Faculteit der Rechtsgeleerdheid
Jaarverslag 2011 Amsterdam Centre for Environmental Law and Sustainability
Instellingsplan UvA 2011-2014.indd 1
17-06-11 11:59
AMSTERDAM CENTRE FOR ENVIRONMENTAL LAW AND SUSTAINABILITY (ACELS) JAARVERSLAG 2011
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER RECHTSGELEERDHEID
1
Amsterdam Centre for Environmental Law and Sustainability (ACELS) Postadres: Postbus 1030 1000 BA Amsterdam Bezoekadres: Oudemanhuispoort 4-6 1012 CN Amsterdam Tel: 020 – 525 3075 E-mail:
[email protected] Website: www.uva.nl/acels
2
Inhoud Inhoud ............................................................................................................................. 3 1. Voorwoord ............................................................................................................... 5 2. Belangrijke gebeurtenissen ...................................................................................... 6 3. Onderzoek ................................................................................................................ 9 3.1 Onderzoeks programma .................................................................................... 9 3.2 Onderzoeksresultaten ........................................................................................ 9 3.3 Derde geldstroomonderzoek.............................................................................. 9 3.4 Promotie onderzoek ......................................................................................... 11 3.5 Oordeel over uitvoering onderzoeksprogramma in 2011................................ 12 4. Onderwijs ............................................................................................................ 13 5. Organisatie ............................................................................................................. 14 5.1 Onderzoekers ................................................................................................... 14 5.2 Samenwerking ................................................................................................. 15 5.3 Structuur .......................................................................................................... 16 Bijlage 1 Publicaties ................................................................................................. 18 Bijlage 2 Contractonderzoek .................................................................................... 24 Bijlage 3 Onderwijs.................................................................................................. 27 Bacheloronderwijs .................................................................................................... 27 Masteronderwijs ........................................................................................................ 28 Future Planet Studies ................................................................................................ 31 Postacademisch onderwijs ........................................................................................ 31 Bijlage 4 Overige activiteiten................................................................................... 32
3
4
1.
Voorwoord
Terugkijkend op het bestaan van ACELS in 2011 is mijn beeld er één van een enthousiaste groep onderzoekers die onverstoord belangwekkend onderzoek uitvoert op het terrein van het milieurecht in brede zin, daarover publiceert en spreekt en daarmee steeds sterker het internationale debat opzoekt. De continuïteit blijkt uit de mooie publicaties, de continue hoeveelheid wetenschappelijke onderzoeken die in opdracht van derden wordt uitgevoerd en de succesvolle congressen die ook in 2011 weer zijn georganiseerd. In dit jaarverslag kunt u daar alles over lezen. De internationalisering van ACELS kan, behalve uit de publicaties, ook worden afgeleid uit de ondernomen activiteiten om ACELS ‘zichtbaarder’ te maken. Zo werden in 2011 door ACELS verschillende side-events bij bijeenkomsten inzake internationale verdragen georganiseerd. In juni werd zo’n bijeenkomst georganiseerd in Chisinau (Moldova), met als titel ‘ Interactions and Tensions between the Aarhus Convent’ bij de vierde ontmoeting van de partijen bij het Aarhus-verdrag. Op 5 oktober 2011 werd een side-event bij de UN Climate Change Conference in Panama georganiseerd, samen met McGill University and Université Laval (Institut EDS), onder de titel Science and law to inform policy: carbon, rights and Governance. Tenslotte kan op de aanwezigheid van ACELS bij de UN Climate Change Conference in Durban in december van het vorig jaar worden gewezen. Toch is niet alles hetzelfde gebleven in 2011. Voor mij persoonlijk staat 2011 in het teken van de pensionering van Liesbeth Vogelezang als onderzoeker bij ACELS. Zij heeft sinds 1988, met uiteenlopende opdrachten en aanstellingen, onderzoek uitgevoerd, in het bijzonder naar de regulering van de toelating van stoffen en producten op de markt. Wij hebben in juli 2011 afscheid van haar genomen. Dit jaarverslag over 2011 is het eerste verslag dat niet meer op papier wordt gedrukt, maar uitsluitend digitaal wordt verspreid. De voordelen van een boekje dat je kunt doorbladeren en in de kast kunt zetten wegen niet langer op tegen de voordelen van een digitaal verslag. We vernemen graag uw mening over dit verslag, over de vormgeving, maar vanzelfsprekend ook over de inhoud ervan. U kunt uw vragen en opmerkingen kwijt via
[email protected]
Rosa Uylenburg
5
2.
Belangrijke gebeurtenissen
Bijeenkomst Ius Commune environmental law research group Op 29 maart vond in Utrecht de workshop Taking stock and moving forward plaats. Vanuit ACELS verzorgde Mireille Bogaart de lezing ‘Flexibility in the European legal framework on water and air pollution’. Marlon Boeve verzorgde de presentatie 'Environmental Law in the Compact City'. Juni 2011: Bijeenkomst en boekpresentatie, Chisinau (Moldova), Interactions and Tensions between the Aarhus Convent on Access to Information, Public Participation in DecisionMaking and Access to Justice in Environmental Matters Op deze bijeenkomst werd het nieuwe boek over de Aarhus Conventie gepresenteerd. Marc Pallemaerts (ed.), The Aarhus Convention at Ten: Interactions and Tensions between Conventional International Law and EU Environmental Law. Avosetta Series, No. 9, Europa Law Publishing, Groningen, 2011, 440 p. Afscheidssymposium Liesbeth Vogelezang-Stoute: Openbaarheid van informatie en toegang tot de rechter in milieuzaken Op 7 juli vond een wetenschappelijk symposium plaats ter gelegenheid van het afscheid van dr. Liesbeth M. Vogelezang-Stoute. Thema van de bijeenkomst was in het bijzonder de positie van NGO’s, bij de toelating op de markt van stoffen en producten. Liesbeth Vogelezang hield een inleiding waarin zij een overzicht gaf van ontwikkelingen in de openbaarheid en rechtsbescherming inzake beslissingen betreffende de toelating van stoffen en bestrijdingsmiddelen op nationaal en Europees niveau. Daarbij kon zij putten uit de vele onderzoeken die zij in de afgelopen twintig jaar op dit terrein heeft verricht. Daarna werd gesproken door prof. L.J.A. Damen en prof. J.H. Jans, beiden hoogleraar bestuursrecht in Groningen en beiden oud-promotor van Liesbeth Vogelezang-Stoute. Leo Damen gaf een rechtspolitieke beschouwing over de ontwikkelingen rond openbaarheid van milieu-informatie en over diverse procedures gevoerd door milieuorganisaties. Jan Jans besprak de recente ontwikkelingen in de jurisprudentie inzake de toegang van milieuorganisaties tot de nationale rechter en de Europese rechter.
6
Congres onderzoeksschool Ius Commune Op 24 en 25 november vond in Utrecht het zestiende congres van de onderzoeksschool Ius Commune plaats. Onderzoekers van ACELS maken deel uit van deze internationale onderzoeksschool en participeren hierin actief. Tijdens het congres werd de workshop 'Complexity and flexibility in Environmental Law', georganiseerd. Vanuit ACELS verzorgde Mireille Bogaart de presentatie Member State flexibility under the Air Quality Directive and the NEC Directive; Liselotte Smorenburg-Van Middelkoop presenteerde Procedural Autonomy and National Courts: Undesirable Flexibility? en Marlon Boeve verzorgde de presentatie Environmental Quality Standards and Compensation. Bijeenkomst, VN Klimaatverandering Conferentie, Panama: Science and law to inform policy: carbon, rights and Governance Op woensdag 5 oktober vond in Panama City (Panama) de bijeenkomst ‘Science and law to inform policy: carbon, rights and governance’ plaats, georganiseerd door ACELS, McGill University en Université Laval (Institut EDS). Centraal stond de vraag hoe onderzoek en capaciteitsopbouw kunnen bijdragen aan het oplossen van belangrijke wetenschappelijke, sociale en juridische problemen die slechts zeer beperkt of in het geheel niet aan bod komen in de officiële klimaat onderhandelingen, zoals sociale rechtvaardigheid, conflict oplossing, transparantie en democratie. VN Klimaatverandering Conferentie, Durban (Zuid Afrika) In 2008 heeft het ACELS waarnemings-status verkregen van het UNFCCC secretariaat en is
7
sindsdien vertegenwoordigd bij de internationale klimaatonderhandelingen. ACELS PhD onderzoeker Elena Kosolapova, wiens onderzoek zich richt op aansprakelijkheid voor schade gelieerd aan klimaatverandering, woonde voor het derde achtereenvolgende jaar de jaarlijkse Partij-Conferentie bij die van 28 november tot 9 december 2011 werd gehouden in Durban, Zuid-Afrika. Studiedag ‘De Best Beschikbare technieken. Ontwikkeling, toepassing en toetsing’, 15 december 2011 De jaarlijkse studiedag van ACELS was in 2011 gewijd aan het begrip beste beschikbare technieken. Inrichtingen moeten de voor de inrichting in aanmerking komende beste beschikbare technieken toepassen. De voorschriften van de omgevingsvergunning moeten daarop zijn afgestemd. Het begrip beste beschikbare technieken (BBT) is afkomstig uit de richtlijn voor integrale geïntegreerde preventie en bestrijding van verontreiniging (de IPPCrichtlijn). Inmiddels is de IPPC-richtlijn geïntegreerd en gewijzigd opgenomen in de Richtlijn Industriële emissies (IED, Richtlijn 2010/75/EU), waarbij wijzigingen in de wijze van beoordeling van de vergunningaanvragen zijn aangebracht, maar waarbij het begrip BBT nog steeds centraal staat. Op deze studiedag is (kritisch) teruggekeken op de ervaringen van de afgelopen jaren met de toepassing van het begrip, maar is ook vooruit gekeken naar gevolgen van de IED voor de vergunningenpraktijk. Op de studiedag is gesproken door prof. mr. H.G. Sevenster (lid Raad van State), F. Francois (Europese Commissie), ir. L.M.J. van Berkel (Infomil), P.C. Roos (Ministerie I & M), M.S. van den Bosch (MeBa, glasindustrie), drs. ing. J. Vollenbroek (Mobilisation) en prof. mr. R. Uylenburg (ACELS). De bewerkte inleidingen van deze dag zullen in 2012 in een bundel bij Europa Law Publishing verschijnen.
8
3.
