een doorgaande lijn van groep 3 t/m 8. De
techniek een duidelijke plaats krijgt binnen de natuurlessen.
methode is concentrisch opgebouwd rond vier natuur- en vier
NatuNiek voldoet uiteraard ook aan de domeinbeschrijving van
techniekthema’s. Per leerjaar biedt NatuNiek de leerlingen twee
het CITO.
natuur- en twee techniekthema’s aan. Na twee jaar herhaalt de methode de thema’s en diept ze verder uit. In groep 3, 5 en 7 en
NatuNiek is doen
in groep 4, 6 en 8 werken de leerlingen dus aan dezelfde thema’s.
NatuNiek is niet alleen de eerste methode waarin techniek
Op deze manier komt ieder thema drie keer aan bod.
evenveel aandacht krijgt als natuur. NatuNiek is uniek door het uitgangspunt: doen! De leerlingen van groep 3 t/m 8 gaan met
Doeltreffend taalbeleid
NatuNiek zelf actief op onderzoek uit. Ze kijken, doen, voelen...
Taal kan voor sommige leerlingen een drempel zijn bij het volgen
en staan stil bij al die dingen die soms zo vanzelfsprekend lijken.
van natuur- en technieklessen. Daarom besteedt NatuNiek veel
Want hoe werkt de versnelling van je fiets eigenlijk en wat
aandacht aan taal. De methode kent een consistente lijn voor
gebeurt er in je lichaam als je hebt gegeten? NatuNiek prikkelt en
het leren van specifieke begrippen en geeft uitleg over dagelijkse
activeert; de methode daagt uw leerlingen uit om op onderzoek
woorden die een struikelblok kunnen vormen. NatuNiek bevat
te gaan in hun eigen, directe omgeving.
veel aanwijzingen voor lezen en samenwerkend leren. Alle teksten sluiten aan op het leesniveau van de jaargroep en voldoen aan de
De leerlijn vaardigheden NatuNiek leert kinderen natuurlijke verschijnselen onderzoeken, techniekwerkstukken maken én presenteren. De vaardigheid onderzoeken bij de natuurthema’s bestaat uit waarnemen en vragen stellen, het uitvoeren van een echt onderzoekje en vervolgens analyseren en een conclusie trekken. Bij de techniekthema’s ontwerpen en maken de leerlingen zelf een werkstuk. Bij dit proces speelt een doordachte, probleemoplossende aanpak een grote rol. Niet alleen het eindproduct of het resultaat telt, maar juist ook de ontdekkende weg ernaar toe. De vaardigheid presenteren sluit hier goed op aan. Zo kunnen de leerlingen hun werkstukken aan elkaar laten zien en uitleggen hoe ze tot het ontwerp en de oplossingen zijn gekomen.
CLIB-normen.
Een unieke kwismeester Vanaf groep 5 oefenen leerlingen aan het eind van iedere les de leerstof met de kwismeester. Eén leerling stelt de vraag en de ander geeft het antwoord. Deze opzet bevordert niet alleen het samenwerkend leren, maar zorgt er ook voor dat de leerstof beter wordt opgenomen en onthouden. Daarnaast worden de vaardigheden voor de projecten in de kwismeester toegelicht. Er staat bijvoorbeeld in hoe ze een maquette moeten maken, hoe ze een interview moeten afnemen, maar ook hoe ze een tentoonstelling moeten inrichten. Geschikt voor combinatiegroepen Zelfstandig werken speelt een belangrijke rol binnen NatuNiek. De lesmaterialen en de lesopbouw zijn er perfect op afgestemd. Dankzij de heldere opbouw en verwijzingen, de opdrachten, het antwoordenboek, de kwismeester én de cd-rom kunnen de leerlingen zelf aan de slag. Door dit accent op zelfstandig werken is NatuNiek uitermate geschikt voor combinatiegroepen. Na een leerkrachtgebonden les volgt een les zelfstandig werken. Bovendien begint en eindigt elke leerkrachtgebonden les met een Passende ICT
moment van zelfstandig werken. In een combinatiegroep heeft u
Software is een geïntegreerd onderdeel van NatuNiek. De
dan tijd voor instructie aan de andere groep.
