Finaltrust Vermogensbeheer, 1 november 2005 - "beurs en economie" door Jaap van Duijn
WEST-EUROPA BLIJFT ACHTER BIJ DE REST VAN DE WERELDECONOMIE
De wereldeconomie draait op Amerikaanse consumenten en Chinese producenten
BEURS EN ECONOMIE
De Amerikaanse economie groeit met ruim 3%, China’s groei is 9% Japan herstelt na een lange periode van stagnatie
Jaap van Duijn Finaltrust Vermogensbeheer Kasteel Maurick, Vught
West-Europa blijft achter
1 november 2005 1
2
DE UITBREIDING VAN DE EU IN 2004 HEEFT DE KORTE TERMIJN PROBLEMEN VERGROOT
BINNEN EUROPA BESTAAN GROTE VERSCHILLEN
De Engelssprekende landen (inclusief Skandinavië) presteren het best
De uitbreiding had politieke redenen, maar was economisch niet verstandig
De zes van de oorspronkelijke EEG presteren het slechtst
De verschillen tussen rijk en arm zijn binnen de EU veel groter dan bijvoorbeeld binnen de VS
De Zuid-Europese landen verschillen sterk
De ene munt (euro) beperkt de mogelijkheden om een slagvaardig monetair beleid te voeren
De landen van Midden- en Oost-Europa hebben nog een lage welvaart,maar hun groei is veel hoger dan bij ons
Is het toeval dat de rijkste landen van Europa (IJsland, Noorwegen, Zwitserland) geen lid van de EU zijn?
3
ER ZAL SPOEDIG EEN EINDE KOMEN AAN DE BEVOLKINGSGROEI VAN WEST-EUROPA
4
BEVOLKINGSONTWIKKELING IN NEDERLAND
Voor Nederland wordt nog een toename van 16,3 mln naar 17,2 mln voorzien
1500 1800 1900
In Duitsland zal de bevolking eerder gaan stagneren In 2004 zijn voor het eerst meer dan 100.000 mensen uit Nederland geëmigreerd
1 miljoen 2 miljoen 5 miljoen
1950 2000 2005 2025 2050
10 miljoen 16 miljoen 16,3 miljoen 17,2 miljoen 17,1 miljoen
Japan is ons voorland: daar gaat de bevolking dit jaar dalen
5
1-11-2005
6
1
Finaltrust Vermogensbeheer, 1 november 2005 - "beurs en economie" door Jaap van Duijn
DE COMBINATIE VAN HOGE WELVAART EN GERINGE GROEI HEEFT WESTEUROPA NOG NIET EERDER MEEGEMAAKT
MET DE STAGNATIE VAN DE BEVOLKING ZAL OOK DE ECONOMISCHE GROEI AFNEMEN
Economische groei in Nederland 1949 - 1956 1957 - 1965 1966 - 1973 1974 - 1980 1981 - 1990 1991 - 2000 2001 - 2005
Bij een stagnerende bevolking moet de groei komen van productiviteitsstijging
5,3% 4,4% 4,9% 2,4% 2,0% 3,0% 0,7%
Deze is echter in West-Europa geringer dan in de VS en Azië De economische groei zal dan ook niet meer dan 1 à 2% per jaar bedragen Bij een uiteindelijk afnemende bevolking zal de groei nog lager zijn
7
8
NIEUWE OMSTANDIGHEDEN VRAGEN OM NIEUW BELEID
IS HET EERDER GEBEURD ? JA, IN HET HOLLAND VAN DE 18E EEUW
Tussen het einde van de Gouden Eeuw (ca. 1672) en de Franse Revolutie daalde de bevolking van Holland met 12%
Door de verdergaande vergrijzing zal de zorg een groeisector worden (‘Florida-economie’)
De bevolking van steden als Haarlem en Leiden halveerde zelfs
De hoge lonen zijn alleen te rechtvaardigen als het onderwijs hoogwaardige arbeid aflevert (‘Londen’)
De lonen van ambachtslieden bleven meer dan honderd jaar onveranderd
Nederland heeft honderdduizenden arbeidskrachten in VUT en WAO laten verdwijnen; het zal moeilijk zijn dit bestand weer te activeren
Nederland bleef tot circa 1800 het rijkste land op aarde, maar gedurende de hele 18e eeuw steeg de welvaart niet
In de nieuwe verzorgingsstaat zullen strenge eisen aan de deelnemers moeten worden gesteld (‘Zweden’)
9
HET IS NOG ALLERMINST DUIDELIJK HOE WEST-EUROPA MET ZIJN TOEKOMST WIL OMGAAN
IMMATERIËLE GROEI WORDT BELANGRIJKER
Nederland is een overvol land, waarin ruimte en stilte de echt schaarse factoren zijn
Europese leiders vallen vooral op door hun onderlinge ruzies, hun gebrek aan leiderschap en hun onvermogen zich boven hun lokale belangen te verheffen
