Jan Bronselaer Macro-econoom Delta Lloyd Bank
Hoe veilig is uw spaargeld? De meest recente gebeurtenissen rond Cyprus hebben ophef doen ontstaan over de bescherming van het spaargeld. Wij zijn van mening dat de aanpak van de Cypriotische crisis uitzonderlijk is en sparen nog altijd even veilig is als voorheen. We verwachten geen opstap naar een nieuwe vertrouwenscrisis, wel een vertraging in de terugkeer van het consumentenvertrouwen. Met nog meer uitstel van consumptie tot gevolg. Het belangrijkste advies blijft echter om te diversifiëren en zeker voor grotere spaarders zich niet blind te staren op onredelijk hoge rentevoeten. Zo kon je net als bij de IJslandse banken in Cyprus met je spaargeld terecht aan rentevoeten die in de huidige omgeving meer rendement geven dan bedrijfsobligaties met relatief lange looptijden.
FINANCIAL NEWSLETTER April 2013 Bij de persconferentie over het reddingsplan van Cyprus, zette de nieuwe voorzitter van de Eurogroep het aanspreken van spaardeposito’s meer dan nodig in de kijker. Waardoor menig spaarder toch even moest slikken, nochtans werd dit principe al een klein jaar geleden neergepend in een Europees wetsvoorstel over het redden of opdoeken van probleembanken. Net zoals je de oorlog niet kan ontkennen, kan je ook niet ontkennen dat in een worst case scenario ook spaarders in het bad worden getrokken. Het principe is niet nieuw: Ijsland won nog zeer recent een Europese rechtszaak omdat het geen garantie wou uitbetalen aan gedupeerde Nederlandse en Britse spaarders die na het faillissement van het IJslandse Landesbanki hun spaargeld dreigden te verliezen. De Nederlandse en Britse staat betaalden zelf de garantie uit aan hun getroffen inwoners. Toen de Deense bank Amagerbanken in 2011 bankroet werd verklaard, ging een stevige “vermogenstaks” op spaardeposito’s van meer dan DKK 750 000 (+/- € 100 000) de nationalisatie vooraf.
“Don’t mention the war” Kent u nog de hilarische scene uit de befaamde Britse comedy Fawlty Towers waarbij de hoteleigenaar Basil (John Cleese) zijn personeel opdraagt vooral de oorlog niet te vernoemen om de Duitse hotelgasten niet te schofferen. Basil, zelf een chaoot en arrogante communicator, slaagt er vervolgens in om de oorlog eens dik in de verf te zetten tegenover zijn verbouwereerde Duitse hotelgasten. Hoezeer hij dit ook als een taboe zag, hij moest het gezegd hebben.
Auteurs : Delta Lloyd Bank Private Banking – Investment comité Dit document geeft de stand van zaken weer op datum van 10 april 2013.
Voorzitter Eurogroep: Jeroen Dijsselbloem
Sparen veilig? Niet meer of minder dan vroeger! Het spaargeld is alvast een stuk veiliger dan bij het uitbreken van de financiële crisis toen nationale en internationale instanties in zeven haasten het hele financiële systeem een reddingsboei moesten toewerpen. Sindsdien werd ook de financiële regelgeving verstrengd met zicht op bescherming van één de belangrijkste stakeholders: de spaarder. De financiële crisis legde een aantal pijnpunten bloot.
Grote banken waren vaak ondergekapitaliseerd en mathematische gedreven risicomodellen konden ondanks hun complexiteit de crisis niet voorspellen. Vandaag is de transparantie een stuk verbeterd en zijn banken beter gekapitaliseerd (of minstens bezig met deze buffer op te bouwen.) In 1994 spoorde een Europese richtlijn de lidstaten aan om een depositogarantie te bieden aan de spaarders voor bedragen tot 20 000 €. In oktober 2008 stelde de Europese commissie voor om de garantie te verhogen tot € 100 000. Door het gegarandeerde bedrag te verhogen zijn volgens de Europese Commissie 95 procent (!) van de spaarrekeningen beschermd door dit mechanisme. De overige 5% valt niet onder de garantieregeling.
