EPD voor de genetwerkte zorg. Van bolt-on naar built-in security

HEALTHCARE HET CSC MAGAZINE OVER ICT-OPLOSSINGEN EN DIENSTEN VOOR DE GEZONDHEIDSZORG Nummer 2.2013

NETWERKEN IN DE ZORG VOOR DE ZORG

Lorenzo ZIS/EPD voor de genetwerkte zorg

BEVEILIGING Van bolt-on naar built-in security

IN DIT NUMMER HEALTHCARE MAGAZINE NUMMER 2.2013

10

6

4 NIEUWS 6 TITELARTIKEL KLAAR VOOR DE COMPLEXITEIT VAN DE GENETWERKTE ZORG? De zorg van nu vraagt om nieuwe, brede technologische oplossingen 10 VISIE BETERE INFORMATIE VOOR BETERE BESLISSINGEN Interview met Dr. Robert Wah, Chief Medical Officer bij CSC 12 REPORTAGE Digitale netwerken in de ziekenhuisapotheek Meer aandacht voor de patiënt

16 INNOVATIE Slagvaardige informatievoorziening voor zorginstellingen Met minder investeringen in ICT een betere informatievoorziening 19 INNOVATIE integrale informatiebeveiliging Van bolt-on naar built-in security 21 interview MicroHIS X Patiëntenportaal bewijst zijn nut Huisarts Pieter Vrijdag deelt zijn ervaringen

COLOFON CSC HEALTHCARE MAGAZINE is een uitgave van iSOFT Nederland BV, a CSC Company Mendelweg 32, 2333 CS Leiden • Tel. +31 (0)71 52 56 789 • Fax +31 (0)71 52 16 675 • www.csc.com/health_nl • E-mail: [email protected] Redactie: Twan Weegels, Nicoline van Wiggen Teksten: Nicoline van Wiggen Ontwerp en vormgeving: Vidya Gangaram Panday

2

12

stormkracht

In deze editie van het CSC Healthcare Magazine staan netwerken centraal. CSC’s topadviseur voor het medische werkveld, Dr. Robert Wah, geeft zijn visie op zorgnetwerken van de

toekomst (p. 10-11), in Achtergrond kijken we naar de ontwikkelingen in farmaceutische netwerken (p. 12-15) en in de huisartsenreportage (p. 21-23) vertelt Pieter Vrijdag over de inzet van het MicroHIS X Patiëntenportaal in zijn praktijk. De netwerksamenleving betekent een omslag in de manier waarop we denken en werken. De voordelen zijn er voor iedereen, de onzekerheden in de vorm van aanvallen of inbraken worden vooral aan de ICT-kant gevoeld. Neem contact met ons op als u meer wilt weten over hoe u uw ICT veilig en toekomstbestendig kunt opzetten. Een storm met windkracht 11 woedt ook niet iedere dag. Maar als hij komt, is het goed om erop voorbereid te zijn.

Twan Weegels

OVER CSC CSC levert wereldwijd ICT-oplossingen en diensten. Het bedrijf heeft zijn hoofdkantoor in Falls Church, Virginia, in de VS, en telt 81.000 medewerkers in meer dan 70 landen. Kijk voor meer informatie over CSC in Nederland op www.csc.nl, en voor meer informatie over de Healthcare Group van CSC in Nederland op www.csc.com/health_nl.

CSC HEALTHCARE MAGAZINE / Nummer 2.2013

TWAN WEEGELS Country Manager Benelux CSC’s Healthcare Group

Internet als hype: het is nog niet eens zo lang geleden dat zelfs topbestuurders er zo over dachten, als iets wat wel zou overwaaien. In de zorg ben ik ze niet vaak tegengekomen. En dat is maar goed ook, want inmiddels vragen, nee eisen, patiënten internettoegang in de zorginstelling van hun keuze. Het liefst op hun eigen mobiele apparatuur. De netwerksamenleving vindt zijn weg naar de zorg, stormenderhand. De volledige kracht van internet en van andere netwerken – ziet u die als zorginstelling of zorgverlener tijdig? Weet u wat ze kunnen betekenen voor uw processen en bedrijfsvoering? En weet u ook wat er technisch op u afkomt? Is uw infrastructuur erop voorbereid? En de cruciale vraag: is de beveiliging ervan op orde?

3

NIEUWS Facturatie nieuwe stijl: overzicht Snel en correct factureren is voor zorginstellingen belangrijker dan ooit. Maar waar in het facturatieproces valt het verschil te maken? Overzicht is het sleutelwoord bij de nieuwe generatie facturatiesoftware die momenteel bij CSC van de band rolt. Het resultaat: glasheldere totaaloverzichten en snel inzicht in bijvoorbeeld openstaande posten. Zo is in een oogopslag duidelijk wat de redenen zijn voor blokkades in factuurposten, en kan er direct actie worden ondernomen. Daarbovenop komen uitgebreide mogelijkheden om de gegevens te filteren op relevante informatie. Inzoomen kan bijvoorbeeld op afdeling, specialisme, verrichting, of te belasten instantie. Met één zoekopdracht staan de gegevens op het scherm. Per post is er bovendien uitgebreide detailinformatie beschikbaar. Dat is nog eens facturatie nieuwe stijl.

Een nieuwe go-live voor Lorenzo, geheel volgens planning. Begin oktober is CSC’s ZIS/EPD live gegaan bij opnieuw een ziekenhuis in Groot-Brittannië. Het Tameside-ziekenhuis, nabij Manchester, nam het Lorenzo ZIS/EPD in gebruik na een implementatietijd van slechts enkele maanden. Meer dan 2000 medewerkers werden getraind in het gebruik van Lorenzo, en voorafgaand aan de go-live werden 5,5 miljoen data-items overgezet naar het nieuwe systeem. Lorenzo brengt nu alle beschikbare informatie rond een patiënt bij elkaar en zorgt voor efficiëntere communicatie. Ook worden de medisch specialisten en andere zorgverleners van het Tamesideziekenhuis tijdig geattendeerd op bijvoorbeeld openstaande taken of

4

medicatiefouten. Hierdoor verwacht het ziekenhuis betere patiëntzorg en efficiëntere bedrijfsvoering te realiseren. Lorenzo wint terrein in het Verenigd Koninkrijk, waar het afgelopen jaar nog eens zes ziekenhuistrusts voor het systeem kozen.

Nieuwe go-live Lorenzo

Veel ziekenhuizen beschikken voor hun patiënten op de OK of IC over een Patient Data Management System (PDMS), dat specifieke informatieondersteuning verzorgt over de patiënt tijdens deze kritieke behandelfases. Vaak wordt in het PDMS ook de medicatie geregistreerd die de patiënt tijdens het verblijf op de OK of IC krijgt toegediend. Belangrijk op de OK of IC, maar dit draagt niet bij tot een integraal medicatiedossier en is mogelijk ook een bron van fouten. Op het moment dat de patiënt naar de IC of OK gaat of terugkomt, vindt namelijk een overdracht plaats van de medicatiegegevens. Deze worden handmatig bijgewerkt in PDMS of regulier medicatiesysteem. Is dit iets wat u herkent? Centrasys/EVS beschikt nu over een speciale PDMSkoppeling. Deze zorgt voor effectieve communicatie tussen Centrasys/EVS en het PDMS, wat de kans op fouten bij de medicatieoverdracht kleiner maakt. De Centrasys PDMS-koppeling geeft IC- en OK-artsen in het PDMS meteen inzicht in de medicatie die de patiënt tijdens het verblijf op de verpleegafdeling heeft gebruikt. Vanuit het PDMS kunnen zij de opdracht geven om de medicatie zoals die in Centrasys geregistreerd staat, te stoppen. Tegelijkertijd beschikt

de ziekenhuisapotheek altijd over een compleet, up-to-date medicatieprofiel van de patiënt, omdat alle nieuwe of gewijzigde medicatieopdrachten vanuit het PDMS aan Centrasys worden doorgegeven. Hierdoor blijft het overzicht bewaard en bewaakt, en kunnen nieuwe medicatieopdrachten

tijdig logistiek worden verwerkt. Bij terugkeer van de patiënt op de verpleegafdeling kan het medicatieprofiel van de patiënt weer via Centrasys/EVS worden voortgezet of aangepast. Hierdoor is het meest recente overzicht direct weer beschikbaar voor artsen en verpleegkundigen in de klinische situatie. De Centrasys PDMS-koppeling maakt medicatieoverdracht transparant: altijd complete, bijgewerkte medicatieprofielen in Centrasys en in het PDMS.

