Faculteit Wijsbegeerte Rijksuniversiteit Groningen

1.1 De Faculteit Wijsbegeerte 1

Faculteit Wijsbegeerte Rijksuniversiteit Groningen

Filosofisch Instituut Oude Boteringestraat 52 9712 GL Groningen telefoon 31 (0)50 3636161 fax 31 (0)50 3636160 www.rug.nl/filosofie/

errata en aanvullingen op de studiegids: www.rug.nl/filosofie/studiegids

Studiegids bacheloropleidingen 2009-2010

2 Hoofdstuk Inhoudsopgave

redactie: Trijnie Hekman Arnold Veenkamp


Inhoudsopgave Faculteit Wijsbegeerte................................................................................................ 1 Studiegids bacheloropleidingen 2009-2010 ............................................................... 1 Inhoudsopgave ....................................................................................................... 3 Voorwoord............................................................................................................... 5 1 Algemene inlichtingen.......................................................................................... 7 1.1 De Faculteit Wijsbegeerte ............................................................................. 7 1.1 Wegwijzer...................................................................................................... 8 Indeling studiejaar 2009-2010 ............................................................................. 9 1.3 Bestuur en organisatie ................................................................................ 10 1.4 Bureau van de faculteit / Voorzieningen...................................................... 11 1.5 Bibliotheek................................................................................................... 12 1.6 Toelating tot de opleidingen ........................................................................ 15 1.7 Colloquium doctum...................................................................................... 15 1.8 Aanmelding en inschrijving.......................................................................... 16 1.9 Open Colleges............................................................................................. 16 1.10 Studiefinanciering...................................................................................... 17 1.11 Centrale universitaire studentenvoorzieningen ......................................... 17 1.12 Donald Smits Centrum voor Informatie Technologie................................. 18 1.13 De Universiteitskrant (UK) ......................................................................... 19 1.14 STUFF....................................................................................................... 19 1.15 Studenten Platform voor Actief Meedenken (SPAM) ................................ 19 1.16 Alumnivereniging Alfi................................................................................. 20 1.17 Studentassistentschappen ........................................................................ 21 2 Vakgroepen........................................................................................................ 23 2.1 Vakgroepen, Algemeen............................................................................... 23 2.2 Vakgroep Ethiek (E) .................................................................................... 24 2.4 Vakgroep Geschiedenis van de Filosofie (GF)............................................ 27 2.5 Vakgroep Praktische Filosofie (PF) ............................................................. 32 2.6 Vakgroep Theoretische Filosofie (TF) ......................................................... 36 3 Onderwijs, Algemeen ......................................................................................... 41 3.1 Overzicht van de opleidingen ...................................................................... 41 3.2 Regeling Voertaal Colleges ......................................................................... 41 3.3 Regelingen inzake de tentaminering ........................................................... 41 3.4 Herkansingen .............................................................................................. 42 3.5 Judicium regeling ........................................................................................ 43 3.6 Algemene regels voor het onderwijs ........................................................... 43 3.7 Elektronische leeromgeving ........................................................................ 44 3.8 Tentamenbewijzen ...................................................................................... 45 3.9 Verkoop van readers ................................................................................... 45 3.10 Studentenstatuut ....................................................................................... 45 3.11 Studielastmodel......................................................................................... 47 3.12 Studiekosten ............................................................................................. 47 3.13 Studiebegeleiding...................................................................................... 48 3.14 Evaluatie van het onderwijs door studenten.............................................. 49 3.15 Klachten .................................................................................................... 49 3.16 Facultaire computerfaciliteiten................................................................... 50 3.17 Fonds voor vernieuwende initiatieven in het onderwijs (VIO).................... 50

4 Hoofdstuk Inhoudsopgave

3.18 Fonds voor incidentele activiteiten van studenten (IAS)............................ 50 3.19 Studeren in het buitenland ........................................................................ 51 3.20 Filosofie als Minor, bijvak, keuzevak of algemeen vormend vak ............... 53 4 Minoren en avondcolleges / AVV ....................................................................... 55 4.1 Minoren ....................................................................................................... 55 4.1 Avondcolleges / AVV................................................................................... 57 5 Programma’s en cursussen ............................................................................... 59 6 Bacheloropleiding Wijsbegeerte ........................................................................ 60 6.1 Algemeen .................................................................................................... 60 6.2 Vrij onderwijsprogramma............................................................................. 60 6.3 Propedeuse ................................................................................................. 61 6.3.1 Rooster propedeuse (voltijds) .................................................................. 64 6.3.2 Het propedeutisch examen ...................................................................... 65 6.3.3 Eerstejaars adviezen................................................................................ 65 6.4 Postpropedeuse, algemeen ........................................................................ 65 6.5 Tweede jaar................................................................................................. 67 6.5.1 Niveau 2 vakken....................................................................................... 68 6.5.2 Logica 2.................................................................................................... 68 6.5.3 Niveau 3 keuzevakken ............................................................................. 69 6.5.4 Schema tweede jaar................................................................................. 69 6.5.5 Indische Wijsbegeerte.............................................................................. 69 6.6 Derde jaar.................................................................................................... 69 6.6.1 Overzicht derdejaars colleges .................................................................. 70 6.6.2 Schema derde jaar ................................................................................... 71 6.6.3 Niveau 3 keuzevakken ............................................................................. 71 6.6.4 Vrij onderwijsprogramma.......................................................................... 71 6.6.5 Minor ........................................................................................................ 71 6.6.6 Bachelorscriptie........................................................................................ 71 6.6.7 Bachelorexamen ...................................................................................... 73 7 Bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied ............ 74 7.1 Algemene inleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied.... 74 7.2 Het programma van de bacheloropleiding WveW....................................... 75 8 Deeltijdstudie ..................................................................................................... 79 8.1 Aanmelding en inschrijving.......................................................................... 79 8.2 Deeltijdstudie Bacheloropleiding Wijsbegeerte ........................................... 79 8.3 Deeltijd Bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied ....... 80 9 Opleidingen na de Bachelor............................................................................... 81 10 Onderwijs- en examenregelingen .................................................................... 83 10.1.1 OER Bacheloropleiding Wijsbegeerte .................................................... 84 10.1.2 Bijlage bij de OER van de bacheloropleiding Wijsbegeerte ................... 93 10.2.1 OER Bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied............................................................................... 94 10.2.2 Bijlage bij de OER van de bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied......................................................................................... 101 11 Regels en Richtlijnen ..................................................................................... 103 12 Studieonderdelen........................................................................................... 109 Studieonderdelen 2009 - 2010 ........................................................................ 109 13 Adreslijst ........................................................................................................ 155 Adreslijst.......................................................................................................... 155


Voorwoord In deze studiegids 2009-2010 van de bacheloropleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte willen we zowel de studenten als de docenten op de hoogte brengen van de opbouw van de bacheloropleidingen, de gang van zaken binnen de faculteit, rechten en plichten, etc. In dit studiejaar verschijnen we wederom met twee studiegidsen: één voor de bachelor opleidingen en één voor de masteropleidingen en de Graduate School. De studiegidsen van zowel de bacheloropleidingen als de masteropleidingen en de Graduate School zijn ook te downloaden vanaf de website van de Faculteit Wijsbegeerte (www.rug.nl/filosofie/studiegids). Hier zijn ook eventuele aanvullingen en errata te vinden. Hoewel deze gids veel informatie bevat, staat veel aanvullende informatie op het internet: www.rug.nl/filosofie en op http://nestor.rug.nl/, de elektronische leeromgeving van de Rijksuniversiteit Groningen. In deze gids staat de opbouw en de globale inhoud van de bacheloropleidingen beschreven. Meer gedetailleerde informatie over de programma’s en de cursussen is te vinden op www.rug.nl/ocasys.

Arnold Veenkamp Onderwijscoördinator

6 Hoofdstuk Voorwoord


1 Algemene inlichtingen 1.1 De Faculteit Wijsbegeerte Aan de Faculteit Wijsbegeerte in Groningen wordt filosofie bedreven in nauwe samenhang met ontwikkelingen in de vakwetenschappen, in de cultuur en in de samenleving. Filosofie is in Groningen in hoge mate toepassingsgericht, zonder dat de fundamentele filosofische vragen uit het oog worden verloren. In termen van onderzoek profileert de faculteit zich door nadruk op interdisciplinaire en empirische filosofie. Dit impliceert orientatie op samenwerking met andere disciplines en onderzoeksvelden, alsmede oriëntatie op de interactie tussen systematische theorievorming en empirisch onderzoek. Het facultaire onderzoek is daarom institutioneel en inhoudelijk ingebed in interdisciplinaire onderzoekscholen. In termen van onderwijs vertaalt dit facultaire profiel zich in een brede educatieve missie, waarin een gedegen culturele en wetenschappelijke vorming centraal staat. Zulk een missie vereist een breed onderwijsaanbod - zowel voor filosofie-studenten als voor studenten uit andere faculteiten. De faculteit verzorgt de volgende opleidingen: 1. Bacheloropleiding Wijsbegeerte (voltijds 3 jaar, ook in deeltijdse vorm) 2. Masteropleiding Wijsbegeerte (voltijds 1 jaar, ook in deeltijdse vorm) 3. Bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied (combinatiestudie, voltijds 3 jaar, ook in deeltijdse vorm) 4. Masteropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied (combinatiestudie, voltijds 2 jaar, ook in deeltijdse vorm) 5. Researchmaster Philosophy (voltijds 2 jaar, ook in deeltijdse vorm) 6. Masteropleiding Filosofie en Educatie (master inclusief lerarenopleiding, voltijds 2 jaar, ook in deeltijdse vorm). Deze studiegids gaat alleen over de bacheloropleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte. Van de masteropleidingen en de Graduate School verschijnt een aparte studiegids. De faculteit kent vier vakgroepen (basiseenheden van onderwijs en onderzoek): • Geschiedenis van de Filosofie • Praktische Filosofie • Ethiek • Theoretische Filosofie Behalve het onderwijs aan studenten van haar ‘eigen’ opleidingen verzorgt de faculteit ook nog onderwijs voor studenten van andere faculteiten (bijvakstudie, algemeen vormende vakken, onderwijsdienstverlening) en aan andere belangstellenden (‘Open Colleges’).

8 Hoofdstuk 1 Algemene inlichtingen

1.1 Wegwijzer Adres van de Faculteit Wijsbegeerte Filosofisch Instituut Oude Boteringestraat 52 9712 GL Groningen Openingstijden voor studenten maandag t/m vrijdag van 08.30 tot 17.00 u. Openingstijden voor medewerkers maandag t/m donderdag van 08.00 tot 21.30 u. vrijdag van 08.00 tot 20.00 u. Openingstijden bibliotheek maandag t/m vrijdag 09.00 tot 17.00 u. (met uitzondering van de collegevrije weken, dan is de bibliotheek op vrijdag geopend tot 13.00 u.) Telefoon Fax Internet Adreslijst

050 - 363 61 61 050 - 363 61 60 www.rug.nl/filosofie/ Achterin deze gids staat een lijst met namen, functies, kamernummers en adressen van alle medewerkers.

Collegerooster Het collegerooster is een losse bijlage bij deze gids en wordt enkele keren per jaar geactualiseerd.

Indeling studiejaar 2009-2010 9

Indeling studiejaar 2009-2010 1e semester (31 augustus – 5 februari) 1e kwartaal

2e kwartaal

SEPTEMBER

OKTOBER

NOVEMBER

DECEMBER

JANUARI

FEB

7 14 21 28

4 11 18 25

1

8 15 22 29

5 12 19 26

2

2

9 16 23 30

6 13 20 27

3

3

10 17 24 31

7 14 21 28

4

1 8 15 22 29

5

ma

31

7 14 21 28

5 12 19 26

2 |

9 16 23 30

di

1

8 15 22 29

6 13 20 27

3 | 10 17 24

wo

2

9 16 23 30

7 14 21 28

4 | 11 18 25

do

3 10 17 24

1

8 15 22 29

5 | 12 19 26

vr

4 11 18 25

2

9 16 23 30

6 | 13 20 27

4

11 18 25

1

2e semester (8 februari – 2 juli) 3e kwartaal FEBRUARI

4e kwartaal MAART

APRIL

MEI

JUNI

ma

8 15 22

1

8 15 22 29

5

12 | 19 26

3

10 17 24 31

di

9 16 23

2

9 16 23 30

6

13 | 20 27

4

11 18 25

wo

10 17 24

3

10 17 24 31

7

14 | 21 28

5

do

11 18 25

4

11 18 25

1

8

15 | 22 29

6

vr

12 19 26

5

12 19 26

2

9

16 | 23 30

7

JULI

7

14 21

28

1 8

15 22

29

12 19 26

2 9

16 23

30

13 20 27

3 10 17 24

1

14 21 28

4 11 18 25

2

De tweede-, derde- en vierdejaars vakken duren 10 of 11 weken, een half semester. De eerstejaars vakken zijn ingedeeld volgens een afwijkend schema. Vakantie- en feestdagen zijn vet en onderstreept. De woensdagen zijn collegevrij. Op zaterdagen, zon- en feestdagen en op Goede Vrijdag is het Filosofisch Instituut gesloten. Vakanties en andere collegevrije dagen: Kerstvakantie: maandag 21 december 2009 t/m vrijdag 1 januari 2010 Paasreces: 2 april t/m 5 april 2010 Meivakantie: 30 april t/m 5 mei 2010 Hemelvaartsdag 3 mei 2010 Pinksteren: 24 mei 2010 Uitreiking van de propedeutische en bachelordiploma’s - in 2009: vrijdag: 25 september - in 2010: vrijdag: 26 februari


1.3 Bestuur en organisatie Actuele informatie over wie lid zijn van de diverse commissies is te vinden op de facultaire website. Faculteitsbestuur (FB) Het faculteitsbestuur is het hoogste besluitvormende orgaan van de faculteit voor onderwijs, onderzoek en middelen (personeel, financiën en gebouw + inventaris) Het College van Bestuur van de RUG benoemt de drie leden van het bestuur. Het bestuur is in het studiejaar 2009-2010 als volgt samengesteld: • Prof. dr. M.R.M. ter Hark, decaan en portefeuillehouder onderzoek. • Prof. dr. M.V.B.P.M. van Hees, vice-decaan en portefeuillehouder onderwijs. • Drs. J.E.M.B. Janssen, directeur bedrijfsvoering. De vergaderingen van het bestuur worden bijgewoond door een student, met adviserende stem. Deze wordt aangewezen door de studentleden van de faculteitsraad en heeft een zittingstermijn van een jaar. De directeur bedrijfsvoering is tevens secretaris van het bestuur. Faculteitsraad (FR) De faculteitsraad bespreekt ten minste vier maal per jaar met het bestuur de algemene gang van zaken in de faculteit en kan over alle facultaire aangelegenheden aan het bestuur voorstellen doen en standpunten kenbaar maken. Tevens heeft zij instemmingsrecht voor de vaststelling van tenminste het faculteitsreglement en de onderwijs- en examenregelingen (met uitzondering van enkele in de wet genoemde onderwerpen). De personeelsgeleding van de raad heeft daarnaast adviesrecht over de wijze van toepassing van de arbeidsvoorwaarden en het algemeen personeelsbeleid van de faculteit, het financiële beleid van de faculteit voorzover dit rechtspositionele gevolgen heeft, de organisatie van de faculteit en het facultaire arbo- en milieubeleid. De raad bestaat uit 10 leden; 5 gekozen door en uit het personeel (zittingstermijn: 2 jaar), 5 door en uit de studentengeleding (zittingstermijn: 1 jaar). Vakgroepen De faculteit kent de volgende vakgroepen: • Ethiek (E) • Geschiedenis van de filosofie (GF) • Praktische filosofie (PF) • Theoretische filosofie (TF) Gegevens over de leden, over het onderzoek, het onderwijs en andere activiteiten van de vakgroepen zijn opgenomen onder ‘Vakgroepen’ en ‘Onderwijs’. Opleidingscommissie (OC) Er is één opleidingscommissie voor alle master- en bacheloropleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte, met uitzondering van de researchmaster en er is een opleidingscommissie voor de Graduate School of Philosophy. In deze commissie is ook de researchmaster vertegenwoordigd. De opleidingscommissies beoordelen de kwaliteit van het onderwijs en kunnen adviezen uitbrengen aan docenten, aan de vakgroepen en aan het bestuur. De commissies bestaan uit studenten (zittingstermijn: 1 jaar) en leden van het

1.4 Bureau van de faculteit / Voorzieningen 11

wetenschappelijk personeel (zittingstermijn: 3 jaar). Bij de opleidingscommissie van de Graduate School of Philosophy bestaat de student-geleding uit studenten uit de researchmaster en uit de promotiestudenten. Het bestuur benoemt de leden van de opleidingscommissies op voordracht van respectievelijk de studentenfractie in de faculteitsraad en de vakgroepen. Examencommissie De examencommissie is formeel belast met het afnemen van de examens en de organisatie en coördinatie van de tentamens. Er is één examencommissie voor alle opleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte gezamenlijk. De commissie bestaat uit een hoogleraar en twee leden van de wetenschappelijke staf. De commissie is tevens verantwoordelijk voor het behandelen van fraude bij examens en tentamens volgens de ‘Regels en Richtlijnen van de Examencommissie’, die achterin deze gids zijn opgenomen. Ingeval van individuele klachten over een tentamen of examen kan de commissie bereikt worden via de studieadviseur, die tevens ambtelijk secretaris is van de commissie. Toelatingscommissie De toelatingscommissie is belast met de toelating tot de masteropleidingen. De commissie heeft dezelfde samenstelling als de examencommissie. Bibliotheekcommissie De bibliotheekcommissie adviseert het bestuur en de bibliothecaris t.a.v. het algemene bibliotheekbeleid. Alle vakgroepen zijn er vertegenwoordigd. Voor de dagelijkse gang van zaken is de bibliothecaris verantwoordelijk. Overige commissies De actuele samenstelling van bovenvermelde en andere commissies kan geraadpleegd worden op de facultaire website onder ‘Faculteit’. Faculteitsreglement Het faculteitsreglement dient ter nadere regeling van het bestuur en de inrichting van de faculteit. Een exemplaar van het reglement is ter inzage op de administratie.

1.4 Bureau van de faculteit / Voorzieningen Het Filosofisch Instituut is elke werkdag geopend van 8.30-17.00 uur, behoudens de eerder in deze gids genoemde dagen (zie ‘Jaarindeling’). Conciërge: Gyan Otto, kamer 0021, tel. 3636158. De conciërge draagt tevens zorg voor repro-werkzaamheden. In verband met de planning van kopieerwerk dient men afspraken te maken met de conciërge. Studenten kunnen studiemateriaal dat raadpleegbaar in de bibliotheek aanwezig is, maar niet uitgeleend kan worden, kopieren met behulp van het kopieerapparaat dat in de bibliotheek staat. Er zijn voor studenten geen andere kopieerfaciliteiten op de faculteit aanwezig. Secretariaat: Anita Willems, tel. 3636897, kamer 0019. Het secretariaat is geopend: maandag t/m vrijdag 9.30-12.30 en 13.30-16.00 uur.


Syllabi-verkoop: Gyan Otto, kamer 0021, tel. 3636158. Openingstijden: van maandag t/m vrijdag, 9.00-12.15. ICT frontoffice: Hauke de Vries, kamer 0005, tel. 3636146. De frontoffice medewerker is er voor staf en studenten. Wend je tot hem als je pc niet goed werkt, als zich opstartproblemen voordoen en als je je wachtwoord kwijt bent. Openingstijden: van maandag t/m vrijdag, 12.00 – 16.00 uur. Onderwijsadministratie: Trijnie Hekman, kamer 0019 , tel. 3636161. Op de onderwijsadministratie worden o.a. de tentamenresultaten geregistreerd en beheerd. Voor het afstuderen dienen studenten tijdig een afspraak te maken i.v.m. de planning van de scriptiebespreking en het examen. Studieadviseur voor alle opleidingen: Katherine Gardiner, kamer 0015/0115 , tel. 3636157 / 3636161. De studieadviseur geeft informatie en adviezen over toelating, inschrijving, studiemogelijkheden en -planning, hoofd- en bijvakkeuzen, hulpverlenende instanties e.d.. Zij is tevens ambtelijk secrataris van de Toelatings- en Examencommissie. Spreekuur: op afspraak, maandag 11-13 uur, vrijdag 13-15 uur. Voor afspraken mail: [email protected] Onderwijscoördinator / Beleidsmedewerker onderzoek: Arnold Veenkamp, kamer 115, tel 3636172. Deze zorgt ervoor dat alle zaken rondom het onderwijs en het onderzoek (zoals regelgeving, kwaliteitszorg, verslaglegging, studiegids) goed verlopen. International Officer: Katherine Gardiner, kamer 0015, tel. 3636157 / 3636161. Aanspreekpunt voor studenten die een tijdje in het buitenland willen studeren en voor studenten uit het buitenland die in Groningen willen studeren. PhD Co-ordinator, Katherine Gardiner, kamer 0015 , tel. 3636157 / 3636161. Coördinator website en Nestor: F.C. moorrees, kamer 0019 , tel. 3637960. Directeur bedrijfsvoering: Jorine Janssen, kamer 0003, tel. 3636171/3636161. Personeelsconsulente: Mw. E.M. Hamstra-de Boer, tel. 5848.

1.5 Bibliotheek Bibliothecaris: Kirsten van der Ploeg, kamer 0007, tel. 3636147 Bibliotheekmedewerker: Janny Moesker, kamer 0007, tel. 3636147. Locatie: Filosofisch Instituut, Oude Boteringestraat 52, 9712 GL Groningen. Openingstijden: De bibliotheek is op maandag t/m vrijdag geopend van 9.00 - 17.00 uur, behalve in de collegevrije weken, dan is de bibliotheek op vrijdag geopend van 9.0013.00 uur. De bibliothecaris is maandag, dinsdag en woensdagochtend aanwezig.

1.5 Bibliotheek 13

De overige dagen staat de bibliotheek onder toezicht van Janny Moesker of van student-zaalwachten. Deze zijn ook bij eventuele afwezigheid van de bibliothecaris aanwezig. Uitleen: De lener is verantwoordelijk voor het geleende boek en moet bij zoekraken of beschadiging een identiek exemplaar ter vervanging leveren. In de boeken mag niet gestreept of geschreven worden. UB-uitleenpas: Lenen is uitsluitend mogelijk op vertoon van een geldige lenerspas of collegekaart. Studenten kunnen maximaal 30 boeken lenen, medewerkers 60. De mogelijkheid bestaat om zich voor een beperkte periode aan te melden als “maximale lener”. Dit laatste kan een oplossing zijn voor studenten die werken aan hun doctoraal-scriptie of voor aio’s die langdurig een groot aantal boeken willen lenen. Een aanvraag tot registratie als maximale lener doet men bij de bibliothecaris. Uitleen boeken: Alle boeken kunnen voor 4 weken geleend worden, behalve boeken met een rode stip op de rug. Het betreft hier meestal naslagwerken of moeilijk te vervangen werken; deze kunnen alleen in de bibliotheek en de studiezaal geraadpleegd worden. Overigens kunnen boeken bij alle andere RUG-bibliotheken worden ingeleverd. (Werk)collegekast: In deze kast staat de verplichte literatuur voor de propedeusecolleges ter inzage. Deze boeken worden niet uitgeleend. De verplichte literatuur van de overige colleges die binnen de faculteit Wijsbegeerte worden verzorgd staat, voor zover in de collectie aanwezig, ook in deze kast. De literatuur staat per semester per plank opgesteld. Ook deze boeken zijn alleen ter inzage. Op verzoek van de docenten wordt die literatuur, die niet in de eigen bibliotheek maar wel in een andere RUG-bibliotheek aanwezig is, soms raadpleegbaar gemaakt. Aan de zijkant van de (Werk)collegekast staat aangegeven om welke boeken het gaat. Syllabi / mappen: In de kast naast de (werk)collegekast liggen de syllabi ter inzage die in het lopend én het voorgaande collegejaar zijn gebruikt tijdens colleges binnen de faculteit. Syllabi/readers worden niet in de bibliotheek maar bij de repro verkocht, ‘s ochtends tussen 9.00-12.00. Uitleen tijdschriften: De lopende jaargangen staan in de tijdschriftenkasten in de studiezaal. De gebonden jaargangen staan alfabetisch in de kast. Zowel lopende als gebonden jaargangen van tijdschriften worden niet uitgeleend. Overigens neemt het aantal gedrukte abonnementen snel af: in toenemende mate zijn tijdschriften alleen nog in digitale vorm toegankelijk, ofwel via de OPC ofwel via de optie ‘Elektronische tijdschriften’. OPC: In de OPC (Online Publieks Catalogus kan men m.b.v. verschillende zoekstrategieën zoeken naar titels van boeken en tijdschriftabonnementen. De OPC is te benaderen via de website van de Faculteit Wijsbegeerte (http://www.rug.nl/bibliotheek /locaties/ bibFilosofie/). Men kiest voor “Catalogi en bestanden” en vervolgens voor Catalogus RU Groningen. In de bibliotheek staan 3 pc’s waarmee men in de catalogus kan zoeken. Studenten kunnen de catalogus natuurlijk ook benaderen via de pc’s in de computerruimte van de faculteit. Overige functies OPC: Met behulp van de leenfunctie van de OPC (Online Publieks Catalogus) kunt u via de OPC een boek reserveren, u ontvangt schriftelijk bericht zodra het gereserveerde boek is ingeleverd. Ook is het mogelijk om boeken die bij de UB in het magazijn staan opgesteld via de OPC aan te vragen; boe-


ken zijn dan na 30 minuten bij het uitleenbureau af te halen (de aangevraagde boeken blijven maximaal 4 dagen voor u klaar liggen). Tenslotte kunt u ook via de OPC de uitleendatum van door u geleende boeken verlengen. Het verlengen kan overigens ook telefonisch: ofwel via de bibliotheek Wijsbegeerte (tel. 3636147) ofwel via het uitleenbureau van de UB (3638034). Boetesysteem: De lener is zelf verantwoordelijk voor het tijdig verlengen van de uitleentermijn van geleende boeken. Bij niet op tijd verlengen ontvangt men een eerste rappel van € 0,50 per boek met een maximum van € 7,50. Na het versturen van het tweede rappel van € 1,- danwel van een derde rappel van € 2,- bent u van verdere dienstverlening uitgesloten tot alle rappelkosten volledig zijn betaald. Studenten en medewerkers ontvangen (hierbij wordt een marge van 4 tot 10 dagen gehanteerd ) voorafgaand aan het verlopen van de uitleentermijn van door hen geleende boeken een aankondiging dat de uitleentermijn binnenkort verstrijkt. Hierbij geldt wel dat dergelijke berichten - en dit zal in de nabije toekomst ook voor overige mededelingen zoals rappels en reserveringsberichten gelden - alleen naar het officiële studentadres (…[email protected] danwel naar het officiële werkadres (…[email protected]) wordt verzonden. Overigens blijft elke lener altijd zelf verantwoordelijk voor het tijdig verlengen van geleende werken. De vooraankondiging is een service. Mocht deze berichtgeving onverhoopt niet verzonden kunnen worden dan blijft de lener altijd zelf verantwoordelijk voor het tijdig verlengen van de geleende publikaties. Voor eventuele overige leners geldt dat zij hun emailadres aan de balie kunnen laten invoeren in het uitleensysteem. Catalogi & bestanden: Naast de OPC kan men via PICARTA ook zoeken in een de catalogi van andere universiteits-bibliotheken in Nederland. Door te zoeken in PICARTA zoekt men tegelijkertijd in de NCC (Nederlande Centrale Catalogus - voor boeken + tijdschriftartikelen) en in de OLC (On Line Contents - voor tijdschriftabonnementen + titels van artikelen). Men kan dan in een oogopslag zien of en in welke bibliotheek een bepaald boek of tijdschrift aanwezig is. Met behulp van een IBL-account kan men vanuit PICARTA aanvragen doen voor boeken die elders (d.w.z. niet in een RUG-bibliotheek) aanwezig zijn. Voor meer uitleg over deze mogelijkheid zie onder het kopje “Interbibliothecair Leenverkeer”. Let op: onder het kopje “Catalogi en bestanden” staan niet alleen de overige catalogi maar ook de elektronische tijdschriften en elektronische bestanden waar de RUG toegang tot heeft vermeld. Door deze aan te klikken heeft men direct toegang tot beide elektronische collecties. Interbibliothecair leenverkeer (IBL): Wanneer een door u gewenste titel niet aanwezig is in de collecties van de RUG kunt u een IBL-aanvraag indienen. Om aanvragen te kunnen indienen moet u over een IBL-account beschikken. Studenten en IBL: Studenten kunnen een IBL-account openen bij het uitleenbureau van de UB: men stort dan een bepaald bedrag op een deposito waarmee later de te betalen kosten worden vereffend. De hoogte van het bedrag stemt men af op het aantal aanvragen dat men in een toekomstige periode denkt te gaan indienen. Bij beëindiging van het IBL-account wordt het restant terugbetaald. Een RuG-student betaalt € 1,50 per boek voor het lenen van een boek (zowel binnen als buiten de RuG). De prijs voor het aanvragen van tijdschriftartikelen bedraagt € 1,50 per artikel van 1-10 pagina’s en € 0,15 extra per pagina daarna. De kosten van een aanvraag van een boek uit een buitenlandse bibliotheek bedragen € 6,00. Voor kopieën van documenten uit het buitenland beta-

1.6 Toelating tot de opleidingen 15

len studenten € 0,60 per kopie met een minimum van € 6,00 per aanvraag (1-10 pagina’s). Medewerkers en IBL: Medewerkers kunnen een IBL-account openen bij de eigen faculteitsbibliotheek. Zij kunnen gratis boeken uit andere RUG-bibliotheken naar de eigen faculteitsbibliotheek laten komen. Een medewerker betaalt € 6 per boek dat uit een andere dan een RUG-bibliotheek wordt geleend. De prijs van tijdschriftartikelen uit zowel RUG-bibliotheken als uit andere bibliotheken in Nederland bedraagt voor medewerkers € 0,60 per pagina met een minimum van € 6 per artikel. Voor overige informatie over het IBL wordt verwezen naar de bibliotheekwebsite: http://www.rug.nl/Bibliotheek/ (Algemene informatie – Lenen – Lenen en kopieën uit andere bibliotheken) Aanwinsten: Per kwartaal wordt een aanwinstenlijst gemaakt. Deze lijst wordt elk kwartaal op de facultaire webportal geplaatst. Een gedrukt exemplaar van de aanwinstenlijst ligt ter inzage in de bibliotheek. Bibliotheekcommissie: De bibliotheekcommissie adviseert het bestuur en de bibliothecaris t.a.v. het algemene bibliotheekbeleid. Alle vakgroepen zijn er met een lid in vertegenwoordigd. Voor de dagelijkse gang van zaken is de bibliothecaris verantwoordelijk.

1.6 Toelating tot de opleidingen Toegang tot de Bacheloropleiding Wijsbegeerte is mogelijk op grond van • een VWO-diploma (ook ‘oude stijl’), ongeacht het profiel of vakkenpakket; • een propedeutisch HBO-diploma. Wie geen van deze diploma’s bezit en 21 jaar of ouder is, kan via een colloquium doctum worden toegelaten (zie hieronder). Inschrijving voor de Bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied is mogelijk na het behalen van het propedeutisch diploma in het betreffende wetenschapsgebied.

1.7 Colloquium doctum Voordat men aan het colloquium doctum begint, wendt men zich tot de Studenten Service Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen. Bezoekadres: Uurwerkersgang 10, Groningen, tel. 3638004. Postadres: Postbus 72, 9700 AB Groningen. Op dit adres is het voor de toelating benodigde aanvraagformulier verkrijgbaar. Bij de aanvraag moet worden ingesloten: • een officieel geboortebewijs of een uittreksel uit het persoonsregister • kopieën van behaalde diploma’s en cijferlijsten • een beschrijving van de levensloop (curriculum vitae) Wanneer er vragen zijn of als men wellicht denkt voor vrijstelling van een of meer tentamens in aanmerking te komen, dan wende men zich tot de studieadviseur. Een colloquium doctum dat elders reeds is afgelegd, geeft niet automatisch toegang tot de filosofiestudie in Groningen. Van geval tot geval wordt bekeken of vrijstellingen van delen van het colloquium doctum mogelijk zijn.


Het colloquium doctum bestaat uit de volgende tentamens: a) Nederlands (schriftelijke samenvatting van en schriftelijk commentaar op een tekst beschouwend proza, VWO-niveau), b) Engels (schriftelijke vertaling van een hedendaagse tekst, VWO-niveau) c) en naar keuze: 1. Wiskunde (schriftelijke toets over een standaard wiskundeleerboek, VWOniveau A 1,2) of, 2. Geschiedenis (mondelinge toets over een standaard geschiedenisleerboek, VWO-niveau). Alle tentamens moeten met tenminste het cijfer 6 afgesloten worden.

1.8 Aanmelding en inschrijving Wie vanaf de propedeuse met de filosofiestudie wil beginnen en nog niet als student staat ingeschreven, dient zich eerst aan te melden bij www.rug.studielink.nl. Voor vragen over studielink kunnen (aspirant)studenten bellen met de Helpdesk Studielink 0884247600. Voor vragen over de opleidingskeuze kan men contact opnemen met de Centrale Studenten Balie van het Studenten Service Centrum op telefoonnummer 0503638004 of mailen naar [email protected] Na aanmelding wordt automatisch een inschrijvingspakket van de Rijksuniversiteit Groningen toegezonden. De inschrijving vindt plaats tussen 1 juni en 31 augustus. Een inschrijving na 1 september is mogelijk per de eerste van een volgende maand – hiervoor contact opnemen met het Studenten Service Centrum. De collegegeldtarieven voor het studiejaar 2009-2010 staan o.a. in het Studentenstatuut, te raadplegen op www.rug.nl/studenten/ > rechtspositie > studentenstatuut Inlichtingen over inschrijving worden ook verstrekt door het Studenten Service Centrum, Uurwerkersgang 10, postadres: Postbus 72, 9700 AB Groningen, tel. 3638004.

1.9 Open Colleges Wie zich niet aan de universiteit als student of extraneus wil inschrijven en als belangstellende een of meer cursussen wil volgen kan zich inschrijven als contracttoehoorder. De kosten hiervoor bedragen aan de Faculteit Wijsbegeerte € 25,- per EC (European Credit points). Een contracttoehoorder die ook een toets wil afleggen betaalt bij inschrijving voor een cursus € 35,- per EC. Een gemiddeld college heeft een omvang van 5 EC. Voor contracttoehoorders is de brochure ‘Open Colleges’ verkrijgbaar bij de administratie van de faculteit, of te downloaden op de facultaire website. Hoewel aan de inschrijving als contracttoehoorder geen vooropleidingseisen worden gesteld, wordt er van uit gegaan dat contracttoehoorders een VWO-niveau bezitten.

1.10 Studiefinanciering 17

1.10 Studiefinanciering Hieronder staan slechts enkele hoofdlijnen van studiefinanciering. Voor details raadplege men de door het Studenten Service Centrum of de Informatie Beheer Groep (IBG) uitgegeven brochures. Studiefinanciering wordt verstrekt in de vorm van een prestatiebeurs voor de cursusduur en van een lening voor een periode van 3 jaar na de cursusduur. Als je binnen 10 jaar je diploma haalt, wordt de lening omgezet in een gift. Het wetenschappelijk onderwijs blijft in principe gericht op het behalen van een mastergetuigschrift. Studenten krijgen echter een extra mogelijkheid om op aanvraag de prestatiebeurs na het behalen van het bachelorgetuigschrift om te laten zetten in een gift. Wie in het eerste studiejaar stopt met de studie vóór 1 februari, hoeft de basisbeurs niet terug te betalen, maar mag tot het eind van dat studiejaar niet opnieuw een prestatiebeurs aanvragen. Voor studenten Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied geldt dat zij een vijfde jaar studiefinanciering kunnen krijgen. Dit kan alleen als de student niet om een andere reden al langer dan vier jaar studiefinanciering krijgt. Bovendien gaat dit pas in als de student is ingeschreven in de master. (Voor de bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied wordt dus géén extra studiefinanciering toegekend.) Alleen studenten die het diploma Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied behalen (binnen tien jaar) krijgen het vijfde jaar studiefinanciering omgezet in een gift. Punten kwijt? Meld op tijd! Loop je door bijzondere omstandigheden studievertraging op, meld dat dan onmiddellijk bij de studieadviseur. Je krijgt dan een formulier waarop precies staat wat je verder moet doen. Alleen als je je binnen uiterlijk een maand na het ontstaan van de vertraging hebt gemeld kun je in aanmerking komen voor financiële compensatie van het afstudeerfonds van de universiteit. Je bent er als student zelf verantwoordelijk voor dat je je vertraging op tijd en bij de juiste instantie meldt. Zorg er dus zelf voor dat je goed op de hoogte bent van de regeling afstudeerfonds. Meer informatie vind je bij de Centrale Studenten Balie, op de website van de RUG (www.rug.nl/studievertraging) en in het studentenstatuut. Nadere inlichtingen over studiefinanciering: • de studieadviseur • de Centrale Studenten Balie, Uurwerkersgang 10, 9712 EJ Groningen, tel. 3638066. • Steunpunt Informatie Beheer Groep, Westerhaven 13, 9718 AW Groningen, tel. 050-5997755.

1.11 Centrale universitaire studentenvoorzieningen • •

Bureau vertrouwenspersoon (adviezen bij (seksuele) intimidatie, agressie, geweld en discriminatie) Studenten Service Centrum o Informatie en administratie


Centrale Studenten Balie (vragen over van alles wat met studeren te maken heeft) Infotheek voor Studie en Beroep (informatie over opleidingen en/of de arbeidsmarkt in binnenen/of buitenland) Studentendecanen (Studiekeuzevragen, studievertraging, ingewikkelde persoonlijke of financiële problemen) Loopbaanadviescentrum (bijna afgestudeerd, op weg naar je eerste baan) Studentenpsychologen (behoefte aan persoonlijke begeleiding) Studieondersteuning (hulp bij effectief studeren, doeltreffend communiceren, succesvol solliciteren)

o o o o

1.12 Donald Smits Centrum voor Informatie Technologie Bezoekadres: de Zernikeborg, Nettelbosje 1 (Zernikecomplex) Postadres: Postbus 11044, 9700 CA, Groningen Telefoon: (050) 363 9200 E-mail: [email protected] Internet: www.rug.nl/cit Het Donald Smits Centrum voor Informatie Technologie (CIT) is de centrale ICTorganisatie die de ontwikkeling en het beheer van de ICT-voorzieningen van de universiteit verzorgt. Internet: Studenten hebben via het computernetwerk van de RUG toegang tot één van de meest geavanceerde netwerken ter wereld met filevrije verbindingen naar de belangrijkste Nederlandse, Europese en trans-Atlantische netwerken. Studenten kunnen daar op meerdere manieren gebruik van maken, bijvoorbeeld via een pc in een computerzaal op de faculteit of in de Universiteitsbibliotheek. Daarnaast is het ook mogelijk om met de eigen pc thuis of op de universiteit toegang te krijgen tot het universiteitsnetwerk. Meer informatie hierover is te vinden op www.rug.nl/cit/servicedesk. Servicedesk: De Servicedesk is het aanspreekpunt bij het gebruik van de universitaire ICT-voorzieningen en bestaat uit verschillende balies verspreid over de universiteit. Ook is er een centrale Servicedesk (050-3633232). Voor meer informatie kijk op www.rug.nl/rcit/servicedesk. Software: Studenten kunnen tegen gereduceerd tarief software kopen bij de webwinkel SURFSPOT. Via de website kun je de software bestellen die dan wordt thuisbezorgd. Kijk voor het actuele aanbod op www.surfspot.nl. Computercursussen: Het CIT verzorgt computercursussen voor studenten en medewerkers van de RUG. Het cursusaanbod omvat zowel cursussen voor beginners als gevorderden, zoals SPSS. Voor de cursus Programmeren in C/C++ kun je bovendien studiepunten krijgen. Actuele cursusinformatie wordt verder wekelijks vermeld in de UKmededelingenrubriek ‘Centrum voor Informatie Technologie’. Meer informatie en inschrijven: www.rug.nl/cit/cursus.

1.13 De Universiteitskrant (UK) 19

Informatiebulletin Pictogram: Het CIT geeft samen met de Universiteitsbibliotheek iedere twee maanden het magazine Pictogram uit. Hierin staan allerlei artikelen, mededelingen en tips op ICT-gebied. Meer informatie en aanmelden voor een gratis abonnement: www.rug.nl/pictogram.

1.13 De Universiteitskrant (UK) De faculteit maakt gebruik van diverse manieren om officiële mededelingen te doen aan studenten: - via de universiteitskrant (UK) - via de startpagina van filosofiestudenten in Nestor - via e-mail (RUGmail) De faculteit gaat er van uit dat studenten regelmatig gebruik maken van deze media.

1.14 STUFF Studievereniging Faculteit Filosofie STUFF is de faculteitsvereniging van filosofie en organiseert tal van activiteiten voor haar leden. De vereniging bestaat uit enthousiaste en actieve studenten die samen van alles organiseren en ondernemen. STUFF is bedoeld voor iedereen die Wijsbegeerte of Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied studeert. De vereniging is opgericht om het contact te bevorderen tussen studenten onderling en tussen studenten en de staf van de faculteit. Docenten, aio’s en stafleden dragen over het algemeen ook een steentje bij door te helpen bij activiteiten, door leuke stukjes te schrijven voor het faculteitsblad en de almanak en vaak zijn er ook een aantal docenten aanwezig op de activiteiten. De maandelijkse borrel van STUFF biedt jou de kans om je medestudenten én docenten op een andere manier te leren kennen dan in de collegezaal. Bovendien zijn er allerlei mogelijkheden om zelf actief mee te doen met de vereniging. Dit kan door in een van de commissies te gaan. Commissies zijn in feite de handen en voeten van de vereniging en organiseren alles wat er gebeurt, zoals borrels, feesten, lezingen, het verenigingsblad ‘Qualia’, de almanak, filosofische filmavonden, een liftwedstrijd, lasergamen, picknicken, etcetera. Bovendien is er, als je zelf een leuk idee hebt, altijd een mogelijkheid om dit binnen STUFF te realiseren! Lidmaatschap van STUFF kost slechts 10 Euro per jaar. Als je lid bent kun je bovendien al je studieboeken via STUFF bestellen met maar liefst 10% korting. Alleen vanwege deze korting kan het lidmaatschap van STUFF al uit! Wil je meer weten? Neem dan eens een kijkje op onze eigen hippe homepage: www.stuffsite.org of kom naar een van onze borrels!

1.15 Studenten Platform voor Actief Meedenken (SPAM) Studenten kunnen in diverse organen van de faculteit hun invloed doen gelden. Ze zijn vertegenwoordigd in het faculteitsbestuur, de opleidingscommissie en de


faculteitsraad. Het faculteitsbestuur is verantwoordelijk voor het onderwijs en onderzoek van de faculteit. Het bestuur laat zich bijstaan door een student met een adviserende stem. De opleidingscommissie voorziet het bestuur gevraagd en ongevraagd van advies over onderwijszaken. Deze commissie bestaat uit een evenredige vertegenwoordiging van studenten en docenten. De faculteitsraad heeft instemmings- dan wel adviesrecht met betrekking tot het door het bestuur gevoerde beleid. De raad heeft tien leden: vijf studentenen vijf personeelsleden. De studenten die in deze organen zitting hebben, vormen samen het Studenten Platform voor Actief Meedenken. vergadert iedere vier weken. Tijdens deze vergaderingen worden de lopende kwesties besproken en worden de doelen op elkaar afgestemd. Op deze manier kunnen de mogelijkheden voor studentinspraak optimaal worden benut. Het SPAM zorgt tevens voor het voordragen van nieuwe studentleden voor de genoemde gremia. Als je interesse hebt in een functie als studentvertegenwoordiger, neem dan vooral contact op met het SPAM: [email protected] . De vergaderingen zijn openbaar, dus je bent van harte welkom om deze te bezoeken.

1.16 Alumnivereniging Alfi De Vereniging van Afgestudeerden aan de Faculteit Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen, Alfi, is opgericht in december 1997. Alle afgestudeerden van de Faculteit kunnen lid en de ouderjaars kunnen aspirant-lid worden van deze vereniging. De Vereniging stelt zich ten doel: • het onderhouden en versterken van de band tussen haar leden onderling en tussen haar leden en de Rijksuniversiteit Groningen; • het behartigen van de maatschappelijke belangen van haar leden; • het bevorderen van de wetenschappelijke belangstelling van haar leden. Faciliteiten: De Vereniging heeft samen met het bestuur van de Faculteit enkele faciliteiten gecreëerd voor (pas) afgestudeerden. • Afgestudeerden kunnen gedurende één jaar na het afstuderen incidenteel colleges volgen aan de Faculteit, dit na aanmelding bij de studieadviseur ([email protected]). • De Faculteit stelt eenmaal per maand ruimte beschikbaar voor het dispuut en voor de leesgroep van de Vereniging. • Filosofische publicaties van de leden van Alfi kunnen op de facultaire internetruimte van Alfi worden geplaatst. Qualia: Alfileden kunnen, met een gecombineerde donor-/lidmaatschap van zowel STUFF (de studentenvereniging filosofie) als Alfi het filosofie studentenblad Qualia ontvangen. Daarin wordt een rubriek van Alfi verwerkt…

1.17 Studentassistentschappen 21

Dispuut : Alfi kent vanaf de oprichting een dispuut. De leden van het dispuut komen elke derde maandagavond van de maand bijeen in de faculteitskamer van Letteren en Wijsbegeerte in het Academiegebouw, om te discussiëren over een filosofisch onderwerp dat door één van de leden wordt ingeleid. Afgestudeerden en bijna afgestudeerden kunnen meedoen aan deze discussieavonden. Leesgroep:Alfi organiseert in samenwerking met STUFF en de GSW, Groninger Stichting voor Wijsbegeerte, een leesgroep voor afgestudeerden, studenten en donateurs. Tijdens de bijeenkomsten wordt, doorgaans onder leiding van een promovendus, gediscussieerd over interessante filosofische teksten die in verband staan met zijn/haar promotie-onderwerp. De leesgroep komt gemiddeld één keer per maand bijeen. Algemene Ledenvergadering: Één keer per jaar wordt een Algemene Ledenvergadering georganiseerd, gevolgd door een lunch en een lezing. Lustrumbundels: Ter gelegenheid van het eerste lustrum is in 2003 de lustrumbundel ‘Stokpaardjes’ uitgebracht, en ter gelegenheid van het tweede lustrum in 2008 de bundel 'Alfi, Wijsgerige Miniaturen'. Contributie en aanmelding: De jaarlijkse contributie bedraagt €14,- per jaar om lid te worden van Alfi, €10,- per jaar om donateur te worden van STUFF, de studievereniging van de Faculteit, en €20,- per jaar om gecombineerde lid en donateur te worden. Wie de combinatie bedrag betaald, krijgt ook een exemplaar van Qualia, het kwartaalblad van STUFF. Belangstellenden kunnen zich aanmelden bij de secretaris Katherine Gardiner, e-mail adres: [email protected].

