Festivalcomponist Jörg Widmann. De muzen van Henk Neven. Stersolist Lucas Jussen jan. Programma

Stersolist Lucas Jussen

Festivalcomponist Jörg Widmann

De muzen van Henk Neven

16-26

jan

2014

Programma

STORIONI FESTIVAL 2014

Inhoudsopgave ‘Een componist moet niet duidelijker willen zijn dan zijn muziek’ ‘De liefde van hun leven’

21

Storioni Trio | Welkom

4

Over het Storioni Festival

8

Jörg Widmann | Festivalcomponist

10

Over fortepiano en vleugel

14

Lucas Jussen | Stersolist

17

Clara, de muze

21

Henk Neven | Interview

24

Storioni Academy

26

Maxim Shalygin | Jonge componist

28

Omroep Max

31

Gulle gever, eervol ontvanger: de mecenas

35

Storioni Festival Merchandise

39

Festivalprogramma

40

Biografieën

53

Clara, de muze

Kaarten Storioni Festival Muziekgebouw Eindhoven t. +31 (0)40 244 20 20 www.storionifestival.nl

10

Jörg Widmann | Festivalcomponist

2014 2

Theater Speelhuis Helmond t. +31 (0)492 587 000 www.theaterspeelhuis.nl Chassé Theater Breda t. +31 (0)76 530 31 32 www.chasse.nl

16-26

jan

Theaters Tilburg Souvenir des Montagnards t. +31 (0)13 543 22 20 www.theaterstilburg.nl

‘Ik voel me enorm vereerd’ Lucas Jussen | Stersolist

17

‘Ik zoek altijd naar de juiste manier om schoonheid uit te drukken’

Muziekcentrum De Toonzaal Den Bosch t. +31 (0)73-6122123 www.detoonzaal.nl

28

Theater aan de Parade Den Bosch 0900 - 33 72 72 3 www.theateraandeparade.nl

Maxim Shalygin | Jonge componist

3

STORIONI FESTIVAL

2014

welkom Lieve muziekvrienden, Ook dit jaar nemen wij u weer met veel plezier mee op onze ontdekkingstocht langs bekende klassiekers en vergeten meesterwerken van de kamermuziek. Na meer dan een jaar voorbereiden, kijken we er enorm naar uit om samen met onze vrienden deze prachtige muziek met u te delen. Dit Storioni Festival staat weer bol van de verrassingen, talenten en ongedwongen (muzikale) ontmoetingen… Van harte welkom bij de zevende editie van ons Storioni Festival! Met het thema Muze en Mecenas verkennen we dit jaar de relatie tussen componisten, hun opdrachtgevers en hun inspiratiebronnen. Sinds muziek als kunst wordt beoefend, is er altijd een mecenas, een ondersteuner, nodig geweest om tot grote hoogte te kunnen stijgen. Beethoven schreef zijn bekendste werken in opdracht van vorsten en hertogen, en ook wij weten ons gesteund door een hedendaagse mecenas. We zijn zeer dankbaar voor de Laurentius Storioni viool die de Stichting Elise Mathilde Fonds voor het leven in bruikleen heeft gegeven aan Wouter. Aan deze steunbetuiging hebben wij onze naam ontleend. Het zou een vergissing zijn om te denken dat cultuur tegenwoordig zonder mecenas kan. Het zijn zware tijden voor de culturele sector in Nederland. Wij merken dat in onze buurlanden, die met dezelfde economische crisis worstelen, andere keuzes worden gemaakt dan in Den Haag. Als we niet uitkijken, wordt de muze uit ons leven verdreven. Ondersteuning van de culturele sector is hard nodig. We vinden het hartverwarmend dat provinciale en > 4

‘Wij nodigen u van harte uit voor een inspirerend doorkijkje in kamermuziek van het hoogste niveau’ 5

STORIONI FESTIVAL

2014

MuziekgebouwEindhoven.nl

zullen we een van de meest aangrijpende kamermuziekwerken uit de vorige eeuw ten gehore brengen: Quatuor pour la fin du temps, een werk voor klarinet en pianotrio dat Olivier Messiaen in de Tweede Wereldoorlog schreef in een concentratiekamp.

gemeentelijke bestuurders ervoor kiezen om ons te blijven steunen. De volle zalen tijdens voorgaande edities van het Storioni Festival bewijzen dat cultuur volop in de belangstelling staat. Diversiteit Tijdens het Storioni Festival krijgt u de kans om de diversiteit die wij normaal gesproken in een jaar beleven, in één avond mee te maken. Zo nemen we u tijdens de Storioni Nacht mee op reis door Italië, met heerlijke muziek van de renaissance tot vandaag. De Italiaanse cellist Giovanni Sollima, die vorig jaar veel indruk heeft gemaakt, keert terug naar Brabant en speelt tijdens deze Italiaanse nacht een eigen compositie. Als composer in residence hebben we deze editie gekozen voor Jörg Widmann. Daarnaast hebben we gekozen voor het jonge talent Maxim Shalygin, die tijdens de Gaudeamus Muziekweek in 2012 een eervolle vermelding ontving voor zijn werk Letters to Anna, een symfonie voor soloviool. Widmann is naast een van de meest vooraanstaande componisten van dit moment een fantastische klarinettist. Samen met Widmann 6

Naast bekende klassiekers staan er, zoals u van ons gewend bent, minder bekende werken op het programma, zoals La Muse et le Poète van Saint-Saëns, een absoluut meesterwerk voor viool, cello en orkest dat zelden wordt uitgevoerd. Daarnaast hebben we uniek repertoire ontdekt voor pianotrio en kamerkoor: een bijzondere combinatie die we tijdens het openingsconcert samen met het Nederlands Kamerkoor graag willen delen met het publiek.

proud host of the storioni festival

Inspiratie Zonder muze is er geen muziek. Inspiratie kan in kleine dingen zitten, maar zit soms ook in een onverzettelijke partituur, waarvan je koste wat kost tot de kern wil doordringen. Hoe meer moeite dat kost, hoe groter de beloning als het lukt. Ook het festival zelf is voor ons een bron van inspiratie, omdat we musici uitnodigen die we bewonderen. We hopen dat er tijdens de repetities, de concerten en het samenzijn na afloop, wederom een geweldige chemie ontstaat tussen de musici onderling en met het publiek, waarbij ideeën en emoties worden gedeeld en uitgewisseld. Veel gastmusici hebben we de laatste jaren ontmoet bij concerten. Tijdens het Storioni Festival is het alsof er heel veel goede vrienden tegelijkertijd komen eten en we er samen een gezellige avond van maken. U bent van harte welkom! • Glen Hansard, Nico Muhly

Bart van de Roer, Marc Vossen en Wouter Vossen

Storioni Trio

& BBC Scottish Symphony Orchestra

bezoek de website voor andere festivals & concerten! Het Storioni Festival is een initiatief van het 7 Storioni Trio & Muziekgebouw Frits Philips Eindhoven

STORIONI FESTIVAL

2014

Frank Veenstra

guy kerpen

Wim Vringer

Wim van de Donk

Artistiek manager Muziekgebouw Eindhoven

voorzitter bestuur storioni festival

directeur Muziekgebouw Eindhoven

Commissaris van de Koningin in de provincie Noord-Brabant

“Als er een thema actueel is in het huidige tijdsgewricht, dan is ‘t wel het mecenaat. Ook voor het Storioni Festival, dat zich al jaren gesteund weet door betrokken (opdracht)gevers, groot en klein. In het Storioni Café zullen we bij dit fenomeen zeker stilstaan. Ook van alle tijden, als nimmer aflatende bron van inspiratie en innovatie: de muze. Tot welk schoons zij ons programmeurs en uiteraard componisten inspireerde, beleeft u in een 10-daags kamermuziekfeest, waarin musici, publiek, muze en mecenaat mogen zegevieren.”

“Als frequent bezoeker van het Muziekgebouw, kwam ik al vroeg in contact met het Storioni Festival en het Storioni Trio. De opzet van het festival spreekt mij zeer aan. Een top trio dat op zichzelf al fantastisch musiceert, maar tijdens dit festival kamermuziek in de volle breedte weet neer te zetten. Het Storioni Trio heeft dan ook in de afgelopen jaren met dit festival een naam opgebouwd bij publiek en pers maar ook in hun eigen groeiende netwerk van internationaal toptalent. Uit dat netwerk kan het trio putten voor de programmering. Musici nemen de uitnodiging graag aan, mede door de informele en toegankelijke sfeer van het festival. Het Storioni Festival is dan ook in de afgelopen jaren uitgegroeid tot een evenement met een trouw publiek en volle zalen. Toen ik werd gevraagd bestuursvoorzitter te worden zag ik dat als een hele eer. Het trio en het festival verdienen ons aller steun!”

“Het Storioni Festival: dat is heden, traditie en vernieuwing in 10 dagen. Ook deze zevende editie staan er unieke Nederlandseen wereldpremières op het programma, alsook bekende en minder bekende werken die je vaak zelden in deze samenstellingen kunt horen. Ik geniet van de uitvoeringen en de diversiteit. Uniek is ook de professionele en tegelijk aangenaam informele festivalsfeer, zowel vóór als achter de schermen. Dat maakt het Storioni Festival elk jaar opnieuw tot een sprankelende ontmoeting van wereldtop en toptalent, en tegelijkertijd van musici en publiek. Ik heet u ook dit jaar van harte welkom in Muziekgebouw Eindhoven!”

“Muze en Mecenas. Die twee woorden komen samen in het thema van het Storioni Festival. Zonder mecenas geen muze en zonder muze is de mecenas een arm man, in ieder geval in geestelijke zin. Gelukkig is het klimaat in Brabant zodanig dat een topfestival als het Storioni Festival floreert. Met voorstellingen in Eindhoven, Helmond, ‘s-Hertogenbosch, Tilburg en Breda maakt het festival muziekuitvoeringen van grote klasse voor een breed publiek toegankelijk.”

‘Elk jaar opnieuw een sprankelende ontmoeting’

‘Zonder mecenas geen muze, en zonder muze is de mecenas een arm man’

‘Van alle tijden, als nimmer aflatende bron van inspiratie en innovatie: de muze’ 8

‘Het trio en het festival verdienen ons aller steun’

9

STORIONI FESTIVAL

2014

‘Een componist moet niet duidelijker willen zijn dan zijn muziek’ Festivalcomponist Jörg Widmann

10

11

DOOR Paul Janssen

De Duitse klarinettist en componist Jörg Widmann is deze editie van het Storioni Festival alomtegenwoordig als composer in residence. Een mooie gelegenheid om uitgebreid kennis te maken met de muziek en het spel van deze snel rijzende ster aan het Duitse firmament.

‘Het Storioni Festival ken ik nog niet uit eigen ervaring’, zegt Jörg Widmann ongevraagd. ‘Maar ik heb er al heel veel over gehoord van bevriende musici. Zij waren stuk voor stuk heel enthousiast. En van het programma word ik erg blij. Dus ik verheug mij er bijzonder op.’ De Duitse componist en klarinettist Jörg Widmann heeft zich de afgelopen jaren in beide hoedanigheden aan het front van de hedendaagse muziekgeschiedenis genesteld. Niet alleen is hij een uitmuntend product van de Duitse klarinetschool, hij is ook een componist die ‘buitengewoon luisterrijke muziek’ schrijft, muziek die Widmanns opleiding bij grootheden als Hans Werner Henze en Wolfgang Rihm verraadt. Nu hij als composer in residence naar het Storioni Festival komt, wacht ook het publiek in Eindhoven een uitgebreid muzikaal portret van deze bijzondere musicus. Tal van Nederlandse premières van Widmann klinken, bovendien speelt hij 12

ook als klarinettist een belangrijke rol. De werken van hem die op het programma staan, worden ingebed in een historische context. ‘Op het programma staan louter stukken die belangrijk voor mij zijn. Ik vind het geweldig dat ik het Klarinetconcert van Mozart uit kan voeren. Het komt niet vaak voor dat beide werken tijdens een festival te horen zijn. Ook ben ik erg gelukkig met Messiaens Quatuor pour la fin du temps. Mijn werk heeft altijd een relatie met het nabije of verre verleden, dus dit kan voor het publiek erg verhelderend zijn.’ Een van deze werken is …umdüstert… op een tekst van Baudelaire. Daarin wordt beschreven dat voor het ervaren van ware schoonheid ook de donkere kanten nodig zijn. Een thema dat geregeld in het werk van Widmann terugkeert. Zoals ook in zijn Liebeslied. ‘Ondanks de titel is het een vrij scherp stuk, er is niets lieflijks aan. Liebesleid was een

betere titel geweest’, zegt hij lachend. Het is in feite een ensemblewerk met vergelijkbare thematiek als zijn orkestwerk Teufel Amor dat hij voor het Koninklijk Concertgebouworkest schreef en dat vorig jaar oktober in première ging. ‘In Teufel Amor overwint uiteindelijk de liefde. Liebeslied is extremer, schildert meer de scherpe kanten van de liefde.’ Op de vraag of hij uit ervaring spreekt glimlacht hij raadselachtig. ‘Een componist moet niet duidelijker willen zijn dan zijn muziek’, zei hij al eens. ‘Er zijn componisten die pure abstracte muziek kunnen schrijven, maar dat ben ik niet. Elk stuk heeft een achterliggende reden om het te schrijven. Hier zitten extreme emoties achter en daarna is het de vraag hoe die extremen in een beluisterbare vorm te gieten. Op dat moment is de persoonlijke ervaring niet meer belangrijk.’

