Essay. Vrouwen met Ballen. Kristel van Dijk Y Meneer Thobokholt. Essay over vrouwen in de voetbalwereld

Essay Vrouwen met Ballen Kristel van Dijk 2202642 2Y 2012-2013 Meneer Thobokholt Essay over vrouwen in de voetbalwereld

Inhoudsopgave Inhoudsopgave.......................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Inleiding ...................................................................................................................... 3 Vrouwenemancipatie in Nederland ............................................................................. 5 De voetbalwereld ........................................................................................................ 8 De KNVB ............................................................................................................................ 9 Het imago van de KNVB .................................................................................................. 10 De identiteit van de KNVB .............................................................................................. 10 Corporate identitymix van de KNVB ............................................................................... 12 Organisatiecultuur van de KNVB (Corporate Behaviour) ............................................... 15 De vrouw in het voetbal ............................................................................................ 18 Waarom vrouwen?.................................................................................................... 22 Sportmedia analyse ................................................................................................... 26 Visuele media(dag- en weekbladen en tijdschriften) ..................................................... 26 Audiovisuele media (televisie) ........................................................................................ 27 Online media en social media ........................................................................................ 29 Conclusie ......................................................................................................................... 30 Analyse van het interview ......................................................................................... 31 Conclusie .................................................................................................................. 33 Afsluiting .................................................................................................................. 34 Bijlage 1: het interview .............................................................................................. 35 Bijlage 2: unieke eigenschappen van sport ................................................................. 39

2

Inleiding ‘‘Vrouwen met ballen, vrouwen met een droom, dat zijn ze!’’ (Anoniem)

De laatste jaren staan ook vrouwen hun mannetje in een wereld die bekend staat als een mannenwereld, de voetbalwereld. In het bijzonder, de betaalde voetbalwereld. Een wereld die bestaat uit helden, idolen, strijders, verdedigers, aanvallers, topscoorders en stuk voor stuk zijn het mannen. Een wereld waar geen plaats is voor liefkozing, sierlijk gedoe of kleinzerig gedrag. Een wereld waarbij strijd en passie de belangrijkste waarden zijn. Én een wereld die dus óók door vrouwen bereikt kan worden. Het beeld van vrouwen in de voetbalwereld is niet altijd positief geweest, en nog steeds zijn er een hoop mannen die vinden dat vrouwen geen bal verstand hebben van voetbal. Echter, vrouwenvoetbal is de snelst groeiende sport in Nederland. Er werken tegenwoordig dan wel meer vrouwen in het betaalde voetbal dan vroeger, toch is het beeld van vrouwen in het voetbal nog vaak erg verwrongen. Onbewust lijdt de voetbalwereld zelf ook aan dit probleem, want er is een gebrek aan diversiteit. De wedstrijden, de interviews en de rest van de media exposure komen altijd op hetzelfde neer. De voetbalwereld heeft een frisse wind nodig, een andere kijk op 22 mensen die tegen een bal aan trappen en proberen die bal bij de andere partij in het doel te krijgen. ‘‘Stel dat je een team hebt dat bestaat uit elf middenvelders. Kun je je voorstellen dat je daar kampioen mee wordt?’’ (Clémence Ross-van Dorp)1

Die diversiteit kan door vrouwen geboden worden. Vrouwen hebben namelijk een andere kijk op het spelletje en op bepaalde situaties. Zij willen er achter komen wie de mens achter de voetballer is. Maar dit is iets wat vooral het laatste jaar ook erg populair is geworden onder de gehele bevolking. Mensen willen steeds vaker ook de mens achter de voetballer leren kennen, meer weten dan alleen het aantal doelpunten dat hij heeft gemaakt. Dit is onder andere te zien aan de autobiografische boeken die het laatste jaar zijn verschenen van verschillende oud-voetballers, zoals René van der Gijp (GIJP, mei 2012) en de laatste nieuwe bestseller van Andy van der Meijde, ‘Geen Genade’ (november 2012). Daarnaast is de opkomst van het vrouwenvoetbal een belangrijke reden waarom er meer vrouwen nodig zijn in de voetbalwereld. Met de start van de BENE league zal ook het vrouwenvoetbal een bekendere status krijgen en zullen er hopelijk meer mensen sympathie opbrengen voor vrouwen in het voetbal. Om het geheel geloofwaardig te maken, zou het erg leuk zijn als een groot deel van de communicatie en het werk rond de BENE league ook gedaan zou worden door vrouwen. Een commercieel directrice of een verslaggeefster langst de lijn, die het voetbal een keer wat anders benaderd. Heel wat anders dan de stijve vragen van de verslaggevers van nu, die altijd op hetzelfde neer komen. Spelers geven amper commentaar en willen het liefst zo snel mogelijk de benen nemen. Dit kan anders. Een stukje 1

1

- Clémence Ross-Van Dorp tijdens een UEFA-conferentie over gebrek aan diversiteit in de voetbalwereld. Ross-Van Dorp is de eerste vrouwelijke voorzitter van Nederland in het betaald voetbal (de Graafschap, 2010 t/m november 2012). Citaat uit artikel vrouwen in het voetbal:http://www.deondernemer.nl/sport/540828/Vrouwen-in

het-voetbal.html

3

nieuwe media training, een gezellig gesprek, maar natuurlijk blijven wij, vrouwen, ook altijd een tikkeltje kritisch op het spelletje! Toch is er dan de vraag: waarom werken er dan nog steeds zo weinig vrouwen in het betaalde voetbal? Tegenwoordig zijn er wel veel vrouwen aanwezig op de werkvloer van het betaalde voetbal, maar waarom merken we hier zo weinig van? We zien de vrouw in de voetbalwereld nauwelijks, want het overgrote deel van de leiding in deze wereld ligt namelijk nog steeds in de handen van de mannen. Dit heeft te maken met verschillende redenen, namelijk: de vrouwenemancipatie, het imago van voetbal, het imago van vrouwen die voetballen of in het voetbal werken en niet te vergeten de media. Dit zijn punten, waar kritisch naar gekeken en zullen stuk voor stuk worden toegelicht in dit essay.

4

Vrouwenemancipatie in Nederland ‘‘Voetbal is van huis uit een mannensport.’’ (Inge Claringbould)2

Tegenwoordig hebben Nederlandse vrouwen dezelfde rechten als mannen voor de wet. Ze sporten, werken, gaan uit en de man helpt mee in het huishouden en met de zorg voor de kinderen. Toch is dit niet altijd de normaalste zaak van de wereld geweest. De Westerse maatschappij is van oudsher bestuurd door mannen, waardoor het beeld van de vrouw lang onderschikkend is geweest. De vrouw moest het huishouden doen en de zorg voor het gezin op zich nemen. Zich in publieke sfeer begeven was dan ook echt uitgesloten, laat staan sporten. Vrouwen begonnen in 1900 zich te verzetten tegen dit ‘toen vanzelfsprekende beeld’. De dominantie van mannen moest verkleind worden en vrouwen moesten meer rechten krijgen. Hierdoor ontstond het feminisme, een verzameling maatschappelijke en politieke stromingen die staan voor vrouwenemancipatie.3 Zij streven naar een betere positie van de vrouw in de samenleving. Hierdoor ontstond er een omwenteling op het gebied van werk, opleiding en sport. Vrouwen kregen de kans om sport te beoefenen, mits het hun vrouwelijke beeld niet zou aantasten. Ze moesten elegant blijven, dus sport waar veel fysieke kracht en uithoudingsvermogen bij kwam kijken, waren taboe voor de vrouw. Deze kenmerken worden namelijk van oudsher niet met vrouwen geassocieerd. Een sport die hier dan ook onder valt is voetbal, een sport die wordt gedomineerd door mannen. Het imago van voetbal en van mannen beschikt namelijk over veel overeenkomsten. Mannen worden namelijk al eeuwenlang door een aantal aspecten gekenmerkt, namelijk:       

2 3

Prestatiegerichtheid Fysieke kracht Dapperheid Doorzettingsvermogen Doortastendheid Concurrentiedrang Individuele successen

Inge Claringbould, schrijfster van ‘Mind the Gap’ (2008). Uit artikel ‘vrouwen met ballen’ http://nl.wikipedia.org/wiki/Feminisme

5

Het merendeel van deze kenmerken staat ook centraal in de sport voetbal. Tegenover deze kenmerken, staan de aspecten4 die centraal staan voor de vrouw, namelijk:    

Lieflijk Emotioneel Gericht op consensus (tot overeenstemming komen) Fragiel

Door deze aspecten van mannen en vrouwen, die door beiden zijn bevestigd, blijft het idee dat voetbal een sport is, die ver van vrouwen af staat. Dit eeuwenoude beeld is ook niet in 100 jaar te veranderen. Daarnaast bestaan er nu nog steeds verschillen in gelijkheid bij mannen en vrouwen. Er wordt namelijk nog steeds van vrouwen verwacht dat ze er altijd perfect en vrouwelijk uitzien, beleefd blijven en niet te veel op de voorgrond treden. Een vrouw die namelijk over veel macht beschikt en weet hoe ze het spel moet spelen, wordt vaak gezien als een egoïst of een ‘bitch’. Een man daarentegen, wordt met dit gedrag bekroond met de naam ‘winnaar’ of ‘succesvol ondernemer’. Hierdoor worden vele hoge functies nog steeds door mannen bekleed en zijn mannen in de media vaak het uitgangspunt.5 Door deze aspecten en verschillen blijft er een beeld bestaan waardoor vrouwen in het voetbal nog steeds niet altijd geaccepteerd worden. Deze aspecten en verschillen zijn ontstaan door het langzame emancipatieproces in Nederland. Dit proces is nog lang niet zo ver als iedereen denkt. Vrouwen beschikken namelijk nog steeds over een bepaald imago, maar dit imago zal verder toegelicht worden in het hoofdstuk ‘De vrouw in het voetbal.’ Een voorbeeld waar aan te zien is dat sport nog steeds een redelijk mannelijk terrein is, is de studie die ik zelf volg, SPECO. Het merendeel van de studenten op deze opleiding is man en ook bij de docenten is dit het geval. Toch hebben een aantal vrouwen deze studie al succesvol weten af te ronden en zijn er ieder jaar weer meer vrouwen die starten met deze opleiding. De studie is namelijk veel breder dan alleen voetbal, het bestaat namelijk uit alle denkbare sporten die er zijn. Dus ook heel veel sporten die vrouwen waarschijnlijk meer aan zullen spreken dan mannen. Daarnaast zijn er ook steeds meer meisjes en vrouwen die gaan voetballen of meer mannelijke sporten gaan beoefenen. Hierdoor krijgen ze meer interesse in de voetbalwereld en de sportwereld in z’n geheel. Een ander voorbeeld is dat we tegenwoordig toch maar weinig vrouwen te gast zien bij programma’s zoals Voetbal International, Studio Voetbal en Studio Sportzomer. Afgelopen zomer was het namelijk dé sportzomer, het EK voetbal waarbij Nederland helaas flaters sloeg, maar daarnaast ook de Olympische Spelen waar Nederland het meest succesvol was op het gebied van zwemmen, turnen, wielrennen, hockey en zeilen. Niet geheel onbelangrijk om te weten is dat vijf van de zes gouden medailles die Nederland heeft behaald, 4 5

Onderzoek ‘Mind the Gap’ van Inge Claringbould (2008) en ‘vrouwenvoetbal’ van Laura Metiary http://nl.wikipedia.org/wiki/Feminisme

6

gewonnen zijn door vrouwen. Toch was er in de 16 afleveringen van Studio Sportzomer en VI Oranje, waarvoor er in totaal 48 gasten uitgenodigd waren, maar slechts één vrouw te gast. Dit was Victoria Koblenko, een Nederlandse actrice die verder niet veel met sport heeft, maar alleen ingeschakeld werd om een impressie te maken van haar vaderland en eveneens gastland van het EK, Oekraïne.6 Toch best opmerkelijk, want tegenwoordig kijken ook steeds meer vrouwen naar deze sportprogramma’s en vooral afgelopen zomer was het aantal vrouwelijke kijkers bijna gelijk aan het aantal mannelijke kijkers. Daarnaast hebben vrouwelijke topsporters tegenwoordig een evenredige status aan mannelijke topsporters. Dit is ook wel duidelijk te merken aan het aantal medailles die door vrouwen zijn gewonnen op de Olympische Spelen. Het is zelfs gebleken dat vrouwen hun prestaties iets sneller verbeteren dan mannen.7 Kortom de vrouwenemancipatie in Nederland heeft er voor gezorgd dat vrouwen meer rechten hebben gekregen op het gebied van onder andere werk en sport, maar is nog niet zo ver dat vrouwen volledig worden geaccepteerd in een van huis uit mannensport, zoals voetbal. Toch ligt dit niet alleen aan het langzame proces van de vrouwenemancipatie, maar ook aan vrouwen zelf. Dit zal verduidelijkt worden in het hoofdstuk ‘De vrouw in het voetbal’. Er worden bepaalde dingen verwacht van vrouwen, die niet gelijk staan aan bepaalde aspecten in de voetbalwereld. Dit heeft te maken met het imago van de sport voetbal en van de voetbalwereld zelf.