1.17 Studentassistentschappen Voor propedeuse hoor- en wercolleges, wordt een beroep gedaan op assistentie van bij voorkeur (research)master studenten. De werving van van studentassistenten geschiedt via Nestor. Docenten die studentassistenten inzetten bij hun colleges plaatsen de advertentie op Nestor tijdig vóór aanvang van het college, zodat de assistent voldoende tijd krijgt om zich op het college voor te bereiden. Studentassistenten worden ingezet voor de begeleiding van werkgroepen, het gereed maken van een syllabus, het nakijken van door studenten ingeleverde opdrachten en het surveilleren bij tentamens. Een volledig studentassistentschap omvat 160 uren werk. Honorering geschiedt in geld en EC’s. De EC voor het studentassistentschap worden zonder cijfer toegekend na een positieve beoordeling door de verantwoordelijke docent, op basis van een door de studentassistent ingeleverd verslag. Bij de administratie kan een exemplaar worden afgehaald van het ‘Statuut studentassistenten voor het onderwijs’. Dit bevat als bijlage de ‘Regeling


studiepunten/credit points studentassistenteenheden’. Het statuut staat ook op de facultaire website.

2.1 Vakgroepen, Algemeen 23

2 Vakgroepen 2.1 Vakgroepen, Algemeen Vakgroepen zijn eenheden van onderwijs en onderzoek binnen de faculteit. Een vakgroep bestaat uit één of meer hoogleraren, een aantal universitaire hoofddocenten en docenten, promovendi (aio’s) en postdocs. De Faculteit Wijsbegeerte kent 4 vakgroepen: De vakgroep Ethiek (E) De vakgroep Geschiedenis van de filosofie (GF) De vakgroep Praktische filosofie (PF) De vakgroep Theoretische filosofie (TF)

24 Hoofdstuk 2 Vakgroepen

2.2 Vakgroep Ethiek (E) MEDEWERKERS Dr. M. Braham Dr. B.P. de Bruin Prof. dr. M.V.B.P.M. van Hees Dr. F.A. Hindriks Prof. mr. dr. A.R. Mackor

Dr. M. Pauly Dr. O. Roy J.P. Timmerman, MA

UD Ethiek UD Ethiek HGL Ethiek en Politieke Theorie UD Ethiek Bijzonder HGL Professionele Ethiek vanwege de stichting Socrates bij de Faculteiten der Wijsbegeerte en der Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap; tevens UHD Rechtsfilosofie bij de Faculteit der Rechtsgeleerdheid Postdoc Common Knowledge and Shared Commitments Postdoc Common Knowledge and Shared Commitments AIO

Voorzitter van de vakgroep is Prof.dr. M.V.B.P.M. van Hees, tel. 3636165. Secretaris: Dr. B.P. de Bruin, tel. 3636170. THEMATIEK Wat maakt een leven tot een goed leven of een handeling tot een moreel juiste? Wat is het verschil tussen deugden en plichten? Is geluk het grootste goed of is bijvoorbeeld vrijheid belangrijker? Zijn normen aangeboren of culturele artefacten? Waarom zouden we ons aan morele regels moeten houden? Hebben dieren rechten en zo ja, welke? Dit zijn enkele voorbeelden van vragen die in de ethiek worden bestudeerd. In de normatieve ethiek staan morele normsystemen centraal en hun relatie met ethische kernbegrippen als plicht, nut, deugd en zorg. Traditionele stelsels zoals de Kantiaanse ethiek en het utilitarisme staan hier in de belangstelling naast recente ontwikkelingen zoals zorgethiek. Het gaat daarbij niet alleen om normatieve vragen die betrekking hebben op het handelen van individuen maar ook om vragen over bijvoorbeeld de rechtvaardigheid van politieke instituties. De meta-ethiek onderzoekt de status van morele uitspraken: Is een ‘objectieve’ moraal mogelijk? Zijn normen cultureel bepaalde artefacten dan wel producten van evolutie? In de toegepaste ethiek houdt men zich bezig met ethische vragen die opkomen in een specifieke maatsschappelijke context. Voorbeelden van toegepaste ethiek zijn bedrijfsethiek, medische ethiek en dierenethiek. ONDERWIJS Het onderwijs van de vakgroep Ethiek geeft in de eerste twee jaar een zo volledig mogelijk overzicht van de verschillende ethische theorieën, disciplines, en methoden. In de cursus Ethiek uit de propedeuse komen de belangrijke normatieve stelsels uitgebreid aan bod. In het tweede jaar staat de meta-ethiek en de toegepaste ethiek centraal. Vervolgens wordt in het derde jaar gedetailleerder ingegaan op enkele centrale thema’ uit de ethiek zoals de vraag wat een ‘goed leven’ is en de relatie tussen vrijheid en verantwoordelijkheid. In de (research)master staan thema’s centraal die dicht liggen bij het onderzoek van de vakgroep zoals het utilitarisme en de analyse van vrijheid.

2.2 Vakgroep Ethiek (E) 25

ONDERZOEK Wat het onderzoek betreft, maakt de vakgroep Ethiek deel uit van het overkoepelende programma van het Groningen Institute for Philosophy (GRIPH) en participeren de onderzoekers via het GRIPH in de landelijke Onderzoekschool Ethiek. Het NWO/VENI project ‘Recognition and Republicanism’ (2007-2011) bestudeert de relaties tussen republikeinse vrijheid, (groeps)erkenning en vrijheid van meningsuiting. In het NWO/VENI project ‘Normativity in Action’ staat de formulering van een nieuwe theorie van morele verantwoordelijkheid centraal. Tenslotte analyseert, in het kader van het NWO/Omstreden Democratie-programma, het project ‘Common Knowledge and Shared Commitments’ de analyse van democratische deliberatieprocessen. Een empirisch onderzoek naar wijkveiligheid in Nederlandse gemeenten vormt hier een onderdeel van. ACTIVITEITEN De vakgroep Ethiek organiseert onderzoeksworkshops en expert meetings met binnenen buitenlandse collega’s. In een maandelijks bijeenkomende werkgroep, de Grundlegung, wordt work in progress van de vakgroepsleden besproken. PERSONALIA Matthew Braham (1967), obtained his B.Sc in Human Sciences from University College London, his M.Sc in Economic and Social History from the University of Oxford and his Ph.D from the University of Hamburg. He joined the Faculty of Philosophy in Sepetember 2007. Prior to the appointment he was assistant professor in the faculty of economics, Univesity of Hamburg. His main research explores issues in the intersection of welfare economics, philosophy, and political science, in particular the conceptual and formal analysis of power, freedom, and responsibility. He also has diverse interests in law and economics, institutional economics, and the history of ideas. He is managing editor of Homo Oeconomicus, a quarterly international refereed journal devoted to the study of classical and neoclassical economics, public choice, collective decision-making, ethics, and law and economics. He has also undertaken research projects for the United Nations and the European Commission. Boudewijn de Bruin (1974) studeerde (na een vooropleiding compositie in Enschede) wiskunde en wijsbegeerte in Amsterdam, Berkeley en Harvard en promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam op een proefschrift over het gebruik van de wiskundige speltheorie in de sociale wetenschappen. Zijn onderzoeksinteresses zijn onder meer: vrijheid, erkenning, Wittgenstein, wetenschapsfilosofie (wiskunde, sociale wetenschappen), sociale ontologie, logica en kenleer. De Bruin verricht onderzoek naar republikeinse vrijheid, (groeps)erkenning, en vrijheid van meningsuiting in het kader van een NWO/VENI project over 'Recognition and Republicanism'. Martin van Hees (1964) is hoogleraar Ethiek en Politieke Theorie. Hij studeerde filosofie en politicologie in Rotterdam, werkte daarna in Nijmegen en Enschede en is vanaf 1998 aan de faculteit verbonden. In zijn onderzoek richt hij zich vooral op normatieve vraagstukken die de fundamenten van het ethisch en politiek liberalisme betreffen. Het gaat daarbij met name om de analyse van het vrijheidsbegrip, de verdediging en fundering van individuele rechten en de relatie tussen vrijheid en verantwoordelijkheid.


Frank Hindriks (1974) is universitair docent ethiek en doet onderzoek naar (politieke) vrijheid, morele verantwoordelijkheid en experimentele ethiek. Aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) studeerde hij filosofie en economie. Vervolgens studeerde hij filosofie aan de Universiteit van St Andrews (Schotland). Hij promoveerde aan de EUR op een proefschrift over sociale ontologie met de titel ‘Rules and Institutions. Essays on Meaning, Speech Acts, and Social Ontology’. Zijn onderzoek vindt plaats in het kader van de NWO-VENI subsidie voor het onderoeksproject Normativity in Action: A New Theory of Moral Responsibility Anne Ruth Mackor (1960) is bijzonder hoogleraar professionele ethiek namens de stichting Socrates bij de Faculteiten Wijsbegeerte en Godgeleerdheid/Godsdienstwetenschap. Zij is tevens UHD rechtsfilosofie bij de Faculteit Rechtsgeleerdheid. Zij promoveerde in 1997 op een onderzoek naar de (vermeende) verschillen tussen natuuren sociale wetenschappen (Meaningful and rule-guided behaviour: a naturalistic approach). Haar onderzoek bevindt zich op de grensvlakken van rechtsfilosofie, (professionele) ethiek, wetenschapsfilosofie en filosofie van de geest. Haar huidige onderzoek heeft met name betrekking op professioneel-ethische en wetenschapsfilosofische aspecten van de TBS, in het bijzonder van de rol van gedragsdeskundigen bij het opleggen en verlengen van TBS. Enkele publicaties op dit terrein zijn: A.R.Mackor en E. Brand, Naar een professioneler oordeel inzake TBS-verlengingen. Analyse van een casus. Proces 83 (2004) 4, pp. 167-174. A.R. Mackor, Strafwaardigheid van plegers van zelfmoordaanslagen, NJB 45/46 (2004) 79, pp. 2347-2353. A.R. Mackor, TBS en techniek, Tijdschrift voor Humanistiek, te verschijnen. Marc Pauly (1973) is als postdoctoraal onderzoeker werkzaam in het project Shared Commitments and Common Knowledge. Hij studeerde cognitiewetenschappen (Bachelor) aan Stanford University en promoveerde in de logica aan de Universiteit van Amsterdam. Na zijn promotie werkte hij in de informatica bij de universiteiten van Liverpool en Toulouse, en vervolgens in de wijsbegeerte als universitair docent bij Stanford University. Zijn onderzoek legt verbanden tussen logica, speltheorie en sociale keuze theorie. Hij interesseert zich daarbij in het bijzonder voor de verschillende mechanismen die gebruikt kunnen worden bij de verdeling van schaarse goederen (bv. visa’s, studieplaatsen, donororganen). Op dit moment bestudeert hij modellen van deliberatieve democratie en organiseert hij in dat kader twee zgn. ‘deliberative polls’ in Nederlandse achterstandswijken. Olivier Roy (1978) is als postdoctoraal onderzoeker werkzaam in het NWO-project Shared Commitments and Common Knowledge. Hij is in 2004 afgestudeerd in de filosofie en de filosofische logica in Trois-Rivières (Canada) en promoveerde in 2008 bij het Institute for Logic, Language and Computation (Universiteit van Amsterdam). Zijn promotieonderzoek ging over filosofische theorieën van intenties, logica, beslis- en speltheorie. In Groningen doet hij onderzoek naar de relatie tussen kennisoordelen en waardeoordelen in democratische deliberatieprocessen. Peter Timmerman (1984) studeerde psychologie en filosofie in Groningen en Edinburgh. Hij verdiepte zich in het bijzonder in het cognitief-wetenschappelijke onderzoeksprogramma embodied cognition en schreef een scriptie over het belichaamde en gesitueerde karakter van onze vermogens om elkaar te begrijpen. Als promovendus onderzoekt hij de implicaties van bevindingen op het gebied van sociale cognitie voor morele en politieke theorieën.

2.4 Vakgroep Geschiedenis van de Filosofie (GF) 27

2.4 Vakgroep Geschiedenis van de Filosofie (GF) MEDEWERKERS Dr. K.G. de Boer Dr. J.A. van Eck Dr. C.E. Evink Prof. dr. M.R.M. ter Hark Prof. dr. L.W. Nauta

Prof. dr. D.H.K. Pätzold Dr Pieter-Sjoerd Hasper

UD Moderne filosofie en metafysica UD Filosofie van de oudheid; tevens onderwijs in Faculteit Letteren (GLTC) UD Hedendaagse filosofie; dienstverlenend onderwijs in de Faculteit Letteren (KCM) HGL Geschiedenis van de filosofie in relatie tot de ontwikkeling van de gedrags- en cognitiewetenschappen; tevens decaan van de faculteit. Bijzonder HGL Filosofie van de Middeleeuwen, Renaissance en Vroeg-Moderne Tijd (KNAW-Muller leerstoel), tevens UHD geschiedenis van de premoderne en vroeg-moderne filosofie. Bijzonder HGL Geschiedenis van de moderne filosofie vanwege het Groninger Universiteitsfonds; tevens UHD Geschiedenis van de moderne filosofie en metafysica Postdoc (Veni), antieke filosofie

PROMOTIE-STUDENTEN GF J. Zinkstok MA Logic and Method in Kant’s Theoretical Philosophy J. Blok MA

The Reception of Kant in the Philosophy of Bolzano

H.T Adriaenssen MA

Scepticism and the Rise of Modern Philosphy. Comparing Late-Medieval and Early-Modern Epistemology Wittgenstein and the analysis of emotions

N. Hausen MA

Voorzitter: Michel ter Hark, kamer 0101, e-mail [email protected], tel. 3636153, spreekuur: na afspraak. Secretaris: Lodi Nauta, kamer 0107, e-mail [email protected], tel. 3636946. VAKKEN • Premoderne filosofie (oudheid, middeleeuwen, renaissance) • Moderne filosofie • Hedendaagse filosofie • Filosofie in verband met de ontwikkeling van de gedrags-en cognitiewetenschappen • Metafysica • Indische filosofie (Prof. dr H. T. Bakker, Fac. der Godgeleerdheid met nevenbenoeming in de faculteit) ONDERZOEK Anders dan bij de verschillende vakwetenschappen is de geschiedenis van de filosofie blijvend actueel. Platonisme, Cartesianisme, Kantianisme of Marxisme zijn betrekkelijk permanente denkwerelden, vernoemd naar individuele personen en hun vaak talrijke manuscripten en boeken. Meestal gaat het hier ook om denkwerelden die de neerslag


zijn van wetenschappelijke en maatschappelijke (culturele en religieuze) ontwikkelingen. Geschiedenis van de filosofie is dan ook een breed vakgebied dat naast inzicht in de fundamenten van de Westerse traditie bijdraagt aan historische plaatsbepaling van veel hedendaagse discussie over filosofie, wetenschap en cultuur. Onderzoek naar de geschiedenis van de filosofie kan op vele manieren uitgevoerd worden. Bronnenonderzoek exploreert gepubliceerde of ongepubliceerde manuscripten van auteurs om zo een ontwikkelingsgang of een proces van beïnvloeding scherper in het vizier te krijgen. Ideeëngeschiedenis richt zich meer op de culturele, politieke en wetenschappelijke context waarbinnen filosofische ideeën gedijen en zich ontwikkelen. Historisch onderzoek kan ook meer polemisch zijn en auteurs uit het (verre) verleden als gesprekspartners behandelen in de overtuiging dat zij ons ook nu nog iets te vertellen hebben. In het onderwijs en onderzoek van GF komen al deze, en nog andere, benaderingen van de geschiedenis van de filosofie aan bod. Wie geschiedenis van de filosofie studeert, leert dus niet alleen hoe filosofie of een filosofisch stelsel zich ontwikkeld heeft, al dan niet in samenhang met ontwikkelingen in wetenschap en cultuur, maar ook zelf filosoferen in confrontatie met de grootste denkers die het vak heeft voortgebracht. In het onderzoek van de vakgroep kunnen de volgende zwaartepunten worden onderscheiden: • Plato’s logica en metafysica (van Eck) • Filosofie van Aristoteles (Hasper) • Metafysica, epistemologie en taalfilosofie in de Middeleeuwen en de Renaissance (Nauta) • Kentheorie en ontologie in de vroeg-moderne filosofie (Pätzold) • Kant en het Duits idealisme (Pätzold, de Boer) • Geschiedenis van de filosofie in verband met de ontwikkeling van de gedrags- en cognitiewetenschappen (ter Hark) • Geschiedenis van de analytische filosofie, Wittgenstein en ‘philosophy of mind’ (ter Hark) • Fenomenologie, hermeneutiek en deconstructie (de Boer, Evink) • Metafysica en metafysica-kritiek (de Boer, Evink) • Indische filosofie (Bakker) Leden van de vakgroep participeren in het overkoepelende programma van het Groningen Institute for Philosophy (GRIPh), en via het GRIPh ook in locale onderzoekscholen en landelijke onderzoekscholen. Publicaties van de leden zijn in te zien in de bibliotheek van de faculteit en staan vermeld in het GRIPh Bulletin van de faculteit. Daarnaast onderhouden onderzoekers diverse contacen met collegae en instituten in het buitenland – contacten die aangewend kunnen ten behoeve van studenten die een tijd in het buitenland willen studeren. ONDERWIJS In het eerste jaar van de studie verzorgt de vakgroep zes cursussen die tesamen een overzicht bieden van de hele geschiedenis van de filosofie, van Thales tot Derrida. In het tweede jaar is er een meer thematisch blok waarin een aantal canonieke teksten wordt bestudeerd. In het derde jaar wordt specialistisch onderwijs aangeboden verdeeld over de volgende vier vakgebieden:


• • • •

Premoderne filosofie Moderne filosofie Hedendaagse filosofie / filosofie in relatie tot de ontwikkeling van gedrags- en cognitiewetenschappen Metafysica en haar geschiedenis

Het masterprogramma van de vakgroep volgt hetzelfde stramien als het derde jaar van de bachelor zij het dat de mogelijkheid van specialisatie groter is. Tevens is er de mogelijkheid zich te specialiseren in de klassieke filosofie van India, met name op de stromingen binnen het Hinduisme. Studenten die de geschiedenis van de Indische wijsbegeerte tot hoofdvak kiezen, dienen een bijvak Sanskrit te volgen (bijvakvoorziening Faculteit der Letteren). Voor hen kunnen ad hoc extra colleges worden ingelast. Men dient dan contact op te nemen met Prof. H. T. Bakker (Fac. Godgeleerdheid). De vakgroep GF is met twee colleges (Kopstukken van de filosofie (I Van Plato tot Kant, en II Van Hegel tot Quine) aanwezig in elk van de drie minoren die door de Faculteit Wijsbegeerte worden aangeboden. Colleges Onderwijsdienstverlening van GF bij GMW en Letteren (Denken over Kunst I) staan uiteraard ook open voor filosofiestudenten. BIJEENKOMSTEN De vakgroep organiseert geregeld lezingen of kleine symposia voor staf én studenten op het gebied van de geschiedenis van de filosofie. Daarnaast komen de leden geregeld bijeen om elkaars werk te bespreken in de onderzoeksgroep ‘Via Moderna’. Research master studenten en de promotie-studenten nemen hier ook deel aan. PERSONALIA H.T. Adriaenssen (1985), studeerde Russische Taal- en Letterkunde, Romaanse Taal en Letterkunde, en Filosofie aan de RUG. Hij verwierf een TOP-talent stipendium van het NWO om in sept. 2008, onder begeleiding van Lodi Nauta, te beginnen met een proefschrift over de rol van het scepticisme in het ontstaan van de moderne filosofie. Middeleeuwse discussies over cognitie en scepticisme zullen worden vergeleken met vroegmoderne debatten. J. Blok (1978), studeerde wijsbegeerte in Amsterdam (UvA) en in Groningen. Hij studeerde af op de relatie tussen Kant’s algemene logica en de analogieën van ervaring. Zijn interesse gaat vooral uit naar de ontwikkeling van epistemologie en logica binnen de geschiedenis van de filosofie. Als promovendus onderzoekt hij de filosofie van de wiskunde in de vroege en latere werken van Bolzano. Daarbij staat de verhouding tot Kant centraal. K.G. de Boer (1965), universitair docent geschiedenis van de moderne filosofie en metafysica. Zij studeerde filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en aan de Katholieke Universiteit Leuven. In 1997 verdedigde zij aan de Vrije Universiteit haar proefschrift Denken in het licht van de tijd. Heideggers tweestrijd met Hegel. Zij publiceerde met name over Hegel, Heidegger, Derrida. Haar huidige onderzoek betreft Hegels Wissenschaft der Logik en Kants Kritik der reinen Vernunft. Daarnaast is zij geïnteresseerd in thema’s zoals negativiteit, tragedie en filosofische kritiek. Enkele publicaties: ‘The Dis-


solving Force of the Concept: Hegel’s Ontological Logic’, in: The Review of Metaphysics, vol. 57/4, 2004, 787-822; ‘The Eternal Irony of the Community: Aristophanian Echoes in Hegel’s Phenomenology of Spirit’, Inquiry, 2009. J.A. van Eck (1947), universitair docent filosofie van de Oudheid. Studeerde klassieke talen en filosofie in Amsterdam. Sedert 1975 verbonden aan de faculteit der wijsbegeerte, eerst werkzaam in de logica, daarna in de filosofie van de Oudheid.Promoveerde in 1981 op een proefschrift over modale en deontische logica. Verder publicaties over filosofische logica en over metafysica en logica bij Aristoteles en Plato. Zijn huidige onderzoek betreft Plato’s vormenleer als middel ter oplossing van technisch filosofische problemen. Enige recente publicaties: - Not-Being and Difference: On Plato’s Sophist 256d5-258e3. Oxford Studies in Ancient Philosophy XXIII, 2002, 63-84. - Self-predication and being the Aitia of Things. Ancient Philosophy 28,2008 1-20. C.E. Evink (1966), universitair docent geschiedenis van de moderne filosofie. Studeerde geschiedenis en filosofie in Groningen, Amsterdam (VU) en Leuven. Promoveerde in 2002 op Transcendentie en inscriptie. Jacques Derrida en de hubris van de metafysica. Hij doet onderzoek op het gebied van fenomenologie, hermeneutiek en differentiedenken, met name naar de betekenis van deze stromingen voor de praktische filosofie. M.R.M. ter Hark (1953) studeerde filosofie en psychologie in Leiden, Amsterdam en Utrecht. Tevens volgde hij een opleiding aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten te Amsterdam. Is vanaf 1981 verbonden aan de Faculteit Wijsbegeerte, eerst in de geschiedenis van de filosofie, daarna in de wetenschapsfilosofie en kentheorie en sinds 1999 weer in de geschiedenis. In 1989 promoveerde hij op Wittgenstein’s filosofie van de psychologie: Beyond the Inner and the Outer. Kluwer Academic Publishers. Zijn huidige onderzoek bestrijkt met name twee ontwikkelingen in de 19e en 20ste eeuw: (1) mind-body problemen in de biologie en psychologie, met nadruk op Popper, (2) de analytische filosofie, met name Wittgenstein’s notie van onbepaaldheid. Naast zijn onderzoek heeft hij speciale belangstelling voor filosofie-onderwijs op het VWO. Enkele karakteristieke publicaties: Electric Brainfields and Memory Traces: Wittgenstein and Gestaltpsychology, Philosophical Investigations, vol. 18, 2, 1995, 113-139 Darwin, Emoties en Cultuur, Psychologie en Maatschappij, vol. 86, 1999, 57-68 Uncertainty, Vagueness and Psychological Indeterminacy, Synthese, 2000. Popper, Otto Selz and the Rise of Evolutionary Epistemologie, Cambridge. Cambridge University Press, 2003. Pieter Sjoerd Hasper (1970) is VENI-post-doc antieke filosofie. Hij studeerde filosofie, geschiedenis en klassieke talen in Groningen en Cambridge. Hij promoveerde in 2003 op een proefschrift over theorieën over continuïteit en oneindige deelbaarheid in de oudheid: The Metaphysics of Continuity: Zeno, Democritus and Aristotle, waarvoor hij de Keetje Hodshon Prijs 2004 kreeg. Daarna hield hij zich bezig met Aristoteles’ drogredentheorie en diens wetenschapsfilosofie – voor zijn project ‘Aristotle and the Foundations of Scientific Reasoning’ werd hij beloond met een VENI-subsidie van het NWO. Hij is met name geïnteresseerd in hoe in de oudheid verschillen in conceptualisering leidden tot verschillende filosofische theorieën en in de wisselwerking in de oudheid tussen vakwetenschappen, wetenschapsfilosofische ideeën en metafysische theorieën.


Nicole Hausen, MA, obtained a bachelor of science with majors in mathematics and physics (honors) at the University of Wisconsin, Madison. She also conducted research in astronomy at the same university. She is currently finishing her master’s thesis in Amsterdam on the relation between Wittgenstein’s conceptual analysis of emotion and Damasio’s neuroscientific hypotheses regarding emotion. In Sept. 2009 she will start with her PhD research at our Faculty (supervisor Michel ter Hark) on Wittgenstein and the analysis of emotions. Lodi Nauta (1966), is UHD en bijzonder hoogleraar Filosofie van de Middeleeuwen en Renaissance (KNAW-leerstoel). In 2007/2008 was hij visiting professor aan Villa I Tatti, The Harvard University Center for Renaissance Studies, in Florence. Zijn proefschrift werd bekroond met de Keetje Hodshon Prijs. In oktober 2000 ontving hij een NWO-VIDI subsidie voor zijn onderzoeksprogramma ‘The Critique of Language’ (2001-2006). In 2009 ontving hij een NWO-VICI subsidie voor ‘Humanists as Philosophers’, over het Renaissance humanisme. Hij was lid van de Jonge Akademie van de KNAW van 20042009. Hij is hoofdredacteur van Vivarium. An International Journal for the Philosophy and Intellectual Life of the Middle Ages and the Renaissance. Voor publicaties zie de medewerkerspagina. Zijn meest recente publicatie is In Defense of Common Sense. Lorenzo Valla’s Humanist Critique of Scholastic Philosophy (Harvard Univ. Press, 2009, 400 pp.) D.H.K. Pätzold (1951), bijzonder hoogleraar geschiedenis van de moderne filosofie (sinds 1998), studeerde filosofie, Duitse letterkunde en politicologie. Promoveerde in 1979 op een proefschrift over Nicolaus Cusanus. Publiceerde zijn oratie Moderniteit en Verbeelding (2000) en het boek: Spinoza. Aufklärung, Idealismus, Van Gorcum (2002). Verder was hij mede-redacteur en auteur van: Der Neukantianismus und das Erbe des deutschen Idealismus (samen met Chr. Krijnen), Königshausen & Neumann (2002) en Kultur und Symbol (samen met H.J. Sandkühler), J.B. Metzler (2003). Hij schreef vele artikelen onder ander over Descartes, Clauberg, Spinoza, Leibniz, Tschirnhaus, Kant, Schelling, Hegel, Marx, Cassirer. Hij is lid van het International Editorial Advisory Board van de reeks Cultural Studies and the Symbolic (Maney) en Studies in German Idealism (Springer). Job Zinkstok (1979) is sinds 1 januari 2007 promotiestudent bij Geschiedenis van de filosofie. Hij studeerde economie en wijsbegeerte aan de Vrije Universiteit Amsterdam, en filosofie aan de Humboldt-Universität te Berlijn. Zijn promotieonderzoek, onder begeleiding van Detlev Pätzold en Lodi Nauta, gaat over Kants opvattingen over de methode van de filosofie enerzijds in verhouding tot de logica, en anderzijds in verhouding tot de methodologieën van de wiskunde en de natuurwetenschap.


2.5 Vakgroep Praktische Filosofie (PF) “Niets is zo praktisch als een goede theorie; en niets zo theoretisch als de praktijk” MEDEWERKERS Dr. P. Boele van Hensbroek Prof. dr. R.W. Boomkens Dr. J.A. Harbers

Dr. B. Prins Dr. J.A. Vega

UD Politieke filosofie HGL Sociale Filosofie en Cultuurfilosofie UHD Filosofie van Wetenschap, Technologie & Samenleving UD Filosofie van Wetenschap, Technologie & Samenleving UD Sociale en Politieke Filosofie UD Sociale en Politieke Filosofie

PROMOTIE-STUDENTEN PF T. Lijster, MA L.J.F.G. ter Schure, MA Drs. M. de Waal

Promovendus Cultuurfilosofie Promovendus Cultuurfilosofie Promovendus New Media

Dr. P.B. de Laat

De leiding van de vakgroep berust bij Prof.dr. R. W. Boomkens, kamer 0117 , tel. 3636152. Secretaris: Dr. J.A. Vega, kamer 0203, tel. 3636156. ACTIVITEITEN De samenbindende titel waaronder de vakgroep Praktische Filosofie haar onderwijs en onderzoek uitvoert luidt: Kennis, Macht, Moraal. Onder deze vlag integreert zij de vakgebieden sociale filosofie, politieke filosofie, cultuurfilosofie, en filosofie van wetenschap, technologie en samenleving. Centraal daarbij staan vragen naar de samenhang, de inrichting en de besturing van de samenleving, alsmede de wijze waarop individuen en groepen rekenschap afleggen en zich een beeld vormen van hun identiteit, hun verschillen en overeenkomsten en van de verbanden waarin zij leven. Hoe ontwikkelen wij criteria voor een rechtvaardige samenleving? Hoe zijn deze criteria neergeslagen in instituties als de staat, de openbare sfeer en in uiteenlopende sociale en culturele praktijken en media? Welke rol wordt daarbij gespeeld door cruciale kwesties en waarden als vrijheid, gelijkheid, solidariteit, rechtvaardigheid, macht, individualiteit, kennis en (sociale, etnische en gender)verschillen? Behalve aan de rol van nieuwe communicatiemedia wordt ook bijzondere aandacht besteed aan de rol van wetenschap en technologie in de hedendaagse kennissamenleving, aan de macht die zij op sociaal en cultureel gebied vertegenwoordigen, en aan nieuwe normatieve vraagstukken en morele dilemma’s die inherent zijn aan onze technologische cultuur. In de filosofische aanpak van de vakgroep Praktische Filosofie speelt een breed scala aan benaderingswijzen een rol, van conceptuele en historisch-kritische tot constructivistische en etnografische, waarbij interdisciplinariteit en debat een grote rol spelen. In deze aanpak staat een voortdurende oriëntatie op de resultaten van sociaalwetenschappelijk en geesteswetenschappelijk onderzoek voorop. Voorts wordt in veel

2.5 Vakgroep Praktische Filosofie (PF) 33

van het werk van de vakgroep grote nadruk gelegd op een empirisch-filosofische aanpak, waarbij filosofisch onderzoek verricht en normatief debat gevoerd wordt aan de hand van concrete gevalsstudies. Tenslotte ligt er een belangrijk accent op de maatschappelijke betrokkenheid van filosofen als intellectuelen in een publieke context. Wat haar onderzoek betreft maakt de vakgroep deel uit van het Groningen Research Institute for Philosophy (GRIPH). De titel van het deelprogramma van de vakgroep luidt: Kennis, Macht, Moraal. Binnen de vakgroep wordt tevens het NWO-project New Media, Public Sphere and Urban Culture (looptijd: 2005-2009) uitgevoerd. Een afgerond NWOproject is Democratic Imaginations in a Global Context (2008). De onderzoekers onderhouden verschillende binnenen buitenuniversitaire contacten van personele en institutionele aard – nationaal en internationaal. Zij participeren in de onderzoeksschool Geesteswetenschappen Groningen, de landelijke onderzoeksscholen WTMC (Wetenschap, Technologie en Moderne Cultuur) en CERES (Research School for Resource Studies for Development), het RUG-Instituut voor Integratie en Sociale Weerbaarheid, alsmede in het Centre for Development Studies RUG. Wat het onderwijs betreft verzorgt de vakgroep in het cursusjaar 2009/10 in de propedeuse de cursussen Sociale en Politieke Filosofie en Cultuurfilosofie en is vakgroep betrokken bij de Inleiding in de filosofie. In het tweede jaar van de bacheloropleiding is de vakgroep verantwoordelijk voor de verdiepende programma’s op het gebied van de sociale en politieke filosofie en de cultuurfilosofie. In het derde jaar biedt de vakgroep vier specialisatievakken aan waarmee verdieping wordt geboden in de verschillende disciplines van Praktische Filosofie. In de masteropleiding PF worden in totaal zes specialisatievakken aangeboden die aansluiten bij het onderzoek van de diverse medewerkers van de vakgroep. Tevens is de vakgroep vertegenwoordigd in het aanbod algemeen vormende vakken en het minorenaanbod. Diverse docenten van de vakgroep zijn bovendien als gastdocent betrokken bij onderwijs van anderen, ook buiten de Faculteit Wijsbegeerte. PERSONALIA Pieter Boele van Hensbroek (1954) is universitair docent Politieke filosofie in verband met ontwikkelingsvraagstukken. Hij studeerde wetenschapsfilosofie en promoveerde in 1998 in Groningen op een historisch en filosofisch onderzoek naar Afrikaanse politieke filosofie (Political Discourses in African Thought:1850 to the Present, New York: Praeger, 1999). Zijn onderzoek richt zich op politieke denkbeelden in ontwikkelingslanden, op theorieën over ontwikkeling en politiek in mondiaal perspectief, en op vraagstukken van cultureel burgerschap. Hij werkt parttime bij de Faculteit Wijsbegeerte en parttime als onderzoekscoördinator bij het Centre for Development Studies van de RUG (http://www.rug.nl/cds). Hij geeft onder andere het AVV college “Etnicity, Culture, Politics”. René Boomkens (1954) is hoogleraar sociale en cultuurfilosofie. Hij studeerde filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde in Groningen in 1998 op het proefschrift Een Drempelwereld. Moderne ervaring en stedelijke openbaarheid. Zijn onderzoek richt zich op de sociale en cultuurfilosofie van de moderniteit, opgevat als moderne ervaringswijze, met bijzondere aandacht voor de cruciale rol van de stad en de stedelijke cultuur. In het verlengde van zijn proefschrift en eerdere publicaties richt zijn onderzoek zich momenteel op twee vraagstukken: de relatie tussen globalisering en (sociale, persoonlijke, lokale) identiteit enerzijds, en het verband tussen vrijheid en intimiteit an-


derzijds. Boomkens is redacteur van de boekenreeks ‘Kennis, Openbare Mening en Politiek’ van uitgeverij Van Gennep. Van 1998 tot 2002 was hij bijzonder hoogleraar popmuziek aan de Universiteit van Amsterdam. In 2006 verscheen zijn boek De Nieuwe Wanorde. Globalisering en het einde van de maakbare samenleving (Van Gennep, Amsterdam). Boomkens is lid van de NWO-programmacommissies Transformaties in Kunst en Cultuur en Culturele Dynamiek. Sinds begin 2006 is hij lid van de Raad voor Cultuur, die de regering adviseert op het gebied van kunsten en cultuur. Hans Harbers (1954) is universitair hoofddocent Filosofie van Wetenschap, Technologie & Samenleving. Socioloog van origine, gepromoveerd in 1986, doet hij onderzoek naar het complexe netwerk van bindingen tussen wetenschap, technologie en samenleving – van de onderwijssociologie en het politieke debat over ongelijke onderwijskansen tot de invloed van biogenetica op onze perceptie van tijd. Hij is actief betrokken bij de landelijke onderzoeksschool Wetenschap, Technologie en Moderne Cultuur, en was vele jaren redacteur van Kennis & Methode en van Krisis. Onlangs verscheen onder zijn redactie Inside the Politics of Technology, Amsterdam Univ. Press 2005, alsmede een themanummer van het tijdschrift Configurations over Time-Politics of Technology. Tevens is hij moderator van DWARSDIEP, politiek en cultureel debatcentrum Groningen, en freelance gespreksleider/voorzitter. Paul de Laat (1948) is universitair docent filosofie van wetenschap, technologie en samenleving, met als zwaartepunt de informatiemaatschappij in het algemeen, en cyberspace in het bijzonder. Hij geeft colleges aan studenten filosofie en natuurwetenschappen. Van huis uit theoretisch natuurkundige, gepromoveerd in de arbeidssociologie, beweegt hij zich nu op het grensvlak tussen filosofie en sociale wetenschappen. Recent onderzoek richt zich met name op virtual intermediation (artikel in Ethics and Information Technology), intellectuele eigendomsrechten (artikel in International Review of Law and Economics), en open source software (artikelen in The Information Society en Krisis). Thijs Lijster (1981) is sinds januari 2007 promotiestudent bij de vakgroep Praktische Filosofie. In 2006 rondde hij de onderzoeksmaster in Groningen af met de scriptie “Reading Culture. Walter Benjamin and Theodor Adorno on the Meaning of Cultural Phenomena.” Zijn onderzoeksproject, begeleid door prof. dr. René Boomkens en getiteld “Critique of Art”, is een poging het denken van Benjamin en Adorno te actualiseren, door te onderzoeken in hoeverre kunst en kunstkritiek als vormen van maatschappijkritiek opgevat kunnen worden. Baukje Prins (1956) is universitair docent Sociale Filosofie. Zij studeerde Nederlandse Taal-en Letterkunde en Wijsbegeerte in Groningen en doceerde filosofie en aanverwante zaken aan de universiteiten van Amsterdam, Utrecht en Maastricht. In 1997 verdedigde ze haar proefschrift The standpoint in question. Situated knowledges and the Dutch minorities discourse aan de Universiteit van Utrecht. Middels artikelen, lezingen en panels levert ze regelmatig een bijdrage aan de discussie over etnische minderheden in Nederland. Onlangs werd verscheen van haar boek Voorbij de onschuld. Het debat over integratie in Nederland 1978-2003 (Van Gennep: 2004) een Tsjechische vertaling (Konec Nevinnosti, Barrister & Principal 2005). Zij was achtereenvolgens lid van de redacties van Krisis (1990-1997) en Migrantenstudies (1997-2005). Haar huidige onderzoeksproject is een empirisch-filosofisch onderzoek naar inter-etnische relaties in Nederland sinds de jaren zestig. Middels diepte-interviews met (Friese en Molukse) oudklasgenoten komen filosofische kwesties aan de orde zoals de narratieve constructie

2.5 Vakgroep Praktische Filosofie (PF) 35

van persoonlijke identiteit, de intersectie van sekse, etniciteit, klasse en religie, en de ethische vraag naar wat in onze hedendaagse samenleving geldt als een 'goed leven'. Leon ter Schure is sinds het voorjaar van 2009 als promovendus lid van de vakgroep Praktische Filosofie. Hij studeerde geschiedenis en filosofie in Groningen en schreef zijn scriptie (‘Tijd als zwaarte’) over geschiedenis en creatie in het werk van de Franse filosoof Henri Bergson. In 2008 deed hij onderzoek in Mexico naar de representatie van het Mexicaanse verleden in musea, monumenten en muurschilderingen. Zijn promotieonderzoek wordt begeleid door René Boomkens en Eddo Evink en gaat over de relevantie van Bergsons ideeën over verleden en heden voor veranderende tijdsopvattingen in de filosofie, geschiedenis en de geesteswetenschappen. Judith Vega (1956) is universitair docent sociale en politieke filosofie. Ze studeerde politieke theorie aan de UvA, en doceerde aan de UvA en de VU. Ze promoveerde in 1998 op het proefschrift Inventing Enlightenment's Gender. The Representation of Modernity in Dispute, een herwaardering van de modernisme-postmodernisme discussie via een feministische herlezing van verschillende Verlichtingsfilosofieën. Specifieke thema’s van haar huidige onderzoek zijn: sociaal-filosofische en publieke debatten over rechtvaardigheid, filosofische en culturele verbeeldingen van de moderne stad, moderne recepties van het republicanisme, cultureel burgerschap. Ze publiceerde in diverse Nederlandse en internationale tijdschriften en boeken. In 2005 publiceerde ze Isabelle de Charrière en de kritiek van de Verlichting. Filosofie, politiek, cultuur, Uitgeverij Klement. Ze was redactievoorzitter van het Tijdschrift voor Genderstudies. Ze neemt deel aan het door NWO ondersteunde onderzoeksproject ‘New Media, Public Sphere and Urban Culture’ van de vakgroep. Martijn de Waal (1972) studeerde geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen en Culturele studies en Film en Televisiewetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en de University of California Berkeley. Sinds 1998 is hij werkzaam als free lance journalist voor onder meer de Volkskrant. Ook werkte hij als docent bij Mediastudies aan de UvA. Zijn belangrijkste wetenschappelijke interesse is de relatie tussen technologie (en in het bijzonder nieuwe media) en processen van identiteits- en gemeenschapsvorming. Daarnaast is hij geinteresseerd in het debat over stedelijke cultuur en stedelijke ervaring. Zijn promotieonderzoek Rotterdam – een open stad – combineert beide onderwerpen. Centraal staat de vraag welke rol nieuwe mediatechnologieën als internet, satelliettelevisie en mobiele telefoon spelen in het proces van de ‘production of locality’ de vorming van collectieve identiteiten en de daarmee samenhangende ervaring van stedelijke ruimte. Het onderzoek maakt deel uit van “New media, public sphere and urban culture”-onderzoeksprogramma van René Boomkens, dat weer onderdeel uitmaakt van het NWO-programma Transformaties in de Kunst en Cultuur. Naast zijn promotieonderzoek is Martijn de Waal ook ‘fellow’ bij de Dynamic City Foundation, een denktank op het gebied van stedelijke cultuur, planologie en architectuur. Bij de DCF werkt hij mee aan het project Urban China 2020, een onderzoek naar veranderingen in stedelijke cultuur in China.


2.6 Vakgroep Theoretische Filosofie (TF) MEDEWERKERS J. Degenaar MA MSc Dr. F. Keijzer Dr. B.P. Kooi Prof. dr. T.A.F. Kuipers Dr. J.A. van Laar U. Montaño MA Prof. dr. J. Peijnenburg Dr. B.P. Renne Dr. J.-W. Romeijn Dr. S. Smets Dr. A.M. Tamminga

Promovendus Philosophy of mind UD Philosophy of mind and science UD Logica HGL Wetenschapsfilosofie (tevens hoogleraar in de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen en de Faculteit der Letteren) UD Logica en argumentatietheorie Promovendus Aesthetics in Mathematics Bijzonder HGL Wijsgerige argumentatietheorie en analyse Postdoc Theoretische Filosofie UD Wetenschapsfilosofie en Postdoc Theoretische Filosofie (NWO) Rosalind Franklin Research Fellow UD Wetenschapsfilosofie

De leiding van de vakgroep berust bij prof. dr. J. Peijnenburg, kamer 0237, e-mail [email protected], tel. 363 7527. Secretaris: dr. A.M. Tamminga, kamer 0233, e-mail [email protected], tel. 363 6943. THEMATIEK VAN ONDERWIJS EN ONDERZOEK Theoretische filosofie vormt een samenhangend geheel van probleemstellingen en tradities. De disciplines zijn: wetenschapsfilosofie, logica en argumentatietheorie, philosophy of mind, taalfilosofie, analytische filosofie. De thema’s zijn: (A) Logical and Illogical Thinking, Reasoning patterns in Science and Common Sense (B) Worldviews and Views on Human Beings, Knowledge and Consciousness in the Perspective of Modern Science. De analytische filosofie is de voornaamste traditie waarbinnen de vakgroep onderwijs geeft en onderzoek verricht. Er is aandacht voor formele vormen van analyseren alsook voor informele methoden. Geheel eigen aan de analytische traditie in Groningen is de nauwe samenwerking met empirisch onderzoek in een aantal vakwetenschappen. Deze samenwerking is er niet alleen in het onderzoek maar ook in het onderwijs. Zo participeert TF in het onderwijs bij de studierichting Kunstmatige Intelligentie en bij Wiskunde en Natuurwetenschappen en bij Sociale Geografie. TF kent dan ook studenten die filosofie willen combineren met een minor (of een propedeuse) of zelfs een major in een niet-filosofisch vak. De thema’s die als rode draad door het onderwijs en onderzoek lopen, zijn: (A) welke cognitieve patronen kan men ontwaren in wetenschappelijke en alledaagse kennis en argumentatie? en (B) welke mensen wereldbeelden passen (niet) bij de moderne we-

2.6 Vakgroep Theoretische Filosofie (TF) 37

tenschap? Analyse van cognitieve patronen vindt op verschillende niveaus plaats. 1. Op een overkoepelend niveau van formele dan wel informele argumentatiepatronen (empirische logica) in wetenschap en dagelijkse praktijk; voorbeelden van thema’s die hier aan de orde komen zijn: taalhandelingen, drogredenen, metadialogen, discussiezetten. 2. Eveneens op een overkoepelend niveau: wetenschapsfilosofische analyse van structuur, ontwikkeling en interactie van onderzoeksprogramma’s; voorbeelden die hier voorts aan de orde komen zijn: reductie van begrippen en wetten, waarheidsbenadering, belief revision, intentionele verklaringen, computers en de context of discovery. 3. Op een lokaler niveau van grondslagenonderzoek van specifieke wetenschappen, zoals de cognitiewetenschappen, menswetenschappen, natuurwetenschappen en wiskunde; voorbeelden van thema’s hier zijn: hersenen en bewustzijn, intentionaliteit, folk psychology, wetenschapspsychologie, chaos en zelforganisatie, (on)volledigheidsstellingen, constructivisme in de wiskunde. Deze drie variaties op het eerste thema keren terug in de colleges van TF. Het tweede thema, in het bijzonder mensbeelden, staat centraal in de colleges over de philosophy of mind, en werelden mensbeelden krijgen bijvoorbeeld ook aandacht in de drie colleges over de filosofie van de natuurwetenschappen, van de cognitiewetenschappen en van de sociale wetenschappen en in de gemeenschappelijke tweede helft van deze colleges (filosofie van de empirische wetenschappen). Via deze colleges en tevens via het keuze-aanbod aan colleges en via literatuurstudie kan men zijn vizier richten op een van de volgende wetenschapsgebieden of combinaties daarvan: A. B. C. D. E.

