Evaluatie actieplan ‘Weert weert polarisatie en radicalisering’ Juni 2009 tot en met juni 2010
Gemeente Weert, 13 september 2010.
Portefeuillehouder integrale veiligheid: burgemeester mr. J.M.L. Niederer. Coördinator integrale veiligheid: drs. Petra Bulk. Beleidsadviseur Integratie: Esther van der Leeuw. Beleidsadviseur Jeugd: drs. Saskia Doek.
Deze notitie is te downloaden van de website www.weert.nl > veiligheid > sociale veiligheid.
Aanleiding en doelstellingen
Actieplan ‘Weert weert polarisatie en radicalisering 2008-2011’
In augustus 2008 heeft het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Weert het actieplan vastgesteld. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft voor de periode 2008-2011 ruim 200.000 euro beschikbaar gesteld voor de uitvoering van het actieplan. Sinds de zomer van 2008 zijn wij gestart met de uitvoering van het actieplan. De gemeente evalueert het actieplan ieder jaar. Dit is de tweede evaluatie en richt zich op de periode juni 2009 tot en met juni 2010.
Doelstellingen actieplan
Het actieplan ‘Weert weert polarisatie en radicalisering’ heeft als doel: •
het bevorderen van de weerbaarheid en binding van personen/groepen aan de samenleving;
•
het vergroten van de deskundigheid;
•
het vroegtijdig isoleren, indammen en keren van polarisatie en radicalisering.
Landelijke nominatie
De gemeente Weert is in oktober 2009 samen met de gemeenten Rotterdam en Amsterdam genomineerd voor de beste aanpak op het gebied van polarisatie en radicalisering. Wij zijn geprezen voor de brede preventieve en praktische aanpak. Op een internationaal congres in Amsterdam zijn filmpjes getoond van de drie genomineerde gemeenten. Rotterdam won de prijs; Weert werd tweede.
Evaluatie actieplan ‘Weert weert polarisatie en radicalisering’ Juni 2009 t/m juni 2010
2
Stand van zaken activiteiten Doel 1: bevorderen van weerbaarheid en binding van groepen aan de samenleving •
In het schooljaar 2009/2010 hebben wij 11 (student)coaches (schooljaar 2008/2009: 13 coaches) gekoppeld aan 14 aandachtsleerlingen (2008/2009: 12 leerlingen); 10 leerlingen hebben het traject succesvol afgerond. In het coachingstraject leren leerlingen om te gaan met agressie, sociale contacten, weerstanden e.d. De ouders zijn nadrukkelijk betrokken bij het coachingstraject van hun kind. Ouder(s), kind en coach ondertekenen samen het werkplan. Het voortgezet onderwijs meldt leerlingen alleen aan als ouders ook willen meewerken. Een aantal keren per maand ondernemen coach en leerling samen activiteiten. Doelstellingen van het project zijn bijvoorbeeld: minder tot
Coachingsproject
geen onvoldoendes op het rapport, geen pestgedrag en grote mond
2gether
meer, minder beïnvloedbaar door andere leerlingen, meer en beter contact met één of beide ouders, een hobby vinden. Leerlingen geven na afloop van het project aan dat ze door het coachingsproject een beter zelfbeeld hebben gekregen en makkelijker contact maken met anderen. Ook hebben de coaches hen geleerd eerst na te denken en daarna pas te handelen. •
In het schooljaar 2009/2010 hebben wij voorbereidingen getroffen om het coachingsproject uit te breiden naar groep 6 tot en met 8 van de basisschool (onder de naam Coaching4kids). Twee basisscholen gaan komend schooljaar met het project aan de slag: Het Dal en De Zevensprong.
