Boeiende verhalen en verrassende uitjes in de Antwerpse Kempen
Feelgood fietsen: intens genieten Droom-even-weg-plekjes
op het platteland
Kempense abdijproducten: pure verwennerij
40 pagin a inspiratie ’s voo een dagj r e of weeke ndje weg
Inhoud
Verrassende uitjes
Auteur Bart Plouvier verkent de Kempen Hij houdt van abdijbieren, herkent het gezang van de
Laat je inspireren door de suggesties op de sprokkelpagina’s. Stuk voor stuk aanraders.
rietgors en kijkt vol bewondering naar de vaardigheid van ervaren ambachtslui.
7
Dat en de - soms wat weemoedige - herinneringen aan zijn jeugd in de Kempen maken van Bart Plouvier een gedroomd gastredacteur voor deze ‘Buitenpretjes’. De auteur keerde terug naar zijn roots, ditmaal met pen en notitieboekje. Op zoek naar bijzondere plekken en straffe Kempenaars. Het resultaat? Zeven kleurrijke verhalen over de Antwerpse Kempen, geschreven met een kennersoog maar vooral veel liefde.
4
18
Kempense abdijproducten: pure verwennerij
Fietsen in het spoor van landlopers
Boeiende verhalen 3
De paters in Postel maken kaas, crèmes én siropen. Bart Plouvier proeft, ruikt en smeert.
8
De Liereman serveert de Kempense natuur op haar mooist: puur en authentiek.
14
Fietsen langs de landloperskolonies: fietsplezier en verhalen voor het rapen.
24
Historisch én hip? De gps-wandeling StoryTrip in Lier bewijst dat het kan.
28
Wandelen langs knooppunten: een kennismaking op de Kempense Heuvelrug.
34
Een portret van Sam Mondelaers (89), klompenmaker voor het leven.
Sprokkels voor jong én oud
17
Sprokkels voor wandelaars
22
Sprokkels in de stad
27
Sprokkels uit het platteland
32
Sprokkels voor lekkerbekken
37
Sprokkels uit de natuur
Zin in enkele dagen buitenpretjes? en evenveel knusse logeeradressen. Alle ingrediënten voor een deugddoende korte vakantie in de Antwerpse Kempen. Vraag de brochure aan of download ze via www.antwerpsekempen.be
Kortweg 10 deugddoend
e korte vakan
ties in de Antw
erpse Kempen
Win een
IS GRATnd
weeke n in de Kempe 0! t.w.v. € 25
8 Kempens heidelandschap herleeft in De Liereman
2
12
De pocket ‘Kortweg’ presenteert 10 heerlijke fiets- en wandelroutes
Twee duo’s verbouwden een Kempense hoeve tot B&B. Met verrassend resultaat.
18
Sprokkels voor fietsers
24
Fiets- en wan delplezier
StoryTrip: verhalen sprokkelen in Lier 3
Pure Verwennerij
streekproducten
Elke ochtend om half vijf gaat broeder Danny aan de slag met melk en wei.
Kempense abdijproducten
De abdij van Postel ligt te sudderen in de late, lage zon. Het hoeveklooster werd al in 1140 door norbertijnen gesticht. Voorbij de witte poort en de machtig mooie bronzen Christusfiguur ligt een andere wereld. De rust ligt als een sprei over het domein en dwingt je tot langzaam lopen en praten met gedempte stem. Vroeger gingen kloosterlingen, eens opgenomen in een orde, met een heiligennaam verder door het leven: Franciscus, Eduardus of Antonius. Wij hebben een afspraak met broeder Danny.
100 % streekproduct Terwijl hij even verdwijnt om zijn pij over zijn jeans te trekken, worden wij in de wachtkamer geparkeerd. Het ruikt er naar toen, een beetje als in mijn grootmoeders woonkamer. Ik zou hier heel lang kunnen blijven zitten, lezen, een beetje schrijven. Broeder Danny, econoom en hoofd van de kaasmakerij, fladdert als een grote, witte vlinder met ons mee over het pad. Elke ochtend, op het voor mij althans onchristelijke uur van half vijf, gaat hij met melk en wei aan de slag. Om zeven uur nemen arbeiders van buiten de abdij het van hem over en zet broeder Danny zich achter zijn bureau om bestellingen te noteren en weer eens vast te stellen dat de vraag het aanbod overtreft. “Oorspronkelijk werd er kaas gemaakt voor eigen gebruik, maar die tijd is lang voorbij. Vroeger hadden we zelf koeien. We hebben de hoeve nu in erfpacht gegeven en betrekken onze melk van twee Postelse boeren. We leveren dus nog altijd een echt streekproduct.” Hij goochelt even met cijfers: er is 10 liter melk nodig voor 1 kilogram kaas, ze maken hier 600 kilogram per dag of 150 ton per jaar. De bleekgele bollen en balken komen in diverse gewichten en smaken: tuinkruiden en Provençaalse kruiden, roodkorst en fenegriek. De grootste, die een beetje op buitenmaatse tegels lijken, wegen 14 kilogram. Ze liggen op rekken te drogen, hun fabricatiedatum kan je lezen op bordjes in de middengang. Ze blijven hier minstens 6 weken, maar de hele oude brokkelkaas - lekker in sla en saus en gewild tot in Amerika - blijft 4 jaar drogen.
4
5
Sprokkels
voor fietsers
2.000 km fietsplezier in een doosje Veilig, vlak en windluw. Prima bewegwijzerd, veel groen en talloze gezellige haltes. Maar bovenal: uren en uren fietsplezier. Het knooppuntennetwerk in de Antwerpse Kempen telt ruim 2.000 kilometer uitstekende fietspaden, die je eindeloos combineert. Je kunt in elke gemeente aanpikken. Bestudeer vooraf de kaarten, stippel een traject uit en het genieten kan beginnen … De fietsbox met 4 overzichtskaarten is te koop (15 euro) bij de toeristische infokantoren in de Kempen. Online bestellen kan via www.antwerpsekempen.be.
Gps-fietsen:
met de Storyteller door Mol
Echt beleven wat je ziet tijdens je fietstocht? Dat doe je met de StoryTeller, een gps-route in Mol (32 of 55 km). Je monteert het gps-toestelletje op het stuur van je fiets. Bij de belangrijkste attracties starten automatisch geluids- of beeldfragmenten. Zo neem je een duik in de onderwaterstad van Recreatiedomein Zilvermeer of kijk je binnen in de kaasmakerij van de abdij van Postel. Kortom: luisteren, kijken én ontdekken.
Lekker én gezond Het fameuze Postelbier wordt nog steeds naar oud recept, maar al lang niet meer ter plekke gebrouwen. Dubbel en tripel zijn respectievelijk 7° en 8° sterk, beetje moutig, beetje zoet, donker of blond onder een stevige schuimkraag. En uiteraard harmonieert het bier mooi met de kaas. Maar er is meer. Omwalmd door kristallen beiaardtonen lopen we naar de lokalen van broeder Guy. Hij weet alles van geneeskrachtige
De kruiden in de abdijtuin dragen gekke namen: tripmadam en heiligenbloem, zonnehoed en hartgespan.
kruiden en schreef er zelfs een boek over. In zijn labo bereiden hij en zijn assistenten tincturen en siropen, voedingssupplementen
In de abdijwinkel, net buiten de witte poort, worden de lekkere en
en crèmes. Ginko Bilboa geeft je geheugen een steuntje, valeriaan
gezonde Postelse producten aan de man gebracht. Kaas en bier,
helpt je in slaap te vallen en mariadistel zuivert je lever. Ik dacht
maar ook grote, buitenmaatse broden naar oud recept voor de
dat ginseng enkel in het Verre Oosten groeide, maar dat heb ik
broeders gebakken. In de speculaas die de witheren aanbieden,
helemaal mis. Broeder Guy kweekt de wortel in Postel, droogt en
proef je de volle boter. Met de kardemomsiroop van broeder Guy
vermaalt hem en vult er capsules mee. Die versterken de natuur-
en witte wijn bereid je thuis een origineel aperitief. We slaan een
lijke weerstand en verbeteren het concentratievermogen.
voorraadje in en nemen afscheid. Pater Danny verdwijnt in de
We kuieren door de tuin vol kruiden met leuke en gekke namen:
abdij, wij gaan in Gasthof De Beiaard proeven hoe goed de kaas
tripmadam en heiligenbloem, zonnehoed en hartgespan.