methode heeft een handige cd-rom en een actieve methodesite. Op de cd-rom staan verhelderende animaties bij de begrippen
Meer afwisseling en differentiatie
en (bewegende) beelden, de teksten uit het leerlingenboek,
Natuurlijk kunt u ook op NatuNiek rekenen voor verschillende
de daarbij horende opdrachten en oefentoetsen. Alle kinderen
werkvormen en differentiatiemogelijkheden. NatuNiek biedt
kunnen met de cd-rom werken, want door de gesproken teksten
kijklessen, zelfstandig werklessen, projectlessen en toetslessen.
missen leerlingen met leesproblemen niets. Op de cd-rom
Deze afwisseling houdt de leerlingen bij de les en geeft u de
staan tevens video-opnamen van een jongen (of meisje) die de
ruimte om, waar nodig, hulp te bieden.
verschillende proeven uitvoert. Als u een keer geen tijd heeft om
NatuNiek biedt u ook volop mogelijkheden om in te spelen op
de proef zelf uit te voeren, kunt u de leerlingen in elk geval naar
de niveauverschillen (in aanleg, interesse, taalbeheersing of
de video laten kijken. Alle video’s worden ook op een aparte DVD
ICT-vaardigheden) binnen uw groep. Zo zijn er aanvullende
geleverd. De website van NatuNiek (www.natuniek.nl) biedt veel
opdrachten en extra verrijkingsopdrachten voor snelle leerlingen
aanvullende informatie. Op de methodesite staan onder andere
en speciale werkbladen met lastige begrippen voor kinderen die
internetopdrachten, achtergrondinformatie voor ouders en extra
meer moeite hebben met de leerstof. Bovendien biedt de cd-rom
ondersteuning voor de leerkracht.
nog een uitgebreide uitleg van de behandelde begrippen en allerlei aanvullende oefeningen.
Thema’s en projecten De combinatie van thema’s en projecten binnen NatuNiek is
NatuNiek biedt de lesstof in thema’s aan die passen bij de kern-
werkelijk uniek. Bij de thema’s maken de leerlingen eerst op
doelen, CITO-domeinen én bij de belevingswereld van kinderen.
een aansprekende manier kennis met begrippen en processen
Elk thema van NatuNiek start met een introductiepagina.
uit de natuur of de techniek. Tijdens de projecten brengen ze deze inzichten vervolgens zélf in de praktijk. Met de
Na de thematische lessen kunnen de leerlingen uit twee projecten
vaardigheden onderzoeken, werkstukken maken en
kiezen. De leerlingen kunnen hierbij kiezen voor het onderwerp,
presenteren maakt NatuNiek zich echt waar als een
maar ook voor de vaardigheid. De leerlingen werken het project
uitdagende doe-methode. Voor de leerlingen is deze actieve
in groepjes uit. De projecten sluiten altijd aan bij het thema, maar
aanpak spannend en stimulerend.
ze belichten het onderwerp vanaf een andere kant.
