Energie-efficiëntie is grotere game changer dan schaliegas

1 verbi n de n d, i n spirere n d e n ver n ie u we n d

D E C E M B E R 2 0 1 3 | j a a r g a n g 1 7 7 | n u mmer 5

Sleutelwoord verbinding­

Inhoudsopgave

Verbinding is een van de drie pijlers waarop De Maatschap­ pij steunt. Verbinding tussen 47 partijen heeft een uniek Energieakkoord opgeleverd en krijgt zelfs al wereldwijd navolging. Het akkoord betekent een grote stap op weg naar leiderschap in energie-efficiëntie en dus de transitie naar hernieuwbare energie. “Schaliegas lijkt geen ‘game changer’ te zijn in Europa”, aldus Jan Mengelers (TNO) onlangs tijdens het succesvolle gezamenlijke seminar ‘Energie, schaliegas en de toekomst van de Nederlandse industrie’ van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen en de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel. “Maar als we onze andere

transities op tijd weten op te pakken geeft dat Nederland een hele grote kracht.” Een groeiend aantal departementen brengt het leggen van verbinding op allerlei manieren in de praktijk. Hoe ze dat doen leest u in deze editie van Maatschappij Belangen, waarin we verder onder andere stilstaan bij 100 jaar Departement Apeldoorn en Epe, perspectieven voor de Hoeksche Waard en het stimuleren van technisch vervolgonderwijs in Oost-Brabant. Wij wensen u een voorspoedig, verbindend, inspirerend, vernieuwend, ondernemend en vooral gezond 2014.

Seminar ‘Energie, schaliegas en de toekomst van de Nederlandse industrie’ pag. 1, 2, 3 Oost-Brabant, lezing Gerard Jacobs: ‘Jeugd stimuleren techniek te studeren’ pag. 3 Departement Apeldoorn en Ede 100 jaar pag. 4 Doekle Terpstra biedt Hoeksche Waard perspectief pag. 5 Eindejaarsbijeenkomsten in woord en beeld pag. 6, 7

Seminar Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen en De Maatschappij

Energie-efficiëntie is grotere ‘game changer’ dan schaliegas Het Energieakkoord is een verbond van 47 partijen die samen willen werken aan een duurzame energiehuishouding. In de transitie van fossiele brandstoffen naar duurzame energiebronnen, die daarvoor nodig is, speelt aardgas een grote rol. Tijdens het op 18 november in Haarlem gehouden seminar ‘Energie, schaliegas en de toekomst van de Nederlandse industrie’ is duidelijk geworden dat de omstreden winning van schaliegas, die het energiedebat dreigt te overschaduwen, in Nederland te beperkt zal zijn om onze energiemix te beïnvloeden. Wel dreigt de kostenreductie die schaliegas Amerikaanse bedrijven oplevert, onze concurrentiepositie flink te benadelen. Inzetten op wereldleider­ schap in energie-efficiëntie, waartoe het akkoord aanzetten geeft, kan dat nadeel omzetten in een groot voordeel. Proefboringen naar en winning van schaliegas in Nederland leiden al op voorhand tot maatschappelijke onrust, maar ook in Amerika – waar het gas op veel grotere schaal en bovendien gemakkelijker te winnen is – zijn er protesten. “Mijn broer woont letterlijk bovenop het gas in de staat New York”, vertelt Alexander Rinnooy Kan, hoogleraar Economie en Bedrijfskunde, voorzitter van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen (KHMW) en oud-voorzitter van onder meer de Sociaal-Economische Raad (SER), ter inleiding van het eerste gezamenlijke seminar van de KHMW en De (Nederlandsche) Maatschappij (voor Nijverheid en Handel). “Anders dan in Nederland, is alles dat onder jouw huis en tuin zit van jou en niet van de overheid. Oliemaatschappijen die proefboringen willen uit­

maar dat illustreert wel de enorme belangen die op het spel staan.

