evaluatie direct actief
Oktober 2013
Evaluatie Direct Actief
Status: Datum: Auteur:
Definitief 24 oktober 2013 Pieter Guis, Projectleider Direct Actief
Inhoudsopgave 1
2 3
4
5
6
7 8 9
Totstandkoming Direct Actief ................................................................................... 3 1.1 Investeren in mensen ....................................................................................... 3 1.2 Ontwikkeling van de aanpak .............................................................................. 3 Direct Actief .......................................................................................................... 5 In- en uitstroom ...................................................................................................... 6 3.1 Zoektijd .......................................................................................................... 6 3.2 Trainingscentrum ............................................................................................. 7 3.3 Stage ............................................................................................................. 7 3.4 Leer/werksetting .............................................................................................. 7 3.5 Totalen........................................................................................................... 8 Personele bezetting ................................................................................................. 9 4.1 Andere competenties........................................................................................ 9 4.2 Formatie ......................................................................................................... 9 4.3 Werkdruk...................................................................................................... 10 Communicatie en beeldvorming............................................................................... 11 5.1 Politiek en VWI-raad ....................................................................................... 11 5.2 Mediaberichtgeving ........................................................................................ 11 Ervaringen van deelnemers ..................................................................................... 12 6.1 Klachten ....................................................................................................... 12 6.2 Complimenten ............................................................................................... 12 Kosten en baten ................................................................................................... 14 7.1 Kosten en baten per klant ............................................................................... 15 Conclusies ........................................................................................................... 16 Vervolg ............................................................................................................... 17
2
1 Totstandkoming Direct Actief De eenheid Werkplein Activerium heeft te maken met een afname van de beschikbare reintegratiemiddelen. Met een overigens relatief klein bestand kent Apeldoorn begin 2013 een bovengemiddelde groei van het aantal WWB’ers. Daar komen met de verwachte Participatiewet nog nieuwe klantgroepen bij. Dit heeft geleid tot de ambitie om de groei van het bijstandsvolume zoveel mogelijk te beperken. Er moet meer bereikt worden met minder middelen. Bovendien zijn zowel wethouder als management overtuigd van de werking van een activerende aanpak. Uit onderzoek blijkt: mensen die werken zijn gelukkiger, voelen zich gezonder en vitaler. Het hebben van een dagstructuur, het krijgen van feedback, het deel uitmaken van een sociaal netwerk heeft een positieve invloed op mensen. Werken en/of leren op reguliere werkplekken is inhoudelijk voor klant en voor de gemeenschap financieel rendabeler. Onze ambitie gaat daarom verder dan beperking van het bijstandsvolume op korte termijn. We willen mensen arbeidsfit maken en houden, zodat zij als de arbeidsmarkt weer aantrekt direct aan de slag kunnen. Eén en ander is ook ingegeven door de veranderende rol van de overheid. Naast het appèl op zelfredzaamheid wordt tegelijkertijd vanuit het Rijk de wetgeving aangescherpt. Zoveel mogelijk mensen met een uitkering moeten werken naar vermogen op de reguliere arbeidsmarkt en als werken (nog) niet kan, maatschappelijk participeren. Verschillende rapporten1 van Inspectie Werk en Inkomen (IWI) en Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) hebben er tevens toe geleid dat er vanuit het Rijk meer aandacht, focus en druk gelegd gaat worden op scherpere handhaving. Dat betreft niet alleen de rechtmatigheid, maar juist ook de inspanningsverplichting om (weer) aan het werk te komen en/of te participeren.
1.1 Investeren in mensen2 Tegen deze achtergrond hebben we onze missie en visie op dienstverlening aangescherpt. Iedereen neemt volwaardig deel aan de (regionale) samenleving. Het belang van de klant staat voorop. We gaan primair uit van wederkerigheid en zetten vol in op (de ondersteuning van) zelfredzaamheid van bijstandscliënten. We ondersteunen burgers positief maar niet vrijblijvend om (weer) regie over hun eigen leven te nemen; doel daarbij is dat zij zoveel mogelijk bijstandsonafhankelijk worden en blijven. De kernwaarden daarbij zijn: (1) werken is normaal en (2) uitgaan van eigen kracht en verantwoordelijkheid.
1.2 Ontwikkeling van de aanpak De verdere focus op zelfredzaamheid en activering is al in 2012 ingezet. In samenwerking met Gilde Re-integratie is een gedegen onderbouwde methodiek voor klantmanagement geïntroduceerd waarbij gedragsbeïnvloeding centraal staat. Klantmanagers zijn opgeleid om volgens deze methodiek te gaan werken. Vervolgens is een delegatie van het Werkplein Activerium op bezoek geweest bij de Gemeente Eindhoven. Eindhoven had op dat moment met ondersteuning van hetzelfde Gilde Re-integratie een complete activeringsaanpak ingericht. Geïnspireerd en enthousiast is vervolgens het concept van Direct Actief uitgewerkt, toegesneden op onze eigen visie en situatie in Apeldoorn. Bestuurlijk en ambtelijk wordt hierbij nauw samengewerkt. Het management heeft een projectleider aangesteld en er is een projectgroep samengesteld van medewerkers uit de verschillende betrokken teams (klantmanagement, werkgeversdiensten,
1
Handhaving, preventie boven repressie, Inspectie voor Werk en Inkomen, juli 2010 Aansluiting vraag en aanbod laaggeschoold werk, Astri beleidsonderzoek en advies, juli 2012 Verzorgd uit de bijstand, SCP, augustus 2012 (deze rapporten zijn vrij beschikbaar op internet) 2 Zie verder de missie en visie ‘Investeren in Mensen’ van 9 april 2013.