‘Wij kunnen ons doorlopend met onze passie bezighouden. Daar gaat het om’ Vandaar ook dat hij zich zeer thuis voelt bij het festivalthema ‘Muzes en Mecenas’. Al geeft hij daar direct een andere, algemenere draai aan. ‘Ik geloof dat wij als componisten en musici enorm bevoorrecht zijn. De muziek zelf is onze belangrijkste muze. Vele mensen leiden door de week een saai bestaan, moeten dagelijks naar een werkplek die ze niet inspirerend vinden en hebben alleen het weekeinde voor ‘the real thing’. Wij kunnen ons doorlopend met onze passie bezig houden. Daar gaat het om.’ Bovendien is muziek allerwegen belangrijk voor een samenleving, vindt Widmann. Dat liet hij ook blijken in een vroeg werk als Tränen der Musen, wat hij schreef naar

STORIONI FESTIVAL

2014

‘Ik vind dat de muzen nooit stil moeten zijn’ aanleiding van het oorlogsgeweld in Bosnië. ‘Men zegt wel ‘als er oorlog is, zwijgen de muzen,’ maar ik vind dat de muzen nooit stil moeten zijn. Muziek is ‘voedsel voor het leven’ om Shakespeares Midzomernachtsdroom te parafraseren. Muziek is geen luxe voor het weekeinde, het is een essentieel deel van ons bestaan. Daarom is het ook zo ongelooflijk droevig stemmend wat er de laatste tijd in Nederland en in Duitsland gebeurt. Het is een complete afbraak van de culturele sector. Ook in Duitsland worden orkesten met een lange traditie gedwongen te fuseren. De overheid speelt daarbij voor een soort Frankenstein en wil van allerhande losse delen iets nieuws maken dat ‘rendabeler’ is en minder kost. Dat kan niet, dat mag niet. De muzen zijn serieus in gevaar. Daar moeten we voor vechten en ons laten horen.’ En dan komt de rol van de ‘mecenas’ om de hoek kijken. ‘Het gaat uiteindelijk allemaal om geld. Maar creatieve mensen hebben een publiek dat ook wil horen en zien hoe men de wereld van vandaag weerspiegelt. Het argument voor bezuinigingen op muziekgebied is vaak dat er niet veel mensen naar hedendaagse muziek willen luisteren. Mijn ervaring is totaal anders. Het publiek is echt niet zo dom als de beleidsmakers graag willen denken. Ik kom vaak enthousiaste luisteraars tegen en dat zijn echt niet steeds de doorgewinterde liefhebbers. Om die muziek te delen hebben we een enthousiaste mecenas nodig. En laten we wel zijn: als Baron van Swieten er niet geweest was, hadden we nu waarschijnlijk geen Klarinetconcert van Mozart gehad.’ • 13

DOOR Frank de Munnik

STORIONI FESTIVAL

2014

Van Eend tot

het raam van Steinweg © Picasso, Variation after Las Meninas by Velasquez: The Piano 17-10-1957, c/o Pictoright Amsterdam 2013

Over fortepiano en vleugel

Zoals u weet: het Storioni Festival houdt van avontuur. Even een klein uitstapje, even een zijpaadje achteraf… Zo spelen Kristian Bezuidenhout en Bart van de Roer het Concert voor twee piano’s van Mozart tijdens het Stersolistengala op zaterdag 18 januari op twee fortepiano’s. Dat is dan anders dan anders, maar wel zo leuk hoor! Frank de Munnik bereidt u alvast voor op deze ‘nieuwe oude’ klank… 14

Mmm, dat nieuwe instrument? Johann Sebastian Bach had de nodige kritiek toen hij in de jaren ’30 van de 18de eeuw kennismaakte met de fortepiano. ‘Hij prees, ja, bewonderde zelfs de toon; maar hij klaagde dat het in het hoge register te zacht klonk en zwaar te bespelen was’, schrijft een Bach-leerling. Bij zijn ontmoeting met Frederik de Grote in 1747 maakte Bach kennis met een verbeterde versie, maar ervoor componeren? Dan liever het klavecimbel dat in Bachs tijd tot een hoogtepunt kwam. Tokkel Maar een klavecimbel kan noch hard (forte) noch zacht (piano). De Italiaan Bartolomeo Christofori bouwde waarschijnlijk als eerste een ‘gravicembalo col piano e forte’; klavecimbel met zacht en hard. Christofori had een briljant plan; bij een klavecimbel veroorzaakt het indrukken van de toets een ‘tokkel’ langs de snaar, alsof je gitaar speelt. Hoe hard je de toets ook indrukt, de tokkel gaat mechanisch langs de snaar, en levert hetzelfde volume. Christofori verving de ‘tokkel’ door een hamertje dat tegen de snaar tikt, hoe harder je de toets indrukt, des te harder tikt het hamertje. Een groot succes? Niet direct, de eerste muziek voor dit nieuwe instrument verscheen in 1732, maar de meeste componisten hielden het gewoon bij het klavecimbel. Dat veranderde toen ook de muziek veranderde. Niet meer de statige of zeer theatrale barokmuziek, maar muziek die ‘natuurlijk’ klonk, met eenvoudige, meezingbare melodieën. Bij ‘natuurlijk’ hoorde ook de mogelijkheid om hard en zacht te spelen. En dan gaat het vrij snel. Mozart en Haydn beginnen nog op een klavecimbel, maar gaan lang-

zamerhand over op de fortepiano. Voor Beethoven was het een uitgemaakte zaak; fortepiano. Maar welke? Want de ontwikkeling ging zo vlug: als je de 32 pianosonates van Beethoven ‘authentiek’ wilt spelen, heb je minstens zes verschillende fortepiano’s nodig, elk met zijn eigen karakteristiek en fase van ontwikkeling. gietijzer In de 19de eeuw volgt weer een grote verandering. Door de opkomst van de concertzalen, grote ruimtes met veel publiek, heb je ook meer volume nodig. Meer volume betekent een groter instrument, dus ook langere snaren, maar dan dient zich een probleem aan. Fortepiano’s zijn geheel van hout – zoveel spankracht op de snaren; simpelweg, de fortepiano zou uit elkaar vallen. In Amerika bedacht Steinweg (een Duitse immigrant die zijn naam veranderde in Steinway) in 1885 het volgende: een gietijzeren raam waarin de snaren vast zouden zitten. Een Steinway optillen Maar kijk nog eens naar de datum, 1885, en u zult merken dat het gros van de grote pianocomponisten de hedendaagse Steinway eenvoudigweg niet kenden. Geen Liszt, Chopin, Schumann etc… Voor hun muziek heb je, als je ‘authentiek’ wilt zijn, een ander instrument nodig. Een fortepiano is niet groot (een fortepiano uit de tijd van Mozart neem je bij wijze van spreken onder je arm mee – ik wil u niet vragen om een hedendaagse Steinway op te tillen…) en geheel van hout, wat voor een andere klank zorgt. Spannend, want je betreedt toch een andere wereld, dan die waarnaar je oren staan, gewend als ze zijn aan het geluid van de hedendaagse vleugel. Ja maar als ‘ze’ (alle componisten voor > 15

STORIONI FESTIVAL

1900) de Steinway gekend hadden, dan… het is een bekend argument. Alleen: ze kenden de Steinway niet. Stel: u hebt altijd gereden in een Eend, die bij 100 kilometer per uur raast, kreunt en steunt, en u rijdt daarna in de modernste Mercedes. Zoef, niets aan het handje. Als ik de Mercedes gekend had, dan… ja maar die kende u niet, u rijdt in een Eend met een geheel eigen karakteristiek. Luisterkijkje Is de hedendaagse vleugel klaar? Staat er nog een grootse ontwikkeling te wachten?

Ik denk het niet. Een grote verandering is juist de aandacht die de oude instrumenten tegenwoordig hebben, steeds meer pianisten nemen ook een luisterkijkje op een fortepiano, en je kunt er zelfs op afstuderen aan een conservatorium. Eigenlijk is de vleugel zoals het klavecimbel in de tijd van Bach. Een zeer fraai instrument, waarom zou je je bezighouden met iets nieuwerwets? Misschien schrijft mijn opvolger in de verre toekomst wel een artikel over software en muziek, en beschrijft hij dat er ooit zoiets bestond als een vleugel.

2014

Lucas Jussen ‘Ik voel me enorm vereerd’

Bart van de Roer over de fortepiano:

‘meteen prikkelend!’

‘Internationaal lovende recensies voor het Storioni Trio, The Netherlands Symphony Orchestra en Jan Willem de Vriend. De cd met oa het Triple Concerto van Beethoven trekt buitengewoon positief de aandacht. Wie gewend is aan het geluid van een Steinway zal even vreemd ‘opluisteren’ als hij Bart van de Roer hoort met een fortepiano, een Lagrasse uit 1815. Voor de opnamen maakte ik echt kennis met instrumenten uit de tijd van Beethoven. Bij de beroemde pianoforte-kenner en -restaurateur Beunk in Enschede heb ik ze uitgeprobeerd. Meteen prikkelend! De mogelijkheden tot een andere klank, andere speelwijzen… ik werd erin getrokken. Je moet vervolgens ontdekken wat je wel en niet kunt. Neem het langzame middendeel uit het Triple Concerto. Op een Steinway speel je dat langzaam, breed en zangerig. De tonen blijven ook langer doorklinken op een Steinway. Dat kan niet op een fortepiano, je moet met een andere oplossing komen. Of het begin van het Keizerconcert van Beethoven. Je ziet de grote virtuoos al voor je, achter de Steinway. Maar als je het speelt op een fortepiano hoor je meer waar Beethoven naartoe wilde. Hij tastte de grenzen af van het instrument. Het barst bijna uit zijn voegen, heel fysiek. Het biedt een nieuw palet aan mogelijkheden. Vooral in de klank. Voor Marc en Wouter zijn er ook grote veranderingen, ze spelen op darmsnaren, en de fortepiano klinkt minder hard, de verhoudingen binnen een trio worden dan anders. Tijdens het Storioni Festival klinkt het Dubbelconcert van Mozart, met twee fortepiano’s. Heel anders dan twee grote vleugels voor het orkest, nu krijg je een andere beleving, meer dialoog met het orkest. Ik verheug me erop!’ • 16

17

DOOR Jeannine van Tienen

STORIONI FESTIVAL

Een van onze jongste festivalgasten ooit. Dat hij ook tot de meest populaire zal behoren, ontkracht hij het liefst zo snel mogelijk. Zijn bescheidenheid, verre van vals, siert hem, het hele gesprek lang. Pianist Lucas Jussen over het Storioni Festival, gouden platen, Koningin Beatrix en de Russische ziel.

‘Nou stersolist… ‘, haast hij zich te zeggen als het Stersolistengala ter sprake komt. ‘De meeste solisten horen er gewoon te staan, op zo’n festival. In vergelijking met hen moet ik nog veel leren hoor. Ik kende het Storioni Festival nog niet – het trio natuurlijk wel – maar toen ik zag welke musici er allemaal komen, voelde ik me enorm vereerd. Wat een indrukwekkend rijtje.’ De eer is aan onze kant. Lucas (20) en zijn jongere broer Arthur (17) spelen wereldwijd met de beste orkesten en dirigenten ter wereld. Eerder dit jaar mochten zij toetreden tot het keurkorps der Steinway Artists, hun naam staat daarmee tussen grote pianisten als Horowitz, Rubinstein en Lang Lang. De broers ontvangen de ene na de andere award en hun eerste twee albums bereikten in mum van tijd goud en zelfs platina. Topmusici nemen de jongens maar wat graag onder hun hoede: Ton Hartsuiker, Jan Wijn, Maria Joâo Pires.

‘Ik heb veel van ‘m geleerd. Pressler heeft gigantisch veel ervaring. Hij snapt bijvoorbeeld heel goed wat een componist met een stuk heeft bedoeld. Hij kon fel worden als ik naar zijn idee te veel interpreteerde. Je moet natuurlijk altijd iets van jezelf toevoegen, maar wel in de juiste dosering. Pressler verstaat die kunst als geen ander.’

‘Je moet aan een stuk altijd iets van jezelf toevoegen, maar wel in de juiste dosering’

Wisten zijn Amerikaanse vrienden eigenlijk dat hij thuis gouden platen aan de muur heeft? ‘Haha, nee in het begin niet. Mijn kamergenoten studeerden bedrijfskunde en hadden niet zoveel met muziek. Dat vond ik juist verfrissend. Maar ze hebben daar natuurlijk ook YouTube, op een gegeven moment kwamen ze er toch achter. Dat vonden ze geloof ik wel bijzonder. Niet nodig, ik vind mezelf even gewoon als anderen.’ Dat niet elke gewone Nederlandse jongen thuis een heuse sterrenstatus heeft en een foto van Koningin Beatrix, dat zullen ze zelfs

En Lucas heeft net een tweejarige opleiding bij Menahem Pressler in Amerika afgerond. ‘Toevallig heb ik het met Pressler wel ‘s over Muziekgebouw Eindhoven gehad. Hij vertelde dan over Nederlandse zalen die hij goed vond. En dan ging het vaak over Eindhoven. ‘Frits Philips’, mijmerde hij dan’. 18

Zomer 2013 brengt Lucas thuis door, bij zijn ouders en broer in Hilversum. Maar het is allerminst vakantie. ‘Ik studeer gemiddeld 5 uur per dag, en nu nog meer. Arthur en ik zijn druk met de voorbereidingen van ons derde album Jeux. Frans pianorepertoire. Volgende week gaan we het opnemen, superleuk!’ Weten de broers al waar ze hun volgende gouden plaat gaan ophangen? ‘Nog een keer goud? Dat verwachten we niet. Hoeft ook niet. Mócht het gebeuren, dan is het natuurlijk fantastisch, die erkenning.’

in Amerika toch wel begrijpen. ‘Oja haha die foto. Ziet er misschien een beetje gek uit, een ingelijste foto van de Koningin op je vleugel. Maar het is een aandenken aan ons optreden voor haar 75ste verjaardag dit jaar. Ze stuurde ons na afloop die foto met een handgeschreven persoonlijke boodschap. Mooi.’ Hij denkt niet dat zijn vrienden in Amerika onder de indruk waren dat hij al twee keer voor de Koningin heeft gespeeld. ‘Ze kennen haar daar niet.’

2014

ciaal is. Als Gergiev bijvoorbeeld de Derde Symfonie van Tsjaikovski dirigeert, dan voegt dat voor mij persoonlijk toch altijd wat extra’s toe, dan voel je als het ware de Russische ziel er doorheen. Er komt een soort romantiek bij kijken, juist dát wat mensen zo mooi vinden. Dus die Prokofjev, dat ga ik zéker samen met Bashkirov instuderen. En om het stuk dan zo op het Storioni Festival te mogen overbrengen… dat is echt het summum!’ •

‘Arthur en ik hebben gewoon heel veel geluk gehad. Voor de rest zijn we niet anders dan andere jongens van onze leeftijd. Ik sport veel, pingel af en toe op m’n elektrische gitaar, ga de kroeg in, drink een biertje met vrienden…’ De vraag hangt in de lucht. Heeft de jonge sterpianist dan ook een muze, aansluitend op het festivalthema? Een aarzeling. Een grijns. ‘Nouja muze… ik heb wel een vriendinnetje. Maar dat houd ik liever privé.’ Vriendin of niet, Lucas’ koffer is alweer gepakt voor de volgende buitenlandse uitdaging. Dit najaar start een nieuwe studie in Madrid, bij de Russische pianist Dmitri Bashkirov. ‘Als pianist is hij minder bekend dan Pressler, maar vooral als leraar heeft hij een heel grote reputatie. En waar ik me met name op verheug: tijdens het Storioni Festival speel ik delen uit Romeo en Julia van Prokofjev.

‘Nou ja muze… ik heb wel een vriendinnetje. Maar dat houd ik liever privé’. En wat is nou mooier dan Russische muziek studeren bij een Russische pianist? Die Russen hebben een bepaalde connectie met hun eigen muziek die zó ontzettend spe-

Jeux Het derde album van Lucas en Arthur Jussen, Jeux, verscheen vrijdag 27 september. Hierop staat muziek van Fauré, Poulenc en Ravel. NRC Handelsblad schreef: ‘Met de ingetogen expressiviteit van Maurice Ravel tonen de Jussens een bijzondere affiniteit. Le Jardin féerique hoor je zelden zo intiem en droevig vertolkt.’ Een fraai schijfje!

19

Beluister het Storioni Festival in het MAX Avondconcert op Radio 4.