6 7

http://www.bnr.nl/topic/ekupdate/363930-1206/waar-blijven-de-vrouwen-in-de-voetbalwereld http://www.sportknowhowxl.nl/OpenPodium/1969

7

De voetbalwereld In dit hoofdstuk gaan we verder in op de unieke eigenschappen van de sport voetbal, het imago van voetbal, de identiteit van voetbal, de organisatiecultuur van deze sport en hoe vrouwen dan naar mijn mening een aanvulling kunnen zijn op deze punten. Maar eerst een korte introductie over het ontstaan van voetbal in Nederland. ‘‘Voetbal is een spel van fouten. Wie de minste fouten maakt wint.’’ (Johan Cruijff)

Voetbal is volkssport nummer 1 in Nederland sinds in 1865 de eerste voetbalwedstrijd werd georganiseerd. Dit was een wedstrijd tussen arbeiders. Ongeveer tien jaar later, in 1879 werd de eerste voetbalclub opgericht, namelijk de Haarlemsche Football Club (HFC). Hierna werden er al gauw meerdere voetbalverenigingen opgericht. Tegenwoordig zijn er 3.275 amateurverenigingen8 en 36 betaalde voetbalclubs9 actief in Nederland. Halverwege 2011 telde de KNVB 1.205.808 leden10. Hieronder een aantal jaartallen op een rijtje die van belang zijn geweest voor het Nederlandse voetbal van nu: 1889 1895 1904

Oprichting Nederlandsche Voetbal en Athletiek Bond (NVAH). Naam verandert in Nederlandse Voetbal Bond (NVB) NVB richt samen met de voetbalbonden van Frankrijk, België, Denemarken, spanje, Zweden en Zwitserland de FIFA op.  Bestaat uit zes continentale bonden. 30 april 1905 Eerste Interland van het Nederlands Elftal tegen België (1-4).11 1929 Veertigjarig bestaan van de NVB. Koningin Wilhelmina kende de koninklijkheid toe. Sindsdien is het KNVB (Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond) 1954 KNVB lid van de UEFA, een van de continentale bonden van de FIFA en vertegenwoordiger van de nationale voetbalbonden in Europa.  Bestaat uit 53 voetbalbonden. 1954 Het betaalde voetbal wordt in Nederland geïntroduceerd. De Nederlandse Beroeps Voetbal Bond fuseerde met de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond. Seizoen 1956-1957 De Eredivisie werd ingevoerd. Dit is het hoogste niveau van het betaalde voetbal. 1 april 1971 Eerste interland van Nederlands vrouwenvoetbalelftal 1978 1 Miljoenste lid van de KNVB (enige sportbond die ooit de grens van 1 miljoen heeft overschreden) 1988 Nederlands Elftal wordt Europees Kampioen Seizoen 2007-2008 Eredivisie vrouwen van start met AZ, FC Twente, sc Heerenveen, FC 8

Aantal amateurverenigingen in 2011. http://www.knvb.nl/clubsenleden/ledental 18 Eredivisieclubs en 18 Jupiler League clubs. 10 Aantal amateurverenigingen in 2011. http://www.knvb.nl/clubsenleden/ledental 11 http://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlands_voetbalelftal 9

8

2012

Utrecht, Willem II en ADO Den Haag. Oprichting van Women’s BeNe League door KNVB en KBVB.  Vervangt Eredivisie Vrouwen en Women Elite League

De start van de Eredivisie vrouwen en nu de oprichting van de Women’s BeNe league zijn belangrijke ontwikkelingen voor het vrouwenvoetbal, maar ook voor vrouwen die werkzaam zijn of willen gaan werken in het voetbal. Dit biedt vrouwen meer en grotere kansen op acceptatie, omdat er meer sympathie ontstaat voor vrouwen in het voetbal. Ook geeft het vrouwen meer kans om hun droom waar te maken, omdat het extra leuk is als er veel vrouwen werkzaam zijn rond de ontwikkelingen van de BENE league. Denk hierbij aan een vrouwelijke presentatrice, een verslaggeefster, een vrouwelijke grensrechter of vrouwelijke scheidsrechter. Dit kan het een geloofwaardig geheel maken, omdat alles even draait om de vrouw in de voetbalwereld.

De KNVB De KNVB (Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond) is de voetbalbond van Nederland. Zoals eerder verteld werd de bond in 1889 opgericht, toen nog als de Nederlandse Voetbal en Atletiek Bond (NVAB). De KNVB richt zich op het organiseren van de landelijke competities, bekertoernooien, evenementen, zorgt voor de organisatie van de nationale elftallen en het ontwikkelen van de bedrijfstak voetbal. Daarnaast helpt de bond mee aan maatschappelijke projecten en heeft in 2009 de website www.voetbal.nl gelanceerd zodat teams zelf de stand en het programma kunnen bekijken. 12 De slogan van de KNVB luidt: ‘Voetbal is ons leven’. Dit wil zeggen dat voetbal een belangrijke rol speelt voor veel mensen. Want naast de bijna 1,2 miljoen leden, zijn er ook nog honderdduizenden vrijwilligers die een bijdrage leveren aan het voetbal. Denk maar aan scheidsrechters, trainers, jeugdleiders, kantinebeheerders, bestuursleden, maar daarnaast ook de miljoenen fans van onze helden van Oranje. Voor hen is voetbal ook hun leven, omdat ze veel plezier beleven aan het beoefenen en bekijken van deze volkssport. ‘‘Het maakt niet uit waar je vandaan komt, of je gelovig bent, of wat je huidskleur is. We hebben allemaal hetzelfde doel: samen op het hoogste niveau de beste prestatie leveren.’’ (Giovanni van Bronckhorst)13

De KNVB heeft drie belangrijke doelen, namelijk: 1. Zorgdragen voor kwaliteit van het voetbal 2. Stimuleren van de groei van de voetbalsport 3. Voetbal is gezond en zorgt voor sociale vorming en samenhang. De KNVB wil via de sport dus bijdragen aan een betere maatschappij, want de voetbalsport kan namelijk niet groeien zonder een gezonde samenleving en gemotiveerde spelers, werknemers, leden en vrijwilligers. Ook zorgt dit weer voor een betere kwaliteit van het voetbal.14 12

http://hbo-kennisbank.uvt.nl/cgi/fontys/show.cgi?fid=6061 Citaat van Giovanni van Bronckhorst uit het beleidsplan van de KNVB ‘Samen Scoren’ 14 http://www.knvb.nl/wiezijnwij/missie-visie 13

9

Het imago van de KNVB De KNVB heeft onderzoek gedaan naar haar imago, toch blijkt dat haar huidige imago niet overheen komt het gewenste imago. De KNVB zou een negatief imago hebben onder leden, omdat zij vinden dat de KNVB ver van de leden af staat. De leden weten daarnaast ook niet goed wie de KNVB is en wat de KNVB precies doet. Bij een sterke ledenbinding voelt een lid zich betrokken bij de organisatie en de organisatie weet wat er onder de leden speelt en geeft hier gehoor aan. Op dit moment wordt de bond gezien als een soort boetebond, omdat men alleen met de KNVB in aanraking komt als het gaat om schorsingen, gele en rode kaarten en stadionverboden. De Bond heeft in 2009 de website www.voetbal.nl gelanceerd, zodat leden zelf de stand en het programma van hun team kunnen bekijken. De KNVB wilde zo meer binding met de leden creëren en hun imago verbeteren. Toch blijkt het dat veel leden niet eens weten dat www.voetbal.nl een onderdeel is van de KNVB, omdat de KNVB vrij weinig te zien is op de site zelf. Communicatie is van belang voor ledenbinding. Dit kan niet alleen met een website, dus de KNVB moet het communicatiebeleid aanpassen. Dit bestaat bij de KNVB vooral uit informeren. Dit doen ze op veel verschillende manieren, maar er wordt bij het informeren nog te weinig vanuit het lid gekeken. Daarnaast heeft de KNVB in 2009 het beleidsplan ‘Samen Scoren’ opgezet. Dit beleidsplan beschrijft de visie voor de periode van 2009-2014. Ook door middel van dit beleidsplan wil de KNVB zijn imago verbeteren en het gewenste imago, dat de KNVB wil bereiken, verbreden over de bevolking. De organisatie houdt zich vast aan één missie, vier kernthema’s, vijf kernwaarden en twaalf ambities. Dit beleidsplan zal verder toegelicht worden onder het kopje ‘de identiteit’. Dit negatieve imago werkt zeker mee aan de diversiteit die mist in de voetbalwereld. Doordat de KNVB teveel doet aan gecontroleerd eenrichtingsverkeer, weet de organisatie niet wat de leden graag zouden willen zien en doen. Dit wil zeggen dat de KNVB de leden voornamelijk informeert vanuit de eigen organisatie zelf. De KNVB moet zich meer gaan verdiepen in de leden en kijken naar wat de leden hebben in te brengen. Zowel bij de pupillen, junioren, senioren, meisjes, jongens, vrouwen, mannen, actieve en/of passieve voetballiefhebbers. Iedereen is hier van belang, want vrouwen hebben hierbij weer een andere inbreng dan mannen. Dit kan er voor zorgen dat er ook een hele andere benaderingswijze ontstaat in het voetbal. Hierdoor zie je ook dat vrouwen dus ook van belang zijn voor de KNVB. Er zijn veel vrouwen werkzaam bij de KNVB, maar het is ook belangrijk dat vrouwen met veel plezier de sport kunnen blijven beoefenen en bekijken. Het imago is namelijk van belang voor het acceptatieproces en de sympathie die voor de vrouw in het voetbal moet ontstaan. De identiteit van de KNVB De identiteit van de KNVB, hetgeen wat de organisatie uitstraalt, is vastgelegd in een onderzoek door extern onderzoeksbureau van Fessem Z&G voor de KNVB. Dit onderzoeksbureau heeft de KNVB geprojecteerd als mens en concludeerde het volgende: 10

De KNVB over het algemeen gezien als; “Een meneer van ongeveer 50 jaar, stijf, steil denkend, moeilijk benaderbaar. Hij is gekleed in een pak. Als je eenmaal contact met hem hebt, blijkt hij toch wel vriendelijk te zijn. Hij heeft verstand van zaken, maar is ook erg overtuigd van zijn gelijk. In de kantine zul je mijnheer KNVB niet aantreffen, maar wel in de bestuurskamer. Daar rookt hij een sigaar.” (Van Fessem Z&G, 2005)15

Wat hier dus uit blijkt, is dat de KNVB wordt gezien als een oudere man met een hogere status, die door zijn ervaring verstand van zaken heeft. De afstand tussen de leden en hem is te groot, omdat het moeilijk is om met hem in contact te komen. Het blijkt dus dat hij te ver van zijn leden af staat en niet weet wat er onder de leden speelt. Op het eerste gezicht lijkt hij dus een stijve, introverte man, maar als je eenmaal in contact met hem bent, blijkt hij een vriendelijke en sympathieke man te zijn. Dit beeld staat recht tegenover het beeld wat de KNVB juist wil uitstralen, de gewenste identiteit. De gewenste identiteit van de KNVB luidt als volgt: “Een moderne sportieve man van rond de 40 jaar. Hij is vriendelijk, integer en staat open voor een praatje met iedereen. Hij staat midden in de samenleving. Hij heeft al veel gedaan, maar wil nog meer. Hij weet wat hij wil maar zou nooit zijn mening opleggen. Hij heeft een voorbeeldfunctie en is inspirerend. Hij heeft respect voor anderen. Hij houdt van kwaliteit en dwingt dat ook af bij zichzelf. Hij wil winnen.” (KNVB Mediaconcept, 2006)16

Wat hieruit blijkt is dat de KNVB juist een voorbeeldfunctie wil verlenen voor zijn leden, door open te staan en toegankelijk te zijn voor iedereen. De KNVB wil de hoogste prestatie leveren op het hoogste niveau en hier altijd voor blijven gaan. De leden hebben hier invloed op, dus de KNVB wil de leden zoveel mogelijk de kans geven om eigen inbreng te leveren. Deze gewenste identiteit komt ook terug in het beleidsplan ‘Samen Scoren’ van de KNVB. Dit beleidsplan is opgebouwd uit doelstellingen voor de periode van 2009 tot 2014. De KNVB houdt vast aan één missie, vier kernthema’s en vijf kernwaarden. Deze aspecten komen samen in het beleidsplan, die de voetbalbrede visie van de KNVB vormt. Naast het oproepen van en uistralen van de gewenste identiteit, wil de KNVB met dit beleidsplan ook zijn imago verbeteren.  Missie ‘Voetbal is ons leven!’ Wij dragen zorg voor de bevordering van actieve en passieve voetbalbeleving van en voor iedereen, op een maatschappelijke verantwoorde wijze. Wij zijn dé toonaangevende sportorganisatie. 

Vier kernthema’s 1. Samen voetballen en samen leven Voetbal heeft een enorme impact op de samenleving. De KNVB heeft daarmee een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid.

15

Citaat uit onderzoek van extern onderzoeksbureau ‘Van Fessem Z&G’ voor de KNVB. Uit afstudeerscriptie over de KNVB http://hbo-kennisbank.uvt.nl/cgi/fontys/show.cgi?fid=6061 16 Citaat uit onderzoek: KNVB Mediaconcept uit 2006. Uit afstudeerscriptie over de KNVB http://hbokennisbank.uvt.nl/cgi/fontys/show.cgi?fid=6061

11

2. Ontwikkelen en winnen Internationaal presteren met Oranje- en clubteams. Meer doorstroming in het betaalde voetbal van spelers uit jeugdopleidingen. De opleidingsstructuren voor meisjesvoetbal, zaalvoetbal en CP-voetbal professionaliseren.  Een opvallend punt bij dit kernthema is: ‘1.250 meer vrouwelijke arbiters aantrekken.’ De KNVB is dus hard op weg om meer vrouwen aan te sporen een belangrijke plek in de voetbalwereld in te nemen. 3. Beleven en binden Voetbal moet voor iedereen aantrekkelijk zijn. De KNVB werkt aan het nóg verder verhogen van de populariteit. Om meer mensen te binden, wil de bond extra spanning voor deelnemer én toeschouwer.  Voor iedereen, dus ook voor vrouwen. 4. Organiseren en faciliteren De organisatie achter het voetbal is doorslaggevend voor het bereiken van successen. De KNVB kent zijn leidende functie als Nederlands grootste sportbond.17 

Vijf kernwaarden 1. Passie 2. Servicegerichtheid 3. Professionaliteit 4. Verantwoordelijkheid 5. Leidend18

Corporate identitymix van de KNVB De corporate identitymix is persoonlijkheid van de organisatie. Persoonlijkheid De persoonlijkheid bestaat uit kernwaarden die centraal staan voor de organisatie. De KNVB staat namelijk voor passie, servicegerichtheid, professionaliteit, verantwoordelijkheid en de KNVB is leidend. Het allerbelangrijkste is natuurlijk de passie voor voetbal, zowel actief als passief. Daarnaast is de KNVB gericht op service, zij zijn namelijk degene die er voor zorgen dat er ieder seizoen weer een nieuwe competitie-indeling klaar staat. De KNVB organiseert wekelijks bijna 33.000 wedstrijden.19 Daarnaast maken ze voetbal voor iedereen toegankelijk, of ze nu spelen, trainen, kijken of de wedstrijd fluiten. Ze bieden iedereen de kans om te voetballen en zich te ontwikkelen, van gehandicapten tot talenten en van de allerjongsten tot de oudsten. Maar deze servicegerichtheid gaat veel verder, ze leiden onder andere scheidsrechters, trainers en coaches op, stimuleren participatie en integratie, zorgen dat er fairplay is, en bieden tal van andere diensten aan die voetbal tot een sport voor iedereen maakt. Om al deze diensten te bewerkstellen is er een hoop professionaliteit nodig. Bij de wedstrijden, komt namelijk meer kijken dan alleen een competitieschema opstellen. Daarnaast is het belangrijk dat de organisatie over veel verantwoordelijkheid beschikt. De 17

Jaarverslag 2011/2012 KNVB. http://bin617.website-voetbal.nl/knvb.nl/files/KNVB_2012_Jaarverslag/ Missie, Kernthema’s en Kernwaarden uit Beleidsplan ‘Samen Scoren’ van de KNVB, 2009 19 http://www.knvb.nl/watdoenwe 18

12

KNVB beschikt namelijk over ruim 1,2 miljoen leden die bijna ieder weekend weer een wedstrijd moeten spelen die goed en eerlijk moet verlopen. Ook is leidend zijn, een belangrijke kernwaarde voor de KNVB. De KNVB staat namelijk boven de 3.300 voetbalverenigingen in Nederland en moet er voor zorgen dat alles goed blijft verlopen. De persoonlijkheid van de organisatie bestaat vervolgens nog uit 3 onderdelen, namelijk: 1. Gedrag  Organiseren  Opleiden  Maatschappelijk  Betrokken  Handhaving 2. Communicatie  Internet: www.knvb.nl, www.voetbal.nl  Events: WK, EK, KNVB Beker, Johan Cruijff schaal, Beach Soccer, KNVB Regionale voetbaltrainingen, KNVB voetbaldagen, zaalvoetbal, G-voetbal, Vriendinnendag, straatvoetbal, schoolvoetbal, CP-voetbal, 35+/35+ voetbal, etc.  Persberichten  Brochures: jaarverslagen, ‘Samen Scoren’, etc.  Tijdschriften/magazines: VI  Sportkaternen in kranten  Kledinglijnen 3. Symboliek Dit is de uiting van de persoonlijkheid. De symboliek wordt ook wel de huisstijl genoemd. Door middel van de huisstijl wordt de herkenbaarheid en de saamhorigheid vergroot. 