‘Nog meer spullen’ lijkt een weinig zinvolle manier van groeien
Voor het eerst bestaat de dominante generatie (de baby boomers) uit mensen die geen verandering willen
Een economisch en maatschappelijk aanvaardbare manier van beheren van ‘het platteland’ wordt een van de grote opgaven
De focus van het parlement is gericht op korte-termijn incidenten
Groei in de dienstensector (hoogwaardige arbeid) zou in beginsel milieuvriendelijke groei moeten zijn
Intussen wordt de bedreiging vanuit Azië met de dag groter
11
1-11-2005
10
12
2
Finaltrust Vermogensbeheer, 1 november 2005 - "beurs en economie" door Jaap van Duijn
ENKELE WAARSCHIJNLIJKE GEVOLGEN VAN DE VERGRIJZING
ANDERE GEVOLGEN VAN DE ONTGROENING
De pensioengerechtigde leeftijd gaat omhoog
Door geringere toetreding op de arbeidsmarkt keert op termijn de volledige werkgelegenheid weer terug
De pensioenvoorzieningen gaan omlaag Hiermee komt ook de ‘cost push’ inflatie weer terug Mensen zullen weer meer zelf voor hun oudedagsvoorziening gaan zorgen
De terugkeer van de loon-prijsspiraal is ongunstig voor aandelen en vastrentende beleggingen
Meer mensen zullen gaan emigreren – Nederland wordt onaantrekkelijker als immigratieland
Tekorten aan arbeid in de zorg zal een sterke impuls geven aan technologische innovatie
13
HET ZWAARTEPUNT VAN DE WERELDECONOMIE VERPLAATST ZICH NAAR AZIË
14
EMERGING MARKETS ZIJN DE FAVORIETE BELEGGINGSCATEGORIE IN DIT DECENNIUM (EN WAARSCHIJNLIJK HET VOLGENDE)
De strijd om de wereldhegemonie zal in de komende decennia gaan tussen de VS en China
De belegger moet gaan waar de groei is (niet hier dus) Emerging markets maken nu slechts 5% van de wereldmarktkapitalisatie uit
China heeft de beste kaarten in handen Grondstoffen zullen alleen maar duurder worden
Hun economische betekenis is echter, afhankelijk van hoe men meet, al 20 tot 40%
Water wordt de schaarse grondstof van de 21ste eeuw Binnen vijftien jaar zal het gewicht van emerging markets 50% zijn
15
16
LANGE RENTE NEDERLAND
DE LANGE RENTE IS OP EEN HISTORISCH LAAG PUNT BELAND
Nederland heeft altijd wel lage kapitaalmarktrentes gehad Maar zelfs voor ons land is de rente nu erg laag
12
Dit betekent dat de rente in de komende 10 à 15 jaar alleen maar omhoog kan
10
8
Een lage rente die gaat stijgen is een zeer onaantrekkelijke combinatie voor vastrentende beleggers
6
4
2 48 50 52 54 56 58 60 62 64 66 68 70 72 74 76 78 80 82 84 86 88 90 92 94 96 98 00 02 04
17
1-11-2005
18
3
Finaltrust Vermogensbeheer, 1 november 2005 - "beurs en economie" door Jaap van Duijn
DE BULL MARKET IN AANDELEN (IN HET WESTEN) DUURT WAARSCHIJNLIJK TOT CA. 2008
TOCH GAAN PENSIOENFONDSEN MEER IN OBLIGATIES BELEGGEN
Volgens sommigen is de bull market allang voorbij
De toezichthouder heeft besloten dat pensioenfondsen hun verplichtingen ‘marked-to-market’ moeten gaan waarderen
Veel beurzen hebben echter na 2000 nieuwe hoogtepunten bereikt
De schommelingen in verplichtingen die dit gaat veroorzaken, kunnen ontlopen worden door ‘duration matching’
Als men de NASDAQ-hausse als een klassieke ‘bubble’ ziet (en daarvoor corrigeert), gaat ook in de getroffen landen de bull market door
Als gevolg daarvan gaan pensioenfondsen nu meer in vastrentende waarden
Emerging markets zijn zelfs na 2000 aan een nieuwe groeifase begonnen
Ze doen dit op het historisch meest ongunstige moment
19
20
S&P 500: DENK DE TECHNOLOGIE HAUSSE WEG, EN JE HEBT EEN BULL MARKET
AUSTRALIË: DOORGAANDE BULL MARKET
21
MEXICO: EEN ONVERVALSTE BULL MARKET, VOORAL NA 2000
22
WAAROM ZOU DE BULL MARKET ROND 2008 MOETEN EINDIGEN ?