De thema’s De volgende thema’s komen in NatuNiek aan bod:
Thema
Groep
Thematitel
Inhoud
1
3, 5 en 7
Leven
Leven van mensen, planten en dieren
2
3, 5 en 7
Omgeving
Natuurkunde en techniek
3
3, 5 en 7
Zintuigen
Zintuigen bij mensen en dieren
4
3, 5 en 7
Techniek om je heen
Techniek in contructies
5
4, 6 en 8
Gezondheid
Verzorging van je lichaam
6
4, 6 en 8
Beweging
Hefbomen, tandwielen en machines
7
4, 6 en 8
Planten en dieren
Waar en hoe leven planten en dieren
8
4, 6 en 8
Techniek helpt jou
Techniek als hulpmiddel in jouw leven
De projecten In het leerlingenboek staat heel helder de introductie op het project en wat de leerlingen gaan doen als ze voor het project kiezen. In het werkschrift staat een handige standaardpagina voor het werken met projecten. Op deze pagina noteren de leerlingen hun keuze. Vervolgens lichten ze hun keuze kort toe en schrijven ze de namen van de andere groepsleden op. Op dit blad evalueren de leerlingen na afloop ook het groepswerk en het eindproduct. NatuNiek biedt in de groepsmap praktische kopieerbladen en een overzichtelijke lijst met materialen voor de projecten. Deze materialen zijn vaak thuis of op school te vinden. Op de kopieerbladen staat stap voor stap beschreven wat de leerlingen moeten gaan doen. NatuNiek heeft de leerlijn vaardigheden opgenomen in de kwismeester. Per project vinden de leerlingen hier een pagina voor het onderzoeken en een pagina voor de vorm van presenteren. Tijdens het zelfstandig werken aan de projecten, bijvoorbeeld bij het doen van een onderzoekje of het bouwen van een maquette, biedt de kwismeester de leerlingen houvast. Aan het eind van het project kunt u het resultaat heel praktisch beoordelen met behulp van een kopieerblad in de groepsmap.
THEMA’S EN PROJECTEN overzicht Les 1
Les 2
Les 3
Les 4
Les 5
Les 6
Les 7
Les 8
Leerkracht-
Zelfstandig
Leerkracht-
Zelfstandig
Zelfstandig
Leerkracht-
Zelfstandig
Leerkracht-
gebonden
werken
gebonden
werken
werken
gebonden
werken
gebonden
Kijkles
Werkles
Kijkles
Werkles
Samenvatting
Projectles 1
Projectles 2
Projectles 3
en toetsles
Taalbeleid Taal kan voor sommige leerlingen een drempel zijn bij het
Schooltaalwoorden
volgen van de lessen natuur en techniek. Daarom heeft
NatuNiek besteedt ook systematisch aandacht aan
NatuNiek een duidelijk herkenbaar taalbeleid. Dat betekent
schooltaalwoorden: gewone maar lastige woorden die voor
bijvoorbeeld naast gerichte aandacht voor begrippen ook
de leerlingen een struikelblok kunnen vormen bij het volgen
systematische aandacht voor schooltaalwoorden.
van de les. Dit zijn woorden als conclusie, argument of tabel, en uitdrukkingen die voor kinderen niet altijd even logisch of
Begripsleren
begrijpelijk zijn.
NatuNiek staat uitgebreid stil bij specifieke begrippen als
Moeilijk taalgebruik is binnen NatuNiek bewust beperkt. Maar
elektriciteit en wervelkolom. Deze begrippen worden herkenbaar
soms is vermijden niet mogelijk of niet wenselijk; kinderen moeten
omschreven in het leerlingenboek. Bovendien vindt u in de
er immers ook iets bij leren. In de handleiding staat per les een
handleiding heldere aanwijzingen voor het bespreken ervan.
toelichting op de gebruikte lastige woorden. Voor de leerlingen
Daarnaast geeft de cd-rom een uitgebreide toelichting bij de
biedt NatuNiek per thema een woordenschatblad. Dit blad kunt u
begrippen, onder meer aan de hand van animaties.
gebruiken bij de preteaching van leerlingen die dat nodig hebben.
Luisteren en lezen Natuniek is een natuur en techniek methode voor alle kinderen. Leerlingen die niet zo goed kunnen lezen, kunnen ook met de methode aan de slag. De teksten in het leerlingenboek houden rekening met de leesniveaus en CLIB-normen. Alle teksten zijn bovendien mee te lezen en te beluisteren op de cd-rom. Samenwerkend leren Samenwerkend leren is belangrijk voor de taalontwikkeling van kinderen én het vergroot het begrip van en het inzicht in de leerstof. Met NatuNiek gaan de leerlingen dan ook vaak in groepjes aan het werk: samen op onderzoek uit, een muurkrant maken, een spel ontwerpen of een quiz doen. NatuNiek geeft u aanwijzingen en de leerling krijgt duidelijke tips via de kwismeester. Samenwerken is immers iets wat de leerlingen moeten leren.