Herkenbaar logo Het logo van de KNVB is erg herkenbaar en staat ook echt centraal voor Nederland. Het is namelijk een moderne versie van de Nederlandse Leeuw die je vaak nog tegen komt op wapenschilden van families, steden en gemeentes. Bij het logo van de KNVB is het enkel de kop van de leeuw, met daarop een kroon. Deze kroon weerspiegelt het ‘Koninklijke’. Een Leeuw staat voor adellijkheid, maar wordt toch het meest geassocieerd met dapperheid en kracht.



Kleur Ook het logo van de KNVB beschikt over een vaste kleur, namelijk oranje. Dit is tevens de nationale feest- en sportkleur van Nederland. Dat oranje centraal staat voor Nederland komt door onze geschiedenisheld Willem van Oranje20. Oranje wordt

20

Willem van Oranje erfde halverwege de zestiende eeuw het Prinsdom Orange in Zuid-Frankrijk. De naam werd in het Nederlands ‘Oranje’. Uit dit gebied kwamen daarnaast ook de oranjeappeltjes waar oranjebitter gemaakt van werd. Uit: http://www.rtl.nl/components/actueel/rtlnieuws/2010/07_juli/08/wk2010/hoe-oranje-de-nationale sportkleur-werd.xml

13

in Europa geassocieerd met opwekkend en feestelijk.21 Niet gek ook dat Nederland tijdens Koninginnedag en een EK of een WK dan ook helemaal oranje kleurt. Samen met zwart en wit is het ook de belangrijkste kleur voor de merchandising producten van de KNVB. Hieronder vallen petjes, mutsen, sleutelhangers, koptelefoons, T-shirts, truien, en natuurlijk ook het shirt van ons Oranje met daarop het KNVB logo. Een ding wat mij op viel, is dat de website van de KNVB22 helemaal niet gericht is op de oranje kleur. Er wordt gewerkt met wit, zwart, grijs, en bepaalde kopjes in kleur. Deze kleuren weerspiegelen toch de zakelijke identiteit van de KNVB. Toch wordt voetbal of het Nederlands Elftal wel meestal als eerste genoemd als je het hebt over de kleur oranje.

‘’ Het is mooi om te zien dat een heel land Oranje kleurt als het Nederlands elftal speelt. Iedereen staat als één man achter het team. Op dit soort momenten is het overduidelijk: sport verbroedert.” (Henk van Beek)23



Gezicht van de organisatie Het gezicht van de KNVB is het Nederlands Elftal. Zij staan namelijk centraal voor het Nederlandse Voetbal en vertegenwoordigen ons land tijdens een EK of een WK. Zij dienen als voorbeeldfunctie voor heel voetballend en voetballiefhebbend Nederland. Hun wedstrijdtenues zijn ook oranje, de kleur van de KNVB en van Nederland. Het logo van de KNVB staat op de linkerborst van de wedstrijdshirts. Ook staan de spelers model voor de merchandising producten van de KNVB. Op de webshop van de KNVB zie je bijvoorbeeld meerdere foto’s van de spelers van Oranje die model staan. Zoek je op google met de zoekterm ‘KNVB’, dan krijg je gelijk meerdere foto’s van het Nederlands Elftal te zien.



Fotobeleid Omdat de KNVB voetbal voor iedereen toegankelijk wil maken, gebruiken ze foto’s van verschillende mensen in diverse omgevingen. Zo zie je op de foto’s: voetballende mensen, coaches, scheidsrechters, straatvoetbalveldjes, supporters van oranje, pupillen, senioren, en alles wat met de voetbalwereld heeft te maken. De foto’s stralen vaak actie en beleving uit. Iets wat de KNVB ook wil doen, mensen voetbal laten beleven.

21

Essentie van Communicatie, Wil Michels www.knvb.nl 23 Citaat van Henk van Beek, supporter van Oranje, uit beleidsplan ‘Samen Scoren’ van de KNVB, 2009 22

14



Huisstijldragers De KNVB maakt gebruik van verschillende huisstijldragers, namelijk:  Gebouwen. Het bondsbureau bevindt zich in Zeist. Dit gebouw ziet er modern uit. Net als de website, heeft het een zakelijk uiterlijk. Aan de ingang hangt een groot scherm, dat foto’s projecteert van het Nederlands Elftal. De lijsten van de ramen zijn oranje en er hangen drie oranje vlaggen aan een stok. Het gebouw is omringd door gras. Dit is natuurlijk een belangrijk aspect in de voetbalwereld. In deze ‘tuin’ staan meerdere beelden, onder andere van een leeuw.24  Oranje vlaggen met daarop het logo van de KNVB  Briefpapier met daarop het logo van de KNVB  Buitenreclame. Op de buitenreclame die door de KNVB is ontwikkeld zijn vaak één of meerdere spelers van het Nederlands Elftal te zien of het Oranje Legioen. De kleur oranje staat dus centraal en het logo van de KNVB komt ook altijd terug.  Website en jaarverslagen. Deze twee zijn, zoals eerder gezegd, een uitzondering. Deze twee bestaan namelijk vooral uit de kleuren wit, zwart en grijs en sommige kopjes zijn in kleur. Dit weerspiegelt wel het zakelijke imago van de KNVB.  Kleding. Toegelicht onder ‘Kleur’.

Organisatiecultuur van de KNVB (Corporate Behaviour) De KNVB is een masculiene organisatie. Dit betekent dat er een mannencultuur heerst. Dit betekent niet dat er geen vrouwen werkzaam zijn bij de KNVB, integendeel, tegenwoordig werken er bijna net zoveel vrouwen als mannen bij de KNVB. Vooral op het gebied van communicatie en voorlichting is de vrouw niet meer weg te denken uit de voetbalwereld. Een mannencultuur betekent dat de organisatie houdt van actie en resultaten, omdat het kernmerkend is dat mannen hier ook van houden. De vrouwen die dus werkzaam zijn bij de KNVB, houden hier ook van en hebben dezelfde soort mentaliteit. Toch kan dit een valkuil zijn. Vrouwen passen zich namelijk snel aan, dus ook aan mannen en gaan dus mee in de mannencultuur. Dit kan hun eigen prestatie in de weg staan.25 Het zou voor de KNVB, die juist op zoek is naar diversiteit, misschien juist uitdagend zijn als er een keer een vrouw ‘out of the box’ denkt en met een geheel nieuw idee komt. Dit idee, met een vrouwelijke benadering, kan zorgen voor een frisse wind door de organisatie. Wel is het dan van belang dat de vrouw überhaupt een kans krijgt en dat haar nieuwe idee wordt geaccepteerd. Binnen de organisatie zijn er veel verschillende afdelingen. Ze zijn op zichzelf gericht en overtuigd van hun eigen kennis. Iedere afdeling heeft zijn eigen visie, waardoor problemen op meerdere manieren worden bekeken. De ene afdeling beschikt over meer vrouwen dan de andere afdeling. Op deze afdeling zal de benadering en de visie dus verschillen van de 24 25

http://www.knvb.nl/wiezijnwij/organisatiestructuur Onderzoek ‘Mind the Gap’ van Inge Claringbould, 2008

15

afdeling die over meer mannen beschikt. Vaak hebben vrouwen meer gevoel om sfeer en emotie te analyseren. Toch is het erg belangrijk dat er vanuit verschillende oogpunten naar een probleem wordt gekeken. Het is dan misschien moeilijker om tot overeenstemming te komen, maar een oplossing kan alleen maar beter worden. Helden die centraal staan voor de KNVB zijn vooral de spelers van het Nederlands Elftal. Zij vertegenwoordigen ons land op belangrijke toernooien en hebben ook een vertegenwoordigingsfunctie voor de KNVB. Zij staan centraal voor het Nederlandse voetbal op het hoogste niveau. Wat op valt is dat er vrij weinig bekend is over onze vrouwelijke voetbalheldinnen, namelijk de Oranje Leeuwinnen. Toch vind ik dat ook zij een grote voorbeeldfunctie mogen vervullen voor de Nederlandse bevolking, en dan vooral voor de vrouwelijke bevolking. Dit vrouwenelftal doet af van alle imago’s die er bestaan over vrouwen die voetballen, zoals dat voetbal een sport is die alleen door ‘mannelijke vrouwen’ beoefend wordt. Maar dit is ook iets waar de media zijn aandeel in heeft. We horen nog maar vrij weinig over onze Oranje Leeuwinnen en de media zou er voor kunnen zorgen dat het team en het imago een positieve boost krijgen. Door het ontstaan van de BeNe League zijn ze hard op weg om het imago te verbeteren en meer in de media terecht te komen. De vrouwen verdienen net zoveel bewondering, respect en aandacht als de mannen van Oranje. Ook kan de KNVB hier aan meewerken door ook de Oranje Leeuwinnen een vertegenwoordigingsfunctie te geven en ze in te zetten voor de merchandising. Wat al opgemerkt was is dat de KNVB te ver van zijn leden af zou staan. Dit proberen ze te verbeteren door de website www.voetbal.nl en het beleidsplan ‘Samen Scoren’. Om dit beleidsplan op te stellen hebben ze 4.000 KNVB leden, clubs, vrijwilligers, medewerkers, KNVB besturen, belangenbehartigers, directies en managers in het voetbal gevraagd naar hun mening. Dit hebben ze gedaan door middel van een ledenpanel, visiesessies, brainstormsessies, focusgroepen en interviews.26 Ze hebben vooral gekeken naar wat de leden belangrijk vinden. Deze punten staan dan ook centraal voor de waarden van de organisatie.     

 

 26

Plezier/amusement  Als ik zelf voetbal speel  Als ik voetbal bekijk Ontspanning Tijdvermaak Beter worden (eigen ontwikkeling) Prestatie  Kampioen worden  Nederlands Elftal zien presteren en Europees- of Wereldkampioen zien worden Winnen Clubgevoel  Bij mijn eigen club  Als supporter bij een betaalde voetbalclub Kwaliteit van het voetbal Beleidsplan ‘Samen Scoren’ van de KNVB, 2009

16

     

Ontwikkeling van het voetbal Gezondheid en beweging Fairplay Teamplay  Teamgevoel Voetbalkennis vergroten Toegankelijkheid

Door middel van deze waarden hebben ze verschillende doelstellingen opgesteld. Zoals eerder besproken bestaat het uit vijf kernthema’s. Door middel van deze kernthema’s, zijn er twaalf ambities uitgekozen. 1. Spannende en herkenbare competities in het amateur- en betaalde voetbal. 2. Een voetbalklimaat als thuishaven voor alle vrijwilligers. 3. Het verankeren van de maatschappelijke verantwoordelijkheid in alle voetbalactiviteiten. 4. 75% van de KNVB-leden beleeft meer sportiviteit en respect op en rond de Nederlandse voetbalvelden. 5. De doorstroming van de Nederlandse jeugdopleiding naar het betaalde voetbal verdubbelen. 6. 100% van de KNVB-wedstrijden laten leiden door een gekwalificeerde scheidsrechter. 7. Ruim 20% meer voetballers door een scherper doelgroep- en vraaggericht voetbalaanbod. 8. Vernieuwde communicatiekanalen neerzetten als kern van de communicatie van alle betrokkenen. 9. Het WK 2018 of 2022 in Nederland en België organiseren. 10. Het WK 2011 CP en EK 2013 vrouwen organiseren. 11. Een Wereld- of Europees kampioenschap winnen en Europees topvoetbal met clubs spelen. 12. Invloed op (inter-)nationaal bestuurlijk niveau waarborgen.27