6
bij het bier smaakt …
Je kunt een gps-toestel huren bij Toerisme Mol, tel. 014 33 07 85 en www.gemeentemol.be.
29 augustus:
Smokkelaarsroute: spannend én ontspannend
fietsfeest De Schakel De leukste manier om de zomervakantie af te sluiten? Samen met je familie of vrienden deelnemen aan de Schakel, het grootste en gezelligste fietsevenement van de Kempen. Op zondag 29 augustus kies je voor de Schakel Noord, Zuid of West (diverse afstanden). Tip: maak er meteen een weekendje Kempen van. Je vindt de Schakelkrant vanaf 1 juli bij de Kempense infokantoren. Meer info op www.schakel.be.
Enig idee wat ‘pungel’ betekent? Al ooit gehoord van het korenmanneke? De Smokkelaarsroute (44 km) zigzagt langs oude smokkelpaadjes door de grensgemeenten Ravels en Baarle, een regio met een levendig smokkelverleden. Stof voor grappige, originele en soms mysterieuze verhalen. Je beluistert ze onderweg via je mp3-speler. Je kunt de route ook fietsen met behulp van een brochure. Je downloadt route en verhalen via www.antwerpsekempen.be. Je kunt de brochure online bestellen.
De abdijwinkel is van maandag tot en met vrijdag open van 10 tot 12 en van 14 tot 18 uur; op zaterdag en zondag van 10 tot 18 uur.
Surf naar www.antwerpsekempen.be voor het laatste fietsnieuws en leuke suggesties.
Van september tot en met juni gesloten op woensdag.
Je kunt online kaarten en brochures bestellen.
7
heidelandschap
Kempens
herleeft in De Liereman
natuur
Kempische heideschapen Tot 100 jaar geleden vormde De Liereman - 1050 hectaren - een uitgestrekte heidevlakte. De bloemende struikjes zijn er nóg, maar akkerbouw en de aanplant van grove dennen scheurden de purperen lappen in repels. Natuurpunt, de organisatie die De Liereman beheert, wil het landschap herstellen en geeft de plant weer alle kansen. Dat doet ze onder meer door er opnieuw Kempische heideschapen te laten grazen. De hoogpotige beesten, met weinig tevreden, houden de boel kort en zorgen ervoor dat de heidevlaktes niet in bos veranderen. Je vindt hier ook stuifduinen en vennen en, heel bijzonder, gagelstruweel. We vinden
Ik ben opgegroeid in de Antwerpse Voorkempen en als kind spendeerde ik uren in bossen en op braakland. Ik kende elke paddenpoel, ieder eksternest in de wijde omgeving. De toen vergaarde kennis over flora en fauna is me altijd bijgebleven. Ik kan nog steeds verbazend veel dieren en planten bij naam noemen. Wandelen door Landschap De Liereman in Oud-Turnhout is voor mij dan ook een beetje wandelen door mijn jeugd.
de houtige, beetje als rode kool gekleurde plant langs de oever van een wilgenbroek. Gagel, mij tot vandaag onbekend, bloeit oranje-roestbruin en heeft een heel typische geur die toxisch maar ook roesverwekkend zou zijn. Ik pluk een verdikt stukje van een blad en wrijf het fijn. Het ruikt ongemeen sterk, ondefinieerbaar, iets tussen munt en anijs. Het spul blijft aan mijn vingers kleven. Tot in de late middeleeuwen werd het, samen met andere kruiden, gebruikt om bier te bewaren en smaak te geven. Insecten vinden gagel stinken en om vlooien te bestrijden mengde men vroeger de takken door het stro in een matras. En ook landschapsschilders weten gagel te waarderen: in de bloeiperiode komen ze met hun ezel naar De Liereman afgezakt.
“Wandelen door Landschap De Liereman is ook een beetje wandelen door mijn jeugd.”
8
9
Knuppelpad en uitkijktoren
Interactief bezoekerscentrum
De blauwe lucht zit vol witte vegen en klodders, net yoghurt. De
In het bezoekerscentrum valt behoorlijk wat te beleven. Met een
af en toe doorbrekende zon trekt strepen op de bosvloer. Over
vingerdruk op een touchscreen kan je een camera 360° laten draaien
een knuppelpad lopen we naar een metalen uitkijktoren en
en zo het hele landschap op een scherm overzien. En inzoomen als
klimmen naar boven. Heel hoog draait een buizerd zijn rondjes.
je daar zin in hebt en een of ander detail beter wil bekijken. Alles
Zijn schelle, onmiskenbare kreet draagt ver. Eenden schommelen
gebeurt op heuphoogte, handig voor rolstoelgebruikers. Op de
als grote dobbers op het water, meerkoeten haasten zich
vloer werd een kaart van het gebied geschilderd. Naar het einde
klapperend en trappend naar de rietkraag. De grote zilverreiger
van de ijstijd toe, toen hier wolven, beren en elanden leefden,
komt hier foerageren. Al is het ven te zuur voor vissen, hij lust
arriveerden ook de eerste mensen. Hun pijlpunten en vuistbijlen,
wel een kikker of een salamander. Hopelijk staan de zeldzame
gevonden in de wat hoger liggende landduinen, liggen hier
rugstreeppadden en de heikikkers niet op zijn menu, maar daar
uitgestald. Bij de luisterwand worden je, via een telefoon, wel tien
vrees ik voor. In de verte groeien solitaire dennen, hun takken
verschillende verhalen uit de streek verteld. Op weer een ander punt
hangen tot op de grond, zo lijken het grote groene bollen.
kan je de bij bepaalde dieren of planten horende streepjescode
Reeën en vossen krijg ik niet te zien, maar ze zijn er wél. Evenals
inscannen en allerlei wetenswaardigheden over het gekozen
blauwborsten en wulpen, slechtvalken en klapeksters.
onderwerp aan de weet komen. En wie zijn kroost bij heeft, kan de
Verderop passeren we de oude Kempense stal. Natuurpunt haalde
kinderen even kwijt in de kleuterhoek.
hem in Gierle, demonteerde hem en zette hem hier weer in elkaar,
Er wordt tegenwoordig weer gagelbier gebrouwen en we kunnen
als was het een meccanopuzzel. In het rieten dak zit een opening
hier niet vandaan zonder het in de cafetaria te proeven. 7,5°, amber,
waar elk jaar een koppel kerkuilen broedt. In het achtergelegen
troebel en een beetje bitter achter op de tong: een echt degusta-
weiland lopen Konikpaarden. Er loopt een aalstreep over hun rug
tiebier. Ik neem een paar flesjes mee voor thuis, als aperitief.
en onderaan de voor- en achterpoten vind je strepen, als bij een zebra. Ook zij worden ingezet bij de begrazing van De Liereman. En grazen doen de paarden bijna de hele dag, in de winter zelfs tot twaalf uur lang.