Beperkte schaal

Alexander Rinnooy Kan voeren bestoken de bewoners dan ook met verleidelijke voorstellen en zullen uiteindelijk wel winnen.” Tegenstanders kunnen hun hoop alleen vestigen op de stad New York die, net als Nederlandse gemeenten, bang is voor vervuiling van het drinkwater door bij het vrijmaken van schaliegas gebruikte chemicaliën. “De hardste advocaten zullen tegenover elkaar staan”, voorspelt hij. “Het is maar een stukje van het schaliegasverhaal,

“Deskundigen uit Nederland en Amerika, maar ook van het Internationale Energie Agentschap onder leiding van Maria van der Hoeven, zeggen dat de zeer beperkte schaal waarop schalie­ gas in ons land inzetbaar is, hier vooralsnog geen materiële invloed kan

Wiebe Draijer

hebben op de energiemix en de prijsvorming. In Amerika leidt groot­scha­ lige winning van schaliegas al tot ­goedkopere energiekosten voor de ­industrie. Dat betekent flink con­ currentienadeel voor Europese en ­Nederlandse bedrijven”, aldus SERvoorzitter Wiebe Draijer. Hij wijst erop dat de inzet van schaliegas in andere Europese landen rendabeler kan zijn dan in Nederland, maar nooit zo’n vlucht zal nemen als in Amerika. “Daarom zijn we in het kader van het Energieakkoord geen ingewikkelde discussie aangegaan over schaliegas, maar willen we juist de noodzaak voor Nederlandse bedrijven om in de wereld concurrerend te zijn op het ­gebied van energie-efficiëntie be­na­ drukken. Ze hebben zichzelf de ­ambitie gesteld hun energieverbruik substantieel zodanig te verbeteren >>>

maatschappij belangen digitaal 2

dat ze in die dimensie binnen tien jaar wereldleider zijn. Het bedrijfsleven is ervan overtuigd dat er voldoende ­prikkels in de markt aanwezig zijn om zelfs meer te bereiken dan de bureaus hebben berekend.” Het akkoord is er volgens Draijer ­ge­komen, omdat alle 47 partijen – waaronder overheid, bedrijfsleven, milieu-, natuur- en maatschappelijke organi­saties – inzien dat het cruciaal is voor stabiliteit, een goed inves­ terings­klimaat en het daadwerkelijk halen van afgesproken doelstellingen. “Het Energieakkoord en de wijze waarop wij veel verschillende partijen bij ­elkaar hebben gebracht, krijgt elders in de wereld zijn weerslag”, aldus ­Draijer. Dat is nodig, want onze export van schone technologie (‘clean tech’) is steeds verder gaan achterlopen. “Hopelijk is het akkoord het begin van een inhaalslag. Een van de doelstel­ lingen is te komen tot CO2-neutraliteit in 2050. De agenda van het akkoord is heel specifiek tot 2020 en geeft daarna de richting op hoofdlijnen aan.” Een van de ambities van de onder­tekenaars voor de komende zeven jaar is het opwekken van een hoeveelheid hernieuwbare windenergie, die net zo groot is als nu wereldwijd wordt geproduceerd. Hernieuwbare energie­opwekking zal dan goed zijn voor 40 à 50 procent van de elektri­ citeits­productie in Nederland.

Ambitieus “Het is ambitieus”, vindt Draijer. ­“ Velen vinden dat daarna nog veel moet gebeuren, maar voorlopig is er een onwaarschijnlijke agenda voor de periode tot 2020. Het Energieakkoord telt 65 bladzijden vol met concrete maatregelen die ruwweg in vier onderdelen uiteenvallen: versnelling van energie-efficiëntie en -besparing, uitbreiding van opwekking van hernieuwbare energie uit alle mogelijke bronnen met behulp van beschikbare technologieën, financiering en arbeidsmarktconsequenties.” Een Nationaal Investeringsinstituut moet de conversie van projectinvesteringen door banken naar langetermijn­inves­ teringen door institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen, mogelijk maken. Banken financieren bijvoorbeeld de bouw van een windmolen, beleggers de bedrijfsfase die na 15 tot 20 jaar pas rendement oplevert. “Netto levert de transitie naar duur-

Nico van Grieken, voorzitter van departement ’s-Gravenhage, mengt zich in het debat

zame energie, zowel het bouwen van opwekkingscentrales als het helpen creëren van meer energie-efficiëntie, werk op voor 15.000 mensen. Bruto voor 30.000. Met dit inhoudelijke, ­nationale programma kunnen we ook internationaal eenvoudig geld ver­ dienen met duurzaamheid. De grootste winst is echter nog te halen. De borgingscommissie onder leiding van Ed Nijpels gaat scherp toezien op het nakomen van alle afspraken en, indien nodig, aanvullende maat­ regelen voorstellen.”

nodig zijn. Mijn ervaring is dat we ­gemakkelijk kunnen omgaan met moeilijke keuzes, zolang ze onszelf niet raken. De discussie krijgt diepgang zodra we gevolgen vertalen naar de werkelijkheid.”