STORIONI FESTIVAL

2014

Kijk voor alle informatie op www.maxavondconcert.nl

Clara, de muze

Over de vrouw die Schumann én Brahms inspireerde

20

21

STORIONI FESTIVAL

DOOR Stephen Westra

‘Ik sterf van liefde…’ ‘ik kan niet leven zonder jou’ – woorden daadwerkelijk geschreven door een componist. Door Johannes Brahms namelijk, 20 jaar oud, aan Clara Schumann, 35. Ze was de liefde van zijn leven. Clara, donkerharig, donkerogig, slank van postuur en boven alles een briljant pianiste, was zachtgezegd zijn muze in die tumultueuze tijd, de jaren vijftig van de 19de eeuw, in het Duitse Düsseldorf. En Brahms smeet een pianokwartet in cis klein op papier, muziek uiteenbarstend van de emoties, dat later zou verschijnen als het stuk dat op 20 januari tijdens het Storioni Festival op de lessenaars staat. vrouwe Muzen, inspirerende dames, al dan niet ongelukkige liefdes die het gemoed op hol en de notenstroom abrupt op gang brengen – ze zijn van alle tijden. Componisten kunnen niet zonder een ‘vrouwe’. Schreef bijvoorbeeld Beethoven boven een zeker pianostuk ‘Für Elise’, dan mag je daar gerust ‘Von Elise’ van maken. Naar de letter genomen is de muze van de muziek eigenlijk een nogal onschuldig schepsel. Euterpe heet zij, en volgens de Griekse mythologie bespeelt zij de aulos (dubbelfluit) waarop zij lyrische poëzie begeleidt en is zij tevens de muze van het lierdicht. Net als de andere acht muzen geboren uit de oppergod Zeus en Mnemosyme, de godin van het geheugen. Het klinkt kuis en afstandelijk genoeg maar kijk eens hoe zij zich soms manifesteerde… Lieve naampjes Terug naar Brahms. Tussen 1853 en 1856 hevig verliefd op Clara. ‘Ik zou je de hele dag wel lieve naampjes willen geven’ – weer zo’n frase uit hun correspondentie. Maar zo zoet was ’t allemaal niet. Clara Schumann, geboren Wieck, was de vrouw van Robert Schumann. Die 22

was Brahms’ beste vriend. Schumann was psychisch labiel; hoorde stemmen, deed een zelfmoordpoging door in de Rijn te springen, werd opgenomen in een inrichting en stierf daar enkele jaren later onder ellendige omstandigheden. Het huwelijk van de Schumanns was heel goed. Ze waren elkaars grote liefde; Schumann had het jonge meisje indertijd met een rechtszaak aan haar tyrannieke vader, die haar egoïstisch als wonderkind exploiteerde, moeten ontworstelen. En zij had Robert geïnspireerd tot talloze liederen en pianostukken, met de Fantasie opus 17 als hoogtepunt waarover Schumann had gezegd:

‘Het eerste deel is wel het hartstochtelijkste wat ik ooit heb geschreven, een diepe klacht om jou’ ‘Het eerste deel is wel het hartstochtelijkste wat ik ooit heb geschreven, een diepe klacht om jou’ (vader Wieck lag nog dwars). En binnen zo’n situatie zal dan je inspiratie alleen maar kuis en mooi zijn?! Nou, niet voor iemand als Brahms – loyaal en uiterst bezorgd om zijn beste vriend, de man bovendien die zijn carrière een vliegende start had bezorgd met het artikel Neue Bahnen waarin Schumann hem ‘een uitverkorene’ had genoemd, ‘geroepen om de hoogste uitdrukking van de tijd op ideale wijze uit te spreken…’ in vuur en vlam Clara zette Brahms’ gevoelsleven inderdaad in vuur en vlam. Zij maakte het mooiste, in ieder geval het diepste in hem wakker. En ongetwijfeld inspireerde hij ook haar;

‘Nee, het is om de originele mens, de zo begaafde natuur, het edele hart dat ik zo van hem houd’ uit Clara’s dagboek: ‘Er is de meest volmaakte overeenstemming tussen ons… Het is niet zijn jeugd die mij zo aantrekt, niet, waarschijnlijk mijn eigen gevleide ijdelheid. Nee, het is om de originele mens, de zo begaafde natuur, het edele hart dat ik zo van hem houd.’ Waarbij waarschijnlijk toch ook wel die ‘jeugd’ een rol speelde: de jonge Brahms was een mooie slanke man met lange blonde lokken. In feite echter bleek het hevigste ‘Clarajaar’, 1855, één van Brahms’ minst productieve. Maandenlang schreef hij niks, verlamd door liefde, schuldgevoel, bezorgdheid, weg uit Düsseldorf? of juist blijven? helpen? afstand nemen? Zes kleine pianostukjes was alles wat ‘de muze’ hem toen bracht… Nooit meer zo’n passie Maar als gezegd, in die Sturm und Drangperiode ontstond ook een pianokwartet. Heftige muziek. Brahms borg het manuscript weg. Zoals hij ook zichzelf wegborg en vertrok na Schumanns dood en hij voor de jonge weduwe had gedaan wat hij kon. De jongeman vestigde zich voor drie jaar in een afgelegen en ingeslapen oord, het hof van Detmold in het Teutoburger Wald waar in ieder geval geen Schumanns woonden. Rust; en liefst nooit meer zo’n passie. In 1873, een kleine twintig jaar later, ontving Brahms’ uitgever Fritz Simrock een pakketje noten. Een flink pakketje. Plus een

2014

briefje: ‘Op het omslag van het stuk moet u een plaatje zetten, namelijk van een hoofd met een pistool ertegen gedrukt. Nu kunt u zich iets bij de muziek voorstellen! Met dit doel zal ik u mijn foto sturen.’ Het was het Derde pianokwartet opus 60, een drastische herziening van het oude cis klein kwartet. ‘Werther-kwartet’ heet het soms, naar de beroemde roman van Goethe waarin de jonge hoofdpersoon zich een kogel door zijn hoofd schiet om een ongelukkige liefde voor een getrouwde vrouw. ‘Slechts een curiosteit’, relativeerde Brahms het meesterlijke kwartet. Ironie. Afstand nemen. Nooit meer in de buurt komen. Al die tijd na die gebeurtenissen in Düsseldorf had hem de moed ontbroken de oude onstuimige noten weer onder ogen te komen. Pas in de winter van 1872-73, alleen, in zijn karige appartement aan de Karlgasse in Wenen, maakte hij het stuk af. Was ooit de nabijheid van Clara ‘nodig’ geweest voor de eerste inspiratie, hij moest zo ver mogelijk bij haar weg zijn, veilig teruggetrokken in zijn vrijgezellenkamers, om die tot levensvatbare kunst om te vormen. • Op maandag 20 janauri, tijdens het concert in Tilburg, zijn zowel het pianokwartet van Brahms als de liederen van Schumann te horen.

Johannes Brahms

23

DOOR Eveline aan de Wiel

STORIONI FESTIVAL

2014

Het kan een vrouw zijn, maar ook de natuur of een componist: Henk Neven heeft niet één muze, maar meerdere inspiratiebronnen. Zo was de bariton op een zomeravond in Frankrijk een lied aan het leren dat begon met ‘in gold’nen Abendschein’ toen de zon toevallig net onderging. ‘Adembenemend mooi, alsof de lucht van goud was. Op zo’n moment komt muziek echt naar je toe.’ ‘Hij weet de luisteraar met zijn zang te raken’, schreef de adviescommissie van de Nederlandse Muziekprijs in 2010 over Henk Neven, wiens spectaculaire carrière dat jaar werd bekroond met de prestigieuze muziekonderscheiding. Zeven jaar eerder studeerde de Nederlandse bariton cum laude af aan het conservatorium in Amsterdam. Neven zingt liederen en oratoria, treedt op met orkesten en vertolkt glansrijke hoofdrollen in opera’s in binnen- en buitenland. Tijdens het Storioni Festival is Henk Neven dit jaar te zien bij het Openingsconcert, het Wandelconcert in Breda en het concert in Helmond. Inspirerende concerten Henk Neven leerde een aantal jaar geleden Bart van de Roer als eerste van het trio kennen. Een programmeur van De Doelen in Rotterdam koppelde de musici op een Schubert/ Schumann-dag, twee van Nevens favoriete componisten. De klik met Van de Roer was er meteen, en ook met Marc en Wouter Vossen, die de bariton later ontmoetten, bleek het goed te klikken. Niet alleen muzikaal, maar zeker ook op persoonlijk vlak. Bijna vanzelfsprekend werd Henk Neven gevraagd voor het Storioni Festival, een uitnodiging die hij graag accepteerde. Het Storioni Festival inspireert Neven. ‘Als bariton doe ik veel liedrecitals, vaak met piano. Maar bij het Storioni Festival zijn bijvoorbeeld concerten met zang, strijkkwartet én piano – niet een hele avond alleen zang, of alleen strijkkwartet. Die manier om muziek uit te voeren is eigenlijk veel natuurlijker.’ 24

Naast het festival heeft Neven tal van andere inspiratiebronnen. ‘Soms raak ik geïnspireerd door iemand die ik ontmoet, een componist, of een uitvoerder. Maar ook de natuur kan voor mij een inspiratiebron zijn. Heel vaak is het ook een fantastische uitvoering van Bach. Zo zijn er een paar constanten, en veel variabelen. Dat is ook het mooie van muziek: dat je als musicus steeds op een andere manier geïnspireerd raakt; er zijn steeds nieuwe ‘muzen’ die je voeden.’ Ontmoetingen Dit jaar keert Henk Neven vol enthousiasme terug naar het Storioni Festival. Wat hem ieder jaar weer opvalt, is de sfeer. ‘Zowel voor als achter de coulissen is die fantastisch. Het publiek is trouw en betrokken: dat is voor ons als musici heel motiverend. En waar het bij festivals meestal zo is dat de ene musicus gaat en de andere opkomt, werken we bij het Storioni Festival veel samen. Je ontmoet echt vrienden.’ •

Henk Neven

‘Soms komt muziek naar je toe’ 25

DOOR Paul Janssen

STORIONI FESTIVAL

2014

storioni

academy

Inspiratie, ondersteuning en mentorschap

Winnaars Ensemblewedstrijd 2013 met jury en Storioni Trio

De Storioni Academy, een vast onderdeel van het Storioni Festival, is voor het publiek misschien een verborgen parel in het concertaanbod van het festival. Voor zowel amateur- als professionele musici is het juist steeds meer een onmisbare ‘school voor de kamermuziek’. Een beknopte blik op het hoe en waarom en de inhoud van deze passie van het Storioni Trio.

Wouter Vossen nu’, Marc en ik zijn van huis uit kamermuziek gaan maken. Eerst met onze moeder en later met Bart. We hebben daarin thuis heel veel coaching gehad. Tijdens onze opleiding aan het conservatorium ontdekten we dat het zowel met het viool- als celloonderwijs prima in orde is, maar dat de professionele begeleiding op het gebied van kamermuziek nog uitgevonden moest worden.’ ‘De focus ligt helemaal op het hoofdvak’, voegt Marc toe. ‘De kamermuziek drentelt er echt achteraan.’ ‘En er is inmiddels wel een Strijkkwartetacademie die heel erg goed werk doet, maar er is geen ‘trioschool’ en al helemaal geen algemene kamermuziekopleiding’, gaat Wouter verder. ‘Wij hebben met het Storioni Trio inmiddels ruime ervaring, die willen wij graag delen met de volgende generaties.’ En dat werkt. Hoewel de leden van het trio door een drukke agenda en ook nog een eigen onderwijspraktijk niet de tijd hebben om de muziekscholen wekelijks te bezoeken, blijft ook het contact met de amateurmusici van groot belang. ‘We proberen het binnen de context van het festival zo goed mogelijk in te vullen en de ensembles een stap verder te helpen. En dat levert vaak waardevolle en ontroerende momenten op.’

Het thema van dit zevende Storioni Festival ligt het trio ongetwijfeld na aan het hart: muze en mecenas verwijst naar inspiratie, naar ondersteuning, maar ook naar mentorschap. En dat is precies wat het trio met de Storioni Academy, een belangwekkend onderdeel van het festival, wil bieden. De Academy voorziet immers in coaching op vele niveaus, van muziekschoolleerling tot masterstudent, en in de inmiddels hoog aangeschreven Ensemble Wedstrijd. De strijd om de Storioni Toonzaal Prijs voor ensembles die het Storioni Trio samen met De Toonzaal in ’s Hertogenbosch organiseert, is niet alleen een platform waar jonge ensembles zich kunnen presenteren en profileren, maar ook een competitie die voorziet in uitgebreide coaching en begeleiding. ‘Het is onze manier om iets terug te geven aan jonge muzikanten’, zei Wouter Vossen al eens. ‘We willen door het organiseren van masterclasses, workshops en andere activiteiten zo veel 26

mogelijk van onze kennis doorgeven aan de jongste generatie.’ Naast de ensemblewedstrijd coacht het Storioni Trio in de week voorafgaand aan het festival amateurmusici van onder andere het Centrum voor de Kunsten in Eindhoven, Kunstkwartier in Helmond, Factorium in Tilburg en Art4U Kunsteducatie in Veldhoven, Bergeijk en Eersel in hun ensemblespel. Daarnaast biedt het trio de amateurmusici de gelegenheid voor een concert en ontmoetingen met de topmusici die te gast zijn tijdens het festival. En composer in residence en klarinettist Jörg Widmann geeft een masterclass voor gevorderde conservatoriumstudenten.

Ensemblespel centraal Ook tijdens deze masterclass staat de kamermuziek, het ensemblespel centraal, want dat is en blijft de raison d’etre van de Storioni Academy. ‘Die reden is heel simpel’, zegt

Helpende hand in disguise De contacten met de amateurs en talenten zijn de broers Vossen net zo lief als het werken met de professionele musici. ’We zijn de Storioni Academy niet begonnen om kampioenen te kweken’, zeggen ze nagenoeg in koor. ‘We willen de kamermuziek promoten. En dat zijn we eigenlijk gaan doen in de hoedanigheid van conservatoriumdocent: wij kunnen een helpende hand bieden, de weg wijzen. Dat is wat we in de praktijk hopen te brengen.’ En dat geldt eigenlijk ook voor de ensemblewedstrijd, een ‘helpende hand in disguise’, zoals Marc het noemt. ‘Ook hier geldt dat we liever een breed deelnemersveld hebben dan een titanenstrijd van grote kampioenen. En dat lijkt met de vierde editie van de wedstrijd voor de deur steeds beter te lukken.’ Zoals elke competitie moest ook deze ensemblewedstrijd zich bewijzen. ‘In het begin moesten we de studenten echt mobiliseren om mee te doen, daar waren we wel verbaasd over’, zegt Wouter. ‘Het is immers een goede mogelijkheid om als ensemble te groeien. Inmiddels wordt het deelnemersveld steeds groter en komen er echt fantastische jonge ensembles langs.’ •

‘Een verborgen parel in het concertaanbod van het Storioni Festival’ 27

DOOR Paul Janssen

Maxim Shalygin mag zich de eerste jonge componist van het Storioni Festival noemen die voortkomt uit een unieke samenwerking met de Gaudeamus Muziekweek. De in Nederland werkende componist betoverde vorig jaar vriend en vijand met zijn werk, kreeg een Eervolle vermelding en mag zich nu uitgebreid presenteren. Een bijzondere ontdekking.

