FitGaaf!-Basisschoolprojecten Handboek voor buurtsportcoaches!
Dit handboek is onderdeel van de basisschoolprojecten van FitGaaf! Bijbehorend materiaal zoals de FitGaaf!-kalender met stickers, instructieposters en klassenkalenders kun je aanvragen via:
www.fitgaaf.nl Inspiratie, foto’s en filmpjes vind je ook op www.facebook.com/fitgaaf Blij met FitGaaf!? Laat het ons weten of zien!
© 2016, FitGaaf!
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van FitGaaf!.
1. INLEIDING ...................................................................... 2 Uitleg in het kort / Toegevoegde waarde / Doelgroep / Doelen / Ouders informeren / Basisopzet / Leeswijzer
2. UITLEG: STICKERS! ........................................................ 5 Positieve bekrachtiging; Extrinsieke en intrinsieke motivatie / Extra uitleg jokersticker / Extra uitleg Fit-check na elke week / De rol van de juf of meester
3. KICK-OFF......................................................................... 8 Script voor verzorgen kick-off: uitleg en uitdelen / Samen uitvoeren van de eerste twee opdrachten / Optioneel: Invullen van antwoorden voor effectmeting
4. IN DE KLAS ................................................................... 15 Klassenkalender / Optionele weekopdrachten
5. AFSLUITING .................................................................. 18 Gezamenlijk opdrachten ter afsluiting / Invullen van opdrachtjes voor effectmeting / Afsluitend spel voeding+drinken=energie / Evaluatie met ouders
6. EN NU VOLHOUDEN! ................................................... 20 Stimuleer leerkracht om het goede voorbeeld te geven! / Oude gewoontes komen langzaam weer terug, wat nu?
7. ALGEMENE ONDERBOUWING ..................................... 21 Via het plakken van stickers naar ‘eigen’ motivatie / Positieve bekrachtiging / Sociale omgeving
8. ONDERBOUWING STICKERS ....................................... 23 Slaap / Ontbijt / Fruit / Groente / Water / Lichaamsbeweging / Joker / Fit-Check
2
Hoi! Je gaat op één of meerdere scholen in je regio met het FitGaaf!-project aan de slag! Thuis plakken kind én ouder vier weken lang stickers voor gezonde acties op de FitGaaf!kalender. Zo is FitGaaf! een leuk en leerzaam maatje bij het realiseren of vasthouden van een gezonde leefstijl. Daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen; juist op jonge leeftijd wordt de basis gelegd voor een lang en gezond leven! Met FitGaaf! is er positieve aandacht voor gezonde leefstijl, maar met minimale belasting van de leerkrachten. De kick-off met uitleg van de kalender en stickers gebeurd op school, de uitvoer voornamelijk thuis! Voor de juffen en meesters is er minimaal een klassenposter, waarmee ze elke week kort aandacht aan het FitGaaf!project kunnen besteden. Ook is er een uitgebreider handboek voor leerkrachten die zich verder in het thema gezonde leefstijl willen verdiepen en in de klas extra aandacht aan het project willen besteden. Het handboek dat je nu leest is echter speciaal voor jou als buurtsportcoach of combinatiefunctionaris. Het biedt handvatten en ondersteuning bij het zelfstandig (of in samenwerking met FitGaaf!), organiseren van een FitGaaf! basisscholenproject.
Uitleg in het kort FitGaaf! is een leuk, eenvoudig en tegelijkertijd goed onderbouwd plan-maatje dat kinderen tussen 4 en 12 jaar én hun ouders op positieve en speelse wijze handvatten, inzicht en structuur biedt bij het vasthouden en/of realiseren van een gezonde leefstijl. Door eigenlijk heel simpel, het kind en één van de ouders, op een kleurige kalender een stickertje te laten plakken voor elke gezonde actie die ze die dag hebben voltooid: ontbijten, eten van 2 stuks fruit en 2 ons groente, drinken van 1,5 liter water verdeeld over de dag, lichaamsbeweging en voldoende slaap. De stickers staan uitgebreid beschreven in hoofdstuk 2! Het FitGaaf!-pakket bevat: • • •
Kalender (A2-formaat) Stickerboekje met 9 Stickervellen Per klas een klassenkalender
3
Toegevoegde waarde Er is veel aandacht voor het stimuleren van gezond gedrag en gewicht bij kinderen. En terecht, juist in de jonge levensfases wordt de basis gelegd voor een leven lang gezond! Er zijn al veel mooie initiatieven om kinderen te stimuleren gezond te eten, drinken en bewegen. Die vinden vaak op basisscholen plaats en dat is niet vreemd, kinderen brengen daar een belangrijk deel van hun leven door. Maar thuis elke dag gezond eten, drinken en bewegen is natuurlijk net zo belangrijk. Precies dat wordt met FitGaaf! ook gestimuleerd en ondersteund. FitGaaf! is een verlengstuk naar thuis, bijvoorbeeld van huidige beweegprojecten of initiatieven op school zoals het Nationaal Schoolontbijt of EUSchoolfruit. De kalender en stickers vormen een speels, schematisch overzicht waarmee kind én ouder op positieve wijze leren dat al deze thema’s samen bij een gezonde leefstijl horen. Tegelijkertijd draagt FitGaaf! als erkende interventie bij aan het behalen van Gezonde School-vignetten!