Tot in de late middeleeuwen gebruikte men gagel om bier te bewaren en smaak te geven. Vandaag serveert de cafetaria van De Liereman een lekkere Gageleer. Landschap De Liereman, Schuurhovenberg 43, 2360 Oud-Turnhout, tel. 014 42 99 66 en www.natuurpunt.be Aan het Bezoekerscentrum starten 6 bewegwijzerde wandelingen. Openingsuren bezoekerscentrum: maandag t/m donderdag 13-17 uur, zaterdag 13-17 uur, zondag 11-17 uur; gesloten op vrijdag en feestdagen
10
11
Sprokkels
voor jong en oud
Op schattenjacht in de Kempen Op zoek naar inspiratie voor een plezante uitstap of korte vakantie met de kinderen of kleinkinderen? Begin mei verschijnt de nieuwe schat tenkaar t. Die bundelt de allerleukste adresjes en attracties in de Antwerpse Kempen. Inclusief originele logeerplekken, waar ook de jongste bengels met open armen ontvangen worden.
Hidrodoe of de wondere wereld van water
Meer details over de schattenkaart vanaf mei op www.hetgeheimvandekempen.be.
“Ik zag twee beren” in de Olmense Zoo
Kampeerplezier voor de hele familie Droom je van een tentvakantie zonder gezwoeg of gezeur? Huur dan een bungalowtent in De Lilse Bergen, een gezellige thuis voor 6 personen middenin het groen. De bedden zijn gedekt en de barbecue staat klaar. Net zo leuk: een comfortabele blokhut op het Zilvermeer. Twee gedroomde kampeerformules voor families. Spannend voor de (klein)kinderen en lekker ontspannend voor de (groot)ouders. Nog meer kampeertips in de brochure ‘Kamperen in de Antwerpse Kempen’ en op www.kempencampings.be.
Afrikaanse taferelen met beren, tijgers en leeuwen? In de Olmense Zoo in Balen waan je je even op de andere helft van de aardbol. De stoere broers Arnold en Axel voelen zich prima thuis in het nieuwe Berenbos. Maar het zijn vooral de dottige witte leeuwtjes die de show stelen. Verder ontdek je tientallen exotische dieren uit alle werelddelen. Van heel snoezig tot heel imposant … Bukenberg 45 in Olmen-Balen, tel. 014 30 98 82 en www.olmensezoo.be
In Hidrodoe duik je de wondere wereld van water in. Geen saai, stoffig museum maar een kleurrijk doecentrum dat al je zintuigen aan het werk zet. Denken, doen en experimenteren is de boodschap. In het waterdoecentrum duik je allerlei leuke waterweetjes op en in het waterc@fe geniet je van - wat had je gedacht - een fris watertje. Haanheuvel 7 in Herentals, tel. 0800 90 300 en www.hidrodoe.be
Graag nog meer tips? Kijk onder ‘met het gezin’ op www.antwerpsekempen.be.
12
Stal
wordt
suite
logeren
Vroeger was op je vakantiebestemming overnachten iets als een noodzakelijk kwaad, een oponthoud tussen twee leuke dagen. Vandaag wordt daar vaak anders over gedacht en breien we een aantal activiteiten rond de plek waar we logeren. Zeker in een B&B gaat het om zoveel meer dan een goeie matras, al blijft slaapcomfort uiteraard belangrijk. Wie in een gastenkamer logeert, hecht waarde aan een vriendelijke ontvangst, stijl en inrichting, uitzicht en mogelijk tuin, ontbijt en omgeving.
Van verwenontbijt tot masseur Ik heb zelf vaak in een landelijke B&B verbleven, uitsluitend om te genieten van de rust, om te relaxen, door de tuin te kuieren en te niksen voor de open haard. In Geel hebben Jan en Marc een 18de-eeuwse hoeve omgebouwd tot een gezellig gastenverblijf, De Grote Kievit. Mensen ‘in de watten leggen’ staat hoog in hun vaandel. We worden ontvangen in de ruime salon annex piekfijne keuken: een espressomachine, potten en pannen in alle maten, een grote gietijzeren kachel en zelfs een piano. Wie hier arriveert, wordt vergast op een welkomstdrankje, maar het is nog vroeg en wij houden het bij koffie. Een schuifdeur geeft uit op de grote tuin die Jan onderhoudt. Wat in het groenten- en fruithoekje groeit, krijgt de gast ’s ochtends op het bord, samen met huisgebakken brood en eieren van de scharrelkippen. De koe en haar stierkalf, die naast de inrijpoort in de zon staan te dodderen, komen niét op het menu! “We krijgen wandelaars over de vloer, mensen die van hieruit de Kempen komen verkennen, langslapers die de dag vullen met lezen en keuvelen en ook wel eens een amateur ornitholoog, want voor hen valt hier heel wat te ontdekken”, weet Jan. Boven de oude stallen zijn twee kamers met suite-allures ingericht, warm en
“Onze gasten zijn wandelaars die de Kempen komen verkennen, langslapers die de dag vullen met lezen en keuvelen en ook wel eens een amateur ornitholoog.”
geriefelijk, knus en intiem. Wit, bruin en zwart overheersen, de vloeren zijn glimmend gelakt. Bij aankomst vind je altijd fruit en verse bloemen op de tafel. Aan de kapstok hangen dikke, witte badstoffen kamerjassen klaar. Wie de kinderen mee op stap neemt, kan een kamertje met twee extra bedden huren. “We bieden ook een arrangement aan dat logeren combineert met het degusteren van streekproducten. Koken doen we niet zelf maar in de directe omgeving vind je prima restaurants. En voor wie extra verwend wil worden komt er een masseur aan huis.” Jan en Marc zullen mij hier nog zien, maar dan zonder notitieboekje bij de hand en zonder deadline in het achterhoofd.
14
15
Sprokkels
voor wandelaars
Wandelnetwerk de Merode Domein de Merode biedt een fantastische brok natuur (1.500 ha) in de regio Westerlo. Een gedroomd decor voor een wandelnetwerk. Fase 1 omvat 50 kilometer prima wandelpaden. Via het netwerk verken je vier fraaie bosgebieden, met soms majestueuze dreven. Aan de hand van de knooppunten stippel je zelf een wandeling op maat uit. Jeugdherberg Boswachtershuis in Westerlo vormt een prima vertrekpunt. De gedetailleerde overzichtskaart is te koop bij het toeristische infokantoor van Westerlo en online via www.antwerpsekempen.be.
Ooit al bij een herder gelogeerd? De gastheer van B&B 15 Inn trakteert je op een heuse schapenworkshop.
Hoogstraten Wandelgemeente 2009
Slapen tussen de schapen
16
De dag is al een eind gevorderd wanneer we in gastenverblijf 15
maken ze een sobere maar toch alles behalve koele indruk. Je kan
Inn plaatsnemen aan de bar, en dus bestellen we een donker
kiezen tussen Buff, Pigeon, Clay en Terre. Moeilijke keuze, ik zou
patersbier. Nu kan het wel. De langgevelhoeve - zo typisch voor
een aftelrijmpje laten beslissen.
de streek - die hier stond te verkommeren werd door Chris en Ellen
Chris is een devote anglofiel en trekt vaak naar Schotland. Vandaar
bijna helemaal met de grond gelijkgemaakt en in originele staat
de naam ‘Inn’ veronderstel ik. Hij heeft politieke en sociale weten-
weer opgebouwd. Het immense salon baadt in aardse kleuren.