evenementen

agenda Ook de komende tijd is het CSC Healthcare team weer aanwezig op tal van grotere en kleinere evenementen om u te spreken, te horen welke uitdagingen ICT-breed er in uw zorgorganisatie spelen, en te laten zien welke oplossingen CSC voor de gezondheidszorg uw instelling te bieden heeft. Zo zijn we de komende maanden met een stand vertegenwoordigd op de Dag van de GGZ (stand 1), op HIMSS14 in de VS (stand 6565, hal D), op de Huisartsbeurs 2014 (stand D090), op Zorg & ICT 2014 (stand E108, hal 1) en op het NedHIS & EZD congres 2014. Op een aantal andere evenementen, waaronder MIC2013, zijn leden van het CSC Healthcare team aanwezig als deelnemer. Kom langs op een van deze evenementen. Wilt u alvast een afspraak maken of wilt u weten of een van de CSC Healthcare teamleden aanwezig is op een evenement buiten deze lijst? Neem contact op via [email protected].

ICT voor bevolkingsonderzoek darmkanker In 2014 gaat het landelijke bevolkingsonderzoek darmkanker van start, om darmkanker bij meer mensen in een zo vroeg mogelijk stadium op te sporen. Voor zorgorganisaties komt er behoorlijk wat planning en logistieke organisatie bij het onderzoek kijken, en is er veel werk nodig aan de ICT-infrastructuur voor het onderzoek. Ook CSC draagt bij aan de benodigde ICT voor het landelijke bevolkingsonderzoek darmkanker.

Voor het onderzoek is een speciaal landelijk informatiesysteem opgezet: ColonIS. CSC zorgt er momenteel voor dat in ziekenhuizen door heel Nederland de informatiesystemen voor endoscopie en pathologie gegevens met ColonIS kunnen uitwisselen. Het gaat dan om pathologieverslagen en onderzoekgegevens. Het predicaat “integratie technisch gereed” is in de voorbereidingsfase door het RIVM als eerste aan CSC toegekend. De systeemintegratiespecialisten van CSC leveren op deze manier hun bijdrage aan de strijd tegen darmkanker.

Samen beter worden


Naadloze medicatieoverdracht bij verblijf op OK of IC

5

TITELARTIKEL

Klaar voor de

complexiteit van de genetwerkte zorg?

D

e netwerkmaatschappij. Al in 1999 introduceerde de Nederlandse wetenschapper Jan van Dijk de term in zijn gelijknamige boek. Met de razendsnelle groei van internet is de netwerkmaatschappij een feit geworden. Digitale netwerken zijn op geen enkel vlak meer weg te denken, of het nu in de politiek is, of in het bedrijfsleven, het onderwijs of de zorg. Netwerken geven de maatschappij in zijn geheel opnieuw vorm. Wat betekent dat voor de zorg? Kijk alleen al naar de fysieke wereld, en we zien wat er de afgelopen tien jaar veranderd is. Van een wereld waarin gedacht en gehandeld werd vanuit “het gebouw”, naar een nieuwe wereld waarin “het netwerk” leidend is. En waar in de oude wereld de patiënt, de zorgverlener en de zorginstelling nog begrensd werden door “het gebouw”, kent de genetwerkte zorg geen fysieke barrières meer.

6

PatiËntenportaal Zo doorlopen patiënten een hele keten van zorg die niet meer per se aan het ene gebouw van een enkele zorginstelling gekoppeld is. Dankzij netwerktechnologie begint het zorgtraject nu al meestal in hun eigen huis. Bijvoorbeeld met

het doorgeven van hun dagelijkse meetwaarden via telemonitoring, of met het maken van een afspraak bij een zorgverlener of zorginstelling via een patiëntenportaal. En we kijken er niet meer van op als ze van tevoren de beoordeling door medepatiënten of door de media van die zorgverlener of instelling hebben opgezocht op internet. Locatieonafhankelijk Ook is het niet moeilijk te zien dat de hele organisatiestructuur van zorginstellingen ontkoppeld is geraakt van gebouwen. Zorgverleners of delen van de organisatie hoeven niet langer in of bij het gebouw van de oorspronkelijke zorginstelling te werken, maar kunnen – dankzij netwerktechnologie – op afstand deel uitmaken van de organisatie. De verbindende factor is ook hier niet langer een gebouw, maar een netwerk. Specialisatie en fusies hebben daaraan ook hun bijgedrage geleverd. Zorginstellingen zijn zelf netwerken geworden, met kleinere locaties of verpleeginstellingen waarvoor zij bijvoorbeeld de medicatielogistiek afhandelen. En op hun beurt maken ze ook weer deel uit van netwerken, met zorgverleners uit de eerste lijn, met andere zorginstellingen in de regio, met topklinische ziekenhuizen.

De genetwerkte zorg, gebaseerd op samenwerking los van locatie, is een feit. Kiezer Dit alles heeft een belangrijke impact gehad op de rol van de zorginstelling, en op die van de zorgverlener en de patiënt. De muren van de zorginstelling zijn virtueel geworden, de zorgverlener heeft in veel gevallen een minder vaste relatie met de zorginstelling, en de patiënt is als het ware een “zwevende kiezer in de zorg” geworden – dankzij zijn eigen deelname aan netwerken mondiger, kritischer en beter geïnformeerd dan ooit. Met andere woorden: de klassieke 1:1:1-relatie tussen zorginstelling, zorgverlener en patiënt is losgelaten, ontkoppeld. De verbanden zijn losser geworden.

De genetwerkte zorg biedt nieuwe mogelijkheden en zorgt tegelijkertijd voor een veelvoud aan nieuwe uitdagingen. Is het allemaal nog wel bij te houden?

7


TITELARTIKEL

ICT voor de genetwerkte zorg Het ontstaan van de genetwerkte zorg betekent ook nogal wat voor de ICT van zorginstellingen. Op alle niveaus van de bedrijfsvoering. Dat biedt nieuwe mogelijkheden en zorgt tegelijkertijd voor een veelvoud aan nieuwe uitdagingen. Is het allemaal nog wel bij te houden? Bij veel zorginstellingen is het al een hele klus om de ICT draaiende te houden, met vaak relatief kleine teams. Die daarbij ook nog eens een hele reeks aan vaardigheden en expertisegebieden te bestrijken hebben. Hoe hou je in zo’n situatie het overzicht? Hoe blijf je up-todate, en hoe stippel je de juiste strategie voor de toekomst uit? Impact Wat is precies de impact van genetwerkte zorg? Om te beginnen houdt de ICT niet langer op bij de grenzen van het gebouw. Er hoeft niet langer sprake te zijn van bekabeling, PC’s en een eigen datacentrum. ICT kan over gebouwen heen gelegd worden. Voor veel organisaties in het bedrijfsleven en bij de overheid gebeurt dat al in de vorm van cloudtechnologie. Een technologie die voldoende schaalbaarheid en flexibiliteit biedt, en directe aanknopingspunten met netwerken van andere organisaties. Binnen cloudtechnologie zijn veel varianten mogelijk; zoals private cloudomgevingen die op de eigen locatie staan en geheel afgeschermd zijn van internet, of in de vorm van Infrastructure as a Service. Alle voordelen daarvan zijn duidelijk: de kostbare wedloop in hardware-investering wordt doorbroken en de infrastructuur is altijd beschikbaar zodra nodig. Bovendien worden continuïteit en kwaliteit belegd bij derden, wat de interne organisatie ontlast en wat tezamen met een adequate SLA de noodzakelijke garanties biedt. Bij de afweging welke oplossing het beste is in een gegeven situatie, en bij het beveiligen van de omgeving op topniveau, komt vervolgens wel veel technische kennis en ervaring kijken.