27

Beleidsplan ‘Samen Scoren’ van de KNVB, 2009

17

De vrouw in het voetbal Voetbal is nog steeds iets typisch mannelijks, op het veld, op televisie en zelfs de KNVB is een masculiene organisatie. Wel is het vrouwenvoetbal in opkomst en de laatste jaren werken er ook steeds meer vrouwen in het voetbal. Toch hebben de mannen nog steeds de overhand op het gebied van bestuursfuncties. Dit komt omdat het cultureel bepaald is dat mannen meer verstand van voetbalzaken zouden hebben. Dit heeft alles te maken met het emancipatieproces, de kenmerken van de man en het voetbal die eerder zijn besproken. Zoals eerder verteld is uit onderzoek ‘Mind the Gap’ van Inge Claringbould gebleken dat vrouwen bekend staan met de termen lief, emotioneel en gericht op consensus. Dit is hun imago en dit sluit van oudsher niet aan bij de voetbalwereld. Voetbal sluit meer aan op het imago van mannen, namelijk krachtig, macho en doortastend. Toch komen er bij voetbal ook vele emotionele aspecten kijken. Het is allang niet meer alleen de harde mannenkant van vroeger, maar ook beleving en emotie zijn erg belangrijk geworden in de voetbalwereld. Kijk maar naar de laatste actie van de KNVB ‘zonder respect, geen voetbal.’ Voetbal is van huis uit een mannensport in Nederland. Dit beeld is gevormd toen er nog geen vrouwenvoetbal bestond. Het beeld wat dus later ontstond, toen vrouwen begonnen met voetballen, is dat vrouwen niet kunnen voetballen, voetballende vrouwen ‘mannelijke vrouwen’ zijn en lesbisch zijn.28 Dit heeft ook alles te maken met het beeld van voetbal wat van oudsher bestaat en al eerder is besproken in het hoofdstuk ‘Vrouwenemancipatie’. Vrouwen en voetbal passen volgens dit beeld gewoon niet bij elkaar. Daarnaast worden de keuze om te gaan voetballen en de beeldvorming ook beïnvloedt door de mening van de ouders, die hun kinderen vaak een bepaalde sport opleggen, en door leeftijdsgenoten. Films zoals ‘She is the man’ (2006)29 en ‘Bend it like Beckham’(2002)30 laten het imago van vrouwen in het voetbal zien. In beiden films leggen de ouders hun dochters een bepaald beeld op over voetbal, het zou namelijk te mannelijk zijn en de dochters horen zich bezig te houden met mooi zijn en mode. Ook is er te zien dat er vanuit mannen weinig geloof is in de voetbalkunsten van vrouwen. Toch weten de vrouwen zich in beiden films te bewijzen en te laten dat vrouwen best een potje kunnen voetballen. Deze films hebben voor een positieve wending onder meisjes gezorgd. Steeds meer meisjes zagen de hoofdspelers in de films als hun voorbeeld en als reden om te gaan voetballen. De films weerspiegelen namelijk ook de gedachte dat als je iets echt graag wil, je het kunt bereiken als je er maar voor gaat! Ook speelt de intensiteit van de media aandacht rond het vrouwenvoetbal een grote rol. Bij andere sporten, zoals tennis, is de media aandacht 28

‘Vrouwenvoetbal’ door Laura Metiary, 2008 http://nl.wikipedia.org/wiki/She's_the_Man 30 http://nl.wikipedia.org/wiki/Bend_It_Like_Beckham 29

18

voor vrouwen evenredig aan de media aandacht voor mannelijke tennissers. Hier is bij het voetbal een groot verschil te zien. Door het gebrek aan publiciteit in de vrouwenvoetbalwereld, ontbreken er in het voetbal heldinnen die de populariteit van het vrouwenvoetbal kunnen vergroten. Ze krijgen gewoon de kans niet om zich te profileren als sportidool.31 Door het beeld dat vrouwen geen verstand zouden hebben van het spelletje, is het beeld van de vrouw werkzaam in het voetbal ook scheef. Zij moet zich veel meer bewijzen om gelooft te worden en gelijk te krijgen in deze mannenwereld. Mannen zijn dominant in de wereld van het voetbal, vooral op het gebied van de sportjournalistiek en de bestuurfuncties in de voetbalwereld. In 2005 lukte het Barbara Barend wel om presentatrice te worden van het programma ‘Voetbal Insite’. Toch verliepen de twee jaar, van Barbara’s driejarig contract, die ze vol maakte bij Voetbal Insite, ook niet altijd even voorspoedig. Zo kreeg ze aan de stok met collega Johan Derksen, die haar geen goede discussieleider vond en haar in een interview ‘de lesbische dochter van Frits Barend’ noemde. Ze zou te weinig voetbalkennis hebben en beschikken over een hevige voorliefde voor Ajax Amsterdam.32 Tegenwoordig staat Barbara Barend langs de lijn voor Eredivisie Live. Na haar vertrek bij Voetbal Insite, hebben we nooit meer een andere vrouw aan tafel zien zitten bij soortgelijke voetbalprogramma’s. Daarnaast wordt de vrouw in de voetbalwereld gezien als lustobject. Er bestaat namelijk een heersend beeld over aantrekkelijke voetbalvrouwen in deze sport. Hiermee worden de vrouwen van de bekende voetballers bedoeld, die er altijd tot in de puntjes toe verzorgd uit zien als ze ergens verschijnen. Zij zijn belangrijk in de voetbalwereld, omdat zij de heterogeniteit van de voetballers bevestigen. Dit is iets wat jarenlang van belang was in de voetbalwereld, want homoseksualiteit stond haast gelijk aan het imago van een vrouw: ‘Ze kunnen niet voetballen.’ “Vrouwen moeten gaan voetballen in strakke kleding, die meer vrouwelijk is. Misschien dat de sport dan ook aantrekkelijker wordt voor supporters.” (Sepp Blatter, voorzitter van de wereldvoetbalbond FIFA)33

Door het heersende beeld van de voetbalvrouw, worden vrouwen die voetbal spelen ook eerder beoordeeld op hun uiterlijk, dan op hun sportprestaties. Dit komt ook doordat er van oudsher van vrouwen altijd wordt verlangd dat ze er goed uit zien. Datgene verklaart weer waarom sportjournalisten zo weinig aandacht schenken aan de wedstrijden in het vrouwenvoetbal. Hun prestaties zouden volgens de journalisten gewoonweg niet goed genoeg zijn. Dit is te koppelen aan het imago dat vrouwen niet kunnen voetballen en het beeld van voetbal en aantrekkelijke vrouwen past van oudsher niet bij elkaar. 31

Symposium over BeNe league in Philips Stadion Eindhoven http://nl.wikipedia.org/wiki/RTL_Voetbal_Insite 33 Citaat van Sepp Blatter, voorzitter van de wereldvoetbalbond FIFA, uit scriptie ‘vrouwenvoetbal in de Media’ van Karlijn Bernoster, 2008 32

19

Toch is dit wel te combineren, want Anouk Hoogendijk is een voorbeeld van een aantrekkelijke vrouw die voetbal speelt. Zij is dan ook een paar keer te gast geweest bij diverse programma’s. Dit zorgt dan toch weer voor meer aandacht voor vrouwenvoetbal in de media, maar dan via een andere weg. De acceptatie van vrouwen in het voetbal lijkt nog steeds gevoelig te liggen bij mannen. Zouden ze bang zijn dat het imago van hun geliefde sport wordt aangetast, of zijn ze bang dat ze zelf falen en dicht klappen tegenover een vrouw? Als je het mij vraagt komen vrouwen een heel eind als ze bereid zijn om research te doen, flexibel zijn, oprecht geïnteresseerd zijn in de wereld van voetbal, en bovendien de kans krijgen om zichzelf te bewijzen. Zo heeft Marie José Helle, commercieel directeur bij Vitesse, dit bewezen. Ook haar rentree was lastig en ze werd niet gelijk geaccepteerd door de supporters van de Arnhemse club. Toch heeft ze met haar enthousiasme, creativiteit en passie voor de voetbalbeleving, het imago van Vitesse weten op te krikken. Marie José Helle wordt nu volledig geaccepteerd, maar ze gelooft dat vrouwen hier zelf voor kunnen zorgen als ze genoeg passie en doorzettingsvermogen hebben.34 ‘’Vrouwen zelf zijn het probleem. Ze houden hun eigen ontwikkeling tegen. Als een kind ziek is blijven ze thuis. Bij ons niet. Ik heb carrière gemaakt, terwijl mijn man huisman is geweest.’’ (Marie José Helle) 35

Ook zijn er tegenwoordig veel sportorganisaties en –bedrijven waar bijna evenveel vrouwen als mannen werkzaam zijn. Vrouwen zijn vooral niet meer weg te denken uit het betaalde voetbal op het gebied van voorlichting en communicatie. Ze zijn vaak werkzaam in de persvoorlichting en de communicatie van een betaalde voetbalclub. Er is dus wel een stijgende lijn te zien en de KNVB is qua emancipatie toch nog redelijk vooruitstrevend. De afdeling voorlichting van KNVB is namelijk een groot vrouwenbolwerk. Dit zijn vooral vrouwen die heel veel plezier in hun werk hebben en al lang een band met voetbal hebben, of het nou actief of passief is. Daarnaast is er nog een punt om tegenover de negatieve associaties van vrouwen in het voetbal te zetten, namelijk het actieplan ‘homoacceptatie in het voetbal’ van de KNVB36. Met deze actie willen ze duidelijk maken dat het niet uit maakt of je homo of hetero bent, voetbal is voor iedereen! Net als bij afkomst en religie, moet er geen onderscheid gemaakt worden. De KNVB heeft hiervoor ook de commercial ‘Homo? Boeit geen flikker!’ gemaakt.

34

http://www.vitesse.org/archief/archief_vitesse/uit_de_media/vrouwen_in_het_voetbal3a_marie_josc3 9_helle.html 35 Citaat van Marie José Helle in Voetbal International week 51, 2011. 36 http://www.knvb.nl/nieuws/24953/actieplan-homoacceptatie-het-voetbal

20

Naar mijn mening is dit actieplan ook van belang voor het imago van vrouwen in het voetbal, omdat vrouwen die voetballen vaak worden gezien als ‘mannelijke’ vrouwen en lesbiennes. Homoseksualiteit werd namelijk eerst echt een taboe opgelegd in de voetbalwereld. Homo’s zouden mietjes zijn en niet kunnen voetballen. Een stempel die homo’s op hun hoofd werd gedrukt is namelijk ‘vrouwelijk’. Iets wat gelijk weer het imago van vrouwen weerspiegeld. Ook al zijn er genoeg voetballende vrouwen die gewoon hetero zijn en kan dit lesbische imago dus van de baan worden geschoven, toch heeft het actieplan voordelen voor het vrouwenvoetbal. Dit actieplan kan er ook voor zorgen dat vrouwen eerder geaccepteerd worden, omdat er geen verschil gemaakt meer mag worden tussen homo’s en hetero’s. Kortom volgens mij mag er ook geen onderscheid meer gemaakt worden tussen mannen en vrouwen, hoe mannelijk of vrouwelijk ze ook mogen zijn! Daarnaast moet de vrouw ook in haar zelf geloven en echt de wil hebben om er voor te gaan. Dan pas krijgt de vrouw de kans om succesvol te worden in deze mannenwereld.

21

Waarom vrouwen? Naar mijn mening kunnen vrouwen zorgen voor meer diversiteit in de voetbalwereld, maar waarom? Vrouwen kunnen net als mannen ook succesvol en prestatiegericht zijn. Tegenwoordig durft een vrouw ook op de voorgrond te treden en hoge functies te vervullen. Gewoon omdat ze dit kan, en dit heeft ze altijd al gekund. Alleen was het geloof er niet. Vanuit de mannen niet, maar ook niet vanuit hun zelf. Vrouwen waren er om het huishouden te doen en voor de kinderen te zorgen. De man kon immers meer geld verdienen met hetzelfde werk dan een vrouw. Tegenwoordig wordt er niet meer vastgehouden aan dit beeld en gaat de vrouw voor haar eigen geluk en successen. En dat is te zien! Het is namelijk bewezen dat tegenwoordig meer jonge vrouwen, tussen de 25 en 34 jaar, een hoger opleidingsniveau hebben dan mannen. Bij de vrouwen is dit namelijk 36 procent en bij de mannen 32 procent. Maar ook momenteel bevinden zich er meer vrouwen op een hoger opleidingsniveau dan mannen. Zo bevinden zich er meer vrouwen op Havo en Vwoniveau, studeren er meer vrouwen dan mannen op het hoger onderwijs, en daarnaast maken ze ook eerder hun studie af. Toch is het niet altijd zo geweest dat vrouwen hoger opgeleid waren. Zo heeft 17 procent van de vrouwen tussen de 55 en 64 jaar een hoge opleiding afgerond, tegen 29 procent van de mannen. Tegenwoordig is het helemaal omgedraaid en het percentage vrouw meer dan verdubbeld.37 Daarnaast is bij het CBS ook gebleken dat steeds meer vrouwen topfuncties vervullen. Onder topfuncties verstaan we bestuursfuncties, directie en raden van commissarissen en toezicht. Ook blijkt er een toegenomen acceptatie van vrouwen in hogere functies te zijn, omdat ze vinden dat hogere functies te combineren zijn met thuiszaken.38 De balans tussen mannen en vrouwen is in iedere bedrijfstak beter geworden. Bij de scholing en arbeid is dus wel duidelijk het effect van de vrouwenemancipatie waar te nemen. In 2008 heeft Doctor Inge Claringbould het onderzoek ‘Mind The Gap’ gedaan. Hiervoor onderzocht ze de positie van vrouwen binnen sportbestuursfuncties en de sportjournalistiek. Uit dit onderzoek blijkt dat in 2002 meer vrouwen afgestuurd zijn aan de opleiding journalistiek dan mannen. Dit heeft zich tot heden blijven doorzetten. In 2002 was vervolgens 34% van die vrouwen werkzaam in de journalistiek. Toch was er van deze 34% vrouwen, maar 7% werkzaam in de sportjournalistiek.39 Dit ligt volgens Claringbould aan het feit dat de KNVB en de UEFA nog steeds mannenbolwerken zijn en het moeilijk vinden om hier van af te stappen. Vrouwen krijgen nauwelijks de kans om hoge functies in te vullen in de voetbalwereld of om te gaan werken als sportjournalist. In de wereld van sportjournalistiek heerst namelijk een echte machocultuur. Op dit moment hebben vrouwen te weinig inspraak bij uiteindelijke beslissingen. Dit moet gaan veranderen, want vrouwen zijn fanatiek genoeg om net zo hard te werken als mannen. Dat is wel te zien aan de 37

CBS, 2007, http://www.cbs.nl/nr/exeres/20F7E2BC-6E02-4F71-A668-2AEC94FA2EF3.htm CBS, 2012, http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/dossiers/vrouwenenmannen/publicaties/artikelen/archief/2012/2012-072-pb.htm 39 Gegevens van CBS uit 2002, uit artikel ‘vrouwen met ballen’ 38