•
Vanaf december 2008 is in Weert gestart met het project buurtbemiddeling. Dit in samenwerking met de gemeenten EchtSusteren en Leudal. Getrainde vrijwilligers bieden ondersteuning aan buren bij het oplossen van onderlinge conflicten (bijvoorbeeld conflicten vanwege verschillende leefstijlen, cultuurverschillen, geluidsoverlast). Het project is zeer succesvol. In 2009 zijn er 220 meldingen bij buurtbemiddeling Midden-Limburg binnengekomen, met een
Training en
slagingspercentage van 76%. Buurtbewoners komen weer met elkaar in
ondersteuning
contact, communiceren weer normaal met elkaar en hierdoor neemt de
(aan burgers)
sociale cohesie in de buurt/wijk toe. Zie ook het jaarverslag 2009 Buurtbemiddeling Midden-Limburg. •
Op donderdagavond 25 juni 2009 vond het evenement ‘Brothers in Colours’ plaats op de Nieuwe Markt in Weert. Er waren drie voetbalveldjes (waaronder een pannaveldje), er waren stands met eten, drinken en producten uit diverse culturen en er was muziek (waaronder een rapper). Doelstelling van het project was “door ontmoeting van diverse culturen spanningen verminderen”. Het project is door jongeren zelf georganiseerd, met een subsidie van de Jongerenraad Weert. Het
Evaluatie actieplan ‘Weert weert polarisatie en radicalisering’ Juni 2009 tot en met juni 2010
3
project was het winnende projectvoorstel van een jongerenparticipatiedag, die begin februari 2009 in het stadhuis van Weert plaatsvond (“Wegwijs in het Stadhuis”). •
Naar aanleiding van overlast door jongeren (13-17 jaar) bij de Jongerenontmoetingsplek (JOP) in Stramproy, heeft Hans Kaldenbach (auteur van o.a. “Respect! 99 tips voor het omgaan met jongeren in de straatcultuur”) een workshop voor omwonenden van de JOP gegeven. Tijdens de workshop kregen de circa 30 bewoners tips aangereikt en werden er praktijksituaties geoefend met een acteur. Ook was er een journalist van Dagblad De Limburger aanwezig, die met een artikel in de krant heeft gezorgd voor extra aandacht voor het onderwerp “omgaan met hangjongeren”.
•
Op initiatief van het jongerenwerk van Stramproy heeft de gemeente Weert een trainingsavond georganiseerd voor de 'hangjongeren' van Stramproy. Het doel was om jongeren bewust te maken van en te laten nadenken over bepaalde beelden die ze erop nahouden ten aanzien van met name andere groepen en culturen (in de vorm van vooroordelen en stereotypen). Een kleine maar enthousiaste groep Stramproyer jongeren heeft deelgenomen aan de training.
•
Op 1 juli 2009 is provinciaal een Anti Discriminatie Voorziening (ADV) opgericht. Er zijn twee regionale steunpunten (in Roermond en Maastricht). De gemeente Weert heeft een lokaal steunpunt ingericht bij PUNT Welzijn (al sinds 2004). Het hebben van een ADV is een wettelijke verplichting. De wettelijke taak van de ADV is het behandelen, registeren en rapporteren van meldingen. Voorlichting en preventie is een aanvullende taak die de gemeenten bij de ADV Limburg hebben neergelegd. Doel van de ADV Limburg is het signaleren, voorkomen en bestrijden van ongelijke behandeling en discriminatie in de provincie Limburg. In de zomer van 2009 is een landelijke publiekscampagne gestart om mensen te attenderen op het belang van het melden van discriminatieklachten. In de periode 1 juli 2009 t/m 31 december 2009 zijn er 8 klachtmeldingen (ras: 5, nationaliteit: 1, handicap/chronische ziekte: 1, overige gronden: 2) uit Weert binnengekomen bij en afgehandeld door het ADV (heel Limburg: 144 klachten en 10 vragen voor advies). Zie voor meer informatie het jaarverslag 2009 van de Antidiscriminatievoorziening Limburg (juni 2009).