Stap terug

Maximaal haalbare Maatschappij-voorzitter Luuc Mannaerts denkt persoonlijk dat het Energieakkoord nu het maximaal haalbare is. “Met het IPCC-rapport als uitgangspunt is het voor 95 procent zeker dat menselijk gedrag de opwarming der aarde veroorzaakt. Ik constateer daarom dat het akkoord een tussenstop is. We staan aan het begin van een ­periode waarin het draait om het ­maken van belangrijke keuzes, die een grote impact krijgen op onze eco­ nomie. De overheid kan niet achter­ blijven. Haar opstelling is cruciaal voor de toekomstige organisatie van de energievoorziening en het indu­s­ triële landschap. De publieke opinie focust op eigen­belang voor de korte termijn, terwijl langetermijnperspectief en verantwoordelijkheidsgevoel

Luuc Mannaerts

energievoorziening. Tijdens het debat blijkt later uit de woorden van president Jan Bert Schutrops dat veel opdrachtgevers van Vopak Nederland om dezelfde reden overwegen niet meer in de grote chemische cluster Rotterdam, maar in de Verenigde ­Staten te investeren. “Gelukkig hebben wij ook daar vestigingen”, aldus Schutrops tegen moderator Pieter Jan Hagens. Hij is wel blij dat het Energieakkoord een einde maakt aan veel ­onzekerheid. Evenals Harry Webers, voormalig CEO van ingenieursbureau Witteveen+Bos, die het realiseren van het akkoord een ‘topprestatie’ noemt. “Mij spreekt vooral aan wat eronder ligt: als land het beste willen zijn op een bepaald gebied. Wanneer je dat, overigens met meer dan 15.000 banen die zijn voorzien, consequent doorvoert op het gebied van energie, onderwijs of innovatie, kun je wereldwijd het verschil maken.”

Tom van Aken

Naar Amerika Het biochemisch bedrijf Avantium staat voor zo’n moeilijke keuze. Sinds 2006 ontwikkelt de onderneming, tot 2000 onderdeel van Shell en sindsdien actief in de biogebaseerde economie, een methode om plastic, bijvoorbeeld verpakkingsmateriaal, te maken uit planten (FET) in plaats van aardolie (PET). “Tijdens dat proces zijn we ­geconfronteerd met de schaliegas­ revolutie, die ertoe heeft geleid dat de gasprijs in Amerika veel lager is”, zegt CEO Tom van Aken. “Doordat we in de opstartfase externe energie nodig hebben, kunnen we onze nieuwe fabriek eigenlijk alleen daar bouwen. Dat scheelt ons namelijk 20 miljoen euro per jaar, alleen al aan stroom­ kosten. Later willen we geheel zelfvoorzienend zijn.” Van Aken, die uiteindelijk van alle fossiele brandstoffen af wil en biomassa alleen in het uiterste geval een optie vindt, gelooft dat gas een onmisbaar onderdeel van de oplossing is in de transitie naar een volledig duurzame hernieuwbare

Gerard van Harten benadrukt dat de topsector chemie, waarvan hij boegbeeld is, de ambitie heeft groen en duurzaam te zijn. De concurrentiekracht staat echter door de hoge gasprijs en lage elektriciteitsprijs onder druk. De industrie kan installaties voor warmtekrachtkoppeling, waarmee zij elektriciteit opwekt en chemische processen aandrijft, niet meer laten draaien. “We wekken onze elektriciteit daardoor op met kolen, wat qua duurzaamheid een stap terug is. Dat vinden we ontzettend jammer.” Titia Siertsema, voorzitter UNETOVNI, denkt echter dat we het ons niet kunnen veroorloven niet duurzaam te zijn. “Dat gaat ons op de langere termijn opbreken. Het bedrijfsleven krijgt te maken met steeds meer ­maat­schappelijke druk om een bij­ drage te leveren aan het oplossen van het energie- en klimaatprobleem. Het ­akkoord is glashelder en technisch kunnen we alles.”