8

Legacy Een stap verder dan de infrastructuur betekent de overgang naar genetwerkte zorg dat bestaande oplossingen misschien niet langer toereikend zijn. Legacy-applicaties kunnen een belemmering vormen, omdat ze

niet flexibel genoeg zijn voor het netwerkparadigma of een oplossing bieden op een ander detailniveau dan nu vereist is. Vaak ook is het lastig om van de deeloplossingen die applicaties bieden te komen tot een totaaloplossing. Applicatierationalisatie of datavirtualisatie kunnen dan aan de orde zijn. Transformatie Of het kan nodig zijn om de ICT beter te laten aansluiten bij de bedrijfsprocessen, of om de infrastructuur helemaal opnieuw op te zetten. Want genetwerkte zorg stelt drastisch andere eisen. Denk alleen maar aan de enorme groei van netwerken. Die kan het nodig maken om het eigen datacentrum te outsourcen, of om zelfs over te gaan tot een benadering waarin internet centraal staat. Dat kan de kosten in de hand houden en de schaalbaarheid garanderen. Applicaties voor zorgverleners kunnen dan worden afgenomen as a service en het wordt mogelijk om de verbinding te leggen met collega-instellingen in de regio of elders in het land.

CSC geeft invulling aan de vragen die de interne organisatie op de ICT-afdeling afvuurt: want waar blijft die WiFi-toegang, en waarom doen we geen VoiPtelefonie? Herinrichting vergt vergaande expertise, al is het alleen maar om alle consequenties van keuzes volledig te overzien. Niet zelden ook vergt het een compleet andere benadering. CSC helpt hierbij. En CSC geeft tegelijk invulling aan alle vragen van het nu die de interne organisatie op de ICT-afdeling afvuurt: want waar blijft die WiFi-toegang voor patiënten, en waarom doen we geen VoiP-telefonie? Het is een aanpak die uiteindelijk tevreden interne klanten oplevert en kosten bespaart, maar die wel vertrouwdheid met de materie vraagt. CSC levert die expertise, naast de technische mogelijkheden, en helpt bij de hele transformatie.

de genetwerkte zorg Een ander gevolg van de genetwerkte zorg is dat er een veel grotere dynamiek is, dat er sneller geschakeld moet worden. De genetwerkte zorg vraagt immers een omslag in het denken. Van denken in organisaties en processen naar denken in virtuele netwerken en gegevens. Gegevens die over de organisatiegrenzen heen worden gedeeld. De applicaties die dit optimaal ondersteunen zijn open – gericht op samenwerking en gegevensuitwisseling – omdat niet langer voorspelbaar is met welke andere applicaties aangekoppeld gaat worden. En juist ook voor een ZIS/ EPD geldt in de genetwerkte zorg dat het accent verschuift van procesgericht naar casusgericht; de patiënt en zijn gegevens staan centraal. Het eerder dit jaar verschenen visiedocument “Registratie aan de bron” van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) sluit hierbij aan. Het signaleert de randvoorwaarden voor goede zorgdocumentatie en het gebruik van zorggegevens. Eenmalige registratie, probleemgeoriënteerde verslaglegging in een geïntegreerd patiëntdossier, zorgdocumentatie in het primaire zorgproces en het gebruik van internationale standaarden zijn de voorwaarden die tussen nu en het jaar 2020 gerealiseerd moeten worden. Het Lorenzo ZIS/EPD van CSC is zo’n open en gegevensgerichte oplossing, die zorgt voor betere gegevensuitwisseling en dus ook voor betere samenwerking tussen zorgverleners en zorginstellingen. De informatie vanuit de processen komt gestructureerd samen rond de patiënt, wordt gedeeld tussen zorgverleners en zorgorganisaties op basis van internationale standaarden – en het is de patiënt, de casus, die leidend is. Big bang En over netwerken gesproken: Lorenzo wordt in het nieuwste model uitgeleverd as a service, vanuit een gehoste omgeving. Daarbij maken we gebruik van de kennis en de implementatie-ervaring die is opgedaan in het Verenigd Koninkrijk. Uitlevering vanuit een gehoste omgeving heeft grote voordelen, zowel tijdens de uitrol als in de onderhoudsfase. Om te beginnen kan de uitrol big-bang plaatsvinden: organisatiebreed live met Lorenzo door uitlevering via een secure netwerk, in Engeland is dat dagelijks werk. Overigens blijft ook een gefaseerde overgang naar Lorenzo mogelijk. Technisch gezien zijn beide moge-

Organisatiebreed live met Lorenzo door uitlevering via een secure netwerk; in Engeland is dat dagelijks werk. lijkheden een optie voor de zorginstelling. De upgrades van de omgeving vinden in de onderhoudsfase vervolgens plaats met zero-downtime voor de eindgebruiker. Dat is een belangrijk gegeven als het gaat om SEH’s, waar de software 24 uur per dag beschikbaar moet zijn. Upgraden kan in een hostingcentrum bovendien voor de hele omgeving tegelijkertijd en zonder extra inspanning van de eigen ICT-afdeling van de zorginstelling. Beveiliging Dat laatste is een van de punten die uitlevering van Lorenzo vanuit een gehoste omgeving zo interessant maakt voor zorginstellingen: de beheerslast drukt niet op de eigen organisatie, wat de oplossing kostenefficiënt maakt. Daarnaast is een gehoste omgeving sterk schaalbaar. In het geval van uitbreiding van de zorginstelling is een extra locatie of zelfs een extra organisatie gemakkelijk bijgeschakeld, via de configuratie. In dit model zijn daar noch in tijd, noch in infrastructuur grote investeringen voor een zorginstelling mee gemoeid. Een extra locatie kan direct worden geconfigureerd, en voor een nieuwe organisatie kan de configuratie technisch binnen een paar dagen worden afgerond. Bovendien ondersteunt de genetwerkte omgeving van Lorenzo aparte entiteiten, dus de situatie waarin organisaties niet fuseren, maar een losser samenwerkingsverband aangaan. En ook zaken als back-ups en beveiliging zijn in een gehoste omgeving meteen goed geregeld. vernieuwing Maar los van de voordelen van uitlevering as a service is misschien nog wel het belangrijkste aspect voor ziekenhuizen dat CSC ook hier helpt met het transformatieproces. Voor zorginstellingen die van hun oude ZIS/EPD overgaan naar Lorenzo, maakt CSC het mogelijk om de inrichting uit de oude omgeving om te zetten naar een inrichting die beter aansluit bij de eigenlijke zorgprocessen. Met de invoering van Lorenzo hoeft dus niet vastgehouden te worden aan oude processen, maar kunnen nieuwere, doelmatiger processen worden gedefinieerd en gerealiseerd. Ook hier maakt CSC dus de transformatie mogelijk naar een nieuwe omgeving; een omgeving waarin directe gegevensuitwisseling vanzelfsprekend is, samenwerking volop wordt ondersteund en de patiënt topzorg krijgt.