Maxim Shalygin

‘Ik zoek altijd naar de juiste manier om schoonheid uit te drukken’

Iemand die niet extreem academisch modernistisch is, die de klassieke traditie op een bijzondere manier met de hedendaagse muziek combineert, die direct aanspreekt en die een nieuw werk kan schrijven dat zowel in het Storioni Festival als tijdens de Gaudeamus Muziekweek op zijn plek is. Het zijn niet de minste eisen. Maar de eerste officiële samenwerking tussen het Storioni Festival en de Gaudeamus Muziekweek, die tot stand is gekomen op initiatief van artistiek manager van Muziekgebouw Eindhoven

28

STORIONI FESTIVAL

2014

Frank Veenstra, heeft een klinkende naam opgeleverd: de in Nederland werkende Oekraïense componist Maxim Shalygin. Tijdens de Gaudeamus Muziekweek 2012 kreeg hij een Eervolle vermelding voor zijn Symfonie voor viool solo Letters to Anna, een even wonderlijk als wonderschoon werk voor viool solo dat de luisteraar een half uur lang op het puntje van zijn stoel brengt. ‘Als je de eerste pagina ziet denk je: moet dat een half uur duren’, zegt Henk Heuvelmans, directeur van Gaudeamus Muziekweek over het werk. ‘Maar hij weet je doorlopend mee te slepen.’ En dat is logisch, want zoals alle werken van Shalygin is het een buitengewoon melodisch en emotioneel geladen stuk dat direct onder de huid gaat zitten. Namen als Henryk Górecki, Arvo Pärt en Giya Kancheli dringen zich op, maar Shalygin klinkt organischer, klassieker, folkloristischer, alsof ook Bela Bartók en György Kurtág een woordje meespreken. Vandaar dat Maxym Shalygin werd voorgedragen om namens Gaudeamusnamens Gaudeamus als jonge componist van het Storioni Festival te fungeren. ‘Ik heb al wat schetsen, maar het is in dit stadium moeilijk te omschrijven waar het naar toe gaat. Elk stuk dat ik schrijf gaat een eigen leven leiden – zo kan het ook mij verrassen. Ik ben altijd op zoek naar de verborgen schoonheid.’ Passie, pijn en schoonheid, noemt de 28-jarige componist de belangrijkste trefwoorden van zijn nog prille oeuvre. ‘Schoonheid is het meest lastig te vinden’, zegt hij. ‘Maar het is de factor die alle andere parameters onder één noemer vangt. Schoonheid verbindt. Ik zoek altijd naar de juiste manier om schoonheid te kunnen uitdrukken. Als je jezelf vertrouwt, kun je verder gaan in die zoektocht en het materiaal voor zich laten spreken. Dat is wat vaak verloren is gegaan in de > 29

STORIONI FESTIVAL

DOOR Eveline aan de Wiel

‘Het gaat er niet om met wat voor middelen je iets zegt, het gaat om de kracht van de boodschap’ tweede helft van de 20ste eeuw. De taal en de techniek werden belangrijker dan de boodschap, dat probeer ik altijd te voorkomen. Het gaat er niet om met wat voor middelen je iets zegt, maar het gaat om de kracht van de boodschap. Ik schrijf op dit moment veel voor percussie. Het zijn nog studies die eigenlijk nergens over gaan. Ik ben de instrumenten aan het ontdekken om zo de sleutel te vinden om te kunnen uitdrukken wat ik eigenlijk wil zeggen. Je moet je als componist nu eenmaal ontwikkelen en je kunt daarbij niet altijd op het allerhoogste niveau acteren.’ De ontwikkeling van Shalygin gaat ondanks zijn voor een componist jeugdige leeftijd al een flinke tijd terug. Als zesjarig jongetje kreeg hij een bayan in zijn handen en hij was verkocht. Alleen wilde hij bij elk stuk dat hij speelde wel iets veranderen, de werken naar zijn eigen hand te zetten. Toen hij twaalf jaar oud was startte hij voor het eerst met een leeg vel muziekpapier. ‘Ik begon echt te componeren. Het was een heel ambitieus stuk dat Battle in the Field heette. Toen is mijn passie voor het componeren voorgoed gewekt. Ik heb ook het geluk gehad dat ik meteen goede docenten trof. Zij leerden mij de regels van de harmonie en brachten mij begrip voor de historie bij. Dat is belangrijk: een goede docent kan niet helpen bij het componeren – daarvoor is dat te individueel – maar hij kan wel van groot belang zijn bij het ontwikkelen van je smaak.’ 30

Nadat hij zijn studie in Kiev voltooid had, trok hij naar Nederland vanwege het muzikale klimaat en de docenten aan het Koninklijk Conservatorium van Den Haag. Hij studeerde bij Cornelis de Bondt en Diderik Wagenaar die hem zijn ‘eigenheid lieten bewaren en de middelen aanreikten om die zoveel mogelijk naar buiten te brengen’. En daarvan kon hij vorig jaar tijdens de Gaudeamus Muziekweek de vruchten plukken. ‘Ik voel mij enorm gesteund door de Eervolle vermelding. De Gaudeamus Muziekweek is een zware competitie en het is al een hele kunst om in de finale te komen. Het heeft er rechtstreeks toe geleid dat ik nu componist ben van het Storioni Festival. Het is geweldig om een prijs van een gerenommeerde organisatie en een uitnodiging van een even belangwekkend festival achter je naam te hebben staan. Dat geeft vertrouwen waardoor mensen sneller geneigd zijn om je een opdracht te geven. Dergelijke steuntjes in de rug zijn van levensbelang voor een jonge componist.’ •

2014

Presentator bij Radio 4

Lex Bohlmeijer Twee jaar op rij presenteerde radiomaker Lex Bohlmeijer het Storioni Café, waarbij musici in een informele setting inzichten en anekdotes delen met het publiek. Geïnspireerd door de Vlaamse auteur en taalkunstenaar Ivo Michiels schrijft Bohlmeijer zijn teksten niet uit; liever werkt hij met steekwoorden. ‘Als je met de grootste zorg en aandacht je woorden kiest, valt de afstandelijkheid weg en komt er iets moois voor in de plaats: er ontstaat een heel ander soort contact.’

Lex Bohlmeijer volgde een universitaire literatuurstudie in Leiden, reisde de wereld rond als professioneel danser bij een modernedansgroep en stortte zich op het schrijven en regisseren van toneelstukken voordat hij uiteindelijk als radiomaker aan de slag ging bij Radio 4. Als liefhebber van muziek en presentator van het Storioni Café kijkt Bohlmeijer elk jaar weer uit naar het Storioni Festival. Niet in de laatste plaats vanwege de prachtige programma’s met bijzondere combinaties van topmusici en werken van het hoogste niveau. Eén keer deed hij zelf mee, als verteller van een sprookje, geschreven

door de schoonvader van Wouter Vossen. ‘Heel speciaal,’ vindt Bohlmeijer. ‘De uitvoering staat zelfs op de jubileum-cd.’ Heksenketel Op Radio 4 is Bohlmeijer nog altijd te beluisteren als presentator van verschillende programma’s, zoals het dagelijkse programma Amoroso van de NCRV en het Avondconcert van Omroep MAX. Voor dat laatste programma deed de radiomaker vorig jaar eenmalig live verslag van het Storioni Festival vanuit de kleedkamer van Wouter, waarbij hem een uniek kijkje achter de schermen van het > 31

STORIONI FESTIVAL

2014

Het concert Storioni in Tilburg van maandag 20 januari en het concert Composer in Residence van dinsdag 21 januari worden rechtstreeks uitgezonden in het MAX Avondconcert tussen 20.00 en 23.00 uur. Het Stersolistengala van 18 januari wordt opgenomen voor een latere uitzending. festival werd gegund. De radiomaker was getuige van ‘een enorme heksenketel van musici die weinig tijd hadden om veel te doen’. ‘Er heerste een koortsachtige opwinding van op het laatste moment nog even repeteren, snaren spannen en elkaar succes wensen. Vlak voor mijn uitzending kwam Wouter de kleedkamer binnen om naast mij zijn overhemd te strijken, waarbij uiteindelijk de hulp van zijn broer Marc ingeroepen werd. Een verrassende inleiding voor mijn programma!’ achter de schermen ‘De sfeer van het Storioni Festival is ontspannen en maakt het publiek nieuwsgierig, dat is de charme van het festival’, vindt de presentator. Vorig jaar ging Bohlmeijer de uitdaging aan om eerst het Storioni Café en daarna op het podium voor het publiek én live op de radio het Avondconcert te presenteren. ‘Dat lijkt misschien eenvoudig, maar dat is het niet. Ik kondigde enthousiast het 32

concert aan van strijkkwartet Zapp4 met medewerking van onder anderen Eric Vaarzon Morel, een gitarist waar ik groot fan van ben, maar vervolgens bleef het podium leeg. Bleek dat de eerste violist nog iets klaar moest zetten, dus aan mij de taak het gat te dekken van een minuut of vijf. Achteraf schoot me te binnen dat het allemaal opvallend goed bij het thema paste: improvisatie. Maar het was geen vooropgezet plan; zo gaan die dingen soms.’

‘De sfeer van het Storioni Festival is ontspannen en maakt publiek nieuwsgierig, dat is de charme van het festival’

Inspiratiebronnen Improviseren is voor Bohlmeijer geen probleem. ‘Dat doe ik graag. Toen ik aan de slag ging als presentator bij Radio 4 vond ik de programma’s stoffig en oubollig; dat imago wilde ik doorbreken. Ik heb mijn eigen weg gezocht door er bewust voor te kiezen geen teksten uit te schrijven, maar gewoon te vertellen en op zoek te gaan naar de juiste woorden.’ Grote voorbeelden zijn voor Bohlmeijer helden uit de literaire wereld, zoals schrijver Ivo Michiels. ‘Zijn werk gaat over originele woordkeuzes, over avontuurlijkheid en experimenteren met taal. Voor mij als radiomaker en liefhebber van literatuur is Michiels een bron van inspiratie, om mezelf te dwingen in mijn teksten zoveel mogelijk woorden te gebruiken die niet clichématig of afstandelijk zijn.’

Betrokkenheid Een presentator die Bohlmeijer bewondert om zijn vermogen de juiste woorden te kiezen, is Mart Smeets. ‘Een wonderlijke keuze misschien, maar hoewel Smeets een ijdel man is, heeft hij mij in zijn carrière als sportjournalist vaak verrast door ongelooflijk knap verslag te doen van de finale van een wielerronde of een spannende schaatswedstrijd. Ik vind dat wij radiopresentatoren, als we over klassieke muziek praten, iets kunnen leren van de betrokkenheid van Mart Smeets, zijn manier van verhalen vertellen. En het literaire lef van Ivo Michiels. Het zorgvuldig kiezen van woorden is een kwestie van in het diepe springen, van improvisatievermogen en aandacht besteden aan taal. En maak je fouten? Fouten maken is niet erg, want op de radio kun je fouten herstellen. Zorgvuldig aandacht besteden aan taal levert een bijzonder contact op dat voor mij heel wezenlijk is.’ •

33

STORIONI FESTIVAL

2014

Gulle gever, eervol ontvanger:

34

de mecenas 35

DOOR Stephen Westra

Gaius Cilnius Maecenas: begunstiger van de kunsten

We leven in barre tijden. Den Haag beveelt: 300 miljoen bezuinigen op kunst. Dat is niet niks. Inmiddels merken we de gevolgen en zie je, wanhopig strijdend en naar adem happend, orkesten en ensembles kopje onder gaan. Kunst willen wij wel, geld is er helaas niet meer. Want het is crisis. Hoe hebben we het toch eigenlijk altijd kunnen redden, vóór de overheid zijn steentje bijdroeg? Ja, het lijkt zelfs of kunstenaars het indertijd, toen er nog geen overheid bestond, soms redelijk comfortabel hadden… Zomaar even een vraag. Wat zouden wij nog van de klassieke Romeinse wereld weten als er niet ooit een Vergilius en een Horatius hadden geleefd? Dankzij Vergilius’ epos Aenaes weten wij hoe het verder ging na de Trojaanse oorlog. Maar hier zit een andere vraag achter: wat zouden deze dichters zijn geweest als toen niet een zekere Gaius Cilnius Maecenas, een steenrijke Romein, raadsheer van keizer Augustus, had ingezien dat deze mannen niet van de pen konden leven en een stevige greep in zijn schatkist had gedaan om ze te steunen? Naar hem is het verschijnsel ‘mecenas’ vernoemd: begunstiger van de kunsten. Velen volgden zijn voorbeeld; er trekt door de geschiedenis een stoet van gulle gevers. De eerste opera in de geschiedenis zou er bijvoorbeeld niet geweest zijn als niet de bankiersfamilie De Medici uit Florence goed had begrepen dat je geld niet alleen aan weelde,

36

STORIONI FESTIVAL

2014

lekker eten en oorlogvoeren hoefde uit te geven. De componist van Euridice, Jacopo Peri, stond in 1588 op de loonlijst van groothertog Ferdinando. De vele ducaten voor

Niet geld verdienen maar geld geven was hun dagelijkse bezigheid zo’n grote productie had Peri zelf echt niet even opgehoest. So nebenbei financierden de Medici’s trouwens ook nog de Galleria degli Uffizi – dat prachtige museum vol Rembrandts, Caravaggio’s, Titiaans enz. die inmiddels miljoenen mensen een ervaring van onschatbare waarde hebben bezorgd. Geen ondankbare taak hoor, mecenas zijn. Je kreeg er echt meer voor terug dan je er in stak. Olivier B.Bommel Niet geld verdienen maar geld geven was hun dagelijkse bezigheid. Want dat bleef noodzakelijk, ook toen eind 18de eeuw de middenstand opkwam en daarmee zoiets als het ‘zelfstandig ondernemerschap’. Beethoven, wel genoemd de eerste zelfstandige kunstenaar (dat is: niet voor zijn brood aan een bepaald hof verbonden) mocht dan één van de beroemdste musici van zijn tijd zijn – dat er ene prins Nicolaus Galitzin was die wat kwartetten bij hem bestelde en toen als een soort Olivier B. Bommel een stapeltje banknoten trok met de woorden: ‘Zegt u maar ho’ (nu ja, zijn echte woorden waren ‘vraag wat u goeddunkt’ en hij betaalde in goud) was toch mooi bittere noodzaak. (’s Prinsen kunstliefde ging zó ver, dat dan niet Beethoven maar wel hijzelf bankroet ging. Maar de wetenschap geniale scheppingen als de Grosse Fuge te hebben gefinancierd heeft hem vast tot ver over het graf getroost.) > 37