schappen gestudeerd maar hoedt hier in Olmen een kudde van
Tijdschriften en een bescheiden collectie parels uit de Neder-
liefst 500 schapen. Ooit al bij een herder gelogeerd? Als je een
landse literatuur, een boerenkast vol tafelgerei, een open haard
afspraak maakt, krijg je een heuse schapenworkshop. En mits
en een mand hout, groot als die van een ballonvaarder. Ik blader
reservering kookt Chris je avondmaal. Aan de overkant van de
even in het gastenboek, waarin bijna iedereen hoog opgeeft over
straat begint natuurgebied De Rammelaar en voor wie van fietsen
het onthaal en het koninklijke ontbijt dat hier geserveerd wordt.
houdt: 15 Inn ligt net op het contactpunt tussen het Antwerpse
Bij het inrichten van de vier kamers werden natuurlijke materialen
en Limburgse fietsroutenetwerk. Als mijn vrouw straks jarig is,
gebruikt: linnen, hout en kalkverf. Daarom stralen ze rust uit en
weet ik waarheen …
Najaarstip:
wandelnetwerk Kempens Landgoed Goed nieuws voor fans van wandelnetwerken. Na de Kempense Heuvelrug en Domein de Merode opent medio 2010 een derde netwerk in de Antwerpse Kempen. Het wandelnetwerk Kempens Landgoed situeert zich in de gemeenten Arendonk en Ravels. Ruim 250 kilometer heerlijke wandelpaden in het groene Belgisch-Nederlandse grensgebied. Om dit najaar uitgebreid van te genieten. De gedetailleerde wandelkaart is vanaf medio 2010 te koop bij de toeristische infokantoren van Arendonk en Ravels en online via www.antwerpsekempen.be.
Trend: wandelen met je gps
Elk jaar beloont Toerisme Provincie Antwerpen de beste wandelinitiatieven. Vorig jaar kaapte Hoogstraten de hoofdprijs weg. De stad serveert maar liefst 160 kilometer wandelplezier. Van een ontspannende gezinswandeling tot een stevige trip voor doorgewinterde stappers. Absolute aanraders vormen de 3 natuurwandelingen in het imposante domein van Wortel Kolonie. De wandelbrochure is te koop bij het toeristische infokantoor van Hoogstraten en online via www.antwerpsekempen.be
Zin in een avontuurlijke wandeling waarbij satellieten je de weg wijzen? In juli en augustus biedt Toerisme Kasterlee 3 gps-wandelingen aan. Van informatief tot spannend. In Mol heeft de mp3-wandeling ‘Gevels en Dwaallichtjes’ enkele verrassingen voor je in petto. En ook in Herentals en Turnhout kun je met de StoryTrip kleine en grote verhalen sprokkelen: van speelkaarten tot wielerlegende Rik Van Looy. Meer info op www.toerisme-kasterlee.be, www.gemeentemol.be en www.storynations.com.
De Grote Kievit, Grotekievit 2, 2440 Geel, tel. 014 84 82 67, gsm 0473 49 06 66 en www.degrotekievit.be
Surf naar www.antwerpsekempen.be voor extra wandeltips. Je kunt online brochures bestellen.
15 Inn, Gestelseweg 15, 2491 Olmen-Balen, tel. 014 82 05 46, gsm 0496 53 55 51 en www.15inn.be
Hoe gezond wandelen is, ontdek je op www.ikstaphetaf.be. De elektronische stappenteller vormt een handig extraatje.
17
Fietsen
fietsen
landlopers
in het spoor van
Het was een vage jongensdroom van mij, wielrenner worden. In de jaren ’60, tussen mijn twaalfde en mijn veertiende, organiseerde ik koersen. Mijn moeder reikte de prijzen uit: een stuk chocolade, een appelsien of een flesje cola. Tien of twaalf keer reden we dan het blokje rond. Ik won nooit en dus gaf ik mijn sportieve plannen op. Toch win ik af en toe een klassieker, ’s nachts …
Fietsen langs nummers Dan verschijn ik als een onbekend en laat tot bloei gekomen renner aan de start van pakweg de Ronde van Vlaanderen. Tot ieders verbazing rij ik het hele peloton met gemak aan flarden. Als de overwinningskrans om mijn nek wordt gelegd en een beeldschone juffrouw mij drie zoenen geeft, word ik wakker. Toch ben ik ook in de werkelijkheid van alle dagen blijven fietsen. Naar de supermarkt, naar vrienden, naar het station en ’s zomers, puur voor het plezier, rijd ik lange, meestal lusvormige trajecten zoals je die in de Kempen kan maken. Met het huidige knooppuntensysteem is het moeilijk geworden om verloren te rijden, ook al ben ik daar een kampioen in! Op strategische plekken staan genummerde bordjes met daarop pijltjes die je naar een volgend knooppunt leiden. Met behulp van een kaart stippel je de route uit die je volgen wil. Poepsimpel. In heel wat Kempense dorpen kan je fietsen huren. Het Fietsenatelier van Mol pakt zelfs uit met een pechverhelpings-
De 100 jaar oude, machtig mooie dreven van de landloperskolonies hebben de allure van een kathedraal.
dienst, de klok rond. Uniek in Vlaanderen.
18
19
Verdwaalde landloper Toen ik in de Voorkempen woonde en mijn wielrennerdromen
rijden nog over het Ossenroutje, waar eens een smalspoor liep, en
koesterde, zag ik in de late herfst wel eens een landloper richting
langs de cipierswoningen. In aanmerking genomen dat ze in de
Turnhout stappen. Zag mijn vader het, dan riep hij de man binnen
jaren ’30 gebouwd werden, zijn ze uitzonderlijk groot. Onder de kerk
en gaf hem boterhammen en koffie. Dat landloperij strafbaar was,
bezoeken we het museum, waar je de geschiedenis van het
vonden de ‘delinquenten’ niet bepaald erg. Ze gingen zich in Turnhout
gevangeniswezen chronologisch kan doorlopen.
melden en werden dan in Wortel of Merksplas geplaatst. Sommige
Vervolgens gaat het noordoostwaards, langs een stuk van de
verbleven er permanent, andere trokken ’s zomers de wijde wereld
bewegwijzerde Landlopersroute, langs bossen en door agrarisch
in. De kolonie bood onderdak, eten en drinken en de mogelijkheid
gebied, langs de Molenzijdse heide naar Wortel. De kolonie daar is
medisch verzorgd te worden. Werken kon ook, bijvoorbeeld op de
vergelijkbaar met die van Merksplas en ook hier vind je de prachtige
indrukwekkend grote boerderij waar we even halt houden. De
drevenstructuur, naaldbossen en heidevennen. We zijn hier op een
vloeroppervlakte van de gebouwen alleen bedraagt meer dan
rustig moment. Af en toe raast een met modder bespatte mountainbiker
3.000m². Het erf is een voetbalveld groot. Straks krijgen de beschermde
langs. Misschien zie ik wel een dodaars of een krakeend. Fietspauzes
gebouwen een nieuwe bestemming. Fietsers zullen in het voorziene
zijn net zo leuk als het fietsen zelf en moe ben ik al helemaal niet.
café ‘De landloper’ bij een verfrissing even kunnen verpozen. We
Mogelijk win ik vannacht de Ronde van Frankrijk!
Twee suggesties voor een fraaie fietstocht langs de kolonies van Merksplas en Wortel: een lus langs knooppunten 30 – 34 – 35 – 11 – 12 – 10 – 08 – 87 – 05 – 52 – 57 – 55 – 58 – 32 – 04 – 01 – 02 – 07 – 31 – 30 (56 km) en de met zeshoekige bordjes bewegwijzerde Landlopersroute (55 km).