Onderzoek
In 2011 is voor het derde jaar uitvoering gegeven aan het onderzoeksprogramma 2009-2013. In dit programma wordt de focus gericht op de relatie van het milieurecht met processen van marktordening. Deze keuze betekent dat het milieurecht wordt bestudeerd als instrument voor het sturen van marktprocessen in de richting van een duurzame ontwikkeling. Binnen het onderzoek naar nieuwe sturingsinstrumenten wordt in het bijzonder aandacht besteed aan de problematiek van de klimaatverandering. De doorwerking van internationaal en Europees recht in het nationale recht staat daarbij centraal.
3.1
Onderzoeks programma
Het onderzoeksprogramma beoogt een bijdrage te leveren aan het internationale en nationale debat betreffende de juridische sturing van economische activiteiten, met als doel het bereiken van een duurzame ontwikkeling. Daarbij vormt, gelet op het maatschappelijke belang, de sturing ter beperking van de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering, een specifiek onderzoeksobject. Met dit onderzoeksprogramma wordt aangesloten bij het onderzoek van de onderzoeksschool Ius Commune. Het onderzoeksprogramma van ACELS kan worden ingezien via www.uva.nl/acels.
3.2
Onderzoeksresultaten
Het onderzoeksprogramma wordt onder andere uitgevoerd door middel van publicaties in wetenschappelijke tijdschriften en (bijdragen aan) boeken. Ook maakten de medewerkers van ACELS deel uit van de redactie van diverse wetenschappelijke tijdschriften en jaarboeken. Een volledig publicatieoverzicht over 2011 is opgenomen in bijlage 1 van dit jaarverslag.
3.3
Derde geldstroomonderzoek
ACELS voert regelmatig onderzoek uit in opdracht van derden, in het bijzonder van overheden. Dit contractonderzoek wordt slechts uitgevoerd indien het onderzoek wetenschappelijke van aard is en aansluit bij het onderzoeksprogramma. Structurele Evaluatie Milieuwetgeving (STEM) In 2011 werd door ACELS het onderzoeksprogramma ter evaluatie van milieuwetgeving afgerond (programmaduur van 2005 tot 2011). Dit programma, onder de naam Structurele evaluatie milieuwetgeving (STEM) werd door een consortium uitgevoerd, waarin behalve ACELS, het instituut METRO (Universiteit Maastricht), het Instituut voor Milieuvraagstukken (Vrije Universiteit Amsterdam) en ARCADIS deelnamen.
9
In 2011 werden de onderstaande evaluatie-onderzoeken afgerond: Energieprestatie en gebiedsmaatregelen. Knelpunten en oplossingsrichtingen STEM publicatie 2010/9, 2 mei 2011; http://dare.uva.nl/record/392111
Het omgevingsrecht geprogrammeerd. Verkenning van de juridische mogelijkheden voor het ontwikkelen en harmoniseren van een programmatische aanpak in het omgevingsrecht STEM publicatie 2010/10, mei 2011; http://dare.uva.nl/record/392091
Het STEM-geluid bij de evaluatie van milieuwetgeving STEM publicatie 2011/1, 17 mei 2011; http://dare.uva.nl/record/394742 Alle STEM-onderzoeken zijn beschikbaar op de website van ACELS.
Andere onderzoeken in opdracht van derden: Optimale instrumentenmix voor industriële NOx emissies ACELS, met Metro, UM en IVM, VU, in opdracht van het ministerie van I en M. Introductie plan-m.e.r.-beoordeling in de Nederlandse m.e.r.-regelgeving ACELS, in opdracht van ministerie van I en M
10
Simulating and Evaluating a Better Regulation of Converging Technologies (SEBEROC) ACELS, IVM en VU (coördinatie: Sofia Instituut Universiteit Darmstadt) Regulering van milieugevolgen van bedrijven met een tijdelijke vergunning. ACELS, in opdracht van het ministerie van I en M. Advies Projectplan versus inpassingsplan Wro ACELS Advies in opdracht van de Provincie Noord-Holland en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Een volledig overzicht van het derde geldstroomonderzoek over 2011 is opgenomen in bijlage 2 van dit jaarverslag.
3.4
Promotie onderzoek
Binnen ACELS worden verschillende promotieonderzoeken verricht. In 2011 betrof dat de volgende projecten: M.M. Bogaart (aio) Promotoren: prof. dr. M. Pallemaerts en prof. mr. R. Uylenburg Werktitel: Flexibility in the European legal framework on water and air pollution. M.N. Boeve (ud) Promotor: prof. mr. N.S.J. Koeman en prof. mr. R. Uylenburg Werktitel: Het milieurecht in de compacte stad F.M. Fleurke (buiten-promovenda) Promotor: prof. mr. N.S.J. Koeman en prof. J. Somsen (Universiteit Tilburg) Titel: Het voorzorgbeginsel in het milieurecht E.V. Kosolapova (aio) Promotor: prof. dr. R. Lefeber Werktitel: Liability for climate change-damage in international law L. Smorenburg-van Middelkoop (ud) Promotor: prof. mr. H.G. Sevenster and prof. mr. R. Uylenburg Werktitel: The Effect of European Law in the national Environmental Court Room J.A.W. van Zeben (aio) Promotoren: prof. dr. G. Dari Mattiacci en prof. dr. M. Pallemaerts Werktitel: Competence Allocation and Regulatory Functioning within the EU ETS
11
P.D. Mutesasira, LLM (externe promovendus met Hijmansbeurs) Promotor: prof. mr. R. Lefeber Titel: Environmental Procedural Rights in Africa with Specific Reference to South Africa and Uganda Mr. M.A. Robesin (externe promovendus met Hijmansbeurs) Promotor: prof. mr. R. Uylenburg Titel: Limits to (indirect) water use and the role of (self)regulation In 2012 zullen Floor Fleurke (9 februari 2012) en Josephine van Zeben (11 mei 2012) hun dissertaties verdedigen.
3.5
Oordeel over uitvoering onderzoeksprogramma in 2011
Aan het bereiken van de voornaamste doelstelling voor 2011, het versterken van de bijdrage aan het internationale debat op het onderzoeksterrein, door wetenschappelijke publicaties en bijdragen aan internationale congressen en door versterking van de samenwerking met wetenschappelijke instituten aan buitenlandse faculteiten, is hard gewerkt. De inspanningen hebben geresulteerd in mooie publicaties, bijdragen aan internationale congressen en de al in het voorwoord genoemde side-events bij bijeenkomsten in het kader van internationale verdragen. Hierbij moet speciaal aandacht worden gevraagd voor het boek ‘Aarhus at ten’ onder redactie van Marc Pallemaerts. Dit boek dat bewerkingen bevat van inleidingen gehouden op een congres van ACELS in 2008 is met trots gepresenteerd bij de vierde ‘Meeting of the Parties’ van het Aarhus verdrag in juni 2011. Als gevolg van het fellowship van prof. Marc Pallemaerts heeft hij in 2011 veel meer tijd kon besteden aan het uitvoeren van internationaal onderzoek. Op een nationaal niveau heeft ACELS door middel van wetenschappelijke publicaties en andere activiteiten ook in 2011 weer een belangrijke bijdrage geleverd aan het debat inzake regelgeving op het terrein van milieu en natuur. Door het aflopen van het project STEM per 1 januari 2010, was de verwachting dat ACELS in 2011 minder onderzoek in opdracht van derden zou uitvoeren. Dat is gelukkig niet het geval geweest. Geconcludeerd kan worden dat door de wetenschappelijke publicaties, de jaarlijkse studiedag en de onderzoeken in opdracht van derden door ACELS een belangrijke bijdrage wordt geleverd aan het nationale debat inzake het milieurecht.
12
4.
Onderwijs
Hoewel ACELS in eerste instantie een onderzoeksinstituut is, neemt onderwijs een belangrijke plaats in. In 2011 werden door ACELS de volgende vakken aangeboden:. Bachelor: - Omgevingsrecht inleiding Master: - European Environmental Law (5 EC) - Omgevingsrecht (10 EC) - Climate Change, Legal Aspects (5 EC) - European Environmental Law – Selected Topics – Privatissimum (5 EC) - International Environmental Law (5 EC) - Milieurecht, regulering milieugevolgen van bedrijven (5 EC) - Milieustrafrecht- Privatissimum (5 EC) - Natuurbeschermingsrecht en waterrecht (5 EC) - Ruimtelijk ordeningsrecht (5 EC) Future Planet Studies: Future Planet Studies is een bachelortrack van de bachelor Bèta-gamma die wordt georganiseerd door het IIS (Instituut voor Interdisciplinaire Studies). Bij Future Planet Studies draait het om de toekomst. Hoe gaan wij mensen de aarde verder inrichten en gebruiken? Het programma is speciaal ontworpen om studenten te leren om zelf met vernieuwende visies te komen voor complexe hedendaagse en toekomstige ontwikkelingen. Zaken worden niet alleen vanuit de natuurwetenschappelijke invalshoek bekeken, maar juist ook vanuit de maatschappelijke, beleidsmatige en juridische kant. Gaandeweg bouwen de studenten steeds meer kennis op over verschillende vakgebieden en leren ze aspecten op het snijvlak van mens, aarde, natuur, economie en management te combineren en te integreren. ACELS participeert in deze bachelor-opleiding en verzorgde een serie colleges in het vak Toekomstperspectief voor de samenleving. In dit vak wordt een introductie gegeven op het rechtssysteem, het politieke systeem en daarnaast ook de massacommunicatie. In 2011 werd dit onderwijs verzorgd door prof. mr. N.S.J. Koeman, mr. M.N. Boeve, dr. E.M. Vogelezang-Stoute en mr. L. van Middelkoop. Een uitgebreide beschrijving van het onderwijs van ACELS is opgenomen in Annex 3.
13
5.
