Festival van het Leren

Festival van het Leren

www.platformlearnforlife.nl

EEN SCHAT AAN PROJECTEN

Stichting Learn for Life

Colofon

Learn for Life is een platform voor lokale, regionale en nationale

Uitgave:

organisaties die actief zijn op het gebied van non-formele

Learn for Life, september 2012

educatie.

Bestuursleden: Learn for Life opereert in verschillende landelijke en Europese

Henk Hijink, voorzitter

netwerken zoals de (nieuwe) Beraadsgroep Vorming, het ESBN,

Jumbo Klercq, secretaris/penningmeester

EUNET, EAEA, Eucis-LLL, Ducis-LLL en onderhoudt contacten met

Dinie Goezinne

het Europees Platform - internationaliseren in het onderwijs, de

Klaas Bijlefeld

Dutch Alliance en de Alumnikring Andragologie Amsterdam.

Norbert Kuijpers

Learn for Life komt voort uit de Stichting Volkshogeschoolwerk die

Staf:

zich via de internationale commissie jarenlang ingezet heeft voor

Lidwien Vos de Wael

de doelstellingen en uitgangspunten van het volkshogeschoolwerk in internationaal verband.

Contact: [email protected]

Learn for Life bevordert regelmatige kennisuitwisseling tussen organisaties door discussie over het beleid met betrekking tot

Redactie:

lifelong learning en het debat over professionaliteit. Daarnaast

Jumbo Klercq

participeert Learn for Life in het jaarlijkse Festival van het Leren en reikt zij jaarlijks de Internationale Prijs uit.

Vormgeving: Marcel te Pas

Learn for Life is initiatiefnemer en partner in diverse Grundtvigprojecten en organiseert ook Grundtvig workshops. Verder houdt

Met dank aan:

zij voorlichtingsbijeenkomsten over de Noorse volkshogescholen.

Riky Hijink en Saskia Reijnen voor het meelezen en corrigeren

Learn for Life heeft een tweetalige website

2

http://platformlearnforlife.nl en geeft regelmatig een e-newsletter

Productie:

uit. Ook is Learn for Life op Facebook te volgen.

XDialogue, Lelystad

learn for life

Het Festival en de Top

4

Grundtvig-subsidie voor toppers

6

Doen wat je moet doen, An Verwaal (1949), Den Haag

8

Breaking Barriers, Valk&Uil, Haaften

10

Ga je dromen achterna, Caridad Seintjes (1972), Lelystad

14

Changing Horizons, UCK, IDEA Nederland en FARPA, Utrecht

16

Ieder mens is een topper, Danielle Poelman (1971), Dronten

20

Contributions to European Heritage, Horizon College, Alkmaar

22

Een doelgerichte doorzetter, Fatima Ahmed (1986), Amersfoort

26

Learning Community, CESO, Maastricht

28

Niets is mooier dan mensen helpen, Ine Hinne (1940), Groesbeek

31

Tandem, ROC Nijmegen

34

Niet uit het veld te slaan, Noraddine Jellouli (1960), Amsterdam

38

Het Festival van het Leren internationaal

40

Sowing The Learning Seeds, Stichting Learn for Life

41

Uitgeleide

44

learn for life


Inhoud

3

FESTIVAL VAN HET LEREN

Het Festival en de Top Het Festival van het Leren is een evenement dat tot doel heeft mensen te stimuleren zich verder te ontwikkelen. Het Festival richt zich op alle volwassenen in Nederland en in het bijzonder op mensen voor wie leren minder vanzelfsprekend is. De afgelopen jaren deed een breed palet aan plaatselijke organisaties voor opleiding, educatie en vorming mee zoals bibliotheken, ROC’s, volksuniversiteiten, Seniorweb, ouderenorganisaties, projecten leren & werken, reïntegratiebedrijven, enzovoort. Deze organisaties geven informatie over hun educatieve aanbod. Ze organiseren informatiemarkten, workshops en excursies. De activiteiten vinden plaats door het hele land. In 2012 heeft de stichting Learn for Life de organisatie van het Festival van het Leren overgenomen. Aanleiding hiervoor was het bericht dat het Ministerie van OCW ten gevolge van een algemene bezuinigingsronde de financiële ondersteuning van het Festival beëindigde. De voorloper van Learn for Life, de Stichting voor het Volkshogeschoolwerk, was 12 jaar geleden in Nederland ook één van de initiatiefnemers. Om deze redenen heeft Learn for Life - in overleg met het Sector Instituut Openbare Bibliotheken, de CED-Groep, een aantal lokale organisatoren en anderen - de coördinatie van het Festival overgenomen. Learn for Life hecht echter groot belang aan de voortgang en innovatie van het Festival, juist in de huidige tijd waarin educatie zo belangrijk is om optimaal te kunnen functioneren. De stichting beschouwt het Festival van het Leren als een unieke mogelijkheid om een leven lang leren in al haar verschijningsvormen onder de aandacht te brengen bij de Nederlandse bevolking. Daarnaast lieten de afgelopen jaren zien dat het Festival een prachtige aanleiding voor lokale organisaties is om duurzaam met elkaar samen te werken op het gebied van educatie. Het Festival van het Leren is een UNESCO-initiatief, ooit ontstaan als de Week van het Leren, dat over de hele wereld navolging heeft gevonden. Het is de bedoeling dat in het nieuwe Festival van het Leren traditie en vernieuwing hand in hand gaan. Traditiegetrouw kent Learn for Life tijdens het Festival de Internationale 4

learn for life

internationale project op het gebied van de volwasseneneducatie heeft. In de loop der jaren is er steeds meer een competitie ontstaan tussen de verschillende ingediende en genomineerde projecten en dat komt de kwaliteit van de Internationale Prijs ten goede. Het laat ook iedere keer weer zien dat Nederland er bij is in Europa. We halen en we brengen. We kunnen niet meer zonder elkaar, of het nu goed of slecht gaat met de euro,


Prijs toe aan een Nederlandse organisatie of instelling die het meest innovatieve

met de werkgelegenheid of met de digitale agenda. Ook dit jaar zijn er na selectie door een deskundige jury weer vijf genomineerde projecten die we in deze uitgave presenteren alsmede een project buiten mededinging waarin Learn for Life zelf partner is. Nieuw dit jaar is de huldiging van de Toppers. Het zijn volwassenen (18+) die met doorzettingsvermogen barrières hebben overwonnen om zichzelf te ontwikkelen. Die met wat zij geleerd hebben een stap verder zijn gekomen op de persoonlijke educatieladder en die op diverse plekken aan de eigen leercarrière kunnen hebben gewerkt, zowel in formele onderwijsinstellingen als in andere (non-formele of informele) leeromgevingen. Het zijn mensen die een voorbeeld voor anderen zijn en die bereid zijn om hun verhaal aan anderen te vertellen. Extra kans om tot Topper te worden uitgekozen hebben mensen die met taalproblemen worstelen, reeds gedurende langere tijd aan hun eigen ontwikkeling werken en die tevens stappen hebben gezet op het gebied van maatschappelijke participatie. Verder is het een goede gewoonte geworden dat Learn for Life samen met het Europees Platform – internationaliseren in onderwijs jaarlijks een publieksbijeenkomst organiseert. Dit jaar is dat 14 september, de opening van het Festival van het Leren. Deze dag is tevens de kick-off voor een groot aantal Grundtvig projecten. Grundtvig is het onderdeel van het Leven Lang Leren programma dat zich richt op alle organisaties, instellingen en verenigingen die algemeen vormend onderwijs aan volwassenen verzorgen, ongeacht of zij behoren tot de formele, non-formele of informele sector. En die projecten kunnen in 2014 weer meedingen naar de Internationale Prijs. Nieuw is ook dat dit jaar Europees Platform-internationaliseren in onderwijs en Learn for Life samen deze publicatie realiseren: de Top van 2012. U vindt hier het profiel van de Toppers van 2012 en een beschrijving van de projecten genomineerd voor de Internationale Prijs. Toppers en Projecten worden beurtelings aan u gepresenteerd op alfabetische volgorde. Wij willen - in print als brochure en digitaal als pdf - langs deze weg de Top bij een breder publiek bekend maken en hopen dat deze inspirerende voorbeelden veel navolging krijgen. Bestuur Stichting Learn for Life.

learn for life

5


Grundtvig-subsidie voor toppers Grundtvig maakt deel uit van het Leven Lang Leren programma (LLP): een programma dat namens de Europese Commissie onderwijs en training ondersteunt. Het is opgebouwd uit verschillende sectorale programma’s voor alle fases van een Leven Lang Leren: activiteiten op school, in het hoger onderwijs, op de werkplek en in de gemeenschap.

Algemeen vormend Grundtvig richt zich op alle organisaties, instellingen en verenigingen die algemeen vormend onderwijs aan volwassenen aanbieden. Het gaat om niet-beroepsgerichte volwasseneneducatie. De deelnemers komen van onder andere volksuniversiteiten, musea, bibliotheken, gevangenissen en welzijnsorganisaties. Voor subsidietoekenning maakt het niet uit of de organisatie behoort tot de formele, non-formele of informele sector. Grundtvig speelt in op oplossingen voor de toenemende vergrijzing van Europa. En daarnaast wil het programma kennis en vaardigheden vergroten van volwassenen die onvoldoende geschoold zijn om volledig mee te kunnen doen in de samenleving. In het beknopte schema op de volgende pagina staan de mogelijkheden binnen Grundtvig

Copyright Wilco van Dijen Fotografie (in opdracht van Europees Platform)

vermeld.

In Nederland hebben de afgelopen jaren steeds meer mensen de weg naar het Grundtvigprogramma gevonden. Het aantal aanvragen steeg van 141 in 2008 tot 355 in 2011. Het aantal toekenningen steeg in dezelfde periode van 102 naar 183. Het grootste deel ging naar nascholings- en samenwerkingsactiviteiten van Europese instellingen en/of individuen. Het beschikbare budget voor Nederland bedraagt ongeveer 1,2 miljoen euro per jaar tot en met 2013.

De toekomst Het Europese Leven Lang Leren programma loopt nog tot en met 2013. Daarna komt er een nieuw programma: ‘Erasmus for all’. Het vervangt alle huidige EU- en internationale 6

learn for life

nieuwe programma zijn inmiddels duidelijk: tot 2020 moet ‘Erasmus for all’ drie soorten acties ondersteunen: • individuele leermogelijkheden; • (innovatieve) partnerschappen; ondersteuning van beleidshervorming. LLP• Grundtvig subsidie LLP Grundtvig subsidie

Programma-onderdeel:

Doelgroep

Periode

Nascholing

docenten / ander personeel in de volwasseneneducatie

professionele nascholing in Europese context

maximaal 6 weken

Assistentschappen


leservaring opdoen in een ander land

13-45 weken

maandelijkse beurs eind maart voor precieze datum, zie de website (inclusief reiskosten)

Bezoeken & Uitwisselingen


- werkbezoek - job shadowing - conferentie - seminar

maximaal 13 weken

bijdrage in reisen verblijfkosten

Workshops

verstrekkers van volwasseneneducatie

organisatie van workshop voor deelnemers uit minimaal 3 Europese landen

5-10 dagen

bijdrage in reisen verblijfkosten van deelnemers plus organisatiekosten workshop

Voorbereidende Bezoeken


verkenning van eventuele toekomstige projectpartner(s)

1-5 dagen

bijdrage in reisen verblijfkosten

uiterlijk 8 weken voor vertrek

Lerende Partnerschappen

verstrekkers van volwasseneneducatie

samenwerking, uitwisseling van kennis, ervaring, staf / volwassen ‘leerders’

2 jaar

lumpsum voor lokale projectkosten en grensoverschrijdende mobiliteit

half februari

Senior Vrijwilligersprojecten

volwassenen van 50 jaar en ouder

samenwerking tussen twee organisaties op het gebied van vrijwilligerswerk

2 jaar

lumpsum voor lokale projectkosten en grensoverschrijdende mobiliteit


regelingen op het gebied van onderwijs, opleiding, jeugd en sport. De contouren van dit

Deadline insturen aanvraag bijdrage in reisen verblijfkosten

1e ronde: half januari 2e ronde: eind april 3e ronde: half september

voor precieze datum, zie de website

uiterlijk 8 weken voor vertrek

half februari



eind maart


Het nieuwe voorstel van de Europese Commissie voorziet in een budgetverhoging om meer mensen een grensoverschrijdende leerervaring te bieden. In de loop van 2013 zal duidelijk worden hoe volwasseneneducatie binnen ‘Erasmus for all’ vorm gaat krijgen. Raadpleegt u de website voor de meest actuele informatie (zie onder).