STORIONI FESTIVAL

U krijgt 20.000 francs Kleurrijke lieden zaten ertussen. Madame Natasja von Meck, de multimiljonairsvrouw die Tsjaikovski jaarlijks 6000 roebel doneerde als hij haar maar brieven schreef

En hoe willig was Winnaretta Singer, Prinses Edmond de Polignac! en ze elkaar nooit in levenden lijve zouden ontmoeten (!). En hoe willig was Winnaretta Singer, Prinses Edmond de Polignac! Een vrouw zo extravagant en in luxe badende als haar naam doet vermoeden. Zelfs als twintigste kind van de fabrikant van de Singer naaimachines kon ze nog bakken geld uitgeven, deze Winnaretta, ‘Winny’ voor vrienden, waarvan ze er begrijpelijkerwijs heel wat had. Onder hen de jonge Francis Poulenc die in de jaren ‘30 regelmatig haar Parijse salon – ook een vorm van kunstpatronage overigens – bezocht en vroeg of ze zijn Concert voor twee piano’s wilde ‘subsidiëren’. Haar antwoord: ‘Het spijt me dat ik u niet heb gezien voordat u vertrok om u te verzoeken een werk voor mijn ‘verzameling’ te schrijven die zoals u weet bestaat uit Renard, El retablo de Maese Pablo, Socrate enzovoorts. Het zal me een genoegen zijn uw naam toe te voegen aan de lijst met Stravinsky, de Falla en Satie. Mijn voorstel is dat u voor dit werk de som van 20.000 francs krijgt plus 5.000 franc voor een uitvoering bij mij thuis…’ ‘lex, doe iets!’ Bestaan zulke mensen tegenwoordig nou echt niet meer? Althans niet in Nederland? Zijn ze uitgestorven, mannen als de rijke, in Wenen wonende Leidse diplomaat Gottfried van Swieten die het als zijn eer zag Konstanze 38

Mozart financieel te ondersteunen toen haar echtgenoot op zijn 36ste in een armengraf verdwenen was? Of koning Willem III, die veel geld uittrok voor de opleiding van jonge musici? Onze Willem-Alexander mag zich dan geen Willem IV noemen omdat hij niet geassocieerd wil worden met deze verder weinig charmante man (hij liet het aansteken van zijn dagelijkse sigaar graag over aan een bediende) – toch zou je willen uitroepen: ‘Alex, doe ook ‘s iets!’ Nou, misschien… Het Storioni Festival mag inmiddels bogen op een klein netwerk van mecenassen; de prachtige viool van primarius Wouter Vossen, een Laurentius Storioni uit 1794, werd betaald door de Stichting Elise Mathilde Fonds – die ook Janine Jansen ‘even’ haar Stradivarius bezorgde…

Je hoeft niet bijzonder rijk te zijn om mecenas te worden En een tijdje terug konden we in dagblad Trouw lezen over iemand als de civiel ingenieur Pieter Lanser. Die besloot het geld van het nabestaandenpensioen van zijn vrouw in te zetten om Thomas Beijer financieel bij te staan – een veelbelovende jonge pianist die u zich misschien nog herinnert van het Storioni Festival 2010. ‘Je hoeft niet bijzonder rijk te zijn om mecenas te worden,’ zegt Lanser. ‘Als je jaarlijks tien procent van je inkomen overhoudt, kun je daar een goede bestemming voor zoeken. Bijvoorbeeld als mecenas.’ En Beijer is hem ontzettend dankbaar: ‘Zonder Pieter had ik mijn nieuwe cd nooit kunnen opnemen. Een bank gaat me dat geld heus niet voorschieten.’ •

2014

exclusieve Storioni Festival-tassen, vesten en design-kopjes

Tien dagen lang de mooiste kamermuziek, spraakmakende muzikale gasten, Storioni Café’s, wandel- en koffieconcerten… Kwaliteit en variatie te over. Toch ontbrak er nog iets aan het Storioni Festival. Merchandise. Zoals het een echt festival betaamt. Om het Storioni Festival nóg meer dat typische festivalgevoel te geven, voor musici én publiek, is er voor deze zevende editie aandacht besteed aan heuse merchandise. Er zijn bijvoorbeeld unieke tassen, warme vesten én exclusieve espressokopjes te koop. Shoppers en beach bags Kent u ze nog, de metershoge promotiebanners die tijdens de vorige editie aan de gevel van het Muziekgebouw hingen? Kunstenares Ellen Willink maakte van deze immens grote zeildoeken unieke shoppers en beach bags. Zo vindt u een stukje Storioni Festival – óf Marc, Bart of Wouter – terug in een prachtige, duurzame tas. Zoek de mooiste uit! Design kopjes Dankzij de samenwerking tussen het Storioni Festival en het netwerk made for talent worden exclusieve espressokopjes voor het festival ontworpen. made is hét Eindhovens netwerk voor wie van muziek, kunst en design houdt. Het netwerk ondersteunt en inspireert talentvolle professionals die samen een ‘community of inspiration and talent’ vormen.

Doreen Westphal is de dirigent van het hele productieproces

Het Storioni Festival en made staan beide voor talentontwikkeling op niveau. Een samenwerking was snel gevonden. Zo ontdekte het Storioni Festival de bij made aangesloten kunstenares Doreen Westphal (Köthen, Oost-Duitsland 1970). Zij is afgestudeerd aan de Design Academy Eindhoven en heeft een passie voor ontwerp en specifiek voor het fabricageproces van producten. Doreen ziet zichzelf als dirigent van het hele productieproces. Ze experimenteert met materiaal en creëert tijdloze objecten, die eerlijk, innovatief en klaar voor de toekomst zijn. Dat belooft wat voor de espressokopjes die zij speciaal voor het Storioni Festival ontwerpt! Net als de vesten en tassen, zijn ook deze design-kopjes te koop tijdens het festival!

Meer informatie over made: www.madefortalent.nl (0)40 26 55 645

39

PROGRAMMA

STORIONI FESTIVAL

2014

Publiekswinnaar Storioni Toonzaal Prijs

wo 15 jan Finale-avond ensemblewedstrijd

Openingsconcert 2013

> De Toonzaal Den Bosch

vr 17 jan

20.00 uur Concert 20.00 uur finalist 1 20.30 uur finalist 2 pauze 21.15 uur finalist 3 + optreden Storioni Trio (tijdens juryberaad) 22.15 uur Uitslag

Het Storioni Festival: zoveel méér dan ‘alleen maar’ mooie concerten… Vanavond is de finale van de Storioni Ensemblewedstrijd, in samenwerking met Muziekcentrum De Toonzaal. Jong talent krijgt de kans boven te komen drijven. Spannend!

Openingsconcert Nino Gvetadze

do 16 jan

Sneak preview-concert

> Muziekgebouw Eindhoven | Kleine Zaal 12.30 uur W.F. Bach Duet in F Aldo Baerten fluit, Hans Wolters hobo Haydn Pianotrio in fis, Hob. XV:26 Storioni Trio Schumann Märchenbilder Gareth Lubbe altviool, Nino Gvetadze piano Mjaskovski Cellosonate nr 2 Torleif Thedéen cello, Bart van de Roer piano

> Muziekgebouw Eindhoven | Kleine Zaal 19.30 uur Storioni Café 20.15 uur Concert Schubert Die Tages Weihe Nederlands Kamerkoor Widmann Liebeslied Aldo Baerten fluit, Hans Wolters hobo, ntb klarinet, Svetlin Roussev viool, Gareth Lubbe altviool, Marc Vossen cello, Alexandre Esperet percussie, Sepp Grotenhuis piano Schumann Vier Doppelchörige Gesänge Nederlands Kamerkoor Dohnanyi Serenade Svetlin Roussev viool, Gareth Lubbe altviool, Torleif Thedéen cello pauze

Muzikale ‘amuse’ met muziek van ‘papa’ Haydn, grondlegger van het moderne pianotrio. De puisant rijke vorst Esterházy was een echte mecenas en stelde hem in staat vele prachtige werken te componeren. Ook te horen: cellosonate van Nikolaj Mjaskovski, een bijna vergeten componist, verdrukt door Tsaar en communisme.

Chopin Grand duo concertant Torleif Thedéen cello, Nino Gvetadze piano Rheinberger Die Nacht Storioni Trio, Dana Zemtsov altviool en Nederlands Kamerkoor Widmann Air Hervé Joulain hoorn Mendelssohn Pianotrio nr 2 Storioni Trio

40

Pianotrio met kamerkoor? Dat kan alleen op het Storioni Festival! Daarom een fraai werk van de 19de-eeuwse Liechtensteinse (!) componist Josef Rheinberger. Verrassend ook de serenade van Hongaar Ernö von Dohnanyi. Composer in residence Jörg Widmann staat nog niet zelf op het podium (dat komt nog) maar is er alvast wel met twee composities. Vooraf: Storioni Café!

Muziekgebouw Eindhoven Muziekgebouw Frits Philips Eindhoven is een eigentijds muziekgebouw met een internationale allure. Een akoestische toplocatie die een grote aantrekkingskracht uitoefent op wereldbefaamde orkesten en solisten. Jaarlijks vinden ruim 160.000 muziekliefhebbers hun weg naar dit bijzondere gebouw in het hart van Eindhoven. Het Muziekgebouw programmeert per concert-seizoen 350 concerten in alle genres, van klassiek tot wereldmuziek en van pop tot jazz. Bezoekers beleven een ambiance waarin de sfeer en beleving van de foyers aansluit bij die van de concertzalen. Samen met het Storioni Trio organiseert Muziekgebouw Eindhoven het Storioni Festival.

> Muziekgebouw Eindhoven

Heuvel Galerie 140 | 5611 EE Eindhoven T. (040) 244 20 20 www.MuziekgebouwEindhoven.nl www.StorioniFestival.nl 41

PROGRAMMA za 18 jan

Stersolistengala > Muziekgebouw Eindhoven De Lage Landen Zaal 19.30 uur Storioni Café 20.15 uur Concert Lully Marche pour la céremonie turque Meta4 Quartet Mozart Concert voor 2 piano’s Kristian Bezuidenhout & Bart van de Roer piano Irish Chamber Orchestra Alakottila Fidler Jusslin’s Tune Meta4 Quartet Saint-Saëns La Muse et le Poète Wouter Vossen viool, Marc Vossen cello & Irish Chamber Orchestra Händel/Halvorssen Passacaglia Svetlin Roussev viool, Torleif Thedéen cello pauze Saint-Saëns The Wedding Cake Lucas Jussen piano & Irish Chamber Orchestra Prokofjev Delen uit Romeo en Julia Lucas Jussen piano Arbos Tres piecas originales: Seguidilla Storioni Trio Mozart Klarinetconcert Jörg Widmann klarinet & Irish Chamber Orchestra

Muzikaal gala! Met grote solisten. Kristian Bezuidenhout en Bart van de Roer kruipen in de huid van broer en zus Mozart tijdens een dubbelconcert, en Jörg Widmann schittert in Mozarts Klarinetconcert, het mooiste ooit voor dit instrument geschreven. En natuurlijk is de dresscode van deze avond gala! 42

STORIONI FESTIVAL

Ster solisten gala

zo 19 jan

zo 19 jan

> Muziekgebouw Eindhoven | Kleine Zaal

> Muziekgebouw Eindhoven | Kleine Zaal

11.00 uur Leerlingen van muziekscholen in Brabant laten - na een workshop van festivalmusici gekregen te hebben - horen wat ze (al) waard zijn.

20.15 uur

Muziekscholenconcert

2014

Masterclass Jörg Widmann

Altijd een feestje én leerzaam, zo’n openbare masterclass. Twee studenten krijgen tips en wijsheid aangereikt door meesterklarinettist Jörg Widmann.

zo 19 jan

Academyconcert > Muziekgebouw Eindhoven | Kleine Zaal 15.30 uur Wagner Siegfried Idyll Svetlin Roussev & Benjamin Marquise Gilmore viool, Dana Zemtsov altviool, Harriet Krijgh cello, Marc Vossen cello, winnaar YPF piano Beethoven Allegretto WoO39 Storioni Trio Kreisler Rondino op een thema van Beethoven Svetlin Roussev viool, Bart van de Roer piano Widmann umdüstert (Nederlandse première) Benjamin Marquise Gilmore viool, Dana Zemtsov altviool, Harriet Krijgh cello, Jurek Dybal contrabas, Fie Schouten basklarinet, Alexandre Esperet percussie, Sepp Grotenhuis piano Mendelssohn Strijkkwartet nr 1 Meta4 Quartet Ruim baan voor jong talent vandaag Winnaars van het Oscar Back vioolconcours, de Cello Biënnale, Tromp Percussion. En, hij/zij is nog niet eens bekend, zó vers is de programmering, van het YPF pianoconcours. Bekende muziek. Maar ook bekend in onbekend jasje: Wagners Siegfried Idyll als kamermuziek.

ma 20 jan

Koffie met de Storioni’s > Muziekgebouw Eindhoven | Stadsfoyer 10.30 uur Arbos Tres piecas originales: Bolero Storioni Trio Beethoven Strijkkwartet opus 127 Meta4 Quartet Op de koffie bij het Storioni Trio – iets nieuws. En iets leuks! Het trio als gastheer. Het verwelkomt u, maar ook het Meta4 Quartet dat zijn favoriete strijkkwartet speelt. 43

PROGRAMMA

STORIONI FESTIVAL

2014

Concertzaal Tilburg

ma 20 jan

Souvenir des Montagnards brengt: Storioni in Tilburg > Concertzaal Tilburg 19.15 uur Storioni Café 20.00 uur Concert Mjaskovski Cellosonate nr 2 Torleif Thedéen cello, Bart van de Roer piano Schumann Märchenbilder Gareth Lubbe altviool, Nino Gvetadze piano Kahlua Ceci n’est pas une balle Alexandre Esperet percussie pauze Schumann/bew. Clara Schumann Liederen Nino Gvetadze piano Brahms Pianokwartet nr 3 Storioni Trio, Gareth Lubbe altviool

Driehoeksverhoudingen zijn iets voor romans. Of voor films. Maar vanavond, het late uur leent zich er ook toe: een muzikale driehoek. En wat voor één. Johannes Brahms was smoorverliefd op Clara Schumann, de wettige echtgenote van Robert. Clara voelde ook voor Johannes, maar Robert en Johannes waren de beste vrienden.… Ach. En wee. Je hoort het in Brahms’ hartstochtelijke derde pianokwartet. Weergaloos.

44

di 21 jan

Kamermuziek van wereldformaat

Composer in Residence

De kamermuziekserie van Koninklijke Souvenir des Montagnards heeft faam verworven tot ver buiten onze landsgrenzen. Vele beroemdheden en talloze gerenommeerde ensembles traden al in Tilburg op. Ook nu nog trekt de concertserie wereldtoppers.

