Fairsterk je school! Handleiding en achtergronden campagne ‘Fairtrade School Versie april 2009
Fairtrade Scholen Inleiding In België en Groot-Brittannië is het al een groot succes: Fairtrade Gemeenten. Het publieksinitiatief begon in Engeland, waar Garstang zichzelf in 2001 tot eerste Fairtrade Gemeente van de wereld bombardeerde. Sindsdien volgden verschillende landen waaronder Nederland. In Nederland werd op 07-07-2007 door Stichting Max Havelaar, de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels en de vereniging COS Nederland de Nederlandse Fairtrade Gemeente campagne geïntroduceerd. ICCO sloot zich er als partner bij aan, zodat nu vier organisaties de campagne landelijk aansturen. ICCO maakt de landelijke campagne financieel mede mogelijk. Intussen zijn er al in tientallen plaatsen in Nederland initiatieven om Fairtrade Gemeente te worden. Op 9 maart 2009 kregen de eerste twee Nederlandse gemeenten de titel uitgereikt: Goes en Groningen. Net als in andere landen breidde de campagne zich in Nederland uit met deelcampagnes als ‘Fairtrade Kerk’, ‘Fairtrade School’ en ‘Fairtrade Dorp’. In deze handleiding vind je meer informatie over Fairtrade Scholen. Meer informatie over de andere deelcampagnes vind je op www.fairtradegemeenten.nl Fairtrade Scholen Ook scholen kunnen fairtrade worden. De school kan de titel verkrijgen als deze aan drie criteria voldoet. De school moet zelf de titel aanvragen, eventueel in samenwerking met een lokale Fairtrade Gemeente werkgroep. Welke scholen kunnen meedoen? Scholen in het primair en voortgezet onderwijs (VMBO, HAVO, VWO) komen in aanmerking voor de titel Fairtrade School. Primair onderwijs Heeft een basisschool meerdere locaties dan moeten alle locaties aan de criteria voldoen. De basisschool dient dan één aanvraag in voor alle locaties. Werken in een stad of gemeente meerdere basisscholen onder één en hetzelfde schoolbestuur dan beschouwt de campagne deze basisscholen als afzonderlijke scholen. Iedere basisschool binnen dit samenwerkingsverband dient dan een eigen aanvraag te doen voor de titel Fairtrade School. Voortgezet onderwijs Instellingen voor Voortgezet onderwijs zijn vaak ‘scholengemeenschappen’. Bijvoorbeeld “Scholengemeenschap Canisius” die zowel VMBO, mavo als havo omvat, en gevestigd is in meerdere locaties in dezelfde stad of gemeente. Zo’n scholengemeenschap geldt in de campagne als één onderwijsinstelling. Om voor de titel in aanmerking te komen moeten alle locaties aan de criteria voldoen. Hoe word je een Fairtrade School? Hieronder worden de criteria beschreven en toegelicht waaraan de school moet voldoen om voor de titel in aanmerking te komen. Voor het aanvragen van de titel kun je gebruik maken van een aanvraagformulier dat je op de website www.fairtradescholen.nl kan downloaden. Meld je school op de website aan. Dan weet de landelijke campagnestuurgroep welke scholen allemaal aan het behalen van de titel werken. Scholen die aan de criteria voldoen en de titel krijgen, worden op de pagina www.fairtradescholen.nl vermeld. Daar zijn ook de criteria, het aanvraagformulier en andere documentatie te vinden om de school te helpen bij het behalen van de titel (www.fairtradegemeente.nl/fairtradescholen).
1
Criterium 1: Gebruik van fairtrade In criterium 1 staat het gebruik van fairtrade producten binnen de school centraal. De indicatoren voor dit criterium zijn: •
•
De school gebruikt fairtrade koffie en thee in de lerarenkamers, kantines en in de drankautomaten in de school. Ook tijdens vergaderingen, ouderavonden, feesten en buitenschoolse activiteiten schenkt de school fairtrade koffie en thee. De school streeft naar uitbreiding van het gebruik van fairtrade producten bijvoorbeeld fairtrade dranken of hapjes, zoals fruitsappen, hagelslag, koekjes, snoep, honing, etc. Daarnaast streeft de school er naar zoveel mogelijk druk- en kopieerwerk fairtrade te maken door het gebruik van FSC-papier.