Lorenzo voor

9

BETERE INFORMATIE VOOR BETERE BESLISSINGEN

10

Dr. Robert Wah is met zijn ervaring als eerste plaatsvervangend nationaal coördinator voor de invoering van een elektronisch patiëntendossier in de VS en als Elected Chair van de American Medical Association een autoriteit op het gebied van zorg-ICT. Bij CSC is hij als Chief Medical Officer verantwoordelijk voor strategie en voor de klinische toets op de ICToplossingen die CSC uitbrengt voor de gezondheidszorgmarkt. Opgeleid als endocrinoloog, is hij nog altijd werkzaam als chirurg en opleider aan de National Institutes of Health en het Walter Reed National Medical Center. Voor CSC Healthcare Magazine geeft hij zijn visie op informatietechnologie in de zorg en op de unieke positie die CSC inneemt.

VISIE

Dit concept noemen we gecoördineerde zorg. Het gaat erom alle relevante informatie over de patiënt bij elkaar te brengen op een manier die iedereen die bij de zorg betrokken is – patiënten zelf, artsen, onderzoekers, regeringen – om betere beslissingen te nemen.

We betreden een tijdperk waarin patiëntenzorg georganiseerd is in teams die verschillende locaties en zorgspecialismen overstijgen. De zorg concentreert zich in deze virtuele teams rond de individuele patiënt. Het vereist aanmerkelijk meer coördinatie dan voorheen om de teamleden gezamenlijk voor de patiënt te laten zorgen. En dat is waar technologie een belangrijke rol kan spelen.

Van papier naar digitaal Wat nodig is om op dat punt uit te komen, is een daadwerkelijk digitale omgeving. Overal ter wereld wordt momenteel vooruitgang geboekt met het omzetten van de zorg naar digitale werkomgevingen. In die ontwikkeling zijn drie stadia te onderscheiden.

Om een voorbeeld te geven: hoewel er een consolidatieslag is geweest van zorgfaciliteiten en zorgorganisaties, geloof ik erin dat technologie ook kleinere praktijken en groepen van artsen tezamen kan brengen met andere zorgverleners, zodat het niet langer nodig is om fysiek samen te komen. Zodoende kunnen we zorg blijven leveren met een heterogeen spectrum van grotere organisaties tot kleinere praktijken. Een andere belangrijke manier waarop technologie een rol kan spelen, is door krachtige tools te leveren voor klinische beslissingsondersteuning. Met andere woorden, technologie kan helpen om artsen en andere zorgverleners betere informatie te geven, zodat ze beter voor hun patiënten kunnen zorgen. Mijn kijk op ICT en zorg, en op de rol van CSC in de gezondheidszorg, is dat we werken aan het transformeren van de gezondheidszorg door betere informatie te leveren voor betere beslissingen: de juiste informatie voor de juiste persoon op de juiste plaats en tijd.

De eerste is de overgang van papier naar een digitaal platform. Dat is een proces dat in de meeste landen momenteel plaatsvindt. De volgende fase is dat we die digitale informatiebronnen met elkaar willen verbinden. Dit is ook iets wat we overal ter wereld zien gebeuren. In Nederland bijvoorbeeld heeft CSC het LSP gerealiseerd, dat de medische informatiestroom tussen zorgverleners regelt. En ten slotte is er als een logische consequentie van de eerste twee stadia de stap dat we de informatie die aanwezig is in dat digitale netwerk willen gaan analyseren. Dankzij de techniek kan dat op een krachtiger manier dan ooit tevoren. Visie In de toekomst voert deze hele ontwikkeling tot één groot platform voor de gezondheidszorg. We komen daarmee los van informatie in afzonderlijke databases of servers, en krijgen de beschikking over een groot, genetwerkt platform dat vanaf veel verschillende locaties toegankelijk is. Ik stel me dit platform graag voor als een virtuele informatiepool. Ik zie voor me hoe mensen zich om deze pool heen scharen: artsen, patiënten, farmaceuten, onderzoeksinstellingen, regeringen.

Iedereen in de zorg zal aan deze informatiepool willen bijdragen en er informatie aan willen onttrekken. Deze virtuele informatiepool zal zeer waarschijnlijk afhankelijk zijn van cloudtechnologie en absoluut de sterkst beschikbare internetbeveiliging nodig hebben. Ik zie zorg-ICT, internetbeveiliging en cloudtechnologie tezamen komen, met de patiënt in het middelpunt. Bij CSC zijn we uitzonderlijk goed gepositioneerd om deze informatiepool te helpen bouwen en in een netwerkstructuur onder te brengen, aangezien we de nodige delen van een dergelijk allesomvattend systeem nu al leveren. Internetbeveiliging Het gaat absoluut essentieel worden om de krachtigste internetbeveiligingsmethodes te gebruiken, zodat we de uiterst persoonlijke en vertrouwelijke informatie kunnen beschermen die patiënten ons toevertrouwen. Zonder die allerhoogste gradatie van beveiliging kunnen we niet over de informatiepool beschikken waar we allemaal gebruik van willen maken. Bij CSC leveren we internetbeveiliging aan veel andere sectoren naast de zorg, zoals aan de financiële sector, om te helpen hun vitale informatie te beschermen. We kunnen de expertise opgedaan in andere sectoren toepassen op de bescherming van informatie in de gezondheidszorg. Hetzelfde geldt voor onze cloudoplossingen, die door Gartner als de beste worden bestempeld. Betere beslissingen Al die ervaring in internetbeveiliging en cloudoplossingen brengen we mee naar de zorg-ICT. Daarmee maken we het zorgverleners straks mogelijk om deel te nemen aan het gezondheidszorgplatform van de toekomst – en om betere beslissingen te nemen voor hun patiënten.


A

ls we kijken naar de zorg van vandaag de dag, dan zien we dat de manier waarop we zorg aan patiënten leveren overal ter wereld aan het veranderen is. En die verandering vindt grotendeels plaats langs dezelfde lijnen.

11

REPORTAGE

Digitale netwerken in de ziekenhuisapotheek meer aandacht voor de patiënt

S

inds de introductie van ICT in ziekenhuisapotheken hebben digitale netwerken een hoge vlucht genomen. Er is elektronische gegevensuitwisseling mogelijk tussen locaties en met andere zorgverleners, zowel binnen als buiten de eigen instelling. Wat is er veranderd in de ziekenhuisapotheek, en wat zien ziekenhuisapothekers in hun werkveld als belangrijke ontwikkelingen in de komende jaren? CSC Healthcare Magazine sprak met Deline Hiel en Imke Vegter van Rijnland Ziekenhuis in Leiderdorp. Van administratie naar verificatie Een heel zichtbaar verschil in iedere ziekenhuisapotheek is dat de koppeling van systemen alleen al heeft gezorgd voor een sterke vermindering van administratief werk. Het handmatig uitschrijven van recepten en de hoeveelheid overschrijfwerk is sterk gereduceerd; artsen voeren nu medicatie rechtstreeks in systemen in.

12

“Voorheen schreven artsen strookjes uit, die handmatig werden ingevoerd door de apothekersassistenten,” vertelt Imke

Vegter, pharmacy practitioner bij Rijnland Ziekenhuis. “ICT speelt gewoon een veel grotere rol dan tien, vijftien jaar geleden. Alle logistieke processen, het bestellen, alles draait nu op ICT. Vroeger werkten we bijvoorbeeld nog met minikaartjes en moest je handmatig checken of de hoeveelheid onder de minimumvoorraad was. Dat gaat nu allemaal automatisch.” Het accent voor de ziekenhuisapotheek anno 2013 is dus verschoven van administratie naar verificatie, wat in de basis mogelijk is gemaakt door ICT. Ook het overheidsbeleid is hierbij van invloed geweest: de afgelopen vijf jaar is er vanuit de overheid veel aandacht geweest voor het verbeteren van de patiëntveiligheid. Denk aan de VMS (Veiligheidsmanagement)-thema’s voor de Nederlandse ziekenhuizen, die in 2008 door de minister werden opgesteld met als doelstelling om in vijf jaar tijd alle vermijdbare schade met 50% te reduceren. En aan de Richtlijn Medicatieoverdracht, die het verplicht heeft gesteld dat er bij ieder contact met een zorgverlener een actueel, geverifieerd medicatieoverzicht van de patiënt aanwezig moet zijn.