Zo zijn de moeilijkheden rond de Ierse overheidsfinanciën het rechtstreekse gevolg van de buitensporig dure redding van haar bankensector. Op het moment dat het Ierse bankenlandschap voor de bijl ging in 2010 was het meer dan 10x groter dan de Ierse economie en sloeg de redding ervan een gat in de begroting van meer dan 30%. De staatsschuld die voor de crisis amper 25% van het BBP bedroeg, schoot in drie jaar tijd naar meer dan 90% en stijgt dit jaar naar 120%.
In ons land dekt deze depositogarantieregeling spaarboekjes, zichtrekeningen en termijnrekeningen op naam tot € 100 000 per bank en per persoon. Voor spaarverzekeringen van het type tak 21 geldt dezelfde garantie. De grootste zwartkijkers zullen altijd opwerpen dat de zwakke fiscale toestand van de meeste lidstaten de achilleshiel is van dit systeem. De opmerking is deels terecht. Als een bankencrisis zo massief is dat meerdere grote banken binnen één natie moeten ontmanteld worden, dan moet de overheid stevig gaan lenen om de spaarders binnen de 7 dagen te vergoeden. Wat ze dan waarschijnlijk moet doen aan stijgende rentevoeten. Sinds de introductie van de LTRO (onbeperkte en lange termijnfinanciering voor banken) en de OMT (het reddingmechanisme) van de ECB is zo’n scenario onwaarschijnlijk. De Britse zakenbank HSBC berekende voor dat spaarders bij Europese banken behoorlijk beschermd zijn door een stootkussen van € 8 900 miljard en besluiten dat Cyprus uitzonderlijk is. Ook voor spaardeposito’s hoger dan € 100 000 is er vaak een airbag, die de schade sterk kan beperken. Toch is er ook een ander geluid te horen: Willem Buiter van Citibank maakt zich sterk dat de Europese banken nog € 3 000 miljard extra nodig hebben om het kapitaal voldoende te versterken en hij vraagt zich luid op af wie dit geld op tafel zal leggen. In Italië en Spanje is er een geringe taks op spaartegoeden van 0,01% tot 0,3%. Ook bij ons heeft de fiscaliteit al een hele tijd geleden de weg naar de spaartegoeden gevonden. Zo werd de instaptaks op een spaarverzekering van tak 21 verhoogd van 1,1% naar 2% door de huidige regering. Het is dus niet uitgesloten dat bestaande spaar- en financiële producten in de toekomst opnieuw in het vizier van de fiscus zullen komen.
Bail-in/Bail-out Met de probleembanken in Cyprus veranderde Europa het geweer van schouder door te kiezen voor een bail-in i.p.v. een bail-out. Sinds de aanvang van de grote financiële crisis werd vaak gekozen voor een bail-out. Dit betekende dat probleembanken genationaliseerd of overgenomen werden door een derde partij. Obligatiehouders en de spaarreserves bleven buiten schot. Ook achtergestelde obligaties die in theorie verliezen zouden moeten slikken werden niet belast met waardeverminderingen om paniek te vermijden. Het gevolg was dan dat overheden en uiteindelijk de belastingbetaler vaak via een monsterfinanciering het risico op verliezen na deze bail-out er moest bijnemen.
Auteurs : Delta Lloyd Bank Private Banking – Investment comité Dit document geeft de stand van zaken weer op datum van 10 april 2013.
Net voor Dublin naar Europa ging om noodhulp te vragen, stelde de Ierse regering een bail-in voor. Bij een bail-in worden in eerst plaats de aandeelhouders aangesproken om de verliezen op te vangen. Als dit stootkussen niet voldoende groot is worden ook de obligatiehouders geconfronteerd met verliezen, waarbij de achtergestelde obligaties eerst in het vizier komen en senior bankobligaties (die in theorie het laagste kredietrisico hebben) bijna als laatste (net voor gedekte bankobligaties en spaardeposito’s) verliezen moeten slikken. Europa weigerde. Pittig detail: Duitse banken hadden voor meer dan $200 miljard blootstelling aan de Griekse economie waarvan meer dan 25% in de Ierse banken. Maar ook andere Europese banken dreigden bij een bail-in van de Ierse banksector stevige verliezen te moeten slikken.