Filosofie Cognitiewetenschappen (cognitieve psychologie, kunstmatige intelligentie, taalkunde) Natuurwetenschappen (natuurkunde, scheikunde, biologie, farmacie, milieukunde) Wiskunde en Informatica Menswetenschappen (psychologie, geneeskunde, geschiedenis, letterkunde, rechten) F. Sociale wetenschappen (sociologie, economie, bedrijfskunde, sociale geografie) Voor meer informatie over het literatuurstudieaanbod van TF raadplege men de aparte brochure Literatuurpakketten Theoretische Filosofie via de website van de vakgroep Theoretische Filosofie. In zeer bijzondere gevallen kan een hoofdvakstudent verzoeken om ontheffing van (een gedeelte van) het verplichte onderwijsprogramma. Men neme hiervoor contact op met de vakgroepsecretaris. Het onderzoek is geconcentreerd rond de thema’s ‘cognitieve patronen in wetenschappelijke kennis, alledaagse kennis, argumentatie en kennisontwikkeling’ en mensbeelden. Cognitieve patronen worden geanalyseerd in termen van onderzoeksprogramma’s, specifieke argumentatiepatronen en grondslagenonderzoek van specifieke wetenschapsgebieden. In het bijzonder gaat het daarbij om theorieën over waarheidsbenadering, filosofie en computatie, heuristieken voor de ontwikkeling van nieuwe kennis, argumentatietheorie en empirische logica, interdisciplinair mind/body-onderzoek en interactie tussen cognitieve psychologie en wetenschapsfilosofie. Voor een uptodate


overzicht van het lopend TF-onderzoek, zie de website van TF. BIJEENKOMSTEN 1. Vergaderingen vinden in de regel om de zes weken plaats. Leden van TF ontvangen eens in de zes weken de TF-Nieuwsbrief. Voordat studenten aan een eindscriptie gaan werken, dienen zij, in overleg met de scriptiebegeleider een schriftelijk scriptievoorstel bij vakgroepsecretaris in te dienen – uiterlijk een week voor de betreffende vergadering. Het voorstel wordt in de vergadering toegelicht en besproken. (De uitkomst van deze bespreking kan zijn dat het voorstel op een aantal punten moet worden bijgesteld.) 2. TF organiseert regelmatig lezingen, die ook via een verzendlijst worden aangekondigd. (Neem contact op met Allard Tamminga om op deze lijst te worden geplaatst.) Tevens zijn er regelmatig onderzoeksbijeenkomsten van de onderzoeksgroep Cognitieve Structuren. In 1995 verscheen een boek met bijdragen van alle (oud)leden van deze groep: Theo Kuipers en Anne Ruth Mackor (red.), Cognitive Patterns in Science and Common Sense, Amsterdam: Rodopi. Zie voor informatie over de bijeenkomsten de prikborden van TF. PERSONALIA Jan Degenaar (1981) studeerde wijsbegeerte van een wetenschapsgebied en biologie in Groningen. Zowel filosofisch als empirisch gaat zijn interesse gaat uit naar bewuste ervaring. Zijn promotieonderzoek richt zich op het belang van de omgeving voor het verklaren van kleurervaring. Het wordt begeleid door Jeanne Peijnenburg en Fred Keijzer en is in samenwerking met Erik Myin (Universiteit Antwerpen). Fred Keijzer (1960) is universitair docent philosophy of mind and science. Zijn interesse richt zich met name op het begrijpen van mentale verschijnselen binnen de context van gedrag en handelen. Deze aanpak legt de nadruk op de relevantie voor de filosofie van de geest van, onder andere: psychologie, biologie, evolutie, neurowetenschap en robotica. Hij studeerde theoretische psychologie in Utrecht en promoveerde in 1998 in Leiden. Een uitgewerkte en verbeterde versie van zijn proefschrift is verschenen als Representation and Behavior (2001, Cambridge, MA: MIT Press). In 2002 kreeg hij een NWOVidi subsidie voor het project Recasting Cognition as Layered Agency: Developing a Dynamical, Situated and Embodied view. Barteld Kooi (1976) studeerde wijsbegeerte in Groningen. Zijn promotieonderzoek verrichtte hij bij het Instituut voor Wiskunde en Informatica van de RuG. Hij promoveerde in 2003 op het proefschrift Knowledge, Chance and Change. Na enkele jaren als postdoc onderzoek te hebben gedaan is hij sinds 2008 als universitair docent het gebied van de logica werkzaam bij de Faculteit Wijsbegeerte. Hij publiceerde op het gebied van de deontische, epistemische, dynamische, probabilistische, en hybride logica. T.A.F. Kuipers (1947) studeerde wiskunde te Eindhoven en wijsbegeerte te Amsterdam. Hij promoveerde in 1978 te Groningen op een proefschrift over inductieve logica. Vanaf 1975 is hij verbonden aan de RUG, sinds 1988 als hoogleraar. Onder het wetenschapsfilosofische motto “Roughly, I maintain that there is an empirical, descriptive (but not merely descriptive) ‘science of science’ ” (J.D. Sneed) leverde hij bijdragen aan uiteenlopende onderzoeksprogramma’s in de wetenschapsfilosofie, met name op het gebied van realisme versus instrumentalisme, confirmatietheorie, empirische vooruitgang en

2.6 Vakgroep Theoretische Filosofie (TF) 39

waarheidsbenadering (zie (a) voor een synthese), en op het gebied van onderzoeksprogramma’s, nomologische en niet-nomologische verklaringstypen, reductie, computationele wetenschapsfilosofie, de structuur van theorieën en onderzoeksethiek (zie (b) voor een synthese, met een samenvatting van (a)). Voor een overzicht van het onderzoek van de vakgroep Theoretische Filosofie, zie (c). Enkele publikaties: (a) From Instrumentalism Constructive Realism. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, 2000. (b) Structures in Science. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, 2001. (c) Cognitive patterns in Science and Common Sense (red. T. Kuipers en A.R. Mackor), Rodopi, Amsterdam, 1995. Naar aanleiding van (a) en (b) verschenen in 2005 twee bundels met in totaal 34 uitvoerige reacties. Zie hiervoor de website: www.rug.nl/filosofie/kuipers. Jan Albert van Laar (1967) Jan Albert van Laar (1967) doceert argumentatiefilosofie. Hij heeft filosofie gestudeerd in Groningen en Utrecht, en promoveerde in Groningen op het proefschrift The Dialectic of Ambiguity: A Contribution to the Study of Argumentation. Het onderzoek dat hieraan ten grondslag ligt gaat over het drogredelijk gebruik van dubbelzinnige uitdrukkingen in discussies. Onderwerp van studie zijn momenteel twistgesprekken en procedurele discussies. Ulianov Montaño (1976) studeerde ingenieurswetenschappen en wetenschapsfilosofie aan de Universidad Nacional Autónoma de México. In zijn scriptie onderzocht hij de relatie tussen analyticiteit en wiskundig fictionalisme. Zijn huidige promotieonderzoek richt zich op de esthetica van de wiskunde, in het bijzonder op de waardering van schoonheid in de wiskunde. Jeanne Peijnenburg (1952), bijzonder hoogleraar Wijsgerige Argumentatietheorie en analyse, is sinds 1987 in diverse functies verbonden aan de faculteit. Haar kandidaatsexamen filosofie deed ze in Nijmegen, haar doctoraal in Amsterdam, haar promotie (over Acting Against One’s Best Judgement) in Groningen onder Theo Kuipers. Voordat ze in de filosofie belandde studeerde ze Nederlands in Groningen en werkte ze enige jaren als journalist in Breda. Haar belangrijkste interesse op dit moment betreft explicaties van het begrip ‘waarschijnlijkheid’ in de epistemologie. Een bij-interesse heeft betrekking op ‘agent regret’. Bryan Renne (1980) received an undergraduate degree in 2002 from Cornell University in Computer Science, followed by a PhD in 2008 from the City University of New York in Computer Science. His research is focused on merging tools and techniques from the areas of Dynamic Epistemic Logic and Justification Logic, the aim of which is to better understand, describe, and model the dynamics of belief and evidence in systems of interacting rational agents. Jan-Willem Romeijn studeerde natuurkunde en wijsbegeerte aan de Universiteit Utrecht, waar hij begin 1999 in beide vakken cum laude afstudeerde. Daarna werkt hij twee jaar als financiëel wiskundige bij een econometrisch adviesbureau. In 2005 promoveerde hij aan de Rijksuniversiteit Groningen cum laude in de wijsbegeerte op een proefschrift over inducief redeneren, waarna hij twee jaar wetenschapsfilosofie en statistiek doceerde bij Psychologische Methodenleer aan de Universiteit van Amsterdam. Vanaf 2007 is hij weer verbonden aan de Faculteit Wijsbegeerte, waar hij een post-doc onderzoek


doet op het grensgebied tussen wetenschapsfilosofie, formele epistemologie, en cognitieve psychologie. Sonja Smets (1971) is sinds januari 2009 als Rosalind Franklin Research Fellow verbonden aan de Vakgroep Theoretische Filosofie van de Faculteit Wijsbegeerte en aan de Afdeling Kunstmatige Intelligentie bij de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen. Ze studeerde wijsbegeerte en promoveerde in 2001 aan de Vrije Universiteit Brussel op een proefschrift over quantumlogica. Haar onderzoeksprogramma omvat logica (meer bepaald de niet-klassieke logica, inclusief niet-monotone logica, belief revision, modale en temporele logica, quantumlogica), multi-agent systemen, formele epistemologie, filosofie van de quantummechanica en quantum-informatie-theorie. In het buitenland is ze verbonden aan de onderzoeksgroep die werkt over philosophy of information (IEG) aan de University of Oxford. Allard Tamminga (1969) studeerde wijsbegeerte met wiskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij promoveerde in 2001 aan het Institute for Logic, Language and Computation van de Universiteit van Amsterdam. Daarna was hij universitair docent Kunstmatige Intelligentie bij de Vrije Universiteit te Amsterdam. Sinds 2003 is hij universitair docent bij de Faculteit Wijsbegeerte in Groningen. Hij doet onderzoek naar deontische logica’s voor groepen actoren en naar de ontwikkeling van de twintigste-eeuwse philosophy of mind.

3.1 Overzicht van de opleidingen 41

3 Onderwijs, Algemeen 3.1 Overzicht van de opleidingen Aan de faculteit worden de volgende bacheloropleidingen aangeboden: Bacheloropleiding Wijsbegeerte (voltijds en deeltijds) In voltijdse vorm is dit een driejarige opleiding. Het eerste jaar is de propedeuse, die een overzicht biedt van het geheel van de filosofie. In het tweede jaar vindt een verdieping plaats en in het derde jaar is er enige mogelijkheid tot specialisatie. De bachelorgraad van deze opleiding geeft toegang tot de masteropleiding Wijsbegeerte. Bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied (voltijds en deeltijds) Deze opleiding is bedoeld voor studenten die een andere studie filosofisch willen verdiepen. In feite gaat het om één jaar filosofie naast twee jaar in een andere bacheloropleiding.

3.2 Regeling Voertaal Colleges Aan de faculteit wordt de volgende Regeling Voertaal Colleges gehanteerd: • Derdejaars bachelorcolleges worden in het Engels aangeboden als de docent bij het inleveren van de studiegidsgegevens te kennen heeft gegeven dat te willen doen. In de studiegids wordt in dat geval een Engelstalige beschrijving van het college opgenomen. Als vervolgens blijkt dat er geen behoefte is aan een andere voertaal, kan het college alsnog in het Nederlands worden gegeven. De afronding van het college (bv wel of geen Engelstalige paper) wordt in overleg met de studenten vastgesteld. • Mocht voor een buitenlandse student het aanbod aan Engelstalige derdejaars vakken te gering blijken te zijn, dan wordt de mogelijkheid gecreëerd van een aangepast programma (bv een literatuurlijst). • De eerste- en tweedejaars colleges en de avondcolleges worden in het Nederlands gegeven, tenzij de docent anders heeft aangegeven.

3.3 Regelingen inzake de tentaminering Eerste jaar • In het eerste jaar worden - behalve bij Algemene Vaardigheden - in principe geen papers geschreven ter afsluiting van een vak. • Alle afrondingen bestaan uit schriftelijke tentamens. Onder schriftelijke tentamens worden mede verstaan take home tentamens met schriftelijke vragen. • Een docent kan tussentijdse, niet vrijblijvende opdrachten verstrekken. Tweede en derde jaar In het tweede en derde jaar kunnen vakken worden afgerond met tentames, tussentijdse opdrachten en/of papers. Voor papers gelden de volgende regels:

42 Hoofdstuk 3 Onderwijs, Algemeen

•

• • •

•

•

•

De docent verstrekt aan het begin van de cursus een lijst met onderwerpen voor papers, waaruit studenten kunnen kiezen. De keuze hoeft niet metéén gemaakt te worden. De docent kan bij elk onderwerp ook literatuur vermelden en richtlijnen voor het schrijven van de paper. De docent verstrekt tevens een tijdschema voor het kiezen van het onderwerp en het schrijven van de paper. Er is een facultaire richtlijnen voor het schrijven van papers Zie onder ‘Informatie voor studenten’ van de facultaire website. De omvang mag niet groter zijn dan 5 à 6 pagina’s in het tweede jaar en 10 pagina’s in het derde jaar. De deadline voor het inleveren is uiterlijk de laatste dag van de cursusperiode. De deadline is hard. Bij overschrijding mag de docent de paper niet meer accepteren. Voor het schrijven van een paper moeten twee à drie weken worden bestemd. Die weken zijn dus collegevrij. Ze kunnen wel gebruikt worden om eerste versies van papers (gezamenlijk) te bespreken. Om voldoende contacturen te behouden kan de docent tijdens de collegeperiode niet één, maar twee keer per week college geven, of colleges van drie uur geven. Heeft een student een paper niet op tijd ingeleverd, of er een onvoldoende voor behaald, dan kan hij of zij meedoen aan een herkansing. De docent laat dan weten wat de nieuwe vraagstelling of het nieuwe onderwerp is van de paper. Studenten krijgen vervolgens drie weken de tijd om de paper in te leveren. Ook hier geldt een harde deadline. Voor alle duidelijkheid: omdat de docent een nieuwe opdracht verstrekt, kan de student dus niet een eerder in het jaar niet afgemaakt en niet ingeleverd paper alsnog afmaken en inleveren. In verband met een mogelijke controle op plagiaat dienen papers en scripties door de student altijd óók elektronisch te worden ingeleverd. De student geeft door het inleveren van niet-gesurveilleerd schriftelijk werk toestemming tot het uitvoeren van controle op eventuele fraude bijv. met elektronische middelen. Enige afwijking van deze regeling is uitsluitend mogelijk na verkregen toestemming van de examencommissie.

3.4 Herkansingen •

•

Voor de colleges van de propedeuse en het tweede jaar en voor de AVV en Minorcolleges wordt een herkansing geboden in de vierde week van de collegeperiode die volgt op de periode waarin het college gegeven werd. Voor de colleges die plaats vinden in de laatste periode in het studiejaar, vindt de herkansing in juli plaats. Voor tweede- en derdejaars colleges die afgesloten worden met een paper geldt de regeling die hierboven staat beschreven onder ‘Regeling inzake het schrijven van papers’.

De uitslagen van de herkansingen worden binnen 10 werkdagen na de herkansing aan de onderwijsadministratie bekend gemaakt. Er zijn geen georganiseerde herkansingen voor derde- (bachelor) en vierdejaars (master) colleges. Deze vinden altijd plaats na individueel overleg tussen student en docent.

3.5 Judicium regeling 43

3.5 Judicium regeling Voor elk onderdeel, behalve voor een studentassistentschap en voor het onderdeel ‘Seminar’ in de research master, wordt aan de Faculteit Wijsbegeerte een cijfer gegeven predikaten als ‘voldoende’ of ‘voldaan’ worden niet toegekend. Voor alle opleidingen geldt de volgende methode om het gemiddelde vast te stellen: Het gewogen gemiddelde van alle cijfers (uitsluitend van onderdelen waarvoor een voldoende is behaald), inclusief dat van de scriptie, wordt bepaald door van elk examenonderdeel het aantal punten te vermenigvuldigen met het voor dat onderdeel toegekende cijfer, de uitkomsten hiervan op te tellen en het resultaat daarvan te delen door het totaal aantal behaalde punten van onderdelen waarvoor een cijfer (voldoende) is toegekend. In de bachelor- en masteropleidingen Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied tellen voor de bepaling van het gewogen gemiddelde ook de cijfers mee van de vakken die in de faculteit van het eigen wetenschapsgebied zijn behaald. • Bij alle opleidingen luidt het judicium ‘geslaagd’ als het gewogen gemiddelde minstens 5,6 is. • Bij de bacheloropleidingen luidt het judicium ‘cum laude’ als het gewogen gemiddelde minstens 8½ is. • Bij de masteropleidingen luidt het judicium ‘cum laude’ als het gewogen gemiddelde minstens 8½ is en voor de scriptie minstens een 8½ is toegekend. Het judicium wordt aangetekend in het examenboek. Wordt een ‘cum laude’ toegekend, dan wordt dit ook op de bul aangetekend.

3.6 Algemene regels voor het onderwijs Aanmelden voor colleges Studenten zijn verplicht zich voor álle cursussen tijdig aan te melden in ProgressWWW. Aanmelding voor een cursus van het eerste semester is mogelijk vanaf 1 augustus, voor het tweede semester vanaf 1 december. Wie zich twee weken voordat een college begint nog niet heeft aangemeld, kan niet rekenen op tijdige beschikbaarheid van een reader die bij die cursus hoort. Zie ook: ‘Verkoop van readers’, p 45. Aanmelding geschiedt op het internet via ProgressWWW: www.progresswww.nl/rug/ Zie ook onder ‘Elektronische leeromgeving Nestor’, p.44. Indeling cursusjaar Het cursusjaar omvat (bij een voltijdse studie) 42 studieweken = 60 European Credit Points en is ingedeeld in semesters. De semesters zijn in tweeën gedeeld (in de propedeuse is dat wat minder zichtbaar). Een half semester of kwartaal omvat 10 of 11 collegeweken. Zie verder onder ‘Jaarindeling’. Voor alle colleges gelden de volgende regels: • Een college begint in de eerste week van de betreffende collegeperiode (kwartaal). • Tenminste de laatste week van elke collegeperiode is collegevrij. • Afsluiting door de studenten vindt plaats binnen de periode waarin het college wordt gegeven. • Uitbreiding van de studielast van een college, bv door extra literatuur, is toegestaan indien dit als optie voor de studenten aangeboden wordt.


• •

Het cijfer 5½ wordt niet gegeven. Het laagste cijfer dat als voldoende wordt aangemerkt is een 5,6. Tentamenresultaten worden binnen tien werkdagen na het tentamen aan de onderwijsadministratie bekend gemaakt.

Overgangsregeling Het bestuur ziet erop toe dat voor studenten die door de invoering van onderwijsvernieuwingen in problemen raken, desgewenst maatregelen worden getroffen die tot doel hebben hen een aangepast studieprogramma aan te bieden dat zo veel mogelijk overeenkomt met het studieprogramma waarmee ze hun studie zijn begonnen. Men wende zich hiervoor tot de studieadviseur. Fraude In de ‘Regels en Richtlijnen van de Examencommissie’, die achter in deze gids zijn opgenomen, staat o.a. beschreven hoe de faculteit omgaat met fraude. Met ingang van september 2007 is aan de faculteit een zogenaamde plagiaatscanner in gebruik genomen. In verband hiermee dienen schriftelijke werkstukken, essays, papers en scripties door de student altijd óók elektronisch ingeleverd te worden.

3.7 Elektronische leeromgeving Aan de RUG wordt in het onderwijs gebruik gemaakt van een zogenaamde elektronische leeromgeving (ELO) die via het internet wordt aangeboden Deze omvat de volgende componenten: •

Webmail (https://student.rug.nl/). Alle RUG-studenten krijgen bij hun inschrijving een e-mail account, waarmee zij elektronische post kunnen ontvangen en verzenden. De faculteit maakt gebruik van de door de universiteit verstrekte e-mail adressen voor het doen van officiële mededelingen aan studenten. Studenten worden geacht dit mail-adres regelmatig te checken!

•

ProgressWWW (www.progresswww.nl/rug/). Dit is een systeem waarmee studenten o.a. hun studieresultaten kunnen bekijken en zich kunnen aanmelden voor colleges. Filosofiestudenten moeten zich in ProgressWWW aanmelden voor alle colleges (cursussen) die ze willen volgen! Aanmelding voor een cursus van het eerste semester is mogelijk vanaf 1 augustus, voor het tweede semester vanaf 1 december.

•

Nestor (http://nestor.rug.nl/). Dit systeem wordt gebruikt ter ondersteuning van de colleges. De docent kan daar bijvoorbeeld de studiehandleiding van het college neerzetten, college-aantekeningen, de bij het college gebruikte sheets, opdrachten, een proeftentamen of nog andere documenten. Nestor bevat (onder meer) ook nog een ‘Discussion Board’ waardoor studenten aan een discussieforum kunnen deelnemen, een ‘Drop Box’ waarin studenten gemaakte opdrachten kunnen plaatsen, en e-mail functies. Evenals ProgressWWW is Nestor uitsluitend toegankelijk via een password. Let op: een cursus in Nestor is uitsluitend toegankelijk nadat je je eerst voor de betreffende cursus hebt aangemeld in ProgressWWW! Cursussen blijven in Nestor twee jaar lang toegankelijk voor studenten. Daarna worden ze gearchiveerd en na nog drie jaar definitief verwijderd uit Nestor. Materiaal dat je wilt behouden dien je dus zelf tijdig te downloaden!

3.8 Tentamenbewijzen 45

•

Ocasys (www.rug.nl/ocasys/). Dit is een elektronische onderwijscatalogus, waaraan de meeste faculteiten van de RUG deelnemen. De catalogus bevat gegevens over zeer veel cursussen van de RUG.

•

Netstorage (https://netstorage.id.rug.nl/Netstorage/). Om buiten de RUG, dus bijvoorbeeld thuis, toegang te krijgen tot de bestanden van jouw universitaire werkplek, kun je gebruik maken van Netstorage.

Om toegang te krijgen tot deze systemen is het noodzakelijk dat de student de beschikking heeft over een universitaire account: username, password, e-mail adres. Deze worden per brief toegestuurd onmiddellijk na voltooiing van de inschrijving. Zie ook onder ‘Facultaire computerfaciliteiten’, p.50. Voor meer informatie over de elektronische leeromgeving kan men zich wenden tot Fré Moorrees, kamer 0019, tel. 3637960, e-mail F.C. [email protected].

3.8 Tentamenbewijzen Studenten kunnen de resultaten van afgelegde tentamens inzien op het internet. Het adres is www.progresswww.nl/rug/ Zie over het verkrijgen van toegang tot dit (via een password beveiligde) systeem de paragraaf over de ‘Electronische leeromgeving Nestor’, p. 44. De faculteit reikt geen tentamenbewijzen in de vorm van aparte ‘tentamenbriefjes’ voor elk gemaakt tentamen uit. Van de studieresultaten op het scherm kan een afdruk op papier worden gemaakt. Een afdruk kan ter ondertekening worden voorgelegd aan de onderwijsadministratie (Trijnie Hekman) of de studieadviseur (Katherine Gardiner). Een ondertekende afdruk is een officieel tentamenbewijs.

3.9 Verkoop van readers Uiterlijk 2 weken vóór aanvang van een college dient een student die een reader (syllabus, klapper, leesbundel) wil kopen zich in ProgressWWW aan te melden voor het betreffende college. De student kan de reader afhalen ca. 3 dagen voordat het college begint t/m de dag waarop het college begint. Nadien kunnen er geen rechten aan de aanmelding worden ontleend. Deze regeling geldt voor nieuwe studenten vanaf de tweede helft van het eerste semester en voor alle overige studenten vanaf het begin van het eerste semester. Aanmelding in ProgressWWW voor een cursus van het eerste semester is mogelijk vanaf half juli, voor het tweede semester vanaf 1 december. Readers kunnen worden afgehaald op kamer 0021, maandag t/m vrijdag, uitsluitend tussen 9.00 - 12.15 u. Er is geen pin-automaat aanwezig.

3.10 Studentenstatuut Het Studentenstatuut is een overzicht van de rechten en plichten van zowel studenten als de universiteit. Het is gebaseerd op landelijke weten regelgeving (vooral de Wet op


Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek, de WHW) en aangevuld met regelingen die specifiek van de RUG afkomstig zijn. Deze laatste regelingen zijn opgenomen in de bijlagen bij het instellingsdeel van het Studentenstatuut. Het Studentenstatuut bestaat uit twee delen. In het instellingsspecifiekdeel worden de algemene rechten en plichten genoemd voor de gehele universitaire organisatie, zoals inschrijving en rechtsbescherming. Het instellingsdeel is te vinden op de website van de RUG (www.rug.nl/studenten/ > rechtspositie > studentenstatuut). In het instellingsdeel van het Studentenstatuut worden de artikelen van wetten en regelingen niet letterlijk geciteerd, maar zo leesbaar mogelijk weergegeven. Bij de verschillende onderwerpen zijn links opgenomen naar de betreffende artikelen van de wet of regeling. Het opleidingsspecifiekdeel beschrijft de rechten en plichten die specifiek gelden voor een opleiding, zoals examens en studiepunten. Deze staan beschreven in het Onderwijs- en Examenreglement en de Regels en Richtlijnen van de examencommissie, die vanaf pagina 84 van deze gids weergegeven zijn. Geldigheid Het Studentenstatuut geldt voor het studiejaar 2009-2010. Het instellingsdeel van het Studentenstatuut wordt jaarlijks, met instemming van de Universiteitsraad, door het College van Bestuur vastgesteld. Als het Statuut in strijd of tegenspraak is met wettelijke regels, dan gaan de wettelijke regels voor. Bekendmaking Alle studenten die zich voor het eerst inschrijven voor een opleiding aan de Rijksuniversiteit Groningen krijgen het Studentenstatuut op een CD-ROM thuisgestuurd. Alle andere studenten ontvangen een brief met de vermelding waar zij het Studentenstatuut kunnen inzien. Het Studentenstatuut is ook op internet te raadplegen. NB: In verband met een wetsvoorstel tot wijzigingen van de WHW, is het mogelijk dat per 1 september 2009 enkele bepalingen van het statuut zullen wijzigen, indien deze raken aan de (rechts)positie van de student. Deze wijzigingen zullen dan via de website van de Rijksuniversiteit Groningen en via de Extrapagina en de RUG-berichten van de Universiteitskrant (UK) bekend worden gemaakt. Het belang van het Studentenstatuut Alle studenten worden geacht op de hoogte te zijn van de inhoud van het Studentenstatuut. Als je je niet houdt aan de plichten die uit het statuut voortvloeien, heeft dat mogelijk consequenties voor je rechten, bijvoorbeeld op financiële ondersteuning uit het Afstudeerfonds. Een wet of regeling heeft per definitie een algemeen karakter. Dat geldt ook voor het Studentenstatuut. Dit betekent dat het effect in een concrete situatie en in een individueel geval niet altijd eenduidig en voorspelbaar is. Ten slotte is ‘recht’ nooit statisch, maar voortdurend in ontwikkeling. Studenten die dit studiejaar begonnen zijn, krijgen te maken met andere regelingen dan ouderejaars. Zorg er dus altijd voor dat je je goed laat informeren door jouw faculteit en/of het Studenten Service Centrum (SSC) en lees het Studentenstatuut goed door.

3.11 Studielastmodel 47

Onderwerpen in het Studentenstatuut Het centrale deel van het Studentenstatuut bevat nadere informatie over de rechten en plichten van de student met betrekking tot de volgende onderwerpen: - toegang en toelating tot universitaire opleidingen, - inschrijving en beëindiging inschrijving, betaling collegegeld, - het onderwijs, - de tentamens en examens, - financiële ondersteuning in geval van overmacht of bijzondere omstandigheden, - medezeggenschap, - gedragsregels, - rechtsbescherming, klachten-, bezwaar- en beroepsprocedures.

3.11 Studielastmodel De studielast of studieomvang van een onderdeel is de tijd die een ‘normstudent’ fulltime nodig heeft om dat onderdeel met goed gevolg af te sluiten. Full time betekent: 8 uur per dag, 5 dagen in de week. De studielast wordt uitgedrukt in European Credit points (EC). Eén (studie)jaar = 1680 (studie)uren = 60 EC. 1 EC = 28 uren studie. Een onderdeel met een studielast van 5 EC veronderstelt dan 5 x 28 = 140 uren studie. In de studielast van een cursus wordt begrepen: 1. colleges: het aantal uren dat deze in beslag nemen gedurende de cursusperiode; 2. literatuur: • 1 à 2 blz. p.u. voor sterk wiskundig/formele/logische literatuur • 3 blz. p.u. voor literatuur van hogere dan gemiddelde moeilijkheidsgraad • 5 blz. p.u. voor literatuur van gemiddelde moeilijkheidsgraad • 7 blz. p.u. voor vlotter leesbare/populairder literatuur 3. tentamen: bij invoering van een traditioneel tentamen worden daarop betrekking hebbende extra activiteiten verzameld (bestudering collegedictaten, maken van uittreksels/overzichten, repetitie- en ‘stamp’ werk e.d.). Dit sluit aan bij het studeergedrag in traditionele programma’s waarbij studenten vrijwel onvermijdelijk 2-5 dagen ‘een tentamen leren’. De norm is daaraan gerelateerd: 20-40 uur, afhankelijk van moeilijkheidsgraad, hoeveelheid stof, activiteiten en eisen. 4. opdrachten: per opdracht wordt vastgesteld de hoeveelheid tijd die men daaraan maximaal dient te besteden. Dit varieert van eenvoudige huiswerkopdrachten van 1 à 2 uur tot korte referaten of essays van enkele bladzijden (max. 8 uur). 5. tentamenvervangende opdrachten of eindwerkstuk: een complex van tentamenvervangende opdrachten of (een) tentamenvervangend(e) werkstuk(ken) kent dezelfde studielast als een tentamen. In de regel 20-40 uur, afhankelijk van hierboven genoemde factoren.

3.12 Studiekosten De RUG kent een Prijsbeleid Studiekosten. Deze regeling beoogt beheersing van de studiekosten (kosten voor boeken, readers, divers studiemateriaal), zodat die de component ‘studiekosten’ in het budget van de studiefinanciering niet te boven gaan. Men is dus niet meer geld aan studiemateriaal kwijt, dan de Minister ter beschikking stelt. Voor het studiejaar 2009-2010 is dit ‘plafondbedrag’ - dat tevens geldt voor de Faculteit Wijsbegeerte - vastgesteld op € 660,-.


Dat betekent dat in elke fase van de filosofiestudie dit bedrag per jaar meestal voldoende is voor verplichte boeken, kopieën van artikelen, readers, enzovoorts. Studenten die meer aan studiekosten betalen dan het plafondbedrag, kunnen - na overleggen van de benodigde bewijzen - de helft van het teveel betaalde terugvragen van het faculteitsbestuur. Bij de studieadviseur en de Centrale Studentenbalie van het Studenten Service Centrum is een brochure over de studiekosten en het universitaire prijsbeleid verkrijgbaar. Daar kan men ook terecht voor verdere informatie.

3.13 Studiebegeleiding De studiebegeleiding in de Faculteit is als volgt geregeld. Naast een studieadviseur (voor alle individuele studiebegeleiding) beschikt de Faculteit over mentoren, studentmentoren en tutoren, die in verschillende fasen van de studie ingezet worden. In de propedeuse worden alle studenten twee keer uitgenodigd voor een gesprek met de mentor van de bachelor. Daarnaast worden de eerstejaarsstudenten tijdens het gehele eerste jaar groepsgewijs begeleid door studentmentoren, die de studenten wegwijs zullen maken in de studie en in de faculteit. Ook in het tweede jaar worden de studenten nog een keer uitgenodigd voor overleg met de mentor van de bachelor. Tussen de mentor en de studieadviseur vindt regelmatig overleg plaats om de individuele student gedurende de gehele bachelor zo goed mogelijk te kunnen adviseren en indien nodig te begeleiden. Voor bachelorstudenten van de opleiding Wijsbegeerte van een Wetenschapsgebied en voor de deeltijdstudenten zijn eveneens mentoren aangewezen. Zij zullen, afgestemd op de wensen en behoeften van deze groep studenten, op vergelijkbare wijze contact onderhouden als de mentor van de bachelor. Voor masterstudenten en voor studenten van de educatie master is eveneens een aparte mentor beschikbaar. Ook met deze mentoren heeft de studieadviseur regelmatig overleg. Voor de Researchmaster studenten geldt dat zij ieder een individuele tutor krijgen toegewezen. Deze tutor, in de regel een docent op het vakgebied van de afstudeerscriptie, wordt in overleg met de studieadviseur gevraagd. Mentoren Studiejaar 2009-2010: Mentor bachelor Wijsbegeerte Mentor Wijsbegeerte v.e.wetenschapsgebied Mentor deeltijdstudenten Mentor master en master Filosofie en Educatie Tutoren Researmaster

:dr. Eddo Evink :dr. Fred Keijzer :dr. Katherine Gardiner :dr. Frank Hindriks :alle docenten

Taakverdeling Studieadviseur, mentoren, studentmentoren en tutoren 1. De studieadviseur is er voor alle studenten en geeft informatie en adviezen over toelating, inschrijving, studiemogelijkheden en –planning, minoren, buitenlands verblijf, hulpverlenende instanties e.d. 2. De mentoren ondersteunen de studenten met (inhoudelijke) vragen over de studie en geven waar nodig begeleiding bij planning, vakkenkeuze en buitenlands verblijf. 3. de studentmentoren maken de eerstejaarsstudenten wegwijs in de studie en de faculteit

3.14 Evaluatie van het onderwijs door studenten 49

4. De tutoren in de Researchmaster ondersteunen de studenten inhoudelijk bij de afronding van hun studie.

3.14 Evaluatie van het onderwijs door studenten De faculteit vindt het belangrijk dat het onderwijs mede door studenten geëvalueerd wordt. Alle colleges worden geëvalueerd. Op grond van de verkregen informatie van studenten gaat de commissie na of verdere stappen dienen te worden genomen. Een verslag van de evaluatie wordt doorgezonden aan de docent. Desgevraagd dient de docent op door de commissie aangegeven punten schriftelijk te reageren. De commissie kan aan de docent vragen om een college op een aantal punten te herzien (bijvoorbeeld met betrekking tot de wijze waarop het college is georganiseerd, de hoeveelheid literatuur, de wijze van tentamineren e.d.). Jaarlijks wordt een door de Opleidingscommissie opgesteld eindverslag door het Bestuur en de Faculteitsraad besproken. Het bestuur kan op grond van adviezen van de commissie of van de raad wijzigingen aanbrengen in het onderwijsprogramma.

3.15 Klachten Individuele klachten Met individuele klachten betreffende de verzorging of de organisatie van het onderwijs kunnen studenten in eerste instantie terecht bij de studieadviseur, die tevens ambtelijk secretaris is van de Examencommissie. Tegen een besluit van de Examencommissie (of van een docent, of van het bestuur) kan de student in beroep gaan bij het College van Beroep voor de Examens. Zie hierover hoofdstuk 10 van het instellingsdeel van het Studentenstatuut. College van Beroep voor de Examens (Oude Boteringestraat 44) Postbus 72 9700 AB Groningen Met klachten over de veiligheid van het gebouw, over ongezonde werksituaties of studieomstandigheden kunnen personeel en studenten terecht bij de portefeuillehouder bedrijfsvoering in het bestuur, die de eindverantwoordelijkheid draagt voor de uitvoering van de arbeidsomstandighedenwet (Arbo-wet) en voor de milieuzorg in het Filosofisch Instituut. Collectieve klachten Indien de faculteit niet of onvoldoende haar verplichtingen nakomt om studenten in staat te stellen hun studie ongestoord te doen verlopen, kan door studenten het collectief recht van beklag worden uitgeoefend. Volgens het faculteitsregelement kan dit recht worden uitgeoefend door 30% van de feitelijk bij een in de vorige zin bedoelde situatie betrokken studenten en, waar het gemeenschappelijke voorzieningen betreft, door tenminste 15 studenten. Het beklag wordt schriftelijk ingediend bij de decaan van de faculteit. Voor nadere details over dit collectieve recht zij verwezen naar hoofdstuk 8 van het faculteitsreglement, dat beschikbaar is op de administratie.


3.16 Facultaire computerfaciliteiten De Faculteit der Wijsbegeerte beschikt over een netwerk van computers. Frontofficemedewerker is Hauke de Vries, kamer 0005, tel. 3636146 (‘s middags). Filosofie-studenten kunnen gebruik maken van de PC’s en de laserprinter die in de speciaal voor hen bestemde computerzaal (zaal 0007) staan opgesteld. Hulp bij het inloggen kan gegeven worden door de Frontoffice-medewerker. Ga bij zijn afwezigheid in dringende gevallen naar de Servicedesk van de Faculteit der Letteren (Harmonie gebouw), waar je op vertoon van je studentenkaart een nieuw wachtwoord kunt aanvragen. De Frontoffice-medewerker kan ook behulpzaam zijn bij incidentele vragen over faciliteiten en toepassingen. Dit laatste echter slechts nadat je eerst zelf de hulp-functies van de betreffende toepassing hebt geraadpleegd. Voor uitgebreide instructies over het gebruik van de PC en verschillende toepassingen kun je terecht bij het Centrum voor Informatietechnologie (CIT) van de universiteit, waar diverse cursussen voor studenten verzorgd worden.

3.17 Fonds voor vernieuwende initiatieven in het onderwijs (VIO) Het Bestuur nodigt studenten en docenten uit voorstellen in te dienen die in aanmerking kunnen komen voor een donatie uit het Fonds voor Vernieuwende Initiatieven in het Onderwijs. Voorwaarden voor deelname: • Het moet gaan om nieuwe initiatieven op het gebied van onderwijs. Te denken valt aan bijzondere activiteiten rond een bestaand college, stimulering van een spontaan ontstane leesgroep met ondersteuning van een assistent, het uitnodigen van een bijzondere gastspreker, de organisatie van een congres of seminar, etc. • Bij het initiatief moeten zowel studenten als docenten betrokken zijn. Het voorstel moet worden ingediend door tenminste een student en een docent van de Faculteit Wijsbegeerte. • De activiteit moet plaatsvinden in het academisch jaar 2009-2010 Hoe indienen Studenten en docenten kunnen het gehele jaar een voorstel indienen bij het faculteitsbestuur (via postvak op het secretariaat). Voor vragen e.d. kan men contact opnemen met Jorine Janssen (tel 3636171 of e-mail [email protected]).

3.18 Fonds voor incidentele activiteiten van studenten (IAS) Het bestuur van de faculteit stelt een extra subsidie te beschikking voor studenten die in 2009-2010 een groot internationaal congres willen bezoeken. Voorwaarden voor deelname • Studenten die in 2009-2010 een internationaal congres in het buitenland willen bijwonen kunnen subsidie aanvragen voor de reis- en verblijfskosten en voor eventuele inschrijfkosten. De subsidie is kostendekkend *) indien de student een voordracht

3.19 Studeren in het buitenland 51

•

• • •

houdt. Indien de student geen voordracht houdt wordt maximaal 50% van de kosten vergoed. Studenten die in 2009-2010 een internationaal congres in Nederland willen bezoeken kunnen ook voor subsidie in aanmerking komen. De subsidie is bestemd voor de reis- en (eventueel) verblijfskosten en voor eventuele inschrijfkosten. De subsidie is kostendekkend *) indien de student een voordracht houdt. Indien de student geen voordracht houdt wordt maximaal 50% van de kosten vergoed. De subsidieaanvraag moet ondersteund worden door een docent van de Faculteit Wijsbegeerte. De subsidieaanvraag moet vergezeld gaan van een begroting. Uitkering vindt plaats op basis van declaraties achteraf. Indien nodig kan een voorschot worden verleend. Het congresbezoek moet in het academisch jaar 2009-2010 plaatsvinden.

Hoe indienen Studenten kunnen het gehele jaar een aanvraag indienen bij het Faculteitsbestuur (via postvak op het secretariaat). Voor vragen kan men contact opnemen met Jorine Janssen (tel. 3636171 of e-mail [email protected]). De aanvraag moet uiterlijk 6 weken voor vertrek zijn ingediend. Toewijzing Het maximaal beschikbare bedrag voor dit fonds is € 1500,- per jaar. *) Het faculteitsbestuur kan bij overschrijding van dit bedrag besluiten tot een lagere toekenning van de aangevraagde subsidie.

3.19 Studeren in het buitenland Een deel van je studie in het buitenland volgen kan heel leuk, interessant en nuttig zijn, mits je dit goed voorbereid hebt. Meestal vergt dat behoorlijk wat tijd, dus begin daar vroeg mee! Als je bijvoorbeeld in het derde jaar van je studie een semester naar het buitenland wilt, kun je het best aan het begin van het tweede jaar al informatie gaan zoeken over de belangrijkste punten: • Waar wil ik heen gaan? Welke universiteit? • Welke periode is het meest geschikt? Hoe is het studiejaar ingedeeld? • Welke vakken kan ik daar volgen? • Geeft de examencommissie toestemming die vakken in mijn programma te laten meetellen? • Kan ik een beurs krijgen? Het is mogelijk om specialisatievakken uit de bachelor of de master in het buitenland te volgen, maar deze moeten qua niveau en studierichting in het studieprogramma passen. Alle vakken moeten van tevoren voorgelegd worden aan de examencommissie, alleen dan is er de garantie dat de vakken mee kunnen tellen in het studieprogramma! De examencommissie heeft voor deze beoordeling gegevens nodig over het niveau, de literatuur en de studielast van het vak. Er zijn verschillende manieren om je verblijf in het buitenland te regelen en te financieren:


Bestaande uitwisselingsprogramma’s binnen de RUG Uitwisselingsprogramma’s komen voort uit de officiële (bilaterale of multilaterale) samenwerkingsovereenkomsten tussen de RUG en buitenlandse universiteiten. De uitwisselingen worden mogelijk gemaakt door een stelsel van aanvullende studiebeurzen, gefinancierd door de Europese Unie of door de RUG zelf. Het voordeel van een uitwisselingsprogramma is dat er al studieplaatsen en studentenbeurzen beschikbaar zijn. Ook is het niveau van de ontvangende universiteit gewaarborgd. Vaak zijn er afspraken gemaakt inzake het collegeld; een uitwisselingsprogramma gaat er veelal vanuit dat een instelling evenveel studenten ontvangt als uitzendt zodat de uitwisselingsstudent geen collegegeld hoeft te betalen. Het programma voor de internationalisering van de RUG is het Marco Polo Fonds en geldt in principe wereldwijd; het belangrijkste EU-programma voor de internationalisering van het onderwijs is Socrates/Erasmus en geldt binnen de landen van de EU. Voor een overzicht van deelnemende instellingen zie: www.rug.nl/corporate/universiteit/samenwerking/internationaal Marco Polo beurzen worden alleen verstrekt wanneer het bezoek zorgvuldig is voorbereid en de student aan bepaalde eisen voldoet. • De student dient ingeschreven te staan als degree student voor een bachelor of masteropleiding. Bachelor studenten dienen tenminste de eerste twee studiejaren te hebben afgerond alvorens zij voor een Marco Polo beurs in aanmerking komen. • Goedkeuring van het studieverblijf word vóóraf door de studieadviseur gegeven. Deze goedkeuring is tevens gebaseerd op de studieprestaties van de student, blijkend uit de studieresultaten en studieduur. • Toezegging van begeleiding/monitoring moet aanwezig zijn, zowel vanuit de eigen opleiding als vanuit de gastinstelling (bv uitnodigingsbrief of "learning agreement"). • De faculteit toetst of de student een gedegen kennis van de taal (voertaal bij de gastinstelling) en cultuur van het te bezoeken land heeft en zich op het verblijf heeft voorbereid. • de student dient binnen een maand na terugkomst een kopie van het reisbiljet (of instapkaart) en een kort verslag in te leveren, almede een bewijs waaruit blijkt dat de student in het buitenland een bepaald aantal studiepunten heeft behaald. • De RUG behoudt zich het recht voor om de beurs niet uit te betalen indien de student veel korter in het buitenland blijft dan was voorzien of naar het oordeel van de examencommissie in gebreke is gebleven ten aanzien van de studieprestaties. Bilaterale overeenkomsten van de faculteit met zusterfaculteiten De faculeit Wijsbegeerte heeft met vier zusterfaculteiten afspraken gemaakt inzake de uitwisseling van studenten te weten: - Humboldt, Universtität zu Berlin, Duitsland - Universität Bremen, Duitsland - UNAM, Mexico - Universiteit Gent, België - Uppsala Universitet, Zweden - Université Paul Valéry, Montpellier, Frankrijk - Universitat de Valencia, Spanje - Central European University, Budapest, Hongarije Hiermee is het niveau van de te volgen vakken gegarandeerd en zijn er studieplaatsen.

3.20 Filosofie als Minor, bijvak, keuzevak of algemeen vormend vak 53

Beursprogramma’s Naast instanties als de Europese Unie en de Nederlandse overheid zijn er ook bedrijven, stichtingen en particulieren die via diverse programma’s beurzen beschikbaar stellen voor studenten die een stage of een deel van hun studie in het buitenland willen volgen. Voor beurzen die onder de NUFFIC vallen zie: www.wilweg.nl en kijk onder financiering, beursprogramma’s. In Groningen kun je terecht bij de infotheek voor Studie en Beroep (Studenten Service Centrum, Uurwerkersgang 10) voor informatie over een groot aantal particuliere fondsen. Ook vind je op www.beursopener.nl nog een grote diversiteit aan mogelijke beurzen. Universiteiten zonder een contract met de RUG Het is ook mogelijk om te studeren aan een universiteit waarmee de RUG geen contract heeft afgesloten. Er dient dan op een andere manier, bv. via een docent, contact te worden gelegd met de uitgekozen universiteit. Vervolgens moet een aantal zaken geregeld worden, waaronder: -toestemming om als buitenlandse student vakken te volgen, -betaling van (een gedeelte van) het collegegeld -vaststellen dat het te volgen onderwijs van voldoende niveau is (examencommissie) Waarschuwing: als er geen contract met de ontvangende universiteit is afgesloten, is het niveau niet gewaarborgd. Dit kan grote teleurstellingen opleveren. Zorg dus dat je van tevoren je studieprogramma goedgekeurd krijgt en dat je zeker weet dat de vakken die je wil gaan volgen ook echt aangeboden zullen worden. Onzekerheid hierover resulteert vaak in studievertraging. Studiefinanciering Bij het Steunpunt Studiefinanciering (Kemkensberg 4) kun je informatie krijgen over het meenemen van je studiebeurs tijdens je verblijf in het buitenland. Ook is het mogelijk voor de periode dat je in het buitenland studeert restitutie aan te vragen voor je bijdrage voor de OV-jaarkaart die op je beurs wordt ingehouden. Waarschuwing: een verblijf in het buitenland kan duur zijn. Zo betaal je bijvoorbeeld in New York zo’n $ 1000,- voor woonruimte of in Engeland ₤ 8000,- collegegeld. Zowel voor informatie over uitwisselingsprogramma’s, beurzen, contracten enz. en voor vragen over de invulling van het studieprogramma (en voor indiening van een verzoek tot goedkeuring door de examencommissie) kun je terecht bij de studieadviseur: Katherine Gardiner, kamer 015.