ICT-kansen Jan Mengelers, bestuursvoorzitter van TNO, concludeert, nog voor het afsluitende debat, dat Nederland qua economische groei van beste in slechtste jongetje van de klas is veranderd, mede doordat wij uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling (R&D) niet zien als investering voor de langere termijn, maar als kostenpost op de korte termijn. We moeten >>>

maatschappij belangen digitaal 3

geduld leren hebben. De grote mate waarin de Nederlanders sociale media en internet gebruiken levert ons straks echter nieuwe kansen op. “Dankzij de goede ICT-infrastructuur kunnen we dan vraag en aanbod op energiegebied zelfs per minuut op

e­ lkaar afstemmen.” Er zijn volgens Mengelers zeker vier aardbollen nodig om in de behoeften van de groeiende wereldbevolking te voorzien. “Daarom kunnen zeker economieën die nu in de startblokken staan om verder te groeien beter meteen de keuze maken

Het panel o.l.v. Pieter Jan Hagens, met v.l.n.r. Jan Bert Schutrops, Titia Siertsema, Gerard van Harten en Harry Webers

het energieverbruik per hoofd van de bevolking te beperken door slimme alternatieven neer te zetten.” De drijvende krachten achter energie­ transitie zijn klimaatverandering en het streven naar onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen. “De energiemix wordt breder: wereldwijd groeit de energieopwekking uit zon, wind, waterkracht en biomassa. ­Nederland importeert ongeveer net zoveel aan aardolie, aardgas en elektriciteit als het uitvoert. Dat betekent dat wij een enorm doorvoerland zijn op energieniveau. Wij gebruiken, ­verdeeld over onder andere industrie en huishoudens, net zoveel aardgas als we winnen. Onze voorraad gas, het voornaamste fossiele transitie­ medium voor de toekomst, is de ­komende 10, 15 jaar nog zeker vol-

Jan Mengelers doende om onszelf te kunnen be­ dienen. Schaliegas lijkt geen ‘game changer’ te zijn in Europa. Er zijn allerlei beperkende energieregelingen en succes is alleen mogelijk als om­ gevingsfactoren en economische ­condities ingevuld kunnen worden. Maar als we onze andere transities op tijd weten op te pakken geeft dat ­Nederland een hele grote kracht.”

Ir. Gerard Jacobs tijdens bijeenkomst Oost-Brabant:

‘Jeugd stimuleren techniek te studeren’ “Na Amsterdam en Rotterdam is ZuidoostBrabant, Brainport, de derde regio in ons land waar het geld wordt verdiend. Door de kenniseconomie de ruimte te geven kan Nederland tot de sterkste economieën ter wereld gaan behoren”. Ir. Gerard Jacobs, directeur van Osatis (interim management en advies), hield 4 december, tijdens een geanimeerde bijeenkomst van Departement Oost-Brabant van De Maatschappij, opnieuw een pleidooi voor het enthousiasmeren van de jeugd voor technisch onderwijs. “Zeker in Brainport, de toptechnologieregio van Nederland, zijn technisch geschoolde jongeren hard nodig. In 2016 komen we volgens Gerard ­Jacobs landelijk al 150.000 technici tekort”, zegt voor­ zitter Arend de Groot van ­Departement Oost-Brabant. Bovendien moeten de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling (R&D) omhoog om de ­wereldtop binnen bereik te krijgen. “Eigenlijk moet je de interesse voor ­techniek al op basisscholen wekken, maar daar zijn leerkrachten vaak erg alfa. Vroeger waren er veel

meer onder­wijzers met gevoel voor en ­verstand van techniek, veelal met een akte wiskunde op zak of studerend daarvoor. Enkele jaren geleden zijn ­pabostudenten weggestuurd wegens een gebrek aan reken­ vaardig­heden! Gerard heeft zich, ­onder andere als directeur van de organisatie Jet-Net, jarenlang beziggehouden met het enthousiast maken van havo- en vwo-leerlingen voor techniek op alle niveaus. Hij wil ­laten zien dat techniek niet saai en vies is, maar juist uit­dagend en interessant”, vertelt De Groot. Er zijn al