Machtig mooie dreven Wij gaan een rondje draaien in de buurt van Merksplas. Een
Het omliggende landschap werd gevormd door een samenspel
dorp dat, samen met het nabijgelegen Wortel, door zowat alle
van natuur en menselijke activiteiten. Toen men hier in 1870 de
Vlamingen met landloperskolonies geassocieerd wordt. Het domein
eerste gebouwen oprichtte, vonden architect Victor Besme en zijn
beslaat 600 hectaren en de gebouwen vormen samen met
opdrachtgevers het een prima idee om een steenbakkerij op te
de landbouwgronden een heus dorp, kerk inbegrepen. Het landschap
richten. Uit de grond halen wat er boven weer moest opgezet
en de voornaamste gebouwen zijn beschermd. De landlopers zijn
worden: slim! Een aantal putten schoten vol water en zijn nu
verdwenen: sinds 1993 is rondzwerven niet langer strafbaar.
geïntegreerd in het landschap. Ik had in de Kempen, onder
Typisch aan de kolonie van Merksplas zijn de 100 jaar oude,
dennenbomen en heide geen klei verwacht, maar daarin heb ik
machtig mooie dreven, die het hele terrein in rechthoekige
me dus vergist. Gedetineerden voerden de werken uit. Na slaapzalen
percelen verdelen en die afgezoomd zijn met tweemaal twee rijen
volgden woningen voor de cipiers, een hoeve, een hospitaal, een
bomen, eik of beuk. De Beerseldreef, de Arsenaaldreef, de
schooltje en in 1897 een kerk.
Gasthuisdreef … Het lijkt alsof we langs overkoepelde wegen rijden, zijbeuken in een kathedraal. Alleen al langs die lanen kan je bijna 25 kilometer fietsen, ideaal voor de minder geoefende recreant. 20
In de Kempen zijn de fietspauzes net zo leuk als het fietsen zelf. 21
Sprokkels
in de stad
Geel is gek op Dimpna
Feest! 800 jaar Herentals en Hoogstraten
De middeleeuwse prinses Dimpna inspireerde de Gelenaars tot de gezinsverpleging van psychiatrische patiënten. Hartverwarmend en uniek in de wereld. Om de vijf jaar bereikt de Dimpnagekte een hoogtepunt. Op de affiche van de Dimpnadagen 2010 staan onder meer het wervelende spektakel GheelaMania (7 tot 24 mei), de Sint-Dimpnaommegang (16 mei) en Dimpnawandelingen onder leiding van de Geelse stadsgidsen (9, 16 en 23 mei).
Precies acht eeuwen geleden kregen Herentals en Hoogstraten stadsrechten. Beide steden blazen in 2010 dus 800 kaarsjes uit. Iedereen mag meevieren. Hoogtepunt in Hoogstraten wordt ongetwijfeld de historische evocatie op 24 april. Het feestjaar in Herentals bereikt een apotheose op 31 juli met een spectaculaire slotshow, de bekendmaking van de grootste Herentalsenaar en de onthulling van een gigantisch patchwork. Surf naar www.herentals.be en www.hoogstraten.be voor een up-to-date feestkalender.
Volledig programmaoverzicht bij Toerisme Geel, tel. 014 56 63 80 en www.geel.be
Turnhoutse musea:
van begijnen tot speelkaarten De vier Turnhoutse musea presenteren evenveel boeiende verhalen. Dat van de wereldberoemde kaartenindustrie ontdek je in het Nationaal Museum van de Speelkaart. Het Taxandriamuseum illustreert de geschiedenis van de Kempen: van Klein Peerke tot de hertogen van Brabant. In het Natuurpunt Museum leer je alles over het Kempense groen. En in het Begijnhofmuseum spelen vrome vrouwen de hoofdrol. Expo’s en evenementen brengen extra sfeer in de musea. Surf naar www.turnhout.be/tram41 voor alle details.
Nieuw in Lier: sightjogging en citygolf Na New-York, Rome en Berlijn nu ook in Lier: sightjoggen, een gezellige mix van gezonde ontspanning en sightseeing. Trek je sportschoenen aan en loop samen met sportieve stadsgidsen langs de hotspots van de stad. Ook nieuw is citygolf, een ludieke variant op het klassieke golf. Straten en pleintjes fungeren als green. Hier geen holes, maar paaltjes of bomen als mikpunten. Twee leuke formules voor een uitje met de familie of een stel vrienden. Reserveren bij Toerisme Lier, tel. 03 800 05 55 en www.toerismelier.be
22
23
verhalen
StoryTrip:
stadjes
Lier
In het Lierse begijnhof dragen alle huizen de naam van een heilige, de vedetten van toen.
sprokkelen in
Felix Timmermans, de Zimmertoren, vlaaien en de Nete: zaken die ik met Lier associeer en die wellicht in het collectieve geheugen van de Vlaming zitten. Wat daar in geen geval te vinden is: míjn eerste ‘reis’. Ik was 14 en mocht drie dagen met de fiets op pad. Nijlen was mijn eerste halte. Ik deponeerde mijn bagage in de jeugdherberg en trapte naar Lier …
Stappen door de tijd Mijn interesse voor kunst en monumenten, stedenschoon en stadsverhalen was destijds gering. Ik heb aan mijn bezoek geen andere herinneringen overgehouden dan die aan een pak frites en een mooi meisje op een fiets. Vandaag wil ik dat gat in mijn cultuur dichten. Ik maak een digitale wandeling door de stad. De stemmen in mijn hoofdtelefoontje leiden me langs belangrijke gebouwen en plekken, door de tijd en de geschiedenis. De 24 klokken in het belfort klingelen een melodie. De toren is uitgeroepen tot Unesco werelderfgoed. Ik loop een poort onderdoor. Ze maakte deel uit van de 14deeeuwse stadsomwalling en deed tevens dienst als gevangenis. Aan de ene kant waakt Sint-Rochus over de Lierenaars, aan de andere kant zitten er twee openingen hoog in de muur. Daar mondden de toiletten uit. Je kon in de schaduw van de toren dus best niet staan keuvelen. Verderop liggen rechts de godshuizen en links het begijnhof. Naast de poort staat een eikenhouten Mariabeeld dat volgens de legende aanspoelde op de oever van de Nete, waarna de begijnen er zich over ontfermden. Alle huizen dragen de naam van een heilige, de populaire vedetten van toen. De rijkste begijnen waren ruim behuisd, ze hoefden - in tegenstelling tot kloosterzusters - geen gelofte van armoede af te leggen. Juffrouw Symphorosa, een begijn uit de gelijknamige roman van Timmermans, kreeg hier haar standbeeld. 24
25
Klein Brugge
Van poppen tot schapenkoppen
Lier is een stad waar je, over een tweede,
Ik spring even het Poppen- en poppenhui-
op hun grondgebied te organiseren.
jongere omwalling, helemaal rond kan lopen.
zenmuseum ‘De Kleine Wereld’ binnen. Alle
Ze kozen voor de markt. Het schapen-
Achter het punt waar de Kleine Nete zich bij
getoonde stukken zijn gemaakt tussen 1850
koppenmonument houdt de herinnering
zijn grote broer voegt, ligt het land van
en 1930. Een schitterende collectie. Won-
aan die keuze levendig. Lier heeft mij aan-
Pallieter. In een plaat staat een heerlijk
derlijk hoe gedetailleerd de meeste huisjes
genaam verrast. Alleen jammer dat ik
stukje tekst van diens geestelijke vader ge-
zijn, je kan er makkelijk bij wegdromen en
het meisje op de fiets niet heb terug-
graveerd. Ik loop de stad in en kom bij de
verhalen verzinnen.
gezien …
Aragonbrug, waaraan een droef en merk-
Of ik tijdens mijn fietsdriedaagse ook de
waardig verhaal verbonden is. Filips de
befaamde Zimmertoren bezocht heb,
Schone en Johanna van Castilië brachten
herinner ik me niet meer. Ik weet wel dat
een straatje verder hun eerste huwelijksnacht
een later schoolreisje me er heenvoerde.
door. Op de genoemde brug, toen van hout,
De buitenzijde van de toren geeft een
verzamelde zich een menigte, in de hoop
voorsmaakje van wat er binnen te zien
een glimp van het koninklijke paar op te
en te beleven valt: een wijzerplaat die
vangen. De brug begaf het en zo’n honderd
diverse tijden en kosmische verschijn-
Lierenaars kwamen om. Langs de kaai, waar
selen aangeeft. Op het plein voor de
eens veel havenbedrijvigheid heerste, ver-
toren staat ons zonnestelsel geschilderd.
trekken nu bootjes die de stad rondvaren.