3
risicosturing en controle, inkomensadvies). Het projectteam heeft het concept van Direct Actief vertaald in een praktische werkwijze met alle bijbehorende instrumenten (trainingsmaterialen, formats, registratiesystemen, voorlichtingsmateriaal, brieven, roosters, etc.). Gilde Re-integratie heeft bij de uitwerking van de aanpak best practices van andere gemeenten en wetenschappelijk onderbouwde principes ingebracht. In februari dit jaar is een bedrijfshal van de Felua Groep vrijgemaakt voor Direct Actief. Deze bedrijfshal is ingericht als trainingscentrum: een lesruimte voor 20 personen met PC’s en internet, kantoorruimte voor klantmanagement, werkgeversdienstverlening en werkbegeleiding en een grote werkruimte voor het verrichten van assemblage- en productiewerk. Half april is het trainingscentrum opgeleverd en op 22 april zijn we gestart met de eerste groep klanten. Hierbij is nadrukkelijk de ruimte gegeven en genomen om de aanpak gaandeweg te verfijnen. De eerste ervaringen met deze groep hebben al geleid tot diverse aanpassingen: van de inrichting van de ruimte tot de inhoud van het lesmateriaal en de correspondentie met de klant. Na drie weken is een tweede groep gestart en vanaf dat moment is elke twee weken een nieuwe groep gestart. Sinds september starten we iedere week een nieuwe groep en benutten we de maximale capaciteit van ons trainingscentrum. Er is voor gekozen om de training te laten verzorgen door eigen medewerkers. Dit is steeds een koppel van klantmanager en accountmanager werkgeversdiensten. Hiermee geven we direct in de praktijk vorm aan intensieve samenwerking tussen deze twee disciplines, die samen gaan voor het resultaat met de klant. Gaandeweg zijn hier een jobhunter en een jobcoach bijgekomen om nog meer te investeren in de kans op werk. Het proces wordt ondersteund met eenvoudige hulpmiddelen. Dit geeft maximale flexibiliteit maar is tevens kwetsbaar. Ook hier is gekozen voor de geleidelijke weg. Eerst uitvinden wat nodig is en wat werkt, vervolgens steeds verder professionaliseren. De aanpak staat, maar is tevens nog volop in ontwikkeling. Zo is in de afgelopen maand één groep gereserveerd voor klanten die al langer in de bijstand zitten. De ervaringen met deze groep worden weer gebruikt om de aanpak verder te verbreden en gelijktijdig te verfijnen.
4
2 Direct Actief Burgers die een beroep willen doen op de WWB melden zich bij het Werkplein Activerium. Een klantmanager begint in het eerste gesprek met de klant al met het motiveren van de klant om vooral zelf alles in het werk te stellen om aan het werk te gaan, omdat dit voor de klant het beste is. De klant krijgt de opdracht om zich in te schrijven bij uitzendbureaus, het CV op orde te maken al zoveel mogelijk te solliciteren. De klant wordt geïnformeerd over de Direct Actief en krijgt direct de oproep om de voorlichting over rechten en plichten bij te wonen. In de twee of drie weken die volgen onderhoudt de klantmanager intensief contact met de klant. Uitzendbureaus en werkgeversdienstverlening zijn aanwezig op de beursvloer om snel te kunnen schakelen.
Is de klant na 2 á 3 weken nog niet aan het werk, dan start de klant in het trainingscentrum. Vier weken lang volgt de klant twee dagdelen sollicitatietraining en werkt de klant vier dagdelen per week. De training en begeleiding worden verzorgd door klantmanagement, werkgeversdienstverlening en Felua in nauwe onderlinge samenwerking. In het trainingscentrum worden regelmatig vacatures gepresenteerd. Op passende vacatures wordt direct gesolliciteerd. Het Test- en Diagnosecentrum wordt ingeschakeld om meer zicht te krijgen op de mogelijkheden voor de klant. Klanten worden begeleid in het verder ontwikkelen van werknemersvaardigheden. Onze medewerkers leren de klant hierdoor in korte tijd goed kennen. In vier weken zien we meer dan voorheen in een heel jaar. Dit helpt enorm bij het gericht begeleiden van de klant en bij het aanbieden van de juiste persoon op de juiste vacatures. Als de klant in deze vier weken geen werk vindt, gaat de klant op stage bij één van de deelnemende stagebedrijven. In deze periode van ongeveer 9 weken gaat de begeleiding van klantmanagement en werkgeversdienstverlening door, zij het op meer afstand. Het stagebedrijf begeleidt de klant m.b.t. werknemersvaardigheden. Een jobcoach is beschikbaar om klanten verder te helpen ontwikkelen in hun werk. Na de stageperiode kunnen klanten deelnemen aan een leer/werksetting. Zij doen hiermee gericht ervaring op en kwalificeren zich zo om aan de slag te gaan in een branche waar perspectief voor hen is. In alle fasen is de klant zoveel mogelijk bezig met het toewerken naar een plaats op de arbeidsmarkt.