Organisatie Groep 3 en 4
Afwisselende werkvormen
NatuNiek bevat voor groep 3 lesmateriaal voor vier thema’s (van elk drie lesuren van 50 minuten). Hiermee neemt het programma
De kijkles
twaalf lesuren in beslag. In de handleiding staan nog allerlei
De eerste les is altijd een kijkles. Dit is een leerkrachtgebonden
suggesties en kopieerbladen om de thema’s uit te breiden. Uw
les en het kijken heeft betrekking op de proef die uw leerlingen
leerlingen werken met een eigen werkschrift en de lessen worden
gaan zien of doen. Deze proef wordt klassikaal nabesproken.
verder aangevuld met kopieerbladen.
Het leerlingenboek biedt de theoretische achtergrond en
In groep 4 maken de leerlingen kennis met de andere vier
ondersteunend beeld. Daarna maken de leerlingen de opdrachten
thema’s van NatuNiek. Een thema is daarbij opgebouwd uit drie
in het werkschrift. De leerlingen sluiten de les af met een kwis uit
lesuren. Bij elk thema is er een project van drie uur. Het aantal
de kwismeester.
lesuren per jaar komt daarmee op 24. Vanaf groep 4 werken de leerlingen met een eigen leerlingenboek. Groep 5 t/m 8 NatuNiek bevat vanaf groep 5 materiaal voor 32 lessen. Voor de leerlingen is er een leerlingenboek, een werkschrift en een
Leerkrachtgebonden les Instap
Zelfstandig werken
5 min.
Kern van de les
Leerkrachtgebonden
35 min.
Verwerken
Zelfstandig werken
10 min.
antwoordenboek. Vanaf groep 5 heeft NatuNiek bovendien een kwismeester voor elk leerjaar. Daarnaast worden alle
De werkles
lessen van groepen 5 t/m 8 ondersteund met een cd-rom. Als
Na elke kijkles volgt een werkles. Een werkles begint met een
leerkracht krijgt u vanaf groep 5 een handige groepsmap met
korte leerkrachtgebonden introductie. Daarna werken de
achtergrondinformatie. NatuNiek biedt de leerlingen kijklessen,
leerlingen zelfstandig. Ze lezen teksten in het leerlingenboek en
werklessen, projectlessen en toetslessen.
maken de bijbehorende opdrachten in het werkschrift. De les sluiten ze in tweetallen af met de kwismeester. Zelfstandige werkles
10
Instap
Leerkrachtgebonden
5 min.
Kern van de les
Zelfstandig werken
35 min.
Verwerken
Leerkrachtgebonden
10 min.
De toetsles Evaluatie en toetsing zijn vanaf groep 5 volledig opgenomen in de organisatiestructuur van NatuNiek. Elke vijfde themales is een toetsles. Eerst nemen de leerlingen zelf de samenvatting van het thema door. Aanvullend geeft de leerkracht een korte toelichting op de behandelde stof. Daarna begint de toets. Toetsen en antwoordbladen zijn als kopieerbladen opgenomen in de groepsmap. De leerlingen kunnen zich ook op een toets voorbereiden door op de computer de interactieve toets (Test jezelf) te maken. De projectles Na de toetsles volgen de projectlessen. Tijdens een projectles gaan de leerlingen in groepjes aan het werk. Ze doen een onderzoek bij de natuurthema’s en verwerken de resultaten. Of ze maken een techniekwerkstuk. Elke les sluit u af met een korte klassikale nabespreking. Combinatiegroepen NatuNiek is uitermate geschikt voor combinatiegroepen. Elk thema is opgebouwd uit vier lessen, waarvan de eerste en de derde leerkrachtgebonden zijn. Deze lessen beginnen en eindigen met een moment van zelfstandig werken. U heeft als leerkracht dus tijdens elke les de gelegenheid uw aandacht te verleggen naar de andere groep.