Meer informatie www.europeesplatform.nl/grundtvig [email protected]

Internationaliseren in onderwijs Het ‘Europees Platform - internationaliseren in onderwijs’ inspireert door te laten zien wat de meerwaarde van internationalisering is. Wij delen graag de succesverhalen en ondersteunen internationaliseren in onderwijs met kennis en overheidssubsidies. Medewerkers en ambassadeurs adviseren stap voor stap op professionele wijze. Zowel basis-, als voortgezet onderwijs én lerarenopleidingen kunnen van onze expertise profiteren. Immers: internationalisering versterkt de kwaliteit van het onderwijs. Het Grundtvig-programma wordt in Nederland uitgevoerd door het Europees Platform.

learn for life

7


Topper 2012: An Verwaal Doen wat je doen moet Ze was een druk, beweeglijk kind (ADHD zouden ze tegenwoordig misschien zeggen), maar in die tijd moest je vooral netjes en stijf met de armen over elkaar zitten. Dat was een onmogelijke opgave, en omdat haar dat niet lukte, zagen ze haar liever gaan dan komen. An moest na de afronding van de lagere school direct gaan werken. Eerst in een wasserij en vervolgens in de kinderverzorging. Later is An in de schoonmaak gaan werken. Binnen het schoonmaakbedrijf Zon diensten BV heeft An toentertijd allerlei interne vooral vaktechnische cursussen gevolgd. Zo wist An zich op eigen kracht met haar kennis en kunde van onderop op te werken tot assistent-manager van dit bedrijf, tot ieders tevredenheid. Ze gaf er leiding aan 78 mensen. “Door vragen te stellen word je vanzelf wijzer” zegt ze zelf. Ze heeft eenmaal mee gedaan aan een cursus algemene ontwikkeling, want anders kon die door te weinig deelnemers niet doorgaan, maar na twee bijeenkomsten had ze het wel gezien. Haar vader is jong overleden, haar moeder is eigenlijk altijd een voorbeeld voor haar geweest , zij was ook erg sociaal. Links en rechts stond ze voor anderen klaar, er was plek voor een pleegbroer in het gezin en An nam die houding als vanzelfsprekend over.

Rivierenbuurt Den Haag

8

learn for life

zich altijd bekommerd om haar medemensen. Iedere dag weer en dat zal ze altijd blijven doen. Dit heeft An tot de spil van de Rivierenbuurt gemaakt. De Maasstraat 209 b, het adres van An, is dan ook voor iedereen in de wijk een vertrouwd adres, waar de deur altijd en voor iedereen open staat. Dankzij An is de Rivierenbuurt een hechte,


Voor An is het normaal dat je zorg draagt voor je omgeving. An heeft

saamhorige, sociale gemeenschap gebleven. Zij is daar van grote waarde. “Van vragen word je altijd wijzer”

Niet gehinderd door “afkomst en opleiding’’ heeft An heeft veel bereikt dankzij haar vechtlust, door haar rechtvaardigheidsgevoel en omdat ze over een flink doorzettingsvermogen beschikt. Ze komt op voor alle geledingen in de wijk. An is hoofd bewonersorganisaties, zit in de kadergroep gemeenteoverleg Rivierenbuurt, is voorzitter van de leefbaarheidscommissie, voert acties voor goede doelen en geeft dagelijks aan diverse buurtbewoners individuele hulp (met betrekking tot schuld-, gezondheids-, drank/drugsproblemen) zonder dat aan de grote klok te hangen. Ze heeft een eigen wijze van festiviteiten organiseren (“ik krijg

Met de wethouder de wijk in….

bijna alles gesponsord”) en is bovendien medeorganisator van klaverjastoernooien door de gehele stad. Hoe ze dat allemaal heeft geleerd? Ze weet het eigenlijk zelf niet, ze is op een gezonde manier nieuwsgierig, twijfelt niet snel aan zichzelf en heeft een hoog empatisch vermogen. En doet gewoon wat je moet doen. Ze was betrokken bij de totstandkoming van het convenant voor de kerstbomenverbranding. Ze ging met voormalig minister Vogelaar de wijk in en ze heeft samen met Bart Haneveld het project Clean River opgezet. Dit is een project voor verslaafden: ze gaan de buurt

Met de burgemeester: ondertekening convenant kerstbomenverbranding

schoonmaken en daarvoor krijgen ze een vergoeding en een warme maaltijd. Hierdoor komt er weer regelmaat in hun leven.

An is volgens Maarten van Mierlo (Haaglanden Politie), die haar heeft voorgedragen en met wie ze alweer zo’n dertig jaar nauw samenwerkt, een echte Topper, omdat ze op elk niveau voor het beste resultaat voor iedereen actief is. Ze houdt met alles en iedereen contact, ook met de burgemeester. Ze maakt geen verschil tussen mensen, blijft altijd zichzelf, correct en ‘’normaal’’. An helpt iedereen die aan de deur komt. Ook iedereen die binnen komt. Ze doet alles op eigen houtje, maar nooit voor zichzelf! An blijft praten voor een rechtvaardig resultaat.

Uit het juryrapport

A

n is een Topper, omdat ze met iedereen van hoog tot laag contact houdt, geen verschil maakt tussen mensen, altijd zichzelf, correct en normaal blijft, op haar

manier, maar nooit voor zichzelf! En zo, ondanks lage afkomst en opleidingsniveau, met veel doorzettingsvermogen en rechtvaardigheidsgevoel een ongelooflijke belangrijke bijdrage aan het leven van buurtgenoten heeft gegeven en nog geeft. learn for life

9


Breaking Barriers Achtergrond Een leven lang leren is voor dyslectische volwassenen niet eenvoudig. Tijdens de schooltijd zijn er vaak veel negatieve ervaringen. De definitie van dyslexie spreekt over discrepantie tussen niveau van taal en andere competenties. Te vaak identificeert men zich met het niveau van de taal. Breaking Barriers stelt dat dyslectici ánders leren, waarbij naast moeilijkheden er mogelijkheden of begaafdheden zijn. In Europa wordt hierop nauwelijks ingespeeld. Door dit als uitgangspunt te nemen in onderwijsprogramma’s, kunnen veel obstakels weggehaald en nieuwe mogelijkheden aangeboord worden. Peer learning – leren van mensen in een gelijke of vergelijkbare situatie- is hierbij een belangrijke pijler. Dyslexie in volwasseneneducatie bleek in Nederland, ondanks vele inspanningen, nog nauwelijks betreden. Valk&Uil koos voor “Dyslexie in detentie”, omdat dyslexie hier vaker dan gemiddeld voorkomt en een groot knelpunt blijft bij re-

In de gevangenis komt dyslexie 3x zo vaak voor dan normaal.

integratie in de maatschappij.

Doel Breaking Barriers is gericht op dyslectici en docenten. Doel van Breaking Barriers is het wegnemen van barrières in de dyslecticus zelf, het onderwijs en de maatschappij. In het project gebeurt dit door de dyslecticus nieuwe kansen te tonen en mogelijkheden te laten ervaren. Het onderwijs wordt mee gegeven dat de dyslecticus gebaat is bij leerstof en lesmethoden passend bij zijn eigen leerstijl. Het project maakt de maatschappij ervan bewust dat een andere aanpak dyslectici kansen biedt. Door peer learning kan men optimaal profiteren van elkaars ervaringen en voorbeelden van goede praktijken.

Kort verloop De situatie in Europa verschilt sterk, er nemen landen deel met uitgebreide ervaring en landen met weinig ervaring. In de partnerlanden is er een sterk verschillende mate van bewustzijn over dyslexie en de manier waarop dit in leren, werk en verdere leven een rol speelt. Het project stelde zich als doel het bewustzijn hierover te vergroten bij de dyslectische volwassenen zelf, en zeker ook bij docenten, instanties, autoriteiten, en ook bij ouders van dyslectische kinderen en bij het algemene publiek. Peer learning blijkt van grote waarde om snel een inhaalslag te maken. Vooral Finland, Noorwegen en Nederland brachten ervaring en materiaal van vele jaren. We spreken liever over anders lerenden dan alleen maar over dyslexie. En we benadrukken vooral de mogelijkheden die bij deze anders lerenden aanwezig zijn en niet alleen de Twee hersenhelften

10

learn for life

problemen. Turkije, Estland en Italië zijn pioniers in eigen land,


waarin weinig ervaring is, maar via Breaking Barriers wisten zij snel winst te behalen (bijvoorbeeld: landelijke licentie voor Italiaanse partner).

Uitdagingen en barrières Dyslectici mijden de school en het leren door de slechte ervaringen, die ze hebben opgedaan. Zij hebben vaak een barrière voor het leven opgebouwd. Scholen zijn niet op de hoogte van een andere leerstijl of aanpak hierbij. Dyslectici lopen niet te koop met hun moeilijkheden of mogelijkheden. Docenten zijn druk en krijgen nauwelijks ontwikkelruimte (geld of tijd). Deze barrières vormen even zovele uitdagingen. Maar de grootste uitdaging is een breder publiek ervan doordringen dat dyslexie een kwestie

Dyslexie is vooral anders leren.

van anders leren is.

Resultaten Breaking Barriers hield seminars met 300-400 bezoekers en bracht “awareness”- concepten voor ouders via de kinderen. De seminars kregen aandacht van bestuurders en politiek. Er ontstond veel enthousiasme bij docenten en dyslectici. In het Nederlandse deel van het project “dyslexie in detentie” wist de samenwerking met docenten in penitentiaire instellingen zowel de top van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) als het ministerie te bereiken. In Finland is er samenwerking gezocht met een aantal instellingen met als codewoord: “zoek de dropout”. Er is samengewerkt met een school voor speciaal onderwijs, een re-integratie instelling voor gedetineerden en een organisatie voor mensen met een geestelijk beperking. Met dit project is slechts een eerste stap gezet. De Noorse partner heeft concreet een on-line cursus voor dyslexievriendelijk onderwijs uitgebracht. Scholen worden uitgedaagd om zich als dyslexievriendelijke school te kwalificeren. De Italiaanse partner is in de afgelopen jaren betrokken geweest bij het tot stand komen van een nieuwe wet (september 2010 aangenomen) die maakt dat dyslectici recht hebben op voorzieningen. De partner heeft steun gegeven aan de oprichting van een

Peer learning in praktijk

learn for life

11


dyslexievereniging en er hebben door het hele land vele promotieactiviteiten voor de wet plaats gevonden. Een andere inspanning was meer gericht op het stimuleren van de mogelijkheden van kinderen door gebruik te maken van ICT tools. Door de ouders te betrekken en met elkaar in contact te brengen, werd men zich bewust dat bepaalde problematiek van de volwassenen ook verband houdt met dyslexie. Het stimuleert de ouder die zelf dyslectisch blijkt te zijn dit ook serieus te nemen. In Turkije bestaat in het onderwijs nog niet of nauwelijks aandacht voor dyslexie. Voor de Turkse partner leidde het bezoek aan Nederland tot het oprichten van een dyslexievereniging voor de regio van Adana. Men vatte het plan op tijdens de vliegreis naar huis en inmiddels is de vereniging opgericht. In Estland zijn vooral seminars georganiseerd om studenten, docenten en autoriteiten bewust te maken van de bredere definitie van dyslexie. Een concreet resultaat is dat de onderwijs ondersteunende afdeling van de Talinn Universiteit nu twee op dyslexie gerichte colleges in het reguliere curriculum heeft opgenomen.

Leesplank aap, noot, mies (1931). In Nederland zijn door de eeuwen heen verschillende leesmethodes ontwikkeld om kinderen te leren lezen. Een van deze leermiddelen is de nog altijd beroemde leesmethode “aap noot mies van M.B. Hoogeveen” (1863-1941), die in 1910 uitkwam.

Vervolg, disseminatie en impact op organisatie Breaking Barriers is een pioniersproject met vooral disseminatie en bewustwording als resultaat. De impact van dyslexie zien als “anders leren”, is groot. De deelname aan het project heeft de gelegenheid geboden om gedurende 1½ jaar met de DJI docenten samen te blijven zoeken naar mogelijkheden om dyslexievriendelijk onderwijs in gevangenissen te kunnen realiseren. Geldelijke middelen waren er niet of nauwelijks, behalve € 3000,steun van het Stichting Dyslexie Fonds. Pogingen om voor algemene volwasseneneducatie gelden in aanmerking te komen lukten niet en ook de Stichting Lezen en Schrijven wees een verzoek tot steun af. Deelname aan het Europese project heeft uiteindelijk toch gezorgd voor aandacht van het hoger management van het ministerie. Als gevolg daarvan is v Valk&Uil met steun van de Europese partners in Nederland de pilot “Identificatie en ondersteuning van dyslectische gedetineerden” gestart in 3 instellingen van de Dienst 12

learn for life

verkrijgen over • het aantal gedetineerden met specifieke leerproblemen • de waarde van een op dyslexie gericht begeleidingsprogramma dat in een periode van 6 weken bij gedetineerden zorgt dat zij beter leren omgaan met hun dyslexie • de mate waarin er een nieuwe motivatie is bij te brengen zodat er zicht is op een


Justitiële Inrichtingen (DJI). Het projectdoel van deze pilot is om ervaringsgegevens te

verminderde recidive • de mogelijkheid om docenten in penitentiaire instellingen in te zetten voor het geven van de op dyslexie gerichte training • het inrichten en realiseren van een traject aansluitend bij bestaande producten als “Kies voor verandering” en “Mijn map”, waarbij gedetineerden worden gescreend en tevens kunnen worden geïdentificeerd als dyslectisch.

