Fase Cool Nature Onderaan dit bestand staan leuke foto’s van diverse locaties.
Beekdalpark in Arnhem Het park is bezocht op 24 november door alle deelnemers van de community. De medewerkers van Arnhem hebben op locatie een toelichting gegeven over de aanleg, het beheer en het functioneren van het park. Ook is gezamenlijk met de inspecteur de speelaanleidingen in detail bekeken om inzicht te krijgen in de wijze waarop de regels geïnterpreteerd kunnen worden. Het park wordt heel goed gebruikt. Eén school gaat elke twee weken in het park aan de slag. Een deel van het lesprogramma gebeurt dan buiten in het park. Er zijn kleine vernielingen te melden en enkele jongere vinden het gezellig ’s avonds in het park te chillen zoals het heet. Enkele buurtbewoners zijn daar niet enthousiast over. Het onderhoud is tamelijk intensief. Men heeft nu nog geen cijfers over de kosten daarvan. Apeldoorn: Park Berg en Bos Communicatie en participatietraject door gemeente zelf in samenwerking met natuurcentrum Apeldoorn. Ontwerp door gemeente zelf is afgerond Start uitvoering op de nationale boomfeestdag op 23 maart met planten van bomen, plaatsing van de ‘Cool Nature kapstok/infobord” en kinderen gaan aan de slag met het maken van een speelaanleiding. De complete aanleg van de speelaanleidingen is momenteel in voorbereiding. De beheerders hebben nu al veel toezicht op het park, omdat er gemiddeld 7 mensen aanwezig zijn. Helaas gaat de gemeente Apeldoorn bezuinigen op het nabij gelegen natuureducatiecentrum. Bronckhorst: Park de Bleijke (Hengelo) De voorbereidingen van het ontwerptraject zijn in oktober van start gegaan. Op 7 november is de hele gemeentelijke projectgroep op excursie geweest naar enkele Cool Nature locaties om de eigen ideeën aan te scherpen en een visie te ontwikkelen op de invulling van het park in Hengelo. Het participatietraject wordt nu voorbereid. Naast kinderen van twee basisscholen, zullen ook de jongeren en niet te vergeten de ouderen van het nabijgelegen zorgcentrum meedenken over de invulling van Cool Nature hier. Een unieke kans om alle leeftijdgroepen uitdrukkelijk bij het park te betrekken. Barchem; Bos naast de school en nabij reguliere speeltuin Er zijn diverse overleggen gevoerd met gemeente Lochem en buurtbewoners; met het schoolteam is de meerwaarde voor het onderwijs verkend en tot slot is er een vlekkenplan gemaakt als leidraad bij de vervolgstappen. Het ontwerp is in oktober 2011 afgerond en met alle betrokken partijen besproken. De kinderen en de leerkrachten waren enorm enthousiast en kunnen haast niet wachten totdat het geheel helemaal af is. In verband met de bestemming bos, gelegen in de EHS, zijn diverse speelaanleidingen zeker vergunningplichtig. De
uitvoerder verkent dit traject naar aanleiding van de uitwerkingen en probeert de wijze waarop de elementen precies gemaakt gaan worden te laten passen binnen de regels Montferland: Park het Eiland aan de Meeuwstraat De verslaglegging van het proces en de aanleg is te vinden bij de beschrijving van de locaties. In het voorjaar is het park onder grote belangstelling geopend. Het is een doorslaand succes. Het park is omarmd door de buurt en de kinderen van de twee scholen, die er dicht bijliggen. Een van de buurtbewoners heeft zich opgeworpen als een soort vader/toezichthouder. Hij spreekt kinderen direct aan en zorgt ervoor dat afval direct verwijderd worden. Bij een seintje naar de gemeente is ook de gemeente zeer alert om eventuele problemen direct op te lossen. De gemeente beheert het park zelf met steun van Ook hier is nog niet duidelijk wat de jaarlijkse kosten zijn. Wel wordt de buurt goed betrokken om vandalisme te voorkomen. Omliggende scholen en de kinderopvang starten ism het NME centrum een training over het gebruik van het park in het onderwijs en de dagelijkse activiteiten door de seizoenen heen. Oost Gelre: Wentholtpark Ook hier is het ontwerptraject nu in de eindfase. Het bijzondere van dit traject was, dat een zestal scholieren van een plaatselijke middenbare school bij het ontwerptraject geassisteerd hebben in de vorm van een maatschappelijke stage. Het resultaat was verbluffend. Een zeer leerzaam traject