Patiëntveiligheid “De invoering van systemen, bijvoorbeeld voor medicatieoverdracht, heeft veel inspanning gevergd, maar heeft ook heel veel opgeleverd,” zegt Deline Hiel, ziekenhuisapotheker in Rijnland Ziekenhuis. “Nu is er veel meer inzicht. Dat is enorm belangrijk voor de patiëntveiligheid.” Om tot een oplossing te komen, zijn ook hier openheid van systemen en gegevensuitwisseling een noodzakelijke randvoorwaarde. CSC heeft voor zijn apotheekinformatiesysteem Centrasys een medicatieviewer ontwikkeld, waarmee de gegevens die beschikbaar zijn via het Landelijk Schakelpunt (LSP) bekeken kunnen worden. “Medicatieoverdracht blijft een heel complexe materie,” vult Deline aan. “Je hebt een huisarts die voorschrijft, en behalve bij de eigen apotheek haalt de patiënt ook wel eens iets bij een andere apotheek, of bij de drogist, of zelfs via internet. De enige die het totaaloverzicht heeft, is de patiënt, maar die weet dan vaak weer niet wat hij precies gebruikt. Vooral voor patiënten die op leeftijd zijn of meerdere middelen hebben, is dat vaak lastig.”

13


REPORTAGE

Genetwerkte omgeving De communicatie en samenwerking met andere zorgverleners, binnen en buiten de eigen muren, en met openbare apotheken is verbeterd door digitale netwerken, en de patiëntveiligheid hoger.

ontdubbelen, komt een nieuwe rol in zicht voor de ziekenhuisapotheek. Van een administratief en verifiërend takenpakket in de richting van een adviserende rol. Meer toegevoegde waarde dus voor de apotheker en de apothekersassistent.

“Door het integreren van systemen zie je een veel breder beeld van de patiënt ontstaan. Ook geven systemen relevantere signalen naar artsen en apothekers,” zegt Deline Hiel. “Het wordt gemakkelijker om samen te werken met andere zorgverleners binnen het ziekenhuis. En we worden ook steeds meer een genetwerkte omgeving met onze collega’s in de eerste lijn. Huisartsen kunnen nu digitaal patiënten insturen of bijvoorbeeld een röntgenfoto aanvragen in het ziekenhuis. Die communicatie gaat inmiddels helemaal digitaal. Ook door de Richtlijn Medicatieoverdracht hebben wij veel meer contact met onze eerstelijnscollega’s van de openbare apotheken, omdat we daar gegevens opvragen en ook weer aan versturen op het moment dat de patiënt met ontslag gaat.”

Deline Hiel: “Op dit moment hebben we de apothekersassistenten steeds meer beschikbaar doordat het vele werk aan medicatieverificatie en het afstemmen van medicatie in de complexe situatie met alle zorgverleners deels kan worden overgenomen door systemen en netwerken. Dat scheelt erg veel tijd. Als apotheek kun je daardoor veel dichter bij het zorgproces zelf gaan staan. Onze toegevoegde waarde wordt dan groter. We kunnen bijvoorbeeld voorlichting aan patiënten gaan geven. Ook kunnen we helpen om de medicatietoediening efficiënter te laten verlopen. Apothekersassistenten zouden bijvoorbeeld kunnen worden ingezet om de verpleging te helpen met het voorbereiden van intraveneuze medicatie.”

14

Dichterbij de patiënt “In Rijnland Ziekenhuis zijn we momenteel aan het uitrollen dat we alle patiënten ook zelf spreken. Zo spreekt de

© 2013 Vosmer Photography

Nieuwe rol Nu netwerken de communicatie vergemakkelijken en administratief werk

Foto: Rijnland apotheek

“Verder maken de verpleegkundigen nu veel medicatie die intraveneus gegeven moet worden op de afdeling klaar. Daarvan weten we dat je het efficiënter, en met meer gerichte kennis door apothekersassistenten zou kunnen laten doen. Apothekersassistenten hebben meer kennis van de medicatie en zijn gewend om uiterst hygiënisch te werken. Daar zitten dus heel veel voordelen aan.” “We zouden apothekersassistenten ook heel graag dichtbij de patiënt op de afdelingen willen hebben, om hen

“Samenwerken met andere zorgverleners binnen het ziekenhuis wordt gemakkelijker. En we worden ook steeds meer een genetwerkte omgeving met onze collega’s in de eerste lijn.” voorlichting te geven over medicatie. Als je het hebt over interactiebewaking, bijvoorbeeld, dan kun je een patiënt gewoon vertellen dat er een interactie kan optreden. De patiënt weet dan dat als hij onverklaarbare spierpijn krijgt, dit komt door de medicatie-interactie, en dat wij er wat aan kunnen doen als hij dat aangeeft. Je zou veel dichter bij de patiënt willen staan om hem daarbij te ondersteunen.”

Automatisering en netwerken zullen hoe dan ook in de toekomst gaan zorgen voor een gesloten circuit in de medicatieoverdracht en voor vermindering van routinematige werkzaamheden. En daarmee is tegelijkertijd meer dan één cirkel rond: er komt meer aandacht en zorg voor de patiënt.


apothekersassistente de patiënt nu bij opname, en ze spreekt de patiënt ook bij ontslag. Momenteel geldt dat bij de opname al voor geplande patiënten. Voor de patiënten die met spoed worden opgenomen, werken we ernaartoe dat we die ook veel meer zien.”

15

INNOVATIE

Slagvaardige

informatievoorziening

voor zorginstellingen

A

ls bestuurder zal je er maar op moeten sturen, een stroom aan gegevens waarin de relevante informatie kopje onder gaat. Of je zal er als CIO maar voor staan, een ICT-landschap dat alleen maar aangegroeid is en steeds lastiger te beheren valt. En intussen klinkt de roep om VoiP-telefonie, WiFi voor patiënten, mobiel werken voor medewerkers. Welke wegen staan er dan voor je open? Hoe pak je als CIO de regie terug over de ICT, of krijg je als bestuurder weer grip op de informatievoorziening?

16

Als de organisatie roept om technische vernieuwing of om betere informatievoorziening, dan kan de bestaande ICT een struikelblok lijken te zijn. Als daar veel legacy zit en er in de loop van de jaren veel “tijdelijke” oplossingen op elkaar gestapeld zijn, kan het erg lastig lijken om een beginpunt te

vinden en de zaak vlot te trekken. Hoe pak je zoiets aan? “Het geheim van de smid,” vertelt Bob Schat, Solution Architect bij CSC, “ligt erin om eerst naar de bedrijfsprocessen te kijken, en naar de informatie die voor die bedrijfsprocessen nodig is. En daarna pas naar de techniek. Wij kunnen zorginstellingen daarbij helpen, want we zijn als CSC juist ook goed in het organisatieaspect. Natuurlijk ook in de techniek, maar niet “alleen maar”. In die combinatie schuilt onze kracht: kennis van het analyseren van bedrijfsprocessen naast kennis van de mogelijke technische oplossingen.” Eenvoud “Bij veel vraagstukken ligt de kern van de oplossing in eenvoud. Minder zelf doen, en niet de meest ingewikkelde oplossing kiezen. Loslaten om meer grip te krijgen.