Soort project Gruntvig Lerend Partnership project

Partnerlanden • Finland:

Dyslexie vereniging FINDER

• Nederland:

Valk&Uil, dyslexie training en adviesbureau

• Italië (Sicilië): Universiteit Messina en A.I. Impegno Civile • Turkije:

Cukurova Universiteit, Adana

• Estland:

Universiteit Talinn

• Noorwegen: Dyslexie vereniging Noorwegen

Contactgegevens Valk&Uil, dyslexie training en adviesbureau Jan van Nuland, mail: [email protected], www.breaking-barriers.eu

Uit het juryrapport:

D

e jury hecht grote waarde aan de manier waarop Valk&Uil dyslexie benadert. Zij is enthousiast over de succesvolle inspanningen van de organisatie om dys-

lexie binnen het gevangeniswezen onder de aandacht te brengen en over de pilot die uitgevoerd wordt. Zij waardeert de werkwijze om via peer learning ‘anders leren’ in penitentiaire instellingen vorm te geven. Valk&Uil verdient om deze redenen de Internationale Prijs 2012. learn for life

13


Topper 2012: Caridad Seintje Ga je dromen achterna Caridad is een voorbeeld voor andere mensen die op jonge leeftijd al veel hebben meegemaakt of in de problemen zijn geraakt. Caridad heeft voor haar leeftijd al een bewogen en moeilijke leven achter zich. Ze had het niet makkelijk in haar jeugd, maar heeft die donkere periode gelukkig achter zich gelaten. Hoewel ze daarbij hulp kreeg, was dit grotendeels aan haar eigen innerlijke kracht te danken. Op wonderbaarlijke wijze heeft ze haar leven stukje bij beetje weer op de rails gekregen. Zelf zegt ze daarover: “Als je in je verleden blijft hangen, heb je geen toekomst.” Toen Caridad voor de eerste keer zwanger werd, zat ze als 17- jarig meisje nog op de MAVO in Curaçao. Toen uitkwam dat ze zwanger was, mocht ze deze school niet afmaken: een meisje met een dikke buik zou immers een slecht voorbeeld voor de andere meisjes zijn. Ze heeft haar diploma dus niet gehaald en in de periode daarna waren er ook de omstandigheden niet naar om weer naar school te gaan. Ze stichtte een gezin en kreeg nog 3 kinderen. Inmiddels is ze gescheiden. Ze heeft de kinderen alleen opgevoed en daarnaast steeds mogelijkheden gezocht om zich te blijven ontwikkelen. Ze wilde een nieuw leven voor zichzelf beginnen met haar kinderen in een ver land waar niemand haar kende. Nieuwe ronde, nieuwe kansen. Nederland stond op de Antillen bekend als een land waar veel kansen lagen en waar mensen elkaar hielpen. Bovendien

Mijn leven omschrijf ik als een reis vol met uitdagingen, dromen, fantasieën, hoop en vaarwel zeggen. Om op zoek te gaan naar wie ben ik, wat zoek ik, waar wil ik naartoe en wat wil ik bereiken, dit laatste ben ik nog steeds aan het ontdekken. Het was en is eigenlijk wel zwaar, er waren momenten dat ik alles wou en wil opgeven. In die momenten was en is er niemand om me te troosten en een knuffel te geven, een knuffel zonder woorden waaraan je voelt dat het goed komt. Ik ben mijn pad nog aan het bewandelen. Onderweg ontdekte ik dat niet de eindbestemming het voornaamste is, maar wat ik onderweg allemaal meemaak en meekrijg, de nieuwe dingen die ik ontdek en leer. Mijn teleurstellingen, mijn twijfels, mijn verdriet, tegenslagen, hoop, en de mooie kleine dingen van het leven, die het mogelijk maken om het leven vanuit een ander beeld te zien.

14

learn for life

eigen kracht de taalbarrière overwinnen. Het duurde een tijdje voor ze de kracht voelde om zich uit het diepe te trekken. Ze besloot wat te maken van haar leven, voor zichzelf en voor haar kinderen. Ze nam zich voor weer te gaan leren. En zo startte ze paar jaar geleden, in 2008, bij ROC Flevoland de LSSO1 opleiding voor Telefoniste/Receptioniste en de LSSO opleiding Administratief Medewerker. Die keuze was


had ze een Nederlands paspoort. Het was natuurlijk wennen. In Nederland moest ze op

voor haar niet zo moeilijk want vroeger op de MAVO was ze al een beetje verliefd op het vak handelskennis. Ondanks haar handicap (ze is aan één oor doof) scoort ze hoge cijfers en haalt in 2010 niet alleen haar diploma, maar ook een EVC-certificaat. Ze is zich ervan bewust dat ze nog een groot deel van haar werkzame leven voor zich heeft en dat het daarom belangrijk is dat ze aan zichzelf blijft werken. Ze heeft stage gelopen bij Super Werk en door de grote inzet die ze toont liggen er nu vele wegen voor haar open. In 2009 werd ze gekozen als Topper van Lelystad, en nu dan in 2012 is ze voorgedragen door Pam Louman van de Welzijn Lelystad Vrijwilligerscentrale. Caridad wil graag betaald werken en doet nu via het vrijwilligerswerk ervaring op divers gebied op om haar kansen te vergroten. Bovendien biedt ze haar oudere buren mantelzorghulp. Caridad is inmiddels aan een nieuwe opleiding begonnen bij het ROC, nu MBO niveau 2, administratie, richting secretariaat. Ze heeft een goede kennis van Word en Excel, en dat is tegenwoordig onmisbaar. Verder beheerst ze de Spaanse taal uitstekend zowel mondeling als schriftelijk. Ze heeft een goede kennis in woord en geschrift van de Nederlandse taal en basiskennis Engels. Naast haar leercarrière en het moederschap is ze ook nog een zeer veelzijdig mens met vele hobby’s zoals lezen, tekenen, koken, voetballen, dansen en muziek luisteren. Haar boodschap aan anderen is: er is altijd hoop, ga je dromen achterna en benut de kansen die op je weg komen.

1

Ik ging altijd naar de zee, keek naar de verre horizon en wanneer de zee heel rustig en kalm was kalmeerde het mijn woelige gevoelens en emoties. Dan haal ik diep adem en zet stevige stappen in de richting naar waar ik naartoe wil. Heel veel doorzettingsvermogen en mijn kinderen zijn mijn motivatie om verder mijn reis te vervolgen. Met grote inzet, de wil om iets te bereiken hou ik me vast aan de hoop dat ik op een gegeven moment aankom bij mijn eindbestemming en heb ik alles in mijn bagage wat ik niet had toen ik aan deze reis begon.

Landelijk Samenwerkende Secretariaat Opleidingen


C

aridad is een bescheiden, open en betrokken persoon, een doorzetter, de jury vindt haar een Topper, een voorbeeld voor anderen om ook in een moeilijk leven

kansen te creëren en te benutten.

learn for life

15


Changing Horizons Achtergrond project Het project Changing Horizons richt zich op het thema migratie. Een thema dat zich verplaatst over de hele wereld en alle deelnemende landen op de één of andere manier raakt. Het project speelt zich af op intercontinentaal en Europees niveau. Centraal staat het samen maken van twee mozaïektheatervoorstellingen ‘De Vele Levens van de Familie Turna’. Een mozaïekvoorstelling is een stuk waarin verschillende verhaallijnen door elkaar lopen. Alle andere onderdelen gingen daaraan vooraf of kwamen daaruit voort zoals workshops en trainingen, het schrijven van het mozaïekscript, het maken van de eigen scène in eigen land, kleine voorstellingen, satellietprojecten en powerpointpresentaties. De Europese mozaïekvoorstelling De Vele Levens van de Familie Turna werd op locatie gespeeld in Vleuten Utrecht augustus 2011. De intercontinentale mozaïekvoorstelling werd gespeeld in een theater te Belem Brazilië tijdens het IDEA congres juli 2010.

Doel Interdisciplinariteit en interculturaliteit zijn de uitgangspunten van de samenwerking. Changing Horizons wil de grenzen tussen de verschillende disciplines als licht, geluid, tekst, beweging, beeld en ruimte slechten. Zij vertellen gezamenlijk het verhaal aan het publiek, er vindt een democratisering van de dramaturgie plaats in tegenstelling tot wat gebeurt in meer traditioneel theater waarin de acteur c.q. het personage en de tekst meestal centraal staan.

16

learn for life

Tijdens de eerste bijeenkomst in november 2010 in Vleuten werd het Artistieke Team gevormd bestaande uit alle regisseurs onder leiding van de artistiek coördinator, Nicoline Nagtzaam.


Kort verloop

Het Artistieke Team werd gesteund door de twee projectcoördinatoren, Maria van Bakelen en Tom Willems. Doel was overeenstemming vinden over een nieuwe manier van artistiek inhoudelijke samenwerking en uitwisseling. De basis van de samenwerking tussen alle partners vormt het gemeenschappelijk streven naar het vinden van een evenwicht tussen de inhoudelijk artistieke verschillen en overeenkomsten. De huidige globalisering neigt wanneer het gaat om internationale artistieke samenwerking naar het wegwerken van onderlinge verschillen. Dat veroorzaakt niet alleen spanningen maar ook producten die op elkaar gaan lijken. Wij zijn vooral op zoek naar het maken van verbindingen tussen die verschillen en overeenkomsten. Bij het maken van de Vele Levens van de Familie Turna stond de zeggingskracht van ieders artistieke en culturele achtergrond Where we are does strongly effect who we are. Migration can break or make people and change their identity.

centraal. Genieten van de poëzie van het verschil speelde hierbij een belangrijke rol.

Met het script van hun scène konden alle regisseurs met hun theatergroepen vrij hun eigen gang gaan. Het presenteren van de scènes aan elkaar vormde de kern van de eerste uitwisseling in april 2011 in Montpellier. Alle reacties en nieuwe ideeën werden ter plekke door het Artistieke team verwerkt tot gemeenschappelijke richtlijnen ter verdieping van de verschillende scènes. Daarnaast leverden de workshops aldaar vooral inspiratiemateriaal voor de verbindingen tussen de scènes. Essentieel was de functie van het Artistieke Team dat bij alle theatergroepen het eigen “nationale” kon stimuleren en dat van het totale mozaïek de gemeenschappelijke en interdisciplinaire gedeeltes kon inspireren, aansturen en integreren.

Resultaten Augustus 2011. Vleuten, een locatie, een gebouw. Vijf theatergroepen uit vijf landen maakten en speelden samen de voorstelling De Vele Levens van de Familie Turna. Het publiek reisde letterlijk door de migratiegeschiedenis van deze familie. Ieder land speelde een eigen scène in de eigen taal met een eigen hoofdpersonage in geheel eigen stijl op een eigen plek van de locatie in Vleuten. Iedere scène kreeg “bezoek” van een personage uit een andere scène. Het scenische traject voerde het publiek steeds terug naar eenzelfde centrale plek waar de spelers zich samen aan het publiek presenteerden als migrantengroep. De voorstelling werd drie keer gespeeld, er keken zo’n 200 mensen. learn for life

17


Het mozaïek van het script ‘De Vele Levens van de Familie Turna’ is het fundament waar het hele project op rustte. In voortdurend onderling overleg en met bijdragen van de partnertheatergroepen schreef de artistiek coördinator het script. Geïnspireerd op de verschillende migratiegeschiedenissen, de film Rocco en zijn broers van de Italiaan Visconti, vele boeken, krantenartikelen, documentaires en de actualiteit van migratie in de wereld om ons heen. Turna is Turks voor kraanvogel, een in vele werelddelen legendarische trekvogel. Het verhaal gaat over de migrerende familie Turna. Die bestaat uit een dominante moeder en haar vier zonen. De oudste zoon is geëmigreerd naar de grote stad om een beter leven te vinden. Hij is daar getrouwd en heeft zich daar min of meer gesetteld. Zijn moeder

besluit nadat haar man is vermoord met haar andere zonen het dorp te verlaten en naar haar oudste zoon in de stad te reizen. Hij durft zijn vrouw niet te vertellen van zijn moeders besluit. Dus staat de familie plotsklaps voor de deur, hij organiseert huisvesting en werk en zijn broers proberen ieder hun weg te vinden. Theatermakers van verschillende culturele achtergronden hebben elkaars cultuur, maar ook elkaars werk leren kennen. Het toneelstuk is in verschillende vormen, talen en op verschillende manieren opgevoerd voor publiek. Daarmee is het thema “migratie” en de effecten daarvan voor een grote groep toegankelijk geworden.

Vervolg, disseminatie, impact op eigen organisatie Het project is nog in volle gang. De Arubaanse partner zal haar voorstelling in de herfst van 2013 in Curaçao presenteren. Verder zijn er over heel de wereld presentaties gegeven over de werkwijze van het project o.a. Kocaeli in Turkije, Wellington Nieuw-Zeeland en Kroatië (Zagreb Festival), beide in april 2012. De repetities en performance werden gefilmd en worden verwerkt in een documentaire die in oktober 2012 gereed zal zijn. In juli 2013 zal het project als good practise gepresenteerd worden tijdens het 8e Wereldcongres van IDEA (International Drama/Theater & Education Association) in Parijs, juli 2013.