Organisatie
5.1
Onderzoekers
Hoogleraren prof. mr. N.S.J. Koeman (0,0) prof. mr. R.J.M. Lefeber (0,1) prof. mr. M. Pallemaerts (0,3) mw. prof. mr. H.G. Sevenster (0,0) mw. prof. mr. R. Uylenburg (0,9)
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
Senior Onderzoekers/Universitair hoofddocenten mw. mr. M.J.C. Visser (0,2)
[email protected]
Onderzoekers/Universitair docenten mw. mr. M.N. Boeve (0,8) dr. F.A.G. Groothuijse (1,0) mw. mr. L. van Middelkoop (0,8)
[email protected] [email protected] [email protected]
Promovendi mw. mr. M.M. Bogaart mw. E.V. Kosolopova, LLM mw. J.A.W. van Zeben, LLM
[email protected] [email protected] [email protected]
Gasthoogleraren prof. dr. J.G. Lammers
[email protected]
Gastonderzoekers dr. M.V.C. Aalders
dr. G.M.A. van der Heijden Administratie mw. drs. I.F.J. de Bruyne
mw. S.C.M. Knijnenburg
[email protected] [email protected]
[email protected] [email protected]
Een overzicht van de functies en activiteiten van de onderzoekers is opgenomen in Annex 4. Personele wijzigingen In 2011 hebben wij afscheid genomen van Liesbeth Vogelezang-Stoute als onderzoeker bij ACELS. Zij is per juni 2011 met pensioen gegaan. Liesbeth heeft bij ACELS als onderzoeker en docent gewerkt vanaf 1988. Zij heeft met (korte) tussenpozen en soms parttime verschillende grote evaluatieonderzoeken uitgevoerd, zoals naar de regelgeving inzake de Nederlandse wetgeving inzake de toelating van bestrijdingsmiddelen en de Wet
14
milieugevaarlijke stoffen. Zij promoveerde in 2004 op een rechtsvergelijkende studie inzake het bestrijdingsmiddelenrecht. Haar proefschrift bevat een rechtswetenschappelijke analyse van de Nederlandse Bestrijdingsmiddelenwet in het licht van het Europese recht en vergeleken met de regeling voor de registratie van bestrijdingsmiddelen in de Verenigde staten. Zij werd zo dé Nederlandse specialist op het terrein van het bestrijdingsmiddelenrecht, maar heeft in de loop der jaren daarna ook veel onderzoek gedaan inzake het recht inzake chemische stoffen en producten. In het bijzonder richtte haar onderzoek zich de laatste jaren op het Europese recht inzake chemische stoffen en de regulering van nanomaterialen. De positie van derden heeft bij haar onderzoek naar al die regelingen altijd haar speciale aandacht gekregen. Sinds 2002 heeft Liesbeth (meer dan) full time haar tijd gewijd aan de vele onderzoeken en publicaties in zowel de Nederlandse als buitenlandse tijdschriften. Ook in 2011 zijn nog vele publicaties verschenen. Afscheid nemen van een zo belangrijk onderzoeker valt zwaar. Dat is niet alleen een gevolg van haar productieve onderzoek, maar vooral van haar persoonlijkheid. Voor al haar collega’s binnen ACELS en ook daarbuiten in de faculteit had zij ondanks haar drukke werkzaamheden steeds alle aandacht. Per eind augustus is onze student-assistente Bibi Krot afgestudeerd en hebben wij afscheid van haar genomen. Bibi Krot was vier jaar aan ACELS verbonden en voerde ook veel secretariële werkzaamheden uit. Zij is gedurende een lange tijd voor de ondersteuning van veel van de onderwijs- en onderzoeksactiviteiten van ACELS van onschatbare waarde geweest. Alles ging vlotter als Bibi er ook even ‘naar keek’. We zijn blij dat we een nieuwe student-assistente hebben gevonden die, weliswaar voor minder uren per week, het beheer van de bibliotheek op zich heeft genomen en ook vele andere werkzaamheden op zich heeft genomen. Suzanne Knijnenburg is voor 1 dag per week, naast haar masteropleiding internationaal recht, werkzaam bij ACELS.
5.2
Samenwerking
ACELS werkt regelmatig samen met onderzoeksgroepen van rechtenfaculteiten in Nederland en België. Die samenwerking vindt plaats binnen de onderzoeksschool Ius Commune (zie hierna) en binnen een project als STEM (zie 4.3), maar ook meer op ad-hoc basis, bijvoorbeeld in onderzoeksprojecten. ACELS maakt deel uit van de onderzoeksschool Ius Commune, waarin wordt samengewerkt met onderzoeksgroepen van de Universiteit Maastricht (METRO) en de Katholieke Universiteit Leuven (Instituut voor Milieu- en Energierecht) die gezamenlijk het Ius Commune Center for Environmental Law (ICCEL) vormen. In het kader van deze samenwerking volgen promovendi van ACELS de promovendiopleiding van de onderzoeksschool. Op 24 en 25 november vond in Leuven het jaarlijkse Ius Commune congres plaats.
15
ACELS is lid van de IUCN Academy of Environmental Law. De Academy is een wereldwijd netwerk van universiteiten en instituten op het gebied van milieurecht (zowel onderwijs als onderzoek). Door middel van de Academy kunnen de bestaande, op persoonlijke contacten gebaseerde, relaties met buitenlandse instituten, worden uitgebreid. De jaarlijkse congressen vormen een uitstekende gelegenheid om het onderzoek in een internationaal verband te presenteren en te publiceren. Prof. dr. Marc Pallemaerts heeft in 2011 als fellow van het Vlaams Academisch Centrum (VLAC) gedurende 7 maanden onderzoek uitgevoerd binnen het thema ‘European and international law as instruments of environmental protection in a globalising world: interaction between EU external action, EU law and international environmental governance’, Publicaties als resultaat van dit onderzoek zullen in 2012 verschijnen. Prof. Dr. Rosa Uylenburg is met ingang van het academisch jaar 2011/2012 voor onbepaalde tijd benoemd als gast-hoogleraar aan de Universiteit Panthéon-Assas (Paris II). Zij is daar verbonden aan het Institut de Droit Comparé. De aanstelling heeft een omvang van twee maanden per jaar. Rosa verzorgt in Parijs het vak 'European environmental Law' in de LLM European Law.
5.3
Structuur
ACELS is een onderzoeksinstituut van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit van Amsterdam. Directeur is prof. mr. R. Uylenburg. Dagelijks Bestuur Het Dagelijks Bestuur vergadert in beginsel om de drie weken en is per 1 januari 2012 als volgt samengesteld: - mw. prof. mr. R. Uylenburg (voorzitter) - mw. mr. M.N. Boeve - dr. F.A.G. Groothuijse - prof. dr. M. Pallemaerts - mw. mr. L. Smorenburg- van Middelkoop Wetenschappelijke Raad van Advies ACELS beschikt over een Wetenschappelijke Raad van Advies. De leden zijn afkomstig uit wetenschappelijke kring, milieubeweging, bedrijfsleven, advocatuur en overheidsinstellingen. Op 23 november 2011 is de Wetenschappelijke Raad bijeengekomen om advies te geven over (de voortgang van) het onderzoeksprogramma en de wijze waarop daar in de komende periode uitvoering aan kan worden gegeven. Samenstelling: - mr. Ph. van den Biesen, advocaat, Amsterdam - mr. J.H.G. van den Broek, VNO/NCW secretaris Milieubeheer, Den Haag
16
-
mr. H.J.M. Havekes, Unie van Waterschappen, Den Haag drs. H.G. von Meijenfeldt, Directeur DG Milieu, Directie Bodem, Water, Landelijk Gebied, Ministerie VROM prof. dr. G.C. Molenkamp, Milieumanagement en Milieuaccountancy prof. mr. J.A. Peters, UvA R. Prins, Directeur Dienst Milieu- en Bouwtoezicht, Amsterdam
Stichting Centrum voor Milieurecht De Stichting Centrum voor Milieurecht stelt zich ten doel: a) het (financieel) bevorderen van onderzoek en onderwijs op het terrein van het milieurecht en het milieubeleid; b) het (financieel) bevorderen van publicaties op deze gebieden; c) het (financieel) bevorderen van onderzoek en onderwijs op aangrenzende terreinen. Het bestuur van de Stichting wordt gevormd door het Dagelijks Bestuur van ACELS. De Stichting verwerft de voor haar doeleinden benodigde middelen primair uit de toepassing van de ‘Regeling nevenfuncties, nevenwerkzaamheden, wetenschappelijke publicaties en bijverdiensten voor het wetenschappelijk personeel van ACELS’. Daarnaast kan de organisatie van studiedagen e.d. een positief saldo opleveren. De Stichting staat echter evenzeer garant voor een onverhoopt negatief saldo van dergelijke activiteiten en van de serie publicaties van ACELS.