In het volgende schema staat als voorbeeld de combinatieklas 5-6:
Groep 5
Groep 6
les 1
leerkrachtgebonden
instaples
zelfstandig werken
les 2
zelfstandig werken
les 1
leerkrachtgebonden
les 3
leerkrachtgebonden
les 2
zelfstandig werken
les 4
zelfstandig werken
les 3
leerkrachtgebonden
toets
zelfstandig werken
les 4
zelfstandig werken
project
leerkrachtgebonden
toets
zelfstandig werken
project
zelfstandig werken
project
leerkrachtgebonden
project
zelfstandig werken
project
zelfstandig werken
les 1
leerkrachtgebonden
project
zelfstandig werken 11
Een thema uitgelicht
Openingspagina natuur
Een prikkelende openingstekst.
Instapopdracht voor een combinatiegroep.
12
Aan de themakleur herkennen
Deze foto verwijst naar
de leerlingen het thema.
de facultatieve milieules.
Cartoon met link naar het thema.
Leerlingen weten vanaf het begin
De groene balk geeft de verplichte oefen-
waar een les over gaat.
stof uit het werkschrift aan. De paarse balken verwijzen naar extra oefenstof op
Lesnummer en soort les.
In elke les leren de leerlingen maximaal 5
de cd-rom of naar de kwismeester.
Deze balk structureert het boek overzichtelijk voor de leerlingen.
Kijkles natuur
begrippen. De begrippen staan ook op de cd-rom met beelden en animaties.
13
Leerlingen weten vanaf het begin
De groene balk geeft de verplichte oefen-
waar een les over gaat.
stof uit het werkschrift aan. De paarse balken verwijzen naar extra oefenstof op
Lesnummer en soort les.
In elke les leren de leerlingen maximaal 5 begrippen. De begrippen staan ook op de cd-rom met beelden en animaties.
14
de cd-rom of naar de kwismeester.
Deze balk structureert het boek overzichtelijk voor de leerlingen.
Kijkles techniek
Leerlingen bekijken de foto aan de hand van de opdracht uit het werkschrift. Lesnummer en soort les.
Deze balk structureert het boek overzichtelijk voor de leerlingen.
Werkles techniek Verwijzing naar opdrachten in het werkschrift.
15
Een afsluitende themaplaat. Lesnummer en soort les.
16
Het behandelde natuur- of techniekthema Samenvatting
duidelijk in beeld.
Begrippen die getoetst
Foto’s verduidelijken
Verwijzing naar het onderdeel:
worden staan vetgedrukt.
de begrippen.
Test jezelf, op de cd-rom.
Toetsles techniek
Prikkelende tekst om leerlingen te enthousiasmeren voor dit project.
Verwijzing naar werkschrift en kwismeester. Prikkelende tekst om leerlingen te
Projectnummers en soort les.
Tips voor de leerlingen om de projecten goed te
enthousiasmeren voor dit project.
Project techniek
Tips voor de leerlingen om de
Project natuur
projecten goed te laten verlopen.
laten verlopen. Verwijzing naar werkschrift en kwismeester. Aanpakgedrag bedenken en terugkijken.
17
Materiaal Leerlingenboek
Cd-rom/DVD
De leerlingen werken vanaf groep 4 met een leerlingenboek. In
Alle lessen van de groepen 5 t/m 8 worden ondersteund met
het boek begint elk thema met twee openingspagina’s. Deze
een cd-rom. Dankzij deze cd-rom kunnen de leerlingen op
pagina’s bieden een korte introductie én een vooruitblik op de
verschillende manieren zelfstandig met de lesstof aan de slag:
lesstof. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met een samenvatting.