Soort project Changing Horizons Europe is een Grundtvig netwerk project. 18

learn for life


Partnerlanden 8 Partnerlanden nemen deel, te weten: • Frankrijk:

Outil Theatre, Montpellier

• België:

Miroir Vagebond, Bourdon (Hotton)

• Turkije:

Kavinmler Kapsi Sanat Dernegi (3K), Istanbul

• Engeland: National Drama • Nederland: Utrechts Centrum voor de Kunsten (UCK) en IDEA Nederland • Aruba:

Foundacion Arte Pro Arte (FARPA), Oranjestad

• Nicaragua: Movitep-SF, Managua • Brazilië:

Teatro Dionisos, Joinville.

Contactgegevens Utrechts Centrum voor de Kunsten (UCK) Tom Willems, [email protected], www.uck.nl IDEA Nederland Maria van Bakelen, [email protected] Foundacion Arte Pro Arte (FARPA) Amy Lasten, [email protected]


D

e jury is onder de indruk van dit innovatieve project, waarbij veel mensen betrokken waren. Zij geeft het Utrechts Centrum voor de Kunsten / IDEA NL en Fundacion Arte

Pro Arte de Stimuleringsprijs en wil hiermee overdracht en disseminatie van dit project van harte bevorderen.

learn for life

19


Topper 2012: Daniëlle Poelman Ieder mens is een Topper Op de basisschool werd gezegd dat zij niet kon leren, en dat het beter was om naar een technische school te gaan. Als adolescente was Daniëlle iemand die van dansen hield, graag met de dames bezig was, stoer maar ook met vele vrouwelijke trekken, die explosief kon zijn, zoekend, maar toch een opgewekt iemand. Tegenwoordig is Daniëlle een vrolijke, oprechte dame, die graag voor haar medemens klaar staat. Daniëlle waardeert de mens, laat mensen in hun waarde. Ze kan soms wat dominant zijn, chaotisch, eigenzinnig, maar durft het zeker bij te sturen. Daniëlle is niet snel te overtuigen, is een denker, observerend en onderzoekend, maar ze geeft het vooral niet snel op. Op persoonlijk vlak is er heel veel met haar gebeurd en heeft Daniëlle de laatste 2 jaar een enorme persoonlijke groei doorgemaakt. Ze heeft LTS Metaal gedaan, speciaal lager beroepsonderwijs, te vergelijken met niveau A, vervolgens een opleiding tot financieel administratief medewerker, en ook sociale hygiëne. Lezen lukte haar niet en ze verliet de school met maar net voldoendes. Daniëlle is vervolgens gaan werken in verschillende situaties: productiewerk, verkoop/ vertegenwoordiging, techniek, hout- en kunststoftechniek. Iedere keer hield ze dat niet vol omdat ze overspannen raakte. Ze begon te fotograferen als hobby, werd na een maand al door de plaatselijke krant ontdekt en ontwikkelde zich zo tot een ware beroemdheid in de regio. De re-integratiecoach zei toen ‘als je fotograaf wilt worden moet je naar de fotoacademie’, en op aandringen van hem heeft ze dit geprobeerd en uiteindelijk modefotografie gedaan. Fotografie vindt ze nog wel leuk, maar ze wil er niet beroepsmatig mee verder, dat geeft haar te veel druk om dat ze dan moet presteren. In 2009 raakte ze opnieuw in een diepe depressie. De hulpverlening kwam zo moeizaam op gang, dat ze na haar diagnose zelf maar op zoek ging naar informatie. In februari 2010 lukt het haar dankzij medicatie haar concentratie vast te houden en zo ontdekte ze dat ze wel degelijk kon lezen, uren lang, dagen lang zelfs. Ze kreeg haar zelfvertrouwen terug toen ze merkte dat ze heel goed kon lezen en schrijven, en dat dat zelfs nog dagelijks verbetert. Ze dook in de psychologie op zoek naar handvaten waarmee ze haar ADD zou kunnen overwinnen. Door goed naar zichzelf te luisteren Voor een aantal jaren terug had ik niet mogen dromen van de geweldige tijd die ik nu in samenwerking met de Vrijwilligers Vacature Bank Dronten. Ik sta niet meer langs de zijlijn, nee.

en zich bewust te worden van haar stressoren is het haar gelukt om een grote mate van stabiliteit op te bouwen. Vanuit de WAO is ze vrijwilligerswerk gaan doen, eerst bij Activiteiten Centrum Dronten Kwintes voor mensen met een

20

learn for life

nu bij de Dorpsboerderij Dronten Triade cliënten met een verstandelijke en lichamelijke beperking. Daniëlle heeft een enorme persoonlijke groei doorgemaakt. Ze stapt nu op mensen af en stimuleert


psychische kwetsbaarheid. Ze begeleidt

hen actief. In 2011 heeft zij zich laten inschrijven bij de Open Universiteit voor de Wetenschappelijke Onderwijs Bachelor Psychologie. Het vrijwilligerswerk is daar een stuwende kracht in geweest. Ze heeft nu al 5 modules met succes mogen afronden en voor 20 augustus 2012 staat het tentamen voor de 6e module gepland. De tijd die de Vrijwilligers Vacature Bank Dronten voor haar heeft genomen bood Daniëlle inzicht in de veelheid van functies en banen die mogelijk zijn. Daniëlle noemt het zelf ’een goede richting naar het participeren in een sociale omgeving, een leer- en werkplek voor mij, maar ook voor de mensen waarmee ik nu werk’. Vrijwilligerswerk betekent voor haar veel voor je medemens doen, maar het levert haar ook zelf voordelen op: ze doet ervaring op, leert mensen kennen, leert haar eigen competentie kennen, verwerft nieuwe inzichten en nog veel meer. Daniëlle is als Topper 2012 voorgedragen door Suzanne van de Voorde (AC Dronten) en Mirjam Bloedjes (VVB Meerpaal Dronten) en ervaart dat als een hele eer. Ze vindt het moeilijk om te zeggen wat haar leerprestatie nu zo bijzonder maakt: ’Ieder mens is in mijn ogen al een topper, uniek op zijn eigen manier.’


D

aniëlle heeft een enorme persoonlijke groei doorgemaakt. Ze durft nu op mensen af te stappen en weet hen te stimuleren. Ze doet vrijwilligerswerk en een studie

aan de Open Universiteit. Ze zit nog in de WAO, maar wil dolgraag weer aan het werk. Ze is een Topper omdat ze na psychische en andere problemen nu alle mogelijkheden tot ontwikkeling met succes aanpakt. learn for life

21


Contribution to Cultural Heritage Achtergrond Het Horizon College (afdeling VAVO) geeft tweedekansonderwijs aan jong volwassenen tussen de 18 en 25 jaar oud. Zij verlieten eerder het regulier onderwijs door mentale of fysieke problemen. Het doel is deze groep zonder basisvaardigheden nieuwe kansen te bieden. Het Horizon College ontwikkelde samen met partners uit andere Europese Landen een serie lessen waarin trots op je eigen land/‘heritage’ centraal staat. Doel is de volwassenen op een laagdrempelige en positieve manier weer bij het onderwijs te betrekken.

Kort verloop In Contributions to European Heritage ‘leren’ de tweedekansers zich betrokken te voelen bij Europa door hoogtepunten uit de vaderlandse geschiedenis te bestuderen en voor te stellen aan de andere deelnemende landen. Het gaat om leren trots op je eigen land te zijn en een leuke(re) manier van leren te ontdekken. Het doel van het project is het ontwikkelen van de onderzoeks-, creatieve en ICT-vaardigheden van de leerders. Voor de docenten

Horizon College

had het project het karakter van herscholing door het directe Heritage is our legacy from the past, what we live with today, and what we pass on to future generations.

contact met het (regionale) erfgoed tijdens de bezoeken aan de partnerscholen. De belangrijkste doelstelling van het partnership is om volwassenen te interesseren in de geschiedenis als onderwerp en in

het bijzonder in wat we in Europa aan gemeenschappelijke historie hebben. We willen dat deze volwassenen zich bewust worden van de wederzijdse invloeden van de verschillende delen van Europa in het verleden om een Europees bewustzijn te ontwikkelen. Tijdens het project constateerden de docenten van de verschillende partners bij de leerders een gebrek aan historisch bewustzijn over onze gemeenschappelijke Europese cultuur. 22

learn for life

ondersteuning aan te bieden en de leerders voor te bereiden op hun projecten door ideeën en hulpbronnen aan te reiken. Docenten hebben als rolmodel in dit project gefunctioneerd, omdat ze door deelname aan eerdere projecten hun Europees bewustzijn reeds ontwikkeld hadden.


De docenten hebben daarin een uitdaging gezien om ook buiten schooltijd gericht

Uitdagingen en barrières De leerders werden tijdens het proces van het creëren van hun eigen persoonlijke of groepsproducten rond een cultureel onderwerp van hun herkomstland steeds meer autonoom en onafhankelijk van hun docenten. Deze verleenden alleen steun in termen van hulpbronnen, bibliografie, in te zetten hulpmiddelen en apparatuur, en links op het internet. De docenten werden zelf ook leerders in dit project: ze hebben veel geleerd over het onderwijssysteem in de partnerlanden en met name over de rol van de volwasseneneducatie daarbinnen en ze hadden de gelegenheid om uitdagingen en oplossingen te vergelijken. Afgezien daarvan hebben ze ook meer geleerd over andere Europese culturen en niet verrassend daarmee ook over hun eigen cultuur en geschiedenis: het is algemeen bekend dat wie onderwijst ook continue zelf onderzoek en studie moet doen. Omdat de docenten het auteursrecht, het recht op intellectueel eigendom en de noodzaak voor originaliteit benadrukten, besloten veel leerlingen om hun eigen foto’s en bestaande teksten te wijzigen of eigen teksten te schrijven. Dit bevorderde hun EPAPU Albeiros, Lugo, Gallicia, Spain

creativiteit en gevoel van zelfstandig leren. Veel van de materialen

die werden vervaardigd zijn originele werken van hoge kwaliteit en kunnen een bijdrage leveren aan het onderzoek naar culturele thema’s. Dutch examples • Dutch Cartography in 16th and 17th century • Dutch Art of Painting in 17th century • Dutch East India pany • The Romans in NL

Examples from Partners

Examples from Partners

• Muenster and the Hanseatic League • The Peace of Westphalia • Roman heirtage: the Battle in the Teutoburg forest • The Way to Santiago

• Castro Culture • Medieval Galician Lyrics • The Acropolis as a part of European History • Two Green Nobel Prize Winners • History of Lesvos

Resultaten Contributions to European Heritage is een heel praktisch project waarbij een hoop algemene vaardigheden in één keer worden aangesproken. Aan het eind hebben de deelnemende leerders de volgende basisvaardigheden ontwikkeld: • Onderzoek, schrijven en creatieve vaardigheden • Presentatie en communicatievaardigheden • Ontwikkeling van hun digitale vaardigheden • Stimuleren van hun belangstelling voor geschiedenis en aardrijkskunde, hun eigen en de partnerlanden geschiedenis • Ontwikkeling van een innovatieve en kritische geest bij de studie van de geschiedenis en geografie learn for life

23


• Verkenning van andere culturen • Creativiteit in termen van kennis op het web en het publiceren van een e-boek en een gedrukte versie • Kennismaking met Moodle2 als digitale leeromgeving • Verdere ontwikkeling van taalvaardigheden, met name Engels, schrijven en spreken. Bovendien hebben leerders bijzonder veel van elkaars landen opgestoken en is hun Europees gevoel gestimuleerd. Ook voor de docenten werd een aantal specifieke doelstellingen vervuld: • Het creëren van een gemeenschappelijke basis voor verdere projecten • Kennismaking met de realiteit van het stelsel van volwasseneneducatie in de partnerlanden • Ontwikkeling van hun culturele kennis, interculturele competenties en taalvaardigheid in het Engels • De banden tussen studenten en docenten in onze eigen scholen te versterken. Dit was geen vooraf bedacht doel, maar wel een belangrijk resultaat. Verder was het doel om een op de toekomstgerichte relatie tussen de instellingen voor volwasseneneducatie te ontwikkelen. In het totaal namen 16 medewerkers en 46 leerlingen deel aan het project. Aan de mobiliteitsacties namen 11 docenten en 25 studenten deel, de overigen waren betrokken bij de ontwikkeling van de producten en de resultaten van het project. De deelnemers aan het project beoordelen de resultaten en producten in vergelijking met de oorspronkelijke doelstellingen als “zeer goed”.