5
3 In- en uitstroom Tussen 1 april en 13 september dit jaar, is door 619 mensen in totaal 676 keer een beroep gedaan op de WWB. In 542 gevallen is de aanpak van Direct Actief gevolgd. Dit is 80%. Voor de overige 20% is niet de Direct Actief-aanpak gevolgd, omdat er bij de klant sprake was van onvoldoende capaciteit bij Direct Actief of van werkverhinderende factoren. De capaciteit van Direct Actief was beperkt, omdat het project nog in de opstartfase zat. Inmiddels is de capaciteit toereikend voor nieuwe instroom. Bij werkverhinderende factoren gaat het om klanten met een niet stabiele woon/leefsituatie (bijvoorbeeld dakloos), niet gestabiliseerde verslaving of psychische aandoening) vaak in combinatie met onvoldoende levensvaardigheden en onvoldoende zelfregulerend vermogen). Daardoor hebben zij (nog) geen reëel arbeidsmarktperspectief.
3.1 Zoektijd De Direct Actief-aanpak begint met een zoektijd van 2 á 3 weken, waarin de klant meerdere keren contact heeft met de klantmanager, zich inschrijft bij uitzendbureaus en zoveel mogelijk solliciteert om direct al aan een baan te komen. We noemen deze periode de screening. In deze periode vindt tevens een voorlichting over rechten en plichten rond de bijstand en deelname aan Direct Actief plaats. Deze voorlichting wordt verzorgd in het trainingscentrum aan de Egerlaan. Op 13 september zitten 52 klanten in deze eerste fase. 490 klanten hebben deze fase afgesloten, met diverse uitkomsten:
Screening afgerond 1. Ziet af van uitkering 2. Geen recht 3. Naar trainingscentrum 4. Ander vervolg 5. Parttime werk gevonden 6. Werk gevonden
490 82 35 135 196 11 31
100% 17% 7% 28% 40% 2% 6%
De klanten die afzien van de uitkering (17%) zien we voor een deel na verloop van tijd terugkomen voor een nieuwe melding. In totaal zijn er nu 55 klanten die zich een tweede of derde keer melden. Verder zien we bij degenen die afzien van de uitkering klanten die inkomsten hebben uit werk of pensioen (14), mensen die een KVK inschrijving op hun adres hebben (6) en mensen die verhuizen (3) of worden onderhouden door familieleden (2). De klanten die een ander vervolg krijgen (40%) blijken meer baat te hebben bij een ander vervolgtraject. Regelmatig wordt alsnog geconstateerd dat er sprake is van eerder genoemde werkverhinderende factoren.
6
3.2 Trainingscentrum Van de klanten die gestart zijn in de screening start na 2 á 3 weken 28% in het trainingscentrum, waar zij gedurende vier weken een sollicitatietraining volgen en werkzaamheden verrichten. Op 13 september zijn 27 klanten actief in het trainingscentrum. 108 klanten hebben deze fase inmiddels ook afgesloten, met diverse uitkomsten: Trainingscentrum afgerond 1. Ziet af van uitkering 2. Geen recht 3. Naar stageplek 4. Ander vervolg 5. Parttime werk gevonden 6. Werk gevonden
108 4 8 32 17 14 33
100% 4% 7% 30% 16% 13% 31%
In enkele gevallen (4) komt het voor dat de klant na een dag of een aantal dagen aanwezig te zijn geweest in het trainingscentrum alsnog afziet van het indienen van een aanvraag. Na eerste aanwezigheid in het trainingscentrum vindt de daadwerkelijke uitkeringsintake plaats. Hier blijkt dat 7% van de klanten geen recht heeft op de uitkering. Voor deze klanten wordt het traject dan ook beëindigd. Van alle klanten die starten in het trainingscentrum wordt 31% in deze periode bemiddeld naar werk en 13% naar parttime werk. De intensieve training, de werkbegeleiding en de hulp bij het vinden van vacatures en bij het solliciteren, werpen hier hun vruchten af. Overigens verwachten we niet dat deze hoge uitstroom naar werk gehandhaafd blijft nu we meer groepen bedienen in dezelfde tijd. We zijn voor steeds meer klanten afhankelijk van hetzelfde aanbod aan vacatures.