Toelichting bij gebruik: Het eerste punt in dit criterium is voorgeschreven en houdt in dat overal en bij alle gelegenheden waar dat aan de orde is de school fairtrade koffie en thee gebruikt. Het tweede punt is een streefdoel. Dat wil zeggen dat de school aannemelijk moet maken dat zij streeft naar uitbreiding van het gebruik van andere fairtrade producten (anders dan koffie en thee). Dat kan bijvoorbeeld door aan te tonen hoe in het inkoopbeleid van de school aan uitbreiding wordt gewerkt. Tips bij dit criterium In bijlage 1 vind je alle fairtrade keurmerken, merken en verkoopkanalen die de campagne Fairtrade Scholen ondersteunt. Handig om uit te zoeken welke producten nu eigenlijk fairtrade zijn en waar je deze kunt kopen.
2
Criterium 2: Communicatie over fairtrade Criterium 2 heeft betrekking op de communicatie vanuit de school over fairtrade. De indicatoren voor dit criterium zijn: •
De school geeft aandacht aan fairtrade in haar reguliere communicatie-uitingen naar leerlingen, ouders en personeel. Dit kan door bijvoorbeeld op de website of in schoolfolders te vermelden dat de school fairtrade producten gebruikt, door een artikel in de schoolkrant te plaatsen of door de eerlijke producten zichtbaar te maken in de kantine en in de automaten.
•
Als de school de titel Fairtrade School heeft gekregen wordt dat aan de eigen achterban bekend gemaakt.
Toelichting bij communicatie: Omdat scholen op verschillende manieren met leerlingen, ouders en personeel communiceren zijn er diverse mogelijkheden om aan dit criterium te voldoen. De school moet aantonen, bijvoorbeeld met kopieën en websitelinks, dat er regelmatig over fairtrade wordt gecommuniceerd met de eigen achterban, inclusief de ouders van de leerlingen en het niet-onderwijzend personeel. Tips bij dit criterium De school kan in de communicatie ook gebruik maken van het bestaande campagnemateriaal van Fairtrade Scholen en Fairtrade Gemeenten. Dit is verkrijgbaar via de gelijknamige websites (www.fairtradescholen.nl en www.fairtradegemeenten.nl). Je kunt gebruik maken van onder andere: - Brochure - Banner - Stickers - Eigen webpagina
3
Criterium 3: actie voor fairtrade Criterium 3 staat voor een actie die de school organiseert om leerlingen en docenten te betrekken bij fairtrade. Deze actie kan betrekking hebben op de inhoud van het onderwijs of op een buitenschoolse activiteit. De indicatoren van dit criterium zijn: •
• •
De school probeert de kennis van leerlingen en personeel over fairtrade te vergroten door in het onderwijs of in buitenschoolse activiteiten aandacht te besteden aan fairtrade. Zo komen leerlingen en docenten meer te weten over eerlijke handel. Met de actie probeert de school alle leerlingen en docenten te bereiken. De school streeft er naar om de fairtrade campagne ook buiten de eigen school te verspreiden. Bijvoorbeeld bij andere scholen, instellingen, de gemeente, etc.
Toelichting bij actie: In het onderwijs en in buitenschoolse activiteiten besteedt de school aandacht aan fairtrade. Hoe de school dat doet is aan de eigen keuze. De school kan daarbij gebruik maken van bestaand lesmateriaal van bijvoorbeeld de Wereldwinkels of Max Havelaar. Maar de school kan ook zelf projecten ontwikkelen en uitvoeren. Dat kan zowel in lesverband als in buitenschoolse activiteiten. In het aanvraagformulier geeft de school aan hoe ze dit criterium heeft ingevuld. Het laatste punt bij dit criterium is een streefdoel. De fairtrade campagnes wil ervoor zorgen dat zoveel mogelijk organisaties, gemeenten en consumenten fairtrade producten verkopen of gebruiken. Een Fairtrade School kan daaraan bijdragen door zelf initiatieven daartoe te nemen of samen met anderen de campagne ook buiten de school in de stad ‘uit te rollen’. Tips bij dit criterium Als school kun je dit criterium op verschillende manieren invullen. Onderstaand een aantal ideeën: • • •
•
Een dag per jaar (bijvoorbeeld op World Fair Trade Day) verzorgt de school in alle klassen een les over fairtrade. In een week per jaar (bijvoorbeeld in de Fairtrade Week) werken alle leerlingen met hun docent aan een schoolopdracht. Bijvoorbeeld een werkstuk over fairtrade. De studenten werken nauw samen met de lokale Fairtrade Gemeente werkgroep. De leerlingen voeren voor de werkgroep bijvoorbeeld de fairtrade meting in de gehele gemeente uit. Leerlingen en docenten organiseren een fairtrade feestdag. Op deze dag zijn ouders, leraren en leerlingen welkom. Diverse fairtrade producten worden verkocht en genuttigd.