De website van www.european-heritage.org

Vervolg, disseminatie en impact op de organisatie Niet alle onderwerpen die de leerders kozen, werden opgenomen in de schoolprogramma’s. Zo kregen de docenten ook de gelegenheid om te leren van de niet gekozen projecten. Bovendien zijn de docenten ook meer vertrouwd geraakt met de processen en methoden die worden gebruikt om de uitvoering van een internationaal project te verwezenlijken en ze zijn enthousiast om het geleerde toe te passen voor een nieuwe Grundtvig projectaanvraag volgend jaar. De docenten waren niet zeer ervaren

2 Moodle is een open source elektronische leeromgeving. Het wordt gebruikt door ongeveer 60.000.000 gebruikers in ongeveer 65.000 scholen in 216 landen. Moodle is beschikbaar in verschillende talen, waaronder het Nederlands. Moodle is een internettoepassing. Het moet geïnstalleerd worden op een webserver. Daarna kan het beheerd en bekeken worden met een webbrowser.

24

learn for life

gedaan hebben. Met wat meer ervaring hadden we sommige zaken misschien beter en makkelijker kunnen doen, maar wat we gedaan hebben functioneerde”. Dat veel leerders van dezelfde school in groepen samenwerkten werkte empowerend. Er zijn meer onderlinge verbindingen en banden ontstaan, zowel onder elkaar als met de docenten, die ze minder als leraren beschouwden die cijfers en huiswerk gaven, maar


in EU-projecten. Of zoals een docent opmerkte: “Ik denk dat we het project goed

vooral als supporters en adviseurs. Voor leerders en leraren is het feit dat ze zich opgenomen voelden in een groter Europees netwerk van hogere waarde dan de leerresultaten zelf. Veel leerders hadden niet eerder in het buitenland gereisd deze ervaring was voor hen zogezegd een andere “interessante school, een andere interessante les”.

Soort project Grundtvig Lerend Partnership project

Partnerlanden • Duitsland:

Abendgymnasium Münster

• Spanje:

EPAPU Albeiros, Lugo

• Griekenland: AEOLIS, Lesbos • Nederland:

Horizon College, Alkmaar

Contactgegevens Horizon College Henk Rijkeboer Postbus 30 1800 AA Alkmaar 072-5476600 [email protected] www.european-heritage.org AEOLOS, Lesbos, Griekenland


D

e jury geeft het Horizon College graag een Aanmoedigingsprijs voor haar enorme inzet. Dit project heeft grote impact op studenten en docenten had en levert mooi

materiaal op de projectwebsite op.

learn for life

25


Topper 2012: Fatima Mohamed Ahmed Een doelgerichte doorzetter Fatima is een opgewekte energieke jonge vrouw, met smaak gekleed. Zij heeft veel zorgtaken in haar drukke gezin: man Mustafa, dochter Zahar en zonen Kalid, Musa en Isa, respectievelijk 17, 15, 5 en 3 jaar oud. De beide pubers zijn kinderen uit het eerste huwelijk van haar man. De foto´s laten haar te midden van haar eigen kinderen en haar buurkinderen zien. En hoe ze thuis bezig is eten klaar te maken voor de Ramadanmaaltijd. Beide foto’s zijn typerend voor Fatima: ze is een energieke, stralende moeder. Toen zij als 20-jarige met haar man als vluchteling uit Afrika in Nederland kwam op uitnodiging van het Internationale Rode Kruis, was zij analfabeet. In vijf jaar heeft zij leren lezen, schrijven en spreken in een voor haar totaal vreemde taal: het Nederlands. Hieruit blijkt wat een doorzetter zij is. Fatima kan zichzelf goed een doel stellen en dat ook bereiken. Al snel na aankomst in het asielzoekerscentrum in Amersfoort raakte Fatima in verwachting van haar eerste kind. Het ROC vond het daarom beter dat ze pas na de bevalling zou beginnen met Nederlands leren, temeer daar zij nog niet goed kon fietsen en de afstand te groot zou zijn om te lopen. Wat vond zij dat jammer! Toen Musa een paar maanden oud was, is zij des te sneller van start gegaan. Haar tweede zwangerschap heeft ze zo lang mogelijk verzwegen bij het ROC, vertelt Fatima lachend. Maar in de 7e maand was haar dikke buik niet meer te verhullen en moest ze echt weer een tijdje stoppen. Fatima heeft veel meegemaakt sinds ze haar vaderland, familie en vrienden moest verlaten. Ze mist haar ouderlijk gezin erg; wat zou ze hen graag bij de geboorte van haar zoontjes gehad hebben. Maar ze is heel blij met wat haar nieuwe leven haar te bieden heeft. Fatima volgde in 2008 een alfabetiseringscursus, gevolgd door een inburgeringstraject via het ROC en later het NVA, Centrum voor Duurzame Inburgering te Amersfoort. In 2009 moet ze dat dus tijdelijk onderbreken in verband met zwangerschap en bevalling en het gezin verandert ook van woning; daarna is ze weer doorgegaan met Taalcoach van het NVA. Ze heeft dus niet stil gezeten. Omdat Fatima het afgelopen jaar zo gemotiveerd was om de Nederlandse taal goed te leren, zocht Anneke Drooger, haar NT2 docente, vaak extra lesstof voor haar op. Foutloos schrijven blijft lastig voor haar. Wie zou dat wel kunnen wanneer je pas als volwassene bent begonnen met leren lezen en schrijven in een taal waar je geen woord van verstaat? Maar ze blijft doorzetten en heeft 26

learn for life

vindt van de Nederlandse taal, vertelt ze dat ze lange en korte klanken zoals e en ee, o en oo moeilijk kan onderscheiden. Dat geldt ook voor de i en de e en de o/oo en de eu. “Mijn kind is geboren” klinkt voor haar als “mijn kind is gebeuren”. Met schrijven moet ze erg haar best doen de letters duidelijk te schrijven. De dictees die ze op het ROC kreeg , vond ze erg nuttig.


inmiddels ook een computercursus aangevraagd. Als je haar vraagt wat ze het moeilijkst

Tip van Fatima: blijf moeilijke woorden en hele zinnen steeds maar en overal herhalen: lopend op straat, in de keuken, als je onderweg bent, enz. Het uitspreken van moeilijke lange woorden als “sollicitatieformulier” en “functioneringsgesprekken” vraagt van haar extra training, ze moet er een ritme bij denken om tot een goede uitspraak te komen. De belangrijkste tip is: durf hulp te vragen. Ga zelf op zoek naar extra hulp om te oefenen. En… spreek thuis in je gezin Nederlands met elkaar. Fatima en Mustafa hebben dat zo met elkaar afgesproken. Kinderen vaak voorlezen uit kinderboekjes helpt ook. Musa verbetert haar dan: “niet zo, maar zo uitspreken!” Het is overigens niet alleen de taal die totaal nieuw was. Fatima moest ook heel veel andere dingen leren, zoals fietsen en zwemmen. Maar ze leert veel van haar kinderen, omdat ze met hen meedoet en het goede voorbeeld wil geven. Het gezin heeft inmiddels wel dringend behoefte aan een grotere woning. Met slechts twee kleine slaapkamers is er veel te weinig ruimte voor de ouders, twee pubers (jongen en meisje) en twee kleintjes. Geconcentreerd huiswerk maken of rustig aan het werk zijn is een moeilijke opgave. Fatima hoopt dat ze daar ook binnen niet te lange termijn een oplossing voor vinden. Fatima volgt al twee jaar naailessen als hobby. In de Kringloopwinkel kan ze goede stoffen kopen en ze heeft al een broek voor haar man, voor Musa en Isa gemaakt en een jurk voor Zara. En iedereen is er heel blij mee! Fatima is volgens Josephine Diemont, NVA taalcoachvrijwilliger, een echte Topper, omdat zij een doelgerichte doorzetter is. Door haar goede humeur en aanstekelijke energie is het bovendien een plezier haar in je buurt te hebben. Toen Fatima hoorde dat ze tot één van de Toppers 2012 gekozen was, duurde het lang voor ze het kon geloven. Najat Bellil, haar trajectbegeleidster, zegt: “Toen ze in Nederland kwam, was bijna alles nieuw, vreemd en onbekend voor haar. Toch heeft ze nooit gedacht: dit gaat mij niet lukken! Zij is heel positief, maakt gebruik van haar capaciteiten. Zij is leergiering en heeft een duidelijk beeld over wat ze als werk in de toekomst wil gaan doen.” Zij wil eerst een opleiding in de zorg volgen en zou daarna graag als voedingsassistente in een zorgcentrum werken.


D

e jury vindt dat Fatima een echte Topper is, omdat zij een doelgerichte doorzetter is. Fatima is helemaal bij nul begonnen in een vreemd land en heeft nooit gedacht: dit

gaat mij niet lukken!

learn for life

27


Learning Community Achtergrond Het Learning Community project is een Europees project tussen vijf lidstaten, waaronder Nederland, wat zich richt op het verbeteren van de toegang van migranten tot Lifelong Learning activiteiten en een brug wil slaan tussen het bestaande onderwijsaanbod en migranten door middel van het opleiden van Educatie Ambassadeurs. Educatie Ambassadeurs zijn personen die dankzij een migratie achtergrond een intermediaire rol gaan vervullen en migranten ondersteunen bij het vinden van passende scholing waardoor ze minder barrières ondervinden bij het gebruik maken van het bestaande scholingsaanbod. Het Nederlandse deel van het project vindt plaats in de provincie Limburg en er wordt daarin nauw samengewerkt met verscheidene lokale en regionale instellingen zoals HOVO, migrantenorganisaties, ROC’s, vakbonden, volksuniversiteiten en welzijnsinstellingen.

Doel Learning Community wil de toegankelijkheid van migranten tot tal van educatieve activiteiten verbeteren. Hiertoe zijn 9 migrantenvrouwen opgeleid tot Educatie Ambassadeur. De doelgroep.

28

learn for life

achtergrond stimuleren andere migranten een scholing of cursus te volgen bij volwasseneducatie, welzijnswerk of elders. Zij zijn een steuntje in de rug waar dat nodig is en werken zo mee aan hun persoonlijke ontwikkeling en sociale integratie.

Kort verloop


Vrouwen met een Marokkaanse, Irakese, Congolese, Antilliaanse, Japanse en Ierse

Als start hebben we een analyse gemaakt van de situatie in de verschillende deelnemende landen, aan de hand van interviews met migranten en instellingen en desk research. De barrières voor participatie in het volwassenenonderwijs zijn in kaart gebracht. Deze liggen zowel op individueel niveau: onbekendheid van instellingen, werk en familie, als op institutioneel niveau: didactische methode en organisatie, en structureel niveau : arbeidsmarkt en wetgeving. Daarna zijn contacten gelegd met lokale en regionale instellingen: migrantenorganisaties, ROC’s, volksuniversiteiten, HOVO, en welzijnsinstellingen en startte de werving voor Educatie Ambassadeurs.

Uitdagingen en barrières De uitdaging is om migranten niet alleen aan te spreken als migrant, maar vooral ook als iemand met interesses en hobby’s die men verder kan ontwikkelen. De Educatie Ambassadeurs helpen migranten over de eerste barrières heen. Zij maken hen bewust van hun mogelijkheden en het feit dat leren op elke leeftijd kan. Zij verzamelen de juiste informatie over geschikte cursussen. Zij vertellen waar eventuele geldelijke ondersteuning te krijgen is. Zij zijn een steuntje in de rug waar nodig.

Blije gezichten na het behalen van het certificaat.

Resultaten De training bestaat uit 6 bijeenkomsten.

Van te voren is met alle kandidaten een uitvoerig gesprek geweest over motivatie, hun talenten en hoe ze zich in willen zetten. Zij hebben allen een talentenanalyse gemaakt, die als rode draad is gebruikt door de bijeenkomsten. In de training staan we stil bij ieders eigen ervaringen en welke factoren de keuze voor een opleiding of cursus beïnvloedt. Natuurlijk is een uitgebreid overzicht gegeven van het educatieve veld in Zuid Limburg. Zelfs de mogelijkheden in België zijn onderzocht. Kennis en vaardigheden zijn vergroot door communicatie in theorie en praktijk; oefenen op de computer; rollenspelen; hoe maak je een uitnodiging of stappenplan. Door discussies ontdekken we de mogelijkheden, grenzen en ethische aspecten van het Educatie Ambassadeur zijn. De laatste bijeenkomst bestaat uit speed daten met enkele mensen van educatieve en welzijnsinstellingen: een oefening in je presenteren als Educatie Ambassadeur. Na de training volgen terugkombijeenkomsten en individuele begeleiding. In het project zijn zeven migrantenvrouwen opgeleid als Educatie Ambassadeurs, die een brug vormen tussen educatieve instellingen en migranten. Zij wijzen migranten de weg naar Levenslang Leren en zijn voor hen een steuntje in de rug. learn for life

29


Vervolg, disseminatie en impact op de organisatie Nu de training is afgesloten gaan de Educatie Ambassadeurs aan de slag. Het begin is meestal voorlichting geven in eigen kring, bij hun eigen achterban over wat een Educatie Ambassadeur voor hen kan doen. Een ander geeft al individuele begeleiding. Sommigen zijn vóór de training al erg actief en geven aan, dat als zij voorlichtingsactiviteiten organiseren over welk onderwerp dan ook, er altijd educatieve vragen komen. Dit was voor hen de drijfveer om de training Educatie Ambassadeur te volgen. Een ambassadeur merkte, dat er behoefte was aan een naaicursus, en toen ze die niet vond organiseerde zij deze zelf. De Ambassadeurs hebben in formele settings meer dan 100 mensen van 17 nationaliteiten bereikt. In informele settings ligt dit getal hoger. Er is een vervolgproject aangevraagd, waarin de huidige Ambassadeurs een rol zullen spelen in de volgende training. Én er zijn ontmoetingen gepland met de Ambassadeurs uit de andere landen.