3.3 Stage Als klanten na de vier weken training en werk nog geen baan hebben gevonden, gaan zij door naar een stageplek bij één van onze samenwerkingspartners (Landal Eerbeek, Plurijn, Van de Valk, Wassink, Beheer en Onderhoud, e.a.). Op 13 september zijn 32 klanten doorgegaan naar een stage. In één geval is de uitkering ingetrokken wegens het zich herhaaldelijk niet houden aan de afspraken. Het grootste deel is nog actief op de stageplek. Actief in stage Stage afgerond 1. Ziet af van uitkering 2. Uitkering ingetrokken 3. Naar leer/werksetting 4. Ander vervolg 5. Parttime werk gevonden 6. Werk gevonden
28 4 0 1 0 2 1 0
100% 0% 25% 0% 50% 25% 0%
3.4 Leer/werksetting Als ook in de stage periode geen regulier werk wordt gevonden, wordt overwogen of een leerwerktraject de kans op werk kan vergroten. Dit is afhankelijk van de persoonlijke situatie van de deelnemer. Op het moment van meten waren er nog geen klanten zover in het proces dat zij zijn begonnen in een leer-werktraject. De eerste instroom in deze fase zal spoedig plaatsvinden. De werkgroep leerwerksettings neemt initiatieven om bestaande leerwerksettings uit te breiden en nieuwe leerwerksettings te ontwikkelen. Deze werkgroep probeert binnen alle branches dergelijke settings te realiseren, waar mogelijk bij reguliere werkgevers. Het is de ambitie om deelnemers op te leiden tot het niveau van een startkwalificatie (mbo niveau 2). Waarschijnlijk wordt de kwaliteit van het opleidingstraject bewaakt door Aventus.
7
3.5 Totalen Als we de cijfers van de verschillende fasen bij elkaar optellen, komen we tot de volgende resultaten: Actief binnen Direct Actief
107
Direct Actief afgerond Ziet af van uitkering Geen recht Ander vervolg Parttime werk gevonden Werk gevonden
435 86 44 215 26 64
100% 20% 10% 49% 6% 15%
8
4 Personele bezetting Direct Actief is zo veel mogelijk bemand met eigen personeel. We zijn ervan overtuigd dat de groepsgewijze aanpak en het sturen op zelfredzaamheid en gedragsverandering bij klanten de toekomst heeft. Daarom vinden we dat onze eigen mensen dit moeten kunnen en dat we hierin niet afhankelijk moeten zijn van externe partijen. Dit heeft een stevige impact op onze medewerkers. We zien dit terug in de competenties die de nieuwe aanpak vraagt en in de werkdruk die dit, zeker in een beginperiode, met zich meebrengt.
4.1 Andere competenties De nieuwe aanpak vraagt om sturing op zelfsturing. Dit is een belangrijk principe dat bij de Gildetraining in 2012 al is geïntroduceerd. Destijds is op individueel niveau bij klantmanagers gekeken hoe zij zich verder kunnen ontwikkelen op dit punt. Voor de een is dit een verandering, voor de ander sluit het aan bij hoe men al gewend was te werken. Het gaat erom klanten weer de regie te laten nemen over hun eigen leven. Inzetten op motivatie en zorgen voor verbinding met realistische mogelijkheden op de arbeidsmarkt is daarbij het credo. De nieuwe aanpak bij Direct Actief is daarnaast vooral een groepsaanpak. Klantmanagers en accountmanagers trainen en begeleiden groepen van 10 – 20 klanten tegelijk. Dit vraagt om didactische vaardigheden, begeleiding van groepen en vaardigheden om binnen groepen een proces op gang te brengen waarin deelnemers elkaar helpen en motiveren om in actie te komen. Gaandeweg doen medewerkers hier meer en meer ervaring in op, maar voor veel trainers is dit in eerste instantie een sprong in het diepe. Ook is niet gezegd of iedereen zich hier uiteindelijk voldoende in kan bekwamen en zich hier voldoende prettig bij voelt. Verder mist soms de aansluiting bij de reguliere werkzaamheden: accountmanagers werken branchegericht, terwijl de klanten van Direct Actief niet ingedeeld zijn op branche. Bovendien biedt niet elke branche even veel mogelijkheden voor Direct Actief-deelnemers, terwijl de accountmanagers van deze branches wel worden ingezet als trainer en begeleider. Jobhunting en jobcoaching zijn grotendeels nieuwe disciplines binnen ons proces. Deze worden dan ook nog ingevuld met speciaal hiervoor aangetrokken tijdelijke krachten. Ook hier zijn de gevraagde competenties voor een deel anders dan waar onze medewerkers zich al in bewezen hebben. Jobhunting blijkt een cruciale taak te zijn. Wij zien dat een groot probleem - wellicht wel het grootste probleem van onze doelgroep – is dat mensen niet goed zoeken naar en screenen op vacatures. Als de trainers meer kunnen doen om actief en specifiek per groep/persoon mee te hunten, kunnen de resultaten nog verder omhoog.
4.2 Formatie De netto personele inzet per groep per week betreft: •
•
• • • • 3
16 uur (0,64 fte3) klantmanagement, waarvan: o 8 uur klanten trainen o 4 uur klanten begeleiden in het trainingscentrum o 4 uur met klanten aan de slag zijn, buiten het trainingscentrum 16 uur (0,64 fte) accountmanagement, waarvan: o 8 uur klanten trainen o 4 uur klanten begeleiden in het trainingscentrum o 4 uur met klanten aan de slag zijn, buiten het trainingscentrum 9 uur (0,36 fte) jobhunting 9 uur (0,36 fte) jobcoaching 7 uur (0,28 fte) administratieve ondersteuning 1 uur (0,04 fte) handhaving
16 uur * 52 weken / 1300 productieve uren
9
In totaal is dit 2,36 fte per jaar, bij het bedienen van één groep tegelijkertijd. Hiermee kunnen in één jaar 13 groepen achter elkaar bediend worden (52 weken / 4 weken per groep= 13 groepen). De uren van de werkleider en assistent werkleider zijn hier niet in meegenomen, kosten hiervoor zijn opgenomen in de totale voorziening die bij Felua wordt ingekocht. Inmiddels zitten we op vier groepen die tegelijk bediend worden en wordt dus 9,44 fte ingezet in het trainingscentrum. Naast de extra inzet in het trainingscentrum vraagt ook de screeningsfase en de fase waarin klanten stage lopen of een leer/werksetting volgen meer tijd qua begeleiding. Daar tegenover staat dat een deel van de werkzaamheden buiten het trainingscentrum vervalt, omdat hier in het trainingscentrum al aandacht voor is. De ervaringen hiermee zijn nog te beperkt om deze effecten te kwantificeren. De teams die het personeel leveren voor het trainingscentrum hebben de mogelijkheid gekregen de gevraagde capaciteit te vervangen.