4
Bijlage 1 : Wegwijzer voor het grote fairtrade bos Er komen steeds meer producten op de markt met een label, een keurmerk of een verklaring dat het product duurzaam zou zijn. Maar, hoe herken je als consument in dit grote woud nu de fairtrade producten? Fairtrade Gemeente heeft in deze flyer alle initiatieven gezet die de campagne steunt. Keurmerk Fairtrade Gemeente steunt het keurmerk voor fairtrade en daarnaast ook twee andere keurmerken. MSC en FSC zijn keurmerken die net als het fairtrade keurmerk rekening houden met de drie p’s van duurzaamheid (people, planet EN profit). Initiatief: Max Havelaar keurmerk voor fairtrade
Herkenbaar door: het keurmerklogo:
Producten Koffie, thee, chocolade, fruit, katoen, rijst, wijn, suiker, bloemen etc.
MSC-keurmerk voor vis (Marine Stewardship Council) FSC-keurmerk (Forest Stewardship Council)
het keurmerklogo:
Vis
Meer informatie www.maxhavelaar.nl (zie ook de productzoekmachine) www.fairtrade.net www.ikbenoke.nl www.msc.org
het keurmerklogo
Hout en papier
www.fscnl.org
Herkenbaar door: De LVWW erkent en controleert importeurs en niet de producten zelf. De producten zijn zelf dus niet gelabeld als fairtrade. Een overzicht van de erkende leveranciers vindt je op de website van de wereldwinkels. WFTO/IFAT erkent haar eigen leden als zijnde fairtrade. De producten dragen geen label, maar de leveranciers mogen het logo van WFTO en/of IFAT in hun communicatie gebruiken.
Producten Cadeaus, sieraden, vazen, speelgoed, etc
Meer informatie www.wereldwinkels.nl (onder het kopje links staan alle erkende importeurs)
Divers (cadeaus, sieraden, vazen, speelgoed, etc)
www.wfto.com (klik rechtsbovenin op de pagina op ‘find a supplier’)
Het label
Bloemen en planten
www.fairflowersfairplants.co m
Erkenning Initiatief Landelijke Vereniging van Wereldwinkels (LVWW)
World Fair Trade Organisation (WFTO)/IFAT
Fair Flowers Fair Plants
Een aantal importeurs werken samen in Centrum Mondiaal: www.centrummondiaal.nl
5
Fair Wear
Made By
Verkoopkanaal Verkoopkanaal Wereldwinkel
Fair Trade Shop
Merk Merk Fair Trade Original
De producten zijn niet herkenbaar aan een label. De organisatie heeft wel een overzicht van deelnemers op de website staan.
Kleding, inclusief bedrijfskleding en sportkleding
www.fairwear.nl
Kleding
www.made-by.nl
Herkenbaar door: Het logo op de gevel
Producten Divers (eten, drinken en handnijverheid)
Meer informatie www.wereldwinkels.nl
Het logo op de gevel
Divers (eten, drinken en handnijverheid)
Herkenbaar door: Het logo op het product. De producten zijn te koop in o.a. supermarkten en Wereldwinkels.
Producten Diverse producten
Het label op het product:
Meer informatie www.fairtrade.nl
Over fairtrade Waarom fairtrade? Iedere week kun je tijdens het winkelen kiezen voor fairtrade producten. Van deze producten weet je zeker dat ze onder eerlijke voorwaarden zijn verhandeld. Met jouw fairtrade boodschappen zorg je voor betere sociale en milieuomstandigheden voor boeren en producenten in ontwikkelingslanden. Het is dus heel gemakkelijk om te werken aan duurzame armoedebestrijding. Wat verstaat Fairtrade Gemeente onder fairtrade? Fairtrade zorgt ervoor dat producten onder eerlijke voorwaarden worden verhandeld met respect voor mens en milieu. Bij fairtrade worden bijvoorbeeld het recht op vakbonden en het verbod op gedwongen- of kinderarbeid nageleefd. De boeren en producenten ontvangen een eerlijke beloning voor hun werk. Ook zorgt fairtrade voor langdurige handelsrelaties, zodat de boeren en producenten kunnen investeren in zichzelf, hun familie, en in de gemeenschap waarin zij leven. Daarbij schenken ze bij de keuze voor grondstoffen of productiewijze ook extra aandacht aan het milieu. Welke producten kunnen fairtrade zijn? In Nederland zijn verschillende producten fairtrade. Je kunt denken aan koffie, thee, wijn, broodbeleg, chocolade, noten, ijs, rijst, vruchtensappen, olie, noedels etc. Naast eten en drinken zijn er nog veel meer producten. Zoals eerlijk katoen, speelgoed, vazen, beelden en tassen. Genoeg te kiezen dus!
6