3.20 Filosofie als Minor, bijvak, keuzevak of algemeen vormend vak De Faculteit Wijsbegeerte biedt drie minoren aan voor studenten van andere faculteiten. Een minor is een samenhangend onderwijspakket van 30 EC. Je kunt de minoren volgen in het eerste semester van je derde studiejaar.


De drie minoren zijn: • Cultuurfilosofie • Ethiek • Wetenschapsfilosofie Een minor is een ideale entree voor de (voltijdse of deeltijdse) Opleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied. De in de minor gevolgde colleges tellen, afhankelijke van het wetenschapsgebied en de gevolgde minor, deels of geheel mee in deze opleiding. (Zie voor deze zaken elders in deze gids onder ‘Opleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied’, p. 74 Een deel van de minorcolleges wordt in de avond gegeven en kan als AVV college gevolgd worden.

4.1 Minoren 55

4 Minoren en avondcolleges / AVV De Faculteit Wijsbegeerte biedt drie minoren aan voor studenten van andere faculteiten. Een minor is een samenhangend onderwijspakket van 30 EC. Je kunt de minoren volgen in het eerste semester van je derde studiejaar. De drie minoren zijn: • Cultuurfilosofie • Ethiek • Wetenschapsfilosofie Een minor is een ideale entree voor de (voltijdse of deeltijdse) Opleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied. De in de minor gevolgde colleges tellen, afhankelijke van het wetenschapsgebied en de gevolgde minor, deels of geheel mee in deze opleiding. (Zie voor deze zaken elders in deze gids onder ‘Opleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied’, p. 74 De minorcolleges worden deels in de avond gegeven. Deze avondcolleges zijn ook als AVV te volgen. Alle minorcolleges hebben een studielast van 5 EC. De minorcolleges kunnen deel uit maken van de bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied. Zie de betreffende passages in deze gids.

4.1 Minoren De Faculteit Wijsbegeerte biedt zoals gezegd drie minoren aan: Cultuurfilosofie, Ethiek en Wetenschapsfilosofie. Hieronder volgt een korte omschrijving en het studieschema van de drie minoren. De nummers in de studieschema’s verwijzen naar de colleges achterin deze gids (Studieonderdelen, vanaf pagina 109.) Cultuurfilosofie De minor cultuurfilosofie biedt een overzicht van de moderne en hedendaagse cultuurfilosofie. Dat overzicht is zowel historisch als systematisch: het gaat in op de filosofische en culturele wortels van het moderne cultuurbegrip en plaatst de cultuurfilosofie in de bredere wetenschappelijke context van de cultuurof geesteswetenschappen en van de sociale wetenschappen, waarbij ruim aandacht wordt besteed aan de belangrijkste filosofische thema’s van de cultuurfilosofie. Eén en ander wordt zowel verbreed als verdiept in colleges die aandacht besteden aan de cruciale rol die (nieuwe) technologieën in de hedendaagse cultuur spelen (‘technologische cultuur’), aan de veranderende rol en betekenis van de kunsten in de huidige cultuur (de crisis van de ‘autonomie’ van de kunsten) en aan het voortgaande filosofische en maatschappelijke debat over de betekenis van ‘de Verlichting’ in de moderne samenleving en cultuur (moderniteit versus postmoderniteit).

56 Hoofdstuk 4 Minoren en avondcolleges / AVV

Studieschema Vaknaam

ECTS

Verplicht /Keuze

Nummer

Kopstukken van de filosofie I

5

V

37 (p.135)

Cultuurfilosofie 1

5

V

8 (p.113)

Technologische cultuur

5

V

52 (p.149)

Kopstukken van de filosofie II

5

V

38 (p.136)

Ethnicity, Culture and Politics

5

V

16 (p.120)

Cultuurfilosofie 2

5

V

9 (p.114)

Ethiek Hoe leid je een goed leven, een leven dat zin heeft? Kunnen mensen met uiteenlopende idealen en culturele achtergronden zinvol met elkaar praten over wat waardevol is? Bestaan er naast mensenrechten ook dierenrechten? Wat betekent rechtvaardigheid wanneer grote delen van de wereldbevolking in extreme armoede leven? Dit soort vragen staat centraal in de minor Ethiek. Op basis van een brede inleiding in het werk van prominente filosofen uit heden en verleden (o.m. Aristoteles, Kant, Wittgenstein) wordt een systematisch overzicht van de ethiek en politieke filosofie aangeboden. Naast een gedegen kennis van filosofische theorieën verwerf je ook de vaardigheid om deze kennis toe te passen: de verschillende standpunten en theorieën, en de problemen die ze met zich meebrengen, worden steeds besproken aan de hand van concrete en actuele vraagstukken. Studieschema Vaknaam

ECTS

Verplicht /Keuze

nummer


5

V

37 (p.135)

Goed en Kwaad

5

V

28 (p.129)

Sociale en Politieke filosofie I

5

V

47 (p.145)


5

V

37 (p.136)

Ethiek: Actuele Vragen

5

V

14 (p.118)

Sociale en Politieke filosofie II

5

V

48 (p.146)

Wetenschapsfilosofie Deze minor biedt je de kans een filosofische blik te werpen op je eigen vak. Je leert nadenken over de relatie tussen filosofie en wetenschap, je doorkruist in korte tijd de geschiedenis van de filosofie, je leert hoe je helder kunt argumenteren, en je onderzoekt de plaats van denken en bewustzijn in het wetenschappelijke wereldbeeld. Aan het einde van de minor heb je een beter begrip van de fundamenten van je eigen wetenschap, en kun je die wetenschap in een breder kader plaatsen.

4.1 Avondcolleges / AVV 57

Studieschema Vaknaam

ECTS

Verplicht /Keuze

Nummer


5

V

37 (p.135)

Wetenschapsfilosofie I

5

V

55 (p.152)

Lichaam brein geest

5

V

39 (p.137)


5

V

38 (p.135)

Redeneren en Argumenteren

5

V

46 (p.144)

Filosofie van de cognitieve wetenschap

5

K

17 (p.120)

Filosofie van de natuur wetenschap

5

K

19 (p.122)

Filosofie van de sociale wetenschap

5

K

21 (p.124)

Wetenschapsfilosofie II: Keuze uit:

4.1 Avondcolleges / AVV Een deel van de minorcolleges wordt in de avond gegeven en kan ook als AVV of bijvak/keuzevak gevolgd worden. De gedetailleerde gegevens van de cursussen staan in hoofdstuk 12 Studieonderdelen, vanaf pagina 109. De nummering in onderstaand schema correspondeert met de nummering in dat hoofdstuk. Ook is de betreffende pagina weergegeven. De colleges worden gegeven op maandag-, dinsdag-, woensdagen donderdagavond, van 19.00 tot meestal 21.30 u. De zalen worden bekend gemaakt in het rooster. e

1 kwartaal

College

periode en tentamen

nummer

dinsdag

Kopstukken van de filosofie 1

36 (p.135)

woensdag

Goed en kwaad – Inleiding in de ethiek Ethnicity, Culture and Politics

1 september t/m 27 oktober tentamen: 3 november 2 september t/m 28 oktober tentamen: 4 november 3 september t/m 29 oktober tentamen: 5 november

donderdag e

48 (p.129) 18 (p.120)

2 kwartaal

College

Periode en tentamen

nummer

maandag

Technologische cultuur

dinsdag

Kopstukken van de filosofie 2

woensdag

Redeneren & argumenteren

9 november t/m 18 januari 52 (p.149) tentamen: 25 januari 10 november t/m 19 januari tenta- 53 (p.136) men: 26 januari 11 november t/m 20 januari 37 (p.144) tentamen: 27 januari

58 Hoofdstuk 5 Programma’s en cursussen

4.1 Avondcolleges / AVV 59

5 Programma’s en cursussen De faculteit kent de volgende bacheloropleidingen: Bacheloropleiding Wijsbegeerte • Voltijds o Propedeuse, zie p. 61. o Tweede jaar, zie p. 67. o Derde jaar, zie p. 69. • Deeltijds, zie p. 78. Bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied • Voltijds, zie p. 74. • Deeltijds, zie p. 78.

60 Hoofdstuk 6 Bacheloropleiding Wijsbegeerte

6 Bacheloropleiding Wijsbegeerte 6.1 Algemeen Toegang tot de Bacheloropleiding Wijsbegeerte is mogelijk op grond van • een VWO-diploma (ook ‘oude stijl’), ongeacht het profiel of vakkenpakket; • een HBO-diploma, ongeacht welk; • een propedeutisch HBO-getuigschrift. Wie geen van deze diploma’s bezit en 21 jaar of ouder is, kan via een colloquium doctum worden toegelaten (zie p. 15). Het bachelorprogramma neemt in z’n voltijdse vorm drie jaar in beslag. Het eerste jaar - de propedeuse - bestaat geheel uit verplichte onderdelen en wordt afgesloten met het behalen van het propedeutische getuigschrift. Zie p. 61 e.v. Het tweede jaar bestaat voor 50 EC ui verplichte niveau 2 vakken en voor 10 EC aan niveau 3 keuzevakken. Studenten die in 2008-2009 zijn begonnen met de bachelor wijsbegeerte moeten nog verplicht het Logica 2 college volgen, zodat voor hen het niveau 2 deel uit 55 EC en het niveau 3 deel uit 5 ec bestaat. Het derde jaar bevat een minor en 20 EC aan niveau 3 keuzevakken, en wordt afgesloten met een bachelorscriptie. Zie p. 71 e.v. De formele regeling van het programma heet de Onderwijs- en Examenregeling van de bacheloropleiding Wijsbegeerte. Deze regeling is opgenomen in deze studiegids, zie p. 84 e.v. Onder bepaalde voorwaarden kan een student afwijken van die regeling. Er kan gekozen worden voor een zogenaamd ‘vrij’ onderwijsprogramma.

6.2 Vrij onderwijsprogramma Een student die wil afwijken van de onderwijs- en examenregeling kan daartoe een gemotiveerd verzoek indienen bij de Examencommissie. Wie wil afwijken van de formele regeling kan (met een beroep op artikel 7.3c van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek) zijn of haar programma ter goedkeuring voorleggen aan de Examencommissie. Dit dient te gebeuren via de studieadviseur, die ambtelijk secretaris is van deze commissie.

6.3 Propedeuse 61

6.3 Propedeuse De gedetailleerde gegevens van de cursussen staan in hoofdstuk 12, p. 109 en verder. De nummering in de tabel correspondeert met de nummering in dat hoofdstuk. Ook is de betreffende pagina weergegeven. e

e

1 semester

2 semester

Inleiding (4EC)

Gesch vd filos vd Oudheid

Gesch vd filos vd Middel eeuwen

De rationali. vh Wereldbeeld (17e eeuw)

Filosofie vd Verlichting (18e eeuw)

Filosofie van de 19e eeuw

Filosofie van de 20e eeuw

31 (p.131)

25 (p.127)

24 (p.126)

11 (p.116)

22 (p.125)

26 (p.127)

27 (p.128)

(4EC) Cultuur Filosofie 8 (p.113)

(4EC) (4EC) Inleiding Logica

(4EC) Inl.etenschaps filosofie 34 (p.133) (3EC)

(4C) Ethiek

Bibl. Instr 6 (p.112)

(5EC)

33 (p.132) (5EC) Sociale en politieke filosofie 1 47 (p.145) (5C)

13 (p.118)

Algemene vaar- (4EC) digheden 2 (p.109) (5EC)

(5EC) Kentheorie 36 (p.135)

(4EC)

Inhoud De propedeuse bestaat uit 14 verplichte vakken of onderdelen, plus het verplichte onderdeel ‘bibliotheekinstructie’. De propedeuse verschaft een oriënterend overzicht van het geheel van de geschiedenis en de systematiek van de (westerse) filosofie, door middel van een kennismaking met de diverse perioden van de geschiedenis van de filosofie en met de belangrijkste systematische vakgebieden. Daarnaast wordt aandacht geschonken aan algemene, bibliografische en specifiek filosofische vaardigheden. Hoorcolleges en werkcolleges De vakken worden meestal gegeven in de vorm van hoorcolleges, gevolgd door werkcolleges (vragen stellen, discussiëren, oefenen van de stof). De werkcolleges worden deels geleid door docenten, deels door aio’s (assistenten in opleiding) en ouderejaars studenten (studentassistenten). Studiehandleidingen Voor elk onderdeel is aan het begin van de cursus een studiehandleiding beschikbaar. Deze bevat aanvullende gegevens die niet in deze gids zijn opgenomen. Bijvoorbeeld over de inhoud van de hoorcolleges en werkcolleges van week tot week en over de precieze leerstof voor een tentamen. Verplichte literatuur Studenten worden geacht zelf tijdig de verplichte leerboeken en readers aan te schaffen. Zie ook de regeling ‘Verkoop van readers’, op p. 45.


Studielast De onderdelen van de propedeuse hebben een studielast van 3, 4 of 5 European Credit Points (EC). Zie voor de betekenis van ‘studielast’ het door de faculteit gehanteerde studielastmodel op p. 47. Vaardigheden Het vaardighedenonderwijs in de propedeuse bestaat uit verschillende onderdelen. De specifieke vaardigheden zijn ondergebracht bij verschillende propedeusevakken. Hier wordt geoefend in het schrijven van een filosofisch werkstuk, het houden van een voordracht en het debatteren over een filosofische kwestie. Daarnaast is er een college, genaamd Algemene Vaardigheden, dat speciaal is gewijd aan het aanleren en oefenen van zulke praktische vaardigheden. De verschillende specifieke vaardigheden worden in de werkcolleges van de propedeusevakken geoefend. De indeling van de verschilende vaardigheden over de propedeusevakken is als volgt: Propedeusevak Oudheid Ethiek Middeleeuwen Logica 17e eeuw Kentheorie 18e eeuw Wetenschapsfilosofie 19e eeuw Cultuurfilosofie 20e eeuw Soc. en pol. filosofie

Specifieke vaardigheid (zorgvuldig) Lezen Debatteren Schrijven Analyseren en beoordelen argumentaties Presenteren Debatteren Schrijven Schrijven Schrijven Presenteren Schrijven Schrijven

In het college Algemene Vaardigheden college wordt aandacht besteed aan het schrijven van werkstukken en het houden van voordrachten. Deze vaardigheden worden in kleine werkgroepen geoefend. Aandacht voor andere wetenschapsgebieden Filosofie wordt in Groningen bedreven in nauwe samenhang met ontwikkelingen in de vakwetenschappen en in de samenleving. In alle onderdelen van de propedeuse wordt daarom expliciete aandacht geschonken aan wetenschapsgebieden die raakvlakken hebben met filosofievakken. Deze kennismaking met andere wetenschapsgebieden dient tevens als ondersteuning bij de keuze door de student van een minor in het derde jaar. Tentaminering De tentaminering vindt plaats via een schriftelijk tentamen, een huiswerktentamen en/of tussentijdse opdrachten die thuis vervuld moeten worden (bijvoorbeeld een opstel schrijven). Elk tentamen wordt afgenomen binnen de periode waarin het betreffende onderdeel valt. Huiswerktentamens moeten worden ingeleverd vóórdat het volgende blok begint. Schriftelijke tentamens vinden plaats in de laatste week van de betreffende college-

6.3 Propedeuse 63

periode. Tentamenuitslagen zijn binnen 10 werkdagen bekend. Ze kunnen bekeken worden via het universitaire raadpleegsysteem ProgressWWW, op het internet. Zie p. 44 voor nadere details. Onvoldoendes Aan een universiteit is het gebruikelijk te eisen dat alle studieonderdelen met een voldoende (6- of hoger) zijn afgesloten. Een 5½ wordt aan de Faculteit Wijsbegeerte niet gegeven. Een 5 en een 5- zijn onvoldoende, een 5,6 is voldoende. Uitsluitend in de propedeuse mag één studieonderdeel met een 5 worden afgerond, mits mits daar bij andere vakken tenminste tweemaal een 7 of tenminste eenmaal een 8 tegenover staat. (Een 5- kan niet gecompenseerd worden!) Herkansingen Zie de regeling op p. 42 Elektronische leeromgeving Als student moet je je voor elke cursus aanmelden in ProgressWWW op het internet. Deze aanmelding geeft tevens toegang tot de elektronische leeromgeving van de universiteit, Nestor geheten. Meer informatie hierover vind je op de website van de faculteit, onder ‘Onderwijs / Elektronische leeromgeving’. UK Wekelijks verschijnt de Universiteitskrant. Daarin staan ook de zogenaamde ‘UKmededelingen’ van o.a. de faculteiten. Studenten worden geacht de UK-berichten te lezen. Ze bevatten bijvoorbeeld wijzigingen in het rooster of in de verplichte literatuur van een vak. Studiebegeleiding en tutoraat Zie p. 48 e.v. over de studiebegeleiding in het eerste jaar. Als de studie filosofie tegenvalt... Het is belangrijk om in december te besluiten of je door wilt gaan met de filosofiestudie. Twijfel je, praat er dan over met de tutor of de studieadviseur. Als je vóór 1 februari de studiefinanciering opzegt en je laat uitschrijven, hoef je de reeds ontvangen beurs niet terug te betalen. Deze wordt dan omgezet in een gift, tenminste als je gedurende de rest van het studiejaar niet opnieuw studiefinanciering aanvraagt voor een andere opleiding.


6.3.1 Rooster propedeuse (voltijds) hc= hoorcollege in zaal 201, wc=werkcollege 1e semester periode 1 Inleiding in de filosofie

periode 2 Cultuurfilosofie 1 Oudheid

ma t/m vr, 31/8 - 18 /9, 9-13 uur rooster: zie de studiehandleiding voor dit vak, die eind augustus beschikbaar is. ma + di, 9-11 (hc), 11-13 (wc), 21/9 - 27/10 do + vr, 9-11 (hc), 11-13 (wc), 24/9 - 30/10

periode 3 Middeleeuwen en Renais- do + vr, 9-11 (hc), 11-13 (wc), 5/11- 11/12 sance periode 3 en 4 Sociale en politieke Filosofie 1 Inleiding logica

ma, 9-11 (hc), 11-13 (wc), 2/11 - 1/2 di, 9-11 (hc), 11-13 (wc), 10/11 - 27/1

periode 4 De rationalisering van het do + vr, 9-11 (hc), 11-13 (wc), 17/12 - 5/2 wereldbeeld in de filosofie van de 17e eeuw 2e semester periode 5 Inleiding Wetenschapsfilosofie Filosofie van de verlichting Algemene vaardigheden periode 6 Ethiek

di, 9-11 (hc), 11-13 (wc), 9/2 - 23/3 do + vr, 9-11 (hc), 11-13 (wc), 11/2 - 19/3 ma, 8/2 - di 30/3

19e eeuw

di, 6/4, wo, 7/4, ma + di 12/4 - 18/5, 9-11 (hc), 11-13 (wc), do + vr, 9-11 (hc), 11-13 (wc), 25/3 - 7/5

periode 7 Kentheorie 20e eeuw

ma + di, 9-11 (hc), 11-13 (wc), 25/5 - 29/6 do + vr, 9-11 (hc), 11-13 (wc), 14/5 - 2/7

6.3.2 Het propedeutisch examen 65

6.3.2 Het propedeutisch examen Wie voor alle onderdelen inclusief, de bibliotheekinstructie, is geslaagd, heeft recht op het propedeutische getuigschrift. De uitreikingen daarvan vinden plaats op vrijdag 25 september 2009 en vrijdag 26 februari 2010.

6.3.3 Eerstejaars adviezen De faculteit is wettelijk verplicht, aan het eind van het eerste inschrijvingsjaar aan elke student een advies uit te brengen over de voortzetting van de studie. Daarnaast wordt ook na het eerste semester al een studieadvies uitgebracht. De studieadviezen worden namens de examencommissie uitgebracht door de studieadviseur. Het advies is niet bindend. Om toegelaten te worden tot het tweede jaar moet je minimaal 45 EC van de propedeuse hebben behaald. Wanneer je tussen de 30 en 45 EC van de propedeuse behaald hebt, kun je voorwaardelijk toegelaten worden tot het tweede jaar. In dit geval moet je samen met de studieadviseur een studieplan opstellen waarin een tijdpad afgesproken wordt voor de nog niet gehaalde propedeusevakken en een planning gemaakt wordt voor tweedejaarsvakken die in aanvulling op de propedeusevakken alvast gevolgd kunnen worden. De voorwaardelijke toelating wordt ingetrokken wanneer je het tijdspad en de planning niet haalt. Voor de exacte omschrijving van de toelatingseisen voor het tweede jaar, zie paragraaf 7, de artikelen 7.1 en 7.1 van het Onderwijs- en Examenreglement (OER) op p. 84 en verder. Het is belangrijk om tijdig te weten hoe het tweede jaar in elkaar steekt. Lees alvast de betreffende gedeeltes. Het tweede jaar bestaat uit de volgende onderdelen: • 50 EC niveau 2 vakken • 10 EC niveau 3 keuzevakken • Logica 2 (alleen voor de studenten die in 2008-2009 met de bachelor zijn begonnen; zij hoeven daarom maar 5 ec niveau 3 keuzevakken te doen); Aan het eind van het eerste jaar is er een informatiemiddag, waar de studieadviseur voorlichting geeft over het programma van het tweede en derde jaar, met name over de invulling van de niveau 3 keuzevakken.

6.4 Postpropedeuse, algemeen Minor en niveau 3 keuzevakken In de postpropedeuse, de tweede en derde bachelorjaren, is 30 EC ingeruimd voor een Minor en 30 EC voor niveau 3 keuzevakken: 10 in het tweede jaar en 20 in het derde jaar. Minor Studenten van de bacheloropleiding Wijsbegeerte dienen in het derde jaar van de opleiding een minor van 30 EC te volgen. Zij kiezen deze minor uit het aanbod van mino-


ren buiten de filosofie. Alle faculteiten van de RUG bieden één of meerdere minoren aan. De voorlichting over het minorenaanbod gebeurt door middel van een minorenmarkt, een papieren minorengids en een minorenwebsite (www.rug.nl/minor). Om tot een minor toegelaten te worden moet je je propedeuse gehaald hebben. Niveau 3 keuzevakken De niveau 3 keuzevakken kunnen gekozen worden uit het gehele aanbod van het niveau 3 vakkenaanbod van de faculteit. De niveau 3 vakken zijn ingedeeld langs de lijnen van de vier vakgroepen. Elke student kiest maximaal 15 EC uit het aanbod van één vakgroep. Dit betekent dat de volgende combinaties van niveau 3 vakken gemaakt kunnen worden: • (twee vakgroepen) 15 van één vakgroep en 15 van een andere vakgroep, • (drie vakgroepen) 15 van één vakgroep en 10 van een andere en nog 1 van een derde oe een verdeling van 10-10-10 over drie verschillende vakgroepen • (vier vakgroepen) 10 van één vakgroep, 10 van een andere vakgroep en twee keer 5 verdeeld over de overblijvende vakgroepen of een verdeling van 15, 5,5,5, over de vier vakgroepen. Je kunt een deel van je niveau 3 keuzeruimte ook gebruiken om in de bachelor al stage te lopen. Stage in de bachelor Binnen de ruimte van 45 EC, die bestemd is voor minor en keuzevakken, kan een stage worden opgenomen van 15 EC. De resterende 30 EC moet dan aan een minor besteed. Let op: wie er voor kiest om in de bachelor een stage te volgen, kan in de master niet nog een stage opnemen! coördinator: Vakcode Docent Toelichting

Procedure

Dr. J.A. Harbers FI024STA Door de student te benaderen, in overleg met de coördinator Het lopen van een stage heeft tot doel de student arbeidservaring als filosoof te laten op doen buiten een Filosofisch Instituut. Een stage kan bestaan uit het doen van filosofisch onderzoek, maar ook uit andere taken. Wel moeten deze werkzaamheden zo veel mogelijk voortvloeien uit een vraag vanuit de stageverlenende instelling en bovendien daar worden uitgevoerd. De praktische begeleiding van de stagiaire is in handen van een begeleider binnen de stageverlenende instelling, de inhoudelijke begeleiding in die van een docent van onze faculteit. Voorbeelden van mogelijke stageplaatsen zijn de redacties van filosofische tijdschriften, uitgeverijen, ziekenhuizen, emancipatiecommissies, bedrijven, Studium Generales, ambtelijke afdelingen voor wetenschapsbeleid, etc. Van de stageverlenende instelling hangt af of een tegemoetkoming in de (reis)kosten mogelijk is. Bij de stagecoördinator is op aanvraag het Stage-reglement verkrijgbaar met daarin meer uitgebreide informatie. Het reglement staat ook op de facultaire website. Houd er rekening mee dat het vinden van een stageplaats soms drie

6.5 Tweede jaar 67

Onderwijsvorm Toetsvorm Studielast

maanden kan vergen. Wie een stage wil gaan doen, wordt dringend aangeraden zo spoedig mogelijk contact op te nemen met de stagecoördinator, om ideeën op te doen, om al bestaande plannen ter goedkeuring voor te leggen of om op een andere manier hulp te krijgen. Is eenmaal een stageplaats gevonden, dan wordt een stagecontract afgesloten tussen de student, de begeleider vanuit de stageverlenende instelling en de begeleidende docent. De faculteit is de student op allerlei manieren behulpzaam bij het vinden van een stageplaats, maar kan daarvoor uiteraard geen garantie geven. Individuele begeleiding Schriftelijk eindverslag 15 EC

Honours College Aan de universiteit bestaat de mogelijkheid voor talentvolle en ambitieuze bachelorstudenten om vanaf februari 2010 deel te nemen aan het University of Groningen Honours College. Het College biedt deze studenten, binnen de muren van de RUG, een omgeving waar ze kennis kritisch tegen het licht houden en worden uitgedaagd tot nieuwe inzichten en innovatieve manieren van denken. Het honoursprogramma omvat 45 extracurriculaire studiepunten, waarvan 25 ECTS zijn bedoeld voor verdieping en 20 ECTS voor verbreding en persoonlijke ontwikkeling. De verdiepende studieonderdelen volgt een student aan de eigen faculteit. Het verbredende deel bestaat uit twee studieonderdelen van elk 5 ECTS, te volgen bij een andere dan de eigen faculteit, en De Petrus Camper leergang. Hierin werken studenten een actueel thema uit, gerelateerd aan één van de honours modules die gevolgd is. Doordat het thema vanuit meerdere perspectieven wordt benaderd en in een interdisciplinair verband wordt uitgewerkt, komt zowel een kennis-, vaardigheden- als persoonlijke ontwikkelingscomponent aan bod. Het programma start in de tweede helft van het eerste studiejaar. De duur van het programma is zodoende vijf semesters. De extra studiebelasting is 25 procent en komt neer op ongeveer 10-12 uur extra studielast per week. Studenten die tot de beste 10% horen, ontvangen een uitnodiging om te solliciteren naar een plaats aan het University of Groningen Honours College. Studenten die zeer gemotiveerd zijn, maar geen uitnodiging ontvangen, kunnen mits zij goede studieresultaten hebben, ook solliciteren. Selectie vindt plaats op basis van studieresultaten, CV, schriftelijke motivatie en referenties alsmede op basis van een gesprek van de kandidaat met een lid van de toelatingscommissie van het Honours College. Zie voor uitgebreidere informatie en de precieze selectievoorwaarden, zie de RUG website (www.rug.nl/honours). Het emailadres is [email protected]

6.5 Tweede jaar Om toegelaten te worden tot het tweede jaar moet je minimaal 45 EC van de propedeuse hebben behaald. Wanneer je tussen de 30 en 45 EC van de propedeuse behaald hebt, kun je voorwaardelijk toegelaten worden tot het tweede jaar. In dit geval moet je samen met de studieadviseur een studieplan opstellen waarin een tijdpad afgesproken wordt voor de nog niet gehaalde propedeusevakken en een planning gemaakt wordt voor tweedejaarsvakken die in aanvulling op de propedeusevakken alvast gevolgd kun-


nen worden. De voorwaardelijke toelating wordt ingetrokken wanneer je het tijdspad en de planning niet haalt. Voor de exacte omschrijving van de toelatingseisen voor het tweede jaar, zie paragraaf 7, de artikelen 7.1 en 7.1 van het Onderwijs- en Examenreglement (OER) op p. 84 en verder. Het tweedejaarsprogramma vormt een uitbreiding en verdieping van de propedeuse. Onderwijsdoelen van het tweede jaar zijn het leren analyseren en begrijpen van filosofische probleemclusters of thema’s en het leren lezen van langere, ‘klassieke’ filosofische teksten; Voor degenen die aan de tweedejaars vakken beginnen is het van belang om zich te realiseren dat deze vakken meetellen voor het cijfergemiddelde (een 8) dat vereist is om toegelaten te worden tot de Researchmaster Philosophy. Zie voor de volledige toelatingseisen de studiegids van de masteropleidingen.

6.5.1 Niveau 2 vakken De hoofdmoot van het tweedejaarsprogramma wordt gevormd door de niveau 2 vakken. De niveau 2 vakken worden door de vier vakgroepen gegeven. Voor elk vak wordt één keer per jaar een herkansingsmogelijkheid geboden (zie p.42). De gedetailleerde gegevens van de cursussen staan in hoofdstuk 12 Studieonderdelen, (p. 109 e.v.). De nummering in de tabel correspondeert met de nummering in dat hoofdstuk. Ook is de betreffende pagina weergegeven. Vakgroep Geschiedenis van de Filosofie (GF): • De Sofisten (5 EC) • Spinoza’s mensbeeld (5 EC) • Filosofie van de Geesteswetenschappen (5 EC) Theoretische Filosofie (TF): • Lichaam, brein geest (5 EC) • Argumentatieanalyse (5 EC) • Wetenschapsfilosofie 1 (5 EC) Vakgroep Praktische Filosofie (PF): • Cultuurfilosofie 2 (5 EC) • Sociale en politieke filosofie 2 (5 EC) Vakgroep Ethiek (E): • Grenzen van de ethiek (5 EC) • Ethiek: Actuele Vragen

12 p. 117 50 p. 148 18 p. 121 39 p. 137 3 p. 110 55 p. 152 9 p. 114 48 p. 146 29 p. 130 14 p. 118

6.5.2 Logica 2 Het vak Logica 2 (5 EC) wordt dit collegejaar voor het laatst in het tweede jaar gegeven. Studenten die in 2008-2009 begonnen zijn met de bachelorstudie Wijsbegeerte moeten het vak nog als tweedejaarsvak doen, en hoeven in het tweede jaar één niveau 3 keuzevak minder te doen.

6.5.3 Niveau 3 keuzevakken 69

6.5.3 Niveau 3 keuzevakken In het tweede jaar zijn ook nog 10 EC ingeruimd voor niveau 3 keuzevakken. Voor de studenten die in 2008-2009 begonnen zijn met de bachelorstudie Wijsbegeerte geldt dat er slechts 5 EC niveau 3 keuzeruimte is. De andere 5 EC wordt opgevuld met Logica 2. Zie pagina 65 voor meer informatie.

6.5.4 Schema tweede jaar De gedetailleerde gegevens van de cursussen staan in hoofdstuk 12 Studieonderdelen, (p. 109 e.v.). De nummering in de tabel correspondeert met de nummering in dit hoofdstuk. Ook is de betreffende pagina weergegeven. e

1e kwartaal

2e kwartaal

3 kwartaal

4e kwartaal

Wetenschapsfilosofie I

Logica

Sociale en politieke filosofie 2

Argumentatieanalyse

55 (p. 152)

40 (p. 152)

48 (p. 146)

2 (p. 110)

(5 EC)

(5 EC)

(5 EC)

(5 EC)

Lichaam, brein, geest

Ethiek: Actuele vragen

Filosofie vd geesteswetenschappen

Spinoza

39 (p. 137)

14 (p. 118)

18 (p. 121)

50 (p. 148)

(5 EC)

(5 EC)

(5 EC)

(5 EC)

De Sofisten

Cultuurfilosofie 2 moderniteit en postmoderniteit

Grenzen van de ethiek

Niveau 3 keuze

12 (p. 117)

9 (p. 114)

29 (p. 130)

(5 EC)

(5 EC)

(5 EC)

(5 EC)

6.5.5 Indische Wijsbegeerte Het vak ‘Inleiding in de Indische Wijsbegeerte’ kan gekozen worden als keuzevak. Wie méér Indische wijsbegeerte in het bachelorprogramma wil opnemen, doet er verstandig aan om dit vak in het tweede jaar, en niet pas in het derde jaar, te volgen. Een bachelorscriptie bij Indische Wijsbegeerte kan uitsluitend na verkregen toestemming van de Examencommissie. In dit geval moet de student het gehele bachelorprogramma ter goedkeuring aan deze commissie voorleggen. Zie ook onder ‘Vrij onderwijsprogramma’ op p. 60. Docent: Prof. dr. R. Bakker, Faculteit der Godgeleerdheid. Zie voor verdere gegevens over de colleges de studiegids of de website van die faculteit.

6.6 Derde jaar Het derdejaarsprogramma bestaat uit een minor (30 EC), vier niveau 3 keuzevakken (20 EC) en een bachelorscriptie (10EC).


6.6.1 Overzicht derdejaars colleges Om tot een minor, en daarmee het eerste semester van het derde jaar toegelaten te worden moet je je propedeuse gehaald hebben. De gedetailleerde gegevens van de cursussen staan in hoofdstuk 12 Studieonderdelen, vanaf pagina 109. De nummering in de tabel correspondeert met de nummering in dat hoofdstuk. Ook is de betreffende pagina weergegeven. Lijst met bachelor niveau 3 vakken van de vakgroepen, studiejaar 2009-2010 Kwartaal Specialisatievakken Geschiedenis van de Filosofie: 1 Plato Politeia 2 Aristotle on Sience and Reality (M) 3 Theorieën over Zelfbewustzijn 4 Kants Kritik der Reinen Vernunft 4 Wittgensteins taalfilosofie

43 (p. 140) 4 (p. 111) 54 (p. 151) 35 (p. 134) 56 (p. 153)

Specialisatievakken Praktische Filosofie: 3 Filosofie van Wetenschap, Techniek en Samenleving 3 Cultuurfilosofie 3: Media&Identiteit 4 Sociale Filosofie: Taal&Macht 4 Political Filosofie: Issues of Global Justice

23 (p. 126) 10 (p. 115) 49 (p. 147) 44 (p. 142)

Specialisatievakken Theoretische Filosofie: 1 20th Century philosophy of logic and language 1 Philosophy of Argumentation: personal attack and ambiguity (M) 2 *Filosofie van de natuurwetenschappen 2 *Filosofie van de sociale wetenschappen 2 *Filosofie van de cognitiewetenschappen 2 *Filosofie van de psychologie (Bij Psychologie) 3 Model, oneindigheid en paradox 3 Consciousness and Action 4 Taafilosofie 4 Philosophy of action

1 (p. 109) 42 (p. 140) 19 (p. 122) 21 (p. 124) 17 (p. 120) 20 (p. 123) 41 (p. 139) 7 (p. 112) 51 (p. 149) 30 (p. 130)

Specialisatievakken Ethiek: 2 The good life 3 Ethiek: vrijheid en verantwoordelijkheid 1/2 Professionele Ethiek

53 (p. 150) 15 (p. 119) 45 (p. 143)

Cursussen met een * zijn primair bestemd voor studenten van de bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied, maar kunnen ook gekozen worden door studenten van de bacheloropleiding Wijsbegeerte.

6.6.2 Schema derde jaar 71

6.6.2 Schema derde jaar Minor

Niveau 3 keuzevak

Niveau 3 keuzevak

(5 EC) Niveau 3 keuzevak

(5 EC) Bachelorscriptie

(5 EC) Niveau 3 keuzevak (30EC)

(5 EC)

(10 EC)

6.6.3 Niveau 3 keuzevakken De niveau 3 keuzevakken kunnen gekozen worden uit het gehele aanbod van het niveau 3 vakkenaanbod van de faculteit. De niveau 3 vakken zijn ingedeeld langs de lijnen van de vier vakgroepen. Elke student kiest maximaal 15 EC uit het aanbod van één vakgroep. Dit betekent dat de volgende combinaties van niveau 3 vakken gemaakt kunnen worden: • (twee vakgroepen) 15 van één vakgroep en 15 van een andere vakgroep, • (drie vakgroepen) 15 van één vakgroep en 10 van een andere en nog 1 van een derde oe een verdeling van 10-10-10 over drie verschillende vakgroepen • (vier vakgroepen) 10 van één vakgroep, 10 van een andere vakgroep en twee keer 5 verdeeld over de overblijvende vakgroepen of een verdeling van 15, 5,5,5, over de vier vakgroepen. Je kunt een deel van je niveau 3 keuzeruimte ook gebruiken om in de bachelor al stage te lopen.

6.6.4 Vrij onderwijsprogramma Een student die wil afwijken van de onderwijs- en examenregeling kan daartoe een gemotiveerd verzoek indienen bij de Examencommissie. Wie wil afwijken van de formele regeling kan (met een beroep op artikel 7.3c van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek) zijn of haar programma ter goedkeuring voorleggen aan de Examencommissie. Dit dient te gebeuren via de studieadviseur, die ambtelijk secretaris is van deze commissie.

6.6.5 Minor Zie voor de invulling van de minor en het keuzevakken in het derde jaar onder Minor (p. 65).

6.6.6 Bachelorscriptie De bachelorscriptie heeft een studielast van 10 EC en een omvang van doorgaans 20 30 pp A4 (9.000 - 13.000 woorden).


Eindtermen Door de bachelorscriptie laat de student laten zien dat hij/zij in staat is om • een filosofische vraagstelling op het gebied van de wijsbegeerte te formuleren; • de vraagstelling zó af te bakenen dat het onderzoek de omvang van dit programmaonderdeel niet te boven gaat; • onder begeleiding een filosofisch onderzoek van beperkte omvang te verrichten; • relevante literatuur op te zoeken en te bestuderen; • schriftelijk verslag te doen van het onderzoek en een tekst van enige omvang op adequate wijze helder te structureren; • theorieën en standpunten uit te leggen en kritisch te evalueren; • de geleerde bibliografische vaardigheden toe te passen; • over de verschillende aspecten van het schriftelijk verslag ook mondeling te communiceren. Begeleiding De student maakt met een docent afspraken over het onderwerp van de scriptie. Als de docentbegeleider de scriptie voldoende vindt, wordt die eveneens ter beoordeling voorgelegd aan een tweede lezer. De tweede lezer is een docent van de eigen of van een andere vakgroep, of zelfs van een andere faculteit of universiteit. Voor studenten Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied kan het zinvol zijn, dat een docent van hun ‘thuisfaculteit’ hiervoor gevraagd wordt. De keuze van de tweede docent behoeft goedkeuring van de eerste docent. Na het fiat van de tweede lezer vindt een eindgesprek plaats, waarbij ook de tweede lezer aanwezig is. Als de tweede lezer de scriptie onvoldoende acht, maken de docent, de student en de tweede lezer een afspraak over een verbetering ervan. Als deze afspraak volgens de tweede lezer niet tot een voldoende resultaat leidt, wordt het probleem voorgelegd aan de Examencommissie, die naar bevind van zaken handelt. Scriptiewerkgroep Als je als student begint aan je bachelor- of masterscriptie, dan kan je je inschrijven voor de Scriptiegroep Wijsbegeerte. De Scriptiegroep Wijsbegeerte is een initiatief ter ondersteuning van studenten bij het schrijven van hun master- of bachelorscriptie, en loopt naast de begeleiding die de student krijgt van de scriptiebegeleider. De groep is op vrijwillige basis bedoeld voor alle studenten (bachelor, master, wijsgeer van een wetenschapsgebied) die tijdens het schrijven van hun scriptie een extra steuntje in de rug nodig hebben. De scriptiegroep bestaat uit maandelijkse bijeenkomsten waarop de scriptieschrijvers samenkomen in groepjes van ca 5 tot 10 studenten. Binnen deze groepjes wordt onder leiding van een PhD-student de voortgang besproken. Zo kunnen studenten elkaar helpen met de verschillende kanten van het schrijfproces. Denk hierbij aan het zoeken van literatuur, het afbakenen van het onderwerp, planningen maken, deadlines aanhouden etcetera. Voor inhoudelijk overleg is binnen de scriptiegroep ook ruimte, maar daar is in eerste instantie de begeleider voor. Studenten die beginnen met hun scriptie kunnen elk gewenst moment instromen, maar instromen aan het begin van het semester waarin de student begint met de scriptie geniet de voorkeur. Inschrijven gaat via progresswww of via een mail naar [email protected].

6.6.7 Bachelorexamen 73

De scriptie De bachelorscriptie heeft een titelpagina (omslagpagina) waarop vermeld staat: • "Faculteit Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen" • De titel van de scriptie • "Bachelorscriptie" + de naam van de opleiding (“Wijsbegeerte” of “Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied”) • De naam van de student • “Onder begeleiding van” + de naam van de docentbegeleider • De maand (desgewenst de dag) en het jaar waarin de scriptie is beoordeeld De student levert tegen kostprijs één exemplaar van de scriptie in bij de studieadviseur. Dit exemplaar wordt gearchiveerd.Daarnaast dient de student een digitale versie van de sciptie in te leveren bij de onderwijsadministratie. Afwijkingen van deze regeling zijn uitsluitend mogelijk na verkregen toestemming van de Examencommissie (via de studieadviseur, die ambtelijk secretaris is van deze commissie). Zie voor de judiciumregeling onder ‘Onderwijs, Algemeen’.

6.6.7 Bachelorexamen De student is geslaagd voor het bachelorexamen als het propedeutisch examen is afgelegd (of als daarvoor vrijstelling is verkregen) en alle postpropedeutische vakken met goed gevolg zijn afgelegd. De aanvraag van het bachelordiploma moet plaats vinden binnen uiterlijk vier weken nadat je je laatste resultaat behaald hebt. Als diplomadatum geldt de datum van het laatste resultaat. De resutaten moeten gecontroleerd worden door de Examencommissie. Neem daartoe contact op met de secretaris van die commissie, Drs. K.E. Gardiner (tevens studieadviseur). Let op: wanneer je je bachelordiploma later dan uiterlijk vier weken na je laatste resultaat aanvraagt, geldt niet de datum van het laatste resultaat, maar de datum van het examencommissiebesluit dat je geslaagd bent, ook al ligt deze datum in een volgend studiejaar, wat betekent dat je je opnieuw moet inschrijven. Een exemplaar van de bachelorscriptie dient te worden ingeleverd bij de studieadviseur. Een digitale versie van de scriptie moet ingeleverd worden bij de onderwijsadministratie. De diploma-uitreiking vindt twee keer per jaar plaats. Zie voor de data onder ‘Indeling studiejaar’, p. 9. De studenten wordt persoonlijk uitgenodigd. Zij kunnen op hun beurt desgewenst kennissen, vrienden en familieleden uitnodigen. De student ontvangt een Nederlandse Bul en een Engels Degree Certificate, een Nederlandstalig overzicht van behaalde vakken en een Engelstalig Diploma Supplement.

74 Hoofdstuk 7

7

Bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied


7.1 Algemene inleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied De studie Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied (WveW) is bedoeld voor studenten die al aan de universiteit studeren en die hun wetenschapsgebied filosofisch willen verdiepen. Het betreft dus een gecombineerde studie. De extra inspanning die hiervoor verricht moet worden, wordt in de masterfase beloond met een extra (vijfde) jaar studiefinanciering. Hoewel het filosofisch onderdeel van het programma van de bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied één jaar omvat, is daarmee niet gezegd dat het filosofisch onderdeel van het programma ook in één collegejaar afgerond kan worden. Spreiding van het filosofiejaar over twee (of meer) collegejaren wordt aangeraden. Neem voor de planning van de bachelor WvenW contact op met de studieadviseur ([email protected]). De studie Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied (WveW) bestaat formeel uit een bacheloropleiding van drie jaar en een masteropleiding van twee jaar. In feite gaat het om twee jaar filosofiestudie (één in de bachelor, één in de master) náást een andere studie (hieronder in het schema aangeduid met ‘X’), waarbij vakken van de andere studie óók gelden als vakken van de WveW-opleidingen. Bachelor X 3 jaar X

Bachelor WveW 2 jaar X

Master X 1 (of 2) jaar X

Master WveW 1 jaar X 1 jaar Filosofie

1 jaar Filosofie

Inschrijving voor de masteropleiding WveW levert onder bepaalde voorwaarden één extra (vijfde) jaar studiefinanciering op in de vorm van een basisbeurs. Deze wordt in eerste instantie verstrekt als een lening, en omgezet in een gift indien het doctoraal of Master diploma binnen 10 jaar na eerste inschrijving in het hoger onderwijs wordt behaald. Het extra jaar wordt uitsluitend toegekend als de masteropleiding van de ‘thuisstudie’ een éénjarige opleiding is, na een driejarige bacheloropleiding. De student dient te beseffen dat er voor deze combinatiestudie tenminste 6 studiejaren nodig zijn: de thuisstudie van 3 jaar bachelor + tenminste 1 jaar master, plus 1 jaar filosofie op bachelorniveau + 1 jaar filosofie op masterniveau. Er wordt slechts 5, niet 6 jaar lang een basisbeurs toegekend. De studie Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied omvat de hieronder genoemde clusters: 1. Cluster N: Filosofie van de natuurwetenschappen in brede zin (Natuurkunde, Sterrenkunde, Scheikunde, Farmacie, Biologie, Geneeskunde,

7.2 Het programma van de bacheloropleiding WveW 75

Psychologie, Kunstmatige intelligentie) 2. Cluster S: Filosofie van de sociale wetenschappen in brede zin (Sociologie, Ruimtelijke wetenschappen, Economie, Bedrijfskunde, Rechtsgeleerdheid, Geneeskunde, Psychologie) Cluster G: Filosofie van de Geesteswetenschappen (Literatuurwetenschappen, Geschiedenis, Cultuurwetenschappen) 3. Cluster E: Ethiek van een bepaald wetenschapsgebied studenten uit alle wetenschapsgebieden kunnen, wanneer zij geïnteresseerd zijn in de ethiek van hun wetenschapsgebied, het E cluster doen. Studenten dienen het cluster te kiezen dat in overeenstemming is met hun ‘thuisstudie’. Het is uitdrukkelijk de bedoeling dat filosofie betrokken wordt op het betreffende wetenschapsgebied. Dat kan op allerlei manieren. Overleg met de turor Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied, andere docenten en de studieadviseur wordt met klem aangeraden. Waar dit wenselijk is, kunnen filosofiedocenten van andere faculteiten bij het studieprogramma betrokken worden. De studieadviseur heeft een lijst met namen van docenten van andere faculteiten die hiervoor in aanmerking komen. Zie ook onder ‘Filosofiecolleges op andere faculteiten’. Inschrijving voor de bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied is pas mogelijk ná het behalen van de propedeuse van het betreffende wetenschapsgebied. De student mag echter desgewenst wél al eerder beginnen met het volgen van de inleidende filosofiecolleges. Voor de deeltijdse vorm van deze opleiding: zie ook p. 78.