4.3 Werkdruk Medewerkers die een rol hebben binnen Direct Actief ervaren een hoge werkdruk. In de voorbereidende projectfase was het moeilijk om wekelijks een dag vrij te spelen om Direct Actief uit te werken. Een veelgehoorde klacht is dat ‘het er allemaal even bij moet’. Inzet in het trainingscentrum leidt door achterblijvende vervanging niet voor alle medewerkers tot minder taken buiten het trainingscentrum. Ander werk blijft liggen. Ook is er in de tijd buiten het trainingscentrum geen tijd om verder te investeren in de klanten van Direct Actief en in de verbetering van de aanpak, terwijl dit soms wel nodig is. De nieuwe aanpak koste zeker in het begin meer tijd dan gepland, omdat men nog vertrouwd moest raken met deze aanpak. De groepsgrootte en de groepssamenstelling zijn ook sterk bepalend voor de werkdruk. Er zijn kleine, ‘makkelijke’ groepen, maar ook grote en complexe groepen. Omdat gewerkt wordt met nieuwe instroom is vooraf niet bekend hoe de groep zal zijn. In september zijn we van 2 naar 4 groepen tegelijk gegaan. De capaciteit die dit vraagt is nog niet vervangen in het reguliere proces. De werkdruk is hiermee opnieuw omhoog gegaan.
10
5 Communicatie en beeldvorming Interne collega’s hebben we op de hoogte gehouden via diverse kanalen. Begin 2013 is op een bijeenkomst van de hele eenheid aandacht besteed aan Direct Actief, als belangrijke ontwikkeling in 2013. Regelmatig zijn artikelen op A-net gepubliceerd over de voortgang en de eerste ervaringen in de praktijk. Medewerkers hebben op 5 en 24 juli de gelegenheid gehad om te komen kijken in het trainingscentrum. Daar is goed gebruik van gemaakt.
5.1 Politiek en VWI-raad Direct Actief is een regelmatig terugkerend onderwerp in het wethoudersoverleg bij het Werkplein Activerium. Wethouder Kruithof heeft samen met Eenheidsmanager Theo Beijer het startschot gegeven voor Direct Actief, toen we klaar stonden om de eerste groep klanten te ontvangen. Een belangrijke steun in de rug voor alle betrokkenen! Op 20 juni is op uitnodiging van wethouder Kruithof een delegatie van de gemeenteraad op bezoek geweest bij Direct Actief. Ook de VWI-raad was hierbij vertegenwoordigd. Raadsleden en leden van de VWI-raad hebben met leidinggevenden, medewerkers en deelnemers van Direct Actief gesproken over de werkwijze, ervaringen en resultaten. De reacties waren positief en naderhand heeft de VWI-raad een lovend bericht over Direct Actief op haar website geplaatst. Eind september hebben we de VWI-raad nader geïnformeerd over de resultaten van Direct Actief en over wat er gebeurt met klanten die afzien van een uitkering.
5.2 Mediaberichtgeving Tijdens de voorbereiding van Direct Actief heeft de Stentor vragen gesteld over de ontwikkelingen in onze aanpak voor de WWB. Naar aanleiding daarvan is een persgesprek georganiseerd met wethouder en eenheidsmanager. Dit heeft geresulteerd in een heldere publicatie in de Stentor. Bij de start van de eerste groepen in Direct Actief zijn we zelf terughoudend geweest met het actief informeren van de media. Dit om medewerkers te tijd te gunnen om ervaring op te doen en de aanpak door te ontwikkelen, zonder in het glazen huis onder een vergrootglas te werken. In die beginperiode zijn wel regelmatig verzoeken binnengekomen van de Stentor en RTV Apeldoorn. We hebben deze media enig geduld voor publicatie gevraagd. De Stentor is na het raadsbezoek van 20 juni uitgenodigd voor een rondleiding bij Direct Actief. Daarnaast is de Stentor in contact gebracht met deelnemers van Direct Actief, die vrijwillig en op persoonlijke titel hun medewerking hebben verleend aan een gesprek met de regionale krant. Op 27 juli is hier uitgebreid over gepubliceerd in een evenwichtig en positief artikel. Vervolgens is er een interview geweest met de projectleider van Direct Actief voor radio Apeldoorn. De landelijke radiozender BNR Nieuwsradio heeft ook interesse getoond, maar uiteindelijk heeft dit om praktische redenen niet tot berichtgeving geleid. Op 5 september heeft Sprank, hét opinieblad voor professionals over participatie, werk en inkomen, aandacht besteed aan het thema 'Effectiviteit & Vakmanschap' binnen de sociale zekerheid. In het artikel 'Een lasser moet geen brieven schrijven' vertelt Theo Beijer over het vakmanschap van het Werkplein Activerium en over de Direct Actief-aanpak. Daarnaast zijn ook Rob van der Maden, hoofd van het WWB-team van het Werkplein in Eindhoven en Gejo Duinkerken van de Gilde Re-integratie aan het woord in dit artikel. Opnieuw een mooie publicatie over onder meer de Apeldoornse aanpak. Kortom: de regionale en vakpers volgt de ontwikkelingen in Apeldoorn met interesse en slaat tot op heden een positieve toon aan in de berichtgeving over Direct Actief. Dit is een mooi resultaat, zeker gezien de kritische geluiden verder in het land als het gaat om de aanpak van de bijstand.