17
Bijlage 1
Publicaties
In deze bijlage zijn de publicaties van de onderzoekers van ACELS geordend naar de thema’s van het onderzoeksprogramma. Op deze wijze kan (enig) inzicht worden verkregen in de omvang waarin op de verschillende thema’s onderzoek wordt verricht. Uiteindelijk zullen de publicaties immers moeten leiden tot antwoorden op onderzoeksvragen die in het onderzoeksprogramma zijn gesteld. Voor een overzicht van de publicaties per onderzoeker wordt verwezen naar de persoonlijke pagina’s van de onderzoekers op de website van ACELS. Thema 1: Juridische instrumenten die verband houden met de antropogene verstoring van het klimaat op aarde Wetenschappelijke publicaties R.J.M. Lefeber en S. Oberthür, ‘The Experience of the First Five Years of the Kyoto Protocol's Compliance System’, In: E. Couzens en T. Honkonen (Eds.), International Environmental Law-making and Diplomacy Review 2010, Joensuu: University of Eastern Finland, 2011, p. 65-93 M. Pallemaerts, ‘Climate Change, Natural Gas and the Rebirth of EU Energy Policy’, In: L. Wylie & P. Winand (Eds.), Energy and the Environmental Challenge: Lessons from the European Union and Australia, Brussels: PIE Peter Lang, 2011, p. 37-61 M. Pallemaerts, C. Adelle en D. Russell, ‘How Far is the EU Integrating its Energy and Climate Change Policies?’, In: F. Morata & I. Solorio (Eds.), European Energy Policy: The Environmental Dimension, Barcelona: IUEE/UAB, 2011, p. 33-56 E. Kosolapova, ‘Liability for climate change-related damage in domestic courts: claims for compensation in the USA’, In: Michael Faure and Marjan Peeters (Ed.), Climate Change Liability, Groningen: Edward Elgar Publishing, 2011, p. 189-205 Thema 2: De wisselwerking tussen het EG-milieurecht en het internationale milieurecht en de rol van de EU in het bevorderen van duurzame ontwikkeling Wetenschappelijke publicaties J.G. Lammers, Van de Harmon doctrine naar het klimaatakkoord van Kopenhagen, (inaugurele rede bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Internationaal Omgevingsrecht op de G.J. Wiarda leerstoel, Universiteit van Utrecht, 24 maart 2010), Apeldoorn/Antwerpen: Maklu, 2011, 52 p. C. Hufler, R. Lefeber en J.G. Lammers, ‘Our Heritage is Our Future – Humankind’s Responsibility for Food Security’, In: C. Frison, F. López and J.T. Esquinas-Alcázar (Eds.), Plant genetic resources and food security: stakeholder perspectives on the international treaty on plant genetic resources for food and agriculture (Issues in agricultural biodiversity), London: Earthscan, 2011, p. 237-248
18
M. Pallemaerts en A. Gouritin, ‘Environmental Rights Standards. The EU’s Self Proclaimed Global ‘Green’ Leadership in Question?’ In: L. Serena Rossi (Ed.), La protezione dei diritti fondamentali: Carta dei diritti UE e standards internazionali, Napoli: Editoriale scientifica, 2011, p. 93-112 H.G. Sevenster, ‘Good old Cilifit, pleidooi voor een make-over’, In: Liber Amicorum A.W.H. Meij, Today's multilayered Legal Order: current Issues and Perspectives, Zutphen: Paris, 2011, p. 297-305 Vakpublicaties L. Smorenburg-van Middelkoop, ‘European Communities (EC)’, In: Yearbook of International Environmental Law 20, 2011, p. 751-767
Thema 3: Legitimiteit en rechtswaarborgen Wetenschappelijke publicaties M. Pallemaerts, ‘Access to Environmental Justice at EU Level: Has the ‘Aarhus Regulation’ Improved the Situation?’, In: M. Pallemaerts (Ed.), The Aarhus Convention at Ten: Interactions and Tensions between Conventional International Law and EU Environmental Law, Groningen: Europa Law Publishing, 2011, p. 271312 M. Pallemaerts (Ed.), The Aarhus Convention at Ten: Interactions and Tensions between Conventional International Law and EU Environmental Law, Groningen: Europa Law Publishing, 2011, 440 p. Vakpublicaties G.M.A. van der Heijden, Productie door de Burger. Democratischer dan volksvertegenwoordiging, Delft: Eburon, 2011, 47 p. (ISBN 9059725514) G.M.A. van der Heijden, ‘Van massaproductie naar productie door de massa’, In: S. Bink, F. Jaspers & N. Lecina (Eds.), Verkenning Nieuw Nederland, Leiden: Instituut voor Maatschappelijke Innovatie, 2011, p. 89-94 D. Laws, G.M.A. van der Heijden, H. Wagenaar en D.W.N. Hogendoorn, Publieke Beleidsbemiddeling. Rapport aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Amsterdam: Amsterdam Centre for Conflict Studies, 2011. N.S.J. Koeman, ‘Kwaliteit en tempo in het bestuursrecht’, In: Nederlands Tijdschrift voor Bestuursrecht, 2011, afl. 1-2, p. 1 Annotaties
19
E.M. Vogelezang-Stoute , Noot bij: Court of Justice EU. (12-16-2010), Milieu & Recht, 2011-6, 128, p.392-393 E.M. Vogelezang-Stoute , Noot bij: Rechtbank Rotterdam. (04-14-2011), Milieu & Recht, 2011-8, 158, p.527-530 Thema 4: Marktharmonisatie en Europees milieurecht, doorwerking in het nationale recht, mede vanuit rechtsvergelijkend perspectief Wetenschappelijke publicaties M.N. Boeve en F.A.G. Groothuijse, De introductie van een plan-m.e.r.beoordeling in de Nederlandse m.e.r.-regelgeving, Amsterdam: ACELS, 2011, 57 p. (ISBN 978-90-818064-1-1) M.M. Bogaart, ‘To Flood or not to Flood...... That is the Question. Het conflict over de Hertogin Hedwigepolder in het licht van artikel 6 van de Habitatrichtlijn’. In: Tijdschrift Gezondheidsschade, Milieuschade en Aansprakelijkheidsrecht, 2011/3, p. 110-118. M. Pallemaerts, ‘Le rôle de l'autorité fédérale belge dan la mise en oeuvre du Règlement REACH: Eridania au pays de Magritte’, In: Revue de droit de l'ULB, 2011, p. 217-286. H.G. Sevenster en B.M.P. Smulders, ‘Het Europees perspectief na Lissabon. De veranderende rol van de Nederlandse staatsinstellingen in de rechtsorde van de Europese Unie’, In: De Raad van State in Perspectief, Den Haag: BJU, 2011, p. 69106 R. Uylenburg, ‘De richtlijn industriële emissies en flexibiliteit in de milieuvergunning’, In: T. de Gier (Ed.), Goed verdedigbaar. Vernieuwing van bestuursrecht en omgevingsrecht (Van Buuren Bundel), Deventer: Kluwer, 2011, p. 527-539 Annotaties M.M. Bogaart, On: ECJ. (05-26-2011), Tijdschrift Gezondheidsschade, Milieuschade en Aansprakelijkheidsrecht, 2011-4, (Case of the Dutch Power Plants). p. 230-245 M.M. Bogaart (2011). On: ECJ. (05-26-2011), Milieu & Recht, 2011-7, 141, (Commission/Sweden; PM10). p. 463-467
Thema 5: Regulering van economische en financiële activiteiten, met inbegrip van markttoegang, toezicht en sanctionering, met het oog op duurzaamheid Wetenschappelijke publicaties
20
M.N. Boeve en R. Uylenburg, Regulering van milieugevolgen van bedrijven met een tijdelijke vergunning? Functies, mogelijkheden en wenselijkheid van de tijdelijke omgevingsvergunning voor inrichtingen, Amsterdam: ACELS, 2011, 29 p., ISBN 9789081806404 A.P.W. Duijkersloot, A.A.J. de Gier, F. Groothuijse, H.F.M.W. van Rijswick en R. Uylenburg, ‘Algemeen geregeld, goed geregeld? een analyse van onderzoeken naar de werking van algemene regels in het licht van de doelstellingen voor de vernieuwing van het omgevingsrecht’, In: Milieu & Recht 2011-38(9), p. 567-585 F.H. Oosterhuis, R. Uylenburg en F.A.G. Groothuijse, Energieprestatie en gebiedsmaatregelen: knelpunten en oplossingsrichtingen, STEM publicatie 2010/09, Arnhem: STEM, 2011, 65 p. R. Uylenburg, ‘Handhaving onder de Wabo’, In: R. Uylenburg en M.J.C. Visser (Eds.), Het omgevingsrecht gehandhaafd: nieuwe regelingen, anders georganiseerd, beter uitgevoerd? Groningen: Europa Law Publishing, 2011, p. 19-30 E.M. Vogelezang-Stoute en J. de Boer, Towards better regulation of emerging technologies. Three contributions from the Netherlands to the SEBEROC project on nanomaterials and GM products, 2011, Amsterdam, 74 p. (ISBN 978-90-818064-2-8) E.M. Vogelezang-Stoute, ‘De regulering van biociden: meer duidelijkheid onder de nieuwe verordening?’, In: Milieu & Recht, 2011/38(4), p. 212-223 E.M. Vogelezang-Stoute, Popma, J.R. en M.V.C. Aalders, ‘Is onze regelgeving 'nanoproof'? Een analyse van bestaande regelgeving met het oog op onzekere risico's van nanomaterialen’, In: Nederlands Juristenblad, 2011/86(25), p. 1599-1669 E.M. Vogelezang-Stoute, ‘Nanomaterialen: onzichtbaar, ook in de milieuregelgeving’, In: Milieu & Recht, 2011/38(6), p. 362-374 Vakpublicaties L. Smorenburg-van Middelkoop, ‘Regelgeving voor kernenergie: klaar voor een adequate toetsing van een nieuwe generatie centrales’ In: Milieu & Recht, 2011/38(6), p. 375-377 R. Uylenburg, ‘Redactioneel’. In: R. Uylenburg en M.J.C. Visser (Eds.), Het omgevingsrecht gehandhaafd: nieuwe regelingen, anders georganiseerd, beter uitgevoerd?, Groningen: Europa Law Publishing, 2011, p. v-viii R. Uylenburg en M.J.C. Visser (Eds.), Het omgevingsrecht gehandhaafd: nieuwe regelingen, anders georganiseerd, beter uitgevoerd?, Groningen: Europa Law Publishing, 2011, 104 p. R. Uylenburg, J. de Boer, M.G.W.M. Peeters en F.H. Oosterhuis, Het STEM-geluid bij de evaluatie van milieuwetgeving, STEM publicatie 2011/1, Arnhem: STEM, 59 p. E.M. Vogelezang-Stoute, ‘Externe veiligheidsregelgeving en de onzekere risico’s van nanomaterialen’, In: Ruimtelijke Veiligheid en Risicobeleid, 2011/2(4), p. 8-18.