Ik kan er van de aarde via Mars naar
Alhoewel veel vlieten dichtgegooid zijn,
Jupiter hinkelen.
noemt men Lier wel eens ‘Klein Brugge’.
De bijnaam van de Lierenaars luidt
De Vismarkt is mogelijk zo oud als de stad.
‘schapenkoppen’. In de 14de eeuw
Een enkele keer wordt er nog wel eens vis
mochten ze van Hertog Jan, voor
geveild. In een klein gebouwtje aan de
bewezen diensten in een oorlogje
overkant aten de buildragers ’s middags
tegen Mechelen, kiezen tussen een
hun boterhammen.
universiteit of het recht een veemarkt
Je kunt het traject en de verhalen van de Lierse StoryTrip gratis downloaden op www.toerismelier.be.
Sprokkels
op het platteland
Slapen op het platteland Voor een portie puur platteland ben je bij de Kempense vakantiewoningen en -hoeves aan het juiste adres. Al ooit gelogeerd op een actief melkvee- of legkippenbedrijf? Kakelverse eitjes bij het ontbijt, een glas superverse melk als tussendoortje maar bovenal gezonde buitenlucht en een weldadige rust ... De logeeradressen variëren van comfortabel tot luxueus. Altijd inbegrepen in de prijs: een warm welkom en een ongedwongen sfeer. Surf naar www.plattelandsttoerisme.be voor de leukste adressen.
Verstopt tussen het groen:
de Kempense abdijen De norbertijnenabdijen van Postel (Mol) en Tongerlo (Westerlo) fascineren al eeuwenlang. Hun schitterende ligging zit daar vast voor iets tussen. Verken de fietslus ‘Rondom abdij Postel’ of maak vanuit de abdij van Tongerlo een trip langs het wandelnetwerk de Merode. Twee keer een mix van fraai groen en een deugddoende stilte. Nagenieten doe je bij een fris abdijbiertje. Een Postel of Tongerlo natuurlijk!
Beleef de boerenbuiten op Prominant Prominant laat je proeven van het Kempense platteland. Letterlijk en figuurlijk. Op de hoeve- en streekproductenmarkt smul je van ambachtelijk bereide producten, aangeboden door de producenten zelf. Verder ontdek je de diverse facetten van het Kempense buitenleven via demonstraties, workshops, infostands en attracties. Afspraak op zondag 5 september in de Hooibeekhoeve in Geel Ten Aard. Alle details over dit familievriendelijke evenement vind je op www.prominant.be.
Terra Nova presenteert: het boomhotel Zin in een origineel logeerpartijtje met vrienden of familie? Terra Nova - een initiatief van de Provincie Antwerpen - presenteert een reeks verrassende activiteiten voor jong en oud tijdens de zomervakantie. Zo kun je logeren in een boomhut met zicht op het platteland. De zwevende constructies van het luchthotel bengelen aan de takken van de hoogste bomen van Provinciaal Groendomein Vrieselhof in Oelegem-Ranst. Een ontbijt met bioproducten maakt deze avontuurlijke verwenpartij compleet. Vanaf 1 juni kun je dit verblijf (inclusief roomservice!) boeken via terranova.provant.be.
26
27
Wandelplezier
wandelen
Kempense Heuvelrug
ten top op de
Als puber moest ik door bossen en over hobbelpaden achter mijn ouders aanhollen en vond ik wandelen een hoogst oninteressante hobby voor volwassenen. Ik had in die dagen wel wat beters te doen! Als ik al liep, was het achter de meisjes van de H. Hartschool. Nu neem ik zelf elke gelegenheid te baat om de benen te strekken en staan er niet alleen korte uitstappen maar zelfs bergen en heuse dagtochten op mijn programma.
10.000 stappen En niet enkel omdat het gezond is. Er zijn meer redenen om te wandelen. Ga ik alleen op stap dan kom ik tot rust, dan kan ik in mijn hoofd een knop omdraaien en de gelegenheid creëren om een beetje na te denken over de dingen, plannen te smeden, te filosoferen misschien. Als natuurliefhebber word ik ook altijd weer geboeid door wat er groeit en roept, ritselt en fladdert. Hoor ik een goudvink of vind ik op een hoogveenbodem zonnedauw, dan krijgt de uitstap al direct een viersterrenstatus van mij. Wandelen en famille kan een gelegenheid zijn om bij te praten en met zijn tweetjes, zélfs onder een paraplu, is het best romantisch. Op onbekend terrein speelt zeker het verrassingselement een rol: wat ligt er achter díe bocht, over díe heuvel, aan de overkant van het ven? En laat me eerlijk zijn, 15 of 20 kilometer stappen bevredigt mijn prestatiedrang. Dat heb ik hem toch maar gelapt! En dan die weldoende, gelukzalige loomheid achteraf, bij koffie of patersbier … Mijn arts houdt me al lang voor dat ik door gezond te eten en te sporten mijn leven niet kan verlengen maar dat ik, door voeding en beweging geen aandacht te geven, het wel met een flink aantal jaren kan verkorten. Dat heb ik in mijn oren geknoopt. Een Japanse dokter heeft onlangs voor ons berekend dat zo’n 10.000 stappen per dag zetten ideaal is en dat zo’n inspanning je gezondheid fundamenteel verbetert.
28
Stappen door 10.000 hectaren natuurgebied, langs vijvers en plassen, landduinen en heide en bijzondere biotopen … 29
Witte Bergen en Zwart Water Wij kiezen voor de Witte Bergen, een bebost gebied tussen He-
Vanuit schuilhutten kan je de vogels begluren. Een rietgors zingt streepjes in de stilte. Het land heuvelt lichtjes en de paden zijn onverhard.
rentals en Lichtaart. Het land heuvelt lichtjes en de paden zijn onverhard, donker in de dalen, zavelig op hoger terrein. De dennen staan ver uit elkaar zodat ze zich mooi kunnen openplooien en de onderbegroeiing alle kansen krijgt. Waar extra gerooid werd, wordt de opkomst van heideplanten verwacht. Die mogen en moeten een houthakkershandje geholpen worden. Gele zwammen staan als vlammetjes op de naaldenbodem. De knooppuntbordjes bewijzen hun nut: het pad kronkelt behoorlijk en we moeten vaak afslaan. Links passeren we een okerkleurige plek tussen het groen, een enorme zandbak, er groeit zelfs geen sprietje gras. Het Zwart Water ligt in een zink boven op de Kempense Heuvelrug, de lange landduin die
Wandelen langs nummers
parallel loopt aan de wat zuidelijker stromende Kleine Nete. De weg voert ons langs het ven. De overkant is een ontoegankelijk
Ik heb nog geen stappenteller dus loop ik vaak getallen mompelend
reservaat maar vanuit schuilhutten kan je er de vogels begluren.
door het huis en over straat. Tot groot jolijt van huisgenoten en
Ik zie slobeenden en talingen. Een rietgors zingt streepjes in
passanten. Als we ook de afstand van zetel naar tafel en terug
de stilte.
meerekenen, zetten wij gemiddeld 6.000 passen op een etmaal.