• begrippen: uitleg in tekst, beeld en geluid van alle behandelde begrippen
Werkschrift
• lezen en luisteren: alle teksten uit het leerlingenboek meelezen
Het werkschrift loopt parallel aan het leerlingenboek. De
en beluisteren
opdrachten zijn duidelijk opgebouwd van makkelijk naar moeilijk,
• opdrachten maken: interactief vragen beantwoorden met
van vaardigheid naar inzicht en het gebruikte beeldmateriaal
directe feedback
sluit aan bij het leerlingenboek. Het werkschrift is daardoor heel
• test jezelf: de perfecte voorbereiding op de toetsles
herkenbaar voor uw leerlingen. Op de cd-rom staan tevens video-opnamen van een jongen (of Antwoordenboek
meisje) die de verschillende proeven uitvoert. Deze opnamen
Om het zelfstandig werken te bevorderen zijn de antwoorden
worden ook op dvd geleverd.
van de vragen in het werkschrift opgenomen in een speciaal antwoordenboek. Hiermee kunnen de leerlingen zelfstandig hun
Groepsmap
werk nakijken.
Vanaf groep 5 krijgt u een groepsmap met de algemene inleiding van de methode en kopieerbladen voor toetsen,
Kwismeester
woordenschatoefeningen, de projecten en extra opdrachten.
Vanaf groep 5 heeft NatuNiek voor elk leerjaar een kwismeester.
Voor groep 3 en 4 zitten de kopieerbladen in de handleiding.
Dit is een opzetboek waarin vragen over de les staan. Met deze kwisvragen overhoren de leerlingen elkaar in tweetallen. Op deze manier worden álle leerlingen actief betrokken bij het afsluiten van de les. Daarnaast worden de vaardigheden voor de projecten in de kwismeester uitgelegd. Hierdoor kunnen de leerlingen ook zelfstandig werken aan de projecten.
18
Geschikt voor Het digibord Handleiding
Digitaal schoolbord
In uw handleiding staan heldere lesbeschrijvingen én een
NatuNiek is speciaal geschikt gemaakt voor het digitale school-
toelichting op de inhoud en de gehanteerde begrippen. In één
bord. Daarmee heeft u alles wat u nodig heeft voor het digitale
oogopslag doorziet u de opbouw van de les. In de handleiding
schoolbord en kunt u eenvoudig instructielessen geven. Naast
vindt u praktische aanwijzingen voor de proeven. Voor de
het reguliere materiaal bevat het extra toepassingen om het
groepen 3 en 4 staan ook kopieerbladen in de handleiding.
digitale schoolbord optimaal te benutten, zoals instructiefilmpjes, vergrotingen, links én zelfs de antwoorden als u die wilt laten zien. Het materiaal is toepasbaar op verschillende typen digitale schoolborden. Gemakkelijk en betaalbaar. Methodesite - www.natuniek.nl De methodesite biedt veel aanvullende informatie. Niet alleen voor de leerlingen maar ook voor uzelf en de ouders. Leerlingen vinden op de site extra opdrachten. Leerkrachten kunnen er terecht voor het laatste methodenieuws. De ouders krijgen inzicht in de methode waarmee hun kinderen werken.
De materialen voor groep 3 t/m 8 groep
3
4
5
6
7
8
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
antwoordenboek
x
x
x
x
kwismeester
x
x
x
x
x
x
x
x
groepsmap
x
x
x
x
ict (cd-rom en dvd)
x
x
x
x
x
x
x
x
leerlingenboek werkschrift
handleiding
methodesite
x
x
x
x
x
19
Natuur en techniek
NatuNiek • NatuNiek is doen! • NatuNiek leert leerlingen onderzoeken, ontwerpen en presenteren • NatuNiek heeft aandacht voor taal • NatuNiek heeft geïntegreerde software Informatielijn T
(0575) 594 894
F
(0575) 594 961
E
[email protected]
ThiemeMeulenhoff Basisonderwijs Postbus 7 7200 AA Zutphen www.thiememeulenhoff.nl
4662 978 11 112 3437 9
brengt natuur én techniek tot leven