7.2 Het programma van de bacheloropleiding WveW Schematische weergave van het filosofische gedeelte (60 EC) van de bacheloropleiding: Vakken

studielast

3 Algemene inleidende cursussen

15

2 Inleidende cursussen uit het betreffende wetenschapscluster

10

1 Inleidende cursus uit een ander wetenschapscluster

5

2 Verdiepende cursussen uit het betreffende wetenschapscluster 10 2 Specialidsatie cursussen uit het betreffende wetenschapscluster 10 Bachelorscriptie

10

76 Hoofdstuk 7


Weergave van de opleiding: 1 Als propedeuse van de opleiding geldt de propedeuse van het betreffende wetenschapsgebied. 2 De postpropedeuse omvat de volgende onderdelen met de daarbij vermelde studielast: 1 Bacheloropleiding van het betreffende wetenschapsgebied; Onderdelen met een omvang van 60 EC uit de postpropedeutische fase van de bacheloropleiding van het betreffende wetenschapsgebied. In dit deel kunnen geen minor-vakken worden opgenomen 2 Inleidende vakken Wijsbegeerte Vijf van de inleidende vakken, drie algemene en twee uit het betreffende wetenschapscluster. Algemeen 1 Kopstukken van de filosofie 1 (5 EC) 37 (p.135) 2 Kopstukken van de filosofie 2 (5 EC) 38 (p.136) 2 Redeneren en argumenteren (5 EC) 46 (p.144) Cluster N 1 Wetenschapsfilosofie 1 (5 EC) 55 (p.152) 1 Lichaam, brein, geest (5 EC) 39 (p.137) Cluster S 2 Filosofie van de sociale wetenschappen (5 EC) 21 (p.124) 2 Sociale en politieke filosofie 1 (5 EC) 47 (p.145) Cluster G 1 Cultuurfilosofie 1 (5 EC) 8 (p.113) 1 Ethnicity, culture and politics (5 EC) 16 (p.120) Cluster E 1 Goed en kwaad (5 EC) 28 (p.129) 2 Sociale en Politieke Filosofie 1 (5 EC) 47 (p.145) keuze uit één van de inleidende vakken van één van de andere clusters Inleidend keuzevak (5 EC)

3

Verdiepende vakken:

Twee verdiepende vakken van het betreffende cluster (keuze uit) Cluster N 2 Filosofie van de natuurwetenschappen (5 EC 2 Filosofie van de cognitiewetenschappen (5 EC) 2 Technologische cultuur (5 EC) 4 Argumentatieanalyse (5 EC) 2 Filosofie van de psychologie (5 EC) Cluster S 2 Technologische cultuur (5 EC) 2 Filosofie van de psychologie (5 EC) 3 Sociale en politieke filosofie 2 (5 EC) 2 Cultuurfilosofie 2 (alleen als keuze Cult. (5 EC) filosofie 1 bij inleidend keuzevak) Cluster G 2 Technologische cultuur (5 EC) 2 Cultuurfilosofie 2 (5 EC) 3 Filosofie van de geesteswetenschappen (5 EC) Cluster E 3 Grenzen van de ethiek (5 EC) 2 Ethiek: Actuele Vragen 3 Sociale en Politieke filosofie 2 (5 EC)

19 (p.122) 17 (p.120) 52 (p.149) 3 (p.110) 20 (p.123) 52 (p.149) 57 (p.123) 48 (p.146) 9 (p.114) 52 (p.149) 9 (p.114) 18 (p.121) 29 (p.130) 14 (p.118) 48 (p.146)

7.2 Het programma van de bacheloropleiding WveW 77

4

Specialisatievakken: Twee van de specialisatievakken uit het betreffende wetenschapscluster Cluster N 3 Consciousness and Action 3 Model, oneindigheid en paradox 3 Filosofie van WTS 4 Taalfilosofie 2 Aristoteles on science and reality Cluster S 4 Sociale Filosofie: taal en macht 3 Filosofie van WTS 3 Cultuurfilosofie 3 2 Political Philosophy: Global Justice Cluster G 3 Cultuurfilosofie 3 1 Plato’s Politeia 4 Sociale Filosofie: taal en macht 3 Theorieën van het zelfbewustzijn 3 Ethiek: Vrijheid en Verantwoordelijkheid Cluster E 4 Political Philosophy: Global Justice 2 The Good Life 3 Ethiek: Vrijheid en verantwoordelijkheid 1/2 Professionele ethiek

5

(5 EC) (5 EC) (5 EC) (5 EC) (5 EC)

7 (p.112) 41 (p.139) 23 (p.126) 51 (p.149) 4 (p.111)

(5 EC) (5 EC) (5 EC) (5 EC)

49 (p.147) 23 (p.126) 10 (p.115) 44 (p.142)

(5 EC) (5 EC) (5 EC) (5 EC) (5 EC)

10 (p.115) 43 (p.140) 49 (p.147) 54 (p.151) 15 (p.119)

(5 EC) (5 EC) (5 EC) (5 EC)

44 (p.142) 53 (p.150) 15 (p.119) 45 (p.143)

Scriptie. Het onderwerp van de scriptie moet in verband staan met het betreffende wetenschapsgebied

(10 EC)

De scriptie moet aansluiten bij het eigen wetenschapsgebied. De student dient zelf contact op te nemen met een docent. De scriptie heeft doorgaans een omvang van 20-30 pp. A4 (9.000 - 13.000 woorden). De afsluiting vindt plaats door middel van een eindgesprek, waarbij ook een andere docent aanwezig is. Dit kan heel goed een docent zijn van de faculteit van het betreffende wetenschapsgebied. De keuze van de tweede docent behoeft goedkeuring van de Examencommissie. Eindtermen van de bachelorscriptie: Door de bachelorscriptie laat de student laten zien dat hij/zij in staat is om • een filosofische vraagstelling op het gebied van de wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied te formuleren; • de vraagstelling zó af te bakenen dat het onderzoek de omvang van dit programmaonderdeel niet te boven gaat; • onder begeleiding een filosofisch onderzoek van beperkte omvang te verrichten; • relevante literatuur op te zoeken en te bestuderen; • schriftelijk verslag te doen van het onderzoek en een tekst van enige omvang op adequate wijze helder te structureren; • theorieën en standpunten uit te leggen en kritisch te evalueren; • de geleerde bibliografische vaardigheden toe te passen; • over de verschillende aspecten van het schriftelijk verslag ook mondeling te communiceren.

78 Hoofdstuk 7


Scriptiewerkgroep Als je als student begint aan je bachelor- of masterscriptie, dan kan je je inschrijven voor de Scriptiegroep Wijsbegeerte. De Scriptiegroep Wijsbegeerte is een initiatief ter ondersteuning van studenten bij het schrijven van hun master- of bachelorscriptie, en loopt naast de begeleiding die de student krijgt van de scriptiebegeleider. De groep is op vrijwillige basis bedoeld voor alle studenten (bachelor, master, wijsgeer van een wetenschapsgebied) die tijdens het schrijven van hun scriptie een extra steuntje in de rug nodig hebben. De scriptiegroep bestaat uit maandelijkse bijeenkomsten waarop de scriptieschrijvers samenkomen in groepjes van ca 5 tot 10 studenten. Binnen deze groepjes wordt onder leiding van een PhD-student de voortgang besproken. Zo kunnen studenten elkaar helpen met de verschillende kanten van het schrijfproces. Denk hierbij aan het zoeken van literatuur, het afbakenen van het onderwerp, planningen maken, deadlines aanhouden etcetera. Voor inhoudelijk overleg is binnen de scriptiegroep ook ruimte, maar daar is in eerste instantie de begeleider voor. Studenten die beginnen met hun scriptie kunnen elk gewenst moment instromen, maar instromen aan het begin van het semester waarin de student begint met de scriptie geniet de voorkeur. Inschrijven gaat via progresswww of via een mail naar [email protected].

8.1 Aanmelding en inschrijving 79

8 Deeltijdstudie 8.1 Aanmelding en inschrijving Bacheloropleiding Wijsbegeerte en Bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied: U meldt zich aan bij de IBG, postbus 30155, 9700 LG Groningen, tel. 050 - 599 98 50 of via het internet op www.ib-groep.nl. Aanmeldingsformulieren kunt u krijgen bij de Centrale Studentenbalie, Postbus 72, 9700 AB Groningen, bezoekadres: Uurwerkersgang 10, tel. (050) 363 80 04. Na aanmelding ontvangt u automatisch inschrijvingsformulieren van de Rijksuniversiteit Groningen toegezonden. Collegegeld, studiefinanciering Zie voor de tarieven van het collegeled voor het studiejaar 2009-2010 het Studentenstatuut op www.rug.nl/studenten/ > rechtspositie > studentenstatuut. Rooster De faculteit kent een deeltijdvriendelijk rooster (voor de voltijdse én deeltijdse studies gezamenlijk). Het rooster is verkrijgbaar bij de administratie. De principes van het rooster zijn als volgt: De dagcolleges van de propedeuse zijn alléén ‘s ochtends, en wel op maandag/dinsdag of donderdag/vrijdag. Het colleges van tweedejaars programma zijn ‘s middags op maandag en dinsdag, of op donderdagavond. De colleges van het derde jaar zijn op maandag/dinsdag of op donderdag/vrijdag

8.2 Deeltijdstudie Bacheloropleiding Wijsbegeerte Studieduur: 5 tot 6 jaar (gemiddeld ruim 30 EC per jaar); 4 tot 5 jaar indien vrijstelling is verkregen voor de minor. Zo’n vrijstelling kan verleend worden op basis van een reeds afgeronde HBO-studie of een (deel van een) universitaire studie. Toegang: De opleiding is toegankelijk met een VWO-diploma, een propedeuse-diploma HBO, of na het behalen van een colloquium doctum (voor wie geen van de genoemde diploma’s bezit; hierover is een brochure verkrijgbaar). Opzet: Propedeuse (60 EC) Niveau 2 vakken (50 EC) Minor (30 EC) Niveau 3 vakken (30 EC) Bachelorscriptie (10 EC) De onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Wijsbegeerte staat in deze gids op p. 84.

80 Hoofdstuk 8 Deeltijdstudie

8.3 Deeltijd Bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied Studieduur: 5 tot 6 jaar (gemiddeld ruim 30 EC per jaar); 1½ tot 2 jaar indien vrijstelling is verkregen voor het niet-filosofische gedeelte. Zo’n vrijstelling wordt verleend op basis van 120 EC van een universitaire bacheloropleiding (of een gelijkwaardig programma). Toegang: De opleiding is toegankelijk met een propedeutisch getuigschrift van een Nederlandse niet-Wijsgerige universitaire opleiding. Zie hiervoor het onderwijs en examereglement op p. 94. Opzet: Het deeltijdprogramma van de bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied is gelijk aan het programma van de voltijdstudenten. Zie het betreffende gedeelte in deze gids. De onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied staat in deze gids op p. 94.

8.3 Deeltijd Bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied 81

9 Opleidingen na de Bachelor Het getuigschrift van de bacheloropleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte geeft toegang tot de volgende opleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte dan wel de Faculteit Letteren: Masteropleiding Wijsbegeerte Na het behalen van het diploma van de bacheloropleiding Wijsbegeerte, kun je zonder verdere toegangseisen doorstromen naar de masteropleiding Wijsbegeerte. Let op: als je de bacheloropleiding nog niet helemaal hebt afgerond, kun je onder bepaalde voorwaarden toch al cursussen van de masteropleiding volgen. Zie ook de studiegids van de masteropleiding en de Graduate School. Masteropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied Na de bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied, kun je zonder verdere toegangseisen doorstromen naar de masteropleiding Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied. Let op: als je de bacheloropleiding nog niet helemaal hebt afgerond, kun je onder bepaalde voorwaarden toch al cursussen van de masteropleiding volgen. Zie ook de studiegids van de masteropleiding en de Graduate School. Researchmaster Philosophy. Om toegelaten te worden tot deze opleiding is een toelatingsbewijs nodig. Er is een speciale toelatingscommissie. Er zijn toelatingsvereisten onder andere met betrekking tot de vooropleiding (inhoud, niveau, gemiddeld cijfer) en de beheersing van de Engelse taal. Wat de vooropleiding betreft wordt een bachelor Wijsbegeerte vereist of een bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied, of een (Nederlandse of buitenlandse) opleiding die daarmee gelijk gesteld kan worden. In de laatste twee gevallen kunnen aanvullende eisen worden gesteld. Omdat de opleiding in het Engels verzorgd wordt, moeten non-native speakers van die taal een TOEFL-toets of IELTS-toets of een daaraan gelijkwaardige toets afleggen. Gedetaileerde informatie over de toelatingsvoorwaarden en over het programma van de opleiding is te vinden in de studiegids de masteropleiding en de Graduate School (verkijgbaar bij de administratie). Master Filosofie en Educatie. De masteropleiding Filosofie en Educatie is een tweejarige opleiding, inclusief een lerarenopleiding waarin een eerstegraads onderwijsbevoegdheid voor het vak Filosofie (HAVO, VWO) kan worden behaald. Na de bachelor Wijsbegeerte kun je zonder aanvullende eisen een Master Filosofie en Educatie te volgen. Studenten met een bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied moeten eerst aan aanvullende eisen voldoen. Zij moeten tenminste alle drie de thematische blokken hebben afgerond.

82 Hoofdstuk 9 Opleidingen na de Bachelor

Masteropleiding Journalistiek De bachelor Wijsbegeerte geeft ook toegang tot de masteropleiding Journalistiek, die verzorgd door de Faculteit der Letteren, maar uitsluitend als je tijdens de bachelorstudie Wijsbegeerte een minor (bijvak) Journalistiek hebt afgerond. Zie de website van de Faculteit der Letteren en http://www.journalistiekgroningen.nl voor meer informatie. Masteropleiding Euroculture Dit is een internationale Engelstalige opleiding, die eveneens verzorgd wordt door de Faculteit der Letteren. Zie de website van die faculteit en de website http://www.euroculturemaster.org.

8.3 Deeltijd Bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied 83

10 Onderwijs- en examenregelingen Hierna volgen de onderwijs- en examenregelingen (OER-en) van de volgende opleidingen: • Bacheloropleiding Wijsbegeerte • Bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied

84 Hoofdstuk 10 Onderwijs- en examenregelingen

10.1.1 OER Bacheloropleiding Wijsbegeerte aan de Rijksuniversiteit Groningen. Paragraaf 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Toepasselijkheid van de regeling Deze regeling is van toepassing op het onderwijs en de examens van de Bacheloropleiding Wijsbegeerte, hierna te noemen: de opleiding. De opleiding wordt verzorgd binnen de Faculteit Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen, verder te noemen: de faculteit. Artikel 1.2 Begripsbepalingen In deze regeling wordt verstaan onder: a.de wet: de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek; b.student: degene die is ingeschreven aan de universiteit voor het volgen van het onderwijs en/of het afleggen van de tentamens en de examens van de opleiding; c. propedeuse: de propedeutische fase van de bacheloropleiding, bedoeld in art. 7.8 van de wet (WHW 2002); d.postpropedeuse: het gedeelte van de bacheloropleiding, dat volgt op de propedeutische fase; e.onderdeel: een onderwijseenheid van de opleiding, in de zin van de wet; f. practicum: een praktische oefening, als bedoeld in art. 7.13 van de wet, in een van de volgende vormen: • het maken van een scriptie, • het maken van een werkstuk of een proefontwerp, • het uitvoeren van een onderzoekopdracht, • het deelnemen aan veldwerk of een excursie, • het doorlopen van een stage, • of het deelnemen aan een andere onderwijsleeractiviteit, die gericht is op het bereiken van bepaalde vaardigheden. g. examen: het propedeutisch examen of het bachelorexamen van de opleiding h.semester: deel van het studiejaar, beginnend op 1 september en eindigend op een door het College van Bestuur te bepalen datum omstreeks 31 januari, dan wel beginnend op vorenbedoelde door het College van Bestuur te bepalen datum en eindigend op 31 augustus De overige begrippen hebben de betekenis die de wet daaraan toekent. Artikel 1.3 Doel van de opleiding Met de opleiding wordt beoogd dat de student: • kennis, inzicht en vaardigheid verkrijgt op het gebied van de wijsbegeerte, • academische vorming opdoet, en • voorbereid wordt op een verdere studieloopbaan, met het recht op toegang tot de masteropleiding Wijsbegeerte aan de Faculteit Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen. Artikel 1.4 Vorm van de opleiding De opleiding wordt zowel voltijds als in deeltijd verzorgd.

10.1.1 OER Bacheloropleiding Wijsbegeerte 85

Paragraaf 2 Opbouw van de opleiding Artikel 2.1 Indeling en examens van de opleiding 1.In de opleiding kunnen de volgende examens worden afgelegd: a. het propedeutisch examen; b. het afsluitend of bachelorexamen. 2.De opleiding is opgedeeld in een propedeutische fase en een postpropedeutische fase. Artikel 2.2 Studielast 1.De opleiding heeft een studielast van 180 European Credit Points (EC), waarbij één EC gelijk staat aan 28 uren studie. 2.De propedeutische fase heeft een studielast van 60 EC. 3.De studielast wordt uitgedrukt in hele EC-punten. Artikel 2.3 Academische vorming De opleiding van de student dient naar het oordeel van de examencommissie voldoende elementen te bevatten ten dienste van de academische vorming van de student, in het bijzonder met betrekking tot: • het zelfstandig wetenschappelijk denken en handelen; • het wetenschappelijk communiceren in de eigen en tenminste één vreemde taal; • het hanteren van vakwetenschappelijke kennis in een bredere c.q. wijsgerige en maatschappelijke context Paragraaf 3 De propedeutische fase van de opleiding Artikel 3.1 Samenstelling propedeutische fase 3.1.1 Propedeuse De propedeuse omvat de volgende onderdelen met de daarbij vermelde studielast: 1. Inleiding in de filosofie (4 EC). Deze bevat een verplichte bibliotheekinstructie. 2. Inleiding Logica (5 EC) 3. Sociale en Politieke filosofie 1 (5 EC) 4. Cultuurfilosofie 1 (5 EC) 5. Ethiek (4 EC) 6. Kentheorie (4 EC) 7. Inleiding tot de Wetenschapsfilosofie (3 EC) 8. Geschiedenis van de filosofie van de oudheid (4 EC) 9. Geschiedenis van de filosofie van de middeleeuwen en de renaissance (4 EC) 10. De rationalisering van het wereldbeeld in de filosofie van de 17e eeuw (4 EC) 11. Filosofie van de Verlichting (4 EC) 12. Geschiedenis van de filosofie van de 19e eeuw (4 EC) 13. Geschiedenis van de filosofie van de 20e eeuw (5 EC) 14. Algemene vaardigheden (5 EC)


Als propedeuse van de opleiding geldt tevens de propedeuse van enige andere Nederlandse universitaire opleiding in de Wijsbegeerte. Artikel 3.2 Propedeutische practica De volgende propedeutische onderdelen, als genoemd in art. 3.1 omvatten een practicum in de daarbij aangegeven vorm: - als genoemd in art. 3.1 onder nr. 14: oefeningen in het lezen, schrijven en presenteren van filosofische teksten. Paragraaf 4 De postpropedeutische fase van de opleiding Artikel 4.1 Samenstelling postpropedeutische fase 4.1 De postpropedeuse De postpropedeuse omvat de volgende onderdelen met de daarbij vermelde studielast: 1. Tien niveau 2 vakken van 5 EC elk 2. Zes niveau 3 vakken van 5 EC elk, waarvan maximaal drie uit het aanbod van één vakgroep. De vakken worden gekozen uit de lijst van niveau 3 vakken van de vakgroepen, welke als bijlage bij deze onderwijs- en examenregeling is gevoegd. Drie niveau 3 vakken kunnen ingeruild worden voor een Bachelorstage van 15 EC. 3. Een minor van 30 EC, buiten de Faculteit Wijsbegeerte te volgen. 4. Een scriptie (10 EC). 4.1.2 Onderwijsleeractiviteiten Onderwijsleeractiviteiten die verricht worden in het kader van een studentassistentschap aan de faculteit worden vermeld op het supplement bij de bachelorbul (de cijferlijst). De EC’s voor studentassistenschappen kunnen niet gebruikt worden in (de keuzeruimte van) het bachelorprogramma Wijsbegeerte. Artikel 4.2 Postpropedeutische practica De volgende postpropedeutische onderdelen, als genoemd in art. 4.1 omvatten, naast of in plaats van het onderwijs in de vorm van hoorcolleges een practicum in de daarbij aangegeven vorm: - als genoemd in art. 4.1 onder nr. 4: het schrijven van een scriptie. Paragraaf 5 Tentamens en examens van de opleiding Artikel 5.1 Cijfers voor een tentamen Het oordeel over een tentamen is voldoende dan wel onvoldoende. Een 5,6 of hoger is een voldoende, een 5,4 of lager een onvoldoende. Het cijfer 5½ wordt aan de faculteit niet gegeven. Artikel 5.2. Tijdvakken en frequentie tentamens 1. Tot het afleggen van de tentamens van de in art. 3.1 en 4.1, nrs 1 en 3, genoemde onderdelen wordt in elk jaar tweemaal de gelegenheid gegeven.


2.

Tot het afleggen van de tentamens van de in 4.1, nr 2 genoemde onderdelen wordt in elk jaar tweemaal de gelegenheid gegeven, de tweede maal uitsluitend op verzoek van de student.

Artikel 5.3. Vorm van de tentamens 1.De tentamens van de onderdelen, genoemd in art. 3.1 en art. 4.1 worden, behoudens het bepaalde in het tweede lid, schriftelijk afgelegd. Onder een schriftelijk tentamen wordt mede verstaan een tentamen dat door middel van het schrijven van één of meer opdrachten of het schrijven van een werkstuk, verslag of scriptie wordt afgelegd, alsmede een schriftelijk tentamen waarvan een mondelinge presentatie deel uit maakt. 2.Op verzoek van de student kan de examencommissie toestaan dat een tentamen op een andere wijze dan vorenbedoeld wordt afgelegd. 3.Aan studenten met een functiestoornis wordt de gelegenheid geboden de tentamens op een zoveel mogelijk aan hun individuele handicap aangepaste wijze af te leggen. De examencommissie wint zo nodig deskundig advies in alvorens te beslissen. Artikel 5.4 Mondelinge tentamens 1.Mondeling wordt niet meer dan één persoon tegelijk getentamineerd, tenzij de examencommissie anders heeft bepaald. 2.Het mondeling afnemen van een tentamen is openbaar, tenzij de examencommissie of de desbetreffende examinator in een bijzonder geval anders heeft bepaald, dan wel de student daartegen bezwaar heeft gemaakt. Artikel 5.5 Vaststelling en bekendmaking tentamenuitslag 1.De examinator stelt terstond na het afnemen van een mondeling tentamen de uitslag vast en reikt de student een desbetreffende schriftelijke verklaring uit. 2.De examinator stelt de uitslag van een schriftelijk tentamen vast binnen tien werkdagen na de dag waarop het is afgelegd, en verschaft de administratie van de faculteit de nodige gegevens ten behoeve van de uitreiking van het schriftelijk bewijsstuk omtrent de uitslag aan de student. 3.Voor een andere wijze dan mondeling of schriftelijk af te leggen tentamen bepaalt de examencommissie tevoren op welke wijze en binnen welke termijn de student een schriftelijke verklaring omtrent de uitslag zal ontvangen. 4.Op de schriftelijke verklaring omtrent de uitslag van een tentamen wordt de student gewezen op het inzagerecht, bedoeld in art. 5.7, eerste lid, alsmede op de beroepsmogelijkheid bij het college van beroep voor de examens. Artikel 5.6 Geldigheidsduur 1.De geldigheidsduur van behaalde onderdelen is onbeperkt. 2.In afwijking van het bepaalde in het eerste lid kan de examencommissie voor een onderdeel, waarvan het tentamen langer dan zes jaar geleden is behaald, een aanvullend dan wel vervangend tentamen opleggen, alvorens de student wordt toegelaten tot het afleggen van het desbetreffende examen. Artikel 5.7 Inzagerecht 1.Gedurende tenminste vier weken na de bekendmaking van de uitslag van een schriftelijk tentamen krijgt de student op zijn verzoek inzage in zijn beoordeeld


werk. Tevens wordt hem op zijn verzoek tegen kostprijs een kopie verschaft van dat werk. 2.Gedurende de in het eerste lid genoemde termijn kan elke belangstellende kennis nemen van vragen en opdrachten van het desbetreffende tentamen, alsmede zo mogelijk van de normen aan de hand waarvan de beoordeling heeft plaatsgevonden. Artikel 5.8 Vrijstelling De examencommissie kan de student op diens verzoek, gehoord de desbetreffende examinator, vrijstelling verlenen van een tentamen, indien de student: a.hetzij een qua inhoud en niveau overeenkomstig onderdeel van een universitaire of hogere beroepsopleiding heeft voltooid. b.hetzij aantoont door werk- c.q. beroepservaring over voldoende kennis en vaardigheden te beschikken met betrekking tot het desbetreffende onderdeel. Artikel 5.9 Examen 1. Een student die alle examenonderdelen van de opleiding met goed gevolg heeft afgelegd, dan wel alle onderdelen van het door de examencommissie goedgekeurde programma met goed gevolg heeft afgelegd, dient uiterlijk binnen vier weken na afloop hiervan het getuigschrift aan te vragen. De examendatum die door de examencommissie op het getuigschrift wordt vermeld is de datum waarop naar het oordeel van de examencommissie het laatste examenonderdeel met goed gevolg is afgelegd. 2. Indien de student het getuigschrift na de in het vorige lid bedoelde termijn aanvraagt, wordt op het getuigschrift als examendatum vermeld de datum waarop de examencommissie besluit dat de student geslaagd is, ook al ligt de datum waarop de examencommissie een dergelijk besluit neemt in een volgend studiejaar en dient de student voor dat studiejaar dan te zijn ingeschreven. 3. Alvorens de uitslag van het examen vast te stellen kan de examencommissie zelf een onderzoek instellen naar de kennis van de student met betrekking tot een of meer onderdelen of aspecten van de opleiding, indien en voorzover de uitslagen van de desbetreffende tentamens haar daartoe aanleiding geven. 4. In afwijking van het bepaalde in het eerste lid kan de examencommissie in het volgende geval bepalen dat het examen is behaald: voor één van de in 3.1 genoemde onderdelen mag het cijfer 5 worden behaald, mits daar voor andere onderdelen tenminste één maal het cijfer 8 of tenminste tweemaal het cijfer 7 tegenover staat. Artikel 5.10 Graad 1. Aan degene die het examen met goed gevolg heeft afgelegd, wordt de graad “Bachelor of Arts” verleend. 2. De verleende graad wordt op het getuigschrift van het examen aangetekend.


Paragraaf 6 Toelating, vooropleiding Artikel 6.1 Nederlandse taal Aan de eis inzake voldoende beheersing van de Nederlandse taal wordt voldaan door het met goed gevolg afleggen van het staatsexamen Nederlands als tweede taal. Artikel 6.2 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het daarbij vermelde niveau: d) Nederlands (schriftelijke samenvatting van en schriftelijk commentaar op een tekst beschouwend proza, VWO-niveau), e) Engels (schriftelijke vertaling van een hedendaagse tekst, VWO-niveau) f) en naar keuze van de aanvrager 3. Wiskunde (schriftelijke toets over een standaard wiskundeleerboek, VWOniveau A 1,2) of, 4. Geschiedenis (mondelinge toets over een standaard geschiedenisleerboek, VWO-niveau). Artikel 6.3 VWO-diploma ‘oude stijl’ Het bezit van een VWO-diploma ‘oude stijl’ geeft recht op inschrijving voor de opleiding. Paragraaf 7 Toelating tot het tweede studiejaar van de opleiding, de postpropedeutische fase Artikel 7.1 Toelating Toelaatbaar tot het tweede jaar van de opleiding, de postpropedeutische fase, is - de bezitter van het propedeutisch getuigschrift.; - de student die tenminste 45 ECTS in de propedeutische fase heeft behaald. Artikel 7.2 Voorwaardelijke toelating 1. Een student die zich voorbereidt op het propedeutisch examen van de in artikel 1.1 genoemde bacheloropleiding en minimaal 30 ECTS en maximaal 45 ECTS heeft behaald in de propedeutische fase wordt door het faculteitsbestuur voorwaardelijk toegelaten tot het tweede jaar van de opleiding, de postpropedeutische fase, mits de student tezamen met de studieadviseur/mentor/aangewezen begeleider van de opleiding een studieplanning opstelt die tenminste behelst: a. de propedeusevakken die nog niet zijn behaald met het daarbij behorende tijdpad; b. de postpropedeutische vakken die in aanvulling op de onder a. genoemde vakken zouden kunnen worden gevolgd. 2. De studieplanning als bedoeld in lid 1 is onderworpen aan de volgende voorwaarden: a. Indien de propedeusedeficiëntie vakken betreft uit het eerste semester van het eerste jaar, dient de student zich voor die vakken opnieuw in te


schrijven in het eerste semester van het tweede jaar en kan hij het daarvoor te behalen aantal ECTS aanvullen met vakken uit de postpropedeutische fase tot een totaal van 30 ECTS. b. Indien de propedeusedeficiëntie vakken betreft uit het tweede semester van het eerste jaar, kan hij zich inschrijven voor postpropedeutische vakken in het eerste semester, doch dient hij zich voor de propedeuse vakken waarvoor hij deficiënt is opnieuw in te schrijven in het tweede semester van het tweede jaar en kan hij in dat tweede semester het daarvoor te behalen aantal ECTS aanvullen met vakken uit de postpropedeutische fase tot een totaal van 30 ECTS. c. Indien de propedeusedeficiëntie vakken betreft uit zowel het eerste als het tweede semester van het eerste jaar, dient de student zich in beide semesters van het tweede jaar opnieuw in te schrijven voor die vakken en kan hij in elk semester het aantal daarvoor nog te behalen ECTS aanvullen met vakken uit de postpropedeutische fase tot een totaal per semester van 30 ECTS. 3. De voorwaardelijke toelating tot het tweede jaar van de opleiding vervalt: a. aan het einde van het eerste semester van het tweede jaar, indien de student als bedoeld in lid 3 sub a het propedeutisch examen niet heeft behaald; b. aan het einde van het tweede semester van het tweede jaar, indien de student als bedoeld in lid 3 sub b. en c. niet heeft voldaan aan de voorwaarde dat tenminste 45 ECTS van de propedeutische vakken moeten zijn behaald. Paragraaf 8 Toelating tot het derde studiejaar van de opleiding Artikel 8.1 Toelating Toelaatbaar tot de minor c.q. het derde jaar van de opleiding, is de bezitter van het propedeutisch getuigschrift. Paragraaf 9 Studiebegeleiding Artikel 9.1 Studievoortgangsadministratie 1. Het faculteitsbestuur draagt zorg voor de registratie van de individuele studieresultaten van de studenten. 2. Het faculteitsbestuur verschaft elke student tenminste eenmaal per jaar een overzicht van de door hem behaalde studieresultaten. Artikel 9.2 Studiebegeleiding De faculteit draagt zorg voor de introductie en de studiebegeleiding van de studenten, die voor de opleiding zijn ingeschreven, mede ten behoeve van hun oriëntatie op mogelijke studiewegen in en buiten de opleiding. Artikel 9.3 Studieadvies eerste jaar 1. In het jaar van zijn eerste inschrijving krijgt elke student voor het einde van het tweede semester een schriftelijk advies over de voortzetting van zijn opleiding.


2. Desgevraagd geeft de faculteit de student mondeling advies over de voortzetting van zijn studie in of buiten de faculteit en over eventuele andere ontwikkelingsmogelijkheden. Paragraaf 10 Overgangs- en slotbepalingen Artikel 10.1 Tentamens en examens ‘oude stijl' 1. Voor studenten die direct voorafgaand aan het tijdstip van invoering van deze regeling ononderbroken waren ingeschreven voor de Opleiding Wijsbegeerte, blijft de desbetreffende onderwijs- en examenregeling van kracht, onder de volgende voorwaarden: a. tot 1 september 2003 wordt de gelegenheid geboden het propedeutisch examen af te leggen; b. tot 1 september 2007 wordt aan degenen die het onder a. bedoelde examen hebben behaald, de gelegenheid geboden de overige tentamens alsmede het examen van de opleiding af te leggen. 2. Het onderwijs dat voorbereidt op het in het eerste lid onder a. bedoelde examen wordt voor de laatste maal verzorgd in het studiejaar 2002-2003. 3. Het onderwijs dat voorbereidt op het in het eerste lid onder b. bedoelde examen wordt voor de laatste maal verzorgd in het studiejaar 2006-2007. 4. In bijzondere gevallen kan de examencommissie aan andere studenten dan die bedoeld in het eerste lid, toestemming verlenen tentamens en examens af te leggen volgens de in het eerste lid bedoelde onderwijs- en examenregeling. Het bepaalde in het eerste lid sub a. en sub b. blijft daarbij onverminderd van kracht. Artikel 10.2 Overstap van ‘oude stijl’ naar ‘nieuwe stijl' Een student, als bedoeld in art. 10.1, kan onder de volgende voorwaarde deelnemen aan de opleiding krachtens deze onderwijs- en examenregeling: behaalde studieresultaten ‘oude stijl’ kunnen door de Examencommissie worden gewaardeerd als vrijstelling voor overeenkomstige onderdelen ‘nieuwe stijl’. Artikel 10.3 Wijzigingen 1. Wijzigingen van deze regeling worden door het faculteitsbestuur, gehoord de opleidingscommissie en na overleg met de faculteitsraad, bij afzonderlijk besluit vastgesteld. 2. Een wijziging van deze regeling heeft geen betrekking op het lopende studiejaar, tenzij de belangen van de studenten daardoor redelijkerwijs niet worden geschaad. 3. Een wijziging kan voorts niet ten nadele van de studenten van invloed zijn op enige andere beslissing, die krachtens deze regeling door de examencommissie is genomen ten aanzien van een student. Artikel 10.4 Bekendmaking 1. Het faculteitsbestuur draagt zorg voor een passende bekendmaking van deze regeling, van de regelen en richtlijnen die door de examencommissie zijn vastgesteld, alsmede van wijzigingen van deze stukken. 2. Elke belangstellende kan op het faculteitsbureau een exemplaar van de in het eerste lid bedoelde stukken verkrijgen.


Artikel 10.5 Inwerkingtreding Deze regeling treedt in werking op 1 september 2002. Aldus vastgesteld door het faculteitsbestuur met instemming van de faculteitsraad op 17 april 2002, laatstelijk gewijzigd op 20 mei 2009.

10.1.2 Bijlage bij de OER van de bacheloropleiding Wijsbegeerte 93

10.1.2 Bijlage bij de OER van de bacheloropleiding Wijsbegeerte Lijst met bachelor niveau 3 vakken van de vakgroepen, studiejaar 2009-2010 Kwartaal Specialisatievakken Geschiedenis van de Filosofie: 1 Plato Politeia 2 Aristotle on Sience and Reality (M) 3 Theorieën over Zelfbewustzijn 4 Kants Kritik der Reinen Vernunft 4 Wittgensteins taalfilosofie

43 (p. 140) 4 (p. 111) 54 (p. 151) 35 (p. 134) 56 (p. 153)

Specialisatievakken Praktische Filosofie: 3 Filosofie van Wetenschap, Techniek en Samenleving 3 Cultuurfilosofie 3: Media&Identiteit 4 Sociale Filosofie: Taal&Macht 4 Political Filosofie: Issues of Global Justice

23 (p. 126) 10 (p. 115) 49 (p. 147) 44 (p. 142)

Specialisatievakken Theoretische Filosofie: 1 20th Century philosophy of logic and language 1 Philosophy of Argumentation: personal attack and ambiguity (M) 2 *Filosofie van de natuurwetenschappen 2 *Filosofie van de sociale wetenschappen 2 *Filosofie van de cognitiewetenschappen 2 *Filosofie van de psychologie (Bij Psychologie) 3 Model, oneindigheid en paradox 3 Consciousness and Action 4 Taafilosofie 4 Philosophy of Action

1 (p. 109) 42 (p. 140) 19 (p. 122) 21 (p. 124) 17 (p. 120) 20 (p. 123) 41 (p. 139) 7 (p. 112) 51 (p. 149) 30 (p. 130)

Specialisatievakken Ethiek: 2 The good life 3 Ethiek: vrijheid en verantwoordelijkheid 1/2 Professionele Ethiek

53 (p. 150) 15 (p. 119) 45 (p. 143)

Cursussen met een * zijn primair bestemd voor studenten van de bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied, maar kunnen ook gekozen worden door studenten van de bacheloropleiding Wijsbegeerte.


10.2.1 OER Bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied aan de Rijksuniversiteit Groningen Vastgesteld door het faculteitsbestuur met instemming van de faculteitsraad op 17 april 2002. Paragraaf 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Toepasselijkheid van de regeling Deze regeling is van toepassing op het onderwijs en de examens van de Bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied, hierna te noemen: de opleiding. De opleiding wordt verzorgd binnen de Faculteit Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen, verder te noemen: de faculteit. Artikel 1.2 Begripsbepalingen In deze regeling wordt verstaan onder: a. de wet: de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek; b. student: degene die is ingeschreven aan de universiteit voor het volgen van het onderwijs en/of het afleggen van de tentamens en de examens van de opleiding; c. propedeuse: de propedeutische fase van de Bacheloropleiding, bedoeld in art. 7.8 van de wet (WHW 2002); d. postpropedeuse: het gedeelte van de Bacheloropleiding, dat volgt op de propedeutische fase; e. onderdeel: een onderwijseenheid van de opleiding, in de zin van de wet; f. practicum: een praktische oefening, als bedoeld in art. 7.13 van de wet, in een van de volgende vormen: • het maken van een scriptie, • het maken van een werkstuk of een proefontwerp, • het uitvoeren van een onderzoekopdracht, • het deelnemen aan veldwerk of een excursie, • het doorlopen van een stage, • of het deelnemen aan een andere onderwijsleeraktiviteit, die gericht is op het bereiken van bepaalde vaardigheden. g. examen: het propedeutisch of het Bachelor examen van de opleiding h. semester: deel van het studiejaar, beginnend op 1 september en eindigend op een door het College van Bestuur te bepalen datum omstreeks 31 januari, dan wel beginnend op vorenbedoelde door het College van Bestuur te bepalen datum en eindigend op 31 augustus De overige begrippen hebben de betekenis die de wet daaraan toekent. Artikel 1.3 Doel van de opleiding Met de opleiding wordt beoogd, dat de afgestudeerde • kennis, inzicht en vaardigheden verkrijgt op het gebied van het betreffende niet-wijsgerige wetenschapsgebied;

10.2.1 OER Bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied 95

• • •

kennis, inzicht en vaardigheden verkrijgt op het gebied van de wijsbegeerte in samenhang met dat wetenschapsgebied, academische vorming opdoet, en voorbereid is voor een verdere studieloopbaan, met het recht op toegang tot de masteropleiding Wijsbegeerte en de masteropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied aan de Faculteit Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen.

Artikel 1.4 Vorm van de opleiding De opleiding wordt zowel voltijds als in deeltijd verzorgd. Paragraaf 2 Opbouw van de opleiding Artikel 2.1 Indeling en examens van de opleiding 1. In de opleiding kunnen de volgende examens worden afgelegd: • het afsluitend of Bachelorexamen. 2. De opleiding is opgedeeld in een propedeutische fase en een postpropedeutische fase. Het propedeutisch examen in het betreffende wetenschapsgebied geldt tevens als propedeutisch examen van de opleiding. Artikel 2.2 Studielast 1. De opleiding heeft een studielast van 180 European Credits (EC), waarbij één EC gelijk staat aan 28 uren studie. 2. De propedeutische fase heeft een studielast van 60 EC. 3. De studielast wordt uitgedrukt in hele EC-punten. Artikel 2.3 Academische vorming De opleiding van de student dient naar het oordeel van de examencommissie voldoende elementen te bevatten ten dienste van de academische vorming van de student, in het bijzonder met betrekking tot: • het zelfstandig wetenschappelijk denken en handelen; • het wetenschappelijk communiceren in de eigen en tenminste één vreemde taal; • het hanteren van vakwetenschappelijke kennis in een bredere c.q. wijsgerige en maatschappelijke context Paragraaf 3 De propedeutische fase van de opleiding Artikel 3.1 Samenstelling propedeutische fase Als propedeuse van de opleiding geldt de propedeuse dan wel een afgerond eerstejaars studieprogramma met een omvang van 60 EC van enige Nederlandse niet-wijsgerige universitaire opleiding.


Paragraaf 4 De postpropedeutische fase van de opleiding Artikel 4.1 Samenstelling postpropedeutische fase De postpropedeuse omvat de volgende onderdelen met de daarbij vermelde studielast: 4.1.1. De postpropedeuse omvat de volgende onderdelen met de daarbij vermelde studielast: 1. Als propedeuse van de opleiding geldt de propedeuse van het betreffende wetenschapsgebied. Pas na het behalen van die propedeuse is inschrijving voor de bachelor Wijsbegeerte van de natuurwetenschappen mogelijk. 2. De postpropedeuse omvat de volgende onderdelen met de daarbij vermelde studielast: 1. Onderdelen met een omvang van 60 EC uit de postpropedeutische fase van de bacheloropleiding van het betreffende wetenschapsgebied, exclusief minorvakken die in het kader van de postpropedeutische fase van de bacheloropleiding van het betreffende wetenschapsgebied gevolgd zijn; 2. Inleidende vakken Wijsbegeerte o vijf van de inleidende vakken uit het wetenschapscluster op de vakkenlijst, welke als bijlage bij de onderwijs en examenregeling is toegevoegd. (5 x 5 EC) o keuze uit één van de met * gemerkte inleidende vakken van één van de andere wetenschapsclusters van de vakkenlijst welke als bijlage bij de onderwijs en examenregeling is toegevoegd. (5 EC) 3. Verdiepende vakken: o twee van de verdiepende vakken uit het betreffende wetenschapscluster van de vakkenlijst, welke als bijlage bij de onderwijs en examenregeling is toegevoegd. (2 x 5 EC) 4. Specialisatievakken: o twee van de specialisatievakken uit het betreffende wetenschapscluster (2 x 5 EC) van de vakkenlijst, welke als bijlage bij de onderwijs en examenregeling is toegevoegd. 5. Scriptie. o Het onderwerp van de scriptie moet in verband staan met het betreffende wetenschapsgebied. (10 EC)

Artikel 4.2 Postpropedeutische practica Het postpropedeutische onderdeel, als genoemd in art. 4.1.1 onder nr. 9 omvat een practicum in de vorm van het schrijven van een scriptie. Paragraaf 5 Tentamens en examens van de opleiding Artikel 5.1 Cijfers voor tentamens Het oordeel over een tentamen is voldoende dan wel onvoldoende, in cijfers uitgedrukt: 5,6 of hoger, respectievelijk 5,4 of lager. Het cijfer 5½ wordt aan de faculteit niet gegeven.


Artikel 5.2. Tijdvakken en frequentie tentamens Tot het afleggen van de tentamens van de - in art. 4.1.1 onder de nrs. 2 t/m 6 genoemde onderdelen wordt in elk jaar tweemaal de gelegenheid gegeven. - in art. 4.1.1 onder de nrs. 7 en 8 genoemde onderdelen wordt in elk jaar tweemaal de gelegenheid gegeven, de tweede maal uitsluitend op verzoek van de student. Artikel 5.3. Vorm van de tentamens 1. De tentamens van de onderdelen, genoemd in art. 4.1.1 onder de nrs. 2 t/m 9 worden, behoudens het bepaalde in het tweede lid, schriftelijk afgelegd. Onder een schriftelijk tentamen wordt mede verstaan een tentamen dat door middel van het schrijven van één of meer opdrachten of het schrijven van een werkstuk, verslag of scriptie wordt afgelegd, alsmede een schriftelijk tentamen waarvan een mondelinge presentatie deel uit maakt. 2. Op verzoek van de student kan de examencommissie toestaan dat een tentamen op een andere wijze dan vorenbedoeld wordt afgelegd. 3. Aan studenten met een functiestoornis wordt de gelegenheid geboden de tentamens op een zoveel mogelijk aan hun individuele handicap aangepaste wijze af te leggen. De examencommissie wint zo nodig deskundig advies in alvorens te beslissen. Artikel 5.4 Mondelinge tentamens 1. Mondeling wordt niet meer dan één persoon tegelijk getentamineerd, tenzij de examencommissie anders heeft bepaald. 2. Het mondeling afnemen van een tentamen is openbaar, tenzij de examencommissie of de desbetreffende examinator in een bijzonder geval anders heeft bepaald, dan wel de student daartegen bezwaar heeft gemaakt. Artikel 5.5 Vaststelling en bekendmaking tentamenuitslag 1. De examinator stelt terstond na het afnemen van een mondeling tentamen de uitslag vast en reikt de student een desbetreffende schriftelijke verklaring uit. 2. De examinator stelt de uitslag van een schriftelijk tentamen vast binnen tien werkdagen na de dag waarop het is afgelegd, en verschaft de administratie van de faculteit de nodige gegevens ten behoeve van de uitreiking van het schriftelijk bewijsstuk omtrent de uitslag aan de student. 3. Voor een andere wijze dan mondeling of schriftelijk af te leggen tentamen bepaalt de examencommissie tevoren op welke wijze en binnen welke termijn de student een schriftelijke verklaring omtrent de uitslag zal ontvangen. 4. Op de schriftelijke verklaring omtrent de uitslag van een tentamen wordt de student gewezen op het inzagerecht, bedoeld in art. 5.7, eerste lid, alsmede op de beroepsmogelijkheid bij het college van beroep voor de examens. Artikel 5.6 Geldigheidsduur 1. De geldigheidsduur van behaalde onderdelen is onbeperkt. 2. In afwijking van het bepaalde in het eerste lid kan de examencommissie voor een onderdeel, waarvan het tentamen langer dan zes jaar geleden is behaald, een aanvullend dan wel vervangend tentamen opleggen, alvorens de student wordt toegelaten tot het afleggen van het desbetreffende examen.