21
Annotaties E.M. Vogelezang-Stoute, Noot bij: Rechtbank Rotterdam. (04-14-2011), Milieu & Recht, 2011-8, 158, p.527-530 E.M. Vogelezang-Stoute, Noot bij: President General Court EU. (04-30-2010), Milieu & Recht, 2011-3, 63, p.168-170 E.M. Vogelezang-Stoute, Noot bij: Rechtbank Rotterdam. (08-12-2010), Milieu & Recht, 2011-1, 21, p.48-49 E.M. Vogelezang-Stoute, Noot bij: Court of Justice EU. (12-22-2010), Milieu & Recht, 2011-4, 79, p.231-232 Thema 6: Verdelings- en integratievraagstukken voor plaatsgebonden activiteiten, met het oog op duurzaamheid Wetenschappelijke publicaties F.A.G. Groothuijse, R. Uylenburg en M.N. Boeve, Het omgevingsrecht geprogrammeerd: verkenning van de juridische mogelijkheden voor het ontwikkelen en harmoniseren van een programmatische aanpak in het omgevingsrecht, STEM publicatie 2010/10, Arnhem: STEM, 2011, 117 p. F.A.G. Groothuijse en D. Korsse, ‘De ontheffingsbevoegdheid in provinciale ruimtelijke verordeningen in het licht van de Wijzigingswet Wro. Instrument voor gemeentelijke flexibiliteit of provinciale sturing?’ In: Tijdschrift voor Omgevingsrecht, 2011(3), p. 82-92. F.A.G. Groothuijse, ‘Water weren 2.0: versnellen, vereenvoudigen, harmoniseren en integreren’, In: Goed verdedigbaar; vernieuwing van bestuursrecht en omgevingsrecht. (Van Buuren-bundel), Deventer: Kluwer. 2011, p. 315-333 G.M.A. van der Heijden en H. Borgers, Evenredig de ruimte; bestuurlijke ruimte in het afwegingskader van het omgevingsrecht op basis van evenredige belangenafweging, Delft: Eburon, 2011, 140 p. N. Koeman, ‘Kiezen en delen in het omgevingsrecht’, In: C.B.F. Kuijpers (Ed.), Bezinning op het omgevingsrecht: essays over de toekomst van het omgevingsrecht, Den Haag: Ministerie van Infrastructuur en Milieu, 2011, p. 120-134 N. Koeman, ‘De programmatische aanpak in het omgevingsrecht’, In: T. de Gier (ed.) Goed verdedigbaar; vernieuwing van bestuursrecht en omgevingsrecht, (Van Buurenbundel) Deventer: Kluwer, 2011, p. 391-400 R. Uylenburg, ‘Het omgevingsrecht van de toekomst: kiezen en delen’, In: C.B.F. Kuijpers (Ed.), Bezinning op het omgevingsrecht: essays over de toekomst van het omgevingsrecht , Den Haag: Ministerie van Infrastructuur en Milieu, 2011, p. 206221
22
Vakpublicaties G.M.A. van der Heijden, R.J.M. Franssen, G.J. Ellen, F. van Lamoen, E.J. Melisie, K. Peerdeman, M.H.A. Wind and M. Paalman (2011). The interactive business case approach for multiple land use: more efficiency, less costs! Paper for the 25th ICID European Regional Conference 16 – 20 May 2011, Groningen, 12 p. G.J. Ellen, R.J.M. Franssen, G.M.A. van der Heijden en M.H.A. Wind, Een interactieve business case benadering voor meervoudig landgebruik: efficiënter en goedkoper! Paper voor Plandag 2011, Brussel, 10 p. R. Uylenburg, ‘Programmeren, hoe doe je dat?’ Uit de redactie. In: Milieu & Recht, 2011/ 38(9), p. 575. Annotaties F.A.G. Groothuijse, Noot bij: ABRvS. (06-15-2011), Milieu & Recht, 2011-9, 176, p. 623-626 F.A.G. Groothuijse, Noot bij: ABRvS. (01-19-2011), Milieu & Recht, 2011-3, 70, p.191-192 F.A.G. Groothuijse, Noot bij: ABRvS. (01-19-2011), Milieu & Recht, 2011-3, 71, p.192-197 F.A.G. Groothuijse, Noot bij: ABRvS. (02-23-2011), Milieu & Recht, 2011-7, 144, p. 472-476 F.A.G. Groothuijse, Noot bij: ABRvS. (06-08-2011), Milieu & Recht, 2011-10, 188, p. 682-687 E.M. Vogelezang-Stoute (2011). Noot bij: ABRvS. (05-18-2011), Milieu & Recht, 2011-9, 174, p.616-619
23
Bijlage 2
Contractonderzoek
Energieprestatie en gebiedsmaatregelen. Knelpunten en oplossingsrichtingen STEM publicatie 2010/9, 2 mei 2011 Drs. F.H. Oosterhuis, prof. mr. R. Uylenburg. dr. F.A.G. Groothuijse. In dit onderzoek zijn de mogelijkheden verkend om knelpunten voor de verbetering van de energieprestatie in de nieuwbouw door middel van gebiedsmaatregelen, weg te nemen. Die verkenning heeft daarmee in het bijzonder betrekking op de juridische mogelijkheden ter beperking van het risico van het niet realiseren of niet rendabel realiseren van een collectieve warmtevoorziening. Onderzocht is onder andere of een aansluitverplichting op een collectieve warmtevoorziening kan worden opgelegd. Voor de onderscheiden oplossingrichtingen is steeds nagegaan wat de juridische mogelijkheden, de voor- en nadelen en (kosten) effectiviteit van de voorgestelde maatregelen is. Het omgevingsrecht geprogrammeerd. Verkenning van de juridische mogelijkheden voor het ontwikkelen en harmoniseren van een programmatische aanpak in het omgevingsrecht STEM publicatie 2010/10, mei 2011 Dr. F.A.G. Groothuijse, prof. mr. R. Uylenburg, mr. M.N. Boeve In dit onderzoek zijn de mogelijkheden verkend om doelen van milieubeleid, in veel gevallen in de vorm van kwaliteitseisen betreffende de fysieke leefomgeving, te bereiken met een programmatische aanpak. Met een programmatische aanpak wordt gedoeld op een planmatige aanpak waarbij voorgenomen en autonome ontwikkelingen enerzijds en voor het doelbereik positieve maatregelen anderzijds worden afgewogen. Kern van die aanpak is dat er ruimte bestaat om binnen de looptijd van het programma te schuiven, zodat het mogelijk is eerst ontwikkelingen toe te staan en daarna maatregelen te treffen. Daartoe is onderzocht in welke mate het Europese recht een programmatische aanpak voor doelbereik op nationaal niveau mogelijk maakt en welke mogelijkheden bestaan tot het ontwikkelen en harmoniseren van een programmatische aanpak in het omgevingsrecht. Het STEM-geluid bij de evaluatie van milieuwetgeving STEM publicatie 2011/1, 17 mei 2011 R. Uylenburg, J. de Boer, M.G.W.M. Peeters, F.H. Oosterhuis In deze bundel wordt teruggekeken op het project STEM. Deze bundel bevat daartoe twee essays. In het eerste essay, geschreven door Rosa Uylenburg, wordt nagegaan in hoeverre de uitgevoerde onderzoeken hebben geleid tot het bereiken van de doelstellingen van de STEM onderzoeksprogramma’s. Meer concreet wordt de vraag gesteld of de evaluatieonderzoeken inzicht hebben verschaft in de rol van milieuwetgeving bij de bescherming van het milieu en in hoeverre de onderzoeken inzichten hebben verschaft inzake de kwaliteit van de milieuwetgeving. In een tweede essay staat de methodiek van evaluatieonderzoek centraal. Door Joop de Boer en Marjan Peeters wordt in dat essay ingegaan op de rol van
24
respectievelijk empirisch onderzoek en rechtsvergelijkend onderzoek bij evaluatie van milieuwetgeving. Door Frans Oosterhuis wordt aan het essay bijgedragen met opmerkingen inzake een structurele benadering van evaluatie van wetgeving. Daarnaast zijn in deze bundel samenvattingen opgenomen van alle onderzoeken die binnen STEM zijn uitgevoerd. Alle STEM-onderzoeken blijven beschikbaar via de ACELS website.
Optimale instrumentenmix voor industriële NOx emissies ACELS voert samen met het instituut Metro van de Universiteit Maastricht en het Instituut voor Milieuvraagstukken een onderzoek uit in opdracht van het ministerie van I en M, waarbij gezocht wordt naar een optimale instrumentenmix voor industriële NOx emissies. Die regulering vindt thans plaats door vergunningen, algemene regels en een emissiehandelssysteem. De centrale onderzoeksvraag luidt: Welke instrumenten kunnen, in welke verhouding, het best worden ingezet ter regulering van NOx emissies vanuit de sector industrie (inclusief energiebedrijven en raffinaderijen) teneinde op een effectieve en efficiënte wijze aan de Europese eisen terzake te voldoen? Het onderzoek wordt mede gebaseerd op een rechtseconomische analyse van de instrumenten. Het onderzoek is eind februari 2012 afgerond en is gepubliceerd op de website van ACELS. Introductie plan-m.e.r.-beoordeling in de Nederlandse m.e.r.-regelgeving Het ministerie van I&M heeft ACELS/CvM gevraagd om te bezien op welke wijze de planm.e.r.-beoordeling wettelijk kan worden verankerd. Daartoe hebben Marlon Boeve en Frank Groothuijse onderzocht of de introductie van een plan-m.e.r.-beoordeling verenigbaar is met de Smb-richtlijn, en zo ja, op welke wijze deze vorm zou kunnen worden gegeven in de Nederlandse m.e.r.-regelgeving. Het onderzoek is eind 2011 afgerond en is gepubliceerd op de website van ACELS. Simulating and Evaluating a Better Regulation of Converging Technologies (SEBEROC) Dit internationale onderzoeksproject, beoogt bij te dragen aan betere methoden voor het reguleren van een nieuwe generatie – convergerende – technologieën, in het bijzonder biotechnologie (genetische modificatie) en nanotechnologie. Het onderzoek heeft een looptijd van twee jaar, tot eind 2011. In het Consortium voor dit project wordt samengewerkt door onderzoekers uit Duitsland, Nederland, Finland, Verenigd Koninkrijk en Oostenrijk; coördinatie: Sofia Instituut Universiteit Darmstadt. Opdrachtgever: SKEP Network (Scientific Knowledge for Environmental Protection) (milieuministeries diverse landen). Vanuit ACELS is onderzoek in dit project verricht door dr. E.M. Vogelezang-Stoute. Het project is in april 2012 afgerond en is gepubliceerd op de website van ACELS. Regulering van milieugevolgen van bedrijven met een tijdelijke vergunning. Functies, mogelijkheden en wenselijkheid van de tijdelijke omgevingsvergunning voor inrichtingen.
25
M.N. Boeve en R. Uylenburg, ACELS, 2011, 29 p. Het kamerlid Ouwehand heeft de regering in maart 2011 verzocht om de invoering van een systeem van tijdelijke vergunningen te onderzoeken als instrument om de naleving van vergunningen af te dwingen bij (Brzo)bedrijven. Dit onderzoeksrapport ziet op de uitvoering van dit verzoek. Het onderzoek is ruimer opgezet en ziet ook op de vraag in hoeverre argumenten voor een tijdelijke vergunning kunnen worden gevonden met het oog op het actueel houden van de vergunning. Het onderzoeksrapport is gepubliceerd als bijlage bij Kamerstukken II 2010/11, 26 956, nr. 111 (te raadplegen via www.overheid.nl) Advies Projectplan versus inpassingsplan Wro Dr. F.A.G. Groothuijse, ACELS, november 2012 In dit advies in opdracht van de Provincie Noord-Holland en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier wordt ingegaan op de vraag op welke wijze de versterking van een tweetal “Zwakke Schakels” het beste kan plaatsvinden: via een door het waterschapsbestuur vastgesteld projectplan (art. 5.4 Waterwet) op grond van de Waterwet of het provinciale inpassingsplan op grond van de Wro (art. 3.26 Wro)?