Evaluatie actieplan ‘Weert weert polarisatie en radicalisering’ Juni 2009 tot en met juni 2010
4
Het idee leeft voort om (Weerter) organisaties en instellingen te prikkelen een voorstelling te verzorgen met als rode draad radicalisering of discriminatie. Op een plezierige manier zal het publiek kennis maken
Theater rondom
met eigen (voor)oordelen, waardoor bewustwording op gang kan
criminaliteit en
komen. Er zijn verschillende organisaties benaderd die een voorstelling
radicalisering:
kunnen verzorgen, bij voorkeur in samenwerking met scholen of jeugdgroepen. Het streven blijft een voorstelling binnen te halen. Dit hangt vooral af van het enthousiasme en de inzet van de organisaties zelf, die de voorstellingen moeten organiseren. •
In de wijk Fatima organiseert Stichting Catharijn wekelijks “Kindertijd”. Doel van dit project is om kinderen met diverse culturele achtergronden op vrijwillige basis samen te brengen om samen creatief aan de slag te gaan en zo van elkaar te leren en te leren functioneren in een groep (structuur bieden). Kindertijd bereikt per week 20 tot 30 leerlingen van 9 tot 12 jaar.
•
In 2009 is het jongerenwerk gestart met het project “Talentontwikkeling en Empowerment”. Naast de laagdrempelige open inloopactiviteiten wil het jongerenwerk bijdragen aan de sociale ontwikkeling van kanszoekende jongeren van 12 tot 18 jaar. Onder het motto “iedereen is wel ergens goed in” worden samen met de jeugd diverse activiteiten uitgevoerd, zoals graffity-workshop, dj-workshop, freerunnen (skaten zonder board). Zo heeft een aantal bezoekers van de HangOut in het najaar van 2009 deelgenomen aan een lessenreeks Freerun. Zij waren al bezig met het beoefenen van deze nieuwe sport. Het jongerenwerk heeft ervoor gezorgd dat ze onder begeleiding van experts hun skills
Stimuleren van
konden verbeteren. In het jongerencentrum Stramproy werd met een
creatief talent
aantal jongeren een training uitgevoerd met Hans Kaldenbach, auteur en trainer rondom straatcultuur, in het kader van bewustwording van de eigen rol in en invloed op de omgeving. Bezoekers van jongereninloopcentrum M29 hebben in de herfstvakantie 2009 deelgenomen aan een outdoor-survival activiteit waarbij persoonlijke grensverlegging en teambuilding centraal stonden. Alle drie de activiteiten hebben gemeen dat zij proberen te bewerkstelligen dat jongeren mee gaan denken over toekomstige activiteiten en een actieve rol willen spelen bij de organisatie ervan. •
In het voorjaar van 2010 hebben 14 leerlingen van drie verschillende basisscholen meegedaan met de pilot Actie! Doel van de pilot was om kinderen van 10-12 jaar actief bezig te laten zijn met de waarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Onder begeleiding van PUNT welzijn en een mediabedrijf hebben de jongeren filmpjes gemaakt over onderwerpen als de voedselbank, beveiligingscamera's, zorg voor een schoon milieu, jeugdoverlast in een wijkpark, verdeling tussen rijk en arm. De filmpjes zijn gepresenteerd aan de wethouder en te bekijken
Evaluatie actieplan ‘Weert weert polarisatie en radicalisering’ Juni 2009 tot en met juni 2010
5
via www.justyoung.nl. De methodiek (filmpjes maken en reflecteren) is toegevoegd aan het instrumentarium van PUNT welzijn. Het probleem van het wijkpark heeft de gemeente actief opgepakt.
•
In 2009 waren vanuit de politiebasiseenheid Weert-Nederweert vier politiejunioren actief (waarvan één van allochtone afkomst). De politiejunioren zijn in 2009 in totaal 300 uur ingezet in Weert/Nederweert.