20.15 uur

De serie opende dit jaar met een concert van meesterviolist Shlomo Mintz. Op dinsdag 28 januari treedt het vermaarde Juilliard string quartet in Zuid-Nederland exclusief op in Tilburg. Enkele weken daarna – zaterdag 8 februari – geeft het Ehnes string quartet zijn enige concert in Nederland. De Oekraïense pianiste Valentina Lisitsa doet op 17 maart de Concertzaal in Tilburg aan. Lisitsa slaagt erin een brug te slaan naar jongere generaties, niet alleen door gebruik te maken van nieuwe media als YouTube, maar ook door haar vurige manier van spelen en de manier waarop zij zich presenteert. De kamermuziekconcerten vinden plaats in de Concertzaal te Tilburg. Voor meer informatie en het bestellen van kaarten gaat u naar: www.kamermuzieksouvenir.nl



> Muziekgebouw Eindhoven | Kleine Zaal

Jörg Widmann

Bach Sonate voor soloviool nr 1: Adagio Wouter Vossen viool Widmann Fantasie voor soloklarinet Jörg Widmann klarinet Beethoven Cellosonate nr 4 Torleif Thedéen cello, Finghin Collins piano Widmann Octet Meta4 Quartet, Andreas Schablas klarinet, Pieter Nuytten fagot, Hervé Joulain hoorn, Jurek Dybal contrabas pauze Messiaen Quatuor pour la fin du temps Storioni Trio, Jörg Widmann klarinet

Inspiratie komt van God. Waarschijnlijk. Hij was althans de grootste muze voor uiteenlopende genieën als Bach en Messiaen. Zij vertaalden hun geloof onnavolgbaar mooi in muziek. Dat ging er groots aan toe, maar ook heel klein: beiden bereiken uiteindelijk de volkomen stilte.

45

PROGRAMMA

STORIONI FESTIVAL

2014

Waalse Kerk wo 22 jan

Storioni in Helmond > Onze-Lieve-Vrouwekerk Helmond 19.30 uur Storioni Café 20.15 uur Concert 22.15 uur Storioni Salon Haydn Pianotrio in fis, Hob. XV:26 Storioni Trio

Kasteel van Breda, Nassauzaal

Poulenc Fluitsonate ntb fluit, Piers Lane piano

Wandelconcert Breda

Beethoven An die ferne Geliebte Henk Neven bariton, Piers Lane piano

over de startlocatie. Kaartverkoop via Chassé Theater. 20.00 uur

do 23 jan

> Bezoekers worden per brief geïnformeerd

pauze Beethoven Hoornsonate Hervé Joulain hoorn, Finghin Collins piano

Concert 1 (Waalse Kerk) Zemlinksy, Alma en Gustav Mahler Liederen Virpi Räisänen mezzosopraan, Finghin Collins piano

Shalygin Nieuw werk (wereldpremière) ntb fluit, ntb klarinet, Vladimir Mendelssohn altviool, ntb cello, Alexandre Esperet percussie, Piers Lane piano

Mahler Pianokwartet Storioni Trio, Vladimir Mendelssohn altviool

Rossini Duo Giovanni Sollima cello, Jurek Dybal contrabas

Helmond Onze-Lieve-Vrouwekerk De Onze-Lieve-Vrouwekerk te Helmond is een katholieke koepelkerk in neobyzantijnse stijl. Architect van de kerk was Jos Margry uit Rotterdam, die mogelijk plannen uitwerkte waaraan zijn vader Albert Margry, die in 1911 overleed, was begonnen. De bouw van de kerk begon in 1915. Opdrachtgever was Piet de Wit, een rijke textielbaron uit Helmond. Het gebouw werd in 1928 voltooid. In de kerk bevinden zich schilderingen van de hand van de Limburgse schilder en glazenier Charles Eyck, die tussen 1940 en 1949 zijn aangebracht.

> Onze-Lieve-Vrouwekerk Wilhelminalaan 18, Helmond

46

Hoe verder weg ze was, hoe beter. Tenminste als het om de inspiratie ging. Wie Beethovens ‘Ferne Geliebte’ was, weten we nog steeds niet helemaal zeker – Dorothea? Elise? Maria? Antonie? – maar dat zijn liederencyclus voor haar aangrijpend is, staat buiten kijf. Echt iets voor Nederlands’ mooiste bariton Henk Neven.

Concert 2 (Kasteel van Breda) Benavente Engelenzang (Koninklijke verzamelingen) Terry Riley Sunrise of the planetary dream collector Ragazze Kwartet

Concert 3 ( Evangelisch Lutherse Kerk) Schubert Strijktrio Anton Barachovsky viool, Dana Zemtsov altviool, Giovanni Sollima cello Mozart Fluitkwartet in D ntb fluit, Anton Barachovsky viool, Dana Zemtsov altviool, Giovanni Sollima cello

Het eerste fundament van deze kerk werd gelegd in 1429. Na de grondige restauratie die in 1983 werd voltooid, wordt de kerk, behalve voor diensten, ook gebruikt voor concerten en andere culturele activiteiten. De kerk heeft nu een monumentenstatus. > Waalse Kerk Catharinastraat 83 bis | 4811 XG Breda www.waalsekerkbreda.nl

Kasteel van Breda, Nassauzaal Het Kasteel van Breda ligt in het centrale stadsdeel van Breda aan het Kasteelplein. Sinds 1826 is de Koninklijke Militaire Academie (KMA) gevestigd in het kasteel, waardoor het niet vrij toegankelijk is voor publiek. Maar wel tijdens het Storioni Festival. > Kasteel van Breda Kasteelplein 10 | 4811 XC Breda www.kasteelvanbreda.nl

Evangelisch Lutherse Kerk De Evangelisch-Lutherse Kerk diende aanvankelijk als schuilkerk. Hij werd in 1777 gekocht door de Lutherse gemeente. De bovenbouw werd deels gesloopt en een nieuwe kerk met bijgebouw kwam ervoor in de plaats. De crypte bleef intact en zo bevindt zich onder de kerk nu nog een prachtig betegeld gewelf met zogenaamde spijkertegeltjes... uniek in Zuid-Nederland. De kerk is alleen op afspraak te bezichtigen. > Evangelisch-Lutherse Kerk Veemarktstraat 11 | 4811 ZB Breda T. (076) 514 55 85 [email protected]

De muziek achterna wandelen we door de historische binnenstad van Breda en ontdekken allerlei muzikaal moois. Liederen van femme fatale Alma Mahler-Werfel-Gropius, die haar (eerste) man Gustav zo inspireerde. Fraais uit het archief van het Koninklijk Huis, klinkend in het Kasteel. Om af te sluiten in ‘Wenen’, respectievelijk de Evangelisch-Lutherse Kerk met lichte kost van Mozart en Schubert. 47

PROGRAMMA

STORIONI FESTIVAL

2014

vr 24 jan Wandelconcert Den Bosch > Bezoekers worden per brief geïnformeerd over de startlocatie. Kaartverkoop via Muziekcentrum De Toonzaal en Theater aan de Parade 20.00 uur

Concert 1 (De Toonzaal) Händel Sonate voor 2 violen en basso continuo Anton Barachovsky & Wouter Vossen viool, Bart van de Roer piano Programma door winnaar Storioni Ensemblewedstrijd (bekend op 15 januari)

Concert 2 (Theater aan de Parade) Saint-Saëns Fagotsonate Pieter Nuytten fagot, Finghin Collins piano

do 23 jan

Lunchpauzeconcert

vr 24 jan Koffie met de Storioni’s

> Muziekgebouw Eindhoven | Kleine Zaal

> Muziekgebouw Eindhoven | Stadsfoyer

12.30 uur

10.30 uur

Rimsky-Korsakov Kwintet ntb fluit, ntb klarinet, Pieter Nuytten fagot, Hervé Joulain hoorn, Bart van de Roer piano

Arbos Tres piecas originales: Habanera Storioni Trio

Lekeu Pianokwartet Anton Barachovsky viool, Vladimir Mendelssohn altviool, Marc Vossen cello, Piers Lane piano

Een lunchpauzeconcert is goed voor avontuur. Daarom een kwintet van Nikolaj ‘Sheherazade’ Rimski-Korsakov, en een kwartet van België’s grootste muzikale belofte ooit, de romantische Guillaume Lekeu die helaas al op z’n 24ste stierf.

48

Beethoven Sonate voor piano Finghin Collins

Maak nader kennis met een festivalmusicus. Met koffie, muziek, een talkshow: zo stellen de Storioni’s aan u voor hun grote ontdekking, de Ierse pianist Finghin Collins!

Fauré Elegie & Après un reve Marc Vossen cello, Finghin Collins piano Bizet Petit duo Pieter Nuytten fagot, Marc Vossen cello

Concert 3 (Het Noordbrabants Museum, Statenzaal) Barber Dover Beach Henk Neven bariton, Ragazze Quartet Benavente Engelenzang (Koninklijke verzamelingen) Ragazze Kwartet Storioni Salon De winnaar van de Storioni Ensemblewedstrijd, bekend sinds de avond van 15 januari, laat zich horen! Maar tijdens de muzikale wandeling door de oude binnenstad van Den Bosch presenteren zich ook de Ierse pianist Finghin Collins, de prachtige Nederlandse bariton Henk Neven, fagottist Pieter Nuytten, de vier meiden van het Ragazze Kwartet, de drie Storioni’s en nog veel meer…

Finghin Collins

Muziekcentrum De Toonzaal is gehuisvest in een oude Bossche synagoge. Sinds 2005 wordt hier klassieke en actuele muziek, jazz en wereldmuziek uitgevoerd; er vinden jaarlijks circa 120 concerten plaats. Mede door de intieme sfeer en prachtige akoestiek is De Toonzaal, ook voor topensembles en -musici, een van de meest favoriete podia in Nederland. > Muziekcentrum De Toonzaal Prins Bernhardstraat 4-6 | 5211 HE Den Bosch T. (073) 612 21 23 | www.detoonzaal.nl

Theater aan de Parade ligt in de schaduw van de monumentale Sint Jans-kathedraal, met de eigen achtertuin letterlijk bovenop de 800 jaar oude stadswallen. Al sinds 1836 ligt op deze plek aan de historische Parade een theater. In de culturele huiskamer van Den Bosch kan iedere cultuurliefhebber – van opera tot muziektheater of film – zijn hart ophalen in de grote zaal, de pleinzaal en de TP Bios. > Theater aan de Parade Parade 23 | 5211 KL ’s-Hertogenbosch T. (073) 6809809 [email protected] www.theateraandeparade.nl

Het Noordbrabants Museum herbergt kunst, cultuur en geschiedenis van Noord-Brabant. Het is gevestigd in het voormalig Militair Gouvernement, een statig gebouw met een voorgevel van zandsteen in klassiek georiënteerde Lodewijk XVI-stijl. Topstukken van Breughel, Van Gogh en Jan Sluijters behoren tot de vaste collectie, evenals het assortiment ‘Kunst-en gebruiksvoorwerpen uit de tijd van Jeroen Bosch’ (15de eeuw). > Noordbrabants Museum Verwersstraat 41 | 5200 BA Den Bosch T. (073) 6877877 www.hetnoordbrabantsmuseum.nl

49

PROGRAMMA

STORIONI FESTIVAL

Storioni Nacht

zo 26 jan Zalig op zondag > Muziekgebouw Eindhoven | Kleine Zaal 12.00 uur

za 25 jan Storioni Nacht > Muziekgebouw Eindhoven De Lage Landen Zaal 19.30 uur Viviani Sonate nr 2 Wim van Hasselt trompet, Ruud Huijbregts orgel Stravinsky Suite italienne Anton Barachovsky viool, Piers Lane piano Puccini Il Crisantemi Ragazze Kwartet Boccherini Sonata a tre in G Storioni Trio Vivaldi Cantate Cessate, omai cessate Virpi Räisänen sopraan, Ragazze Kwartet, Jurek Dybal contrabas, Ruud Huijbregts klavecimbel pauze Liszt Venezia e Napoli Piers Lane piano Berio Wasserklavier Bart van de Roer piano Berio Sequenza III voor vrouwenstem Virpi Räisänen sopraan

50

2014

Wolf-Ferrari Sinfonia da camera ntb fluit, ntb hobo, ntb klarinet, Pieter Nuytten fagot, Hervé Joulain hoorn, Wouter Vossen & Anton Barachovsky viool, Vladimir Mendelssohn altviool, Harriet Krijgh cello, ntb contrabas, Bart van de Roer piano pauze Gesualdo Twee madrigalen Piatti Serenata Giovanni Sollima, Marc Vossen, Raphael Bell, Harriet Krijgh & Daniel Petrovic cello Sollima Viaggio in Italy Wouter Vossen & Anton Barachovsky viool, Vladimir Mendelssohn altviool, Marc Vossen & Giovanni Sollima cello + cd Grande Finale per Tutti met filmmuziek van o.a. Rota en Morricone

Het traditionele marathonconcert bij kaarslicht… In Italiaanse sferen ditmaal. En hoe divers zijn die! Publiekslieveling en vorig jaar composer in residence Giovanni Sollima. En stralende Vivaldi, treurende Puccini, speelse Boccherini, grillige Gesualdo, ultramoderne Berio (zijn Sequenza for voice is in meerdere opzichten een giller…). Om te komen tot de Grande Finale per Tutti met filmklassiekers van Ennio Morricone en Nino ‘The Godfather’ Rota.

Bernstein Rondo for Lifey Wim van Hasselt trompet, Nino Gvetadze piano Mozart Pianotrio KV254 Storioni Trio Schubert Liederen Henk Neven bariton, Bart van de Roer piano Gabunia Sonate R2 Wim van Hasselt trompet, Alexandre Esperet percussie, Nino Gvetadze piano

Het laatste concert alweer van deze zevende editie. Ach… Een trio van de jonge Mozart, door de Storioni-heren zelf. Romantische liederen uit de pennen van Schubert en Schumann met de onvolprezen bariton Henk Neven. Maar Nodar Gabunia, de Georgische favoriet van de Storioni’s, krijgt de eer van de laatst klinkende noten… Een spetterend werk voor piano, trompet en slagwerk. Tot volgend jaar!

Alexandre Esperet

51

RESERVEREN | 040 - 265 56 10 | [email protected]

de festivalmusici

STORIONI FESTIVAL

2014

Aldo Baerten fluit

Raphael Bell cello

De Belg Aldo Baerten is eerste fluitist bij de Filharmonie in Antwerpen. Daarnaast was en is hij te gast bij orkesten als het Chamber Orchestra of Europe, het Mahler Chamber Orchestra, I Fiamminghi en het Rotterdams Philharmonisch. Hij trad solistisch op bij het Südwestdeutsches Kammerorchester, Radio Symfonieorkest Basel en Orchestre de Chambre de Wallonie. Baerten was tijdens zijn studie (Musik-hochschule Basel, Richard StraussKonservatorium München) reeds prijswinnaar van de Vienna International Music Competition; later ontving hij de Alex de Vries prijs, de SABAM prijs en de Caecilia prijs van de Belgische muziekcritici. Baerten doceert aan de conservatoria van Antwerpen, Utrecht en sinds augustus 2013 Sydney.