We lopen in een wijde cirkel terug naar ons vertrekpunt. Het
Dat klopt min of meer, ik heb ze geteld. De resterende 4.000 haal
avondlijke uur, de schone lucht en de verbruikte calorieën hebben
je in ongeveer een half uurtje wandelen. Hangt natuurlijk een
onze honger aangescherpt. Restaurants genoeg in de omliggende
beetje af van je schoenmaat Spaar je stappen op, trek naar de
stadjes en dorpen. Ik heb vandaag geen goudvink gehoord,
Kempen en maak een trip langs het wandelnetwerk Kempense
maar toch: vier sterren!
Heuvelrug! Genummerde knooppunten wijzen je er feilloos de weg langs 250 kilometer paden doorheen 10.000 hectaren natuurgebied, langs vijvers en plassen, landduinen, heide en bijzondere biotopen. Beter nog: spaar een hele week en maak er een wandelweekend van. Je kan logeren in hotels of gastenverblijven te midden van het groen, in een vakantiewoning of op een camping. Picknickplaatsen en horecazaken staan op de wandelkaart aangegeven. Mogelijkheden zat. In principe kan je vertrekken op eender welk knooppunt, maar de punten met parking zijn wel handig. Daar vind je ook een overzichtsbord waarop je jezelf kan lokaliseren. Met een pijltje en de mededeling ‘U bevindt zich hier’. Hoe weten ze dat toch, vraag ik mij elke keer af! Enkele van die vertrekplaatsen zijn bovendien bereikbaar met het openbaar vervoer.
Het wandelnetwerk Kempense Heuvelrug - 272 kilometer uitstekende wandelpaden, in twee richtingen bewegwijzerd - strekt zich uit over de gemeenten Kasterlee, Herentals en Retie. Interessante vertrekpunten zijn onder meer Provinciaal Groendomein Hoge Mouw in Kasterlee (85), de Toeristentoren in Herentals (9 en 10) en de Watermolen van Retie (94). De gedetailleerde overzichtskaart is te koop bij de toeristische infokantoren van bovenvermelde gemeenten en online via www.antwerpsekempen.be. Meer info over het project 10.000 stappen op www.ikstaphetaf.be.
30
31
Sprokkels
voor lekkerbekken
Kempense bieren: hemels lekker Een fris Kempens biertje - van een Geelse ‘Zeunt’ tot een ‘Flierefluiter’ uit Westerlo - smaakt altijd en overal. Op een gezellig terrasje tijdens je fietstocht, in een restaurant bij een streekgerecht of in een stemmig café na je wandeling. Ook de abdijbieren Postel, Tongerlo en Corsendonk zorgen voor een zalig tussendoortje. Dé Kempense trots is uiteraard een versgetapte trappist. Met expertise maar vooral veel liefde gebrouwen in de abdij van Westmalle.
Ontdek de smaak van de Kempen
Goesting in Lier? Lier verwent fijnproevers. Geen wonder dat de makers van de tv-reeks ‘Goesting’ de Pallieterstad als decor uitkozen. Goesting volgt het wel en wee van het personeel in een fictief sterrenrestaurant. Genoten van de reeks? Dan zal je ongetwijfeld ook genieten van de Goesting-fietsroute. Een trip van 53 kilometer door Lier en het Pallieterland. Hou onderweg zeker even halt om het streekbier ‘Liter van Pallieter’ te proeven. Alle info over de Goesting-arrangementen bij Toerisme Lier, tel. 03 800 05 55 en www.toerismelier.be
Eerlijk en eenvoudig. Zo zou je de Kempense streekspecialiteiten kunnen samenvatten. Trakteer jezelf op een toetje met aardbeien in Hoogstraten, een dampende kop Kempenkoffie, een boterham met Postelse abdijkaas of een fris wit wijntje op de Kapittelberg in Herselt. Al ooit van een aardbeienijsje op basis van geitenmelk gesmuld? Of je gasten bij het aperitief Turnhoutse kaviaar geserveerd?
Vanaf mei
Happen + trappen = culinaire fietsroutes Hou je van fietsen en tafelen? Dan zijn de culinaire routes in de Antwerpse Kempen vast iets voor jou. Je kunt kiezen uit een 8-tal trajecten in evenveel regio’s. De ingrediënten? Een fraaie fietstocht van ongeveer 60 kilometer. Verder een ontbijt, voor-, hoofd- en nagerecht, telkens in een andere horecazaak. Met uiteraard heel wat Kempense specialiteiten op het menu. Het wordt een heerlijk dagje uit: zoveel is zeker! Lees vanaf mei alle details op www.antwerpsekempen.be.
Je vindt een overzicht van streekproducten op www.antwerpsekempen.be onder ‘proeven’. Nog meer onweerstaanbare tips en evenementen op www.vlaanderenlekkerland.be.
32
klompenmaker
erfgoed
Sam (89),
leven
voor het
Toen ik jong was, liepen er in het dorp van mijn heimwee nog aardig wat oudere mannen op klompen rond. En wanneer voor mij, eind jaren ’60, de terug-naar-de-natuurperiode aanbrak, hoorde klompen dragen daar als vanzelfsprekend bij. Niet omdat het houten schoeisel goedkoop, praktisch of makkelijk om dragen was maar omdat we dan contact hielden met de aarde. Zo schreef de tijdsgeest het ons voor.
Blokken, klompen, kloefen en klonen Ik heb het altijd moeilijk gevonden om er in rond te lopen. Je moest eraan wennen, je voeten op een bepaalde manier neerzetten. Daar had ik helemaal geen geduld voor. Nu, zoveel jaren later, heb ik mij opnieuw een paar klompen aangeschaft. De kleinkinderen ergeren zich aan het lawaai dat ik ermee maak. Steenhouwers, mandenvlechters, thuiswevers en meubelmakers: ambachtslieden hebben altijd op mijn achting kunnen rekenen. De schijnbare vanzelfsprekendheid waarmee ze pretentieloos iets uit bijna niets tevoorschijn halen, fascineert mij. Zo ook Sam Mondelaers, demonstrateur van dienst in het Klompenmuseum van Laakdal. Sam werd geboren in 1920 en beoefent de stiel al zowat zijn hele leven. Er moeten tienduizenden klompen door zijn handen gegaan zijn en nog vervelen het klieven, zagen en beitelen hem nooit. Als ik hem in het museum bezig zie, lijkt een houten schoen uit een stronk wilg hakken bedrieglijk eenvoudig. Al maakt hij steeds weer hetzelfde, hij is een beetje beeldhouwer. Hij leidt ons door de kleine ruimte en weet bij alles wat getoond wordt wat te vertellen. Over de verschillende soorten en maten, de enorme zagen en de bijlen en de scheermesscherpe beitels die vroeger door gespecialiseerde smeden vervaardigd werden. Sam is duidelijk een klompenmaker met een missie!