Doelgroep Kern van het FitGaaf!-basisscholenproject is preventie en bewustwording. Belangrijkste doelgroep zijn dus kinderen tussen 2-12 jaar en diens ouders/voogden, ongeacht of er op dat moment al sprake is van over- en/of ondergewicht.
Doelen Kinderen (2-12 jaar): verbeterd inzicht in wat dagelijks minimaal nodig is om gezond te leven: Wat gaat al heel goed? Wat kan misschien beter? vasthouden van of licht verbeteren van de eigen subjectieve waarneming van fitheid op een likert schaal van 1-5 (helemaal niet moe – heel erg moe) vasthouden of licht verbeteren van eigen subjectieve waarneming van het eigen emotionele welbevinden. Aan de hand van scores nooit-soms-vaakaltijd) op de vier basisemoties (blij, bang, bedroefd, boos). Ouders/verzorgers: Inzicht in wat dagelijks minimaal nodig is om gezond te leven. Wat gaat er nu al goed, waar wellicht verbetering nodig?
Ouders/verzorgers informeren Het is aan te bevelen om ouders vooraf te informeren over het aanstaande FitGaaf!-project. Via
[email protected] kun je een concepttekst voor een nieuwsbrief of materiaal voor een ouderavond aanvragen.
4
Basisopzet FitGaaf!-basisscholen project van 4 weken In de basis bestaat een FitGaaf-basisscholen project uit onderstaande stappen. Maar FitGaaf! is flexibel en kan makkelijk aan de wensen van elke school worden aangepast! De kick-off en afsluiting kunnen door FitGaaf! worden verzorgd, maar ook door een buurtsportcoach. Of door een enthousiaste juf of meester zelf! Week 1: Feestelijke kick-off Het FitGaaf!-pakket (kalender, stickervellen en klassenkalender) wordt op school gepresenteerd en uitgedeeld. Ook wordt er besproken; hoe fit en gezond voel je je op dit moment? In hoofdstuk 3 meer informatie over de feestelijke kick-off. Week 1 t/m 4: Uitvoer thuis, aandacht op school De kinderen gaan 4 weken thuis met de kalender aan de gang. Daarbij nodigen ze één van de ouders/verzorgers of grote broer of zus uit. Voor hen is er een apart deel op de kalender gereserveerd, zodat ook zij stickers voor gezonde acties kunnen plakken. Via een klassenkalender kan er ook wekelijks kort bij het project wordt stilgestaan. Wanneer leerkrachten extra aandacht aan FitGaaf! willen besteden, is er een speciaal handboek voor juffen en meesters. Week 5: Feestelijke afsluiting Na 4 weken zal het project weer klassikaal worden afgesloten. Zie hoofdstuk 5.
Leeswijzer In hoofdstuk 2 vindt je eerst een algemene uitleg over de kalender en de verschillende thema-stickers worden geïntroduceerd. In hoofdstuk 3 wordt vervolgens begonnen met stap 1 van de kalender; de voorbereidende kick-off met uitleg. Hierbij is het belangrijk dat de leerlingen bewust worden gemaakt van de waarde van gezond eten en bewegen. Er is een uitgebreid script om precies daar bij te ondersteunen. In hoofdstuk 4 vind je tips en handvatten om wekelijks kort in de klas aandacht te besteden aan het FitGaaf!-project. En in hoofdstuk 5 leggen we uit hoe de afsluiting na vier weken er uit kan zien. Wil je graag nog meer weten over de achterliggende gedachten achter het concept, dan kun je in hoofdstuk 7 informatie vinden over de psychologische en pedagogische grondslagen die de basis van de FitGaaf!-kalender vormen. En in het laatste hoofdstuk staat extra onderbouwing van de verschillende gezonde acties en bijbehorende stickers die bij de FitGaaf!-kalender worden gebruikt; Waarom hebben we nou precies voor deze stickers gekozen en hoe helpen ze het kind gezonder te leven? Voor zover een korte introductie, laten we aan de slag gaan! Blader snel door naar de volgende bladzijde. Heel veel succes en plezier!
5