Maar in het geval van Cyprus ging toch ook eerst de kleine spaarder geld verliezen? Tijdens de persconferentie van de ECB op donderdag 4 april na het rentebesluit gaf voorzitter Draghi toe dat het eerste akkoord met Cyprus ondoordacht was. “Gelukkig werd dit snel rechtgezet en neen, Cyprus is geen keerpunt in het Europese reddingbeleid.” Bij het eerste akkoord op 17 maart werd er op vraag van de Cypriotische premier een eenmalige heffing 6.75% op Cypriotische spaarboekjes tot € 100 000 genoteerd. Hierdoor leek het taboe van veiligheid voor de kleine spaarder doorbroken. De Europese onderhandelaars hadden dit mordicus moeten weigeren. Dit gebeurde niet en pas toen het parlement van de dwergstaat het akkoord naar de prullenmand verwees, werd duidelijk dat het beeld van het veilige spaarboekje aan diggelen dreigde te gaan.
Wat maakt Cyprus dan een uitzonderlijk geval? Cyprus werd een kroniek van een moeizame redding. Op 11 juli 2011 was er een explosie van een depot met geconfisceerde Iraanse munitie voor Syrië, naast een elektriciteitscentrale. Het gevolg was een halvering van de stroomvoorziening van het eiland waardoor de Cypriotische economie in een recessie belande door afnemende consumptie en ineenstuikende investeringen. De Cypriotische banken hadden al zware verliezen moeten incasseren bij de Griekse schuldherschikking en de recessie bracht het land op de rand van de afgrond. Rusland verschafte Cyprus een noodlening van 2,5 miljard €. Het communistische Cyprus heeft al jarenlang nauwe betrekkingen met Moskou en wou de voorwaardelijkheid (structurele hervormingen) van Europese hulp vermijden. Men kon geen grotere “foert” tegen Europa bedenken. Na het debacle rond Cyprus zullen er zeker opnieuw spaarders zijn die van oordeel zijn dat hun centen nergens veiliger zijn dan thuis of in een kluis. Een vals gevoel van onveiligheid als u het ons vraagt. Er is echter geen sprake van een bankrun en verhalen in de pers blijven eerder anekdotisch. Een toevlucht zoeken in edele metalen, is gaan schuilen bij onweer onder de enige boom in het veld en enkel speculatie. Dit neemt niet weg dat ook spaarders een verantwoordelijkheid hebben in de keuze van hun bank en de spreiding van hun vermogen.
De Europese bankenunie is het antwoord tegen onzekerheid.
De bankensector van Cyprus zwol aan tot 8 keer de jaarlijkse output van het land. Met naar schatting € 20 miljard aan Russische deposito’s bij de banken werd Cyprus een belastingparadijs voor Russische oligarchen. De Noordelijke lidstaten weigerden (terecht) te betalen voor de bescherming van witgewassen geldstromen uit Rusland of hoge rente (4,5%) op spaarrekeningen. Zoals beschreven doet men bij een bail-in beroep op aandeelhouders en obligatiehouders om de verliezen te verteren. Echter in het geval van de Cypriotische banken bestaat de passivazijde van de balansen hoofdzakelijk uit spaardeposito’s. Er waren simpelweg amper andere schuldeisers om aan te spreken.
Wat is het risico dat spaarders gaan lopen? Vooral in Griekenland liepen spaarders massaal naar de uitgang toen de vrees voor een Griekse exit er diep in zat. In andere probleemlanden was er ook duidelijk zenuwachtigheid, maar sinds de centrale bank via voorzitter Draghi aankondigde alles te doen om de euro te beschermen, kwam er meer rust op de financiële markten en keerden spaarders schoorvoetend terug naar de binnenlandse banken.
Auteurs : Delta Lloyd Bank Private Banking – Investment comité Dit document geeft de stand van zaken weer op datum van 10 april 2013.