•
Politiejunioren zijn jongeren die – als bijbaantje bij de politie – een brugfunctie vervullen tussen jeugd en politie. Zij leggen, in hun eigen (jeugd)taal, contact met jongeren, bijvoorbeeld tijdens koopavonden, op hangplekken of tijdens evenementen. Op die manier stimuleren de politiejunioren de dialoog
Politiejunioren
met de Weerter jeugd, zodat dit de kans op hinderlijk en overlastgevend gedrag aanmerkelijk verkleint. •
De junioren gaan samen met een politieagent op pad. Daarbij zijn zij degenen die actief als eerste afstappen op een groepje jongeren. De (volwassen) agenten merken dat zij hierdoor gemakkelijker in contact komen met de jongeren en de mogelijkheid hebben een praatje met ze te maken. Een agent: “Voorheen zag je de jongeren nogal hard wegrijden als je kwam aanlopen, maar nu met de politiejunioren erbij blijven ze staan en kun je ook als agent met hen in contact komen. Vooral het contact met een grote groep Marokkaans-Nederlandse jongeren is sterk verbeterd. De junioren zijn een stevige schakel tussen jongeren en de politie.”
Doel 2: Vergroten van deskundigheid •
In aanvulling op de (inleidende) bijeenkomst in november 2008 hebben wij in juni 2009 een interactieve bijeenkomst
Trainingen en
georganiseerd voor professionals
ondersteuning
die met jeugd in aanraking komen
aan
(o.a. jongerenwerkers, agenten,
professionals
docenten, vrijwilligers bij de scouting, zwembadbeheerders e.d.). Er waren zo’n 70 deelnemers. Hans Kaldenbach verzorgde de bijeenkomst. Vanwege het grote enthousiasme over de bijeenkomst, is deze in het najaar van 2009 herhaald. •
In juni en oktober 2009 vonden twee interactieve trainingen ‘omgaan met jongeren in de straatcultuur’ plaats. Deze werd georganiseerd voor
Evaluatie actieplan ‘Weert weert polarisatie en radicalisering’ Juni 2009 tot en met juni 2010
6
professionals die met jeugd werken (zoals jongerenwerkers, agenten, toezichthouders, docenten, vrijwilligers scouting, beheerders zwembad en sporthallen e.d.). In totaal deden 120 professionals mee en werden geïnspireerd en bijgeschoold door een bevlogen trainer met veel ervaring in het omgaan met jongeren in de straatcultuur. Er was ook ruimte om te oefenen met een acteur en er was aandacht voor culturele verschillen en hoe je deze op een positieve manier kunt inzetten om contact te krijgen met (allochtone) jongeren. •
In november 2009 heeft de gemeente nog een training in de reeks aangeboden: de training radicalisering onder moslimjongeren. De groep telde 15 deelnemers, voornamelijk docenten, conciërges, Haltmedewerkers en jongerenwerkers. De deelnemers kregen veel achtergrondinformatie over motieven en het proces tot radicalisering. Via film en rollenspel werden op interactieve wijze voorbeelden gegeven om het proces naar radicalisering te herkennen en tijdig in te grijpen.
•
Signalen van provocerend en overlastgevend gedrag van jongeren zijn ook in 2009 en 2010 besproken met netwerkpartners en effectieve maatregelen zijn getroffen. De netwerkpartners weten elkaar goed en snel te vinden.
•
In maart 2009 heeft de coördinator integrale veiligheid van de gemeente Weert een workshop verzorgd op een congres in Amsterdam. De workshop richtte zich op de taken en mogelijkheden van de gemeente om polarisatie en radicalisering te voorkomen. Zo’n 30 professionals uit het hele land en vanuit verschillende organisaties bezochten de workshop. De werkwijze van Weert werd enthousiast ontvangen.
In de bestaande netwerken en overleggen met partners wordt het onderwerp geregeld onder de aandacht gebracht: zijn er nog signalen, zien we bepaalde ontwikkelingen of trends? Op die manier houdt de gemeente het onderwerp bespreekbaar en worden signalen in een zo
Melden en registreren van signalen
vroeg mogelijk stadium opgepikt.