Artikel 5.7 Inzagerecht 1. Gedurende tenminste vier weken na de bekendmaking van de uitslag van een schriftelijk tentamen krijgt de student op zijn verzoek inzage in zijn beoordeeld werk. Tevens wordt hem op zijn verzoek tegen kostprijs een kopie verschaft van dat werk. 2. Gedurende de in het eerste lid genoemde termijn kan elke belangstellende kennis nemen van vragen en opdrachten van het desbetreffende tentamen, alsmede zo mogelijk van de normen aan de hand waarvan de beoordeling heeft plaatsgevonden. Artikel 5.8 Vrijstelling De examencommissie kan de student op diens verzoek, gehoord de desbetreffende examinator, vrijstelling verlenen van een tentamen van een tentamen, indien de student: a. hetzij een qua inhoud en niveau overeenkomstig onderdeel van een universitaire of hogere beroepsopleiding heeft voltooid. b. hetzij aantoont door werk- c.q. beroepservaring over voldoende kennis en vaardigheden te beschikken met betrekking tot het desbetreffende onderdeel. Artikel 5.9 Examen 1. Een student die alle examenonderdelen van de opleiding met goed gevolg heeft afgelegd, dan wel alle onderdelen van het door de examencommissie goedgekeurde programma met goed gevolg heeft afgelegd, dient uiterlijk binnen vier weken na afloop hiervan het getuigschrift aan te vragen. De examendatum die door de examencommissie op het getuigschrift wordt vermeld is de datum waarop naar het oordeel van de examencommissie het laatste examenonderdeel met goed gevolg is afgelegd. 2. Indien de student het getuigschrift na de in het vorige lid bedoelde termijn aanvraagt, wordt op het getuigschrift als examendatum vermeld de datum waarop de examencommissie besluit dat de student geslaagd is, ook al ligt de datum waarop de examencommissie een dergelijk besluit neemt in een volgend studiejaar en dient de student voor dat studiejaar dan te zijn ingeschreven. 3. Alvorens de uitslag van het examen vast te stellen kan de examencommissie zelf een onderzoek instellen naar de kennis van de student met betrekking tot een of meer onderdelen of aspecten van de opleiding, indien en voorzover de uitslagen van de desbetreffende tentamens haar daartoe aanleiding geven. Artikel 5.10 Graad 1. Aan degene die het examen met goed gevolg heeft afgelegd, wordt de graad “Bachelor of Arts” verleend. 2. De verleende graad wordt op het getuigschrift van het examen aangetekend. Paragraaf 6 Toelating, vooropleiding Artikel 6.1 Toelating 1. Toelaatbaar tot de opleiding is degene die beschikt over het propedeutisch getuigschrift van een Nederlandse niet-wijsgerige universitaire opleiding in één van de wetenschapsgebieden die vermeld staan in de bijlage bij deze onderwijs- en examenregeling.


2. Toelaatbaar tot de opleiding is tevens degene die een studieprogramma heeft afgerond dat naar het oordeel van de toelatingscommissie als bedoeld in artikel 6.2 gelijkwaardig is aan een getuigschrift als bedoeld in het eerste lid. 3. Toelating als bedoeld in het eerste en tweede luid geeft recht op inschrijving Artikel 6.2 Toelatingscommissie De toelatingscommissie besluit, welke studenten worden toegelaten op basis van artikel 6.1, tweede lid. De toelatingscommissie bestaat uit drie leden gekozen door en uit de Examencommissie van de opleiding. De studieadviseur van de opleiding is adviserend lid van de commissie en fungeert tevens als ambtelijk secretaris. Artikel 6.3 Voorlopige toelating Op verzoek van de kandidaat die zich voorbereidt op het propedeutisch examen als genoemd in art. 3.1 kan de toelatingscommissie hem voorlopig toelaten tot de opleiding. Paragraaf 7 Studiebegeleiding Artikel 7.1 Studievoortgangsadministratie 1. Het faculteitsbestuur draagt zorg voor de registratie van de individuele studieresultaten van de studenten. 2. Het faculteitsbestuur verschaft elke student tenminste eenmaal per jaar een overzicht van de door hem behaalde studieresultaten. Artikel 7.2 Studiebegeleiding De faculteit draagt zorg voor de introductie en de studiebegeleiding van de studenten, die voor de opleiding zijn ingeschreven, mede ten behoeve van hun oriëntatie op mogelijke studiewegen in en buiten de opleiding. Artikel 7.3 Studieadvies eerste jaar Het eerstejaars studieadvies wordt gegeven door de faculteit die de propedeuse van het betreffende wetenschapsgebied verzorgt. Paragraaf 8 Overgangs- en slotbepalingen Artikel 8.1 Tentamens en examens ‘oude stijl' 1. Voor studenten die direct voorafgaand aan het tijdstip van invoering van deze regeling ononderbroken waren ingeschreven voor de opleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied, blijft de desbetreffende onderwijs- en examenregeling van kracht, onder de volgende voorwaarde: • tot 1 september 2008 wordt aan degenen die het examen hebben behaald, de gelegenheid geboden de tentamens - voorzover het wijsgerige vakken betreft die verzorgd worden door de Faculteit Wijsbegeerte - alsmede het examen van de opleiding af te leggen. 2. Het onderwijs dat voorbereidt op het in het eerste lid onder a. bedoelde examen wordt voor de laatste maal verzorgd in het studiejaar 2002-2003 of 2003-2004, afhankelijk van de faculteit die deze propedeuse verzorgt. 3. Het onderwijs dat voorbereidt op het in het eerste lid bedoelde examen wordt, voorzover het wijsgerige onderdelen betreft die door de Faculteit Wijsbegeerte worden verzorgd, voor de laatste maal verzorgd in het studiejaar 2007-2008.


4. In bijzondere gevallen kan de examencommissie aan andere studenten dan die bedoeld in het eerste lid, toestemming verlenen tentamens en examens af te leggen volgens de in het eerste lid bedoelde onderwijs- en examenregeling. Het bepaalde in het eerste lid sub a. en sub b. blijft daarbij onverminderd van kracht. Artikel 8.2 Overstap van ‘oude stijl’ naar ‘nieuwe stijl' Een student, als bedoeld in art. 8.1, kan onder de volgende voorwaarde deelnemen aan de opleiding krachtens deze onderwijs- en examenregeling: - Behaalde studieresultaten ‘oude stijl’ kunnen door de Examencommissie worden gewaardeerd als vrijstelling voor overeenkomstige onderdelen ‘nieuwe stijl'. Artikel 8.3 Wijzigingen 1. Wijzigingen van deze regeling worden door het faculteitsbestuur, gehoord de opleidingscommissie en na overleg met de faculteitsraad, bij afzonderlijk besluit vastgesteld. 2. Een wijziging van deze regeling heeft geen betrekking op het lopende studiejaar, tenzij de belangen van de studenten daardoor redelijkerwijs niet worden geschaad. 3. Een wijziging kan voorts niet ten nadele van de studenten van invloed zijn op enige andere beslissing, die krachtens deze regeling door de examencommissie is genomen ten aanzien van een student. Artikel 8.4 Bekendmaking 1. Het faculteitsbestuur draagt zorg voor een passende bekendmaking van deze regeling, van de regelen en richtlijnen die door de examencommissie zijn vastgesteld, alsmede van wijzigingen van deze stukken. 2. Elke belangstellende kan op het faculteitsbureau een exemplaar van de in het eerste lid bedoelde stukken verkrijgen. Artikel 8.5 Inwerkingtreding Deze regeling treedt in werking op 1 september 2002. Aldus vastgesteld door het faculteitsbestuur met instemming van de faculteitsraad op 17 april 2002, laatstelijk gewijzigd op 14 mei 2008.

10.2.2 Bijlage bij de OER van de bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied 101

10.2.2 Bijlage bij de OER van de bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied Bijlage bij de Onderwijs- en Examenregeling van de bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied Clusters: • N = Natuur- en cognitiewetenschappen in brede zin (Natuurkunde, Sterrenkunde, Scheikunde, Farmacie, Biologie, Geneeskunde, Psychologie, Kunstmatige Intelligentie) • S = Sociale wetenschappen in brede zin (Sociologie, Ruimtelijke wetenschappen, Economie, Bedrijfskunde, Rechtsgeleerdheid, Geneeskunde) • G = Geesteswetenschappen in brede zin (Psychologie, Literatuurwetenschap, Geschiedenis, Cultuurwetenschappen) • E = Ethiek, studenten uit alle wetenschapsgebieden kunnen, wanneer zij geïnteresseerd zijn in de ethiek van hun wetenschapsgebied, het E cluster doen. Inleidende vakken Wijsbegeerte

Vijf van de inleidende vakken, drie algemene en twee uit het betreffende wetenschapscluster. Algemeen 1 Kopstukken van de filosofie 1 (5 EC) 37 (p.135) 2 Kopstukken van de filosofie 2 (5 EC) 38 (p.136) 2 Redeneren en argumenteren (5 EC) 46 (p.144) Cluster N 1 Wetenschapsfilosofie 1 (5 EC) 55 (p.152) 1 Lichaam, brein, geest (5 EC) 39 (p.137) Cluster S 2 Filosofie van de sociale wetenschappen (5 EC) 21 (p.124) 2 Sociale en politieke filosofie 1 (5 EC) 47 (p.145) Cluster G 1 Cultuurfilosofie 1 (5 EC) 8 (p.113) 1 Ethnicity, culture and politics (5 EC) 16 (p.120) Cluster E 1 Goed en kwaad (5 EC) 28 (p.129) 2 Sociale en Politieke Filosofie 1 (5 EC) 47 (p.145) keuze uit één van de inleidende vakken van één van de andere clusters Inleidend keuzevak (5 EC)

Verdiepende vakken:

Twee verdiepende vakken van het betreffende cluster (keuze uit) Cluster N 2 Filosofie van de natuurwetenschappen (5 EC 2 Filosofie van de cognitiewetenschappen (5 EC) 2 Technologische cultuur (5 EC) 4 Argumentatieanalyse (5 EC) 2 Filosofie van de psychologie (5 EC) Cluster S 2 Technologische cultuur (5 EC) 2 Filosofie van de psychologie (5 EC) 3 Sociale en politieke filosofie 2 (5 EC)

19 (p.122) 17 (p.120) 52 (p.149) 3 (p.110) 20 (p.123) 52 (p.149) 20 (p.123) 48 (p.146)


2

Cultuurfilosofie 2 (alleen als keuze Cult. filosofie 1 bij inleidend keuzevak) Cluster G 2 Technologische cultuur 2 Cultuurfilosofie 2 3 Filosofie van de geesteswetenschappen Cluster E 3 Grenzen van de ethiek 2 Ethiek: Actuele Vragen 3 Sociale en Politieke filosofie 2

(5 EC)

9 (p.114)

(5 EC) (5 EC) (5 EC)

52 (p.149) 9 (p.114) 18 (p.121)

(5 EC)

29 (p.130) 14 (p.118) 48 (p.146)

(5 EC)

Specialisatievakken: Twee van de specialisatievakken uit het betreffende wetenschapscluster Cluster N 3 Consciousness and Action 3 Model, oneindigheid en paradox 3 Filosofie van WTS 4 Taalfilosofie 2 Aristoteles on science and reality Cluster S 4 Sociale Filosofie: taal en macht 3 Filosofie van WTS 3 Cultuurfilosofie 3 2 Political Philosophy: Global Justice Cluster G 3 Cultuurfilosofie 3 1 Plato’s Politeia 4 Sociale Filosofie: taal en macht 3 Theorieën van het zelfbewustzijn 3 Ethiek: Vrijheid en Verantwoordelijkheid Cluster E 4 Political Philosophy: Global Justice 2 The Good Life 3 Ethiek: Vrijheid en verantwoordelijkheid 1/2 Professionele ethiek

(5 EC) (5 EC) (5 EC) (5 EC) (5 EC)

7 (p.112) 41 (p.139) 23 (p.126) 51 (p.149) 4 (p.111)

(5 EC) (5 EC) (5 EC) (5 EC)

49 (p.147) 23 (p.126) 10 (p.115) 44 (p.142)

(5 EC) (5 EC) (5 EC) (5 EC) (5 EC)

10 (p.115) 43 (p.140) 49 (p.147) 54 (p.151) 15 (p.119)

(5 EC) (5 EC) (5 EC) (5 EC)

44 (p.142) 53 (p.150) 15 (p.119) 45 (p.143)

11 Regels en richtlijnen 103

11 Regels en Richtlijnen van de Examencommissie van de Faculteit Wijsbegeerte

11 Regels en richtlijnen Regels en Richtlijnen zoals bedoeld in artikel 7.12 vierde lid van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek voor de opleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte aan de Rijksuniversiteit Groningen De examencommissie voor de opleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte, gelet op: artikel 7.12, lid 4 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek; BESLUIT: de volgende regels en richtlijnen voor de opleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte vast te stellen: Artikel 1 - Begripsomschrijvingen In deze regels en richtlijnen wordt verstaan onder: 1. OERen: de onderwijs- en examenregelingen voor de opleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte; 2. examinandus: degene die zich onderwerpt aan een tentamen of examen; 3. tentamen: de beoordeling van de kennis en/of vaardigheid van de examinandus m.b.t. een bepaald onderdeel van de opleiding; 4. student: degene die is ingeschreven voor de opleiding. Artikel 2 - Dagelijkse gang van zaken examencommissie Tot de dagelijkse gang van zaken van de examencommissie worden onder meer gerekend: a. beslissingen omtrent de goedkeuring van onderwijseenheden, zoals bedoeld in artikel 7.3c. WHW; b. beslissingen omtrent regelingen die in afwijking van de geldende bepalingen op verzoek van de student kunnen worden getroffen; c. beslissingen omtrent vrijstellingen; d. voorbereiding van de vaststelling van de uitslag van examens; e. het treffen van maatregelen bij inbreuk op de orde tijdens een tentamen, bedoeld in artikel 9 en bij fraude, bedoeld in artikel 10. Artikel 3 - Aanmelding 1. Deelneming aan een cursus en aan het tentamen van een cursus vindt niet plaats dan na deugdelijke en tijdige aanmelding. 2. Als tijdige aanmelding geldt een aanmelding op het internet via het universitaire systeem ‘ProgressWWW’, tenminste één dag voor het tijdstip waarop de betreffende cursus aanvangt. De examencommissie kan in bijzondere gevallen toestaan dat een latere aanmelding niettemin als tijdig wordt aangemerkt. Artikel 4 - Het afnemen van tentamens 1. De docenten die de onderdelen van de opleidingen verzorgen, zijn als examinatoren tevens belast met het afnemen van de tentamens. Zo nodig wijst de examencommissie voor het afnemen van een tentamen één of meer examinatoren aan.

104 Hoofdstuk 11 Regels en Richtlijnen

2. Elk tentamen omvat het door de examinator te verrichten onderzoek naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de student alsmede de beoordeling van de uitkomsten van dat onderzoek. 3. ln geval één en hetzelfde tentamen al dan niet tezelfder tijd door meer dan één examinator wordt afgenomen en de uitkomst daarvan wordt beoordeeld, ziet de examencommissie erop toe, dat die examinatoren beoordelen aan de hand van dezelfde normen. Zo nodig wijst de examencommissie een voor het tentamineren eerstverantwoordelijke examinator aan. 4. De examinator stelt vast of is voldaan aan de voorwaarden voor toelating tot het tentamen. Artikel 5 - Regeling inzake het schrijven van papers 1. Eerste jaar • In het eerste jaar van de bacheloropleiding Wijsbegeerte worden - behalve bij Algemene Vaardigheden - in principe geen papers geschreven ter afsluiting van een vak. • Alle afrondingen bestaan uit schriftelijke tentamens. Onder schriftelijke tentamens worden mede verstaan take home tentamens met schriftelijke vragen. • Een docent kan tussentijdse niet vrijblijvende opdrachten verstrekken. 2. Tweede en derde jaar • In het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding Wijsbegeerte kunnen wel papers gevraagd worden ter afsluiting. • De docent verstrekt aan het begin van of tijdens de cursus een lijst met onderwerpen voor papers, waaruit studenten kunnen kiezen. De docent kan bij elk onderwerp ook literatuur vermelden en richtlijnen voor het schrijven van de paper. De docent verstrekt tevens een tijdschema voor het kiezen van het onderwerp en het schrijven van de paper. • De omvang moet liggen tussen de 2000-3000 woorden in het tweede jaar en tussen de 4000-5000 woorden in het derde jaar. • De deadline voor het inleveren is uiterlijk de laatste dag van de cursusperiode. De deadline is hard. Bij overschrijding mag de docent de paper niet meer accepteren. • Voor het schrijven van een paper moeten twee à drie weken worden bestemd. Die weken zijn dus collegevrij. Ze kunnen wel gebruikt worden om eerste versies van papers (gezamenlijk) te bespreken. Om voldoende contacturen te behouden kan de docent tijdens de collegeperiode niet één, maar twee keer per week college geven, of colleges van drie uur geven. • Een docent kan tussentijdse niet vrijblijvende opdrachten verstrekken, ook als alternatief voor een afsluitende paper. • Heeft een student een paper niet op tijd ingeleverd, of er het cijfer 4 of lager voor behaald, dan kan hij of zij meedoen aan een herkansing. De docent laat dan weten wat de nieuwe vraagstelling of het nieuwe onderwerp is van de paper. Studenten krijgen vervolgens drie weken de tijd om de paper in te leveren. Ook hier geldt een harde deadline. Voor alle duidelijkheid: omdat de docent een nieuwe opdracht verstrekt, kan de student dus niet een eerder in het jaar niet afgemaakte en niet ingeleverde paper alsnog afmaken en inleveren. Studenten die in eerste instantie een onvoldoende hebben behaald hoger dan het cijfer 4, mogen wél een verbeterde versie van hun paper binnen drie weken inleveren, danwel meedoen aan de herkansing met een nieuwe opdracht.


Enige afwijking van deze regeling is uitsluitend mogelijk na verkregen toestemming van de examencommissie. 3. De student geeft door het inleveren van niet-gesurveilleerd schriftelijk werk toestemming tot het uitvoeren van controle op eventuele fraude, bijv.met elektronische middelen. 4. Artikel 6 - Aantal personen bij mondeling tentamen Met de instemming van de te examineren personen kan een examinator besluiten, dat een bepaald tentamen door hen tezamen mondeling zal worden afgelegd. •

Artikel 7 - Tijdstippen 1. Schriftelijke tentamens worden afgenomen op tijdstippen die tenminste één maand voor de aanvang van het betreffende cursusjaar door de examencommissie zijn vastgesteld, gehoord de desbetreffende examinatoren en met inachtneming van het bepaalde in de OERen. 2. Bij de vaststelling van de tijdstippen, bedoeld in het eerste lid, wordt zoveel mogelijk voorkomen dat tentamens gelijktijdig worden afgenomen. 3. Wijziging van een in het eerste lid bedoeld tijdstip vindt uitsluitend plaats in geval van overmacht, bijvoorbeeld wegens het niet beschikbaar zijn van de benodigde tentamenruimte. 4. Mondelinge tentamens worden op een door de betreffende examinator danwel examinatoren na overleg met de examinandus te bepalen tijdstip afgenomen in een gebouw van de faculteit. Artikel 8 - Vrijstellingsverzoek 1. Een verzoek om vrijstelling van het afleggen van een tentamen van een bepaald onderdeelwordt schriftelijk met redenen omkleed ingediend bij de examencommissie. 2. De examencommissie kan de betreffende examinatoren horen, alvorens te beslissen op het verzoek. 3. Een besluit tot het geheel of gedeeltelijk niet verlenen van de vrijstelling wordt door de examencommissie niet genomen dan nadat de verzoeker in de gelegenheid is gesteld te worden gehoord. 4. De examencommissie beslist binnen een maand na ontvangst van het verzoek. De verzoeker wordt onverwijld in kennis gesteld van de beslissing. Artikel 9 - De orde tijdens een schriftelijk zaaltentamen 1. De examencommissie draagt er zorg voor, dat ten behoeve van de schriftelijke examinering surveillanten worden aangewezen, die erop toezien dat het tentamen in goede orde verloopt. De examencommissie kan deze zorg opdragen aan de betreffende examinator. 2. De examinandus is verplicht zich op verzoek van of vanwege de examencommissie te legitimeren door middel van zijn collegekaart. 3. De examinandus is verplicht de aanwijzingen van de examencommissie c.q. de examinator, die voor de aanvang van het examen of tentamen zijn gepubliceerd, alsmede aanwijzingen die tijdens het examen of tentamen en onmiddellijk na afloop daarvan worden gegeven, op te volgen. 4. Volgt de examinandus een of meer aanwijzingen als bedoeld in het derde lid niet op, dan kan hij door de examencommissie c.q. de examinator worden uitgesloten van de verdere deelname aan het betreffende tentamen. De uitsluiting heeft tot gevolg dat


geen uitslag wordt vastgesteld van dat tentamen. De examinandus kan tegen een besluit tot uitsluiting in beroep gaan bij de examencommissie. 5. De duur van elk tentamen is zodanig dat de examinandus redelijkerwijs voldoende tijd heeft om de vragen te beantwoorden. Artikel 10 - Fraude 1. Onder fraude wordt verstaan het handelen of nalaten van een examinandus dat erop is gericht het vormen van een juist oordeel omtrent zijn kennis, inzicht en vaardigheden geheel of gedeeltelijk onmogelijk te maken. Spieken en plagiaat zijn voorbeelden van fraude. 2. De student geeft door het inleveren van niet-gesurveilleerd schriftelijk werk toestemming tot het uitvoeren van controle op eventuele fraude, bijv. met elektronische middelen. 3. In geval van fraude kan de examencommissie de examinandus uitsluiten van verdere deelname aan sommige of alle tentamens of examens voor een periode van ten hoogste één jaar. 4. De beslissing inzake uitsluiting wordt genomen naar aanleiding van het schriftelijk verslag van de examinator dan wel de surveillant van de door hem geconstateerde of vermoede fraude. 5. In spoedeisende gevallen kan de examencomissie een voorlopige beslissing tot uitsluiting nemen op grond van een mondeling verslag van de examinator of surveillant. Deze draagt zorg dat dit verslag zo spoedig mogelijk op schrift wordt gesteld en in afschrift aan de examinandus wordt verstrekt. 6. De examinandus kan aan de examencommissie verzoeken de uitsluiting ongedaan te maken. Bij dit verzoek voegt hij een afschrift van het verslag, bedoeld in het vierde lid, en desgewenst zijn schriftelijk commentaar daarop. 7. Voordat de examencommissie een beslissing neemt op een verzoek, als bedoeld in het vijfde lid, stelt zij de examinandus in de gelegenheid te worden gehoord. 8. Een uitsluiting heeft tot gevolg, dat geen uitslag wordt vastgesteld voor de in het tweede lid bedoelde tentamens. Artikel 11 - Vragen en opgaven 1. De vragen en opgaven van het tentamen hebben uitsluitend betrekking op de tevoren bekend gemaakte bronnen. Deze bronnen worden voor de aanvang van het onderwijs dat op het tentamen voorbereidt in hoofdzaak bekend gemaakt. Uiterlijk een maand voor het afnemen van het tentamen wordt de precieze omvang van de stof definitief bekendgemaakt. 2. De vragen en opgaven van het tentamen zijn zo evenwichtig mogelijk gespreid over de tentamenstof. 3. Het tentamen representeert de onderwijsdoelen naar inhoud en vorm. 4. De vragen en opgaven van een tentamen zijn duidelijk en ondubbelzinnig, en bevatten voldoende aanwijzingen voor de vereiste detaillering van de antwoorden. 5. Geruime tijd voor het afnemen van een tentamen maakt de examencommissie c.q. de examinator bekend op welke manier het tentamen wordt afgenomen. Artikel 12 - Beoordeling 1. Voor elk onderdeel, met uitzondering van vrijstellingen en onderwijsleeractiviteiten in de vorm van een studentassistentschap, wordt aan de Faculteit Wijsbegeerte een cijfer gegeven. Het cijfer 5,5 wordt aan de faculteit niet gegeven. Een voldoende cijfer is een 5,6 of hoger.Voor een vrijstelling en voor en een studentassistentschap


2.

3. 4. 5.

met onderwijsleeractiviteiten wordt de kwalificatie ‘voldoende’ of ‘onvoldoende’ toegekend. Een kandidaat is geslaagd voor het propedeutisch examen a. indien alle tentamens met voldoende resultaat zijn afgelegd; of b. indien één tentamen met een 5 is beoordeeld en alle andere met een voldoende cijfer, waarvan tenminste twee met het cijfer 7 dan wel één met het cijfer 8. Een kandidaat is geslaagd voor het doctoraal/bachelor/master examen indien de propedeuse is behaald en alle postpropedeutische tentamens van de opleiding met voldoende resultaat zijn afgelegd. De wijze van beoordeling is zodanig dat de examinandus kan nagaan hoe de uitslag van zijn tentamen tot stand is gekomen. De examencommissie zal tijdig bekendmaken in welke gevallen zij zelf een onderzoek zal instellen als bedoeld in de volgende artikelen van de OERen: • bachelor Wijsbegeerte: artikel 5.9.2 • master Wijsbegeerte: artikel 3.9.2 • bachelor Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied: artikel 5.9.2 • master Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied: artikel 3.9.2 • master Philosophy: Knowledge and Knowledge Development: artikel 3.9.2 • master Filosofie en educatie: artikel 3.9.2

Artikel 13 - Nabespreking en inzage 1. Zo spoedig mogelijk na de bekendmaking van de uitslag van een mondeling tentamen vindt op verzoek van de student dan wel op initiatief van de examinator een nabespreking plaats tussen de examinator en de geëxamineerde. Alsdan wordt de gegeven uitslag toegelicht. 2. Gedurende een termijn van zes weken, die aanvangt op de dag na de bekendmaking van de uitslag van een anders dan mondeling afgelegd tentamen kan de geexamineerde aan de betreffende examinator om inzage in zijn beoordeeld werk verzoeken. De inzage vindt plaats op een door de examinator te bepalen plaats en tijdstip. 3. Indien door of vanwege de examencommissie een collectieve nabespreking wordt georganiseerd, kan de geëxamineerde een verzoek als bedoeld in het vorige lid pas indienen wanneer hij bij de collectieve nabespreking aanwezig is geweest en zijn verzoek motiveert, of indien hij door overmacht verhinderd is geweest bij de collectieve nabespreking aanwezig te zijn. 4. De examencommissie c.q. examinator kan afwijkingen toestaan van het bepaalde in het tweede en het derde lid. Artikel 14 - Herkansingen 1. Voor de onderdelen van de propedeuse en het tweede jaar van de bachelor Wijsbegeerte en voor de avondcursussen wordt een herkansing geboden in de tentamentijd van de collegeperiode die volgt op de periode waarin de cursus werd gegeven. Voor de onderdelen die plaats vinden in de laatste periode van het studiejaar wordt een passende herkansingsdatum gezocht. 2. Voor tweede- en derdejaars onderdelen die afgesloten worden met een paper geldt de regeling die opgenomen is in artikel 5. 3. Er zijn geen georganiseerde herkansingen voor derde- (bachelor) en vierde- en vijfdejaars (master) onderdelen. Deze vinden altijd plaats na individueel overleg tussen student en docent.


Artikel 15 - Vaststelling uitslag examen Nadat alle onderdelen van het examen zijn afgenomen, wordt de uitslag van het examen met inachtneming van het bepaalde in artikel 12 vastgesteld door de examencommissie. Artikel 16 - Cum laude 1. Aan de uitslag van een bachelorexamen kan het predikaat "cum laude" worden verbonden, indien voor alle onderdelen tenminste het cijfer 5,6 is behaald en het gewogen gemiddelde tenminste 8,5 is. 2. Aan de uitslag van een masterexamen kan het predikaat "cum laude" worden verbonden, indien voor alle onderdelen tenminste het cijfer 5,6 is behaald en het gewogen gemiddelde tenminste 8,5 is en voor de scriptie minstens een 8,5 is toegekend.. 3. Het judicium “cum laude” wordt op de bul aangetekend. Artikel 17 – Getuigschrift en diploma-supplement 1. De propedeuse- en bachelorgetuigschriften worden twee keer per jaar uitgereikt, in september en in februari. De data staan vermeld in de studiegids. 2. Het getuigschrift van een masteropleiding wordt uitgereikt op een in overleg tussen student, scriptiebegeleiders en onderwijsadministratie vast te stellen tijdstip. 3. Bij de uitreiking van het getuigschrift van een masteropleiding wordt tevens een diploma-supplement uitgereikt dat onder meer een engelse vertaling van het getuigschrift en een cijferlijst bevat. Artikel 18 – Beroepsrecht Tegen beslissingen van de examencommissie of van examinatoren staat beroep open bij het College van beroep voor de examens als bedoeld in artikel 7.60 WHW. Artikel 19 - Wijziging regels en richtlijnen Geen wijzigingen vinden plaats, die van toepassing zijn op het lopende studiejaar, tenzij de belangen van studenten hierdoor redelijkerwijs niet worden geschaad. Artikel 20 - Inwerkingtreding Deze regels en richtlijnen treden in werking op 1 september 2006. Aldus vastgesteld door de Examencommissie voor de opleidingen van de Faculteit Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen op 8 mei 2006.

Studieonderdelen 2009 - 2010 109

12 Studieonderdelen Studieonderdelen 2009 - 2010 1. 20TH CENTURY PHILOSOPHY OF LOGIC AND LANGUAGE FI093MG code By the end of the course students will have a close familiarity objectives with some key texts of 20th century philosophy of logic and language, such as Tarski’s “On the concept of logical consequence” and Kripke’s Naming and Necessity and Wittgenstein on Rules and Private Language. They should be able to write confidently about the presuppositions, contents and main implications of these texts. Topics include: the modal nature of the relation of logical concontents sequence; the notion of logical form; the notions of personal and impersonal reference; descriptivist and anti-descriptivist theories of the reference of proper names and natural kind terms; skepticism and non-factualism about the notion of personal reference. Mario Gomez-Torrente lecturer Ba Philosophy programme bachelor phase semester I a period 5 EC credits · Arif Ahmed, Saul Kripke,2007, New York: Continuum, literature $32.95 (ISBN: 826492622) · Reader 20th century philosophy of logic and language English language lecture format prerequisites Some knowledge of elemetary logic is desirable but not strictly required 2. ALGEMENE VAARDIGHEDEN FI021AV vakcode Na afloop van de cursus dient de student in staat te zijn een doel kort filosofisch essay te schrijven en een korte filosofische voordracht te houden volgens richtlijnen die betrekking hebben op de vraagstelling, opbouw, paragraafindeling, publieksgerichtheid, leesgemak, schrijfstijl, spelling, brongebruik, begrijpelijkheid en afwerking. In het hoorcollege nemen we de opbouw van een filosofisch inhoud essay door en bespreken we hoe een wijsgerig onderzoek opgezet kan worden. Vragen die aan de orde komen zijn: hoe baken je de vraagstelling af?; hoe richt je je op een publiek?; hoe formuleer je correct en aantrekkelijk?; wat vormt een effectieve schrijfstrategie?; hoe maak je gebruik van bronnen? Een theaterdocent zal een training ‘Lichaamstaal en Stemexpressie’

110 Hoofdstuk 12 Studieonderdelen

coördinator docenten programma fase periode studielast literatuur

taal vorm toets entree

verzorgen. Technieken om een filosofisch werkstuk te schrijven en te becommentariëren, en om een aantrekkelijke voordracht te presenteren gaan we uitgebreid oefenen in kleine werkgroepen. Dr. J.A. van Laar Dr. J.A. van Laar, e.a. Ba Wijsbegeerte propedeuse semester II a 5 EC · Leesbundel: Richtlijnen voor het schrijven van een filosofisch werkstuk. Groningen: Faculteit der Wijsbegeerte, ca. € 3,00 · J. Geertsema, Syllabus Presenteren: Drie talen tegelijk spreken. Te verkrijgen: Fac. Wijsbegeerte, Oude Boteringestraat 52, van 9-12.15 uur, ca. € 3,00 Nederlands hoorcollege, werkcollege, workshop essay, referaat/presentatie, schriftelijke opdracht(en) geen

3. ARGUMENTATIEANALYSE FI082ARG vakcode Studenten dienen in staat te zijn complexe theoretische argudoel mentaties uit wijsbegeerte, wetenschap en politiek te analyseren volgens de methode van Fisher. Studenten dienen in staat te zijn verschillende varianten van het welwillendheidsbeginsel op hun merites te beoordelen. Studenten dienen in staat te zijn de dialectische en kentheoretische benaderingen van argumentatie te karakteriseren en met name de consequenties van deze benaderingen te schetsen voor de analyse en beoordeling van cirkelredeneringen. Het eerste doel van de cursus is het verkrijgen van vaardigheid inhoud in het analyseren van de opbouw van betogende teksten. De theorie die in de propedeuse of in de cursus Redeneren & Argumenteren behandeld is wordt uitgebreid en uitgediept. De oefeningen en voorbeelden hebben betrekking op complexe theoretische argumentaties uit wijsbegeerte, wetenschap en politiek. Het tweede doel is te reflecteren op de verschillende benaderingswijzen van argumentatie. Daartoe gaan we met name na hoe circulaire argumentaties besproken en beoordeeld worden binnen kentheoretische en dialectische argumentatietheorieën. Dr. J.A. van Laar coördinator Dr. J.A. van Laar docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied bachelor fase semester II b periode 5 EC studielast


literatuur

taal vorm toets

A. Fisher, The logic of real arguments. Second edition, 2004, Cambridge, Cambridge University Press. · Tekstbundel ‘argumentatieanalyse’, te verkrijgen: Oude Boteringestraat 52, van 9-12.15 uur, ca. € 5,00 Nederlands hoorcollege, werkcollege schriftelijk tentamen

·

4. ARISTOTELES OVER WETENSCHAP EN WERKELIJKHEID: EEN INLEIDING OP ZIJN THEORETISCHE FILOSOFIE FI093PH vakcode Inzicht in de belangrijkste thema’s van Aristoteles’ wetendoel schapstheorie alsmede van zijn metafysica en de dwarsverbanden daartussen; vaardigheid in het analyseren van zeer gecomprimeerde teksten. Aristoteles is bekend vanwege zijn quasi-axiomatische weteninhoud schapsopvatting en vanwege zijn metafysica, waarin ‘gewone’ objecten, van stenen en huizen tot levende wezens en planeten, de basisentiteiten in de werkelijkheid zijn. Gewoonlijk worden deze twee onderwerpen los van elkaar bestudeerd. In deze cursus zullen we echter voornamelijk aandacht schenken aan de dwarsverbanden tussen Aristoteles’ begrip van wetenschappelijke verklaring en zijn idee over wat er is. Na een korte inleiding over de ingrediënten en doeleinden van een aristotelische wetenschap zullen we de gevolgen van deze wetenschapsopvatting onderzoeken voor Aristoteles’ ontologie. Kwesties die aan de orde zullen komen, zijn o.a.: Wat beoogt men in een wetenschap te verklaren en wat niet? Wat is Aristoteles’ begrip van een wetenschappelijk bewijs? Wat kennen we wanneer we een wetenschappelijke verklaring kennen? Waarom en hoe worden wetenschappen van elkaar gescheiden? Welke ontologie is vereist voor de wiskunde, de fysica en de biologie? Waarom kunnen er geen onafhankelijke universele entiteiten zoals Platoonse Vormen bestaan? Wat houdt Aristoteles’ teleologie (verklaring met beroep op doeleinden) in? Dr. P.S. Hasper docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied bachelor fase semester I b periode 5 EC studielast · Further literature to be announced literatuur · T. Irwin & G. Fine (transl.), Aristotle: Selections, Hackett; Indianapolis, 1995, ISBN / 0915145677, $ 22.95 · (ISBN: 9780915145676) Engels taal hoorcollege vorm Tijdens het hoorcollege worden primaire teksten gelezen en besproken. schriftelijk tentamen, werkstuk toets


opm

De cursus staat ingeroosterd voor drie uren, maar die zullen lang niet altijd nodig zijn.

5. BACHELORSCRIPTIE 10 EC FI073S10 vakcode Bachelorscriptie 10EC inhoud Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied bachelor fase semester II periode 10 EC studielast Nederlands taal 6. BIBLIOTHEEKINSTRUCTIE FIBIBL vakcode Voor eerstejaaarsstudenten wordt een bibliotheekinstructie geinhoud organiseerd. In het studiejaar 2009-2010 vormt de bibliotheekinstructie een verplicht onderdeel van het vak Inleiding in de Filosofie. De instructie bestaat uit twee onderdelen: 1) een deel in de Faculteitsbibliotheek aan de Oude Boteringestraat op woensdag 2 september - inschrijving volgt tijdens het eerste college van het vak ‘Inleiding in de Filosofie’ en 2) een deel in de Universiteitsbibliotheek op woensdag 9 september - ook hiervoor kan men zich tijdens het eerste college van het vak ‘Inleiding in de Filosofie’ inschrijven. Ba Wijsbegeerte programma bachelor fase semester I a periode EC studielast Nederlands taal 7. CONSCIOUSNESS AND ACTION FI083FK vakcode - Students have knowledge about the topics dealt with in the doel course and are capable to use this knowledge in speech and in writing. - Students are able to give their informed opinion on the topics dealt with in the course in speech and in writing - Students are able to read and understand, on their own, other texts that relate to these topics. Consciousness and action are two central issues within current inhoud philosophy of mind and cognition. In this course, the topics of consciousness and action will be dealt with in depth on the basis of original papers on philosophy of mind, cognition, action and embodied cognition. The aim will be to investigate and evaluate the different currently investigated options for reconciling consciousness and action with the empirical sciences. Dr. F.A. Keijzer docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied, BSc Kunstmatige Intelligentie, MSc Artificial In-


taal vorm

telligence, MSc Human-Machine Communication bachelor semester II a 5 EC · A reader will be available at the Department of Philosophy, Oude Boteringestraat 52, from 9 until 12.15 a.m. Engels hoorcollege, werkcollege

toets

schriftelijke opdracht(en)

entree

It will be assumed that participants have a basic knowledge of philosophy of mind and cognition, for example, by having completed “Lichaam, brein, geest.” This is a third year Bachelor course. However, it will also be possible to attend the course on a Master’s level for the programmes mentioned. These Master students are required to study an additional text pertaining to the subject of one of the lectures and make an additional assignment. The lecturer will suggest suitable extra texts for these students when asked. These texts will be available on the internet or in the library. Most magazines are accessible electronically through the RuG library.

fase periode studielast literatuur

opm

8. CULTUURFILOSOFIE 1 FI081CUF vakcode In dit inleidende college cultuurfilosofie wordt een systematisch doel overzicht geboden van de belangrijkste aspecten, thema’s en begrippen van de cultuurfilosofie, in nauwe relatie met de diverse cultuurwetenschappen. De cultuurfilosofie concentreert zich op de manier waarop meninhoud sen individueel en collectief betekenis geven aan hun leefwereld en op de middelen (media) die hen daarbij behulpzaam zijn. Daarbij handelt het, naast een algemene inleiding op het begrip ‘cultuur’ zelf, om thema’s als (culturele) identiteit, culturele verschillen en tegenstellingen, lokale, nationale en mondiale cultuur, de rol van (nieuwe) media en technologieën, culturele repertoires, rituelen en praktijken, en om culturele macht en dominantie. Meer in het bijzonder wordt ingegaan op: 1) de opkomst van het cultuurbegrip; 2) de geschiedenis van de cultuurof geesteswetenschappen; 3) massa- en elitecultuur of ‘hoge’ en ‘lage’ cultuur; 4) technologische cultuur; 5) culturele globalisering. Prof. dr. R.W. Boomkens docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied, Minor Cultuurfilosofie propedeuse fase semester I a periode 5 EC studielast · Martin van Hees, Else de Jonge & Lodi Nauta (red.), Kernliteratuur


taal vorm toets

thema’s van de filosofie, Boom, Amsterdam. Daaruit: H.3 (61-88) en H.8 (187-212). · Michiel Leezenberg & Gerard de Vries, Wetenschapsfilosofie voor geesteswetenschappen, Amsterdam University Press, Amsterdam 2001. Daaruit: H. 6 t/m 10 (133-236). · Reader met primaire teksten uit de geschiedenis en actualiteit van de cultuurfilosofie Nederlands hoorcollege, werkcollege schriftelijk tentamen

9. CULTUURFILOSOFIE 2: MODERNITEIT EN POSTMODERNITEIT FI072CUF vakcode Inzicht in de fundamentele filosofische controverse tussen Verdoel lichting en Romantiek, tussen modernisme en postmodernisme, die bepalend was voor de Westerse wijsbegeerte en voor de westerse cultuur in het algemeen, uitmondend in het hedendaagse globaliseringsdebat. Verdiepend college dat ingaat op de belangrijkste kenmerken inhoud van moderniteit en Verlichting (rationaliteit, vrijheid, gelijkheid, vooruitgang, emancipatie) en op de wijze waarop deze door het psotmodernisme en in recente debatten over globalisering van de cultuur zijn geproblematiseerd en opnieuw geagendeerd. De meest opvallende en spraakmakende stroming in de cultuurfilosofie van de laatste vijfentwintig jaar was zonder twijfel het postmodernisme. Onder die vlag werden vrijwel alle grote filosofische thema’s en de daaraan verbonden pretenties, die sinds de Verlichting opgeld deden, zwaar geproblematiseerd. Er zou een einde zijn gekomen aan de ‘Grote Verhalen’ van de moderne, Westerse filosofie: Wetenschap en Waarheid, Emancipatie en Bevrijding, en nog meer hoekstenen van het moderne filosofische wereldbeeld en van de Westerse cultuur leken ten prooi te vallen aan een onverbloemd scepticisme en cultuurrelativisme. In het college reconstrueren we de aanvallen van enkele filosofische postmodernisten op het ‘moderne denken’, waarna we tot een voorlopige evaluatie trachten te komen. Is de strijd tussen modernisten en postmodernisten de zoveelste versie van de strijd tussen rationalisten en romantici, of is er meer aan de hand? Na aandacht voor de historische wortels van het debat (filosofen als Kant, Nietzsche, Adorno, e.a.) staan de cultuurfilosofische opvattingen van o.a. Habermas, Foucault en Rorty centraal. Het college mondt uit in het actuele debat over globalisering, waar de cultuur van de Verlichting voor de zoveelste maal op de agenda wordt geplaatst. Prof. dr. R.W. Boomkens docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied, Minor Cultuurfilosofie bachelor fase semester I b periode 5 EC studielast


literatuur

taal vorm toets

Peter Sloterdijk, Regels voor het mensenpark. Boom, Amsterdam 2000, of een latere editie. · Reader Nederlands groepsdiscussie, hoorcollege deeltentamen(s), huiswerktentamen

·

10. CULTUURFILOSOFIE 3: MEDIA EN IDENTITEIT. MODERNE CULTUUR ALS FILOSOFISCH PROBLEEM FI063CUF vakcode · Inzicht in enkele belangrijke filosofische en cultuurwetendoel schappelijke theorieën over de betekenis en de plaats van cultuur in moderne samenlevingsvormen en de rol die (massa)media daarbij spelen; · Actieve verwerking van dit inzicht in het schrijven van een essay over een cultuurfilosofisch thema. Onze ervaring als leden van een complexe samenleving wordt inhoud in hoge mate bepaald of gestuurd door uiteenlopende media. Daaronder vallen natuurlijk allereerst de moderne communicatie- en informatiemedia, zoals radio, televisie, film, pers, video, internet en e-mail, maar in bredere zin maken die media deel uit van een ‘openbare sfeer’, waarin uiteenlopende instituties, van universiteiten tot cafés, van theaters tot voetbalstadions, en van poppodia tot bibliotheken, een cruciale rol spelen. Wie en wat wij zijn, en zeker wat wij daar zelf over denken, wordt in sterke mate bepaald door de werking van dergelijke media en instituties. Dit college besteedt aandacht aan de wijze waarop zulke media werken, aan de macht die zij vertegenwoordigen, aan de theorievorming over die media in diverse wetenschappen en in de filosofie, en aan de vraag welke rol wij zelf als sociale actoren en deelnemers aan de cultuur ten opzichte van en in dergelijke media kunnen spelen. Prof. dr. R.W. Boomkens coördinator Prof. dr. R.W. Boomkens, e.a. docenten Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied bachelor fase semester II a periode 5 EC studielast · Jos de Mul, Cyberspace Odyssee, Kampen 2003 , ca. literatuur € 25,00 · Walter Benjamin, Het kunstwerk, SUN Nijmegen, 2008 , ca. € 20,00 · Reader met teksten van o.a. Benjamin, Adorno, McLuhan, Williams, Baudrillard, Jameson, Vattimo, ca. € 15,00 Nederlands taal hoorcollege, werkcollege vorm essay toets Kennis van de stof van het tweedejaarscollege Cultuurfilosofie entree wordt bekend verondersteld.