26
Bijlage 3
Onderwijs
Bacheloronderwijs ACELS verzorgt onderwijs in twee minoren die de studenten in de bachelor Rechtsgeleerdheid kunnen kiezen. Dit betreft in de eerste plaats de minor Vastgoed-, Aanbestedings- en Omgevingsrecht. ACELS voert de coördinatie van deze minor uit. In 2011 werd de minor door 29 studenten gedaan. Binnen de minor verzorgt ACELS het vak Omgevingsrecht, Inleiding De realisering van bouwprojecten stuit op de schaarste aan ruimte en milieukwaliteit. Dit vak biedt een inleiding in de belangrijkste bestaande instrumenten van het milieurecht en het ruimtelijke ordeningsrecht en de samenhang daartussen. Aan de hand van een casus wordt het recht betreffende de fysieke ingrepen die nodig zijn voor een project uiteengezet. Door de integrale en praktische aanpak van dit vak wordt in korte tijd inzicht gegeven in het omgevingsrecht. Van de deelnemers wordt een actieve deelname gevraagd, waarbij de ‘oplossing’ van de casus die gedurende de werkgroepen aan de orde wordt gesteld, centraal staat. De samenhang tussen de rol van het vastgoed in het zakenrecht, het omgevingsrecht en het bouw- en aanbestedingsrecht wordt in dit keuzevak benadrukt. Daarbij wordt in de colleges het omgevingsrecht geplaatst binnen het (overkoepelende) concept van de economische ordening. Zo ligt in de praktijk het initiatief voor de ruimtelijke inrichting van ons land in veel gevallen bij projectontwikkelaars en is de mate waarin binnen een project middelen worden vrijgemaakt voor de bescherming van natuur en milieu, afhankelijk van de marktwaarde van het ruimtelijke project. Het vak werd verzorgd door prof. mr. R. Uylenburg, mr. M.N. Boeve en dr. F.A.G. Groothuijse. Daarnaast verzorgt ACELS een onderdeel van het vak Regulering van Arbo-en milieugezondheidsrisico’s binnen de minor Arbeid, Milieu en Gezondheidsrisico’s. Deze cursus gaat over de neveneffecten van bedrijfsmatige productie, in de zin van milieu- en gezondheidsschade, en in het bijzonder over de vraag hoe deze activiteiten effectief kunnen worden gereguleerd om eventuele neveneffecten te voorkomen of te minimaliseren. Het vak geeft een overzicht van vier verschillende reguleringsstrategieën om bedrijven aan te zetten tot preventie van gezondheids- en milieuschade. Voor een belangrijk deel wordt dit terrein bestreken door publieke regels (Arbeidsomstandighedenwet, Wet milieubeheer) en de handhaving van die publieke regelgeving. Daarnaast wordt echter ook het civiel recht, in het bijzonder aansprakelijkheid voor schade, een preventief effect toegedicht. Ten slotte zouden ook andere strategieën, zoals strafrecht of ‘naming and shaming’ een preventief effect kunnen hebben. Het vak werd verzorgd door mr. M.N. Boeve en mr. M.J.C. Visser.
27
Masteronderwijs Het masteronderwijs van ACELS maakt deel uit van de master omgevingsrecht, waarvoor ACELS de coördinatie uitvoert. Per 1 maart 2012 loopt de accreditatie van deze master af. Door de faculteit is besloten niet om een verlenging van de accreditatie te verzoeken vanwege het kleine aantal studenten (tussen de 15 en 20) dat jaarlijks de master afrondde. In 2012 zullen de vakken die ACELS verzorgt deel uit maken van masters publiekrecht en de masters Europees en internationaal recht die de faculteit aanbiedt. In 2011 zijn de onderstaande vakken gegeven: European Environmental Law (5 EC) In dit vak worden de juridische kaders voor Europees milieubeleid bestudeerd en de consequenties van Europees (milieu)recht voor nationaal milieubeleid in de EU lidstaten. Onder andere worden de volgende onderwerpen besproken: doelen en beginselen van Europees milieubeleid; juridische gronden Europees milieurecht; Europees milieubeleid in internationale context; de relatie tussen Europees en nationaal milieubeleid; implementatie en handhaving van Europees milieurecht; de relatie tussen vrije goederenverkeer en nationaal milieurecht; de relatie tussen Europees concurrentiebeleid en nationaal milieubeleid. De cursus werd verzorgd door prof. mr. M. Pallemaerts en mr. L. van Middelkoop. In 2011 deden 12 studenten tentamen in dit vak. Omgevingsrecht (10 EC) In dit basisvak voor de master Omgevingsrecht wordt het recht met betrekking tot de fysieke leefomgeving aan de orde gesteld. De fysieke leefomgeving wordt vanuit verschillende deelbelangen gereguleerd. Deze deelbelangen kennen veelal ieder hun eigen wettelijke kaders, zoals milieuhygiëne, natuurbescherming, waterrecht en ruimtelijk ordeningsrecht, die vaak op dezelfde casus van toepassing zijn. Het Europese en internationale milieurecht vormt daarbij het kader. In dit vak wordt voortgebouwd op het bachelorvak Omgevingsrecht. Dit vak werd in 2011 verzorgd door mr. M.N. Boeve, dr. F.A.G. Groothuijse en prof. mr. R. Uylenburg. Twintig studenten sloten dit vak af met een tentamen. Climate Change, Legal Aspects (5 EC) Klimaatverandering is een bedreiging met potentieel desastreuze gevolgen voor de menselijke leefconditie op aarde. De strijd tegen klimaatverandering staat hoog op de politieke agenda’s op internationaal, Europees en nationaal niveau. Om opwarming van de aarde te voorkomen, moet de emissie van broeikasgassen worden gereduceerd (mitigatie). Echter, de opwarming van de aarde is niet helemaal te voorkomen. Daarom is het noodzakelijk om ons voor te bereiden zowel de nadelige gevolgen als de mogelijkheden (adaptatie). Het recht met betrekking tot klimaatverandering is de laatste jaren aanzienlijk ontwikkeld als juridisch kader voor mitigatie- en adaptatiebeleid op internationaal, Europees en nationaal niveau. Deze cursus gaat over verschillende onderwerpen van internationale en Europese betekenis,
28
waaronder de juridische mechanismes om broeikasgasemissies te beperken; emissiehandel op de koolstofmarkt; aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door klimaatverandering; en te verwachten massamigratie als gevolg van klimaatverandering. Dit vak werd in 2011 verzorgd door prof. mr. M. Pallemaerts, prof. mr. R.J.M. Lefeber, mr. M.N. Boeve (coördinatie) en gastdocenten. 13 studenten sloten dit vak af met een tentamen. European Environmental Law – Selected Topics – Privatissimum (5 EC) Dit vak bespreekt de materiële aspecten van het Europees milieurecht. Dit betreft de juridische aspecten van natuurbescherming, waterrecht en luchtverontreiniging, emissiehandel, genetisch gemodificeerde organismen enzovoort. Het vak werd afgesloten met een paper. Dit vak wordt gegeven door prof. mr. M. Pallemaerts en mr. L. van Middelkoop en werd in 2011 door 1 student gevolgd. International Environmental Law (5 EC) Het internationaal milieurecht is een van de nieuwe terreinen van het internationaal recht. Dit rechtsterrein heeft met name na de '1972 Stockholm Conference on the Human Environment' een snelle ontwikkeling doorgemaakt. Dit vak is ontworpen om een algemene oriëntatie te geven op het onderwerp en betreft de volgende vraagstukken: beginselen van internationaal milieurecht, levende natuurlijke hulpbronnen, niet-levende natuurlijke hulpbronnen, klimaatverandering, grensoverschrijdende overbrenging van gevaarlijke stoffen, aansprakelijkheid voor milieuschade en naleving van multilaterale milieuverdragen. De colleges werden verzorgd door prof. mr. R.J.M. Lefeber. In dit vak deden 37 studenten tentamen. Milieurecht, regulering milieugevolgen van bedrijven (5 EC) In dit keuzevak staat het milieurecht waarmee bedrijven te maken krijgen centraal. Ook de juridische positie van de omwonenden van de bedrijven komt aan de orde. In vergelijking met het keuzevak omgevingsrecht ligt de nadruk in dit vak op de milieurechtelijke aspecten en wordt de materie meer diepgravend, met veel aandacht voor jurisprudentie en recente ontwikkelingen, besproken. De instrumenten ‘vergunningen en algemene regels’ kregen in dit vak in 2011 veel aandacht. Apart is aandacht besteed aan de regulering van afvalstoffen, waarbij de hele cyclus van beheer aan de orde is gekomen: van preventie tot nuttige toepassing en verwijdering van afvalstoffen. Ook de regeling voor het op de markt brengen en gebruiken van nieuwe chemische stoffen, neergelegd in de REACHverordening (registratie, evaluatie en autorisatie van chemische stoffen) wordt besproken. Dit vak werd gecoördineerd door dr. E.M. Vogelezang-Stoute. De cursus werd in 2011 gedoceerd door dr. E.M. Vogelezang-Stoute en gastdocenten mr. H.A. Oldenziel, mr. M.A. Robesin, dr. R. Mellenbergh, mr. drs. J.K.H.C. Soer en mr. E.H.P. Brans . Het vak werd door 15 studenten gevolgd. Milieustrafrecht- Privatissimum (5 EC) Dit privatissimum geeft een uitgebreide introductie in de strafrechtelijke handhaving van het milieurecht. Het rechtsgebied is de laatste jaren zowel in de praktijk als in de literatuur sterk tot ontwikkeling gekomen. Het vak is onderverdeeld in een gedeelte over materieelrechtelijke
29
aspecten en een gedeelte over formeelrechtelijke aspecten. Uitvoerig wordt stilgestaan bij de opbouw en de systematiek van het milieustrafrecht. Voorts wordt onder meer aandacht besteed aan de administratieve afhankelijkheid van het milieustrafrecht, bijzonder aspecten van het bewijsrecht, de strafuitsluitings-gronden en het milieustrafrechtelijk sanctie-arsenaal. Dit vak werd gegeven door mw. mr. M.J.C. Visser. 6 studenten volgden het vak. Natuurbeschermingsrecht en waterrecht (5 EC) In het eerste deel van dit vak staat het natuurbeschermingsrecht centraal. Dat betreft zowel natuurbeschermingswetgeving voor gebiedsbescherming als voor soortenbescherming, op het Europees en nationaal niveau. In het tweede deel van dit vak staat het waterrecht centraal. Aan de orde komen de juridische aspecten van het Europese en nationale waterbeheer. Het waterbeheer is gericht op bescherming tegen wateroverlast en overstromingen in samenhang met de bescherming en verbetering van de chemische en ecologische kwaliteit van watersystemen en de vervulling van maatschappelijke functies door watersystemen. De normen die ter concretisering van deze doelstellingen moeten worden vastgesteld, vinden hun oorsprong deels in het Europese en deels in het nationale recht. In deze cursus wordt een overzicht geboden van het publiekrechtelijk instrumentarium waarmee de doestellingen van waterbeheer bereikt dienen te worden. Het gaat daarbij om planningsinstrumentarium, gedoogplichten en de regulering van handelingen in watersystemen. De cursus werd verzorgd door dr. F.A.G. Groothuijse, prof. mr. R. Uylenburg en gastdocenten. In dit vak deden 14 studenten tentamen. Ruimtelijk ordeningsrecht (5 EC) Het ruimtelijk ordeningsrecht is van groot belang voor de rechtspraktijk van zowel burgers, overheden, bedrijven en advocaten. Het ruimtelijk ordeningsrecht komt in samenhang met het milieurecht, reeds aan de orde in het vak omgevingsrecht. In dit vak wordt een verdieping gegeven. Niet alleen wordt stilgestaan bij wat zoal in het bestemmingsplan geregeld kan worden, maar ook bij de beïnvloedingsmogelijkheden van de provincies en het Rijk. In dit verdiepingsvak werd in 2010 ook ingegaan op een aantal belangrijke zelfstandige aspecten van het ruimtelijk bestuursrecht. Dit betreft onder andere een bespreking van de Tracéwet, publiekprivate samenwerking (PPS) en regelingen voor onteigening en grondverwerving. Daarnaast werd in dit vak uitgebreider dan in het vak omgevingsrecht mogelijk is, ingegaan op jurisprudentie inzake hetgeen wel en niet in een bestemmingsplan geregeld kan worden en vrijstellingen van bestemmingsplannen. Ten slotte werd in het kader van dit vak een actualiteitencollege verzorgd. De cursus werd verzorgd door prof. mr. N. S.J. Koeman en mr. B.K. Olivier.