34
35
Sprokkels
uit de natuur
“Op de purperen heide …” Superlatieven te kort om het natuurreservaat Grenspark De Zoom - Kalmthoutse Heide te omschrijven. De afwisseling van heide, vennen, duinen en bossen zorgt voor een fantastisch landschap. Je treft er heel wat zeldzame planten en dieren aan. In augustus en september, wanneer de struikheide purper kleurt, oog alles extra mooi. Spring even binnen in het natuureducatiecentrum De Vroente, probeer een van de bewegwijzerde wandelingen uit of fiets langs de Grensparkroute. De Vroente, Putsesteenweg 129 in Kalmthout, tel. 03 620 18 30 en www.devroente.be
Turnhouts Vennengebied:
1.000 jaar Kempense natuur 1 boom, 100 klompen
Voor altijd klompenmaker
De collectie van het Klompenmuseum is niet ondoordacht of
“De oorlog was een drukke periode. De Duitsers namen veel klom-
onoverzichtelijk op een hoopje gegooid. Een gespecialiseerde
pen af en exporteerden ze naar de heimat. Maar rond 1950 begon
firma hield zich bezig met de inrichting. In een hoek werd een
de vraag terug te lopen: er was weer leer te krijgen en rubber en
kleine werkplaats opgetrokken. Sam vertelt: “In de Kempen, en
caoutchouc kwamen in zwang. De kleine winkels die onze producten
vooral rond Vorst, waren in de 18de en een stuk van de 19de eeuw
hadden verkocht, verdwenen uit het straatbeeld. Rond 1960 was
aardig wat klompenmakers aan de slag. Mijn vader was een van
de tijd van de houten schoen zo goed als voorbij. Enkele boeren
hen. Het begon allemaal met het kopen van hout. Uit een flinke
gebruikten ze nog en er kwam een kleine nieuwe markt waar de
boom haalden ze tot honderd paar klompen. De wilgen of canada’s
klomp als siervoorwerp, souvenir of bloempotje werd gesleten. Ik
werden in rollen gezaagd, vervolgens gekliefd en met een botte
ben nu officieel klompenmaker af, maar ’t zit nog in mijn hele lijf,
bijl van hun schors ontdaan. Aan de lintzaag werden de blokken
van aan mijn kop tot aan mijn voeten. En vooral in mijn handen.
al rudimentair gevormd en met een bijl werden ze aangekapt,
De klomp bepaalt nog altijd het grootste stuk van mijn leven.”
de hoeken gingen eraf. Met een teenmes, bodemmes, hielmes,
Sam werkt verder. Als ze het aan mij overlieten, was ik binnen een
opdraaier en egger werden de klompen afgewerkt. Zo deed de
week mijn vingers kwijt.
generatie van mijn vader het, toen ik in het bedrijf stapte. Vanaf
Toen ik voor een artikel opzocht hoeveel een arbeider in de jaren
1928 werd er al machinaal gewerkt.” Als we iets niet begrijpen gaat
’30 verdiende, kon ik na bemiddeling van een heemkundige de
Sam aan de slag. Ongelooflijk hoe precies die slagen neerkomen.
loonstaat van een klompenmaker inkijken. Bleek dat zijn arbeiders
Hij wet zijn gereedschap met een stuk hout waarop hij wat
’s maandags nooit werkten. Dan sliepen ze hun roes uit en verdron-
klei smeert.
ken ze na de noen hun kater met een paar laatste weekendpinten. Ik vertel Sam de anekdote. Hij glimlacht en knikt begripvol.
Klompenmaker Sam Mondelaers (89): “Het klompen maken zit in mijn hele lijf, van mijn kop tot aan mijn voeten. En vooral in mijn handen.” Klompenmuseum - Den Eik, Grensstraat 45, 2431 Laakdal, tel. 013 66 17 95 en www.klompenmuseum.be open: 1 maart - 31 oktober: zaterdag en zondag 13.30 - 17.30 uur 36
Het Turnhoutse Vennengebied heeft zijn naam niet gestolen. Ten noorden van de stad ligt een prachtig snoer van grote en kleine vennen. Ruim 12 meter boven de grond biedt de nieuwe uitkijktoren een schitterend panorama op de mix van heide, vennen, bossen en graslanden. De Vennenwandeling vormt de gedroomde introductie: 10 eeuwen Kempense natuur samengebracht in 15 schitterende kilometers. De Vennenwandeling vertrekt bij de Nieuwe Kaai in Turnhout
Molse natuur op haar mooist Vroeger ontginningsputten voor spriet, vandaag een fantastische brok groen: natuurreservaat De Maat/Den Diel. Hier huist de grootste libellenverzameling van Vlaanderen. Ook de zeldzame ijsvogel voelt zich in zijn sas. Nog meer uitzonderlijke natuur in Buitengoor. In de zomer zorgen de klokjesgentianen voor een zee van blauw. En wees gerust: de vleesetende planten hebben het niet op jou gemunt! Ecocentrum De Goren vormt de beste uitvalsbasis voor je wandelingen.
Kanovaren op de Kleine Nete
De Goren, Postelsesteenweg 71 in Mol, tel. 014 81 66 07 en www.ecocentrum.be
Een schilderachtig riviertje, een sportieve één- of tweezitter en een uitbundig groen decor: ideale ingrediënten voor een kanoof kajaktochtje op de Kleine Nete tussen Retie en Grobbendonk. Het hele traject is 25 kilometer lang, maar je kunt ook kiezen voor een kortere tocht. Aanlegsteigers, picknickbanken en infoborden maken er een ontspannende en boeiende trip van. Na een beetje oefenen is het genieten geblazen. Kano- en kajakverhuur bij De Waterral (Herentals), tel. 0475 39 20 74 of 014 21 00 09, De Wimpe (Herenthout), tel. 014 51 41 42 en ‘t Meulezicht (Retie), tel. 014 37 18 18. 37
ESSEN BAARLE-HERTOG
HOOGSTRATEN 9
RAVELS
E1
WUUSTWEZEL
A12
BRECHT
BEERSE
KAPELLEN
Turnh
out-S
chote
n
ARENDONK
VOSSELAAR
MALLE
BRASSCHAAT
ssel-
TURNHOUT
RIJKEVORSEL
OUD-TURNHOUT
E34
ZOERSEL
ANTWERPEN
al De
MERKSPLAS
KALMTHOUT
SCHOTEN
Kana
RETIE
KASTERLEE
SCHILDE
DESSEL
WIJNEGEM ZANDHOVEN
E34
Alber
LILLE VORSELAAR
ine
Kle
tkana
RANST
aa
Kan
holt
Boc
tals-
ren l He
al
GROBBENDONK NIJLEN
HERENTALS OLEN
LIER
e Net
MOL GEEL
E31
3
E19
HERENTHOUT
BALEN MEERHOUT
Grote Nete
WESTERLO
BERLAAR
Colofon Dit magazine is uitgegeven door Toerisme Provincie Antwerpen, Koningin Elisabethlei 16, 2018 Antwerpen.
LAAKDAL
HULSHOUT
De informatie werd met zorg samengesteld.
HEIST-OP-DEN-BERG
MECHELEN
BONHEIDEN
PUTTE
Wijzigingen zijn altijd mogelijk maar vallen niet onder
HERSELT
de verantwoordelijkheid van de uitgever. concept: Be positive pre-press: Be positive
NEDERLAND DUITSLAND
druk: Antilope eindredactie en coördinatie: Mariel Rosier en Roos Mariën foto’s: Kris Vlegels, Mie De Backer, Daniel Rys, Jan Crab en
De Antwerpse Kempen strekken zich uit over drievierde van de provincie Antwerpen. De kunststeden Antwerpen en Mechelen liggen vlakbij. De regio is vlot bereikbaar via de snelwegen E313, E34 en E19 en vanuit Nederland via Bergen op Zoom, Breda of Eindhoven.
ANTWERPEN
fototheek TPA.
BRUSSEL
BELGIË D/2010/0408/02
201001/65N
FRANKRIJK LUXEMBURG
www.tpa.be
38
39
Gecharmeerd door het verhaal van klompenmaker Sam? Zin om nog meer typische stukjes Kempen te ontdekken? Laat je inspireren door de aanraders op www.antwerpsekempen.be. Van wandelingen tot streeklekkers, van logeeradresjes tot fietsroutes. Allemaal buitenpretjes met een Kempense touch. Om uitgebreid van te genieten …
www.tpa.be