Een voorbeeld hiervan is een signaal vanuit een zorgadviesteam van een middelbare school over jongeren met rechts-extremistische uitingen. Dit signaal heeft de gemeente Weert in samenwerking met PUNT Welzijn en politie actief opgepakt. Het resultaat is dat de groep goed in beeld is en dat in samenwerking met netwerkpartners gepaste actie plaatsvindt.
Evaluatie actieplan ‘Weert weert polarisatie en radicalisering’ Juni 2009 tot en met juni 2010
7
Doel 3: Vroegtijdig isoleren, indammen en keren van polarisatie en radicalisering.
De Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD) en de politie hebben een taak bij het tegengaan van polarisatie en terrorisme, radicalisering en uiteindelijk extremisme (het uiterste van het proces
Aanpak
van radicalisering). Vanuit de strafrechtelijke handhaving heeft de politie
radicaliserende
direct te maken met vergevorderde radicalisering of extremisme voor
personen
zover het zaken betreft die bij wet verboden zijn.
Er kunnen echter ook vragen, zorgen of angsten zijn, zonder dat er sprake is van een daadwerkelijke overtreding. En juist hier ligt een taak voor de gemeente en haar netwerkpartners.
In 2008 hebben wij samen met FORUM een Sociaal Calamiteitenplan (SCP) voor de gemeente Weert ontwikkeld. Dit SCP heeft mede als voorbeeld gediend voor de in 2009 uitgebrachte landelijke brochure over het opstellen van een SCP. Diverse gemeenten in het land zijn in 2009 met het SCP aan de slag
Sociaal calamiteitenplan
gegaan.
Het SCP richt zich op het voorkomen en tijdig ingrijpen bij sociale incidenten met een maatschappelijke impact (bijv. onrust n.a.v. een familiedrama of een vechtpartij tussen bevolkingsgroepen). Onderdelen van het plan, zoals het toepassen van de procedure ‘beeldvorming, oordeelsvorming, besluitvorming’ gebruiken wij in de dagelijkse praktijk.
Medio 2010 hebben wij voorbereidingen getroffen voor een SCPoefening in het najaar van 2010 met het SCP-kernteam (gemeente, Algemeen Maatschappelijk Werk, PUNT Welzijn en politie).
Evaluatie actieplan ‘Weert weert polarisatie en radicalisering’ Juni 2009 tot en met juni 2010
8
Tot slot
Vanuit verschillende beleidsvelden, waaronder jeugd, integratie en veiligheid, heeft het thema ‘polarisatie en radicalisering’ in de gemeente Weert de aandacht. Naast de gemeente, leveren welzijnsinstelling PUNT Welzijn en de politie een belangrijke bijdrage aan de aanpak. Het onderwerp is (inmiddels) bekend bij de vele netwerkpartners. Wij hebben de indruk dat de professionals weten wat polarisatie en radicalisering is, hoe het te herkennen en waar men met de signalen terecht kan. Vaak kunnen we volstaan met een praktische, eenvoudige oplossing van het probleem. Soms is een nader onderzoek nodig om het probleem te kunnen duiden. Als het nodig is bespreken wij signalen in de bestaande overleggen en wordt in gezamenlijkheid een aanpak vastgesteld en uitgevoerd. Wij zien dat de gemeente Weert één van de voorbeeldgemeenten is op het gebied van de aanpak van polarisatie en radicalisering. Dit blijkt uit de landelijke nominatie in 2009, uit diverse (landelijke) publicaties1 en uit het feit dat vertegenwoordigers van het ministerie van Binnenlandse Zaken en gemeenten regelmatig naar onze voorbeelden en ervaringen vragen.
1 Zie onder andere de VNG-publicatie ‘Bind, Bied en Doe’, VNG Advies en Aanpak Polarisatie en Radicalisering (mei 2010), waarin de gemeente Weert wordt vermeld in het hoofdstuk ‘goede voorbeelden’.
Evaluatie actieplan ‘Weert weert polarisatie en radicalisering’ Juni 2009 tot en met juni 2010
9