De bull market begon in 1982, en heeft dan dus een kwart eeuw geduurd Rond 2008 gaat in de ontwikkelde wereld de vergrijzing toeslaan Pensioenfondsen worden netto verkoper, ipv cash-flow belegger De inflatie keert terug door verkrapping op de arbeidsmarkt
23
1-11-2005
24
4
Finaltrust Vermogensbeheer, 1 november 2005 - "beurs en economie" door Jaap van Duijn
DE KOMENDE TWEE JAREN WORDEN MOOIE JAREN VOOR BELEGGERS
EUROPESE INFLATIE
De Europese economieën gaan eindelijk aantrekken Deel II van de conjunctuurcyclus (ca 2006-2008) zal gedragen worden door zowel investeringen als consumptieve bestedingen Alle regio’s van de wereld zullen meedoen (Amerika, Europa, Azië) Inflatie zal de eerste tijd nog geen probleem zijn
25
26
CONSUMENTENVERTROUWEN IN NEDERLAND
DE NEDERLANDSE CONJUCTUURCYCLUS
INDEX CONSUMENTENVERTROUWEN ! 132
10,0 08,0
122
06,0
112
04,0
102 02,0
92
00,0
82
-02,0 -04,0
72
-06,0
62 -08,0
52
-10,0 46 48 50 52 54 56 58 60 62 64 66 68 70 72 74 76 78 80 82 84 86 88 90 92 94 96 98 00 02 04
42 1979
1981
1983
1985
1987
1989
1991
1993
1995
1997
1999
2001
27
DUITSLAND: IFO INDEX
2003
2005 28
DE GROOTSTE ONEVENWICHTIGHEDEN ZITTEN IN AMERIKA
Na de NASDAQ hausse, de huizen zeepbel De spaarquote van gezinnen is om en nabij nul Er is een record tekort op de handelsbalans De schuldenlast staat op recordhoogte
29
1-11-2005
30
5
Finaltrust Vermogensbeheer, 1 november 2005 - "beurs en economie" door Jaap van Duijn
PRIJSVERLOOP VAN HUIZEN IN DE VS
SPAARQUOTE AMERIKAANSE GEZINNEN BIJNA NUL
31
32
PER SALDO ZOU DE DOLLAR MOETEN VERZWAKKEN
EEN RECORD TEKORT OP DE HANDELSBALANS
33
OLIEPRIJSSTIJGINGEN HEBBEN NOG WEINIG EFFECT GEHAD
34
DE TWEEDE HELFT VAN DECENNIA PLEEGT BETER TE ZIJN DAN DE EERSTE
De grote recessies zijn sinds de jaren 70 steeds in de eerste helft gevallen Beleggen werd pas echt populair in de tweede helft van de jaren 80 en 90 Na de valse start in Europa (2003-2004) zijn er redenen om nu een echt herstel te verwachten Bereid U dus voor op betere jaren!
35
1-11-2005
36
6