Europa verwacht tegen juni de voorstellen voor een bankenunie. Bij een bankenunie zal in de eerste plaats het toezicht op de banken verschuiven van het nationale naar het Europese niveau. Vanaf januari 2014 zal de ECB starten met dit toezicht. Een logisch gevolg van de bankenunie is ook een resolutiemechanisme om probleembanken op een ordentelijke manier af te wikkelen en een depositogarantiesysteem op Europees niveau. In de nieuwe wetgeving zal het bail-in principe ook beschreven staan. Maar het is duidelijk met Cyprus dat de kernlanden het puin uit het verleden eerst willen ruimen alvorens het depositogarantiesysteem naar een supranationaal niveau te tillen. Waarschijnlijk zal net als in het verleden de harde garantie enkel gelden voor bedragen tot € 100 000. Maar we onderstrepen nogmaals dat, alvorens men kijkt naar de spaarcenten boven dit bedrag, zullen bij een ontmanteling van een bank eerst de aandeel- en de obligatiehouders aangesproken worden. We herhalen ook dat deze spaarcenten door de strengere kapitaalregels via o.a. Basel III beter beschermd zullen zijn dan voor de aanvang van de crisis.
Conclusies
Obligatiemarkten
•
Garantie tot € 100 000
•
Boven € 100 000 geen garantie, maar principe van watervalmethode: eerst worden kapitaal en obligaties aangesproken
Omwille van de commotie rond de redding van Cyprus en de Italiaanse verkiezingen, kwamen de obligatiemarkten weer terecht in de risk-off modus. De rentevoeten van de staatsobligaties van de perifere landen in de Eurozone zoals Italië en Spanje stegen licht in de maand maart terwijl de intresten in de kernlanden Duitsland, Nederland en Finland sterk afnamen.
•
Cyprus is uitzonderlijk omwille van 2 zaken: (1) bedenkelijke oorsprong van een deel van de spaargelden en (2) uitzonderlijke structuur van de bankbalansen waarbij de deposito’s meer dan normaal een stuk van de passivazijde uitmaakten
•
Net als bij beleggingen is een voldoende spreiding van de spaarcenten aangewezen
•
Bankenunie kan muur opwerpen tegen besmetting, maar verschillende landen willen eerst af van de rommel uit het verleden
•
Strenger kapitaalregels moeten banken weerbaarder maken
•
Volop beleggen in edele metalen of angstvallig de centen onder het matras steken is zeker niet aangewezen Ook de Belgische rente tekende in de voorbije maand een dalende trend op. Indien de economie niet verder aantrekt, zijn we van mening dat de ECB zal ingrijpen met een renteverlaging, gecombineerd met andere maatregelen. Sinds het begin van 2013 presteerden de perifere landen beter dan de kernlanden. In het algemeen zetten Europese overheidsobligaties een positief rendement neer. We behouden onze neutrale positie op overheidsobligaties aangezien we geen spectaculaire rentebewegingen verwachten op de financiële markten. Voor (investment grade) bedrijfsobligaties blijft onze positie licht overwogen. We zien nog mogelijkheden in de markt, hoewel de rendementen al fel afgezwakt zijn. Onze positie in inflatie gelinkte obligaties is licht onderwogen. We verwachten namelijk niet dat inflatie een probleem zal opleveren in de nabije toekomst gezien de zwakke groeivooruitzichten. De Europese junk obligaties verloren wat terrein de voorbije maand door de afname van de risicoappetijt. Zowel in Europa als in de VS nemen de uitgiftes toe. Vooral de kredietkwaliteit van B komt op de markt. De defaultactiviteit piekt even in maart door het volume van een aantal grotere bedrijven maar in aantal blijven faillissementen beperkt. De onzekerheid in de markt kan ervoor zorgen dat de financiering van de high yield bedrijven aangetast wordt. Retail- en institutionele investeerders keren deze klasse echter niet de rug toe. We behouden onze licht overwogen positie. De investeerders in de groeilanden hadden een voorkeur voor bedrijfsobligaties. Ook wij zien hierin meer potentieel. Omwille van een groter muntrisico, ten gevolge van de situatie in Japan, verlagen wij onze positie in lokale munten naar neutraal.
Auteurs : Delta Lloyd Bank Private Banking – Investment comité Dit document geeft de stand van zaken weer op datum van 10 april 2013.