De master Omgevingsrecht wordt afgesloten met een scriptie op het gebied van omgevingsrecht (10 EC).
30
Future Planet Studies Future Planet Studies is een bachelortrack van de bachelor Bèta-gamma die wordt georganiseerd door het IIS (Instituut voor Interdisciplinaire Studies). Bij Future Planet Studies draait het om de toekomst. Hoe gaan wij mensen de aarde verder inrichten en gebruiken? Het programma is speciaal ontworpen om studenten te leren om zelf met vernieuwende visies te komen voor complexe hedendaagse en toekomstige ontwikkelingen. Zaken worden niet alleen vanuit de natuurwetenschappelijke invalshoek bekeken, maar juist ook vanuit de maatschappelijke, beleidsmatige en juridische kant. Gaandeweg bouwen de studenten steeds meer kennis op over verschillende vakgebieden en leren ze aspecten op het snijvlak van mens, aarde, natuur, economie en management te combineren en te integreren. ACELS participeert in deze bachelor-opleiding en verzorgde een serie colleges in het vak Toekomstperspectief voor de samenleving. In dit vak wordt een introductie gegeven op het rechtssysteem, het politieke systeem en daarnaast ook de massacommunicatie. In 2011 werd dit onderwijs verzorgd door prof. mr. N.S.J. Koeman, mr. M.N. Boeve, dr. E.M. Vogelezang-Stoute en mr. L. van Middelkoop.
Postacademisch onderwijs Ook in 2011 verzorgde ACELS de postacademische zomercursus ‘Milieurecht voor nietjuristen’. De organisatie was in handen van drs. B. Krot. De cursus heeft als doel inzicht te verschaffen in de rol van het recht bij de oplossing van milieuproblemen; de juridische instrumenten in het milieubeleid; de juridische regelingen die op de milieuproblematiek van toepassing zijn en de juridische procedures die overheid en burgers ter beschikking staan. De colleges werden gegeven door de medewerkers van ACELS en door gastdocenten. Voor een beter begrip van het functioneren van het milieurecht in de praktijk werd een zitting van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State bijgewoond.
31
Bijlage 4
Overige activiteiten
Boeve, M.N.
Lid redactie Tijdschrift voor Omgevingsrecht Country correspondent Journal for European Environmental and Planning Law Lid onderzoeksschool Ius commune Lid IUCN Academy, Ottawa Lezing 'Environmental Law in the Compact City', Ius Commune Research Group on Transboundary Environmental Law, 29 March 2011, Utrecht. Lezing 'Sustainable Urban Development: the integrated approach. Lessons to be learned from the Marine Strategy Framework Directive', Conference Science for the Environment - Environment for the Society, 5-6 October 2011, Aarhus, Denmark Lezing 'Environmental Quality Standards and Compensation', 16th Annual Ius Commune Conference, Workshop Environmental Law, 24 November 2011, Utrecht
Bogaart, M.M.
Lid redactie Tijdschrift voor Milieuschade, Gezondheidsschade en Aansprakelijkheidsrecht Promovenda onderzoeksschool Ius commune Lezing ‘Flexibility in the European legal framework on water and air pollution’, Ius Commune Research Group on Transboundary Environmental Law, Utrecht , 29 March 2011 Lezing ‘The implementation of the Directive on Ambient Air in the Netherlands ’, conference ‘Pollution and the Environment. Treatment of Air’, Prague, Czech Republic, 18-20 May 2011. Lezing ‘Flexibility in the European legal framework on air quality. The Ambient Air Directive and the NEC Directive’, conference ‘Science for the Environment – Environment for Society’, Aarhus , Denmark , 5-7 October 2011 Lezing 'Member State flexibility under the Air Quality Directive and the NEC Directive', 16th Ius Commune Conference, Workshop 'Complexity and flexibility in Environmental Law', Utrecht, 24-25 November 2011
Groothuijse, F.A.G.
Lid redactie Tijdschrift voor Omgevingsrecht Lid jurisprudentieredactie Tijdschrift voor Milieu en Recht Lid IUCN Academy, Ottawa Lid onderzoeksschool Ius commune
Heijden, G.M.A. van der
32
Bestuurslid AT Osborne Ontwikkelingsfonds, Research & Development programma van AT Osborne. Bestuurslid van CALorie, www.calorieenergie.nl, lokaal duurzaam energiebedrijf in Castricum. Docent binnen de afstudeerrichting Bestuur & Beleid, van de afdeling politicologie van FMG/UvA De burger als concurrent van het openbaar bestuur, keuzevak voor 3e-jaars studenten bestuurskunde Lid partnerprogramma SKB, Stichting Kennisontwikkeling Kennisoverdracht Bodem Organisatie en inleiding van de workshop ‘Entitlement to a sustainable area oriented approach’ tijdens de conferentie City Chlor, Social economical aspects of sustainable city development, Utrecht 9 juni 2011. Presentatie ‘Meerwaarde vinden in en op de bodem’ tijdens workshop ‘Regionale opgaven met bodem, water en ondergrond als drager’, conferentie Ontwikkelsessie MIRT, Moeizame Innovatie in Roerige tijden, Nederland Boven Water, Utrecht 8 september 2011. Lezing ‘Drie generaties burgerparticipatie. De relatie burger en ambtenaar en hun gedrag’, tijdens symposium ‘Het Burgerpanel leeft’, Rotterdam 26 september 2011. Drie presentaties over Duurzame gebiedsontwikkeling voor resp. innovatie-afdeling, projectleiders en omgevingsmanagers van Rijkswaterstaat, 22 september, 11 en 13 oktober 2011. ‘De buurt verdient zich terug’, organisatie en key note van seminar van de VNG over burgerinitiatief als economische motor van gebiedsontwikkeling, Amersfoort 28 oktober 2011. Mede-organisatie Congres Rijkswaterstaat ‘Lang Leve De Snelweg’, 1 december 2011, De Kuip, Rotterdam. Organisatie en inleiding van de workshop ‘Entitlement to a sustainable area oriented approach’ tijdens de conferentie City Chlor, Social economical aspects of sustainable city development, Utrecht 9 juni 2011. Presentatie ‘Meerwaarde vinden in en op de bodem’ tijdens workshop ‘Regionale opgaven met bodem, water en ondergrond als drager’, conferentie Ontwikkelsessie MIRT, Moeizame Innovatie in Roerige tijden, Nederland Boven Water, Utrecht 8 september 2011. Lezing ‘Drie generaties burgerparticipatie. De relatie burger en ambtenaar en hun gedrag’, tijdens symposium ‘Het Burgerpanel leeft’, Rotterdam 26 september 2011. Drie presentaties over Duurzame gebiedsontwikkeling voor resp. innovatie-afdeling, projectleiders en omgevingsmanagers van Rijkswaterstaat, 22 september, 11 en 13 oktober 2011. ‘De buurt verdient zich terug’, organisatie en key note van seminar van de VNG over burgerinitiatief als economische motor van gebiedsontwikkeling, Amersfoort 28 oktober 2011. Mede-organisatie Congres Rijkswaterstaat ‘Lang Leve De Snelweg’, 1 december 2011, De Kuip, Rotterdam.
33
Koeman, N.S.J.
Lid van de Vrom-raad Lid redactie Nederlands Tijdschrift voor Bestuursrecht Lid redactieraad Tijdschrift voor Bouwrecht Lid Redactie Staats- en administratiefrechtelijke wetten Kluwer Bestuurslid Instituut voor Bouwrecht Hoofddocent Milieu- en ruimtelijke ordeningsrecht Grotius Academie Bestuurslid Grotius Academie Lid Gedragscodecommissie NEPROM Lid Commissie Versnelling en verbetering besluitvorming infrastructuur Onderzoeker onderzoeksschool Ius Commune Docent Cursus Publiekrechtelijk Bouwrecht IBR Lezing Crisis en herstelwet, Min VROM, 31 maart 2011 Studiedag Natuurbeschermingsrecht, Instituut voor Bouwrecht, 31 mei 2011 College Publiekrechtelijk Bouwrecht, Instituut voor Bouwrecht, 7 september 2011 College Inleiding Milieurecht, Grotius Academie, 19 september 2011 Lezing afscheidssymposium Prof. van Buuren, 25 november 2011
Kosolapova, E. Lid onderzoeksschool Ius commune Observer UN Climate Change Conference, Durban (South Africa), 28 november - 9 december 2011 Lammers, J.G. Mission to Southern Sudan at the request of the Netherlands Ministry of Foreign Affairs to assist the Government of Southern Sudan with regard to problems of International Water Law, September 2010-January 2011. Member of the Compliance Committee of the 1996 London Protocol to the 1972 London Convention for the Prevention of Marine Pollution by Dumping of Wastes and Other Matter, October 2010-October 2012. Member of the Advisory Committee on the implementation of the EU Framework Directive Marine Strategy (Directive 2008/56/EC of 17 June 2008, PB L 164/19 of 25 June 2008) established by the Raad voor Verkeer en Waterstaat (RVW), the VROMraad and the Raad Landelijk Gebied (RLG), February 2011 - June 2011. Legal Opinion (at the request of the PCA) concerning the Legal Status of the PCA in the Peace Palace and the PCA’s Relationship with the Carnegie Foundation, April 2010. Consultant to the Government of Southern Sudan on Nile Water law questions, August 2010 - January 2011.