voor de basisschoolleerlingen, maar ook voor de oudere scholieren. Ook zijn locale organisaties zoals de bijenvereniging nauw betrokken bij het ontwerp, met name rondom de bijenstal. De aanleg gaat gebeuren in het begin van 2012, zodat voor de zomer geopend kan worden. De Cool Nature plek sluit aan op het park dat dwars door het dorp loopt en biedt een mooie natuurlijke overgang naar het buitengebied. Oude IJsselstreek: landgoed Enbergen Landgoedeigenaar Wim Rosier heeft in het voorjaar van 2011 zelf het grootste deel van de speelaanleidingen gebouwd. Op 24 juni is de nieuwe locatie geopend. De Cool Nature Locatie ligt aan de Oude IJssel en bestaat uit diverse elementen die min of meer langs een route liggen. De waterzand speelplek ligt dicht bij een brug over de Oude IJssel. De locatie maakt deel uit van het park Engbergen wat al van oudsher een goed bezocht recreatiegebied is. De reacties in Gendringen en omgeving zijn erg positief. Het blijkt een welkome aanvulling te zijn, want Cool Nature heeft een grote aantrekkingskracht op de omgeving en wordt druk bezocht. Er komt nog een bord met wat uitleg, zodat de verschillende plekken goed te vinden zijn. Op het bord is te zien welke verschillende speelaanleidingen langs de route te vinden zijn. Schuytgraaf, bosje van Staatsbosbeheer in gemeente Overbetuwe en onderdeel van Park Lingezegen. Het bosje is een broekbos en ligt in een tamelijk open landschap dichtbij de wijk de Schuytgraaf. De kinderen van de basisschool die meegedacht hebben over dit bosje, hadden erg leuke ideeën. Het plan was vooral wat ruimte te maken in de vrij dichte structuur en een langs de paden op diverse plekken speelaanleidingen te maken. Vooraan bij binnenkomst van het bos, een plek voor jonge kinderen en verder het bos in aantrekkelijke uitdagende elementen voor de oudere kinderen. In de zomer van 2011 bleken de vele populieren te oud en te weinig stabiel om nog te kunnen blijven staan. Dat is een flinke tegenvaller, omdat er dan flink gewerkt moet worden in het bos. Het biedt ook kansen, omdat er nu een meer gevarieerd bos kan ontstaan.
Het vergunningentraject is nu bijna afgerond. Vergunningen vanwege kappen van bomen, archeologische waarde van het gebied en tot slot een vergunning van het Waterschap, omdat er een soort bijpass gemaakt wordt, een aftakking van de nabij gelegen watergang. De verwachting is dat dit voorjaar de kapwerkzaamheden gebeuren en in het najaar de aanleg van de speelaanleidingen. Overbetuwe: Westeraampark In september is het definitieve ontwerp gepresenteerd aan de wijk Via een nieuwsbrief zijn de Bewoners van de betrokken wijk uitgenodigd voor een inloopbijeenkomst. De werkzaamheden kunnen in de winter van 2011/2012 uitgevoerd worden. Bij het gehele traject is groenbeheer goed betrokken, zodat er van begin af aan goed zicht is op de kosten die het beheer van de nieuwe inrichting met zich mee brengt. Het park zal in het voorjaar geopend worden.! Tiel West Maas en Waal: Park het Leeuwse Veld Het totaalontwerp voor het retentiegebied is zo goed als klaar en de bestekfase is aanstaande. Het gehele gebied is ongeveer 12 hectare. Het was een hele opgave om alle eisen, beperkingen en wensen te verwerken in één totaalontwerp. Vervolgens wordt een ontwerp gemaakt van de meer typisch Cool Nature aankleding van een deel van het park. Dat zal in het voorjaar gebeuren. Aanleg in het najaar 2012. Wijchen: Park Noord De buurt is redelijk tevreden over het park. Het Dijkmagazijn werkt aan een educatief programma en een programma voor het beheer van een deel van het park. Dat doen ze samen met een BSO, een kunstorganisatie en met twee scholen. Van deze scholen hebben de kinderen ook meegedacht over het ontwerp. Kunsteducatie, beheer en natuureducatie worden gecombineerd. Het beheer van het smulbos wordt in de toekomst door vrijwilligers gedaan. Ze hebben wel last van vandalisme in het park. Twee keer zijn de touwen van het trekpontje doorgesneden en de pomp is vernield. Dat is een heel lastig iets en vraagt veel van de vrijwilligers. ____________________________________________________________________
Excursie: Cool Nature in de praktijk
Veel discussie in Didam.