11. DE RATIONALISERING VAN HET WERELDBEELD IN DE FILOSOFIE VAN DE 17E EEUW FI02117E vakcode Leren lezen van teksten uit de vroegmoderne tijd (deels in verdoel taling)tegen hun wetenschapshistorische achtergrond. Nadat in de middeleeuwse en renaissancistische wijsbegeerte inhoud deels al een rationalisering van het gods- en het mensbeeld heeft plaatsgevonden voltrok zich in de 17e eeuw de rationalisering van het wereldbeeld. Dit betekent dat opnieuw de relatie van God, mens en wereld moest worden bepaald. Een belangrijke katalysator voor deze ontwikkelingen was de nieuwe kosmologie en fysica sinds Copernicus en Galilei, die in de late 17e eeuw uitmondden in de omvattende theorie van Newton. Deze ontwikkelingen hebben in eerste instantie een zekere filosofische crisis tot gevolg gehad welke zich vooral op kentheoretisch en methodologisch gebied voordeed. Twijfels aan de betrouw¬baarheid van onze zintuigelijke waarnemingen leiden ertoe de zekerheid van wiskundige redeneringen als maatstaf ook voor de filosofische theorievorming te verklaren (mathesis universalis). In dit college worden vijf vooraanstaande europese filosofen uit de 17e eeuw op basis van originele teksten behandeld: Descartes, Hobbes, Spinoza, Locke en Leibniz. Ieder van hun probeerde op zijn manier op de nieuwe probleemstellingen in te spelen en aan de uitwerking van een modern wereldbeeld bij te dragen. Door de keuze van deze auteurs komt een breed spektrum van thema’s aan de orde (wetenschaps-theoretische, methodologische, kentheoretische, metafysische en godsdienstfilosofie vraag¬stukken), en wordt ook de historische context duidelijk door de discussies die deze vijf filosofen (direct of indirect) met elkaar voeren. Prof. dr. D.H.K. Pätzold docent Ba Wijsbegeerte programma propedeuse fase semester I b periode 4 EC studielast · Spinoza, Ethica , vert. en ingel. door H. Krop. Uitgeverij literatuur Bakker, Amsterdam 2004 (dit boek wordt ook in het 2e jaarscollege over Spinoza gebruikt; de delen III-V, pp. 57127) (ISBN: 90 351 26432), € 25,00 · Reader met capita selecta uit originele teksten van Descartes, Hobbes, Locke, Leibniz, en secundaire literatuur over de vroegmoderne kosmologie Nederlands taal hoorcollege, werkcollege vorm aan de werkgroepen is deelname verplicht referaat/presentatie, schriftelijk tentamen, schriftelijke optoets dracht(en) geen entree


12. DE SOFISTEN. POSTMODERNISME IN DE OUDHEID FI072OUD vakcode Leren lezen van teksten (dan wel tekstfragmenten) uit de ouddoel heid in vertaling, tegen hun historische culturele achtergrond. Het intellectuele klimaat van het klassieke Athene in de tweede inhoud helft van de 5e eeuw v.C. werd gekenmerkt door scepticisme en relativisme. Sedert het begin van de 6e eeuw was er een grote verscheidenheid aan natuurwetenschappelijke theorieen ontstaan die elkaar tegenspraken. Hierop kwam een reactie van subjectivisme. Wetenschappelijke kennis is een fictie, de waarheid bestaat niet, de enige waarheden die er zijn zijn relatief en subjectief. Vandaar Protagoras’ stelling “De mens is de maat van alle dingen; van de dingen die er zijn dat ze er zijn en van de dingen die er niet zijn dat ze er niet zijn”. De exponenten bij uitstek van deze houding waren de sofisten. Zij richtten de intellectuele aandacht op kwesties omtrent mens en maatschappij en luidden daarmee de klassieke periode van verlichting in van het Athene van 450-400. Hun beweging is van blijvend belang gebleken. “No intellectual movement can be compared with (the sophistic movement) in the permanence of its results… The questions which the Sophists posed have never been allowed to elapse in the history of Western thought down to our own day” (W.K.C. Guthrie).Het bronnenmateriaal van deze periode is fragmentarisch. Er is geen enkel werk overgeleverd; wat we overhebben zijn citaten en berichten uit latere schrijvers. Duiding hiervan brengt specifieke moeilijkheden met zich mee. Op college worden die delen van Plato’s Theaetetus gelezen waarin Protagoras’ stelling wordt besproken. Dr. J.A. van Eck docent Ba Wijsbegeerte programma bachelor fase semester I a periode 5 EC studielast · R.K. Sprague (ed.), The Older Sophists, a complete translaliteratuur tion of the fragments in Diels, Kranz University of South Carolina Press, 1990. Hieruit H. 80 (blz. 3-28) (ISBN: 0 872205568), € 28,00 · W.K.C. Guthrie, The Sophists. Cambridge University Press, 1971 en latere herdr. (ISBN: 0 521 09666 9), € 36,00 · McDowell, J. Plato: Theaetetus. Translated with notes. Oxford: Clarendon Press, 1973. (hieruit enige bladzijden) (ISBN: 0 19 872083 1), € 43,00 · van Eck, J.A., Moving like a Stream: Protagoras? Heracliteanism in Plato’s Theaetetus 152-160. Oxford Studies in Ancient Philosophy 2009, Vol. XXXVI, 199-248. (Wordt op Nestor geplaatst.) Nederlands taal hoorcollege vorm schriftelijk tentamen toets


opm

13. ETHIEK vakcode doel

inhoud

docent programma fase periode studielast literatuur

taal vorm toets

Met het vermelden van de prijs van de boeken willen we niet suggereren dat ze ook allemaal aangeschaft moeten worden. Ze kunnen worden geraadpleegd in de bibliotheek. U wordt aangeraden wel het boek van Guthrie aan te schaffen: dat dient nagenoeg geheel bestudeerd te worden. FI061ETH · kennis van de klassieke literatuur uit de normatieve ethiek; · kennis van enkele thema’s uit de meta-ethiek en de toegepaste ethiek; · vaardigheid in het lezen van ethische literatuur; · vaardigheid in het discussiëren over ethische thema’s Dit college biedt een inleiding tot de ethiek. Wij bespreken enkele meta-ethische vraagstukken over cultureel relativisme, subjectivisme, religie, en egoïsme, en wij gaan in op klassieke en hedendaagse normatieve posities zoals utilitarisme, Kantiaanse ethiek, contractheorie, zorgethiek en deugdethiek. Voorts behandelen wij enkele concrete thema’s uit de toegepaste ethiek. Dr. B.P. de Bruin Ba Wijsbegeerte propedeuse semester II a 4 EC · James Rachels en Stuart Rachels, The Elements of Moral Philosophy, New York, McGraw Hill, 2007, zesde druk, ISBN-13: 978-0-07-126783-0 · Reader Nederlands hoorcollege, werkcollege schriftelijk tentamen, schriftelijke opdracht(en)

14. ETHIEK: ACTUELE VRAGEN FI092ACT vakcode De student is in staat ethische theoriën toe te passen op condoel crete casus en om bestaande toepassingen op hun merites te beoordelen, kan ethische vraagstukken vanuit verschillende perspectieven benaderen, en ontwikkelt zowel argumentatieve als schrijfvaardigheden. Of het nu om de kredietcrisis gaat, om rechtvaardige oorlog, inhoud dierenwelzijnsbeleid in Nederland, paternalisme en overheidsingrijpen (denk aan het rookverbod), en palliatieve sedatie, vele actuele vraagstukken zijn ethisch van aard. In deze cursus staat de actuele relevantie van de ethiek centraal; en de wijze waarop ethiek kan bijdragen aan debatten over actuele vraagstukken. Na een kort overzicht van de normatieve ethiek, wordt een aantal actuele thema’s aan de hand van casestudies geanalyseerd. Het belangrijkste doel daarbij is het ontwikkelen van de vaardigheid om inzichten uit de ethiek zelfstandig toe te



taal vorm toets

passen op vragen uit de actualiteit. Dr. B.P. de Bruin Dr. B.P. de Bruin, Hindriks, Dr. F.A Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied, Minor Ethiek bachelor semester I b 5 EC · Electronische artikelen · Peggy Connolly, Lida Anestidou, David Richard Keller (red.), Ethics in action. A Case Based Approach. Wiley-Blackwell (ISBN: 9781405170970) Nederlands hoorcollege, werkcollege huiswerktentamen

15. ETHIEK: VRIJHEID EN VERANTWOORDELIJKHEID FI023MH vakcode To acquire knowledge of and insight in contemporary debates doel about responsibility and freedom of will. To acquire ability to relate philosophical discussions about responsibility to an applied context. Centraal in dit college staat de relatie tussen vrijheid en morele inhoud verantwoordelijkheid. Allereerst zal worden ingegaan op het klassieke metafysische vraagstuk van de wilsvrijheid, en de vraag of morele verantwoordelijkheid het bestaan van wilsvrijheid veronderstelt. In de tweede helft van het college zal worden onderzocht in hoeverre de notie van autonomie (al dan niet Kantiaans gedefinieerd) een adequaat vertrekpunt vormt voor de analyse van morele verantwoordelijkheid. De verschillende opvattingen over morele verantwoordelijkheid zullen worden besproken aan de hand van diverse concrete vraagstukken uit de toegepaste ethiek. Daarbij zal in het bijzonder worden stilgestaan bij de mogelijkheden én grenzen van het centraal stellen van individuele autonomie. Prof. Dr. M. van Hees docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied bachelor fase semester II a periode 5 EC studielast · Robert Kane, A Contemporary Introduction to Free Will, Oxliteratuur ford U.P.,019514970X. (ISBN: 978-0195149708), € 20,00 · Immanuel Kant, Grundlegung zur Metaphysik der Sitten. Felix Meiner: Hamburg, 199 (ISBN: 978-3787314430), € 10,00 · Reader, ca. € 20,00 Nederlands taal hoorcollege, leesgroep vorm schriftelijk tentamen toets


16. ETHNICITY, CULTURE AND POLITICS FI080ETH vakcode Understanding central concepts and most important contempodoel rary theories about culture, identity, social order, state formation, nationalism and ethnicity; Insight into the usefulness and limits of such concepts and theories for understanding contemporary globalisation and culture-related conflicts in developing countries as well as in modern multicultural societies. The course discusses cultural, political, and social aspects of inhoud globalisation and of development problems, focusing especially on societies outside the North-Atlantic world. It discusses questions such as: Which processes have led to the development of the modern state, democracy and civil society? What is the historical and cultural basis of nationalism and ethnicity? How can personal and collective identity be understood? What is identity politics and how does it operate in contemporary conflicts in developing countries as well as in our own? What approaches are available in the analysis of contemporary globalisation? The course applies innovative anthopological, political and philosophical theories of culture, identity, nationalism and globalisation from the last few decades and discusses several case studies from Africa. The course is part of the Minor Development Studies as well as the Minor “Cultuurfilosofie” and can also be followed separately. It provides students with a good background to further specialise in development related aspects of their own main field of study. Dr. P. Boele van Hensbroek docent Algemeen Vormende Vakken, Ba Wijsbegeerte van een beprogramma paald Wetenschapsgebied, Interessegebied Cultuur en Geschiedenis, Interessegebied Filosofie en Wetenschap, Interessegebied Gedrag en Maatschappij, Minor Cultuurfilosofie, Minor Development Studies bachelor fase semester I a periode 5 EC studielast · Thomas Hylland Eriksen, Ethnicity and Nationalism: Anthroliteratuur pological Perspectives, paperback, 208 pp, Pluto Press, 2nd revised edition Engels taal hoorcollege vorm toets opm

schriftelijk tentamen Aug. 31 – Nov. 6

17. FILOSOFIE VAN DE COGNITIEWETENSCHAPPEN FI053CW vakcode Inzicht in de voornaamste conceptuele problemen in de filosofie doel


inhoud

coördinator programma



van de cognitiewetenschappen. Studenten zijn in staat methodologische en metafysische vooronderstellingen in verschillende cognitieve wetenschappen te onderkennen en in te zien hoe deze vooronderstellingen de wetenschappelijke praktijk beïnvloeden. Wat leren de cognitiewetenschappen ons over de menselijke geest? In een historisch-systematisch overzicht passeren de hoofdstromingen in de cognitiewetenschappen de revue. Elke benadering heeft haar eigen conceptuele vooronderstellingen, die zowel mogelijkheden als beperkingen in zich dragen. Dr. A.M. Tamminga Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied, BSc Kunstmatige Intelligentie, FWN Minor Kunstmatige Intelligentie en Cognitiewetenschap, Minor Kunstmatige Intelligentie en Cognitiewetenschap, Minor Wetenschapsfilosofie bachelor semester I b 5 EC · Clark, Andy, Mindware: An Introduction to the Philosophy of Cognitive Science, Oxford University Press, Oxford 2001 (ISBN: 978-0-19-513857-3) · Reader Philosophy of Cognitive Science, available at the Institute for Philosophy, Oude Boteringestraat 52, from 9 until 12.15 a.m., ca. € 7,00 Nederlands hoorcollege schriftelijk tentamen Ba Wijsbegeerte van een wetenschapsgebied, Ba Wijsbegeerte, Ba Artificiële Intelligentie, Ba van een basisdiscipline van de cognitiewetenscahppen, Minor Wetenschapsfilosofie, Minor Kunstmatige Intelligentie

18. FILOSOFIE VAN DE GEESTESWETENSCHAPPEN. VAN DILTHEY TOT DERRIDA FI082HED vakcode · Kennis van de historische ontwikkelingen in de filosofie van doel de geesteswetenschappen · Inzicht in de grondslagen, methoden en vraagstukken van de geesteswetenschappen · Kennis van en inzicht in verschillende stromingen en visies in de geesteswetenschappen · Inzicht in de verschillende aspecten en benaderingen van interpretatie Vanaf de 19e eeuw hebben verschillende geesteswetenschapinhoud pen – zoals de psychologie, geschiedschrijving, literatuurwetenschap en meer recent de cultural studies – een zelfstandige positie verworven in de academische wereld en in de samenleving. Hun eigen aard, grondslagen, methoden en vraagstukken zijn sindsdien altijd onderwerp van wijsgerige discussie ge-


docent programma fase periode studielast literatuur taal vorm

toets

weest. In deze cursus worden meerdere van deze vraagstukken besproken: · welke wetenschappen kunnen tot de geesteswetenschappen worden gerekend? · streven zij naar kennis van algemene structuren of van het unieke en singuliere? · in hoever moeten zij rekening houden met hun ideologische geladenheid? · wat is interpretatie en op welke verschillende manieren kan men interpreteren? De vraag die in dit college centraal staat is: wat is interpretatie? Alles wat door mensen wordt geproduceerd en gedaan is object van interpretatie: teksten, gebouwen, kunstwerken, historische handelingen, enz. In het college worden meerdere theorieën en strategieën besproken waarmee al deze zaken binnen de verschillende geesteswetenschappen worden geïnterpreteerd: hermeneutiek, structuralisme, psychoanalyse, neomarxisme, deconstructie. · Dr. C.E. Evink Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied bachelor semester II a 5 EC · Reader Nederlands hoorcollege De cursus bestaat uit 8 colleges van 3 uur: 2 uur hoorcollege en 1 uur werkcollege schriftelijk tentamen, schriftelijke opdracht(en), verslag De tussentijdse opdrachten geven toelating tot het tentamen.

19. FILOSOFIE VAN DE NATUURWETENSCHAPPEN FI053NW vakcode Students obtain an overview of a number of debates in the phidoel losophy of the natural sciences. They discuss philosophical aspects of some of the major theoretical starting points in these sciences. A number of important themes in the philosophy of the natural inhoud sciences are presented, and illustrated with some examples from science. The course consists of eight lectures on the following topics: · Introduction to Philosophy of the Natural Sciences · & Space and time in Newtonian physics · Spacetime: from Euclidean geometry to Einstein’s relativity theories · Time assymmetry and the Direction of Time · Chance vs probability in nature · ‘Chaos Theory’: nonlinear dynamics and determinism · Quantum theory and the awkward nature of matter


co-ordinator docent programma



· Theories of causality Dr. J.W. Romeyn Dr. J.W. Romeyn Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied, BSc Natuurkunde (Verdiepende Minor Natuurkunde “Science for Scientists”), BSc Scheikunde (Verdiepende Minor Scheikunde “Science for Scientists”), BSc Scheikundige Technologie (Verdiepende Minor Scheikundige Technologie “Science for Scientists”), BSc Sterrenkunde (Verdiepende Minor Sterrenkunde “Science for Scientists”), BSc Technische Natuurkunde (Verdiepende Minor Technische Natuurkunde “Science for Scientists”), BSc Technische Wiskunde (Verdiepende Minor Technische Wiskunde “Science for Scientists” (volledige lijst)), BSc Wiskunde (Verdiepende Minor Wiskunde “Science for Scientists” (volledige lijst)), Minor Wetenschapsfilosofie bachelor semester I b 5 EC · Reader with articles on the lecture topics mentioned above, available at the reader shop of the Faculty of Philosophy, Oude Boteringestraat 52, between 9 and 12.15 a.m. · Syllabus compiled of handouts from the lectures. Engels hoorcollege huiswerktentamen An introduction to the philosophy of science, e.g. the AVVcourse Wetenschapsfilosofie 1 is recommended.

20. FILOSOFIE VAN DE PSYCHOLOGIE PSBAM-09 vakcode Een overzicht geven van een aantal debatten in de filosofie van doel de psychologie. Studenten worden vertrouwd gemaakt met centrale begrippen uit de weteschapsfilosofie, en leren de wijsgerige kant van een aantal belangrijke theoretische uitgangspunten voor de psychologie kennen. In dit vak worden een aantal kernthema’s in de wetenschapsfiinhoud losofie en de filosofie van de psychologie gepresenteerd, en toegelicht aan de hand van voorbeelden uit de psychologische wetenschap. De cursus bestrijkt de volgende onderwerpen: - Theoretische psychologie: een inleiding - Psychologische experimenten - Metingen en methoden - Behaviourisme en de cognitieve revolutie - De ‘computational theory of mind’ - De reductie van geest tot brein - Evolutionaire psychologie - Theorieën van het bewustzijn co-ordinator dr. J.W. Romeijn dr. F. Keijzer, dr. J.W. Romeijn docenten


programma fase periode studielast literatuur taal vorm toets opm

BSc Psychologie (Vrije minor), Minor Wetenschapsfilosofie bachelor semester I b 5 EC · S. Bem and H. Looren de Jong, Sage Publications, 2006, Theoretical Issues in Psychology (2nd edition) Engels hoorcollege schriftelijk tentamen (essay) De literatuur verschijnt wekelijks op Nestor.

21. FILOSOFIE VAN DE SOCIALE WETENSCHAPPEN FI053SW vakcode De student is in staat de centrale vragen en stellingen in de doel filosofie van sociale wetenschappen duidelijk en bondig te formuleren. De student kan een kritische analyse geven van de manier waarop onderzoek wordt gedaan in specifieke sociale wetenschappen – met name cognitiewetenschap, sociologie, economie en geschiedenis. De sociale wetenschappen bestuderen menselijk handelen inhoud voor zover dat een sociaal aspect heeft. Maar wat is menselijk handelen eigenlijk? Op wat voor manieren kan het sociaal zijn? Is menselijk handelen rationeel? Kan menselijk handelen op een soortgelijke manier verklaard worden als natuurlijke fenomenen? Of is daar een speciale methodologie voor nodig waarbij interpretatie centraal staat? Is er nog plaats voor functionalistische verklaringen in de sociale wetenschappen? Hebben sociale groepen en sociale structuren een soort van autonome status of zijn ze niet meer dan de optelsom van hun delen? Deze vragen staan centraal in de filosofie van de sociale wetenschappen. Ze worden in dit college geïntroduceerd en waar mogelijk verbonden aan klassieke en recente theorieën in de sociale wetenschappen en de filosofie. In de eerste twee colleges wordt een algemene inleiding op de filosofie van de sociale wetenschappen aangeboden. Daarna staat telkens twee colleges lang een van de volgende vier sociale wetenschappen centraal: cognitiewetenschap, sociologie, economie en geschiedenis. Welke vragen staan centraal in de betreffende wetenschap? Welke methoden worden gebruikt om die te beantwoorden? En wat is de meerwaarde daarvan, of wat voor problemen kleven daaraan? Naast hoorcolleges waarin deze vragen aan bod komen worden er gastcolleges gegeven over recente ontwikkelingen in de filosofie van deze vakgebieden. Dr. F.A. Hindriks docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied, Minor Wetenschapsfilosofie bachelor fase semester I b periode


studielast literatuur taal vorm toets

5 EC · Reader Nederlands hoorcollege gastcolleges schriftelijk tentamen 2 papers. Het eerste paper wordt na de eerst maand ingeleverd, de tweede aan het eind van het kwartaal. Het slottentamen bestaat uit essayvragen.

22. FILOSOFIE VAN DE VERLICHTING FI02118E vakcode Het verwerven van een overzicht van de filosofie van de 18e doel eeuw; het verwerven van vaardigheid in het lezen, vergelijken en kritisch verwerken van historische filosofische teksten. De Verlichting wordt gekenmerkt door een groot vertrouwen in inhoud de menselijke rede en een kritiek op kerk en dogma. ‘Heb de moed uw eigen verstand te gebruiken – dat is het motto van de Verlichting’, zo schreef Immanuel Kant. Na de successen van Newton en anderen op het terrein van de natuurwetenschappen werd de wetenschappelijke methode nu ook toegepast op andere terreinen, waaronder de levenswetenschappen en de sociale wetenschappen. De mens werd door sommigen als een machine gezien die langs strikt mechanistische weg verklaard kon worden. De moraal werd daarbij nauw gekoppeld aan de menselijke natuur. Voor God of een onsterfelijke en zuiver spirituele substantie als de ziel was geen plaats meer. Andere Verlichtingsdenkers gingen minder ver en zagen het juist als hun opdracht om de autonomie en de vrijheid van de mens te garanderen binnen een mechanistisch-deterministisch wereldbeeld. Ook waren er sceptische geluiden te horen over de reikwijdte van de rede: de rede moest zich beperken tot het domein van de ervaring. In dit college wordt o.a. aandacht geschonken aan de kentheorie van George Berkeley, de kentheorie en religiekritiek van David Hume, het filosofisch materialisme van Franse denkers zoals J.O. De la Mettrie, en de kentheorie en metafysica-kritiek van Immanuel Kant. Prof. dr. Lodi Nauta coördinator Prof. dr. Lodi Nauta, Prof. dr. D.H.K. Pätzold docenten Ba Wijsbegeerte programma propedeuse fase semester II a periode 4 EC studielast · I. Kant, Prolegomena, vert. J. Veenbaas en W. Visser, literatuur Boom, Amsterdam 1999 (ISBN: 9053523189) · Klapper met de teksten van Berkeley en Hume: ?Filosofie van de Verlichting (18e eeuw), ca. € 4,00 Nederlands taal hoorcollege, werkcollege vorm schriftelijk tentamen toets


entree opm

geen Er zijn verschillende goedkope edities van de originele teksten van Hume, Berkeley en Kant nieuw maar ook tweede hands te koop.

23. FILOSOFIE VAN WETENSCHAP, TECHNOLOGIE & SAMENLEVING: STROMINGEN EN KERNTHEMA’S FI073HH vakcode Het verwerven van een gedegen overzicht van de belangrijkste doel stromingen en kernthema’s in het hedendaags wetenschapsen technologieonderzoek. Aan de hand van gezamenlijk te lezen kernliteratuur uit het weinhoud tenschaps- en technologieonderzoek zullen enkele hoofdvragen en -problemen van dit vakgebied worden besproken – zoals de aard en status van wetenschappelijke kennis en technologische artefacten, het maatschappelijke functioneren van wetenschap en technologie, de (machts)verhouding tussen experts en leken in de kennismaatschappij, alsmede normatieve aspecten van de technologische cultuur. Zulke problemen inzake de relaties tussen kennis, macht en moraal begeven zich op het grensvlak van wetenschapsen techniekfilosofie, maatschappijtheorie, politieke filosofie en ethiek. Dr. J.A. Harbers docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied Bachelor fase semester II a periode 5 EC studielast · Bruno Latour, Pandora’s Hope. Essay on the Reality of Sciliteratuur ence Studies, Harvard UP, Cambridge, 1999 (ISBN: 0-67465336-X), ca. € 25,00 · Val Dusek, Philosophy of Technology. An Introduction,,Blackwell, Oxford 2006 (ISBN: 1-4051-1163-1), ca. € 25,00 · Wenda K. Bauchspies, Jennifer Croissant, Sal Restivo, Science, Technology, and Society. A Sociological Approach, Blackwell, Oxford, 2006 (ISBN: 0-631-232310-9), ca. € 15,00 Nederlands taal werkcollege, leesgroep vorm referaat/presentatie, werkstuk toets 24. GESCHIEDENIS VAN DE FILOSOFIE VAN DE MIDDELEEUWEN EN DE RENAISSANCE FI021MER vakcode Het verwerven van een historisch overzicht van het denken in doel de middeleeuwen en de renaissance; het verwerven van vaardigheid in het lezen, vergelijken en kritisch verwerken van historisch relevante teksten. Overzichtscollege van de geschiedenis van de filosofie van de inhoud



toets entree

vroege Middeleeuwen tot en met de Renaissance. Aan de orde komen onder meer de synthese van de antieke wijsbegeerte met het christendom, rationalisering van het denken vanaf de 12e eeuw, de scholastieke filosofie van Thomas van Aquino en Willem van Ockham, alsmede op opkomst van het humanisme in de Renaissance. De geschetste ontwikkeling zal aansluiten bij het denken van Descartes in de vroeg-moderne tijd. Prof. dr. Lodi Nauta Ba Wijsbegeerte Propedeuse semester I b 4 EC · syllabus met teksten Nederlands hoorcollege, werkcollege Studenten wordt verzocht de verplichte literatuur tijdig aan te schaffen. schriftelijk tentamen Geen

25. GESCHIEDENIS VAN DE FILOSOFIE VAN DE OUDHEID FI021OUD vakcode Dit college beoogt een inleiding in de filosofie van de oudheid doel te geven. We maken hier kennis mee aan de hand van een boek dat sterk argumentatief is opgezet.Nauwkeurige lezing hiervan vereist een vaardigheid die op de werkcolleges geoefend zal worden. In de 6e eeuw v. C. ontstonden wetenschap en filosofie in een inhoud ongedeelde vorm van speculatieve theoretische natuurkunde. Dan volgt een ontwikkeling waarbij allengs afzonderlijke wetenschappen en typisch filosofische vakken als onderscheiden disciplines worden beoefend. Dr. J.A. van Eck docent Ba Wijsbegeerte programma Propedeuse fase semester I a periode 4 EC studielast · C. Shields (ed.), The Blackwell Guide to Ancient Philosophy literatuur Blackwell Publ. Ltd., Oxford, 2003. (ISBN: 0-631-22215-4), € 30,00 Nederlands taal hoorcollege, werkcollege vorm schriftelijk tentamen toets Geen entree 26. GESCHIEDENIS VAN DE FILOSOFIE VAN DE 19E EEUW FI02119E vakcode Het verwerven van een overzicht van de filosofie van de negendoel tiende eeuw; het verwerven van vaardigheid in het lezen, vergelijken en kritisch verwerken van historische filosofische


inhoud

docent programma fase periode studielast literatuur taal vorm toets entree

teksten. De filosofie van de negentiende eeuw wordt gekenmerkt door haar kritische reacties op Kant en Hegel, door de opkomst van de mensen levenswetenschappen en door toenemende aandacht voor concrete historische processen. Zeer uiteenlopende filosofen zoals Hegel, Marx, Darwin en Nietzsche hebben met elkaar gemeen dat ze (aspecten van) de werkelijkheid niet langer begrijpen als onveranderlijk, maar als het resultaat van een ontwikkeling die noodzakelijkerwijs met strijd gepaard gaat. Na de bloei van het Duitse idealisme keert de filosofie zich rond 1830 in toenemende mate af van de poging om allesomvattene filoso¬fische systemen te ontwikkelen. Kierkegaard stelt de individuele mens centraal, Marx en Nietzsche ontmaskeren de illusoire uitgangspunten van de burgerlijke maatschappij, Peirce ontwikkelt als eerste een pragmatische visie op waarheid en kennis. Bij de behandeling van deze en andere filosofen zal speciaal aandacht besteed worden aan hun onderlinge relaties. Dr. K.G. de Boer Ba Wijsbegeerte Propedeuse semester II a 4 EC · Syllabus, ca. € 17,50 Nederlands hoorcollege, werkcollege schriftelijk tentamen, schriftelijke opdracht(en) Geen

27. GESCHIEDENIS VAN DE FILOSOFIE VAN DE 20E EEUW FI02120E vakcode Het verwerven van overzicht van de filosofie van de 20e doel eeuw; het verwerven van vaardigheid in het lezen, vergelijken en kritisch verwerken van historische filosofische teksten. Aan het begin van de 20e eeuw neemt de filosofie, vooral in inhoud Engeland, een ‘linguïstische wending’ door toedoen van grote vorderingen op het gebied van de formele logica. Frege, Russell en Wittgenstein zijn hiervoor in belangrijke mate verantwoordelijk. Deze nieuwe benadering komt op pregnante wijze tot uiting in Wittgensteins Tractatus Logico-Philosophicus. Mede op grond van dit boek geeft de Wiener Kreis een belangrijke impuls aan het logisch positivisme, een filosofische stroming die de pretenties van de klassieke metafysica bekritiseert door middel van een analyse van de logische structuur van de taal. Deze cursus behandelt deze ontwikkelingen en gaat daarbij ook in op de filosofie van de gewone taal (de late Wittgenstein, Ryle en Searle). Anderzijds ontwikkelt zich in de 20e eeuw met name in Duitsland en Frankrijk op grond van de fenomenologie van Husserl een filosofische richting die de concrete verhouding van de mens tot zichzelf, zijn medemensen en de wereld centraal stelt. Ook deze stroming, die men ‘continentale filoso-




fie’ is gaan noemen, ontwikkelt zich vanuit een kritiek op de klassieke metafysica. Van deze stroming zullen onder anderen Husserl, Heidegger, Sartre, Merleau-Ponty, Levinas en Gadamer besproken worden. In deze cursus zal ook ingegaan worden op de verhouding tussen beide richtingen, die vaak door wederzijds onbegrip gekenmerkt is geweest. Dr. C.E. Evink Dr. C.E. Evink, Prof. Dr. M.R.M. ter Hark Ba Wijsbegeerte propedeuse semester II b 5 EC · Avrum Stroll, Twentieth-Century Analytic Philosophy, Columbia University Press 2000 · Reader ca., € 25,00 Nederlands hoorcollege, werkcollege schriftelijk tentamen, schriftelijke opdracht(en) geen

28. GOED EN KWAAD: INLEIDING IN DE ETHIEK FI080GEK vakcode · Kennis van discussies in meta-ethiek doel · Kennis van hoofdstromingen in normatieve ethiek · In staat zijn filosofische theorievorming toe te passen op concrete maatschappelijke vraagstukken Waarom zouden we eigenlijk niet mogen liegen? Waarom hebinhoud ben we een hekel aan arrogantie? Wanneer kunnen we zeggen dat iemands leven ‘geslaagd’ is? Als het goed is om een grote financiële bijdrage te geven aan een goed doel, betekent het dan dat we slecht zijn als we geen geld geven? Dit zijn enkele voorbeelden van vragen die in de ethiek worden bestudeerd en die in dit college aan de orde zullen komen. Allereerst zal worden ingegaan op de vraag wat morele vragen eigenlijk zijn. Wat moeten we onder begrippen als goed en kwaad verstaan? Kunnen we wel op een zinvolle manier over morele vraagstukken nadenken? Vervolgens wordt een overzicht van een aantal van de belangrijkste ethische theorieën gegeven: het utilitarisme, contracttheorieën, deontologie, deugdenethiek. De verschillende standpunten en theorieën, en de problemen die ze met zich meebrengen, worden besproken aan de hand van vele concrete en actuele voorbeelden. Prof. Dr. M. van Hees docent Algemeen Vormende Vakken, Ba Wijsbegeerte van een beprogramma paald Wetenschapsgebied, Interessegebied Filosofie en Wetenschap, Interessegebied Gedrag en Maatschappij, Minor Ethiek bachelor fase semester I a periode 5 EC studielast


literatuur

taal vorm toets

James Rachels, Stuart Rachels, The Elements of Moral Philosophy, McGraw-Hill, 2007, 5th edition (ISBN: 978-0-073125447), € 30,00 · Reader, ca. € 15,00 Nederlands hoorcollege schriftelijk tentamen

·

29. GRENZEN VAN DE ETHIEK FI072ETH vakcode Kennis van discussies in meta-ethiek doel Verdieping kennis van hoofdstromingen in normatieve ethiek Inzicht in (recente) empirische inzichten over ontstaan en ontwikkeling van normen en waarden en van de ethischfilosofische implicaties van deze inzichten. Wat betekent het voor de ethiek dat onze beslissingen vaak het inhoud gevolg zijn van toevallige factoren en veel minder rationeel zijn dan we zelf denken? Hoeveel waarde moeten we hechten aan onze normen en waarden als die in sterke mate evolutionair bepaald zijn? Hoe verhoudt het belang dat we hechten aan geluk zich tot het inzicht dat we minder gelukkig worden naarmate we bewuster streven naar geluk? In deze cursus staat de vraag centraal in hoeverre onze ethische opvattingen moeten worden aangepast op grond van recente inzichten uit de psychologie, biologie en economie over het ontstaan en de ontwikkling van normen en waarden. Thema’s die daarbij aan de orde komen zijn rationaliteit, verantwoordelijkheid, egoïsme en altruïsme, en de relatie tussen deugden en karaktereigenschappen. Voorts zal worden ingegaan worden op de meta-ethische consequenties van de genoemde inzichten, in het bijzonder ten aanzien van de vraag of morele uitspraken waar of onwaar genoemd kunnen worden. Prof. Dr. M. van Hees docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied bachelor fase semester II a periode 5 EC studielast · Kwame Anthony Appiah, Experiments in Ethics, Harvard literatuur University Press, 2008 (ISBN: 978-0674026094), € 20,00 · Reader, ca. € 15,00 Nederlands taal hoorcollege vorm schriftelijk tentamen toets Ethiek (propedeuse) of Goed en Kwaad: Inleiding in de ethiek entree (AVV) 30. HANDELINGSFILOSOFIE FI093AT vakcode Inzicht in de voornaamste conceptuele problemen in de handedoel


inhoud


taal vorm toets

lingsfilosofie. Studenten zijn in staat de relevantie van de handelingsfilosofie voor diverse wijsgerige disciplines te onderkennen en kunnen aangeven welke consequenties verschillende handelingsfilosofische theorieën voor deze disciplines hebben. Handelingsfilosofie is van groot belang voor een breed scala aan wijsgerige disciplines, van philosophy of mind, wetenschapsfilosofie, filosofische logica, ethiek tot politieke filosofie. Deze cursus biedt een inleiding tot de handelingsfilosofie. We behandelen onder meer de volgende problemen: Is het mogelijk een systematisch verschil vast te stellen tussen een handeling en een lichaamsbeweging? Wat is de rol van intenties en de wil in ons begrip van het menselijk handelen? Hoe zijn handelingen te verenigen met de ontologie van de natuurwetenschappen? Hoe verhouden handelingen zich tot oorzaken? Kunnen we handelen tegen beter weten in? Wanneer brengt een handeling geen verantwoordelijkheid voor die handeling met zich mee? In welke opzichten is collectief handelen (on)vergelijkbaar met individueel handelen? Dr. A.M. Tamminga Dr. B.P. de Bruin, Prof. Dr. M.R.M. ter Hark, Prof. Dr. M. van Hees, Dr. F.A. Hindriks, Prof. dr. A.J.M. Peijnenburg, Dr. F.A. Keijzer, J.W. Romeijn, Dr. A.M. Tamminga Ba Wijsbegeerte bachelor semester II b 5 EC · Carlos J. Moya, The Philosophy of Action. An Introduction, 1990, Cambridge: Polity Press, (ISBN: 0745607470) · Reader Philosophy of Action Nederlands hoorcollege schriftelijk tentamen, schriftelijke opdracht(en)

31. INLEIDING IN DE FILOSOFIE FI021INL vakcode Studenten kennen een aantal kernthema’s uit de filosofie en doel begrijpen welke soorten van vraagstellingen deze thema’s filosofisch maken. Studenten kunnen mondeling en schriftelijk de volgende onderwerpen bespreken: wat is een filosofische kwestie?; het nut van filosofie; kritische discussie; het verschil tussen pseudowetenschap en goede wetenschap; normen en waarden; het funderingsprobleem van de ethiek; relativisme versus absolutisme; soorten funderingen voor moraal; verschillende posities in het lichaam-geest debat; identiteit en cultuur; kentheoretische opvattingen in de 17e en 18e eeuw; standpuntsdenken; wilszwakte. In het college zullen we kennis maken met enkele filosofische inhoud kernthema’s en een indruk krijgen van de wijze waarop filosofen wijsgerige kwesties benaderen. Zo krijgen we tevens een


coördinator docent programma fase periode studielast literatuur


impressie van de verschillende stijlen van filosoferen die Groningse studenten filosofie zullen tegenkomen. De thema’s die aan de orde komen zijn: de aard en grenzen van kennis; wetenschap en evolutie; het goede leven; identiteit en cultuur; geest en lichaam; redeneren en argumenteren; filosofie en haar geschiedenis. Onderdeel van deze cursus vormt een bibliotheekcursus (zie elders in de studiegids). Dr. C.E. Evink diverse docenten Ba Wijsbegeerte propedeuse semester I a 4 EC · M. van Hees , E. de Jonge, L. Nauta (red.), Kernthema’s van de filosofie, Boom, Amsterdam (ISBN: 9053528733), € 32,00 · Reader ‘Inleiding in de filosofie’, Groningen, Faculteit der Wijsbegeerte, ca. € 6,50 Nederlands hoorcollege, werkcollege referaat/presentatie, schriftelijke opdracht(en) geen

32. INLEIDING IN DE INDISCHE WIJSBEGEERTE FI022IIW vakcode Dit college biedt een overzicht van de hoofdstromingen in de inhoud Indische filosofie. Speciale aandacht zal worden geschonken aan de Upanisaden en de vroege scholen, inclusief de Buddhistische. Prof. dr. H.T. Bakker docent Ba Wijsbegeerte programma bachelor fase semester I a periode 3 EC studielast · Hans Bakker, Chrestomathy of Early Indian Philosophy literatuur Groningen 2001, te verkrijgen bij de docent, € 5,00 · Richard King, Indian Philosophy: An Introduction to Hindu and Buddhist Thought Georgetown University Press, Washington DC 1999 (reprints) ($27,50). Verkrijgbaar via Amazon Nederlands taal hoorcollege vorm schriftelijk tentamen toets Dit college is bedoeld ter orientering in de traditie van de Indiopm sche wijsbegeerte. 33. INLEIDING LOGICA FI091LOG vakcode Met deze cursus wordt beoogd dat de studenten vaardigheid doel krijgen in: 1) het analyseren van zinnen en redeneringen


inhoud

coördinator docent programma fase periode studielast literatuur

taal vorm toets

entree opm

2) het hanteren van symbolismen 3) het beoordelen van redeneringen op geldigheid 4) het maken van formele deducties. Het college begint met een algemene inleiding waarin enkele kernbegrippen van de logica worden uitgelegd. Daarna komen achtereenvolgens de propositielogica en de predikatenlogica aan de orde. Voor het bereiken van de doelstellingen zijn aan de cursus werkgroepen verbonden, waarin oefeningen worden gemaakt o.a. met gebruik van de computerleerprogramma’s Tarski’s World, Boole, en Fitch. Actieve deelname aan deze groepen is noodzakelijk voor een goed resultaat. In de colleges wordt verwezen naar wiskunde, cognitiewetenschap en taalkunde. Dr. B.P. Kooi Dr. B.P. Kooi Ba Wijsbegeerte propedeuse semester I b 5 EC · J. Barwise J. Etchemendy et al., Language, Proof and Logic, Center for the Study of Language and Information, 2003, Stanford (ISBN: 1-575-86374), € 70,00 · Syllabus Inleiding Logica/Logica 2, te verkrijgen op de Faculteit Wijsbegeerte, O. Boteringestr. 52, 9-12.15 uur, ca. Nederlands hoorcollege, werkcollege, computerpracticum schriftelijk tentamen Cijfers voor drie series verplicht in te leveren huiswerk tellen mee voor het eindcijfer geen De colleges worden gevolgd samen met studenten in de Kunstmatige Intelligentie, en de Informatica. Dit collegejaar wordt het vak door zowel eerstejaars als tweedejaars filosofiestudenten gevolgd

34. INLEIDING TOT DE WETENSCHAPSFILOSOFIE FI061WET vakcode Studenten zijn in staat bij een willekeurige (geesdoel tes)wetenschap vast te stellen welke kennisidealen en argumentatiestijlen relevant zijn en welke onderzoeksmethoden bij deze kennisidealen passen. Bovendien kunnen ze de mogelijkheden en beperkingen van deze kennisidealen en argumentatiestijlen aangeven. Inleiding in de hoofdstromingen en centrale problemen van de inhoud moderne wetenschapsfilosofie. In vijf colleges zullen we een historisch-systematisch overzicht geven van verschillende opvattingen over de indeling van de wetenschappen, hun kennisidealen en hun argumentatiestijlen. In het bijzonder zullen we nagaan in hoeverre de geesteswetenschappen een eenheid vormen en of er op het gebied van de geesteswetenschappen



taal vorm

toets

van vooruitgang kan worden gesproken. Tijdens de werkcolleges lezen we enkele klassieke wetenschapsfilosofische teksten. Dr. A.M. Tamminga Ba Wijsbegeerte propedeuse semester II a 3 EC · Michiel Leezenberg & Gerard de Vries, Wetenschapsfilosofie voor de geesteswetenschappen, Amsterdam University Press, Amsterdam (ISBN: 9789053564653), € 21,65 · Reader Inleiding wetenschapsfilosofie , ca. € 8,00 Nederlands hoorcollege, werkcollege Tijdens de werkcolleges worden enkele klassieke teksten besproken. Op elke bijeenkomst presenteren alle studenten naar aanleiding van de te lezen teksten enkele discussiepunten. schriftelijk tentamen

35. KANTS KRITIK DER REINEN VERNUNFT FI073KB vakcode Het verwerven van een basaal inzicht in Kants theoretische fidoel losofie en de plaats ervan in de geschiedenis van de moderne filosofie; het verwerven van vaardigheid in het lezen en kritisch verwerken van fundamentele filosofische teksten. Kants Kritik der reinen Vernunft (1781/1787) vormt ongetwijfeld inhoud een van de belangrijkste mijlpalen in de geschiedenis van de moderne filosofie. Dit werk vormde niet alleen de opmaat naar het Duits Idealisme, maar heeft ook zeer grote invloed uitgeoefend op de kentheorie en wetenschapsfilosofie van de negentiende en twintigste eeuw. Bovendien hebben vele hedendaagse denkers zich laten inspireren door Kants gedachte dat de filosofie alleen bestaansrecht heeft als fundamenteel kritisch project. In deze cursus zullen belangrijke delen van de Kritik der reinen Vernunft besproken worden, met name uit de Transzendentale Aesthetik en Analytik. Daarbij zal de vraag centraal staan hoe Kant enerzijds tracht om het bereik van de traditionele metafysica in te perken (contra Leibniz en Wolff) en anderzijds tracht te begrijpen waarom natuurwetenschappelijke kennis aanspraak kan maken op algemene geldigheid (contra Hume). Om Kants argumentatie te verhelderen zal ik steeds onderscheiden tussen zijn quasi-psychologische benadering van kennis en de fundamentele vragen die in de tekst in feite op het spel staan. Dr. K.G. de Boer docent Ba Wijsbegeerte programma bachelor fase semester II b periode 5 EC studielast · I. Kant, Kritik der reinen Vernunft, 1998, Meiner, Hamburg, literatuur



of · I. Kant Kritiek van de zuivere rede, 2004, Boom, ISBN 97890850601, Amsterdam, 35 euro (paperback) (ISBN: 378731319) · K. de Boer, Kant lezen Leeswijzer voor de Kritiek van de zuivere rede, 2009, Boom, Amsterdam (ISBN: 9789085066774), € 15,90 Nederlands hoorcollege, werkcollege werkstuk Tussentijdse opdrachten en paper Studenten wordt sterk aangeraden om de teksten in het Duits te lezen. Men kan echter ook de Nederlandse vertaling gebruiken.

