“Female Genital Mutilation: het is niet altijd wat het lijkt!” M. Caroline Vos Scholingsmiddag SFG 19 december 2013
Opbouw voordracht • • • •
Introductie Facts and Figures Medische gevolgen Psychosociale gevolgen
Interculturele communicatie • Taalbeheersing • Taboe van het onderwerp • Rol anderen (partner, peers, professionals)
• “Het ziet er zonnig uit”
Facts and figures Definitie • Meisjesbesnijdenis is een ingreep aan de uitwendige vrouwelijke geslachtsorganen zonder medische noodzaak. • Terminologie: vgv of meisjesbesnijdenis? • Vrouwelijke Genitale Verminking (vgv) = Female Genitale Mutilation (FGM).
Definitie • Meisjesbesnijdenis treft 100 tot 140 miljoen meisjes en vrouwen in de wereld. • De WHO en Unicef spreken over 3 miljoen meisjes per jaar die het risico lopen besneden te worden. • Het komt voor in 28 Afrikaanse landen en bij bevolkingsgroepen in een beperkt aantal landen in het Nabije Oosten en in Azië (bijvoorbeeld in Indonesië, Jemen en Koerdisch Irak). • In Somalië, Djibouti en Noord-Soedan wordt veelal de meest ingrijpende vorm: infibulatie toegepast.
Anatomie van de vulva
Veranderingen na besnijdenis Type 1: Gedeeltelijke of totale verwijdering van de clitoris, en/of de voorhuid
Veranderingen na besnijdenis Type 1: Gedeeltelijke of totale verwijdering van de clitoris, en/of de voorhuid
Veranderingen na besnijdenis Type 2: Gedeeltelijk of totale verwijdering van de clitoris en de kleine schaamlippen, met of zonder verwijdering van de grote schaamlippen
Veranderingen na besnijdenis Type 3: Vernauwen van de vaginale opening door wegsnijden en aan elkaar hechten van de kleine schaamlippen en/of de grote
Veranderingen na besnijdenis Type 4: Alle andere schadelijke handelingen aan de vrouwelijke geslachtsorganen om niet-medische redenen, zoals prikken, piercing, kerven, schrapen en wegbranden
Modelprotocol Medische zorg na VGV Doel: 24/7 beschikbaarheid relevante informatie via NVOG-net
Vraag uit… • vorm van VGV • leeftijd waarop een meisje besneden is • omstandigheden waaronder een VGV is uitgevoerd: met of zonder verdoving, waar? • overtuiging: hoe denkt het meisje zelf over besnijdenis? • cultuur op zich: hoe makkelijk praten mensen erover? • migratie naar landen waar besnijdenis verboden is. • houding van echtgenoot/partner bij seks • middelengebruik (o.a. qat) Modelprotocol
Onderzoek • • • • • •
Het gebied rond de clitoris: is de voorhuid intact? De aanwezigheid van labia majora en minora? De introïtus vaginae; hoe groot is de opening? Is de opening van de urethra zichtbaar? Is er veel littekenweefsel aanwezig? Zijn er aanwijzingen voor complicaties van de besnijdenis zoals cysten, abces of fistels?
Obstetrische gevolgen • OR 4,69 FGM bij infertiliteit • • • •
Toename sectio (adj. RR 1,03/1,29/1,31) Toename fluxus (adj. RR 1,03/1,21/1,69) Babysterfte (adj. RR 1,15/1,32/1,55) Geschat 1-2 sterftes toename per 100 Almroth 2005 Eke 2006
• Is mijn complicatie een gevolg van VGV?
Complicaties op lange termijn-1 • menstruatieklachten, m.n. dysmenorroe (dit zie je vaker naarmate de opening kleiner is*. • moeilijke en/of pijnlijke urinelozing (dit zie je vaker naarmate de opening kleiner is)*. • urineweginfectie (door obstructie bij de mictie)*. • chronische pijn in onderbuik • chronische infecties, zowel urineweginfecties als vaginaal
*Vrouwen ervaren dit niet vaak als een klacht, omdat alle vrouwen in hun omgeving dit hebben
Complicaties op lange termijn-2 • • • • •
subfertiliteit littekenvorming met keloïd en huidcysten vaginastenen a.g.v. onvoldoende afvloed/reiniging ontstaan van meatusstenose/urethrastenose verhoogde kans op hiv-infectie, a.g.v. verwondingen, en dus meer sperma/bloedcontact • moeilijk inwendig onderzoek (uitstrijkje) • moeizame bevalling • medisch ingrijpen om coïtus en bevalling mogelijk te maken
Complicaties op lange termijn
Psychosociale gevolgen • angst en depressie hangt samen met gebrek aan perspectief • posttraumatische stressstoornis (PTSS) ook op scharniermomenten erna • Voorspeller: goede herinnering, vorm, coping dmv drugs • Sociale problematiek
Psychosociale gevolgen • Goede relatie met partner helpt • Ook positieve beleving van seksualiteit • Gevoel van uitsluiting tav van anderen
Seksuele problematiek • >50% pijn bij eerste coitus (2,5 x Nl.) • Niet altijd een probleem • Seksuele respons cyclus kan doorlopen worden (clitoris wordt nooit geheel verwijderd) • 86% kan orgasme hebben • In Nederland soms schaamte tav besnijdenis • Soms ook “gewone” problematiek
Catania et al. 2007
Wanneer defibulatie • Op verzoek • Voorafgaand aan het huwelijk • Rondom bevalling
Is recontructie een oplossing? • Denk aan benadering (medical gaze) • Complexe chirurgie die goede voorbereiding vereist • Aandacht voor psychische aspecten en kans op herbeleving trauma • Goede zorg in thuissituatie regelen
Resultaten reconstructieve chirurgie • Motivatie 99% herstelde identiteit, 81% verbeterd seksueel functioneren, 29% op reductie van de pijn • 30% 1-jaarscontrole, meest anatomisch goed resultaat • verbetering of gelijk blijven van de pijnklachten (821/840) • clitoraal plezier (815/834) 51% orgasme • 5% complicatie (haematoom, wondgenezingsstoornis, koorts) • 4% heropnames Foldès et al. 2012
Dit onderwerp vraagt geduld, een open mind, nog eens nadenken en navragen en goede samenwerking www.meisjesbesnijdenis.nl www.nvog.nl www.wpog.nl www.knov.nl www.pharos.nl