Voor schuldpapier in harde munten behouden we onze neutrale positie. Converteerbare obligaties zetten zeer goede rendementen neer. Er zijn ook meer nieuwe uitgiftes, vooral in Europa. We behouden onze licht overwogen positie.
Aandelenmarkten Naar aanleiding van de problemen in Cyprus laaide de bezorgdheid over de eurozone terug op. Beleggers kwamen opnieuw met de voeten op de grond. Samen met zwakke economische indicatoren zette dit de aandelenmarkt onder druk. Het resultatenseizoen staat voor de deur, maar de verwachtingen zijn niet hoog gespannen. Het winstmomentum is negatief. We verwachten dat de ECB de rente neerwaarts zal bijstellen met later supplementaire maatregelen om de reële economie te ondersteunen, nu het economische momentum van de zone verslechtert. We behouden onze licht overwogen positie voor de Eurozone omwille van de lage waardering, maar ook de belangrijke blootstelling van de exportactiviteit aan de groeilanden en de VS.
De Japanse aandelenmarkt blijft eveneens hoge toppen scheren. De nieuwe agressieve monetaire politiek van de centrale bank overtrof de verwachtingen. Het is nu uitkijken naar structurele hervormingen die zullen doorgevoerd worden om het economisch groeipotentieel te vergroten. We verwachten dat de stierenmarkt zal aanhouden en behouden onze neutrale positie. We raden aan om de posities te hedgen. Sinds het begin van het jaar bleven de aandelenmarkten van de emerging markets achter ten opzichte van de andere regio’s. We blijven echter positief ten aanzien van de regio wegens de aantrekkelijke economische groeiperspectieven. Deze konden tot op heden nog niet in overtuigende bedrijfswinsten verzilverd worden. Inflatie vormt een potentieel risico, maar voorlopig worden nog geen problemen verwacht. De waardering van de emerging markets blijft aantrekkelijk. We blijven neutraal ten aanzien van het VK. De economische groei blijft zwak en het winstmomentum verslechtert. Bovendien is het defensieve karakter van de aandelenmarkt een nadeel in de rotatie naar meer risico. De correlatie met de VS, het hoge dividendrendement en de zwakke munt zorgen voor steun.
De Amerikaanse aandelenmarkt blijft sterk presteren, gesteund door het soepel monetair beleid en bemoedigende vooruitzichten voor de Amerikaanse economie. De consensus winstgroeiverwachting voor 2013 bleef ongewijzigd op 7,4%. De Amerikaanse aandelenmarkt blijft relatief gezien duur geprijsd. We behouden onze neutrale houding ten aanzien van de VS maar laten de regio op de watchlist staan voor een eventuele positieve herziening.
Disclaimer Deze nieuwsbrief is opgesteld met de nodige zorg, mede op basis van zorgvuldig uitgekozen bronnen, maar zonder garantie dat de opgenomen informatie in alle omstandigheden actueel, nauwkeurig, volledig, juist en geschikt is. De opgenomen informatie kan steeds wijzigen zonder mededeling hiervan. De inhoud van deze nieuwsbrief kan geenszins beschouwd worden als financieel of beleggingsadvies, noch als juridisch of fiscaal advies, noch als een aanbod van bank- en/of verzekeringsproducten en/of -diensten. De inhoud van deze nieuwsbrief is louter informatief en de afnemer van de informatie is zelf verantwoordelijk voor elk eventueel gebruik ervan. Delta Lloyd Bank is niet verantwoordelijk voor eventuele fouten of vergissingen en ook niet aansprakelijk (direct of indirect) (1) voor het niet-verwezenlijken van verwachtingen of voor enige beslissing of handeling die de lezer al dan niet zou nemen of stellen op basis van deze nieuwsbrief, (2) noch voor enige rechtstreekse of onrechtstreekse schade (incl. winstderving of verlies van opportuniteit) als gevolg daarvan bij hem of derden. Niemand mag deze nieuwsbrief kopiëren, verspreiden of kopiëren, voor eender welk doel, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Delta Lloyd Bank nv.
Auteurs : Delta Lloyd Bank Private Banking – Investment comité Dit document geeft de stand van zaken weer op datum van 10 april 2013.