Er zijn bijvoorbeeld steeds meer goede oplossingen zo in de markt te krijgen. Als je patiënten WiFi wilt geven, zodat ze met hun eigen apparatuur het internet op kunnen, dan kan dat gewoon een kwestie zijn van een standaardoplossing inkopen en eenvoudigweg neerzetten, met niet al te veel beleid eromheen. Zo simpel kan het soms zijn.” Rationalisatie “Als het gaat om een ICT-landschap met heel veel legacy, dan gaan we alle niveaus bekijken,” zegt Bob Schat. “Een bestaand ICT-landschap in een zorginstelling telt niet zelden enkele duizenden applicaties. Applicatierationalisatie is dan aan de orde. Dan komen herontwerp en servicegeoriënteerde architectuur om de hoek kijken. Belangrijk hoe dan ook is om altijd te beginnen bij het bedrijfsproces, en niet direct de techniek aan te pakken, hoe voor de hand liggend dat ook is.

bestaande informatievoorziening meer te doen; kijken hoe het bestaande kan worden ingepast in het nieuwe – waarbij het nieuwe vanuit de bedrijfsprocessen en de organisatie wordt ontworpen. Door te denken vanuit de informatie die

zorgt voor migratie of rationalisatie, maar ook voor transformatie. Juist in de primaire processen, zoals het zorglogistieke proces of het planningsproces, valt er vaak op een eenvoudige manier winst te behalen door zaken net iets anders in te richten.”

“Door registraties en activiteiten te ontdubbelen, verhoog je als organisatie de kwaliteit, de efficiency en kun je sneller inspelen op veranderingen.”

Die ondersteuning voor de bedrijfsprocessen staat centraal in de aanpak voor een servicegeoriënteerde architectuur, die Bob Schat en zijn collega’s hanteren. Zij gaan uit van de bedrijfsprocessen en de organisatie; die vormen het “ordenend principe” voor het nieuwe informatielandschap en de ICTvoorzieningen. Servicegeoriënteerde architectuur is een middel om met de

de instelling nodig heeft, kunnen zij de architectuur en het applicatielandschap dus op een praktische manier opnieuw inrichten. Transformatie Bob Schat: “De toegevoegde waarde van deze aanpak is dat je niet alleen maar

“Dat gaat dus verder dan puur de ICT opnieuw inrichten. Het is een aanpak waarbij we juist ook naar de inrichting van bedrijfsprocessen kijken. De kern van servicegeoriënteerde architectuur is dat je als organisatie meer gebruik gaat maken van de informatie en de “informatiediensten” die al in je organisatie aanwezig zijn. Daardoor ontdubbel je dus registraties en activiteiten. Kwaliteitsverbetering en


Juist de processen van de organisatie en de informatiebehoefte moet voorop staan. De “I” in ICT is immers van informatie. Vooral in de zorg is dat van belang, waar informatiesystemen in toenemende mate zorgen voor een volledig patiëntbeeld, en dus in steeds meer primaire processen een plaats innemen.”

17

een grotere efficiency – denk aan minder fouten en herstelacties – en sneller kunnen inspelen op veranderingen zijn daarvan de resultaten.” “Ons grote voordeel is dat we de ervaring die we in andere sectoren en in zorginstellingen hebben opgedaan, kunnen meenemen. We zijn daarmee niet alleen een technische, maar vooral ook een inhoudelijke gesprekspartner. Op alle niveaus, van de bedrijfsprocessen tot aan de technische infrastructuur leveren we advies en voeren we projecten uit.” Leren “Belangrijk voor onze eigen expertise is ook dat we reviews en audits doen op projecten van derden in servicegeoriënteerde architectuur,” vertelt Bob Schat. “Door het werk van anderen te evalueren, zijn we juist ook bekend met de dingen die minder goed kunnen gaan. Twee van de valkuilen bij het opzetten van een servicegeoriënteerde architectuur, zijn te veel focus op de technologie en het verwarren van verschillende

architectuurconcepten. Het oog moet zijn gericht op het bedrijfsproces, en de verschillende lagen in de architectuur moeten helder van elkaar zijn onderscheiden.” Return on Investment Ook al zijn geen twee zorgorganisaties hetzelfde, en zijn ook de informatielandschappen van zorginstellingen niet met elkaar te vergelijken, door te starten vanuit de bedrijfsprocessen en de organisatieaspecten, valt er met de gehanteerde methodiek en met de aanwezige expertise altijd winst te behalen. “Vergeet de investeringskant niet,” concludeert Bob. “Er gaat al gauw veel geld in ICT zitten, maar wat levert dat op? Wat komt er aan informatie uit al die systemen die nuttig is voor het primaire proces? Wij helpen zorginstellingen om met minder investeringen in ICT een betere en meer gerichte informatievoorziening op te zetten.”

“Wij helpen zorginstellingen om met minder investeringen in ICT een betere en meer gerichte informatievoorziening op te zetten.”

18

INNOVATIE

integrale informatiebeveiliging

van bolt-on naar built-in security

Z

orginstellingen maken deel uit van steeds complexere informatienetwerken. Die regelen niet alleen de communicatie met medische apparatuur en andere technische systemen. Ze zijn ook noodzakelijk voor de samenwerking met andere instellingen en externe zorgverleners, en ze zorgen voor de communicatie met patiënten. Tegelijkertijd maken ze de zorginstelling kwetsbaar voor aanvallen of voor de gevolgen van slordigheden. Tijd om eens goed naar de informatiebeveiliging te kijken. En dat is niet alleen een technische zaak. Vraag het aan een zaal vol ICT-managers, en er gaat aarzelend een enkele hand omhoog. Niemand geeft graag toe ooit met een datalek te maken hebben gehad. Maar als de vervolgvraag wordt gesteld wie er iemand ként die ooit geconfronteerd is met een datalek, begint de hele zaal – ongemakkelijk – te lachen. Datalekken, inbraken en andere beveiligingsincidenten, niemand geeft graag toe dat ze de eigen organisatie overkomen. Maar iedereen kent de voorbeelden.

Noodzaak Beveiligingsissues zijn, met andere woorden, aan de orde van de dag. En de noodzaak om er structureel op voorbereid te zijn, wordt voor zorginstellingen steeds groter. Dat ligt aan twee belangrijke ontwikkelingen die niet te stuiten zijn: zorginstellingen genereren en verzamelen steeds meer patiëntgegevens én ze gaan die patiëntgegevens steeds vaker delen – met patiënten en mantelzorgers, met zorgverleners in de eerste lijn, met andere zorginstellingen. De beveiligingsrisico’s nemen dus alleen maar toe. En dat terwijl zorgprofessionals voor het uitvoeren van hun werk moeten kunnen vertrouwen op de continuïteit en de beschikbaarheid van alle aan het netwerk van hun zorginstelling gekoppelde systemen en medische apparatuur. Built-in Een van de aspecten die ervoor zorgt dat informatiebeveiliging in veel organisaties blijft steken op het niveau van incidentmanagement, is paradoxaal genoeg de beschikking van off-the-shelf beveiligingsproducten. Bij beveiliging

denken we daardoor al snel in termen van oplossingen die gericht zijn op het tegenhouden van een bepaald type bedreiging, zoals antivirussoftware, firewalls, en andere point solutions. Deze adresseren dan wel de beveiligingsissues op specifieke punten in de architectuur, maar laten de rest ervan wagenwijd open staan als jachtterrein voor hackers en andere kwaadwillenden. De zogenoemde bolt-on security die deze beveiligingsproducten leveren, is dus niet meer dan een allereerste stap in de richting van beveiliging die de hele architectuur afdekt. Organisaties zijn pas echt gebaat bij integrale informatiebeveiliging. Deze built-in security is niet beperkt tot de ICT, maar strekt zich uit over de hele organisatie, en omvat naast de technologie ook de medewerkers en de werkprocessen. Door juist naar de processen te kijken, dus hoe mensen werken, kan de informatiebeveiliging in brede zin worden ingericht.