Soort project Het project is een Grundtvig Learning Partnership

Partnerlanden Het project is een samenwerking tussen vijf landen: • Duitsland:

Gesundheit Berlin

• Griekenland: Olympic Training • Oostenrijk:

ZEBRA

• Tsjechië:

IQ Roma Servis

• Duitsland:

BGZ in Berlijn heeft de leiding van het project

Contactgegevens Centrum voor Europese Studies en Opleidingen (CESO) Loraine Schaepkens en Jikky Dinçelek Zeven migrantenvrouwen zijn opgeleid als Educatie Ambassadeur.

Aldegondaplantsoen 32 6226 AG Maastricht Netherlands www.learning-community.eu


V

eel Limburgse instellingen waren bij Learning Community betrokken. Dit project had grote impact op de persoonlijke ontwikkeling en sociale integratie van de

deelnemers. Learning Community is naar het oordeel van de jury een uitstekende nominatie.

30

learn for life


Topper 2012: Ine Hinne Niets is mooier dan mensen helpen Bij aankomst in Nederland ging zij naar de Mulo. Hier had ze het moeilijk. Doordat ze in Indonesië in verschillende talen les kreeg en er periodes geen school was, kreeg ze een achterstand in de Nederlandse taal. Werkwoorden, de d, t en dt, spreekwoorden ze begreep het niet, maar ook het rekenen kon ze niet bijbenen. In de 2e klas van de Mulo is ze om deze reden van school afgegaan. Uiteindelijk kwam ze bij een agrarische huishoudschool terecht. Hier kreeg ze vakken die ze niet begreep en waar ze niets mee had. Ook deze school heeft ze niet afgemaakt. In plaats van onderwijs te volgen ging Ine werken. Ze trouwde op haar 19de, verhuisde van Delfzijl naar Groesbeek. Op haar 22e kreeg ze haar oudste dochter en vlak erna nog een dochter. Ine deed gewoon de huishouding en toen de kinderen 8 en 7 jaar waren ging zij werken bij Kortman en Schulte. Na 11 jaar ging ze werken op het schippersinternaat in Nijmegen. Daarna werd er bij haar borstkanker geconstateerd en kwam ze uiteindelijk in de WAO, dat was een zware tijd. Op 55-jarige leeftijd is Ine met Spaans begonnen, met veel Weet u nooit heeft iemand mijn probleem gekend, waar ik al die jaren mee zat.... ik kon boeken die ik las nooit begrijpen... en ook wanneer mensen met mij spraken... ging ik hun liever uit de weg. Ik ben zo enorm gegroeid. Niets is voor mij mooier dan als taalambassadeur mensen nu te helpen... die in de dezelfde situatie zitten als ik eerst... prachtig... nu zijn er de mogelijkheden toen niet. Met heel veel dank aan alle docentes die mij of ons hebben begeleid.

enthousiasme en motivatie. Dit wilde ze graag om persoonlijke redenen. Drie jaar volgde ze deze lessen tot het moment dat haar docent Spaans aangaf dat het niet goed ging, dat ze beter eerst de Nederlandse grammatica kon gaan leren. Ine vond dit lastig om te horen en heeft er geen gehoor aan gegeven. Toch bleef het knagen, en toen Ine een folder over Nederlands kreeg, heeft ze op62-jarige leeftijd alsnog de stap gezet. Ze moest een enorme drempel over, maar toen ze die genomen had, kwam ze tot rust. Ine heeft zich vooral los moeten maken van haar eigen beeld over zichzelf. Ze heeft zich jarenlang eenzaam en geïsoleerd gevoeld. Ze heeft haar laaggeletterdheid als een

handicap ervaren en schaamde zich ervoor. Ine heeft echter op haar eigen manier en in haar eigen tempo korte metten gemaakt met haar negatieve zelfbeeld. Ze heeft zich zelf teruggevonden, schaamt zich niet meer en durft zich te laten zien. Haar wereld is open gegaan en steeds groter geworden. Ine heeft heel veel geleerd op school en geniet nog steeds van het leren. Door het leggen van een basis durfde Ine ook uitstapjes te maken naar andere delen van de basiseducatie: Engels en allerlei digitale cursussen. Daarnaast is Ine sinds 2008 taalambassadeur bij het ROC Nijmegen. Open over haar eigen verhaal durven te vertellen heeft haar bevrijd van een aantal barrières. Ine durft nu zichzelf te zijn. Ine doet nu dingen (zeker als ambassadeur) waarvan ze 4 jaar geleden nooit had gedacht die ooit te durven doen. Ze geeft diverse voorlichtingen voor allerlei instanties, organisaties en groepen. De eerste keer dat ze optrad als ambassadeur overviel haar. Doordat er iemand was weggevallen, sprong zij in. Maar vanaf dat eerste moment deed learn for life

31


ze het geweldig. Ine weet altijd contact te leggen met allerlei persoonlijkheden die ze in dit werk tegenkomt. Was ze vroeger iemand die om woorden verlegen zat en wegliep voor een gesprek, nu maakt ze op een prettige en ontspannen manier als eerste contact met bijvoorbeeld Prinses Laurentien. Als ambassadeur is ze ook zo een aantal keren mee geweest naar het buitenland (naar België en Bonn) Ze is dankbaar dat ze het mag doen en geniet van alle momenten die haar worden geboden. Ze maakt heel makkelijk contact en spreekt Opening Taalpunt met wethouder Beuningen.

met allerlei mensen in allerlei talen. Ook blijft ze contact met mensen houden via

de mail. Ze pakt alle kansen die ze krijgt met beide handen aan en geniet daar met volle teugen van en laat iedereen mee genieten. Als er een vraag komt voor een Internationale workshop in Namen, dan laat ze zich niet afschrikken door afstand of onbekendheid en het op stap gaan met iemand die je niet kent. Ze gaat ervoor en komt dan zeer enthousiast terug en blijft bevriend met degene met wie ze is weggegaan. Ine heeft veel geleerd op persoonlijk vlak, zoals een gesprek of een discussie aangaan en met kritiek omgaan . Ook heeft Ine veel geleerd op het gebied van begrijpend lezen en het begrijpen van uitspraken en spreekwoorden. Ze leest nu vele boeken, is lid van de bibliotheek en gaat naar musea. Ine is voorgedragen als Topper door Jet Wijdeveld van het ROC Nijmegen, omdat ze tegenwoordig elke kans aanpakt om iets bij te leren. Zo is ze voor ROC Nijmegen taalambassadeur geworden en daar zet ze zich voor meer dan 100% in. Ze weet op Ine samen met docente Winnie en Prinses Laurentien.

32

learn for life


Ine’s erste boekje.

een ontwapende manier mensen voor zich te winnen. In een voorleesworkshop van Stichting Lezen en Schrijven ontmoet ze Betty Sluyzer. Ze vraagt of Betty naar haar boek, dat ze zelf heeft geschreven over haar leven, wil kijken. Het resultaat: Betty bewerkt het boek, “Nicky, een kind van twee culturen” en dit boek wordt in een oplage van 500

Boekpresentatie met Betty Sluizer

exemplaren gedrukt en verkocht. Ine verzorgt zelf de presentatie van het boek met lekkere Indische hapjes. Haar kinderen waren apentrots op haar. Inmiddels is ze aan een tweede boekje begonnen. Bovendien zet ze zich als vrijwilliger in als maatje voor andere ouderen waarmee ze op stap gaat en anderen prettige ervaringen laat opdoen. Ze volgt daarvoor ook weer cursussen om nog verder te groeien. Ze wil altijd bijleren, stelt zich daar steeds open voor en weet anderen daarin mee te trekken. Zelf vindt ze het geweldig dat ze nu als Topper voorgedragen is ……”Suuuuuuuuuper...”


I

ne heeft zich jarenlang geïsoleerd en eenzaam gevoeld, zich geschaamd en heeft haar laaggeletterdheid als een handicap ervaren. De jury vindt haar een Topper omdat zij

haar situatie 180 graden om heeft weten te draaien en inmiddels is zij niet alleen een voorbeeld voor anderen, maar zet zij zich ook op allerlei manieren in om anderen te helpen. learn for life

33


Tandem Achtergrond TANDEM is gebaseerd op intergenerationeel en intercultureel leren: het brengt jonge laag opgeleide mensen en oudere migranten samen om te praten over aan het werk gerelateerde aspecten. TANDEM is een transferproject dat gebaseerd is op het succesvolle project European Generation Link (www.europeangeneration-library.org).

Doel Het doel is het aanpassen van de originele producten en modellen zodat ze geschikt zijn voor de integratie binnen beroepsopleidingen.

Het ineractieve beginscherm van TANDEM

Kort verloop In eerste instantie lag de nadruk op het elkaar interviewen en het bewerken van de verhalen voor de TANDEM bibliotheek. Zonder de interviews namelijk geen verhaal. De 25 Nederlandse interviews zijn in 3 etappes afgenomen. De eerste keer dat de interviews afgenomen zijn, was in juni 2010, daarna januari en juni 2011. De jongeren die de interviews afgenomen hebben, kregen een korte scholing van 1 dagdeel waarop ze geleerd hebben open vragen te stellen en door te vragen. Ook is er aandacht besteed aan hun eigen competenties: waar ben jij goed in? Tijdens de interviews die met behulp van 34

learn for life

de oudere anderstaligen. Wat heb je gedurende je leven allemaal al geleerd, waar ben jij goed in? De verhalen zijn bewerkt en op de TANDEM bibliotheek geplaatst. Ook is er in elke periode een boekje met de verhalen gemaakt (een verkorte versie) en hebben alle interviewers en geïnterviewden zo’n boekje gekregen. Dit is alleen in Nederland gebeurd, omdat de doelgroep waarmee wij werken behoefte heeft aan concreet materiaal.


een vragenlijst afgenomen werden, is er veel aandacht besteed aan de competenties van

Een voorbeeld van de ineractieve TANDEM bibliotheek.

Samen werken de deelnemers levensverhalen uit die volgens de EUROPASS CV gestructureerd zijn en uploaden deze in de TANDEM bibliotheek. Gerangschikt als een echte bibliotheek bevat dit web-based interactieve platform individuele verhalen met foto’s, audiobestanden en/of videoclips die docenten, trainers of counselors binnen de beroepseducatie in hun training en coaching van jonge laagopgeleide leerders kunnen gebruiken. Verhalen kunnen opgezocht worden met behulp van verschillende parameters: deze parameters zijn 5 verschillende beroepssectoren, 7 sleutelvaardigheden, aanbevolen door de EU, de talen van de projectpartners en Engels.

Resultaten Er is een Gebruikershandboek TANDEM Bibliotheek, dat technische details en informatie geeft aan iedereen die met de TANDEM Bibliotheek wil werken. Dat betekent informatie over hoe je verhalen kunt zoeken en lezen. Docenten, trainers en counselors die didactische informatie zoeken, kunnen de TANDEM Didactische Richtlijnen raadplegen waarin aanbevelingen staan over hoe de TANDEM Bibliotheek tijdens de lessen gebruikt kan worden en hoe jonge volwassenen gevoelig gemaakt en gemotiveerd kunnen worden om tandemteams te vormen met oudere migranten om interviews af te nemen , mee te doen in kennisoverdracht en competenties transparant te maken. De TANDEM bibliotheek kan gebruikt worden in taalcursussen, colleges over internet, intercultureel leren, intergenerationeel leren en veel andere cursussen en trainingen.

Verspreiding, disseminatie en impact op de organisatie Het afnemen van interviews is een jaarlijks terugkomende activiteit waarbij het ROC samenwerkt met het Maas Waal College en Vluchtelingenwerk in Wijchen, waar leerlingen learn for life

35


van het VMBO tijdens hun maatschappelijke stage aan mee doen. Tijdens deze stage worden er nieuwe tandems gevormd. In juni 2012 is deze activiteit jammer genoeg niet doorgegaan omdat de activiteiten van vluchtelingenwerk door een faillissement tijdelijk opgeschort waren. Het ligt wel in de bedoeling om deze activiteit in het najaar weer op te pakken. Op dit moment worden er vanuit Nederland geen nieuwe verhalen aan de bibliotheek toegevoegd, omdat daar nu geen tijd voor gereserveerd is. De techniek van tandems vormen wordt op dit moment wel tijdens de lessen NT1 toegepast, omdat daar ook buitenlandse en Nederlandse cursisten bij elkaar zitten. Het idee van intercultureel leren blijft zo bestaan, maar niet van intergenerationeel leren. In Nederland wordt de TANDEM Bibliotheek gebruikt tijdens bijspijkercursussen Nederlands voor MBO-studenten, bij Loopbaan en begeleiding, waarin de EVC’s besproken worden en tijdens de lessen Nt1 en Nt2 als leesoefening, maar ook als voorbereiding op het bespreken van de eigen competenties. Er is een TANDEM Implementatie Concept ontwikkeld en gepubliceerd met het doel de lange termijn effecten van de TANDEM resultaten te garanderen. Hierin wordt gedemonstreerd hoede TANDEM leermaterialen in de gewone leerpraktijk gebruikt kunnen worden en de aanbieders van volwasseneneducatie, sociale partners en werkgevers motiveren om deze educatieve concepten aan te moedigen en te gebruiken in hun professionele activiteiten.