34
Member of the Board of the Carnegie Foundation, November 2010- present. Member of the Advisory Committee on Issues of Public International Law (Commissie van advies inzake volkenrechtelijke vraagstukken), February 2011 present. Lefeber, R.J.M. Vice-chair, Enforcement Branch, Kyoto Protocol Compliance Committee Member, ERICON Legal Advisory Panel Aurora Borealis (European Research Icebreaker) Member, Board of Editors, Climate Law Member, IUCN Academy, Ottawa Senior onderzoeker onderzoeksschool Ius commune programma Lid Platform duurzaamheid, Universiteit van Amsterdam Lidmaatschap promotiecommissie Karin Baakman, Testing Times: The Effectiveness of Five International Biodiversity-Related Conventions, Universiteit Tilburg Pallemaerts, M. Alternate and Additional Legal Member, Board of Appeal, European Chemicals Agency Lid Facilitative Branch van de Kyoto Protocol Compliance Committee Lid redactie Climate Law Lid redactie Review of European Community and International Environmental Law Lid redactie Aménagement-Environnement Lid redactieraad Tijdschrift voor Milieurecht Lid redactieraad Human Rights & International Legal Discourse Lid van de Belgische delegatie op de 17de zitting van de Conference of the Parties to the UN Framework Convention on Climate Change (COP17) en 7de zitting van de Conference of the Parties acting as Meeting of the Parties to the Kyoto Protocol (COP/MOP7) en de voorbereidende vergaderingen (Panama City & Durban 2011) Senior onderzoeker onderzoeksschool Ius commune Lid IUCN Academy, Ottawa Lezing ‘The Right to a Healthy Environment and the Constitutional Protection of the Interests of Future Generations: some perspectives from EU law and comparative constitutional law’, Consultation on ‘The Right to a Healthy Environment and the Representation of Future Generations’ Interests in the new Hungarian Constitution consultation’ organized by the Office of the Hungarian Parliamentary Commissioner for Future Generations, Budapest, 14 February 2011 Gastlezing ‘From Bali to Cancun and beyond: the future of the multilateral climate regime’, Center for Environment and Security & Department of Environmental Sciences and Policy, Central European University, Budapest, 15 February 2011
35
Gastlezing ‘Le régime multilatéral de lutte contre les changements climatiques: perspectives d’évolution après Cancun’, Institut des Sciences de l’Environnement, Université Cheikh Anta Diop, Dakar, 7 maart 2011 Lezing "From the Etang de Berre to the Slovak Brown Bear: Bringing EU Enforcement to Bear on International Biodiversity Law" (13th International Wildlife Law Conference, University of Granada, Faculty of Law, Granada, 8 juni 2011) Lezing “Sustainable Development Principles before the Court of Justice of the European Union” (International Legal Experts Seminar “Justice, Sustainability & International Law: Sustainable Development Principles in the Decisions of International Courts and Tribunals 1992-2012” International Development Law Organization (IDLO), Rome, Italy, 15-17 June 2011) Lezing ‘The EU, the US, the BASICs and Climate Change: How About International Law?’, Hamburg International Environmental Law Conference, Hamburg, 15 september 2011 Gastlezing ‘Durban to Doha or … Detroit? The Future of International Climate Change Law’ Boston College Law School, Boston, 27 september 2011 Lezing ‘La délégation de pouvoirs décisionnels à la Commission européenne pour certains risques environnementaux’, Colloque ‘Qui gère le risque environnemental? La prise en charge juridique du risque en Europe et au Canada’, Faculté de droit, Université de Montréal, Montréal, 29 september 2011 Lezing ‘Participation, Transparency and Accountability in the International Climate Regime: A Legal Perspective on Article 6 of the UNFCCC and Related Provisions’, ‘Science and Law to Inform Policy: Carbon, Rights and Governance’, Side-event at the UN Climate Change Conference, ACELS/McGill University, Panama City, 5 oktober 2011 Lezing ‘The future of EU climate change policy’, Conference on Climate Change Law and Governance in the Global South, University of KwaZulu-Natal, Durban, 3 december 2011 Lid promotiecommissie K. Medarova-Bergström, ‘Pathways to Sustainability: The Case of Environmental Policy Integration in EU Structural and Cohesion Funds in Bulgaria’, Central European University, Budapest (openbare verdediging: 23 mei 2011) Lid promotiecommissie D. Lassalle, “L’intéret général européen au fondement de la légitimité du droit dérivé”, Université de Genève (openbare verdediging: 6 juli 2011) Lid promotiecommissie M. Sabil ‘L'autorité renforcée des AME. Essai sur la place et la fonction de la procédure de non-conformité’, Université Jean Moulin – Lyon III (openbare verdediging: 17 december 2011) Sevenster, H.G.
Lid Editorial Advisory Board van Legal Issues of European Integration Lid Editorial Board van Yearbook of European Environmental Law Lid Editorial Board Advisory Board van European Environmental Law Review
36
Lid Raad van Advies van het Meijersinstituut van de Universiteit Leiden Docent SSR Onderzoeker onderzoeksschool Ius commune Inleiding, Studiedag ACELS ‘De Best Beschikbare Technieken. Ontwikkelingen, toepassing en toetsing’, Amsterdam, 15 december 2011 Promotiecommissie Herman van Harten, 'De autonomie van de nationale rechter in het Europese recht’, Boom 2011
Smorenburg-Van Middelkoop, L.
Lid redactie Nieuwsbrief Milieurecht, Kluwer Promovenda onderzoeksschool Ius commune Lid IUCN Academy, Ottawa ‘Procedural Autonomy and National Courts: Undesirable Flexibility?’, Ius commune congress 2011, Utrecht, 24 november 2011 Docent ‘Europees bestuursrecht’, Law Firm School, Den Haag, 24 november 2011 Country correspondent Journal for European Environmental and Planning Law
Uylenburg, R.
Professeur invité, Université Pantheon-Assis, Paris 2, European environmental law Voorzitter van het bestuur van de Vereniging voor Milieurecht Lid van de redactie van het Tijdschrift voor Milieu en Recht Lid van het bestuur van de onderzoeksschool Ius Commune Onderzoeksleider van de onderzoeksschool Ius Commune, programma grensoverschrijdend milieurecht Lid van de Senaat van de Universiteit van Amsterdam Lid van de wetenschapscommissie van de rechtenfaculteit van de UvA Lid van de IUCN Academy, Ottawa Docent opleiding Grotius, onderdeel natuurbeschermingsrecht Voorzitter Actualiteitendag Milieurecht van de VMR, Utrecht 31 maart Voorzitter VMR-ledenpraatje, Belang, belanghebbende en relativiteit in het bestuursrecht en privaatrecht, Raad van State, Den Haag - 20 april 2011 Inleiding op bijeenkomst ter afsluiting van het project Structurele evaluatie milieuwetgeving (STEM), ‘Het nut van evalueren van milieuwetgeving’, Den Haag, 25 mei 2011 Voorzitter van een ochtenddeel van ‘Third Annual Meeting of the Society for Environmental Law and Economics’ Amsterdam, 24 en 25 juni. Regelgeving voor kernenergie; klaar voor een adequate toetsing van een nieuwe generatie centrales?, Houthoff Buruma Amsterdam - 22 juni 2011 Voorzitter en moderator van het debat van ochtenddeel congres 20 jaar Milieuvergunning - Jubileumcongres VVOR-VMR, Gent – 14 en 15 september 2011
37
Voorzitter van middagdeel van workshop ‘grensoverschrijdend milieurecht’, Ius Commune congres 2011, Utrecht 24 november 2011 Voorzitter ochtend studiedag ACELS, ‘De beste beschikbare technieken. Ontwikkelingen, toepassing en toetsing.’, Amsterdam, 15 december 2011 Inleiding op studiedag ACELS, ‘De beste beschikbare technieken. Ontwikkelingen, toepassing en toetsing.’ Titel: ‘Beste beschikbare technieken en de programmatische aanpak’, Amsterdam, 15 december 2011 Visser, M.J.C.
Docent onderwijs strafrecht voor Law Firm School Bestuurslid Vereniging voor Milieurecht Onderzoeker onderzoeksschool Ius commune Lid IUCN Academy, Ottawa Voorzitter middag studiedag ACELS, ‘De beste beschikbare technieken. Ontwikkelingen, toepassing en toetsing.’, Amsterdam, 15 december 2011
Vogelezang-Stoute, E.M. Presentatie Afscheidssymposium, ' Openbaarheid van informatie en toegang tot de rechter, in het bijzonder de positie van NGO's, bij de toelating op de markt van stoffen en producten' , Amsterdam 7 juli 2011, Amsterdam. Lid jurisprudentieredactie Milieu en Recht Lid Vereniging voor Milieurecht Lid Vereniging voor Administratief Recht Onderzoeker onderzoeksschool Ius commune Lid IUCN Academy, Ottawa Zeben, J.A.W. van
Competence Allocation & Regulatory Functioning in the EU ETS, 16 december 2011, Italian Society for Law & Economics, Turin Complexity & Flexibility in European Environmental Law: Examples from the EU ETS, 24 november 2011, Ius Commune Annual Conference, Utrecht University 12 juni 2011 Doctoral workshop, Université libre de Bruxelles Competence Allocation in Market-based Instruments: The Political Economy of the EU ETS 25 juni 2011Society for Environmental Law & Economics, Amsterdam Effective Transboundary Environmental Regulation: Implementation and Enforcement in the EU ETS Interdisciplinary Ph.D. Workshop in Sustainable Development, Columbia University, New York, 7 mei 2011 Effective Transboundary Environmental Regulation: Implementation and Enforcement in the EU ETS, Faculty workshop, University of Indiana, Indianapolis, 8 februari 2011
38
Property Rules, Liability Rules and Inalienability: A Three-dimensional View of the Cathedral (with Giuseppe Dari-Mattiacci), Workshop in Political Theory and Policy Analysis, University of Indiana, Bloomington, 7 februari 2011 Property Rules, Liability Rules and Inalienability: A Three-dimensional View of the Cathedral (with Giuseppe Dari-Mattiacci),Swiss Federal Institute of Technology (ETH), Zurich, 1 februari 2011 Legal and Economic Uncertainty in Market-Based Mechanisms: The Case of the EU ETS 2010/2011NYU School of Law, New York University Hauser Global Research Scholar Organizing committee Society for Environmental Law and Economics annual meeting, 23-24 June 2011 Amsterdam. Promovenda onderzoeksschool Ius commune
39