22

gegevens over het opleidingsniveau. Daarnaast is het bewezen dat organisaties, waar mannen en vrouwen werkzaam zijn, het beste functioneren. Deze organisaties zijn prestatiegericht, maar hebben ook een sterk wij-gevoel.40 Vrouwen moeten niet alleen vanwege hun hoge opleidingsniveau een kans krijgen. Ook kunnen ze zorgen voor een frisse wind door de voetbalwereld. Vrouwen hebben namelijk meer gevoel voor emotie, sfeer en de inhoud van een gesprek. Hierdoor zullen voetballers anders benaderd worden, wat kan zorgen voor een verassing. Trainers en spelers zullen vast moeten wennen, maar als ze het uiteindelijk accepteren, zullen ze het als positief ervaren. Spelers zullen zich namelijk wat kwetsbaarder op kunnen stellen tegenover een vrouw, mede omdat een vrouw meer emotioneel beladen vragen stelt. Ook lijkt een vrouwelijke verslaggeefster minder bedreigend dan een man. Tegenover een man moeten spelers zich namelijk bewijzen, het blijven immers mannen. Een vrouw zullen ze eerder proberen tevreden te stellen, waardoor ze bij vrouwen makkelijker antwoord zullen geven op kritische vragen. Wel is het belangrijk dat vrouwen humor blijven gebruiken, sterk in hun schoenen staan, bereid zijn om research te doen en flexibel zijn. Alleen die vrouwen, die genoeg doorzettingsvermogen, zelfvertrouwen en genoeg passie hebben voor de beleving van voetbal, zullen overleven en overwinnen in dit wereldje. “Je krijgt soms een seksistisch grapje naar je hoofd geslingerd, maar ik reageer dan pittig terug. Dat wordt gewaardeerd.” (Barbara Barend)41

Maar niet alleen scholing, werk en de werkwijze zijn belangrijke aspecten die momenteel spelen. Ook op het gebied van het voetbal zelf zijn er ontwikkelingen te zien. Voetbal wordt namelijk steeds populairder onder meisjes en vrouwen. Vooral sinds 2006 is er een stijgende lijn te zien, omdat er tijdens het WK in 2006 bijna evenveel vrouwelijke als mannelijke kijkers waren.42 Daarnaast is de populariteit van voetbal onder vrouwen ook te zien aan het aantal vrouwelijke voetbalspeelsters. De FIFA heeft geregistreerd dat over de hele wereld 29 miljoen meisjes en vrouwen voetbal spelen en in Europa zijn 1,8 miljoen geregistreerde vrouwelijke speelsters aangesloten bij 53 voetbalbonden.43 In Nederland is voetbal de snelst groeiende sport onder vrouwen en meisjes. Het ledenaantal van de KNVB is afgelopen seizoen gestegen met 3.605 leden. Op 1 juli 2012 telde de KNVB 1.209.413 leden. Ook dit jaar is de meeste groei te zien bij de vrouwen en de meisjes. Op 1 juli 2012 stond de teller op 124.488 geregistreerde voetbalsters, 50.550 vrouwen (senioren) en 76.938 meisjes (speelsters tot en met 19 jaar)44. Dit aantal leden zou goed moeten zijn voor minstens evenveel aandacht als bij het vrouwenhockey.

40

Amerikaanse Psycholoog Daniel Goleman Citaat van Barbara Barend uit artikel ‘vrouwen met ballen) 42 KijkOnderzoek 2006 43 UEFA, Seminar Women’s BeNe League, 2012 44 KNVB jaarsverslag 2011-2012 41

23

In het seizoen van 2007-2008 startten de Eredivisie vrouwen met de vrouwenelftallen van AZ, FC Twente, sc Heerenveen, FC Utrecht, Willem II en ADO Den Haag. Vooral sinds dat seizoen zien je ieder jaar weer de meeste groei in het meisjes- en het vrouwenvoetbal. Afgelopen jaar, 2012, is de Women’s BeNe League opgericht, door middel van een samenwerking tussen de KNVB en KBVB. Deze competitie, met 8 Nederlandse en 8 Vlaamse vrouwenteams, vervangt de Eredivisie Vrouwen van Nederland en de Women Elite League van België. Naast deze competitie hebben we ook het Nederlandse vrouwenvoetbalelftal. De eerste interland vond plaats op 17 april 1971 tegen Frankrijk. Tijdens het EK van 2009 kwalificeerde het team zich voor het eerst en bereikte ze de halve finale onder bondscoach Vera Pauw. Helaas bleek Engeland in de halve finale te sterk voor onze oranje leeuwinnen. Voor het WK 2011 wist het team zich niet te plaatsen en voor het EK 2013 was er helaas weer domper te verwerken. Nederland was namelijk een van de kandidaten om het toernooi te organiseren en één van de twaalf ambities uit het beleidsplan ‘Samen Scoren’ van de KNVB was dan ook om het toernooi daadwerkelijk te mogen organiseren. Helaas ging Zweden aan de haal met benaming ‘gastland’.

Momenteel staat het Nederlands vrouwenelftal op de 16e plaats op de FIFA Wereldranglijst.45 Nederland loopt achter op landen als Duitsland, Engeland en de Verenigde Staten. Opvallend is dat in deze landen ook veel meer vrouwen werkzaam zijn als sportjournalist of een bestuurs- of leidinggevende functie in het betaalde voetbal vervullen. Het lijkt wel of de vrouwen hier eerder geaccepteerd worden. Al was de debuut van Jacqui Oatley, de eerste vrouwelijke voetbalcommentator in de Engelse voetbalgeschiedenis, ook niet helemaal prettig. Ze kreeg een stortbui van kritiek over haar heen, maar tegenwoordig is ze een gewaardeerd voetbalverslaggeefster. Tegenwoordig zijn er zelfs in Engeland meerdere voetbalverslaggeefsters te beluisteren en te zien.46 Daarnaast is de populariteit van het voetbal in deze landen ook groter. De wedstrijden van het Engelse vrouwenelftal, dat 9e staat op de FIFA-ranglijst, trokken meer televisiekijkers in hun land dan het tennis tijdens het toernooi op Wimbledon. In Duitsland zaten er 9 miljoen Duitsers voor de televisie tijdens de finale van het WK vrouwenvoetbal in 2007.47 Leuk actueel weetje: Op zaterdag 16 februari 2013 was er tijdens de wedstrijd ArsenalBlackburn Rangers een vrouwelijke grensrechter te zien.

45

http://nl.wikipedia.org/wiki/FIFA-vrouwenranglijst Artikel ‘vrouwen met ballen’, 2007 47 Masterthesis ‘vrouwenvoetbal’ van Laura Metiary, 2008 46

24

In 2007 is er onderzoek gedaan onder bekijkers van voetbalwedstrijden. Het onderzoek ging over vrouwelijke verslaggeefsters in de voetbalwereld. Het onderzoek is gedaan onder 55 mensen, waarvan 58% man was en 42% vrouw. Hieruit kwamen de volgende punten:    

84% van de ondervraagden vindt verslaggeefsters goed voor de diversiteit. 85% van de ondervraagden zou het niet storend vinden om een verslaggeefster te zien of te horen. 61% van de ondervraagde vrouwen denkt dat verslaggeefsters voetbal anders benaderen dan mannen, bijvoorbeeld door het stellen van andere vragen. 37,5% van de ondervraagde mannen denkt dat verslaggeefsters voetbal anders benaderen dan mannen, bijvoorbeeld door het stellen van andere vragen.48

Erg belangrijk is wel dat de vrouw flexibel moet zijn en kennis van zaken moet hebben om succesvol te worden en haar mannetje te staan in de voetbalwereld. Kortom, toch wordt er gelooft in de vrouw in het voetbal. Zolang ze maar weet wat ze doet en laat zien dat ze het kan, zal de vrouw een prominentere plek in de voetbalwereld kunnen gaan innemen. Dit doet ze nu al, want dit is te zien aan de stijgende lijn bij het aantal vrouwelijke voetbalspeelsters en de successen in de vrouwenvoetbalwereld. Daarnaast worden vrouwen ook steeds succesvoller in het afronden van hun studie. Iets wat in deze tijd erg belangrijk is, wil men aan een baan komen en deze behouden. Ook lijken mannen steeds meer in vrouwen te gaan geloven. De BeNe League, die afgelopen jaar is opgezet, en de stijging van het aantal voetballende meisjes en vrouwen zijn in ieder geval mooie voorbeelden van de kracht die het vrouwenvoetbal al heeft verworven. ‘De voetbalvrouwen komen eraan!’49

48

Artikel ‘vrouwen met ballen’, 2007 Titel van het boek van oud-bondscoach, Vera Pauw. Boek over haar openhartige verhaal over haar strijd, passie en succes in de voetbalwereld. 49

25

Sportmedia analyse Hoe staat vrouwenvoetbal in de media? Zoals eerder toegelicht is de populariteit van een bepaalde sport tegenwoordig erg afhankelijk van de media aandacht die de sport krijgt. Ons leven wordt tegenwoordig zo erg beïnvloedt door de media, dat bepaalde imago’s en beelden ons worden opgelegd. Zo ook bij het vrouwenvoetbal. Hierbij heb ik al eerder uitgelegd dat er altijd weinig media aandacht voor vrouwenvoetbal is geweest, maar dat het wel in opkomst is. Vooral door de start van de BeNe League zal er meer media aandacht komen. Dit heeft het vrouwenvoetbal wel nodig, want het ontbreekt aan vrouwelijke heldinnen die het vrouwenvoetbal nog populairder kunnen maken. Daarnaast is het ook belangrijk voor de acceptatie van de vrouw als werknemer in de voetbalwereld. Door meer media aandacht voor vrouwelijke bestuurders en journalisten, kan het gehele beeld wat over vrouwen bestaat veranderen. Ik heb deze sportmedia analyse uitgevoerd aan de hand van een aantal: Visuele media(dag- en weekbladen en tijdschriften) 



Tijdschriften  Vrouw&Voetbal magazine  Voetbal International  BeNe League magazine  Magazines van Eredivisie clubs Dag- en weekbladen  AD Sport  Regionale kranten over amateurvoetbal

Wat opvalt is dat naast het Vrouw&Voetbal magazine, ook steeds meer andere voetbalmagazines tijd besteden aan vrouwen die werken in het voetbal. Zo stonden in het kerstnummer van de Voetbal International in 2011, 18 portretten van vrouwen die werken in het voetbal en besteedden het laatst verschenen nummer van ‘NAC, wie wij zijn’ (november 2012) aandacht aan negen medewerksters van de Bredase club. De een werkt al 12,5 jaar voor de club, en de ander slechts een paar maanden, maar allemaal hebben ze een andere functie en wel op het gebied van personeelszaken, commercie, ticketing, de kidsclub en persvoorlichting50. In deze laatste functie zien we steeds meer vrouwen. Een functie met veel verantwoording voor de club, aangezien je in deze functie vaak de rechterhand bent van de technische directeur. Deze functie wordt bij NAC vervuld door Michèle Eland, die sinds 2007 werkzaam is op de afdeling communicatie. Opvallend genoeg is Michèle al jaren mijn voorbeeld voor de droombaan die ik heb en vond ik laatst de reden hiervoor nog, een artikel uit de Voetbal International uit 2009 genaamd ‘Voetbal&media’51. Hierin verteld Michèle wat haar werk als mediavrouw inhoud, hoe dit bevalt en dat steeds meer vrouwen werken in de voorlichting. Dit was voor mij als voetballend meisje van 15 de doorslag, dit wilde ik ook, werken in het betaalde voetbal. Uiteindelijk heb ik hier de bijpassende studie, SPECO, bij gevonden en werk ik nu aan dit essay. Genoeg over mij. Terugkomend op vrouwen in het 50 51

Magazine ‘NAC, wie wij zijn’, nummer 2, november 2012, bladzijde 80 - 83 Voetbal International week 33, 2009, bladzijde 34

26

voetbal is NAC altijd al begaan geweest met het vrouwen in het voetbal. Zo beschikt de club sinds 1979 over de bekendste stem van Breda: Annie van Hooijdonk. 52 Tijdens het welbekende ‘Avondje NAC’, galmt haar stem door het stadion. Ook aan haar worden twee pagina’s in het magazine besteedt en ze is al vaker geïnterviewd voor de BN de Stem. Toch beschikt NAC niet over een vrouwenteam vanwege een te kort aan financiële middelen en ruimte. Met de opkomst van de BeNe League, is er gelijk besloten een nieuw magazine op de markt te brengen: het ‘BENE magazine’. Het magazine over vrouwenvoetbal, sport, beauty en lifestyle. 20 februari komt het eerste nummer uit. Het heeft een leuke glossy uitstraling, waardoor het op zal vallen tussen de andere sportmagazines. Het eerste nummer bevat gelijk een fotoreportage van Anouk Hoogendijk (Ajax) en Imke Curtois (Standard de liège).53 Het magazine zal door de uitstraling en de modellenfoto’s vooral vrouwen aanspreken, maar dit is ook deels de bedoeling. Meer aandacht voor vrouwen en een speciaal magazine voor vrouwen, door vrouwen. Toch vraag ik me af of dit magazine echt de media aandacht vergroot onder het gehele publiek. Onder voetballende of voetballiefhebbende vrouwen natuurlijk wel, maar ik denk persoonlijk niet echt onder mannen. Ook al zullen de fotoreportages van de vrouwelijke voetbalsters hun ook aanspreken, de inhoud zal er verder niet toe doen. Toch schrijven er maar weinig journalisten van week- en dagbladen over het vrouwenvoetbal, omdat het voor hen op dit moment niet interessant genoeg is. Er valt nog maar weinig mee te verdienen, omdat het publiek nog niet echt staat te trappelen om meer te horen over het vrouwenvoetbal. Daarnaast zijn er zoals ik al eerder zei veel meer mannelijke dan vrouwelijke sportjournalisten. Vooral volgens hun is en blijft de voetbal een mannensport. Mannen vinden het vrouwenvoetbal gewoonweg niet interessant, want vrouwen zouden gewoon niet kunnen voetballen. Of zijn mannen bang dat het hun ego zal schaden als ze verliezen van een vrouw? Audiovisuele media (televisie) Voetbal is de meest bekeken en gespeelde sport op de wereld. Toch bestaan er veel verschillen in het audiovisuele mediabereik van het mannenvoetbal en het vrouwenvoetbal. Hier zit zelfs verschil in tussen landen. Kijkend naar Nederland, is het opvallend dat de NOS met zijn programma ‘Studio Sport’ zich moet houden aan de plicht van pluriformiteit. Dit wil zeggen dat de NOS moet zorgen dat er genoeg variatie te zien is in de sport zodat het programma voor iedere doelgroep interessant is. Het gaat er bij de NOS ook om dat er een evenwicht is tussen mannen- en vrouwensporten. Toch merken we dat de uitzendtijd bij het mannenvoetbal tig malen groter is als het vrouwenvoetbal. Hierdoor heeft het mannenvoetbal een veel groter mediabereik. 52 53