Soort project Leonardo Transfer of Innovation project TANDEM presentatie.

36

learn for life

• Duitsland:

BEST Institut für berufsbezogene Weiterbildung und Personaltraining GmbH VHS im Landkreis Cham e.V

• Belgie:

BANLIEUES, Bruxelles (BE)Belgie

• Bulgarije:

-

• Noorwegen: Stavanger Kommune


Partnerlanden

• Griekenland: • Nederland:

ROC Nijmegen

Contactgegevens ROC Nijmegen Marijke van der Bos Postbus 1046 6501 BA Nijmegen 024 6412929 [email protected] www.tandem-library.eu


M

et de Aanmoedigingsprijs wil de jury bevorderen dat het prachtige materiaal dat in dit project is ontwikkeld daadwerkelijk binnen de

volwasseneneducatie gebruikt gaat worden.

learn for life

37


N

oraddine Jellouli, in 1960 geboren in Marokko, heeft tientallen moeilijke jaren in Nederland doorstaan, als illegaal, helemaal in z’n eentje, ver weg van familie

en vrienden. Al die tijd heeft hij veel en hard gewerkt en in de praktijk het vak van bouwvakker geleerd.

Topper 2012: Noraddine Jellouli Niet uit het veld te slaan NIET UIT HET VELD TE SLAAN Noraddine bouwde ondermeer mee aan het BIM-huis in Amsterdam. Desondanks stond hij na al die zware jaren met lege eeltige handen, zelf nog steeds zonder een huis dat hij zijn thuis kon noemen. Een grote desillusie rijker. Toen het tij voor hem begon te keren en hij voor het eerst in Nederland een woning kreeg toegewezen, maakte hem dat erg gelukkig. Dat geluk was helaas van korte duur: Noraddine brak zijn voet toen hij de zo felbegeerde huissleutel had opgehaald, een complexe breuk. Toch zette hij door: op twee krukken bleef hij ondanks de pijn diverse kranten rondbrengen om in z’n onderhoud te voorzien. Tot het met z’n voet van kwaad tot erger ging. Maar Noraddine geeft tot op de dag van vandaag niet op. Zodra z’n lijf en leden dat enigszins toestaan, hoopt hij weer een betaalde baan te vinden. Ondertussen gaat hij trouw naar de inburgeringslessen van SIPI-juf Anja Kriek, niet te beroerd om medecursisten te helpen met de lesstof. In Marokko volgde Noraddine middelbaar onderwijs. Hij leerde er ondermeer de Franse taal. Noraddine is een veelzijdig, vakkundig bouwvakker. De dagelijkse praktijk was daarbij zijn leerschool. Momenteel, op z’n 52ste volgt Noraddine vol toewijding een

38

learn for life

opmerkelijke hobby: hij maakt al tientallen jaren de mooiste collages. Geen ‘grappig’ bedoeld knip- en plakwerk, maar serieus, zeer uitgebreid, een naslagwerk over een breed scala aan onderwerpen, b.v. Koningin Beatrix, politicus Pim Fortuyn, de aanslag op het WTC, artiest Herman Brood, prins Willem Alexander en prinses Maxima.


inburgeringscursus bij SIPI in Amsterdam. Als vorm van zelfstudie heeft Noraddine een

Hoewel Noraddine in Nederland altijd weinig sociale contacten heeft gehad, en een zeer eenzaam bestaan heeft geleid, is hij zeer gemotiveerd om te blijven leren en zijn zelfredzaamheid te vergroten. Noraddine is migrainepatiënt en heeft vaak te kampen met zeer zware hoofdpijnen. Desondanks laat hij zich niet uit het veld slaan en gaat hij door met leren en werken. Deze persoon is volgens Cathelijne Janssen van de Stichting Interculturele Participatie en Integratie een echte Topper, omdat hij graag, ondanks al z’n

Noraddine Jellouli en Anja Kriek

eigen fysieke en psychische sores, iets wil betekenen voor andere mensen. Hij wil absoluut een positieve bijdrage leveren aan de Nederlandse samenleving. Als taalstage heeft Noraddine er bijvoorbeeld voor gekozen bij een Amsterdams zorgcentrum de tuin te verzorgen en met de bewoners te gaan praten en wandelen, om hen een fijne tijd te bezorgen. Voor die mensen is Noraddine sowieso een absolute topper!!! De foto’s van Noraddinne zijn gemaakt door Marloes Bus.


O

ok de jury vindt Noraddine een absolute Topper: ondanks zijn moeilijkheden zet hij door, wil hij blijven leren en zijn zelfredzaamheid vergroten.

learn for life

39


H

et Festival van het Leren is een internationaal evenement. Daarom is het de moeite waard kennis te nemen van de geschiedenis van het festival.

Festival van het Leren Internationaal Het begin De betrokkenheid van Learn for Life en haar voorganger de Stichting Volkshogeschoolwerk bij het Festival van het Leren dateert uit 1999. Tijdens een onderwijsconferentie in Finland raakten bestuursleden geboeid door de Adult Learners’ Week. Jacques Delors noemde leren indertijd ‘ the treasure within’, de noodzakelijke grondstof voor de 21e eeuw, waar overal in de wereld minimaal één week tijd en ruimte voor zou moeten zijn. In het actieprogramma van UNESCO werd deze gedachte verder ontwikkeld en omgezet in het stimuleren van één uur leren per dag, ondermeer via het introduceren van de jaarlijkse Adult Learners’ Week, later veranderd in Festival van het Leren. Dit evenement werd al een aantal jaren in meerdere Europese landen gevierd en bleek een enorme potentie te hebben: enerzijds was het Festival een mooie campagne om volwassenen te stimuleren om te (blijven) leren, anderzijds bood het Festival een uitgelezen mogelijkheid om op lokaal niveau educatieve samenwerkingsverbanden te realiseren. Dat zou toch ook in Nederland heel zinvol zijn! De stichting Volkshogeschoolwerk en de Beraadsgroep Vorming organiseerden daarom een bijeenkomst met vertegenwoordigers uit Zwitserland en Engeland om hun ervaringen met de Week van het Leren aan een vertegenwoordiger van het ministerie van OCW te vertellen. Op grond van de enthousiaste verhalen besloot het ministerie om de landelijke coördinatie van de Week van het Leren in Nederland te faciliteren. Deze coördinatie werd eerst bij CINOP neergelegd (2000) en vervolgens bij de CED groep (2008). Dat jaar wijzigde ook de naam in Festival van het Leren, omdat plaatselijke organisatoren meestal kozen voor het organiseren van één dag en niet voor een hele week). De Stichting Volkshogeschoolwerk is al die jaren actief bij het Festival betrokken geweest. In eerste instantie kwam de inbreng vooral voort uit haar internationale oriëntatie. De stichting volgde de festivalontwikkelingen en speerpunten in diverse Europese landen op de voet en bracht deze ervaringen in bij de landelijke klankbordgroep. Daarnaast richtte zij zich op de lokale en regionale ondersteuning van organisaties die festivalactiviteiten wilden gaan organiseren. Een aantal van deze samenwerkingsverbanden is anno 2012 nog steeds actief

Internationale samenwerking De stichting legde contact met het Grundtvig Netwerk IntALWinE (2003 - 2006) waarin landelijke coördinatoren uit 15 landen samenwerkten om de effectiviteit van de Adult Learners’ Week te verhogen, om de actie Week onder politieke aandacht te brengen en om de leerders, de mensen waar het tenslotte om gaat, een gezicht en een stem te geven. Dit laatste resulteerde in de prachtige brochure ‘I did it my way - Journeys of Learning in Europe’. Daarnaast nam de stichting deel aan drie lerende partnerschappen op het gebied van learning festivals. Dit vanuit de overtuiging dat wanneer op meerdere plekken in Europa 40

learn for life

zinvol is om deze ervaringen naast elkaar te leggen en te leren van elkaar.

TROG (2003 - 2005) richtte zich op het bereik van het Festival van het Leren in moeilijke (rurale) gebieden en


mensen met hetzelfde idee aan het werk zijn, het

bij groepen voor wie leren niet vanzelfsprekend is. Het project, waarvoor de stichting het Europees Quality Label ontving, resulteerde in een brochure met goede voorbeelden. Partners in dit project waren Estland, Tsjechië, Zweden, Zwitserland en Nederland. In ALWE (2007 - 2009) ontwikkelden partners uit Nederland, Finland, Estland, Verenigd Koninkrijk en Tsjechië een model voor het werken met en evalueren van lokale partnerschappen en een model voor participatie van de doelgroep bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van het Festival. Beide modellen zijn zeer bruikbaar voor organisatoren van educatieve campagnes.

H

et derde partnership rond het Festival van het leren waarin Learn for Life heeft geparticipeerd verdient in deze brochure wat meer aandacht. Het project dingt

uiteraard niet mee naar de Internationale Prijs.

Sowing the Learning Seeds Aanleiding De voorgaande projecten rond learning festivals leidden tot innovatie van het festival in Nederland. De internationale uitwisseling leverde bruikbare ideeën en materialen op. Voor permanente vernieuwing is het echter van belang om de festivalontwikkelingen in andere landen te blijven volgen en van elkaar te blijven leren. Naast het op de hoogte blijven van de algemene state of art in Europa, waren we in Nederland zeer geïnteresseerd naar de regionale ondersteuningsstructuur die in een aantal andere landen gangbaar was en naar de inzet van (levensverhalen van) succesvolle leerders in het Festival.

Doel - Dissemineren / gebruik maken van ervaringen met learning festivals in het algemeen - Dissemineren / gebruik maken van ervaringen met inzet van succesvolle leerders - Dissemineren / gebruik maken van ervaringen met succesvolle educatieve samenwerkingsverbanden.

Kort verloop De eerste projectbijeenkomst werd gewijd aan projectplanning. De overige bijeenkomsten, waaraan zowel staf als regionale festivalorganisatoren (leerders) deelnamen, werden besteed aan studiebezoeken en thematische workshops over: - de inzet van vrijwilligers bij het festival - het gebruik van oude en nieuwe media in het festival - de inzet van succesvolle leerders en hun levens- en leerverhalen learn for life

41


- het bereiken van speciale doelgroepen, zoals mensen met een beperking - educatieve samenwerkingsverbanden rond het festival Voorafgaand aan iedere projectbijeenkomst schreef elke partner een beknopt country report over het workshopthema van die bijeenkomst. Hierdoor was men gedwongen de eigen situatie alvast kritisch onder de loep te nemen. SLS bood de kans om aanwezig te zijn bij de festivals in Ierland, Slovenië en Estland. Dit leverde inspiratie en bruikbare ideeën op voor de Nederlandse situatie. Veel aandacht ging naar het belang van learners awards en het gebruik van levensverhalen van leerders als voorbeeld voor andere volwassenen die zich op het educatieve pad willen wagen.

Uitdagingen en barrières We ontdekten dat de financiële basis van het Festival in de meeste landen een kritisch punt is. Gelden komen veelal van het Europees Sociaal Fonds, van diverse ministeries en sponsoren (zoals loterijen). Dit betreft echter geen structurele financiering. Desondanks weten veel landen wel continuïteit in hun Festival aan te brengen. Ook leerden we dat het Festival de constante inzet vraagt van een landelijke organisatie die, ieder jaar weer en in de meeste gevallen regionaal georganiseerd, als gangmaker optreedt en hard werkt om het festival van de grond te krijgen en innovatie te bevorderen. Zonder impuls van buitenaf is de kans dat het festival langzaam doodbloedt toch wel groot. Lokale organisaties hebben immers met zoveel prioriteiten en speerpunten te maken… Hiermee in verband is het overigens ook goed te wijzen op het belang van goede evaluatie en resultaatmeting. Dit was weliswaar geen expliciet SLS thema, maar in de projectdiscussies kwam naar voren dat het Festival baat heeft bij innovatieve methoden om de resultaten van learning campaigns beter zichtbaar te maken. Thema voor een nieuw project?