meetbare resultaten, onder Groot: “Gerard gaf het voormeer als gevolg van het in beeld van een ‘alfa’-­decaan, mei door zestig partijen vanuit die een twijfelend meisje met overheid, industrie, onderwijs en vak­ bonden gesloten TechniekPact 2020. Samen stimuleren ze de door­ stroming van deze scholieren naar het ­bèta-onderwijs. De instroom van studenten groeit inmiddels, maar op ­andere niveaus moet nog veel gebeuren. “In Zuid-­Nederland is geen enkele op­ leiding in­stal­la­tie­ Gerard Jacobs techniek meer, waar­ door een tekort aan bijvoorbeeld loodgieters ontstaat. Dat is hartstikke ­jammer, want met dat soort ambachten – ook technisch maar niet op het hoogste ­niveau – is ook een goede ­boterham te ver­ dienen.”

Levendig debat Over het TechniekPact en ­andere initiatieven, maar ook over nog te nemen hobbels, is tijdens de bijeenkomst een levendig debat ontstaan. De

een 6½ voor wiskunde adviseerde evenementenmanagement te gaan studeren. Er zijn veel te veel van die pretpakketten die opleiden voor beroepen waarin geen werk is, terwijl de techniek meer dan voldoende kansen biedt. Volgens Gerard dringt nu ook bij de overheid het ­besef door dat we als land ­achteruit hollen wanneer we jongeren niet de goede richting uitsturen.” Er zijn, zegt De Groot, slimme ingenieurs

die dingen bedenken die bijna niet maakbaar zijn. Dan moeten er mensen met verstand van maakbaarheid zijn die met hen in dis­cussie kunnen treden. ­Tijdens de bijeenkomst is ook gesproken over het in Duitsland gangbare ­duale systeem, waarbij bedrijven zelf opleiden. “Zo krijgen ze de vakmensen die ze zoeken, maar zorgen ze er tegelijk voor dat die ook interessant blijven voor de arbeidsmarkt. Als er iets met het bedrijf ­gebeurt, moeten ze elders aan de slag kunnen. Een ­goede aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt is een ­probleem waar wij – als ik op de reacties van de zaal afga – al 20, 30 jaar aandacht voor vragen. Tien jaar geleden meenden sommigen dat we gingen naar een diensten­economie. Er zou geen plaats meer zijn voor de maak­ industrie en de kenniseco­ nomie, maar dat zijn juist de motoren waarop wij drijven en waarmee we als land geld genereren.”

maatschappij belangen digitaal 4

Departement Apeldoorn en Epe 100 jaar

Eeuweling groeit weer De oprichtingsvergadering van Departement Apeldoorn en Epe van de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel had plaats op 27 oktober 1913. Tijdens een bijeenkomst met een gouden randje – op 25 november in het gebouw van de Fotovakschool Apeldoorn – vierden bestuur, leden, oud-leden en vertegenwoordigers van collegaverenigingen en -netwerkorganisaties het jubileum samen met sprekers Jan Terlouw, Luuc Mannaerts en burgemeester John Berends. De gemeente Apeldoorn, die druk bezig is met haar toekomstagenda, en De Maatschappij zijn immers al jaren verbonden.

“Niemand leert je formeel hoe je lid moet zijn van de maatschappij. Het is net zoiets als dat je wordt geacht de wet te kennen. Waar leer je dat?” Daarom moet een vereniging als De Maatschappij standpunten durven innemen, vindt Jan Terlouw (82). “Zodat mensen weten waarvoor je staat en waarbij ze willen horen.” Tijdens de viering van het 100-jarig bestaan van Departement Apeldoorn en Epe houdt hij de aanwezigen voor dat het goed is dat de waarden waar De Maatschappij voor staat zijn op­ geschreven en vraagt hij hen of ze zich dat werkelijk realiseren. Communicatie is ook voor De Maatschappij, die wil verbinden, inspireren en vernieuwen, van groot belang. ­Terlouw wijst op de vooruitgang en innovatie op dat gebied en de noodzaak de kwaliteit ervan te onder­ houden. “Als je ziet wat zo’n kleine smartphone allemaal kan, moet er veel meer mogelijk zijn. Soms is het slechts om politieke redenen dat we iets niet technisch verbeteren. Met simpele middelen kunnen we bij­ voorbeeld zoveel meer energie uit de zon halen dan we nu doen”, aldus ­Terlouw, die zich tegenwoordig inzet voor mensen- en dierenrechten en ­beter waterbeheer. De meeste Nederlanders kennen hem als minister van Economische Zaken namens D66 ­(tussen 1971 en 1982), Commissaris der Koningin in Gelderland (19911996), senator en kinderboeken­ schrijver. “Ik ben gaan schrijven als tegenwicht voor de politiek. Als ­wetenschapper zoek ik de waarheid. In de politiek is het nastreven van