Op 24 november hebben we met de deelnemers van de vijfde community of practice vooral aandacht besteed aan de thema’s beheer en het stimuleren van het gebruik van de Cool Nature – parken. Samen met de betrokken projectleiders en beheerders van de diverse gemeenten hebben we een bezoek gebracht aan Didam en Arnhem. Leerzaam voor alle deelnemers vanwege het unieke karakter van elke locatie en ook de diverse ervaringen met de buurt, de scholen, het beheer en vandalisme. De gedegen uitleg van de medewerkers van de gemeente zelf, in Didam ondersteund door de vrijwilligers uit de buurt, zorgde voor veel inspiratie voor andere die nog in een andere fase van het proces verkeren. Veel discussie over het beoordelen van aanvaardbare risico’s en de zorgplicht voor veiligheid. Per thema zijn de tips en discussiepunten op een rij gezet. Oplevering en beheer Cool Nature locatie Tips: • Wanneer een locatie gerealiseerd is, is er vaak nog geen inzicht in het jaarlijkse beheer en de kosten daarvan. Het is vaak nieuw voor de eigen organisatie en er is ook vaak (nog) geen éénduidige visie op het beheer. Het verdient aanbeveling hier expliciet aandacht aan te besteden. Het is immers de vraag of een Cool Nature park altijd intensief gemaaid moet worden of dat er juist een zonering gewenst is in het maaibeheer om het natuurlijke karakter te versterken. De ervaring is, dat er wel een jaar nodig is om inzicht te krijgen in het beheer en de daadwerkelijke kosten daarvan. • Het verdient aanbeveling de beheerkosten te vergelijken met de gemeentelijke kosten voor andere speelterreinen en parken. Waarschijnlijk zijn er meerkosten, die op verschillende manieren opgevangen kunnen worden. Soms kunnen bijvoorbeeld de kosten voor verlichting ondergebracht worden de kosten voor straatmeubilair. Soms is het mogelijk ook de buurt, een (groen)school of een andere partij te betrekken die een deel van het onderhoud op zich kan nemen. In Didam neemt de buurt de informele
verantwoordelijkheid op zich en houdt een vrijwilliger dagelijks toezicht op het gedrag van de gebruikers. Zij signaleren snel eventuele gebreken of vernielingen. De gemeente reageert direct door het probleem op te lossen. Op deze manier wordt de vrijwillige inzet beloond. De eindverantwoordelijkheid ligt weliswaar bij de gemeente, maar de buurt houdt direct oog op het park. • Richt een beheerstichting of vereniging op, maak heldere afspraken en faciliteer deze, zodat het park een duidelijk aanspreekpunt heeft voor de buurtbewoners én voor de gemeente of terreineigenaar zelf. In de gemeente Ubbergen doet men hiermee nu ervaring op. De stichting organiseert werkzaterdagen en andere nevenactiviteiten, publiceert dit op een mededelingenbord en onderhoudt ook een weblog op een website. (zie struintuin.blogspot.com) • Een beheerkalender of –handboek is een prima hulpmiddel om jaarrond activiteiten met de buurt en/of scholen op te zetten. Daarmee krijgt het beheer een planmatig karakter en wordt het park steeds meer een park van de gebruikers zelf. De beste garantie om vandalisme en andere vormen van ongewenst gedrag tegen te gaan. Een beheerkalender kan de uitvoerder of de gemeente zelf opstellen. Ook kan dit een stageopdracht zijn voor een student van een ‘groene’ opleiding. • Jaarlijkse evaluatie van het beheer is wenselijk. Het kan zijn dat er op basis van voortschrijdend inzicht het park toch anders gebruikt wordt dan gedacht of dat er juist nieuwe wensen op tafel komen of suggesties van medewerkers om het een en ander op een goedkopere manier uit te voeren.