n ocesse r p g r o te z ngrijks a l e b op focus ts exper C S C oor oerd d v act e g t i u n imp é e t r aa aar zw n d l e de beoor ’s o c i s i r age pport a r e l isue den ijke v l e ndaar t a h t c s i z e l in na rnatio e t n i e en tional a n n sis va op ba rd evoe g t i u en rkdag e w n 3-5 binne

19

Twee vliegen Aan welke concrete stappen moeten we denken als we verder willen komen met integrale informatiebeveiliging? Om te beginnen is het van belang de basisbeveiliging van de organisatie en van alle systemen en opgeslagen gegevens op orde te krijgen. Voor zorginstellingen draait het specifiek ook om essentiële vragen als veilig de samenwerking met andere zorgverleners en zorginstellingen aangaan, en op veilige manieren patiënten diensten aanbieden, zoals toegang tot het eigen patiëntendossier. Nu kan dat allemaal al snel klinken als vooral een mooie verlanglijst, maar het goede is dat de basisbeveiliging geen kostenpost hoeft te zijn die zwaar op het ICT-budget drukt. Integendeel: maatregelen die de beveiliging verbeteren, kunnen zelfs veel kosten besparen.

20

Het interessante is namelijk dat standaardisatie in veel gevallen het antwoord is bij het complexe vraagstuk van het inrichten van de basisinformatiebeveiliging van een complete organisatie. En standaardisatie, in de vorm van managed services of Infrastructure as a Service, is een kostenefficiënt antwoord. Eenvoud loont. Want ga maar na: een keuze voor managed services of voor Infrastructure as a Service verlaagt de beveiligingsrisico’s én verlaagt de totale kosten door te zorgen voor een omgeving die centraal beheerd wordt door experts. Twee vliegen in een klap, dus: door de infrastructuur te standaardiseren, zorgt u in een keer voor een goede beveiligingsfundering én zorgt u voor een verlaging van de totale kosten voor ICT.

Expertise Standaardisatie is dus een goede optie bij het regelen van de basisinformatiebeveiliging. Maar ook als standaardisatie voor uw organisatie nog een stap te ver is, kunnen de beveiligingsexperts van CSC u adviseren op tal van onderwerpen die te maken hebben met informatiebeveiliging. Zo kunt u op CSC vertrouwen als het erom gaat de gevolgen van een incident te beperken, of de beveiliging van uw systemen en uw netwerk te testen. En u kunt ervan op aan dat onze experts u van gedegen beveiligingsadvies kunnen voorzien dat uw hele omgeving in ogenschouw neemt. De beveiligingsexperts van CSC kijken namelijk naar alle verschillende aspecten van een organisatie: naar de technologie, de mensen, en de processen. Bovendien zijn zij door de samenwerking met collega’s over de hele wereld snel op de hoogte van de nieuwste internationale ontwikkelingen en inzichten. En doordat CSC in verschillende branches werkt, kunnen zij inzichten opgedaan in de ene sector direct toepassen in de andere. Dat is heel specifieke kennis waar de zwaarbelaste ICT-afdelingen van zorginstellingen in Nederland direct mee aan de slag kunnen, en waarmee het gemakkelijker wordt om aan de weten regelgeving te blijven voldoen. Advies bij het managen van incidenten, bij het invoeren van risicomanagement of bij het opzetten van integrale informatiebeveiliging bij zorginstellingen: CSC helpt genezen – en vooral ook voorkomen.

CSC Cyber Confidence Check Weten hoe veilig uw omgeving werkelijk is? Met de CSC Cyber Confidence Check hebt u binnen een paar dagen het antwoord. Goed om te weten nu de databeschermingsregelgeving het komende jaar wordt aangescherpt. • focus op de belangrijkste zorgprocessen • uitgevoerd door CSCexperts in cybersecurity en in healthcare • op basis van nationale en internationale standaarden: NEN 7510, NEN 7512, NEN 7513, NCSC, ISO 27001 • afgewogen beoordeling van de risico’s naar zwaarte en impact op het zorgproces • inzichtelijke rapportage met risicodiagrammen • binnen 3-5 werkdagen uitgevoerd

INTERVIEW

I

n het voormalige kerkdorp Wouw, tussen Roosendaal en Bergen op Zoom, is Pieter Vrijdag al 25 jaar huisarts. De weegschaal en het optometriebord van zijn voorganger doen nog altijd dienst; wat zijn nut bewezen heeft, blijft. Tegelijkertijd staat de deur wijd open voor vernieuwing. Onlangs opende er een hypermoderne praktijkuitbreiding in een naastgelegen pand en de plattelandspraktijk was ook de eerste in Nederland waar het MicroHIS X Patiëntenportaal in de praktijk getest werd. Pieter Vrijdag vertelt over de eerste ervaringen.

MicroHIS X Patiëntenportaal

bewijst zijn nut

Trots toont dokter Vrijdag de gloednieuwe praktijkruimte die in het huis pal naast zijn praktijk gevestigd is. “Het werkoverleg kunnen we bijna op straat doen,” grapt hij. De nieuwe ruimte, met vier spreek- en behandelkamers, wordt ook verhuurd aan andere zorgverleners, waaronder thuiszorg, de wijkzuster en de podotherapeut, en sinds kort is er een servicebalie van een apotheek uit de regio bijgekomen. Dezelfde no-nonsense aanpak en nuchtere kijk als op de samenwerking met andere zorgverleners, heeft Pieter Vrijdag ook op huisartsenzorg en op ICT.

“Het fijne van werken in een dorp is dat je iedereen kent en dichtbij de mensen staat, en snel kunt schakelen. De wijkzuster bijvoorbeeld, die woont hier in de straat en is ook een patiënt van mij. Heel veel mensen hier in het dorp hebben in de loop van de jaren mijn mobiele nummer gekregen, omdat ze familie waren van een patiënt in de terminale fase. Maar niemand heeft mij ooit daarbuiten op dat mobiele nummer gebeld. Dat vertrouwen is er, en dan kun je mensen ook die extra service geven, daar gaat het mij om.” “ICT helpt er ook bij om patiënten beter van dienst te zijn. Je moet gewoon gebruik maken van alle mogelijkheden die ICT te bieden heeft. Ik was in de gelegenheid, als lid van de pakketcommissie van MicroHIS X, om als eerste het MicroHIS X Patiëntenportaal te testen.”


Wat is het bijzondere aan het werken als huisarts in een dorp? En hoe kun je ICT hier inzetten?

21

“Vaak beginnen collega’s over de beveiliging van systemen. Maar externe partijen als CSC zorgen nou net heel goed voor die beveiliging: als er een Landelijk Schakelpunt wordt opgezet, dan wordt ervoor gezorgd dat niet iedereen zomaar in de dossiers kan kijken, dat alles wordt gelogd, en ook bij het MicroHIS X Patiëntenportaal is de beveiliging heel goed geregeld. Dat is nu precies waar externe partijen goed voor zorgen. Terwijl bijvoorbeeld patiënten zelf vaak niet eens stilstaan bij beveiliging en de meest vertrouwelijke vragen zomaar in een mail stellen.” In uw praktijk is het MicroHIS X Patiëntenportaal voor het eerst getest. Hoe liep dat? “Wat me altijd opvalt met het testen van software, is dat je nog zo goed kunt testen in het lab, maar dat je pas tegen zaken aanloopt, als je echt in de praktijk test. Bijvoorbeeld dat iets in de ene huisartsenpraktijk wel werkt, en in de andere niet. Of iets buiten de software om, waar je niet zo snel rekening mee houdt. In sommige gevallen bleek het bijvoorbeeld een moeilijkheid dat de gebruikersnaam alleen een mailadres kan zijn. Bij oudere echtparen is het vaak zo dat het echtpaar maar één mailadres heeft. En een extra mailadres aanvragen is dan kennelijk toch nog lastig.”