De Amerikaanse cellist Raphael Bell is solocellist van de Filharmonie in Antwerpen en medeoprichter en artistiek directeur van het Charlottesville Kamermuziek Festival in zijn woonplaats in Virginia. Als kamermusicus speelde hij o.a. in de Londense Wigmore Hall en de Queen Elizabeth Hall, de Salle Gaveau in Parijs, de Philharmonie in Berlijn en Suntory Hall in Tokio. Hij maakte deel uit van de IMS Prussia Cove tour met Pekka Kuusisto die in 2007 de Chamber Music Award won van de Royal Philharmonic Society in Londen. Raphael werkte met het Orchestre Revolutionaire et Romantique en de English Baroque Soloists, alsook met het Chamber Orchestra of Europe. Hij studeerde aan de Juilliard School in New York bij Harvey Shapiro.

Kristian Bezuidenhout fortepiano

geniet van het heerlijke

3-gangen storioni menu

van 16 t/m 26 januari

52

Anton Barachovsky viool Op zijn zesde trad Anton Barachovsky (Rusland, 1973) reeds als solist op met het symfonieorkest van zijn geboortestad, Novosibirsk. Over zijn debuutrecital in het Kennedy Center schreef de Washington Post: ‘een violist, die zijn tijd vooruit is’. Op zijn 19de ging hij in Duitsland aan de Muziekacademie in Hamburg studeren; nadat hij in 1997 de Young Artists Prize in New York won, ontving hij een studiebeurs voor de Juilliard School. Hij speelde met diverse toporkesten als het Russisch Nationaal Orkest, het New York Philharmonic en de Hamburger Philharmonieker. Sinds 2009 is hij concertmeester bij het Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks.

Kristian Bezuidenhout (Zuid-Afrika, 1979; thans wonend in Londen) brak door toen hij in 2001 op het Fortepiano concours in Brugge zowel de eerste prijs als de publieksprijs won. Een van de hoogtepunten van zijn carrière waren zijn uitvoeringen van de pianoconcerten van Mozart en Beethoven met het Orkest van de 18de eeuw. Met barokvioliste Petra Müllejans nam hij een cd met vioolsonates van Mozart op. Bezuidenhout verdeelt zijn tijd tussen fortepiano, klavecimbel en de moderne piano; bewust beperkt hij zijn repertoire van barok tot romantiek. Hij doceert aan de Eastman School of Music en de Schola Cantorum in Basel.

53

de festivalmusici Finghin Collins piano Sinds hij in 1999 de eerste prijs won tijdens het Clara Haskil concours in Vevey, Zwitserland maakte de Ierse pianist Finghin Collins een stralende carrière die Europa, de VS en Azië omvat. Collins, geboren in 1977, levert een belangrijke bijdrage aan het muziekleven van zijn geboorteland; hij is o.a. artistiek leider van het New Ross Piano Festival en, sinds januari 2013, Music for Galway. In mei voltooide Finghin Collins een interessant driejarig project als eerste Associate Artist ooit van het RTÉ National Symphony Orchestra, met uitvoeringen van alle pianoconcerten van Mozart en Beethoven waarbij hij de meeste zelf dirigeerde vanachter de piano. Een van zijn duopartners is (alt)violiste Isabelle van Keulen.

Jurek Dybal contrabas Een dynamische verschijning op het podium, de in 1977 in Polen geboren contrabassist/ dirigent Jurek Dybal. Met zijn opmerkelijke muzikale dubbelfunctie treedt hij in de sporen van Bottesini, Koussevitsky en Zubin Mehta. Dybal, eerste contrabassist van de Wiener Philharmoniker en het orkest van de Wiener Staatsoper, is tevens de oprichter en chef van het Paderewski Chamber Orchestra, vernoemd naar de grote Poolse staatsman, componist en pianist Ignacy Jan Paderewski. Jurek Dybal trad op met musici als Yuri Bashmet, Julian Rachlin, Itamar Golan en Barry Douglas op de grote festivals wereldwijd en dirigeerde o.a. Sinfonia Varsovia en de Beierse Kamer Filharmonie. Een van zijn cd’s voor het Poolse label DUX behaalde de platina status.

54

STORIONI FESTIVAL

Alexandre Esperet percussie

Deze jonge Fransman was op 11 november 2012 de overtuigende winnaar van Tromp Percussion Eindhoven. Esperet (1987) ontving de eerste prijs, de Persprijs en de Vrienden van Tromp Publieksprijs. Hij studeerde klassiek slagwerk aan de conservatoria van Avignon en Créteil voordat hij unaniem werd aangenomen aan het conservatorium van Lyon onder de hoede van Jean Geoffroy. In 2008 won hij de National Marimba Competition in Cannes, een jaar later de publieksprijs tijdens de Genève Music Competition. In 2011 richtte Esperet met Paul Changarnier en Nicolas Cousin het trio SR9 op; zij waren de winnaar van de International Percussion Competition van Luxemburg 2012.

2014

Nino Gvetadze piano

Ruud Huijbregts orgel/continuo

Nino Gvetadze (Georgië, 1981) werd in 2008 tweede op het 8ste Internationaal Franz Liszt Pianoconcours in Utrecht. Nino studeerde aan het staatsconservatorium in Tbilisi en het Conservatorium van Amsterdam. Sinds haar eerste optreden met orkest op 6-jarige leeftijd, trad zij op met onder andere het Symfonieorkest van Tbilisi, het Mahler Chamber Orchestra en het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Nino gaf wereldwijd recitals: Hannover (PRO MUSICA Preisträger am KlavierZyklus), Bayreuth, Amsterdam (Concertgebouw, met Jean-Yves Thibaudet), het Spoleto Festival, Festival Piano aux Jacobins in Toulouse. Highlights van het afgelopen seizoen waren haar Japanse debuuttournee, een recital tijdens het Luzern Piano Festival en Beethoven- en Rachmaninov-soloconcerten in het Concertgebouw.

Ruud Huijbregts (geboren 1961) studeerde aan het Brabants Conservatorium te Tilburg orgel, klavecimbel en koordirectie. Hij is op verschillende terreinen actief: als organist, klavecinist/continuospeler en als koordirigent gaf hij reeds vele concerten in binnen- en buitenland, en verzorgde hij diverse radio-, televisie- en cd-opnamen. Orgelconcerten gaf hij in St.Paul’s Cathedral in Londen, de Utrechtse Domkerk en de Kathedrale Basiliek St. Bavo te Haarlem. Op dit moment is Ruud Huijbregts werkzaam als organist/dirigent van de Eindhovense Catharinakerk, dirigent van het Eindhovens Vocaal Ensemble en het koor Vokollage van het Eindhovens Studenten Muziekgezelschap Quadrivium en docent aan het Centrum voor de Kunsten te Eindhoven.

Irish Chamber Orchestra Wim van Hasselt trompet Sepp Grotenhuis piano Sepp Grotenhuis, die op 15-jarige leeftijd als solist debuteerde bij het Residentie Orkest, onderscheidt zich vooral op het gebied van de (Nederlandse) hedendaagse muziek. Zo maakte hij cd-opnamen van de pianoconcerten van Van Vlijmen en Henkemans, voerde hij talloze malen het pianoconcert van Schönberg uit en maakte cd’s met diens complete kamermuziekwerken (alsook die van Webern en Berg) en was hij de solist in de Nederlandse première van het pianoconcert van Alexander Mosolov. Ook legde hij de complete pianowerken van de belangrijke Nederlandse componist Rudolf Escher vast op cd. Sepp vormt een veelgevraagd pianoduo met Ellen Corver; hun opname van Stockhausens Mantra ontving de Edison Klassiek.

Wim van Hasselt is trompettist bij het Koninklijk Concertgebouworkest. Hij speelde bij het Rundfunk Sinfonieorchester Berlin, de Berliner Philharmoniker, het Mahler Chamber Orchestra en het Luzern Festival Orchester. Wim is hoofdvakdocent trompet aan de conservatoria van Amsterdam en Freiburg (Duitsland) en geeft regelmatig recitals en masterclasses in Europa, de VS en Japan. In 2012 verscheen bij Channel Classics zijn eerste solo-cd On the Road met werk dat speciaal voor deze cd werd geschreven en dat zijn veelzijdigheid toont. Het project werd bekroond met de Prix de Salon 2010 van de Stichting Donateurs Koninklijk Concertgebouworkest.

Het Irish Chamber Orchestra (ICO) werd in 1963 opgericht door Janos Fürst die ook een tijdlang chef-dirigent van het orkest was. Het heeft zijn thuisbasis in Limerick en speelt voornamelijk in de University Concert Hall in deze stad en in de Royal Dublin Society, Dublin. Oorspronkelijk bestaand uit alleen strijkers, voegde het in 2008 twee hoornisten en een hoboïst aan zijn vaste bezetting toe. Eerste gastdirigent van het ICO is Jörg Widmann. Het orkest maakte opnames voor de labels Black Box en Onyx (o.a. fluitconcerten van Mozart met James Galway en pianoconcerten van John Field met John O’Conor).

55

de festivalmusici

STORIONI FESTIVAL

Hervé Joulain hoorn

Gareth Lubbe altviool

Hervé Joulain, van Franse afkomst, werd al op zijn twintigste benoemd tot eerste hoornist van het Orchestre Philharmonique de Radio France. Tien jaar later bekleedde hij dezelfde positie in het Orchestre National de France. Inmiddels heeft hij met bijna honderd orkesten opgetreden, waarbij alle belangrijke werken uit het klassieke repertoire aan bod zijn gekomen. Hij speelde met musici als Gidon Kremer, Boris Berezowski en Yuri Bashmet. Zijn groeiende bekendheid heeft hem door de jaren meer dan twintig cd’s, video’s en dvd’s opgeleverd. Tegenwoordig geeft Joulain masterclasses door heel Europa. Hervé Joulain is na meerdere jaren trouwe dienst wederom een graag geziene gast bij het Storioni Festival!

Gareth Lubbe werd in 1976 in Johannesburg geboren. Op zijn negende maakte hij zijn debuut met orkest. Hij won talloze prijzen op nationale en internationale concoursen. Na zijn studie in Zuid-Afrika vertrok hij naar Duitsland, waar hij in Keulen verder studeerde. Zijn Master altviool behaalde hij bij Barbara Westphal in Lübeck. Gareth trad wereldwijd op als solist en kamermusicus en werkt regelmatig als eerste violist bij het Mahler Chamber Orchestra. Hij werkt met dirigenten als Claudio Abbado en Daniel Hardings. Gareth is ook lid van ensemble Gelberklang; dit was onder andere te horen bij de BBC en bij andere grote Europese radiostations.

Lucas Jussen piano

Harriet Krijgh cello Op haar vijfde kreeg Harriet Krijgh (1991) haar eerste cellolessen. In 2000 werd zij toegelaten tot de Jong Talent-klas van het Utrechts Conservatorium. In 2004 verhuisde zij naar Wenen waar ze haar studie vervolgde aan het Weens Conservatorium. In juni 2013 werd ze als ‘jong solist’ toegelaten tot de befaamde Kronberg Academy. Harriet won diverse prijzen, zoals de eerste prijs bij zowel het Prinses Christina Concours als de Amsterdam Cello Biënnale. Ze speelde op diverse festivals en met orkesten als het Deutsches Symphonieorchester Berlin. Sinds juni 2012 heeft ze haar eigen festival in Burg Feistritz in Oostenrijk: Harriet & Friends.

De nog jonge Lucas Jussen (1993) is vooral bekend als duo met zijn Piers Lane piano De Australische pianist jongere broer Arthur. Piers Lane heeft een Zij werkten inmiddels bloeiende carrière die met de groten der aarhem al naar meer dan de, zoals Lang Lang en veertig landen bracht, Jaap van Zweden. Lucas met als thuisbasis Lonwerd gecoached door Maria João Pires en studeerden. Recente hoogtede tussen 2011 en 2013 bij Menahem Pressler in punten waren een uitBloomington. De broers Jussen stonden centraal in de AVRO documentaire Help, ik heb talent! In maart verkocht concert met het London Philharmonic 2010 tekenden zij een contract bij Deutsche Gram- Orchestra in de Royal Festival Hall en concerten mophon; inmiddels maakten ze drie cd’s. In 2012 voor de London Pianoforte serie in Wigmore Hall. debuteerden ze zeer succesvol bij het Koninklijk Hij trad reeds vijf keer op bij de BBC Proms. Piers Concertgebouworkest. De laatste jaren ontwikkelt maakte cd’s met o.a. de complete preludes en Lucas, evenals zijn broer, steeds meer een eigen etudes van Skrjabin, samen met Tasmin Little de vioolsonates van Delius en pianokwintetten van solocarrière. Bloch, Bridge en Dvorák. Piers Lane ontwikkelde zich ook tot programmeur, en maakte en presenteerde ruim honderd programma’s voor de BBC.

56

2014

Vladimir Mendelssohn altviool De Roemeen Vladimir Mendelssohn studeerde altviool en compositie in Boekarest. Wereldwijd trad hij op als solist en speelde hij in verschillende kamermuziekensembles. Hij is een veelgevraagd kamermusicus bij festivals waar hij met de beste musici ter wereld samenspeelt. Vladimir Mendelssohn is tevens een zeer productief componist en schreef voor uiteenlopende bezettingen; naast ‘absolute muziek’ schreef hij voor ballet, toneel en film. Mendelssohn is docent aan de conservatoria van Den Haag, Parijs, Essen en Bologna. Sinds 2005 is hij artistiek leider van het Kuhmo Chamber Music Festival in Finland. Mendelssohn is een ‘trouwe gast’ bij het Storioni Festival.

Benjamin Marquise Gilmore viool

Meta4 Quartet

Benjamin Marquise Gilmore werd in 1987 in Engeland geboren in een muzikale familie. Toen hij tien was, ontving hij een beurs om te studeren bij Natalia Boyarskaya aan de Yehudi Menuhin School. Hij ontwikkelde een passie voor kamermuziek. Na zijn afstuderen ging hij naar het Weens Conservatorium. Hij treedt op als solist en kamermusicus over de hele wereld; zo stond hij in de Wigmore Hall, de Royal Festival Hall, beide in Londen, en in het Concertgebouw Amsterdam. In april 2013 won Benjamin het vioolconcours Oskar Back.

Het Finse Meta4 won internationale concoursen in Moskou en Wenen en speelt in de grote concertzalen ter wereld, zoals het Wiener Konzerthaus, Wigmore Hall in Londen, Auditorio Nacional in Madrid en de Cité de la Musique in Parijs. Het is quartet-in-residence van het Kuhmo Kamermuziek Festival en artistic director van het Oulunsalo Soi Muziekfestival in Finland. Meta4 was tussen 2008 en 2010 BBC Young Generation Artist. Het bracht twee cd’s uit op het label Hännsler (Haydn opus 55 en Sjostakovitsj nrs 3, 4 en 7). De kwartetleden bespelen instrumenten gebouwd door o.a. Stradivarius en Amati.