11
6 Ervaringen van deelnemers De geluiden die we horen bij deelnemers van Direct Actief zijn divers. Er zijn zowel klachten als complimenten. Klanten zijn aan het begin van het traject vaak terughoudend en sceptisch. Na korte tijd ziet men dat de aanpak effect heeft en wordt de stemming positief. Men ervaart dat er wordt geïnvesteerd in mensen. Tegelijk is de dienstverlening niet vrijblijvend. Ook dat wordt ervaren. Klanten die zich niet houden aan de afspraken of onvoldoende meewerken worden hierop aangesproken. Dat maakt dat de spanning nog wel eens oploopt.
6.1 Klachten De aandacht voor Direct Actief in de Stentor heeft geleid tot reacties, vooral gericht aan wethouder Kruithof. Hij heeft een aantal mensen gesproken die zorgen, ideeën of kritiek hadden op de werkwijze. In enkele gevallen is H.W. Pas namens het management bij deze gesprekken aanwezig geweest. Ook is naar aanleiding van de berichtgeving een WOB-verzoek ingediend, waarin gevraagd werd om de besluitvorming tot en onderbouwing van de aanpak. Met de indiener is gesproken en de gestelde vragen zijn tevens schriftelijk beantwoord. HBO+ geschoolde klanten hebben soms moeite met de aanpak. Echter, ook voor hen geldt dat alle werk passend is en Direct Actief helpt hen dit onder ogen te zien. Deelnemers hebben twee gele kaarten en drie klachten ingediend. Bij een klacht volgt een gesprek met een formele schriftelijke afhandeling; een gele kaart is een mogelijkheid voor de klant om ontevredenheid te uiten over de service die wordt verleend. • • • • •
Een gele kaart van een mevrouw die zich niet prettig voelde in een groep. Een gele kaart over het traject en begeleiding, waarbij de klant zich niet serieus genomen voelde en die de behandeling onprofessioneel en ineffectief vond. Een klacht over de werkwijze. In een gesprek werd duidelijk dat juist door het traject iemand aan een baan werd geholpen. De klacht is afgehandeld als ongegrond. Een klacht over kinderopvang in combinatie met Direct Actief. Er moet nog vastgesteld worden of deze klacht gegrond is. Een klacht over de plichten en inspanningen voor de klant voor Direct Actief, die niet zouden leiden tot enig resultaat. De klacht is afgehandeld met een gesprek tussen indiener en wethouder Kruithof.
Al met al kunnen we zeggen dat Direct Actief niet tot een toename van klachten en/of gele kaarten heeft geleid.
6.2 Complimenten Deelnemers reageren ook enthousiast. Naar de begeleiders toe en in enkele gevallen ook naar de pers. Inkomensadvies hoort regelmatig positieve geluiden. Met name het verschil dat mensen ervaren qua begeleiding door het UWV (tijdens de WW) ten opzichte van de gemeente is zeer groot. De indruk bestaat dat vooral oudere mensen Direct Actief als heel prettig ervaren. Zij geven aan de training zeer nuttig te vinden. Een aantal citaten van deelnemers: •
“De werkgevers zijn bij Direct Actief vertegenwoordigd en de werkzoekenden worden actief bemiddeld bij uitzendbureaus en potentiële werkgevers. Dit door mensen met grote ervaring in de uitzendbranche en netwerken bij werkgevers. Opleidingen of (bij) scholing wordt mogelijk gemaakt indien dat perspectief biedt bij je volgende baan. Daarnaast is er licht en eenvoudig productiewerk om werkritme op te doen en leren samen te werken. Dit wordt permanent begeleidt door ervaren en betrokken medewerkers van de Felua Groep. Dit initiatief van de gemeente Apeldoorn is een opsteker in crisistijd en laat zien dat nu investeren in haar burgers op termijn een enorme
12
•
•
besparing oplevert door minder uitkeringen en meer belastinginkomsten door de werkenden. Voor de betrokkenen is het een warm bad om zoveel hulp te krijgen met de moeilijke zoektocht naar een betaalde baan.“ “Je wordt bijna persoonlijk begeleid. Zoiets doet zoveel goed – dat heb ik in de drie jaar dat ik werkeloos ben, niet gehad. Ik moest overal zelf achteraan. Dan neemt na een tijd de motivatie ook af; je komt steeds later uit bed, het hoeft allemaal niet zo. En nu hoor je ook weer ergens bij. Dat doet gewoon goed.” “Ik heb jaren in m’n eentje achter een bureau zitten knokken. Nu kwam ik weer in een sociale omgeving. Een verademing. Je spreekt weer mensen. Een afspiegeling van de samenleving. Ik vind dat fantastisch. Ik ging er echt met plezier naartoe.”