Magazine ‘NAC, wie wij zijn’, nummer 2, november 2012, bladzijde 66 http://www.beneleague.com/nieuws/word-nu-lid

27

Ook wordt er wel vaak aandacht besteedt aan het vrouwenhockey, maar waarom dan niet aan het vrouwenvoetbal? De reden hiervan zou zijn dat het vrouwenvoetbal gewoon niet goed genoeg is, het zou amateuristisch en niet aantrekkelijk genoeg zijn om te kijken. Hierdoor zou er maar weinig publiek zitten te wachten op het uitzenden van het vrouwenvoetbal, en dit is dan ook waar de omroepen naar kijken.54 Natuurlijk is het mannenvoetbal aantrekkelijker om na te kijken. Deze tak van sport heeft de laatste jaren een proces van mediatisering ondergaan. In dit proces heeft voorafgaand professionalisering55 van de sport plaats gevonden. Mediatisering wil zeggen dat:   

Het grootste deel van de inkomsten is afkomstig uit de media, met name van televisie. Commerciële professionals met kennis en contacten met de mediawereld belangrijke leidinggevende en uitvoerende posities in de sportwereld innemen. De participatiefunctie is vervangen door de entertainmentfunctie. Dit wil zeggen dat de traditionele functies van sportorganisaties plaatsmaken voor vermaak en entertainment.56

De sport wordt zo beïnvloed dat het steeds interessanter wordt voor de kijker. Toernooien, wedstrijden en voetbalevenementen worden opgezet vanuit de ogen van het publiek. Tegenwoordig gaan er ook miljarden euro’s om in de uitzendrechten van het mannenvoetbal, waardoor er veel meer camera’s en journalisten aanwezig zijn bij voetbalwedstrijden van mannen dan bij vrouwen. Voetbal heeft zich ontwikkeld als echte mediasport, maar met uitzondering van het vrouwenvoetbal. Vrouwenvoetbal zou nou eenmaal niet genoeg geprofessionaliseerd zijn. Hierdoor zit er gewoonweg veel verschil in de kwaliteit van het spel en de sfeer van het mannen- en vrouwenvoetbal. Vrouwenvoetbal zou te saai en te langzaam zijn om aandacht aan te besteden op televisie. Daarentegen wordt er in Engeland, de Verenigde Staten en Duitsland wel veel aandacht besteedt aan het vrouwenvoetbal. Dit heeft alles te maken met het feit dat hier meer vrouwen voetballen als mannen en zoals eerder verteld is voetbal in de Verenigde Staten begonnen als vrouwensport. In steeds meer landen hebben de televisiemaatschappijen door dat het geslacht tegenwoordig niet meer uitmaakt. Zelfs in Engeland, waar het mannenvoetbal zeer groot is met clubs als Arsenal, Manchester United en Liverpool. Zo werd bijvoorbeeld in Engeland een vrouwenwedstrijd van het EK voetbal beter bekeken als de opening van de Premier League.57 Ook zijn er in deze landen veel meer vrouwelijke voetbalverslaggeefsters te zien op televisie. Zoals in Duitsland, waar Katrin MüllerHohenstein het sportprogramma op de Duitse publieke omroep 54

Scriptie ‘vrouwenvoetbal in de media’ van Karlijn Bernoster, 2008 Professionalisering: Kwalitatieve verbetering. http://www.encyclo.nl/zoek.php?woord=professionalisering 56 Powerpoint Mediatisering van de sport, wereld van sport en media 57 Scriptie ‘vrouwenvoetbal in de media’ van Karlijn Bernoster, 2008 55

28

ZDF presenteert. In Duitsland noemen ze haar de ‘Fußball-Expertin’58, iets wat ze hier in Nederland nog echt niet over hun lippen kunnen krijgen over een vrouw. Zelfs niet over de mannelijke experts, omdat zij nog altijd iedere zondagavond kibbelend aan tafel zitten bij Jack van Gelder. Plek voor een Nederlandse vrouwelijke voetbalexpert is er dus zeker niet. Nederland zou dus een voorbeeld kunnen nemen aan buurland Duitsland, zeker in het teken van de vrouwenemancipatie. Nog een reden is dat er gewoon te weinig plek voor vrouwenvoetbal zou zijn. Tegenwoordig is er zoveel keus in wedstrijden op televisie, in goed voetbal, waardoor er geen interesse is in vrouwenvoetbal. Hierdoor zijn de kijkcijfers bij het bestaande vrouwenvoetbal op televisie nooit zo opvallend geweest. Het mannenvoetbal krijgt bij de meeste kijkers dan ook altijd voorrang en daarnaast nemen de voetbalwedstrijden en de samenvattingen van de mannen alle ‘prime time’ op televisie in. Online media en social media Op internet kom je wel steeds vaker meerdere sites tegen over vrouwenvoetbal. Zo bestaan er de sites:  www.vrouwenvoetbalnederland.nl  www.Vrouwenvoetbalnieuws.nl Daarnaast beschikt iedere provincie over een eigen site over vrouwenvoetbal (www.vrouwenvoetbalfriesland.nl). Daarnaast hebben de Eredivisie Clubs, die beschikken over een damesafdeling, aparte rubrieken voor het vrouwenvoetbal op hun website. Hieronder vindt je meestal nieuws, wedstrijdverslagen, interviews, de speelsters, het speelschema en de uitslagen. Ook beschikken de Eredivisie Vrouwen en de BeNe League over een aparte website  www.eredivisievrouwenvoetbal.nl  www.beneleague.nl Maar naast deze informatieve online media, kunnen we ook kijken naar de social media, zoals Facebook en Twitter. Deze vormen van communicatie en media zijn niet meer weg te denken uit ons leven. Mensen zijn door deze communicatiemiddelen snel bereikbaar, omdat bijna iedereen er tegenwoordig gebruik van maakt. Facebook Er zijn meerdere pagina’s over vrouwenvoetbal, het Nederlands vrouwenelftal, het BeNe league magazine en de BeNe League beschikken over een eigen Facebook pagina. Wat opvalt is dat de pagina’s aanzienlijk minder ‘likes’ hebben dan de pagina’s van voetbal, voetbal international en het Nederlands Elftal. Het is bijna beschamend dat het Nederlands Elftal ongeveer over 100 keer zoveel ‘likes’ beschikt dan de Oranje Leeuwinnen.59 Zelfs Anouk Hoogendijk beschikt ongeveer over 28 keer zoveel ‘likes’ als de pagina van de Oranje

58

http://www.bnr.nl/nieuws/363930-1206/waar-blijven-de-vrouwen-in-de-voetbalwereld https://www.facebook.com/search/results.php?q=vrouwenvoetbal&init=quick&tas=0.01554341180257 345#!/pages/Oranje-Leeuwinnen/160484127303408?fref=ts 59

29

Leeuwinnen.60 Twitter Op Twitter zijn dezelfde soorten verhoudingen te zien in de aantal volgers. Zo steekt NOS Studio Voetbal, die tweeten over het binnenlands en buitenlands mannenvoetbal, er met kop en schouders boven uit. Daarop gevolgd de twitterpagina ‘mee met Oranje’, die tweeten over het laatste nieuws rond Oranje. Opvallend genoeg komt hier vlak achteraan de twitterpagina van Anouk Hoogendijk, die slechts 3 keer zo weinig volgers heeft als de twitter van NOS Studio Voetbal. De Oranje Leeuwinnen beschikken dus individueel over een beter aantal volgers en likes. Wel zal dit te maken hebben met Anouk haar aantrekkelijke uiterlijk en haar contract met Nike, waardoor ze beter in de media staat. De vrouwenvoetbal-twitter van Ons Oranje beschikt vervolgens weer over 3 keer zo weinig volgers als Anouk Hoogendijk, maar heeft weer 6 keer zoveel volgers als de twitterpagina van het BeNe League magazine. Conclusie Zoals eerder gezegd is het niveau van de vrouwen aanzienlijk lager, waardoor er weinig media aandacht is, maar dit heeft met alle ontwikkelingen in het verleden te maken. Vrouwenvoetbal is lang taboe geweest en toen het verbod opgeheven was, aarzelde vrouwen teveel. Vaak beginnen meisjes hierdoor later met voetballen dan jongens. Dit verklaart waarom het niveau van vrouwen lager lijkt te liggen. Natuurlijk zijn er ook vrouwen met veel talent, kijk naar onze Eredivisie vrouwen, die net zo tekeer kunnen gaan als mannen. Maar een vergelijking met het niveau van de Eredivisie clubs maakt het gehele verhaal anders. Het vrouwenvoetbal moet eerst zorgen dat het nog beter geprofessionaliseerd wordt. Hier zijn we dan ook hard mee bezig door de oprichting van de BeNe League. Het commerciële niveau van het mannenvoetbal zal nooit meer in te halen zijn, maar toch is het erg belangrijk dat de media aandacht voor vrouwen in het voetbal gaat verbeteren. Dit kan namelijk een positief effect hebben, ook op het amateuristische niveau. Door het vrouwenvoetbal meer media aandacht te geven, zullen steeds meer meisjes enthousiast worden om te gaan voetballen. Hierdoor zullen ze steeds eerder beginnen met voetballen en dankzij de heldinnen van het vrouwenvoetbal, een droom hebben om net zo goed of beter te worden als hun. Hierdoor zal het niveau in ons land groeien en zal de professionaliteit toenemen. Daarnaast wordt iets wat vaak op televisie wordt getoond, beschouwd als iets goeds en leuks, waar mensen vaak enthousiast over worden. Gewoon een wisselwerking dus. Daarnaast is het belangrijk dat er meer tijd wordt gestoken in de social media rond het vrouwenvoetbal. Pagina’s moeten meer up to date zijn en er aantrekkelijker uit zien. Dit loopt namelijk echt nog heel erg achter, wat te zien is aan de ‘likes’. Ook zal door de verbetering van de media aandacht de acceptatie van vrouwen die werkzaam zijn in het voetbal voorspoediger gaan verlopen. Ook zullen steeds meer jonge meiden enthousiast worden voor een baan in het voetbal als ze zien wat vrouwen kunnen inbrengen. Een belangrijk punt om rekening mee te houden is dat heus niet iedereen een negatieve houding heeft tegenover het vrouwenvoetbal. Natuurlijk is er wel publiek dat wel degelijk geïnteresseerd is in het vrouwenvoetbal en pleit voor meer media aandacht, want vrouwenvoetbal is niet voor niets de snelst groeiende sport in Nederland.

60

https://www.facebook.com/search/results.php?q=vrouwenvoetbal&init=quick&tas=0.01554341180257 345#!/anoukhoogendijkfanpage?fref=ts

30

Analyse van het interview Om mijn essay over vrouwen in het voetbal, waar ik onderzoek naar heb gedaan, te vergelijken met de werkelijkheid heb ik een interview gedaan met Noortje Houwen. Noortje Houwen is 26 jaar en is al bijna vijf jaar werkzaam bij PSV op de afdeling marketing en media. Ze vervult hier de functie van coördinator communicatie en eindredacteur van onder andere het PSV magazine. Ook ondersteunt ze verschillende marketingprojecten en heeft ze als vast project het vrouwenvoetbal onder haar hoede. Ze heeft de opleiding MBO Marketing en Communicatie gedaan en is na twee keer stage lopen bij RKC, in 2006 ook bij RKC gaan werken. Hier was ze verantwoordelijk voor de perscontacten, de communicatie, de PR en dat soort zaken rond de voorlichting. Na een jaar Eredivisie en een jaar Jupiler League wilde ze een stapje hogerop proberen te komen. Zo kwam ze uiteindelijk bij PSV terecht, ook nog eens haar favoriete club. Naast haar werkzaamheden bij PSV, zet Noortje zich ook nog in voor FC Robinstijn. Dit is een stichting die voetbalwensen van kinderen van 5 tot 18 jaar in vervulling laat gaan. Deze kinderen worden samen met het gehele gezin een dag in het zonnetje gezet. Noortje is hier verantwoordelijk voor de portefeuille, de communicatie en de PR. Noortje is de mannenwereld in komen rollen, omdat stage lopen bij een voetbalclub haar wel leuk leek. Vooral bij haar favoriete club PSV, waar ze als klein meisje samen met haar vader en opa al op de tribune zat, leek haar gaaf. Toch is ze eerst bij de Waalwijkse club, RKC, begonnen, omdat ze hier een baan aangeboden had gekregen na twee keer stage te hebben gelopen. Hier werd ze eigenlijk zo goed als gelijk geaccepteerd als vrouw in het voetbal, maar volgens haar heeft het misschien geholpen dat haar voorgangster ook een vrouw was. Bij RKC deed Noortje dus de perszaken en kwam dus vaak ook in aanraking met de mannelijke journalisten en spelers. Bij PSV kwam ze uiteindelijk terecht op de afdeling marketing en media en merkt op dat de voetbalwereld helemaal niet meer zo’n mannenwereld is als eerst. Ze legt uit de voetbalwereld eigenlijk bestaat uit twee werelden, namelijk de voetbal, dit is de kant van de spelers en de trainers, en de back office zoals de kantoren. Voetbal is namelijk veel meer dan alleen het spel, er zit een hele regie op de achtergrond om het plaatje compleet te maken. Op deze kantoren is het tegenwoordig 50/50 verdeeld, er werken namelijk bijna evenveel vrouwen als mannen. Maar toch beleefd Noortje de mannenkant van deze wereld goed. Zij vindt dat mannen meer doorpakken en minder lang zeuren over een ding. ‘Dit vind ik altijd wel een voordeel’, geeft de Brabantse toe. Wel zegt ze dat affiniteit met voetbal in haar werk belangrijk is. Verstand van zaken, het spel en inzicht hebben op de sfeer die de supporters willen beleven zijn belangrijke punten. Een marketingcampagne kan namelijk nog in de laatste secondes van een wedstrijd in de prullenbak verdwijnen, doordat een bal binnenkant paal erin of eruit kan gaan. 31

Naast verstand van zaken hebben, vindt Noortje dat als meiden dromen van een baan in het betaalde voetbal, ze ervoor moeten gaan. Vrouwen moeten zich niet af laten schrikken door de vooroordelen die er bestaan, maar juist de uitdaging aan gaan om het tegendeel te bewijzen. Dit maakt het volgens haar voor een vrouw juist extra leuk, omdat het extra uitdagend is. Over vrouwen in het voetbal is ze van mening dat het niet uit maakt of je man of vrouw bent in het voetbal. Het gaat om de inhoud, hoe je te werk gaat en wat je drive is. Ze weet dat de media veel invloed heeft, vooral op het vrouwenvoetbal, maar ze vindt dat vrouwen zelf een belangrijke rol spelen in hun positie in het voetbal. ‘’En ach, als je wat harder moet knokken als vrouw, dan maakt dat het behalen van successen alleen maar leuker toch?’’ (Noortje Houwen)61

Als tip voor studentes, die willen gaan werken in het betaalde voetbal, zegt ze dat je altijd je dromen moet najagen en je niet moet laten afschrikken door de mening van anderen. Daarnaast is het wel belangrijk om ook open te staan voor de meningen en ideeën van anderen. Hier leer je echt van en zij zullen hierdoor ook open gaan staan voor jouw plannen en ideeën. Wees daarom ook vooral niet bang om zelf ook met iets nieuws aan te komen en treedt vooral niet op de achtergrond. Dit interview heeft plaatsgevonden op dinsdag 18 december in het Philips Stadion in Eindhoven in de business lounge ‘Casa Romario’, waar eveneens het symposium van de BeNe League heeft plaatsgevonden. Ik ben met Noortje in contact gekomen via mijn zwager, hij is namelijk een vriend van haar broer. Ik heb haar voor de rest telefonisch en via email gesproken om de afspraak voor het interview te plannen. Het gehele interview kunt u vinden in de bijlage.