Resultaten Op de projectwebsite zijn de meeste resultaten te vinden: verslagen van de bijeenkomsten, een SLS Report van iedere partner met de belangrijkste leerpunten en de testimonies van de leerders die aan de uitwisseling deelnamen. Een ander belangrijk resultaat zijn we het ‘Levende Netwerk’ gaan noemen, de samenwerking die ook na het project door zal gaan en waarmee de partners permanente innovatie van het festival beogen. Deelname aan SLS leidde tot verbreding van het internationale netwerk en tot versteviging van samenwerkingsrelaties met bibliotheken, vrijwilligerscentrales en Seniorweb in eigen land. SLS bood lokale organisatoren de mogelijkheid om unieke inspiratie op te doen, hetzij door mee te gaan naar een internationale projectbijeenkomst hetzij door deel te nemen aan de workshops die SLS partners in juni 2012 in Nederland gaven. Het besluit om ook in Nederland een ‘Topperverkiezing’ te organiseren (zie elders in deze 42

learn for life

lerend partnerschap aan mochten deelnemen. De discussie over het gebruik van sociale media binnen Learn for Life, een video over vrijwilligers in Dronten en een boeiende studiedag in Zoetermeer zijn mede resultaat van SLS.

Vervolg, disseminatie en impact op de organisatie


brochure) heeft een nauwe relatie met de feestelijke bijeenkomsten waar we tijdens dit

Voor Learn for Life was SLS inspiratiebron en mede-stimulans om de coördinatie van het Festival van het Leren op zich te nemen toen duidelijk werd dat het Ministerie van Onderwijs met financiering van de landelijke ondersteuning stopte. De ervaringen en inzichten, opgedaan tijdens dit project en voorgaande projecten, laten zien hoe belangrijk het Festival is voor volwassenen in het algemeen en in het bijzonder voor volwassenen voor wie leren niet vanzelfsprekend is. Zo’n campagne mag niet stoppen! Tijdens de huidige socio-economische crisis telt het belang van (het promoten van) educatie zelfs zwaarder, omdat weerbaarheid van individuele burgers toch voor een groot deel afhangt van de breedheid en stevigheid van competenties die ze kunnen inzetten.

Soort project Grundtvig Learning Partnership

Partnerlanden • Estland:

Association of Estonian Adult Educators.

• Ierland:

AONTAS - The Irish National Adult Learning

Organisation

• Hongarije: Hungarian Folk High School Association • Slovenië: Slovenian Institute for Adult Education - SIAE • Turkije:

Kahramanmaras Guidance and Research Centre

• Frankrijk: Foyer Jean Thibierge

Contactgegevens Sowing the Learning Seeds SLS [email protected] www.pro.acs.si/sls/ Festival van het Leren [email protected] www.festivalvanhetleren.nl

learn for life

43


L

eren is een schat die zijn eigenaar overal zal volgen. (Chinees spreekwoord)

Uitgeleide In deze publicatie hebben we zoals te doen gebruikelijk de projecten geportretteerd die genomineerd waren voor de Internationale Prijs. Ook dit jaar weerspiegelen die weer de vele prioriteiten die door de Europese Commissie gesteld zijn. Ze hebben betrekking op uiteenlopende thema’s. Sommige van deze thema’s krijgen sinds kort extra aandacht zoals dyslexie in gevangenissen en het cultureel erfgoed. Het is goed dat het Lifelong Learning programma steeds weer ruimte biedt voor nieuwe thema’s die om aandacht vragen. Het is echter evenzeer veelzeggend dat het ook enige tijd duurt voordat educatief werkers in de breedte doordrongen zijn van het belang van dergelijke onderwerpen. Zo is er al jarenlang een internationaal netwerk actief dat aandacht vraagt voor educatie binnen gevangenissen, maar het kost erg veel moeite om dat punt algemeen geaccepteerd te krijgen. Bovendien is een discussie als wel of niet minimumstraffen vaststellen politiek gezien kennelijk belangrijker. Breaking Barriers breekt dus ook werkelijk door een barrière heen. Ook het omgekeerde kan het geval zijn. Cultureel erfgoed is een onderwerp dat al enige tijd sterk in de belangstelling staat bij de overheid, maar juist minder bij het brede publiek. Toch is het juist voor de huidige generaties belangrijk om een beeld te krijgen hoe mensen vroeger geleefd hebben. Contact maken met het cultureel erfgoed is daarvoor een goed middel (Contribution to Cultural Heritage). Cultureel erfgoed is van belang voor de identiteit van een samenleving. De Europese context daarvan is des te belangrijker wanner er vanuit bepaalde hoeken van de samenleving openlijk getwijfeld wordt aan het belang van de Europese Unie. Andere thema’s lijken van alle tijden te zijn of in ieder geval permanente aandacht nodig te hebben, denk aan de aandacht voor migratiegeschiedenissen (Changing Horizons), de educatieve ambassadeurs die migranten ondersteunen (Learning Community). Waar de ene na de andere Lidstaat het faillissement van de multiculturele samenleving uitroept, blijkt jaar op jaar dat migranten en interculturele communicatie om extra aandacht blijven vragen. Het Lifelong Learning Programme is zo langzamerhand één van de weinige regelingen die hieraan nog prioriteit toekent. Dat lijkt nu harder nodig dan ooit. Tenslotte zijn er nog de thema’s die met het leren van volwassenen in het algemeen te maken hebben: aandacht voor competentieontwikkeling (TANDEM) en het Festival van het Leren zelf (Sowing the Learning Seeds).

44

learn for life

toenemen, ook in het kader van het nieuwe Europese vlaggenschip New Skills for New Jobs en de Digitale Agenda. Tegelijkertijd zien we bij de gekozen projecten ook aandacht voor methodische vraagstukken: peer learning (Breaking Barriers), theater (Changing Horizons), thematisch


De verwachting is dat met name aandacht voor competenties en competentieontwikkeling, in het bijzonder van de zogenaamde key competences3, de komende jaren nog zal

en projectmatig werken (Contribution to Cultural Heritage), werken met ambassadeurs uit de doelgroep (Learning Community), intercultureel en intergenerationeel leren (Tandem) en disseminatiemethodieken (Sowing the Learning Seeds). De projecten onderstrepen dat volwasseneneducatie een essentieel onderdeel van het EUonderwijsbeleid is. Dat is belangrijk voor het concurrentievermogen en de inzetbaarheid, sociale integratie, actief burgerschap en persoonlijke ontwikkeling in heel Europa. Het blijft een uitdaging om kansen voor iedereen te creëren, in het bijzonder voor de meest achtergestelde groepen. Volwasseneneducatie omvat: • formeel, niet-formeel en informeel leren voor het verbeteren van basics vaardigheden, het verkrijgen van nieuwe kwalificaties, bijscholing of omscholing voor de werkgelegenheid; • deel te nemen aan sociale, culturele, artistieke en maatschappelijke leren voor persoonlijke ontwikkeling en voldoening. Met betrekking tot leeftijd verwijst het naar alle vormen van leren die volwassenen na het verlaten van hun initiële onderwijs en opleiding volgen. De verhalen van de Toppers van 2012 illustreren waar volwasseneneducatie toe kan leiden en hoe. Belangrijk dat kan zijn. Educatie kan mensen in staat stellen meer greep op hun eigen leven te houden en zich verder te ontwikkelen. Tegelijkertijd wordt ook steeds duidelijker dat educatie geen eenmalig gebeuren is. Educatie vraagt zowel om regelmatig onderhoud (use it or loose it), als om het toe-eigenen van nieuwe kennis en vaardigheden. Het was nog niet zo makkelijk om de Toppers te vinden. Oorspronkelijk hadden we gedacht om een Topper per aandachtsgebied te kiezen. Wij dachten daarbij aan mensen met een uitkering, leerders in taalprojecten, mensen met een beperking, oudere vrijwilligers en leren op de werkvloer. Dit idee hebben we moeten laten varen omdat de respons uit de verschillende sectoren geen kandidaten opleverde. In plaats daarvan hebben we daarom ons netwerk van instellingen en organisaties gevraagd naar mogelijke kanshebbers. Kijken we nu naar onze Toppers, dan valt op dat 3 van de 6 een migrantenachtergrond hebben, dat 4 van hen problemen met de taal hadden, dat 4 van hen actief zijn als vrijwilliger en ook weer veel leren van het vrijwilligerswerk dat ze doen, en dat 2 van hen met een beperking moesten overwinnen (of er mee moesten leren leven) en zeker van 2 van hen heeft ook te maken met een uitkeringssituatie. Hun leeftijden variëren van 26 - 72. Bijna elke topper heeft met 2 tot 3 van bovengenoemde situaties te maken. Dat onderstreept nog eens dat het vaak om een opeenstapeling ban factoren gaat, waardoor mensen in een achterstandsituatie verzeild kunnen raken. Tegelijkertijd illustreren hun verhalen, dat mensen hun situatie ook kunnen overwinnen of verbeteren. De economische crisis, de behoefte aan nieuwe vaardigheden en de demografische veranderingen waarmee Europa te maken heeft, wijzen op de cruciale rol van 3 Key competences zijn: communicatie in de moedertaal, communicatie in vreemde talen, de mathematische competentie en de basiscompetentie in wetenschap en technologie, de digitale competentie, leren leren, sociale en burgercompetenties, gevoel voor initiatief en ondernemerschap, cultureel bewustzijn en expressie.

learn for life

45


volwasseneneducatie en strategieën voor levenslang leren als onderdeel van het beleid gericht op versterking van het concurrentievermogen en de inzetbaarheid, sociale integratie, actief burgerschap en persoonlijke ontwikkeling in heel Europa. Echter, de mogelijkheden van volwasseneneducatie worden nog niet ten volle benut: de deelname aan een leven lang leren varieert sterk en is niet bevredigend in veel EU-landen, en ligt ruim onder het EU-streefcijfer voor de gemiddelde deelname aan levenslang leren (15% in 2020 voor de volwassenen in de leeftijd 25 - 64). In 2011 bedroeg het gemiddelde 8,9%. De participatiegraad verschilt sterk tussen de EU-landen: van 1,2% - 32,3% (2011), maar de algemene trend is negatief. In 2011 hadden slechts zes EU-landen de doelstelling van de wenselijke participatiegraad bereikt of overschreden. Met name onder bij de laaggeschoolden en bij oudere volwassenen zie je dat participatie afneemt. Het is daarom van belang dat de EU afgelopen jaar een Agenda voor de Volwasseneneducatie heeft vastgesteld. Het Europese beleid is erop gericht om alle volwassenen te ontwikkelen en hun vaardigheden en competenties te verbeteren gedurende hun hele leven. Het beleid bouwt voort op de verworvenheden van het Actieplan inzake volwasseneneducatie (2008-2010) en is een aanvulling op de bestaande beleidsinitiatieven op het gebied van onderwijs, het hoger onderwijs (Bologna-proces) en het beroepsonderwijs en de beroepsopleiding (Kopenhagen-proces). Volwasseneneducatie kan een belangrijke bijdrage leveren aan de Europa 2020. Bijzondere aandacht wordt daarbij besteed aan het terugdringen van het grote aantal laaggeschoolde Europeanen, te beginnen met lezen en schrijven, rekenen en tweede kans maatregelen. De Europese agenda voor volwasseneneducatie in 2020 wordt gekenmerkt door een toenemende vraag naar toegang tot kwalitatief hoogwaardige leermogelijkheden op elk moment in het leven en een grotere rol voor de lokale overheden, werkgevers, sociale partners, maatschappelijke en culturele organisaties. In het bijzonder wordt benadrukt: • de autonomie van de leerling, maar ook de verantwoordelijkheid voor zijn / haar leertraject en resultaten; • het leren op latere leeftijd tot een actieve, autonome en gezond ouder worden te bevorderen tussen senioren en met behulp van hun kennis en ervaring ten behoeve van de maatschappij; • een grotere toegang tot hoger onderwijs voor volwassenen; • het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden die nodig zijn voor actieve deelname in de moderne samenleving; • solidariteit tussen verschillende leeftijdsgroepen, tussen culturen en mensen van alle achtergronden; • de aanwijzing van nationale coördinatoren om de samenwerking te vergemakkelijken met de Europese Commissie en effectieve samenwerking met verschillende belanghebbenden in elk land. Het Ministerie van OCW heeft Caroline Liberton aangewezen als nationaal coördinator voor Nederland. Met een nieuw kabinet op komst is het afwachten wat dit zal betekenen voor de volwasseneneducatie in Nederland, maar ondertussen ziet het educatieve veld niet stil en starten binnenkort de voorbereidingen voor het Festival in 2013 alweer.

46

learn for life

Belgium (Flanders) My playing is learning, my learning is playing; It’s wisdom, it’s virtue, which I crave for.


Slogans uit andere landen rond het Festival van het Leren:

Bulgaria One learns as one lives.

Cyprus I live and learn.

Estonia Learn to live and live to learn.

Finland Learning is for everyone, no matter what their age!

Hungary You have to learn in Hungarian and World, you have to learn all things unfold on earth.

Iceland Sense is needed for the one who travels widely.

Lithuania The roots of learning are bitter, but the fruits are sweet.

The Netherlands .....................

Norway Lifelong learning in an inclusive society.

Romania Learning is not worth a penny, if the courage and the joy are lost on the way.

Slovenia Only that culture do I count as true. Which concerns the will, heart and head - all three!

Switzerland Learning is like paddling against the current as soon as you stop you go backwards.

United Kingdom Learning isn´t a solitary road... there are always others to travel with.

learn for life

47


[email protected]

www.platformlearnforlife.nl

De Top van 2012

Festival van het Leren

Recommend Documents