Bijzonder was ook het moment waarop één van de deelnemers uit de eerste groep klanten zichzelf liet fotograferen bij het bord ‘Direct Actief’. “Om op Facebook te zetten en iedereen te laten weten dat ik dankzij jullie een baan heb!”
13
7 Kosten en baten Post
Toelichting
Ontwikkeling trainingsprogramma
In verband met de ontwikkeling van het programma en de training van de medewerkers is gebruik gemaakt van de diensten van Gilde Re-integratie. Training groepsaanpak voor klantmanagers en accountmanagers, verzorgd door Gilde Re-integratie. Deelnemers oefenen het sollicitatiegesprek en krijgen op maat gesneden feedback terug van de trainingsacteur. Vervanging van de klantmanagers die uit hun reguliere takenpakket zijn ontheven en in Direct Actief werkzaam zijn. Op jaarbasis 4 groepen x 0,64 fte = 2,56 fte à € 63.000. Vervanging m.i.v. 14 oktober
Training van medewerkers Trainingsacteur
Vervanging klantmanagement
Vervanging accountmanagement
Jobhunter
Jobcoach
Administratieve ondersteuning
Huisvesting en werkbegeleiding Felua Projectleiding
Totaal
Op jaarbasis 4 groepen x 0,64 fte = 2,56 fte à € 63.000. In het trainingscentrum wordt een jobhunter ingezet om extra vacatures op te halen voor de klanten van Direct Actief. Op jaarbasis 4 groepen x 0,36 fte = 1,44 fte à € 63.000. Inzet per 1 september Op jaarbasis 4 groepen x 0,36 fte = 1,44 fte à € 63.000. Uit de huidige bezetting is een administratieve ondersteuner verplaatst naar Direct Actief. Op jaarbasis 4 groepen x 0,28 fte = 1,12 fte à € 42.000. Huisvesting, inrichting en de uren van de personele inzet van de Felua. Huur m.i.v. april 2013. Vanuit het managementbureau van de Gemeente Apeldoorn is een projectleider aangesteld. Inzet m.i.v. februari 2013.
Kosten tot eind 2013 € 23.375
Jaarlijkse kosten4 Eenmalig
€ 4.400
Eenmalig
€ 8.234
€ 20.000
€ 210.000
€ 162.000
€ 13.000
€ 162.000
€ 37.000
€ 91.000
€ 21.000
€ 91.000
€ 20.000
€ 47.000
€ 171.139
€ 228.000
€ 88.400
€ 96.000
€ 596.548
€ 897.000
4 Jaarlijkse kosten bij één bedrijfshal met wekelijks één nieuwe groep klanten. Zie formatieberekening per groep in het hoofdstuk ‘Personele inzet’
14
7.1 Kosten en baten per klant De extra kosten ten opzichte van het reguliere proces zitten in de tweede fase, waarin klanten vier weken actief zijn in het trainingscentrum. Deze extra kosten zijn hierboven gespecificeerd. Uitgaande van 50 groepen per jaar, met een gemiddelde groepsgrootte van 15 klanten per groep en jaarlijkse kosten van € 897.000 kost het traject van eerste melding tot en met het doorlopen van het trainingscentrum per klant een kleine € 1.200 bovenop de reguliere aanpak. Voor deze € 1.200: •
• • •
Is elke klant een stuk actiever in de bijstand dan voorheen. Dit maakt en houdt de afstand tot de arbeidsmarkt zo kort mogelijk, zodat zij bij een aantrekkende arbeidsmarkt snel weer aan de slag kunnen. Heeft elke klant een actueel cv plus sollicitatie-ervaring, zodat zij beter kunnen solliciteren dan voorheen en daarmee meer kans maken om aan het werk te gaan. Vindt 31% binnen de 4 weken in het trainingscentrum een baan5. In absolute aantallen komt dit neer op zo’n 230 klanten per jaar. Vindt 13% binnen de genoemde 4 weken een parttime baan. In absolute aantallen komt dit neer op zo’n 100 klanten per jaar.
5
Dit is moeilijk te vergelijken met de situatie vóór Direct Actief. De beste vergelijking is te maken als we de uitstroom naar werk voor screening en trainingscentrum bij elkaar op tellen en dit afzetten tegen de uitstroom voorheen in de eerste 7 weken van de uitkering. Zo bezien is de uitstroom naar werk nu 15% tegenover circa 6% voorheen.