61

Citaat van Noortje Houwen tijdens het interview op 18 december

32

Conclusie Kortom vrouwen in het voetbal verdienen meer! Vrouwen kunnen er voor zorgen dat de voetbalwereld uit z’n comfortzone wordt gehaald. Een frisse wind door het voetbal, die voetbal echt voor iedereen aantrekkelijk maakt. Vooral het vrouwenvoetbal moet meer interesse gaan wekken, zodat het publiek er meer behoefte aan heeft. Hierdoor zal de media aandacht rond het vrouwenvoetbal gaan verbeteren en geeft het vrouwelijke voetbalsters de drive om beter te presteren. Hun drive zijn de supporters en voor de jonge meisjes zijn het dan vervolgens de succesvolle Oranje Leeuwinnen. Hierdoor zullen vrouwen ook een prominentere plek krijgen rond de werkzaamheden in het voetbal. Het imago van vrouwen in het voetbal moet veranderen, maar gelukkig gebeurt dit ook. Het kan ook bijna niet anders, want voetbal is de snelst groeiende sport onder meisjes en vrouwen in Nederland. Daarnaast vormt de opkomst van de BeNe League ook een belangrijk punt. De topspeelsters komen in een ander daglicht te staan en krijgen meer publiciteit in de media door onder andere het BeNe League Magazine. Commercieel gezien zal het vrouwenvoetbal nooit zo groot worden als het mannenvoetbal. Dit heeft te maken met de professionalisering, die achter loopt op de mannen. Wel zal dit door de start van de BeNe league een positief effect krijgen. Toch valt Het mannenvoetbal gewoon niet meer in te halen en het vrouwenvoetbal zal in Nederland nooit zo populair worden als bijvoorbeeld in de Verenigde Staten. Het belangrijkste voor nu is dat vrouwen gewoon geaccepteerd zullen gaan worden op het veld en op de werkvloer. Tegenwoordig is ze sowieso al niet meer weg te denken op het gebied van communicatie en voorlichting. Toch moeten meer vrouwen gaan geloven in de kracht die ze bij kunnen dragen in de voetbalwereld. Zoals Noortje ook al toelichtte moeten vrouwen niet bang zijn voor de vooroordelen die bestaan, maar hun droom gewoon najagen. En daarnaast is iets bereiken waarvan anderen dachten dat het niet kon, een uitdaging en geeft het een kick als het wel lukt. Vrouwen met verstand van zaken en gevoel voor beleving en sfeer, zijn de voetbalwereld waard en verdienen de kans om dit te bewijzen. Voetbal is gewoon een vorm van saamhorigheid en niets is dan beter dan dat dit wordt bereikt met mannen, vrouwen, jongens en meisjes. Voetbal is voor iedereen, zowel op het gebied van de sport beoefenen, het werk eromheen, actief en passief, sfeer en beleving. Sport verbroedert! Of in dit geval sport ‘verzustert’?!

33

Afsluiting Dit was mijn essay ‘Vrouwen met ballen’ over vrouwen in de voetbalwereld. Ik heb me niet beperkt tot de voetballende vrouwen, omdat ik vrouwen die werkzaam zijn in het voetbal ook erg interessant vind. Hoe beleven zij het, welke werkzaamheden verrichten ze en waarom zien we nog maar zo weinig vrouwelijke sportjournalisten? Allemaal vragen die terug komen in dit essay. Ik heb hier voor gekozen, omdat ik zelf ook voetbal, maar daarnaast ook de droom heb om te gaan werken in het betaalde voetbal. De toekomst ziet er voor de vrouwen in het voetbal goed uit. We krijgen steeds meer kansen en de KNVB merkt dat er meer diversiteit nodig is. Ik ben benieuwd wanneer we de eerste vrouwelijke voetbalanaliste aan tafel zal zitten bij VI of Studio Voetbal. Ik ben erg tevreden met de informatie, de onderzoeken en de scripties die mij hebben geholpen dit essay tot een geheel te brengen. Het gaf mij weer andere inzichten op de voetbalwereld. De hulpmiddelen die ik heb gebruikt, vindt u terug onder aan iedere bladzijde van mijn essay. Ik ben tevreden over het eindresultaat en ik hoop dat u het interessant vond om te lezen. Ik hoop dat ik u heb kunnen overtuigen van de kracht die vrouwen kunnen hebben in de voetbalwereld! In de bijlage vindt u nog het interview en een analyse van de unieke eigenschappen van Sport. Kristel van Dijk 2Y 2012-2013 VWO-traject

34

Bijlage 1: het interview 1. Waarom bent u gaan werken in het betaald voetbal? Ik moest gaan stage lopen op mijn opleiding MBO marketing en communicatie. Ik had geen idee welke kant op wilde gaan. Wel was ik altijd al supporter van PSV, dus mijn moeder stelde voor dat ik misschien maar eens bij PSV moest gaan proberen. Dat leek me lastig, maar in het voetbal leek me wel heel erg leuk. Toen heb ik een brief gestuurd naar alle voetbalclubs in Brabant en ben uiteindelijk bij RKC terecht gekomen. 2. Wat is uw band met voetbal? Heeft u zelf gevoetbald? Nee, zelf heb ik nooit gevoetbald, maar mijn vader en opa hadden altijd al wel een seizoenskaart van PSV. Zij namen mijn broers en mij dus al van jongs af aan mee en dat vond ik altijd erg leuk 3. Wat zijn uw werkzaamheden bij PSV precies? En wat houden ze in? Mijn werkzaamheden bij PSV zijn eigenlijk best wel divers. Ik werk op de afdeling marketing en media. Daar zit inmiddels ook de afdeling communicatie bij, dus er zijn veel verschillende facetten op deze afdeling gebundeld. Ik doe de communicatie coördinatie, daarbij moet je denken aan drukwerkbegeleiding, ontwerpen van het design van het magazine, nieuwe huisstijl voor het 100 jubileum jaar van PSV ontwerpen, zoals enveloppen, briefpapier en dat soort zaken. Op gebied van media, begeleid ik de ontwikkeling van het programmaboekje en het magazine, plan ik de vormgeving en het drukken, begeleid ik fotoshoots, en zorg ik voor de eind- en beeldredactie van het magazine. Ik zorg dus dat het er allemaal netjes uit ziet voor het naar de drukker gaat. Bij het stukje marketing op onze afdeling gaat het op projectbasis. Dan komt er een partner of een afdeling van PSV met een verzoek om een actie te doen, bijvoorbeeld het werven van meer leden voor de Foxy-club of een actie rond sinterklaas. Wij zorgen dan dat er aan het project wordt gewerkt. Als vast project heb ik het vrouwenvoetbal en de Facebook onder mijn hoede. Dus heel divers! 4. U werkte eerst bij RKC, waarom bent u toch naar PSV gegaan? Ik heb twee keer stage gelopen bij RKC. Ik ben in tussentijd altijd als vrijwilliger gewerkt. Daarna heb ik een jaar in de Eredivisie gewerkt en daarna degradeerde ze naar de eerste divisie. Toen heb ik een heel jaar in de Jupiler League gewerkt en toen had ik zoiets van nu heb ik hier alles wel gezien, dus ik ga eens kijken of ik eens een stapje omhoog kan maken. Toen kwam er een plekje vrij bij PSV en zo kwam ik hier, bij PSV, terecht. 5. U werkt ook voor FC Robinstijn, wat doet u daar precies voor werkzaamheden? FC Robinstijn is een stichting die voetbalwensen van kinderen in vervulling laat gaan. Ik ben met hun in contact gekomen, omdat we bij PSV ook een programma hebben, dat weet ‘Fan of the Match’. Daarbij wordt iedere thuiswedstrijd een supporter die aandacht verdiend, dit zijn vaak ook zieke kindjes, uitgenodigd met het gehele gezin en worden ze in het zonnetje gezet. Dit heb ik begeleid en hierdoor hebben we ook 35

wensen vervult voor FC Robinstijn. Toen ik stopte met het begeleiden van ‘Fan of the Match’ bij PSV, werd ik gevraagd of ik FC Robinstijn mee wilde helpen. Nu zit ik daar dus in het bestuur en ontferm me over de portefeuille, de communicatie en de PR. Ik heb dus social mediakanalen voor FC Robinstijn aangemaakt, ik zorg dat persberichten worden verstuurd en dat soort werkzaamheden. 6. Hoe beleefd u het als vrouw in een mannenwereld? In het voetbalwereld zijn er eigenlijk ook nog twee aparte werelden, echt het voetbal, de kant van de spelers, en de back office zoals de kantoren. Op die kantoren is het eigenlijk helemaal niet zo’n mannenwereld. Bij PSV op het kantoor is het bijvoorbeeld 50/50, man/vrouw, dus eigenlijk werken daar toch best veel vrouwen. Bij RKC kwam ik meer in aanraking met de voetbalkant, dus met de spelers en de trainers en daar begeleidde ik ook de pers. Dan krijg je ook meerdere keren met mannelijke journalisten te maken, maar bij PSV heb ik te maken met veel vrouwelijke collega’s en dan merk je dat niet zo. Ik heb het altijd heel leuk gevonden, wat meer doorpakken, mannen zeuren niet zo lang over iets en dat vind ik altijd wel een voordeel. 7. Toen u begon bij RKC, heeft u toen verschil in acceptatie gemerkt? Dat vrouwen minder snel worden geaccepteerd dan mannen in de voetbalwereld? Nee, eigenlijk niet. Maar misschien helpt het wel dat mijn voorgangster bij RKC ook een vrouw was. De functie vervullen ging dus eigenlijk heel makkelijk. Bij RKC deed ik de perscontacten, en dan moet je na de wedstrijd zorgen dat de journalisten de gewenste spelers kunnen interviewen. Dan is het natuurlijk wel eens lastig dat je niet zomaar de kleedkamer in kunt lopen en kunt zeggen: ‘hey, schiet eens op!’ Maar dan is er een teammanager die, die taak dan even over neemt. Het is als vrouw eigenlijk prima te doen. 8. Zorgen vrouwen in de voetbalwereld volgens u voor mee diversiteit? Hiermee bedoel ik het verschil in benadering van mannen en vrouwen. Ja, als je het hebt over de voetbaljournalistiek wel. Ik denk sowieso dat er in het voetbal steeds meer aandacht is voor verschillende facetten, namelijk ook steeds meer maatschappelijk. 9. Wat vindt u van de houding van mannen tegenover vrouwen in het voetbal? Hiermee bedoel ik dan de mannen die negatief zijn en vinden dat vrouwen geen verstand van voetbal hebben. Ik denk dat het in mijn functie minder van belang is dat je verstand hebt van voetbal, affiniteit is wel noodzakelijk. In een journalistieke functie is dat een ander verhaal. En dan loop je inderdaad tegen vooroordelen aan, dat maakt het als vrouw extra uitdagend om in de voetbalwereld te werken en het tegendeel te bewijzen. 10. Wat zijn de succesfactoren om als vrouw werkzaam te zijn in het voetbal? Het is belangrijk om als vrouw je ‘mannetje’ te staan. Dat is natuurlijk zo in iedere job, maar zeker in het voetbal. Daarnaast denk ik dat je als vrouw gebruik moet maken van je vrouwelijke eigenschappen, als vrouw tussen alle mannen wordt je vaak sneller herinnerd en herkend en met een beetje charme krijg je soms iets 36