22


Wat houdt huisartsen tegen om ICT breder in te zetten?

“De reacties van patiënten zijn over het algemeen erg goed. Het spaart gewoon veel tijd voor patiënten, vergeleken met aanvragen per e-mail. Als het aanmaken van het account eenmaal gebeurd is, hoeven ze verder alleen met een sessiecode in te loggen en een vinkje te zetten in de lijst met hun medicijnen om een herhaalrecept aan te vragen. Als ze gewend zijn aan het werken met de sessiecode, hebben ze de medicijnen dus veel sneller besteld.” “Ook het maken van online afspraken, wat een nieuwe mogelijkheid is voor deze praktijk, loopt prima. De volgende stap is dat we nog meer verschillende agenda’s van verschillende zorgverleners aan het MicroHIS X Patiëntenportaal willen gaan koppelen.”

familie hier of in het buitenland, dus het aanvragen van medicijnen via een portaal kost geen enkele moeite. Alleen zoiets als een extra mailadres aanvragen, daarvoor zijn ze dan soms net niet handig genoeg. Daar moet iemand uit de omgeving dan even bij helpen. Maar het aanvragen op zich, dat is geen enkel probleem. Het zijn juist de jongeren die lakser zijn. Die zijn gehaast en denken “ik bel wel even”. “Is het internet kapot dan?”, vraag ik ze wel eens.” Zijn alle patiënten inmiddels over naar het aanvragen van herhaalrecepten via het MicroHIS X Patiëntenportaal? “Ik bood eerder al een herhaalreceptservice via de website van de praktijk, en de meeste patiënten die daarvan gebruik maakten, zijn inmiddels over naar het MicroHIS X Patiëntenportaal. Het gaat erom de laatste patiënten over te krijgen. We gaan het nu omdraaien en het MicroHIS X Patiëntenportaal verplicht stellen. Per 1 januari gaan we de knop helemaal omzetten. Dat vereist vooral discipline vanuit de praktijk, en we zullen het extra onder de aandacht moeten gaan brengen bij de patiënten. We gaan er reclame voor maken – uiteindelijk spaart het ook patiënten zelf tijd.” Wat vindt u zelf van het MicroHIS X Patiëntenportaal?

“Het MicroHIS X Patiëntenportaal is voor huisartsen echt “Ik heb aardig wat tachtigjarigen in een ondersteuning. “Het oppakken van Logistiek zijn er twee zaken die in de testfase de praktijk die nu via het microhis x grote voordelen aan: nog niet helemaal liepen, patiËntenportaal hun herhaalde assistentes zijn veel ging trouwens enorm minder tijd kwijt aan de vlot, en de communicatie recepten aanvragen. het zijn juist de herhaalrecepten en aan daaromheen was erg jongeren die lakser zijn. die denken de afspraken. De recepten goed. Het voordeel van komen automatisch in goed bekend zijn met “ik bel wel even”. “is het internet de autorisatiebuffer van de patiënten, is dat kapot dan?”, vraag ik ze wel eens.” de huisarts, waarbij de ik in de testfase ook assistente wel nog een gemakkelijk even bij de melding krijgt dat er een mensen thuis langs kon Hoe vinden ouderen het om via een recept is besteld. De webafspraken zie je als iets niet leek te werken. Meestal portaal op internet hun medicijnen aan direct in de agenda staan; de assistentes deden ze dan toch in de uitvoering te vragen? Willen ze niet liever toch checken alleen of de reden dat iemand iets niet goed, maar soms was er wel bellen? komt, klopt met de zorgverlener bij wie iets aan de hand. Sommige zaken zijn ze de afspraak hebben geboekt. Dat is ook aangepast of vereenvoudigd in “Die vinden dat geen enkel punt, hoor. meteen ook het tweede voordeel: dat je het MicroHIS X Patiëntenportaal naar Ik heb aardig wat tachtigjarigen die meerdere agenda’s kunt openzetten via aanleiding van zo’n melding.” via e-mail of nu via het MicroHIS X het Patiëntenportaal, bijvoorbeeld ook Patiëntenportaal aanvragen. Sowieso die van de praktijkondersteuner, of van Wat zijn de eerste ervaringen van werken ouderen meer met de computer het wrattenspreekuur.” patiënten met het MicroHIS X dan je denkt, vanwege het contact met Patiëntenportaal?

“Belangrijk bij de invoering is vooral om patiënten op de voordelen te attenderen: het is veel gemakkelijker aanvragen en het gaat ook veel sneller dan e-mailen. Daarnaast moet je er als huisarts wat energie instoppen om de praktijkorganisatie aan te passen aan de ICT-mogelijkheden. Dat vergt soms de nodige herhaling, maar dat betaalt zich terug in een afname van het aantal telefoontjes over herhaalrecepten en een afname van de werkzaamheden voor de assistentes en de huisarts.” Wat zou u in de volgende versie van het MicroHIS X Patiëntenportaal willen zien?


“Het mooie is dat we daar in de MicroHIS X pakketcommissie actief over

kunnen meepraten, dat is heel prettig aan CSC als leverancier. Wat voor een volgende versie van het Patiëntenportaal beoogd is om te realiseren, is een viertal functies. Om te beginnen het aanpassen door de patiënt van de eigen NAW-gegevens, zoals het mobiele nummer, dan de mogelijkheid voor beveiligd e-mailconsult, het doorgeven van uitslagen en dagcurves, en ten slotte enquêtelijsten of scorelijsten, bijvoorbeeld voor astma of COPD, die voorafgaand aan een consult door een patiënt kunnen worden ingevuld.” Hoe ziet de verdere toekomst van patiëntenportalen er naar uw idee uit? Gaan we daarmee in de richting van netwerken?

terecht kan bij het portaal van het HIS, en niet bijvoorbeeld ook bij een portaal van de KIS van een zorggroep. Ik zou zeggen, koppel die portalen.” “Zo’n portaal zou ook een soort regieportaal kunnen worden. Zodat een patiënt niet alleen een herhaalrecept bij de huisarts kan bestellen via een patiëntenportaal, maar bijvoorbeeld ook de glucosewaarde kan doorgeven aan de praktijkondersteuner, en correcte, geautoriseerde informatie kan opzoeken over het ziektebeeld. Veel informatie op internet kan foutieve of onveilige ideeën geven over aandoeningen. Ik denk dat daar een belangrijke taak ligt voor een centrale instantie of beroepsorganisatie om de goede informatie te selecteren voor patiënten en centraal aan te bieden.”

“De informatie uit het HIS en het HIS zelf moeten in ieder geval leidend zijn. Dus als een patiënt afspraken wil maken, dat hij


Welke tips kunt u andere huisartsen geven die het MicroHIS X Patiëntenportaal gaan invoeren?

23

breder in

zorg en ict

CSC’s Healthcare Group levert software-, hosting-, en cloudoplossingen, netwerkinfrastructuur, internetbeveiliging en een breed palet aan diensten aan de Nederlandse zorg. CSC is breder in zorg-ICT dan welke andere leverancier ook. Met als oogpunt betere samenwerking, bredere gegevensuitwisseling en optimale procesondersteuning voor de zorg. En met als uiteindelijke doel topzorg voor uw patiënten.

EPD voor de genetwerkte zorg. Van bolt-on naar built-in security

Recommend Documents