15
8 Conclusies De achterliggende tijd is met man en macht gewerkt aan het neerzetten van een vernieuwende maar vooral ook effectieve aanpak. De resultaten mogen er zijn: 30% van de klanten die starten in het trainingscentrum stroomt binnen 4 weken uit naar werk. Ruim 10% vindt parttime werk. De projectaanpak is een gezonde mix gebleken van denken en doen: inbreng van wetenschappelijk onderbouwde en in praktijk bewezen instrumenten en tegelijkertijd gewoon beginnen, ervaren hoe het gaat en gaandeweg verbeteren. De werkdruk is van tijd tot tijd ongezond hoog geweest. Medewerkers moeten prioriteiten kunnen stellen en moeten taken die dreigen te blijven liggen voortijdig over kunnen dragen aan vervangend personeel. Er wordt veel gevraagd van onze medewerkers en medewerkers zijn bereid om veel te geven. Zonder deze geest van pionieren, uitvinden en verbeteren waren we nooit gekomen waar we nu staan. Deelnemers reageren overwegend positief. De positieve maar niet vrijblijvende aanpak slaat aan. De boodschap van ‘investeren in mensen’ komt overeen met wat er in praktijk gebeurt en dat wordt gezien. Toch zijn er net als voorheen met enige regelmaat klachten van deelnemers die zich niet goed behandeld voelen. Daar waar klachten gegrond zijn worden deze zeer serieus genomen. De beeldvorming bij de politiek en in de pers is goed. De VWI-raad staat positief tegenover onze aanpak en heeft al vroeg aangegeven dat deze aanpak ook voor klanten die al langer in de bijstand wenselijk is. Hier gaan we mee aan de slag. De aanpak lijkt in zijn huidige vorm ook goed bruikbaar voor klanten die al langer een WWBuitkering krijgen. In september is een groep samengesteld uit deze klanten en volgens de aanpak van Direct Actief begeleid. Deze klanten blijken gemiddeld wat meer aandacht te vragen. De uitstroom naar werk blijft achter bij de reguliere groepen. Toch is bijna de helft de deelnemers op sollicitatiegesprek geweest, iets wat deze klanten soms al jaren niet meer hebben meegemaakt. De aanpak staat, maar kan tegelijkertijd nog verder worden geprofessionaliseerd. De aanpak vraagt nieuwe vaardigheden van de medewerkers, die zich hierin moeten blijven ontwikkelen. De bedrijfsvoering vraagt nieuwe faciliteiten om de uitvoering nog stabieler te maken.
16
9 Vervolg Het vervolg van Direct Actief kent twee sporen: professionalisering van de huidige aanpak en inrichting van een vergelijkbaar proces voor klanten die al langer een WWB-uitkering krijgen. Voor de professionalisering van de huidige aanpak gelden de volgende aandachtspunten: • •
•
•
• •
•
• •
Afstemming in de regio m.b.t. het aanbod van de Direct Actief aanpak voor regioklanten. Verkenning van de mogelijkheden van de Direct Actief aanpak voor nieuwe doelgroepen in de Participatiewet en de steeds nauwere samenwerking van partijen in het toekomstige werkbedrijf. Inrichting van een op- en terugschakelstation, dat de regie voert over het plaatsen van klanten bij stagebedrijven, leer/werksettings en andere trajecten. De klant komt nooit tussen wal en schip en er wordt maximaal rekening gehouden met de prioriteiten bij deelnemende stagebedrijven. Verdere vormgeving van het trajectbureau, waar administratieve ondersteuners de spil vormen in de communicatie tussen stagebedrijven, accountmanagers, klantmanagers, trainingscentrum, screening, werkbegeleiding en verzuimbegeleiding. Selectie en implementatie van een solide registratiesysteem, ter ondersteuning van de logistieke stroom klanten door de verschillende fasen van Direct Actief. Het betrekken van alle klantmanagers werk in de screening en in de training. Dit perspectief is al aangegeven, maar in praktijk wordt de screening en de training uitgevoerd door een select aantal klantmanagers. Dit geldt overigens ook voor accountmanagement. Zorgvuldige besluitvorming rond de verandering van de functie van klantmanager werk en accountmanager en de introductie van de functie van jobcoach. Dit traject is inmiddels gestart met Personeelsmanagement. De Ondernemingsraad zal hier intensief bij worden betrokken. Werving van extra accountmanagers om accountmanagers die worden ingezet in de training te ontlasten in hun overige werkzaamheden. Deze werving loopt. Aansturing van Direct Actief als er niet langer sprake is van een project, maar van ‘core business’. In feite is dat nu al het geval voor het huidige trainingscentrum.
Voor de uitbreiding van de aanpak naar mensen die al langer een bijstandsuitkering krijgen gelden de volgende aandachtspunten: • •
• • •
Een tweede testgroep samenstellen met klanten die al langer een WWB-uitkering krijgen. Er wordt voor gekozen om een groep klanten uit de regio Brummen te selecteren. Inrichting van de tweede bedrijfshal bij de Felua Groep. Momenteel wordt hier een voorstel voor uitgewerkt. Na besluitvorming hierover kan de tweede bedrijfshal binnen 12 werkbare weken operationeel zijn. Naar verwachting is dit begin februari 2014. Blijven inzetten op meer stagebedrijven en leer/werksettings, met name in de branches waar perspectief is voor onze klanten. Werving van klantmanagers en accountmanagers om capaciteit vrij te spelen om het tweede trainingscentrum te bemensen. Uitwerken hoe we straks groepen willen samenstellen uit het ‘zittend bestand’. Bijvoorbeeld op regio of op branche.
17