makkelijker voor elkaar. Als je dat combineert met een professionele werkhouding, kan het juist in je voordeel werken. 11. Wat voor soorten communicatie moeten er worden gebruikt om meer vrouwen in het voetbal te krijgen? vrouwen in het voetbal willen werken en dat is hun droom, dan moeten ze daar voor gaan. Daar hoeft wat mij betreft geen speciale communicatie voor worden ingezet. Wat je droombaan ook is, je moet er altijd naar streven om die te bereiken en je niet laten afschrikken door de mening van anderen of vooroordelen. 12. Wat is belangrijk bij interne communicatie om vrouwen te motiveren in de voetbalwereld? Idem, als het je droombaan is, moet je ervoor gaan. Echter is affiniteit met voetbal wel een must. Je moet niet voor de leuke mannen of contact met voetballers in het voetbal gaan werken. A, omdat je in veel banen daar geen contact mee hebt en B, omdat je het dan niet redt. In de voetbalwereld kan ook jouw werk afhankelijk zijn voor een bal binnenkant paal erin of eruit. Stel je hebt een hele marketingcampagne voorbereid voor de volgende ronde van een Europees of bekertoernooi, maar in de laatste minuut gaat jouw team toch niet door, dan kun je al je werk in de prullenbak gooien. Daarom is het wel belangrijk dat je ook het spelletje snapt, anders lijkt me dat erg frustrerend. 13. Wat was uw mooiste ervaring tijdens het werken in de voetbalwereld? Ik ben bij PSV begonnen, de dag na het laatste kampioenschap, dus ik hoop dat mijn mooiste ervaring nog komt door het landskampioenschap eens mee te maken. 14. Wat zou u graag nog willen bereiken met deze baan? Of willen doen? Naast dat ik als PSV-supporter hoop op een kampioenschap, lijkt het me ook qua werk erg uitdagend. Daarnaast staan we aan het begin van ons jubileumjaar, in 2013 bestaat PSV 100 jaar wat een erg uitdagende klus is. Met een beetje jaloezie heb ik wel gekeken naar Ajax die in de Champions League Real Madrid, Manchester City en Borussia Dortmund op bezoek kreeg. Volgens mij krijg je als organisatie dan vleugels om alles in orde te maken voor die duels en deze grote clubs in een uitverkocht huis te ontvangen. Ook vind ik het erg gaaf om inspiratie op te doen bij andere clubs, dus wat vaker een bezoekje brengen aan andere clubs in Europa staat nog wel op mijn wensenlijstje. 15. Wie is uw grootste voorbeeld? Wie bewondert u? Er zijn heel veel mensen van wie ik iets kan leren. Iedere manager of leidinggevende brengt weer nieuwe inzichten en lessen met zich mee, dus dat is altijd erg inspirerend en leerzaam. Een groot voorbeeld in de voetballerij heb ik niet. Ik heb wel veel bewondering voor clubs die uit het niets opkrabbelen naar een goede positie, zoals mijn oude club RKC, die het met minimale middelen toch steeds weer lukt om het maximale eruit te halen. 16. Wat is belangrijk om als studente te leren als je wil gaan werken in het betaalde voetbal? Dus wat moet je altijd in je achterhoofd houden, waar moet je op 37

focussen, etc? Het is allereerst belangrijk om te doen wat je leuk vindt! Jaag je dromen na en laat je niet afschrikken door meningen van anderen. Daarnaast vind ik het belangrijk om open te staan voor de meningen en ideeën van anderen. Als ik dat in mijn eerste werkjaren wat meer had gedaan, had ik een nog leerzamere tijd gehad. 17. STELLING: pers en media spelen belangrijke rol rondom vrouwen in het voetbal! (of moeten ze er zelf hard voor knokken om een goed imago te krijgen) Ja/Nee Nee, vrouwen spelen zelf een belangrijke rol in hun positie in het voetbal. Natuurlijk hebben de media daar invloed op, zeker met betrekking tot het vrouwenvoetbal als serieuze sport. Maar ik ben van mening dat het niet uitmaakt of je een man of vrouw bent in het voetbal, het gaat om de inhoud en hoe je je werk doet en wat je drive is. En ach, als je wat harder moet knokken als vrouw, dan maakt dat het behalen van successen alleen maar leuker toch? 18. En waarom heeft u de allerleukste baan op de wereld? Aansporing om vrouwen meer gecharmeerd en geïnteresseerd te maken in het werken in het betaalde voetbal. Ik heb de allerleukste baan op de wereld, omdat ik een ontzettend afwisselende functie heb, waarbij geen dag hetzelfde is, omgeven door leuke collega’s bij mijn favoriete club.

38

Bijlage 2: unieke eigenschappen van sport Sport bestaat uit verschillende unieke eigenschappen. Hieronder staan de belangrijkste eigenschappen toegelicht die ook van toepassing zijn op voetbal.  Sterke emotionele beleving en verbondenheid Doordat voetbal een populaire en echt teamsport is, ontstaat er een emotionele verbondenheid. Mensen die voetballen voelen zich verbonden met elkaar, ze hebben immers dezelfde passie. Daarnaast zorgt het sporten in een team voor een extra binding, je moet namelijk leren samenwerken. Nog een mooi voorbeeld is het EK of het WK voetbal. Op zo’n moment maakt het niet uit of je voor Ajax of Feyenoord bent, dan staat heel Nederland achter hetzelfde team als een groot oranje legioen. Dit is ook emotionele verbondenheid, want zolang we de leeuw niet in z’n ‘hempie’ laten staan, voelen we ons onoverwinnelijk. Zo’n EK of WK zorgt tegelijkertijd voor een emotionele beleving. Heel Nederland leeft mee met Oranje en het raakt ons ook diep vanbinnen als we uitgeschakeld worden op het toernooi. Er heerst dan vaak verslagenheid in Nederland. Maar dit geld niet alleen voor een EK of een WK, want emotionele beleving ontstaat ook vaak gewoon bij een normale voetbalwedstrijd. De strijd om winnen of verliezen kan veel emoties opwekken. Je ziet vaak de agressie of teleurstelling als het maar niet wil lukken en de blijdschap als er wordt gescoord. Daarnaast is er voor supporters van een voetbalclub een extra stukje emotionele beleving en verbondenheid. Ze voelen zich één, zingen samen, juichen samen, balen samen als de club verliest, en feesten samen als de club drie punten pakt. Voetbal draait heel veel om emotie. Dit was de laatste tijd ook wel aan de campagnes over Respect in het voetbal te zien. De emoties kunnen soms zo hoog oplopen, dat het spel geheel uit de hand loopt.

Deze eigenschap is ook te koppelen aan vrouwen en zij kunnen hier zeker aan bijdragen. Vrouwen hebben namelijk gevoel voor emotie en sfeer. Dit komt door hun gevoel en vrouwelijke intuïtie. In de tijd van een WK of een EK zijn vrouwen net zulke diehard fans als mannen, maar bij de eredivisie voetbalclubs schaadt het vaak nog aan de aantrekkelijkheid voor vrouwen om naar het stadion te komen en zijn ze in de minderheid. Met een beetje creativiteit kunnen toch ook vrouwen zich steeds meer emotioneel verbonden gaan voelen met een club. Een club die dit goed heeft opgepakt, is Feyenoord. Zij organiseren sinds 2 april 2011 op bepaalde wedstrijddagen een ‘Ladies Day/Night’. De Kuip was tot op heden 39

een echt mannenbolwerk, maar Feyenoord wilde zijn vrouwelijke supporters een kans geven om kennis te maken met een wedstrijdbezoek. Dit omdat er uit onderzoek is gebleken dat voetbal wereldwijd steeds populairder wordt onder vrouwen en meisjes, zowel actief als passief. Het concept is dat vrouwen tijdens een ‘Ladies Day/Night’ het stadion binnen mogen tegen een speciaal tarief. Daarnaast zullen er geen ballenjongens, maar ballenmeisjes zijn en de wedstrijdmascottes zijn eveneens meisjes. Ook vinden er allerlei activiteiten plaats en worden er meisjes- en dames voetbalteams, van zowel amateursverenigingen als de Eredivisie clubs, uitgenodigd om de wedstrijd bij te wonen. Door de sfeer en beleving die er zal ontstaan rond zo’n ‘Ladies Day/Night’ zullen meer vrouwen enthousiast worden om vaker een wedstrijd van Feyenoord te bezoeken.62  Hoge betrokkenheid van consument Zoals eerder gezegd is voetbal volkssport nummer 1. Het wordt door veel mensen in Nederland beoefend, maar er wordt ook naar de sport gekeken, geluisterd en er wordt over gelezen. Mensen gaan naar een wedstrijd in een stadion, volgen het via de televisie of de radio, of lezen een verslag op internet, teletekst of in de krant. Voetbal is al veel meer dan het spelletje alleen. Het is vermaak en amusement. Een wedstrijd bekijken in een stadion is een avondje uit, en de Voetbal International lezen is voor de meeste mensen ontspanning. Dit zijn allemaal consumenten van het voetbal, maar zij hebben ook invloed op de voetbalwereld. Kijkcijfers, bezoekersaantallen en supporters zijn namelijk erg belangrijk voor de clubs. Onder de hoge betrokkenheid van de consument vallen nog twee andere kenmerken, namelijk: 1. Publiekelijk geconsumeerd. Dit betekent dat de tevredenheid van de consument af hangt van de kwaliteit. In dit geval is dat de kwaliteit van het voetbal. Een consument zal eerder tevreden zijn als het een spannende wedstrijd was met veel sensatie en doelpunten. Toch ligt er dan nog wel een verschil tussen tevreden of ontevreden. De wedstrijd kan spannend zijn, maar de supporters van de club die wint zullen eerder tevreden zijn dan de supporters van de club die verliest. Die zullen eerder teleurgesteld zijn, mits ze vinden dat het team goed gespeeld heeft en niet beter kon. Kwaliteit van het voetbal is erg belangrijk voor de club, want zodra meer mensen tevreden zijn, zullen ze eerder een seizoenskaart of een kaartje voor de wedstrijd kopen en kunnen ze meer steun verwachten. 2. Prijs bepaald door wat consument wil betalen. Vaak worden de prijzen van de kaartjes voor de wedstrijd en de seizoenskaarten bepaald door de consument zelf. De clubs kijken naar wat consument bereid is om te betalen. Een belangrijk punt wat hier in mee wordt genomen is de stand, op welke plek de club in de ranglijst staat. Een club, die meestal in de top staat, zoals Ajax of PSV, zal dus meer vragen voor een seizoenskaart of een kaartje dan een club, die ieder jaar tegen het randje van degradatie aan zit. Daarnaast is het niveau van de wedstrijd vaak ook een belangrijk punt. Voor een wedstrijd in de Europa- of in de Champions League zijn mensen bereid meer te betalen. Dit zijn namelijk wedstrijden van hoog niveau, tussen de beste clubs van landen in Europa die beschikken over de grootste voetbalhelden. 62

http://www.feyenoord.nl/pages/newsdetail/s1/10010000037957-999-10010000000003.aspx

40

Het voorbeeld de ‘Ladies Day/Night’ bij Feyenoord is ook terug te slaan op deze eigenschap. Vrouwen zijn vaak bereid niet zo veel te betalen voor een kaartje of seizoenskaart als een man. Feyenoord pakt dit slim aan, door vrouwen op de ‘Ladies Day/Night’ tegen een speciaal tarief het stadion in te laten. Daarnaast worden er activiteiten georganiseerd waardoor de wedstrijd een aantrekkelijker uiterlijk krijgt voor vrouwen. Zij zijn namelijk echt gericht op de sfeer die er hangt. Dit bepaald vaak of ze de wedstrijd de moeite waard vonden en of ze vaker terug zullen komen voor een wedstrijdbezoek. 

Is erg zichtbaar (media) Voetbal is echt een mediasport in Nederland geworden. Dit betekent dat de sport een transformatieproces van mediatisering is ondergaan. Een mediasport kun je vanuit verschillende optieken bekijken.  Economische optiek: grootste deel van de inkomsten van de betreffende tak van sport is afkomstig van de media, met name van televisie.

Voetbal is erg zichtbaar. Op televisie, op teletekst, in de krant, op internet. De media ademt voetbal. Het grootste mediumtype is in dit geval de televisie. Je hebt Eredivise Live 1, 2, en zelfs 3. Op deze zenders kun je de hele dag genieten van voetbal. Daarnaast heb je ook nog Studio Sport, Studio Voetbal en Voetbal International en de regionale zenders met programma’s zoals PSV TV. Deze programma’s trekken stuk voor stuk veel kijkers, waardoor de media zorgt voor het grootste deel van de inkomsten. Dit komt ook omdat Eredivisie Live niet alleen in woonkamers wordt uitgezonden, maar ook in cafés en kantines van voetbalclubs. Daarnaast beschikken kranten over sportkaternen en zijn er verschillende voetbalmagazines te koop.  Organisatiesociologische optiek: commerciële professionals met kennis van de sport en contacten met de mediawereld nemen belangrijke leidinggevende en uitvoerende posities in de sportwereld in. Tegenwoordig is het een vereiste om als commercieel directeur een flink netwerk te hebben, en vooral op het gebied van media. Zij moeten positief in de media staan, want zij zijn de woordvoerders van de club. De club moet namelijk in zo’n positief mogelijk daglicht worden gezet, ook als er iets voorvalt, zoals een ontslag van een trainer. De media zit overal bovenop, dus het is van belang dat commerciële professionals soms het stokje overnemen. Toch kan dit binnen een club ook zorgen voor conflicten. Een voorbeeld is de band tussen oud-trainer van NAC, John Karelse, en commercieel directeur, Jeffrey van As, die helemaal niet zo goed bleek te zijn als van As beweerde. Jeffrey van As werd vervolgens in de media neergezet als een ‘klootzak’ en veel supporters wilde hem weg hebben bij de club.

41

"Ik ben nog nooit een trainer en een speler tegengekomen die iets voor elkaar deden. De voetballerij bestaat uit egoïsten; die doen het alleen maar voor zichzelf, en als elf man het voor zichzelf goed doen, heb je een prachtig elftal." (Johan Derksen)63

 De participatiefunctie (de traditionele functie van de sportorganisatie) is vervangen door de entertainmentfunctie. Voetbal is veel meer geworden dan alleen het spelletje. De hele sfeer in het stadion, de activiteiten rond de club, ze tellen allemaal mee, want voetbal is entertainment geworden. Mensen gaan voor hun plezier en ontspanning een avond of een middag naar een stadion. De hele sfeer, die er om heen hangt door het gejuich en de liederen die worden gezongen, zorgt voor extra entertainment. Mensen willen meer zien als alleen een bal die rond gaat over het veld. Zo is dat ook te zien met een WK en een EK, waarbij Nederland altijd groots uitpakt met merchandising. Doordat voetbal erg zichtbaar is in de media, valt het ook op dat vrouwen nauwelijks te zien zijn in de voetbalwereld. Zoals eerder verteld, zijn ze haast nooit te gast bij programma’s zoals Studio Voetbal of Voetbal International, en zien we haar ook niet vaak langs de lijn of horen we haar niet als verslaggeefster. Mannen bekleden nog steeds de hoge functies in het betaalde voetbal zoals commercieel directeur en ook zien we bijna alleen maar mannelijke sportjournalisten. Vrouwen werken vaak achter de schermen. Met de opkomst van de BENE League zal het vrouwenvoetbal wel meer in de media komen te staan en kan het volgens mij geen kwaad als er wat meer vrouwelijke verslaggeefsters de voetbalwereld zullen betreden. Daarnaast is het ook van belang dat de media hier aan mee werkt. Het is volgens mij van belang dat vrouwen positiever in de media moeten komen als het om voetbal draait.

63

Citaat van Johan Derksen over voetbaltheorie.

42