36. KENTHEORIE FI021KEN vakcode In staat zijn om te begrijpen waar hedendaagse discussies bindoel nen de epistemologie over gaan. Deze cursus is een kennismaking met de belangrijkste discusinhoud sies in de hedendaagse kentheorie of kennisleer, gerangschikt rond de definitie van kennis als ‘gerechtvaardigde ware overtuiging’. Aan elk van de drie begrippen in deze definitie – rechtvaardiging, waarheid, overtuiging – wordt een hoorcollege gewijd. Daarnaast zijn er enkele hoorcolleges over twee begrippen die nauw samenhangen met ‘waarheid’, namelijk ‘betekenis’ en ‘waarschijnlijkheid’. Aangezien de problemen in de hedendaagse kennisleer deels overeenkomen met de problemen in de philosophy of mind, is er ook aandacht voor het begrip ‘bewustzijn’. Bij elk hoorcollege hoort een werkcollege waarin bijbehorende teksten uit de leesbundel Kentheorie worden behandeld. Vaardigheid: wordt nog bekend gemaakt. Prof. dr. A.J.M. Peijnenburg docent Ba Wijsbegeerte programma propedeuse fase semester II b periode 4 EC studielast · Adam Morton, A Guide Through The Theory of Knowledge, literatuur Blackwell: 1977 of later (ISBN: 0-631-20005-3), € 27,00 · Leesbundel Kentheorie 2007-2008, te verkrijgen op het Filosofisch Instituut, O.Boteringestraat 52, 9-12.15uur, ca. € 20,00 Nederlands taal hoorcollege, werkcollege vorm schriftelijk tentamen toets geen entree 37. KOPSTUKKEN VAN DE FILOSOFIE I VAN PLATO TOT EN MET KANT FI080KOP1 vakcode


doel inhoud

docenten programma


taal vorm toets

Inleidend overzicht van de geschiedenis van de filosofie van de Oudheid tot en met de Verlichting Aan de hand van een negental grote filosofen wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste ontwikkelingen in de filosofie van de Oudheid tot en met de Verlichting. Plato en Aristoteles (beide 4e eeuw v.Chr.) waren de eerste filosofen die systematisch nadachten over alle bereiken van de filosofie, waaronder metafysica, kennistheorie en wetenschap, ethiek en politieke filosofie. Augustinus (354-430) formuleerde een vaak zeer persoonlijke synthese tussen de geijkte Grieks-Romeinse filosofie en opkomende christelijke mensen wereldbeschouwingen. In zijn uiterst systematische, scholastiek vormgegeven denken verbindt Thomas van Aquino (1226-1274) christelijke filosofie met Aristotelische teksten, voor een deel overgeleverd door de Arabische wereld. Lorenze Valla (1406-1557) dient als voorbeeld van het streven in de periode van de Renaissance om over de werkelijkheid na te denken aan de hand van filosofische als ook religieuze teksten uit de Oudheid. Descartes (1596-1650) begon een systematisch onderzoek naar de menselijke kenvermogens en hun reikwijdt. Door toepassing van diens rationele methode ontwikkelde Spinoza (1632-1677) een nieuw gods- en wereldbeeld. Tegen hun rationalisme kwam de empirist Locke (1632-1704) in het geweer, en later Hume (1711-1776) met zijn scepsis aangaande causale redeneringen. Kant (1724-1804) poogde de goede kanten van rationalisme en empirisme te combineren. Vele van de kwesties en standpunten die in deze lange geschiedenis werden ontdekt en besproken zijn nog steeds van invloed op de filosofische discussies van vandaag de dag. Dr. J.A. van Eck, Prof. dr. Lodi Nauta, Prof. dr. D.H.K. Pätzold Algemeen Vormende Vakken, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied, Interessegebied Filosofie en Wetenschap, Minor Cultuurfilosofie, Minor Ethiek, Minor Wetenschapsfilosofie bachelor semester I a 5 EC · A. Kenny, An Illustrated Brief History of Western Philosophy, (2nd edition) (ISBN: 9781405141796), € 21,00 · Kopstukken 1 reader met primaire en secundaire teksten Nederlands hoorcollege schriftelijk tentamen

38. KOPSTUKKEN VAN DE FILOSOFIE II VAN HEGEL TOT EN MET QUINE FI080KOP2 vakcode Overzicht van de filosofie van de 19e en 20e eeuw doel Na Kant waaierde de filosofie vele kanten op; in aanvulling op inhoud de traditionele terreinen van metafysica, kentheorie en ethiek werden andere problemen en ideeën geformuleerd, ook in re-


docenten programma



actie op historische en wetenschappelijke ontwikkelingen. Aan de hand van een aantal filosofen zal daarvan een overzicht worden gegeven. Hegel trachtte de rede en het denken zelf te historiceren. Nietzsche formuleerde een radicale cultuurkritiek die zich richtte tegen vele ‘waarheden’ op het gebied van moraal, religie, filosofie en wetenschap. James en andere Pragmatisten namen de opkomende wetenschap van de psychologie als bron van filosofisch inzicht. Frege, en na hem Russell en Wittgenstein in diens vroege jaren, zagen de taal als toegang tot het denken en probeerden haar te analyseren. Heidegger vond dat de filosofie teveel uitging van theoretische kennis en voorbijging aan de eindigheid van de menselijke existentie. In diens eigen versie van het existentialisme stelde Sartre juist de vrijheid van de mens centraal. De existentialistische nadruk op ‘ik in de wereld’ werd omgedraaid door Lévinas’ aandacht voor ‘het gelaat van de ander’. Wittgenstein leverde in zijn latere periode kritiek op het idee van taal als afbeelding van werkelijkheid en denken. Quine, beïnvloed door de Pragmatisten, ondergroef op systematische wijze ons vertrouwen in het referentiële vermogen van taal. Vele hedendaagse filosofische discussies zijn een directe voorzetting van het werk van deze kopstukken van de filosofie. Dr. K.G. de Boer, Prof. Dr. M.R.M. ter Hark Algemeen Vormende Vakken, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied, Interessegebied Filosofie en Wetenschap, Minor Cultuurfilosofie, Minor Ethiek, Minor Wetenschapsfilosofie bachelor semester I b 5 EC · A. Kenny, An Illustrated Brief History of Western Philosophy (2nd edition) (ISBN: 9781405141796), € 21,00 · Kopstukken II reader met primaire en secundaire teksten Nederlands hoorcollege schriftelijk tentamen met essayvragen geen

39. LICHAAM, BREIN, GEEST FI072LBG vakcode - De student weet wat de grote problemen zijn waar de Philodoel sophy of mind and cognition zich op richt - De student heeft een basale kennis van de recente empirische en filosofische ontwikkelingen die direct relevant zijn voor deze problemen - De student is in staat de verworven kennis schriftelijk weer te geven Traditioneel gelden lichaam en geest als elkaars tegengestelinhoud den. Materialisme doet in deze optiek afbreuk aan het bijzondere van de geest. Tegelijkertijd maakt de kracht van het natuur-


docent programma fase periode studielast literatuur taal vorm toets

wetenschappelijke denken een vorm van materialisme met betrekking tot de geest eigenlijk onontkoombaar. Deze cursus richt zich vooral op de verschillende manieren waarop lichaam, brein en geest bij elkaar horen. Aan de ene kant levert de cursus een algemene inleiding in de Philosophy of mind and cognition en worden o.a. dualisme, behaviorisme, functionalisme en identiteitstheorie behandeld. Aan de andere kant plaatst de cursus deze klassieke problematiek in een breder perspectief. Daarbij staan zowel empirische ontwikkelingen in de cognitieve, biologische en neurowetenschappen centraal staan als ook de recente terugkeer naar een meer fenomenologische aanpak die bewuste ervaring als uitgangspunt neemt in plaats van als probleem. Dr. F.A. Keijzer Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied, BSc Kunstmatige Intelligentie, Minor Wetenschapsfilosofie bachelor semester I a 5 EC · syllabus Nederlands hoorcollege schriftelijk tentamen

40. LOGICA 2 FI072LOG vakcode Met deze cursus wordt beoogd dat de studenten vaardigheid doel krijgen in: 1) het analyseren van zinnen en redeneringen 2) het hanteren van symbolismen 3) het beoordelen van redeneringen op geldigheid 4) het maken van formele deducties. Het college begint met een algemene inleiding waarin enkele inhoud kernbegrippen van de logica worden uitgelegd. Daarna komen achtereenvolgens de propositielogica en de predikatenlogica aan de orde. Voor het bereiken van de doelstellingen zijn aan de cursus werkgroepen verbonden, waarin oefeningen worden gemaakt o.a. met gebruik van de computerleerprogramma’s Tarski’s World, Boole, en Fitch. Actieve deelname aan deze groepen is noodzakelijk voor een goed resultaat. In de colleges wordt verwezen naar wiskunde, cognitieweten¬schap en taalkunde. Dr. B.P. Kooi coördinator Dr. B.P. Kooi docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied bachelor fase semester I b periode 5 EC studielast


literatuur

taal vorm toets

entree opm

J. Barwise, J. Etchemendy et al., Language, Proof and Logic Center for the Study of Language and Information, 2003, Stanford, (ISBN: 1-575-86374), € 70,00 · Syllabus Inleiding Logica/Logica 2, te verkrijgen op de Faculteit Wijsbegeerte, O. Boteringestr. 52, 9-12.15 uur. · Syllabus Logica 2 (C deel), te verkrijgen op de Faculteit Wijsbegeerte Nederlands computerpracticum, hoorcollege, werkcollege schriftelijk tentamen cijfers voor drie series verplicht in te leveren huiswerk tellen mee voor het eindcijfer geen De colleges lworden gevolgd samen met studenten in de Kunstmatige Intelligentie, en de Informatica. Dit collegejaar wordt het vak door zowel eerstejaars als tweedejaars filosofiestudenten gevolgd ·

41. MODEL, ONEINDIGHEID EN PARADOX FI093BK vakcode Met deze cursus wordt beoogd dat de studenten vaardigheid doel verkrijgen in: 1) het hanteren van eenvoudige verzamelingentheorie, 2) het geven van tegenvoorbeelden, 3) het semantisch redeneren, en inzicht verkrijgen in de problematiek van oneindigheid, paradoxaliteit, mislukte verwijzing en modale principes. Het college begint met een inleiding in de naïeve verzamelininhoud genleer, welke de grondslag vormt voor vele onderdelen van de theoretische filosofie. Deze inleiding wordt voortgezet met een korte schets van de oneindigheidstheorie van Cantor. Hierbij stuiten we op een aantal logische paradoxen, zoals de Russellparadox en de Cantor-paradox. Vervolgens wordt een eenvoudige versie van de semantiek voor de predikatenlogica bestudeerd, welke gebaseerd is op Tarski’s waarheidsdefinitie. Deze semantiek wordt uitgebreid met regels voor identiteit (de Wet van Leibniz) en de analyse van uniek-bepalende beschrijvingen, waarbij naast de standaard-analyse van Russell ook alternatieven aan bod komen. Onze voorraad paradoxen wordt uitgebreid met semantische paradoxen, zoals de Leugenaarsparadox. Ten slotte wordt ingegaan op de Kripke-semantiek voor modale logica (de logica van “noodzakelijk”, “werkelijk” en “mogelijk”). Terwijl in de semantiek van de predikatenlogica ieder model één mogelijke wereld representeert, krijgen we nu te maken met modellen die bestaan uit constellaties van mogelijke werelden. Daarvanuitgaande beschikt de Kripke-semantiek over een grote flexibiliteit bij het formuleren van modellen voor uiteenlopende modale bepalingen. Dr. B.P. Kooi docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma


fase periode studielast literatuur taal vorm toets entree

schapsgebied bachelor semester II a 5 EC · Syllabus Logica 3 available at the Faculty of Philosophy, Oude Boteringestraat 52, from 9.00-12.15, ca. € 3,00 Nederlands hoorcollege schriftelijk tentamen Logica 2/Inleiding Logica

42. PHILOSOPHY OF ARGUMENTATION: PERSONAL ATTACK AND AMBIGUITY FI083JL vakcode Students will become acquainted with the systematic and hisdoel torical background of the dialectical approach to argumentation, and will be able to discuss several of its central issues The course starts with an investigation of the procedural setting inhoud that was taken for granted by Aristotle when writing about dialogues between Questioner and Answerer in his Topics and Sophistical Refutations. We shall read several parts from the latter work, which happens to be the oldest volume written about fallacies. Then we will examine how Aristotle’s study of dialectic has been continued in the twentieth century by, among others, C.L. Hamblin and D.N. Walton. Special attention will be paid to two topics. First we focus on the fallacies of ambiguity and to systems of rules that help discussants to avoid these and to make amendments when they are pointed out. Second we consider personal attacks and ad hominem fallacies in argumentation and criticism. The question whether the various patterns of reasoning exhibiting ambiguity or personal attacks are in all contexts to be condemned as fallacious will be met with recurrently. co-ordinator Dr. J.A. van Laar Dr. P.S. Hasper, Dr. J.A. van Laar docenten Ba Wijsbegeerte programma bachelor fase semester I a periode 5 EC studielast · A book to be announced literatuur · Reader ‘Fallacies and discussion: Personal attack and ambiguity’, ca. € 17,00 Engels taal colloquium, hoorcollege vorm referaat/presentatie, schriftelijk tentamen met essayvragen toets 43. PLATO’S POLITEIA FI093JE vakcode Leren lezen van teksten (dan wel tekstfragmenten) uit de ouddoel


inhoud


heid in vertaling, tegen hun historische culturele achtergrond. Tot een eigen interpretatie komen, beredeneerd aan de hand van verschillende commentaren en verdere secundaire literatuur. Waarom zou je altijd integer moeten zijn en rechtvaardig en jezelf niet bevoordelen ten koste van anderen, ook als niemand dat merkt en het ongestraft kan/gebeurt? Dit is de vraag die in Plato in zijn Politeia (Constitutie) behandelt. Volgens hem berust het idee dat er een conflict zou kunnen bestaan tussen je eigenbelang en moreel (rechvaardig) gedrag op een onjuiste opvatting over wat je eigenbelang is en dat weer op een verkeerd mensbeeld. Eerst onderzoekt hij wat rechtvaardigheid eigenlijk is. Omdat rechtvaardigheid in een individu en in een stadstaat gelijkvormig zijn (isomorfie) en rechtvaardigheid in een stad makkelijker in het vizier te krijgen is wil hij eerst onderzoeken wat rechtvaardigheid in een stad is . Daartoe ontwerpt hij een blauwdruk van een model-stadstaat. De bevolking bestaat uit drie groepen, elk met een eigen functie, te weten, de zorg voor de economische basis, de verdediging van de stad en het bestuur. Rechtvaardigheid is dan een organisatieprincipe: iedereen vervult die functie waarin hij het best is. Deze notie van rechtvaardigheid wordt nu toegepast op het individu. Eerst wordt aangetoond dat ook de psyche van een persoon bestaat uit drie elementen, elk met een eigen functie en motivatie, nml. begeerte, temperament en verstand. Iemand is rechtvaardig wanneer z’n persoonlijkheid zo georganiseerd is dat elk element zijn eigen functie goed vervult. Het verstand maakt de keuzes, het temperament zorgt dat de keuzes ook geëffectueerd worden en de begeerte zorgt voor de vervulling van de lichamelijke behoeften, zoveel als het verstand aangeeft. Op grond hiervan kan worden aangetoond een rechtvaardig iemand er veel beter aan toe is dan een onrechtvaardig iemand. Tijdens het college zullen we ons richten op drie onderwerpen: de driedeling van de psyche, de gehanteerde noties van rechtvaardigheid, en wetenschap en de status van dingen (de befaamde Grot-vergelijking. Dr. J.A. van Eck Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied bachelor semester I a 5 EC · G.M.A. Grube, trans. Plato?s Republic. Revised by C.D. Reeve, Hackett P.C., Indianapolis, 2002 · W.K.C. Guthrie, A History of Greek Philosophy Vol. IV, Plato: the man and his dialogues, earlier period, Cambridge University Press, 1975 en latere herdr. (ISBN: 0 521 31101 2) · N. Pappas, Plato and the Republic, Routledge, London,


1995. (ISBN: 0-415-09532-8) T. Irwin, Plato?s Ethics. Oxford U.P., 1995. (ISBN: 0-19508645-7) · T. Penner, The Forms in the Republic. In: G. Santas (ed), The Blackwell Guide to Plato?s Republic, lackwell Publ. Oxford, 2006, pp. 234-262 (ISBN: 1-4051-1564-5) · J.M. Cooper, D.S.Hutchinson (eds.), Plato, Complete Works. Hackett P.C., Indianapolis, 1997 (ISBN: 0-87220349-2) · Gonzales, F.J, Propositions or Objects? A Critique of Gail Fine on Knowledge and Belief in Republic V?, Phronesis, 41, 1996, pp.245-75 Nederlands hoorcollege schriftelijk tentamen, werkstuk Inleiding Filosofie v.d. Oudheid / Fundamenten van het Westers Denken Met het vermelden van de prijs van de boeken willen we niet suggereren dat ze ook allemaal aangeschaft moeten worden. Ze kunnen worden geraadpleegd in de bibliotheek. U wordt aangeraden wel Pappas en Grube (beter nog, CooperHutchinson) aan te schaffen: het eerste dient in zijn geheel bestudeerd te worden, het tweede voor een groot deel.

·

taal vorm toets entree opm

44. POLITICAL PHILOSOPHY: ISSUES OF GLOBAL JUSTICE FI083BP vakcode Knowledge of the main thoughts on international and global doel relationships in Western political philosophy, an understanding of some of the core concepts and central issues, the ability to apply philosophical arguments in discussions on topical issues. Till quite recently, issues of justice, democracy, citizenship, tolinhoud eration or social cohesion in political philosophy were selfevidently discussed as problems to be dealt with within the boundaries of a particular society. The nation-state constituted the obvious scope of political thought, no matter whether its ideological mark was libertarian or socialist, republican or social-democratic. However, due to ongoing processes of economic and cultural globalization, the political power of nationstates seems to wither away. These developments have urged political philosophers to rethink the problematics of international relationships: should we reinvent a new ‘law of peoples’ which strives for perpetual peace but which holds on to the sovereignty of nation-states, as John Rawls suggested? Or should we develop an entirely new political world order, based on the cosmopolitan view that we are all citizens of one world, as Peter Singer has argued? In this course we will study the various ideas developed in Western political philosophy on issues of global justice, such as the distinction between just and unjust war, the notion of a global civil society, the universality of human rights and the question whether and to which extent citi-



toets entree

zens of affluent societies have a duty to share their wealth and fight poverty and hunger in other parts of the world. Dr. B. Prins Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied bachelor semester II b 5 EC · Thomas Pogge & Darrell Moellendorf eds., Global Justice. Seminal Essays, 2008, St. Paul: Paragon House Engels workshop The course will be given in the form of a seminar where students will actively participate. During the course, students will hand in four short essays. They participate in a workshop at the end of the course in which they present and defend one of their essays, and respond to eachother’s essays. essay Vier korte essays (van max. 1000 woorden). For regular students in Philosophy: Social and Political Philosophy I and II.

45. PROFESSIONELE ETHIEK FI053AM vakcode Kennis: doel · inzicht verwerven in de bijzondere positie en de morele dilemma’s van professionals · inzicht verwerven in de bijzondere aard van de geestelijke verzorging · inzicht verwerven in actuele ontwikkelingen en dilemma’s op het terrein van professionalisering Vaardigheden: · kunnen deelnemen aan en positie kunnen bepalen in het debat over professionalisering · kunnen deelnemen aan en positie kunnen bepalen in het debat over de bijzondere aard van de geestelijke verzorging · kunnen reflecteren op morele stappenplannen en deze kunnen toepassen In dit college staat de vraag centraal welke bijzondere beinhoud voegdheden en verantwoordelijkheden cliëntgerichte professionals, meer in het bijzonder geestelijk verzorgers, uit hoofde van hun professie hebben en voor welke morele dilemma’s zij gesteld kunnen worden. Daarbij zal onder andere de invloed van ‘professionalisering’ (standaardisering, evidence based werken, marktwerking, etc.) aan bod komen. De opbouw van het college is als volgt: na vier colleges hoor/werkcollege volgen twee van 2 uur volgen twee collegevrije weken waarin studenten een referaat voorbereiden dat zij in het derde uur van een van de navolgende colleges presenteren.



taal vorm

toets opm

Prof. mr. dr. A.R. Mackor Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied bachelor semester I 7 EC · Inleiding ethiek of Bolt et al. Ethiek in praktijk, Assen, Van Gorcum, (5e druk 2005 of geheel herziene druk 2003), hoofdstukken 1-12 of vergelijkbare inleiding Nederlands hoorcollege, werkcollege De colleges worden gegeven in de vorm van hoor/werkcolleges waarbij opdrachten worden besproken. Bovendien wordt door studenten een referaat gehouden dat de opzet vormt voor het eindpaper schriftelijke opdracht(en), werkstuk Wekelijkse schriftelijke opdrachten en eindpaper Literatuur: Reader professionele ethiek, te bestellen via het secretariaat van de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap Evt. aanvullende literatuur wordt later bekend gemaakt

46. REDENEREN EN ARGUMENTEREN FI080RED vakcode Met de cursus wordt beoogd de studenten vaardigheid te geven doel in het hanteren van symbolismen en in het analyseren van zinnen, redeneringen en argumentaties. Uiteindelijk is het de bedoeling dat men redeneringen op geldigheid en argumentaties op steekhoudendheid kan beoordelen. Daartoe is het regelmatig maken van oefeningen noodzakelijk. Redeneren en argumenteren inhoud De cursus bestaat uit een inleiding in de argumentatieleer, een kennismaking met formele logica. Bij de argumentatietheorie bespreken we de volgende onderwerpen: - Op welke manieren kun je met elkaar van mening verschillen? - Wat houdt het in om kritisch te discussiëren? - Kun je een discussiant houden aan iets dat ze niet heeft gezegd? - Wat zijn drogredenen en wat is er mis met ze? Bij de formele logica (syllogistiek en propositielogica) behandelen we o.m. de volgende kwesties: - Wat is de betekenis van ‘betekenis’? - Wat bedoelen we als we zeggen dat iemand inconsistent is? - Wat is formele logica? - Wanneer precies is een redenering geldig of ongeldig? Dr. J.A. van Laar coördinator Dr. B.P. Kooi, Dr. J.A. van Laar docenten Algemeen Vormende Vakken, Algemeen Vormende Vakken, programma Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied, Interessegebied Communicatie en Informatie, Interessegebied Fi-



taal vorm toets

losofie en Wetenschap, Minor Wetenschapsfilosofie bachelor semester I b 5 EC · F.H. van Eemeren, R. Grootendorst, A.F. Snoeck Henkemans, Argumentatie, 3de druk, Wolters-Noordhoff, Groningen, 2006, € 25,25 · Syllabus en leesstukken ‘Redeneren en argumenteren’, te verkrijgen op het Filosofisch Instituut, O. Boteringestraat 52, 9-12.15 uur, ca. € 8,00 Nederlands hoorcollege, werkcollege schriftelijk tentamen

47. SOCIALE EN POLITIEKE FILOSOFIE I FI081SEP vakcode De student beschikt over een elementair overzicht van de bedoel langrijkste ontwikkelingen in de moderne sociale en politieke filosofie De student begrijpt redeneringen in basisteksten uit de geschiedenis van de sociale en politieke filosofie De student kan zelfstandig antwoorden formuleren op gerichte vragen n.a.v. die teksten De student heeft inzicht in, en kan discussiëren over specifieke thema’s in relatie tot verschillende sociaal- en politiekfilosofische posities. De sociale en politieke filosofie houdt zich bezig met het omvatinhoud tende vraagstuk van de goede of rechtvaardige samenleving. Daarbij spelen thema’s als macht, vrijheid, gelijkheid, rationaliteit en democratie een belangrijke rol. Belangrijke vragen betreffen de relatie tussen individu en samenleving, tussen burger en staat: is die relatie gebaseerd op een sociaal contract dat individuen uit welbegrepen eigenbelang met elkaar aangaan, of komt ze voort uit een ‘natuurlijk’ verlangen naar gemeenschap? Is een samenleving een optelsom van individuen, of wordt de identiteit van individuen gevormd door de samenleving waar ze deel van uit maken? Moeten we in ons denken over de inrichting van de samenleving uitgaan van rationeel handelende actoren of door onbewuste verlangens voortgedreven subjecten? Zijn waarden als vrijheid en gelijkheid verenigbaar of staan ze juist op gespannen voet met elkaar? In de eerste helft van het college gaan we na hoe deze vragen in de loop van de geschiedenis door diverse filosofen zijn beantwoord. In de tweede helft verdiepen we ons in het werk van enkele belangrijke 20e eeuwse denkers, Jürgen Habermas en Michel Foucault, die vanwege hun verschillende concepties van rationaliteit, moraal en macht kunnen worden beschouwd als de vertegenwoordigers van een moderne respectievelijk postmoderne visie op samenleving en politiek. Dr. B. Prins docent


programma fase periode studielast literatuur

taal vorm toets

Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied, Minor Ethiek propedeuse semester I b 5 EC · Frans van Peperstraten, Samenleving ter discussie. Een inleiding in de sociale filosofie, Coutinho, Bussum, 1999 (4e, volledig gewijzigde druk, ca.) (ISBN: 90-6283-156-7), ca. € 30,00 · Reader met teksten van o.a. Machiavelli, More, Locke, Rousseau, Mill, Weber, Habermas en Foucault, ca. € 20,00 Nederlands hoorcollege, werkcollege schriftelijk tentamen Actieve participatie in werkcolleges; schriftelijk tentamen met essay-vragen; opinierend essay over actueel thema.

48. SOCIALE EN POLITIEKE FILOSOFIE II FI072SEP vakcode · Elementair inzicht krijgen in belangrijke politiek- en sociaaldoel filosofische stromingen en thema’s · Kunnen analyseren van verschillen en verbanden tussen deze stromingen en de daarbinnen gehanteerde begrippen · Leren lezen en begrijpen van (vooral) hedendaagse primaire politiek- en sociaal-filosofische teksten · Kunnen relateren van deze stromingen en thema’s aan debatten in de publieke sfeer Binnen welke theoretische kaders begrijpen we de inrichting en inhoud rechtvaardiging van de samenleving? Dit college biedt een overzicht van de belangrijkste stromingen in de hedendaagse Westerse politieke filosofie. Aan de orde zullen komen liberalisme, libertair denken, communitarisme, marxisme, sociaaldemocratie, republicanisme, en feminisme. We gaan in op specifieke discussies zoals die over liberale, deliberatieve en agonistische democratie, de verhouding tussen burgerschap, nationalisme en globalisering, en de diverse vormen van multiculturalisme. Enkele vragen die spelen: Wat voor vrijheids- en gelijkheidsopvattingen kennen de verschillende stromingen? Welke visies op de verplichtingen tussen individu en gemeenschap bestaan er? Hoe verhoudt zich de hedendaagse ‘politisering’ van identiteiten tot rechten en rechtvaardigheid? In dit college gaan we in analytische en normatieve zin nadenken over de aard en het belang van politiek en burgerschap in onze ‘lifestyle’-tijd. Dr. J.A. Vega docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied, Minor Ethiek bachelor fase semester II a periode 5 EC studielast


literatuur

taal toets entree

Will Kymlicka, Contemporary Political Philosophy. An Introduction (second ed.). Oxford University Press 2002 (ISBN: 0 19 878274 8), ca. € 31,00 · Reader met teksten van centrale politiek-filosofen als Rawls, Dworkin, Walzer, Arendt, Pettit, Habermas, Benhabib, Mouffe, Parekh, e.a, ca. € 13,00 Nederlands schriftelijk tentamen met essayvragen Sociale en Politieke Filosofie 1 of vergelijkbare voorkennis

·

49. SOCIALE FILOSOFIE: TAAL EN MACHT FI023JVE vakcode Doelstellingen: doel · Een inleidend overzicht bieden van toonaangevende filosofische conceptualiseringen van de relatie tussen taal en macht. · Inzicht ontwikkelen in hun toepasbaarheid in empirische contexten · Eindtermen: · Elementaire kennis hebben van belangrijke filosofische conceptualiseringen van de relatie tussen taal en macht. · In staat zijn tot heldere schriftelijke weergave van argumentaties en conceptualiseringen in gelezen teksten, en van de verschillen en verbanden ertussen. · Verbanden kunnen leggen tussen de behandelde filosofische kwesties en publieke kwesties waarin de relatie tussen taal en macht aan de orde is. Binnen de sociale filosofie neemt de vraag wat ‘macht’ is een inhoud cruciale plaats in. Macht is daarbij niet alleen aan de klassieke domeinen van staat en economie gerelateerd, maar ook, en steeds centraler, aan het domein van de taal. De manieren waarop macht uitgeoefend en beleefd wordt in taal is het onderwerp van diverse vooraanstaande conceptualiseringen van macht. Dit college beoogt een inleidend overzicht te bieden van verschillende filosofische benaderingen van de relatie van taal en macht. Voor het bespreken van deze linguistic turn in de hedendaagse machtstheorie nemen we J.L. Austin als startpunt. Hij haalde in de jaren vijftig het performatieve (i.p.v. constatieve) karakter van taal naar voren. Zijn werk werd inspiratiebron voor denkers van diverse pluimage, zoals Habermas, Bourdieu, Derrida, Butler. Andere belangrijke relevante denkers zijn Foucault, Kristeva, en Rorty. In de colleges zullen deze uiteenlopende stromingen worden besproken: Diskurs- en discours-theorie, structuralisme/semiotiek, pragmatisme, deconstructivisme, symbolische macht. We zullen tevens aandacht besteden aan concrete thema’s als de roman en culturele dominantie, en vrijheid van meningsuiting en hate speech. Dr. J.A. Vega docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied




bachelor semester II b 5 EC · Reader with texts by on Habermas, Foucault, Kristeva, Lacan, Bourdieu, Rorty, Derrida, Said, Butler. Verkrijgbaar op de Faculteit der Wijsbegeerte, O. Boteringestraat 52, van 912.15 uur, ca. € 24,00 Nederlands groepsdiscussie, hoorcollege, zelfstudie essay, huiswerktentamen tussentijdse schriftelijke opdrachten College ‘Sociale en politieke filosofie I’ is noodzakelijke voorkennis. ‘Cultuurfilosofie I’ en ‘Sociale en politieke filosofie II’ of vergelijkbaar onderwijs zijn sterk aanbevolen: bij ontbreken van deze voorkennis inschrijving in overleg met docent.

50. SPINOZA’S MENSBEELD: VERSTAND, EMOTIES EN ZELFBEHOUD FI072VRO vakcode Leren lezen en analyseren van teksten uit de vroegmoderne doel filosofie, tegen hun historische culturele achtergrond; kritisch gebruik van recente interpretaties en verdere secundaire literatuur. Spinoza staat vooral bekend om zijn toepassing van de meetinhoud kundige methode in de filosofie, zijn bijzonder begrip van God als een immanente oorzaak van alle natuurlijke dingen en het hieruit voortvloeiende parallelisme van de logische en de ontologische orde. Spinoza’s mensbeeld, daarentegen, is minder bekend. Het laat zien dat zijn filosofie niet alleen rijker, maar ook meer ‘sophisticated’ is dan het hier boven geschetste doet vermoeden. Ofschoon hij aan het menselijk verstand (ratio en scientia intuitiva) altijd de voorrang geeft, is zijn beeld van de mens zeer realistisch doordat hij geenzins de rol van de emoties (affectus) onderschat. Door de invoering van het principe van zelfbehoud (conatus perseverandi) weet hij beide vaak tegenovergestelde menselijke kenmerken in een zeker evenwicht te houden. In dit college wordt, bij wijze van kennismaking met 17eeuwse mensbeelden eerst kort ingegaan op Descartes. Vervolgens staat de tekst van Spinoza’s Ethica, deel III-V centraal. Prof. dr. D.H.K. Pätzold docent Ba Wijsbegeerte programma bachelor fase semester II b periode 5 EC studielast · G.Lloyd, Spinoza and the Ethics, Routledge: London, 1996 literatuur (ISBN: 0-415-10782-2), € 25,00 · vert. en ingel. door H. Krop, Spinoza, Ethica, Bert Bakker: Amsterdam, 2004 (ISBN: 9035126432), € 25,00 Nederlands taal hoorcollege vorm


toets

essay Essay 6-8 pagina’s

51. TAALFILOSOFIE FI093JL vakcode Studenten dienen in staat te zijn een karakterisering en boordedoel ling te geven van de besproken benaderingen van taal en betekenis. In deze cursus bespreken we enkele centrale problemen uit de inhoud taalfilosofie. In de eerste helft van de cursus behandelen we pragmatische benaderingen van betekenis. Grice’s theorie van de implicaturen bespreken we om na te gaan welke regels ten grondslag liggen aan het voeren van gesprekken, en welke rol dergelijke regels spelen bij het overbrengen van een boodschap. De taalhandelingstheorie bespreken we aan de hand van het werk van Austin en Searle. Hoe pragmatische inzichten gebruikt kunnen worden bij de het begrijpen van argumentatie en discussie vormt het onderwerp van de normatieve pragmatiek, zoals ontwikkeld door Van Eemeren, Grootendorst, Jackson en Jacobs. Misverstanden en het voorkomen daarvan behandelen we aan de hand van Robinson’s definitieleer en Naess’s preciseringsmethode. In de tweede helft van de cursus richten we ons op semantische benaderingen van betekenis. Aan de hand van Tarski’s semantische waarheidstheorie gaan we na wat we moeten verstaan onder betekenis en semantiek. Vervolgens richten we ons op de dynamische semantiek aan de hand van het werk van Groenendijk, Stokhof en Veltman. Tot slot bespreken we enkele opvattingen over de semantische analyse van conditionele zinnen en zogeheten “counterfactuals”. Dr. J.A. van Laar coördinator Dr. B.P. Kooi, Dr. J.A. van Laar docenten Ba Wijsbegeerte programma bachelor fase semester II b periode 5 EC studielast · Tekstbundel: Taalfilosofie literatuur Nederlands taal hoorcollege, werkcollege vorm schriftelijk tentamen toets 52. TECHNOLOGISCHE CULTUUR FI080TEC vakcode Inzicht verwerven in het complexe netwerk van bindingen tusdoel sen wetenschap en technologie enerzijds en politiek en cultuur anderzijds - i.c. de technologische cultuur. Onze hedendaagse samenleving is ondenkbaar zonder weteninhoud schap en technologie. Dagelijks spreken we in termen ontleend aan de wetenschap; en dagelijks omringen we ons met tal van technologische producten. We leven in een, zoals dat heet,


docent programma


taal vorm toets

‘kennismaatschappij’, in een ‘technologische cultuur’. Wetenschap leert ons niet alleen iets over de werkelijkheid, maar geeft er ook actief vorm aan. Nieuwe vormen van kennis en nieuwe technologieën impliceren nieuwe vormen van samenleven en creëren nieuwe culturele betekenisstructuren en – patronen. Centraal op dit college staat het complexe netwerk van bindingen tussen wetenschap & technologie en politiek & cultuur - in empirische, analytische en normatieve zin. Daarbij gaat het niet alleen om de (sociale) constructie van kennis en de consequenties daarvan voor onze opvattingen over wetenschap en waarheid, maar ook over wetenschap en technologie als `makers’ van onze samenleving en de consequenties daarvan voor onze opvattingen over politiek en het goede leven. Daartoe wordt ingegaan op de ontwikkeling van wetenschap en technologie in hun maatschappelijke en culturele context, geïllustreerd aan de hand van voorbeelden uit heden en verleden. Dr. J.A. Harbers Algemeen Vormende Vakken, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied, Interessegebied Cultuur en Geschiedenis, Interessegebied Filosofie en Wetenschap, Interessegebied Natuur en Techniek, Minor Cultuurfilosofie bachelor semester I b 5 EC · Enkele teksten, verkrijgbaar via Nestor · Gerard de Vries, De ontwikkeling van wetenschap. Een inleiding in de wetenschapsfilosofie, Wolters Noordhoff, 3e druk, 1995 (ISBN: 90-01-92359-3), € 31,50 · M. van Hees et al., Kernthema’s van de filosofie, Boom, Amsterdam 2003; daaruit: Hans Harbers ‘Wetenschap, Technologie en Samenleving’, pp. 187-210 (ISBN: 90-5352873-3) · Reader, te verkrijgen op het Filosofisch Instituut, 9-12.15 uur, Oude Boteringestraat 52, ca. € 15,00 Nederlands hoorcollege huiswerktentamen

53. THE GOOD LIFE FI093MB vakcode · To acquire knowledge of and insight into conceptions of the doel good life. · To acquire some knowledge of non-western philosophies of the good life. · To acquire ability to relate conceptions of the good life * To the practical problems of ethics. This course will examine answers to one of the central and perinhoud ennial problems of philosophy: what is a ‘good life’ or a life ‘really worth living’. Every major philosopher down the ages


docent programma fase periode studielast literatuur taal vorm toets

from Socrates to Nozick has grappled with the question. Some believe that the good life is one in which we can freely unfold our personalities and talents, whereas others believe that a good life requires that we suppress certain desires and apply ourselves in devotion to a deity or to a life in solitude. In the first part of the course we will consider different dimensions and sources of the good life: the experience of happiness and joy, beauty, creativity, love and sex, friendship, and religious experience. In the second, we will consider some of the more systematic conceptions of the good life as discussed in major philosophical and religious doctrines (stoicism, Christianity, Buddhism) and contemporary philosophical investigation. Dr. M. Braham Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied bachelor semester I b 5 EC · Reader, ca. € 20,00 Engels werkcollege huiswerktentamen

54. THEORIEËN VAN HET ZELFBEWUSTZIJN FI023DP vakcode Kennis maken met een cruciaal thema uit de geschiedenis van doel de moderne filosofie. Leren lezen van originele teksten vanuit een probleemhistorisch perspectief inclusief kritisch gebruik van recente interpretaties. De begrippen ‘ik’ en ‘subject’ hebben in de filosofie vanaf Desinhoud cartes vele verschillende invullingen gekregen. Omdat de opvattingen omtrent de status, functie en reikwijdte van het zelfbewustzijn een cruciale rol spelen in de moderne filosofie, verschaft dit college ook inzicht in de ontwikkeling die deze filosofie doorlopen heeft. In dit college staan een aantal denkers centraal die een belangrijke rol hebben gespeeld in de theorievorming, namelijk Descartes, Hume, Kant, Fichte, James, Russell, Husserl en Sartre. Zij vormen de uitvinders en aanhangers van drie verschillende modellen van (zelf)bewustzijn: het reflectiemodel, het stroommodel en het productiemodel. Om een vergelijkende analyse mogelijk te maken wordt ingegaan op een aantal begripsmatige onderscheidingen die aan deze modellen ten grondslag liggen. Hierbij gaat het onder andere om het onderscheid tussen de denkende ziel (het cogito) en meer met het lichaam verbonden vermogens van de ziel (imaginatio en sensus), tussen identiteit en eenheid van het zelf, tussen transcendentaal en empirisch ik, tussen ik en persoon, tussen bewustzijn en zelfbewustzijn en tussen innerlijke en uiterlijke waarneming. Prof. dr. D.H.K. Pätzold docent


programma fase periode studielast literatuur

taal vorm toets opm

Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied bachelor semester II a 5 EC · K. Gloy, Bewusstseinstheorien. Zur Problematik und Problemgeschichte des Bewusstseins und Selbstbewusstseins, Alber: Freiburg, 1998, Zweiter Teil, (ISBN: 3495478876) · Reader met capita selecta originele teksten van genoemde auteurs, ca. € 8,70 Nederlands hoorcollege, werkcollege essay Essay 10-12 pagina’s Literatuur: K.Gloy: Kap. 3,4,6,7,8, (hoofdstukken afhankelijk van onderwerp essay)

55. WETENSCHAPSFILOSOFIE 1 FI092WET vakcode Inzicht in de relatie tussen filosofie en wetenschap aan de hand doel van een aantal voorbeelden uit de wetenschap, en kennis van begrippen die in de wetenschapsfilosofie een belangrijke rol spelen. Het vak bestaat uit acht hoorcolleges en heeft een thematische inhoud opzet. We behandelen achtereenvolgens de volgende vragen. · Is creationisme ook een wetenschappelijke theorie? · Zijn er in de natuur naast oorzaken ook doelen? · Bestaat er een neutrale indeling van psychologische stoornissen? · Leven we echt in een wereld die gemaakt is van atomen? · Wat is de relatie tussen een hypothese en de data? · Waarom zijn weersvoorspellingen zo moeilijk? · Wat zien we nu precies door de lens van een miscroscoop? · Groeit wetenschappelijke kennis, of niet? Deze vragen hebben betrekking op centrale onderwerpen uit de wetenschapsfilosofie: theorieën, verklaringen, natuurlijke soorten, wetenschappelijke werkelijkheid, ondersteunend bewijs, voorspellingen, observaties, en ten slotte de cumulatie van kennis. · Dr. J.W. Romeyn coördinator Dr. J.W. Romeyn docent Ba Wijsbegeerte, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenprogramma schapsgebied, Minor Wetenschapsfilosofie bachelor fase semester I a periode 5 EC studielast · Inleiding in de wetenschapsfilosofie, nog nader te bepalenliteratuur University Press, 1992


taal vorm toets

· Reader Wetenschapsfilosofie 1 Nederlands hoorcollege schriftelijk tentamen

56. WITTGENSTEINS TAALFILOSOFIE FI093MTH vakcode Aan het einde van de cursus is de student in staat Wittgendoel steins teksten zelfstandig te lezen en de samenhang tussen verschillende onderdelen te zien en deze in eigen woorden te omschrijven Deze cursus geeft een inleiding op Wittgensteins latere filosofie inhoud via zijn taalfilosofie. Deze taalfilosofie is zeer complex en veronderstelt enige bekendheid met Witgensteins eerste werk, de Tractatus, alsook met werk van Russell en Frege. De cursus begint met een tekst van Russell over logisch atomisme waarin belangrijke elementen van de Tractatus naar voren komen. Daarna zal via Wittgensteins lezing van Augustinus een begin worden gemaakt met de latere taalfilosofie. Aan de orde komen: osentieve definitie, taalspelen, de kritiek op atomisme. familiegelijkenis, vaagheid en regels. Tevens zullen enkele klassieke interpretaties van Wittgensteins latere taalfilosofie besproken worden. Prof. Dr. M.R.M. ter Hark docent Ba Wijsbegeerte programma bachelor fase semester II b periode 5 EC studielast · Wittgenstein, Philosophical Investigations Russell, Lectures literatuur on Logical Atonism Engels taal hoorcollege vorm schriftelijk tentamen toets Tussentijdse opdrachten Propedeuse 20ste eeuw entree Literature: All available from the internet. See Opm www.methodsofprojection. Blogspot.com

154 Hoofdstuk 13 Adreslijst

Adreslijst 155

13 Adreslijst Adreslijst naam: taak: kamer: adres:

H.T. Adriaenssen MA Promovendus GF 0133, 3636164 Wagnersingel 20-A, 9722 CZ Groningen, tel. 06-45814243

naam: taak: kamer: adres:

Prof. dr. H.T. Bakker Indische wijsbegeerte Instituut voor Indische talen en culturen Oude Boteringestraat 23, 9712 GC Groningen, tel. 3635819


J. Blok MA Promovendus GF 0125, tel.; 3635087 Metselaarsgilde 31, 8253 HN Dronten, tel. 06-45777920


Dr. P. Boele van Hensbroek Sociale filosofie 0107, tel. 3636295 Chopinweg 11, 9761 JK Eelde, tel. 050-3096760


Dr. K.G. de Boer Moderne filosofie en metafysica 0102, tel. 3636166 Amstelkade 29/2, 1078 AE Amsterdam, tel. 020-6645908


Prof. dr. R.W. Boomkens Sociale en cultuurfilosofie 0117, tel. 3636152 Lodewijkstraat 19, 9724 BD Groningen, tel. 050-3600286


Dr. M. Braham Ethiek 0129, tel. 3637489 Lindenstrasse 13A, D-21521 Aumühle, Duitsland, tel. +4951042739


Dr. B.P. de Bruin Ethiek 0202, tel., 3636170 Zagerij 17, 9713 DG Groningen, tel. 06-15162286



J. Degenaar MA Msc Promovendus TF 0219, tel. 3638296 Tuinbouwdwarsstraat 11, 9717 HT Groningen, tel. 06-24841514

naam: taak: spreekuur: kamer: adres:

Dr. J.A. van Eck Filosofie van de oudheid na de colleges en na tel. Afspraak 0107, tel. 3636946 Prinseneiland, 1013 PJ Amsterdam, tel. 020-6243895


Dr. C.E. Evink Geschiedenis van de filosofie 0133, tel. 3635086 Drostweg 30, 9761 CR Eelde, tel. 050-3090009


Dr. K.E. Gardiner Studieadviseur 0015, tel. 3636157 Gerbrand Bakkerstraat 29, 9713 HB Groningen, tel. 050-5425777


Dr. J.A. Harbers Filosofie van Wetenschap, Technologie en Samenleving 0109, tel. 3636155 Holtstek 24, 9713 DC Groningen, tel. 050-3139158


Prof. dr. M.R.M. ter Hark Geschiedenis van de filosofie 0101, tel. 3636153 Didopad 5, 3813 BT Amersfoort, tel. 06-51367568


N. Hausen MA Promovendus GF


Dr. P.S. Hasper Postdoc GF 0121, tel. 3636164 Herman Colleniusstraat 6a, 9718 KT Groningen, tel. 050-3187158


Prof. dr. M.V.B.P.M. van Hees Ethiek 0111, tel. 3636165 Leeuwarderstraat 32, 9718 HZ Groningen, tel. 5260722

Adreslijst 157

naam: functie: kamer:

T. Hekman Secretaresse algemeen / onderwijsadministratie 0019, tel. 3636161


Dr. F.A. Hindriks Ethiek 0129, tel 3637489 Abraham Kuyperlaan 65A, 3038 PE Rotterdam, 010-4670247


Drs. J.E.M.B. Janssen Directeur bedrijfsvoering (Faculteitsbestuur) 0003, tel. 3636171


Dr. F.A. Keijzer Philosophy of mind and science 0225, tel. 3636162 ML Kingstraat 19, 9728 WN Groningen, tel. 050-5268608


Dr. B.P. Kooi Logica 0215, tel. 3636924 Bergstraat 27, 9717 LR Groningen, tel. 050-3135724


Prof. dr. T.A.F. Kuipers Wetenschapsfilosofie na tel. afspraak 0251, tel. 3636151 Mozartstraat 18, 9722 EC Groningen, 050-5263748 / 020-6255580


Dr. J.A. van Laar Logica en argumentatietheorie 0221, tel. 3636163 Joeswerd 37, 9746 CR Groningen, tel. 050-3137024


Dr. P.B. de Laat Praktische filosofie 0107, tel. 3636295 Karel Doormanstraat 1, 9801 ED Zuidhorn, tel.0594-540155


T.E. Lijster MA Promovendus PF 0125, tel. 3638392 Getij 18, 9732 MN Groningen, tel. 0615228070

naam: taak:

Prof. mr. dr. A.R. Mackor Professionele ethiek


adres:

Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Oude Kijk in ’t Jatstraat 5, tel. 3635698 Javalaan 50, 1217 HG Hilversum, tel. 035-6216710

naam: taak: kamer:

Drs. J. Moesker Bibliothecaris 0007, tel. 3636147


U. Montaño Juarez MA Promovendus TF 0102, tel. 3636154 Van Houtenlaan 27, 9722 GR Groningen

naam:

kamer:

F.C. Moorrees Coördinator website en elektronische leeromgeving, secretaresse algemeen 019, tel. 3637960


Prof. dr. L.W. Nauta Geschiedenis van de premoderne en vroeg-moderne filosofie 0107, tel. 3636946 Oosterweg 13, 9892 PH Feerwerd, tel. 0594-621828 / 06-27361203


S.F. Otto Conciërge/repromedewerker 0021, tel. 3636158


Prof. dr. D.H.K. Pätzold Geschiedenis van de moderne filosofie, metafysica do 13.15-14.00 uur 0108, tel. 3636169, 06-54916280 A-weg 17 m, 9718 CV Groningen


Dr. M. Pauly Postdoc Ethiek 0202, tel. 3636948 Beijumerweg 24-26, 9737 AD Groningen.


Prof. dr. A.J.M.. Peijnenburg Wijsgerige argumentatietheorie en -analyse 0237, tel. 3637527 Pelsterstraat 12, 9711 KL Groningen, tel.050-3181481


K. van der Ploeg Bibliothecaris 0007, tel. 3636147

kamer:

taak:

Adreslijst 159


Dr. B. Prins Sociale filosofie en ethiek 0113, tel.: 3636168 Zoutkeetsgracht t/o 6, 1013 LC Amsterdam, tel. 020-6273570


Dr. B.P. Renne Postdoc TF 0229, tel. 3636149


Dr. J.W. Romeyn Wetenschapsfilosofie 0217, tel. 3636148 C.J.K. van Aalststraat 45, 1019 JZ Amsterdam, tel. 020-4193038


Dr. O. Roy Postdoc Ethiek 0202, tel.: 3636170 Realengracht 242, 1013 AV Amsterdam, tel. 06-42141433


L.J.F.G. ter Schure MA Promovendus PF 0125, tel. Oudeweg 40d, 9711 TM Groningen, tel 06-33935828


Dr. S. Smets Rosalind Franklin Research Fellow TF 0229, tel.3636149 A-kerkstraat 27, 9712 BD Groningen

naam: functie: kamer: adres:

Dr. A. M. Tamminga Wetenschapsfilosofie 0233, tel. 3636943 Wassenberghstraat 49b, 9718 LJ Groningen, tel. 050-3116778


J.P. Timmerman MA Promovendus TF en Ethiek 0219, tel. 3638296 Oppenheimstraat 32, 9714 ER Groningen, tel. 06-12710437


Drs. A.A. Veenkamp Coördinator onderwijs en onderzoek 0115, tel. 3636172 De Larix 23, 9741 NS Groningen.



Dr. J.A. Vega Sociale en politieke filosofie 0203, tel. 3636156 Molukkenstraat 72, 9715 NW Groningen.


H. de Vries Netwerkbeheer 0005, tel. 3636146


Drs. B.G.M. de Waal Promovendus PF 0102, tel. 3636154 Zeeburgerdijk 58-I, 1094 AE Amsterdam, tel. 020-6631143

naam: taak: kamer:

A. Willems-Veenstra Secretaresse bestuur en beheer 0019, tel. 3637960 / 3636161


J.T. Zinkstok MA Promovendus GF 0103, tel. 3636150 W de Zwijgerlaan 63 II, 1056 JG Amsterdam, tel. 020-6162003

Faculteit Wijsbegeerte Rijksuniversiteit Groningen

Recommend Documents