Sociale veiligheid en vandalisme • Vandalisme ligt altijd op de loer. Het enige antwoord hierop is, dat het park een gezicht krijgt en véél gebruikt wordt. Alle locaties zijn informele plekken, waar weinig of geen directe toezicht is. De gemeente kan dit niet alleen op zich nemen. Belangrijk om van begin af aan de partijen die ook in het proces betrokken zijn direct medeverantwoordelijkheid te laten nemen. Bijvoorbeeld scholen kunnen een opruimactie organiseren of gaan publiceren met foto’s over wat er allemaal in het park gebeurt. Belangrijk is om niet alleen aandacht te besteden aan de problemen, maar juist ook de leuke en goede activiteiten te vermelden. Buurtbewoners die klachten hebben melden zich eerder dan mensen die tevreden zijn en juist gebruik maken van de nieuwe voorzieningen.
Veiligheid Juridisch kader en wettelijke plichten beheerder: Definitie * een speeltoestel is een inrichting bestemd voor vermaak of ontspanning waarbij uitsluitend van zwaartekracht of fysieke kracht van de mens gebruik wordt gemaakt. * een speelaanleiding is een natuurlijk object dat bedoeld is om kinderen uit te nodigen tot spelen, bijvoorbeeld een omgetrokken boomstam.
Overzicht verantwoordelijkheid eigenaar terrein
Tabel “ Veiligheid en Speelnatuur”
Eenmalig/Vijfjaarlijks Jaarlijks Periodiek
Zorgplicht Privaatrecht Speelaanleiding
WAS Publiekrecht Speeltoestel
Veiligheidscheck Grote terreincontrole Periodieke controle(s)
Risico-analyse + keuring Inspectie Periodieke controle(s)
Speeltoestel WA
Bron en meer lezen: ( Visser, Mr.B.M.; De Baaij, Ing. G.B.J. en Bouwens, Drs. S., 2008, Speelnatuur en Veiligheid, richtlijnen en aanbevelingen voor terreinbeheerders.) ijks inspectie en
•
Ondanks definities blijven vragen over veiligheid altijd bestaan. Het is vaak ook wel een kwestie van heel goed nadenken en heel goed communiceren. Als het gevaar goed in te schatten is door kinderen en door ouders dan is er heel veel mogelijk. Als het duidelijk zichtbaar is dat een boomstam over het water is gelegd als een balanceerstam dan kunnen kinderen een afweging maken. Maak de opstap dan iets hoger zodat kinderen er niet automatisch oplopen. Als het gevaar niet in te schatten is het echt gevaarlijk. Bijvoorbeeld als een oever vlak lijkt maar plotseling steil afloopt. Het gevaar is dan niet te zien. Laat het ook zien in de uitleg. Huis aan huis flyers, infoborden etc.
controle onderhoud
Log
trekpont in Wijchen
Didam
geen speeltoestel
door kinderen bedacht
door kinderen opgezette actie in Didam
zichtbaar ‘risico’ in Arnhem. Dus niet zo gevaarlijk
risico goed in te schatten in Arnhem
van kijkgroen naar gebruiksgroen Arnhem.
Kinderen hebben veel oog voor detail (Didam)
Ondergrondse opslag van NME materiaal (Didam)
NME om de hoek.