57

de festivalmusici Nederlands Kamerkoor Het Nederlands Kamerkoor werd in 1937 opgericht door Felix de Nobel en verwierf in de jaren ’50 en ’60 zijn internationale reputatie. Na het vertrek van De Nobel in 1972 vernieuwde het koor zich door op projectbasis te gaan werken met specialisten op het gebied van de oude en nieuwe muziek. Het repertoire bestaat uit middeleeuws tot hedendaags en van a capella tot begeleid. Naast de eigen concertseries in een aantal Nederlandse steden, gaat het koor samenwerkingsverbanden aan met ensembles. Het heeft zo’n 75 cd’s uitgebracht, waarvan verschillende zijn bekroond.

STORIONI FESTIVAL

Pieter Nuytten fagot

Pieter Nuytten (1980) studeerde fagot aan de conservatoria van Antwerpen, Keulen en Basel. Hij speelde bij het European Union Youth Orchestra, het Pacific Music Festival Orchestra (Japan) en het Gustav Mahler Jugendorchester. Pieter kreeg beurzen van de Gustav Mahler Academies van Ferrara en Bolzano en de Oranjebeurs van de Oranje Stichting. Hij werd in 2005 solofagottist bij het orkest van de Opera van Rouen,Haute Normandie; sinds oktober 2007 heeft hij deze functie ook bij het Rotterdams Philharmonisch. Daarnaast was Pieter te gast als solofagottist bij o.a. het Rundfunk Sinfonieorchester Berlin, het Radio Filharmonisch Orkest, Henk Neven bariton het Koninklijk Concertgebouworkest en het MoDe Nederlandse bariton zarteumorchester Salzburg. Pieter is hoofdvakdoHenk Neven maakte cent fagot aan de conservatoria van Rotterdam en sinds hij in 2003 met Maastricht. de hoogste onderscheiding afstudeerde aan het Conservatorium van Ragazze Kwartet De programmering Amsterdam een spectavan het Ragazze Kwarculaire carrière, die in tet wordt gekenmerkt februari 2010 een voorlopige bekroning kreeg met door veelzijdigheid: de uitreiking van de Nederlandse Muziekprijs. Nevan barok tot hedenven was te horen met orkesten als het Rotterdams daags. Communicatie Philharmonisch Orkest en het Orchestre National met elkaar en het pude France, maar zijn ster schittert vooral binnen bliek staat voorop en de opera. Bij De Nederlandse Opera zong hij inmiddels hoofdrollen in Rameau’s Castor et Pollux, het kwartet is constant op zoek naar nieuwe preSt. Francois d’Assise van Messiaen en Billy Budd sentatievormen. Zo is het als Ragazze+ onderdeel van Britten. April 2010 debuteerde Henk als Ottokar van dans- en muziektheaterproducties. Het Ragazze volgde de fulltime opleiding aan de Nederlandse (Der Freischütz) bij het Theater an der Wien. Strijkkwartet Academie en werd gecoached door Quatuor Ysaÿe. In 2007 bereisde het in de concertserie Het Debuut alle grote zalen van Nederland en nam in New York deel aan de masterclass van het Kronos Quartet. De ‘ragazze’ (meiden) hebben een platencontract bij Channel Classics en zijn ‘huiskwartet’ bij De Tiende van Tijl (AVRO).

58

2014

Virpi Räisänen mezzosopraan

Giovanni Sollima cello

De Finse Virpi Räisänen ontwikkelde zich tot specialist in hedendaagse muziek. Zij bracht vele composities in première, waaronder werk dat speciaal voor haar werd geschreven. Als Viulaja (letterlijk viool-mezzo), initieerde zij een bijzonder project rond haar vermogen tegelijkertijd te zingen en viool te spelen. In 2009 maakte Räisänen haar debuut bij de Salzburger Festspiele in een opera van Luigi Nono (Wiener Philharmoniker o.l.v. Ingo Metzmacher); een jaar later keerde zij terug in Salzburg voor de première van Dionysos van Wolfgang Rihm. Zij zong ook grote rollen als Elmira (in Floridante van Händel, Händel-Festspiele in Halle) en Orfeo (Orfeo ed Euridice van Gluck, Oulu Opera).

Giovanni Sollima werd in 1962 geboren in Palermo, Sicilië in een familie van musici. Hij studeerde cello bij Giovanni Perriera en compositie bij zijn vader Eliodoro Sollima aan het Conservatorio di Palermo (diploma cum laude). Hij vervolgde zijn studie aan de Musikhochschule Stuttgart en de Universität Mozarteum Salzburg. Sollima’s muziek ondervindt diverse invloeden zoals van de jazz, rock, etnische muziek uit het Middellandse Zeegebied en het minimalisme. Zijn aanzienlijke oeuvre omvat inmiddels zo’n 60 werken voor ensemble, 30 voor orkest en een dozijn theatrale werken. Vorig jaar was Giovanni Sollima festivalcomponist tijdens het Storioni Festival.

Andreas Schablas klarinet Svetlin Roussev viool De Bulgaar Svetlin Roussev (Roussé, 1976) studeerde aan het conservatorium van Parijs. Nadat hij op z’n 24ste ‘Discovery of the Year 2000’ was van ADAMI, won hij prijzen bij concoursen als de Indianapolis International Violin Competition, het Marguerite Long-Jacques Thibaud en, in mei 2001, tijdens de Music Competition of Sendai in Japan de eerste prijs, de publieksprijs en de speciale prijs voor beste uitvoering van Bach-concert. In 2007 onderscheidde het Bulgaarse ministerie van cultuur hem met de Cristal Lyra. Roussev soleerde met dirigenten als Marek Janowski en Leon Fleisher. Hij is violist van het Rachmaninov Pianotrio en speelt tangorepertoire met de band Tanguisimo. Roussev bespeelt de Stradivarius ‘Camposelicie’ uit 1710.

Andreas Schablas studeerde aan de Johannes Brahms Musikschule in zijn geboorteplaats Mürzzuschlag (Stiermarken, Oostenrijk) en later aan de Musikuniversitäten in Graz en Wenen. Vooral muziek uit de 20ste en 21ste heeft zijn grote passie; Schablas gaf bijvoorbeeld de Oostenrijkse première van het klarinetconcert van Jean Françaix en de wereldpremière van het klarinetconcert van Friedrich Cerha. Met klarinet én basklarinet is hij een zeer geëngageerd kamermusicus; in 2007 maakte hij tijdens de Internationalen Sommerakademie Mozarteum met Wolfgang Rihm’s 4 Male, een werk voor soloklarinet, grote indruk op het publiek en de componist. Tot 2008 actief in het Mozarteum Orchester Salzburg, werd Schablas in 2010 solo-klarinettist van het Bayerische Staatsorchester.

59

de festivalmusici

STORIONI FESTIVAL

2014

Torleif Thedéen cello Fie Schouten basklarinet Geboren, getogen en nog altijd woonachtig in Amsterdam specialiseerde Fie Schouten zich in moderne muziek, de componist Karlheinz Stockhausen voorop: ze speelde in o.a. diens Mittwoch aus Licht bij de Birmingham Opera Company en tijdens de MusikTriennale Köln Harmonien voor solobasklarinet. Fie heeft haar eigen ensembles, zoals trio To Be Sung, riettrio Kassandra en een duo met accordeonist Marko Kassl. Veel componisten schreven nieuw werk – waarvan soms ook improvisatie deel uitmaakt – voor haar. Als het duo Kaida met fluitiste Karina Erhard, won Fie Schouten prijzen bij o.a. het Internationale Kamermuziekconcours in Illzach (Frankrijk) en de Tera de Marez Oyens Prijs. Zij maakte drie cd’s; haar solo-cd komt in 2014 uit bij Attacca Records

Maxim Shalygin componist De Rus Maxim Shalygin schrijft symfonische, vocale, kamer- en electroakoestische muziek, en tevens voor theater, ballet en film. In 2012 kreeg zijn symfonie voor vioolsolo Letters to Anna een eervolle vermelding tijdens het Gaudeamus Concours en werd hij geselecteerd voor het Gesamt project van Lars von Trier. Zijn werk is uitgevoerd tijdens het Spring Festival (Nederland), Sound Ways (Rusland) en de Oekraïense festivals Musical Youth Tribune en Ogolfest. Shalygin studeerde bij Boris Tishchenko aan het Staatsconservatorium in Sint-Petersburg en behaalde in 2010 zijn master aan de Nationale Muziekacademie in Kiev. Hij bekwaamde zich verder aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag bij Cornelis de Bondt en Diderik Wagenaar.

60

Storioni Trio Het Storioni Trio bestaat uit Wouter Vossen – viool, Marc Vossen – cello en Bart van de Roer – piano. Het Storioni Trio is opgericht in 1995 en dankt zijn naam aan de Laurentius Storioni viool uit Cremona (gebouwd in 1794), die wordt bespeeld door Wouter. Het instrument van Marc is een Giovanni Grancino cello uit Milaan (1700). Het Storioni Trio beschikt over een zeer breed repertoire dat van Haydn leidt naar prikkelende werken van eigentijdse componisten. In Nederland spelen zij in alle belangrijke zalen. Ook het buitenland wordt bediend met tournees door Europa, het Verre Oosten, India, Japan, de VS, Rusland en het MiddenOosten. Het Storioni Trio is regelmatig te gast bij internationale festivals zoals het Mecklenburg Vorpommern Festival. Het Storioni Trio is artistiek leider van het Storioni Festival en heeft de missie het repertoire voor pianotrio en orkest nieuw leven in te blazen. Zij doen dit niet alleen door het Tripel Concert van Beethoven veelvuldig uit te voeren maar vooral door onbekendere stukken te spelen zoals die van Martinu, Peter-Jan Wagemans, Nico Muhly en Kevin Volans. Deze laatste twee tripel concerten werden zelfs in opdracht van het Storioni Trio geschreven. Onlangs nam het Storioni Trio het tripel concert van Beethoven op met het Nederlands Symfonie Orkest o.l.v. Jan Willem de Vriend. De cd werd internationaal zeer goed ontvangen met o.a. een Editor’s Choice in Gramophone Magazine, cd of the Week op BBC Radio 3 en een prachtige recensie in FonoForum.

Als één van Scandinavië’s meest gerenommeerde musici, verkreeg de Zweedse cellist Torleif Thedéen internationale bekendheid door in één jaar (1985)drie van de belangrijkste celloconcoursen ter wereld te winnen, o.a. het Pablo Casals concours. Sindsdien heeft Thedéen een wereldcarrière. Hij soleerde met de Berliner Philharmoniker, het London Philharmonic Orchestra en het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Ook als kamermusicus excelleert hij, zoals tijdens het Internationaal Kamermuziek Festival Utrecht van violiste Janine Jansen. Hij is ook te horen op haar cd met de Inventionen van Bach. Torleif Thedéen bespeelt een David Techner cello uit 1711 die hij overnam van de celliste Lynn Harrell.

Jörg Widmann klarinet/componist Componist en klarinettist Jörg Widmann (München, 1973) studeerde klarinet bij Gerd Starke en Charles Neidich (Juilliard School). Elf jaar oud begon hij zijn compositiestudie bij o.a. Hans Werner Henze en Wolfgang Rihm. Als klarinettist speelt Widmann vooral kamermuziek; zijn partners waren o.a. Heinz Holliger, András Schiff en Gidon Kremer. Hij treedt ook solistisch op (Gewandhausorchester Leipzig, Royal Philharmonic Orchestra, DSO Berlin) en componisten als Wolfgang Rihm, Aribert Reimann en Heinz Holliger schreven soloconcerten voor hem. Widmann was composer/artist-in-residence bij o.a. de Salzburger Festspiele, het Luzern Festival, het Wiener Konzerthaus, het Cleveland Orchestra en dit seizoen bij Muziekgebouw Eindhoven.

Hans Wolters hobo Hans Wolters (1978) is solohoboïst van het Radio Filharmonisch Orkest. Hans was eerste hoboïst in o.a. het Zweedse Norrköpings Symfoniorkester en het Brabants Orkest. Als solist trad hij op met o.a. het Concertgebouw Kamerorkest en het Orchestre Royal de Chambre de Wallonie. Hans Wolters werkt sinds 2007 bij het Radio Filharmonisch Orkest. Daarnaast is hij lid van het Combattimento Consort en het Farkas Quintet Amsterdam. Ook is hij regelmatig te gast bij het Nieuw Ensemble.

Dana Zemtsov altviool Dana Zemtsov (Mexico, 1992) was vijf jaar toen zij van haar ouders (beide altviolist) haar eerste muzieklessen kreeg. Ze studeerde o.a. bij de beroemde altvioolvirtuoos Michael Kugel. Dana sleepte reeds een aantal prijzen in de wacht en heeft een indrukwekkende concertpraktijk opgebouwd. Ze wordt algemeen gezien als een rijzende ster.

Daniel Petrovitsch cello Daniel Petrovitsch kreeg op zijn 9de zijn eerste celloles. Naast zijn studie kreeg hij masterclasses van o.a. Menachem Pressler van het Beaux Arts Trio. Met orkesten, zoals de Philharmonie van Baden Baden speelde hij diverse solo-concerten en als gewaardeerd kamermusicus wordt hij uitgenodigd voor concerten in heel Europa en Zuid-America. Sinds 2010 is hij in vaste dienst als plaatsvervangend solocellist bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest.

61

colofon organisatie

fotografie

Stichting Storioni Festival Postbus 615 5600 AP Eindhoven T. +31 (0)40 265 56 00 www.StorioniFestival.nl

Sussie Ahlburg, Marco Borggreve, Erik van der Burgt, Tom Doms, Merlijn Doomernik, Inne Helsen, Colm Hogan, Nancy Horowitz, Christian Jungwirth, Ronald Knapp, Elske de Korver, Arie de Korte, Jukka Lehtinen, Erik Manas, Bram Saeys, Studio305, Hans van der Woerd

artistiek management Storioni Trio (Bart van de Roer, Marc Vossen en Wouter Vossen) en Frank Veenstra

ontwerp

projectbureau

kaarten

Pauline Koning

T. +31 (0)40 244 20 20 www.StorioniFestival.nl

meneer DE WIT.nl

marketing/publiciteit Elske de Korver, Tia Schutrups Onder voorbehoud van wijzigingen. Stichting Storioni Festival heeft ernaar gestreefd de rechten van al het gebruikte beeldmateriaal in

redactie Paul Janssen, Frank de Munnik, Jeannine van Tienen, Stephen Westra, Eveline aan de Wiel

deze uitgave te regelen volgens wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich wenden tot het projectbureau van de Stichting. Niets uit deze uitgave mag in enige vorm of op enige wijze overgenomen worden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting Storioni Festival.

eindredactie Elske de Korver, Jeannine van Tienen, Stephen Westra

Kaartverkoop, uitgebreid programma & informatie:

www.storionifestival.nl www.facebook.com/storioni & @StorioniFest Het Storioni Festival bedankt iedereen die het festival steunt voor zijn of haar bijdrage.

62

editie

7

16-26

jan

2014 www.storionifestival.nl