Voorzitter Theo Cieremans (Foto: leerlingen Fotovakschool; alle aanwezigen hebben zo’n foto gekregen)

het haalbare het ultieme doel. In mijn boek ‘De Koning van Katoren’, beschrijf ik de zeven stappen om ­koning te worden. Eigenlijk gaat het over leiderschap. Kennis en moed zijn niet genoeg, je moet ook empathie hebben. Daar draait het ook om bij De Maatschappij.”

Groei Na afloop zegt voorzitter Theo Cieremans: “Het departement groeit weer, nadat we de afgelopen 15 à 20 jaar te maken hadden met ledenverlies en minder bezoekers. Ons bestuur is twee jaar geleden stevig verjongd. Dat heeft tot meer dynamiek geleid. We bereiken meer potentiële leden in de doelgroep die er nog wat van moet maken, de opkomst tijdens bijeenkomsten is groter en er is meer posi­ tiviteit. Elkaar ontmoeten is nu net zo belangrijk als luisteren naar een spreker. De instroom van jongere

l­ eden compenseert inmiddels de ­uitstroom van oudere.” Dat is niet het enige goede nieuws. Cieremans: “Samenwerking met de buurdepartementen is er al heel lang. Als stedendriehoek Deventer, Zutphen en Apeldoorn kwamen we jaarlijks bij ­elkaar. Op den duur had dat niet voldoende toegevoegde waarde meer. Tot de drie departementsvoorzitters twee jaar geleden besloten structureler en intensiever te overleggen. Nu ­nodigen we elkaars leden uit voor ­bijeenkomsten. Ook met verder ge­ legen departementen, zoals Arnhem en Twente, ambiëren we een goede vorm van regionale samenwerking, maar met altijd de lokale aanwezigheid van het eigen departement als basis. Door gezamenlijk bestuurlijk overleg kunnen we krachtiger programma’s ontwikkelen, betere sprekers aantrekken en de leden die ­daaraan behoefte hebben een nog breder netwerk ­bieden.”

Luuc Mannaerts “Luuc Mannaerts, de voorzitter van het hoofdbestuur, zei in zijn zeer

i­nspirerende inleiding al dat de ontwikkelingen in Apeldoorn en Epe ­vooruitlopen op wat in het westen ­gebeurt, bijvoorbeeld als het gaat om de sterk groeiende regionale samenwerking met omliggende departementen. Hij gaf ook aan dat het in het afgelopen jaar, op een bijeenkomst met zeer betrokken mensen, is gelukt de oude waarden waarvoor onze ­vereniging staat op een toe­ gankelijke manier te herformuleren”, aldus ­Cieremans. “Ik heb tijdens mijn ­praatje prof. Jan Rotmans geciteerd, die over onze manier van werken zei dat beweging van onderop ontstaat door creatieve en innovatieve burgers, die elkaar in wisselende, lokale netwerken weten te vinden. Van een globaliserende wereld komen ze volgens Rotmans in een glocaliserende wereld terecht. Die mensen wil De Maatschappij een platform bieden én stimuleren. Bijvoorbeeld door betrokken te zijn bij de organisatie van de Koning Willem I-(ondernemers) prijs en het uitreiken van de tweejaarlijkse Ondernemersprijs van ons eigen departement Apeldoorn en Epe.”

Luuc Mannaerts spreekt de zaal toe. Links op de eerste rij Jan Terlouw en naast hem burgemeester John Berends (Foto: EneHarry)

maatschappij belangen digitaal 5

Lezing Doekle Terpstra trekt veel leden

Perspectief voor de Hoeksche Waard Vestiging van mbo- en hbo-scholen in de Hoeksche Waard is volgens Doekle Terpstra, bestuursvoorzitter van Hogeschool Inholland, geen reële optie. “Hij heeft de regio, tijdens onze goed bezochte lunchbijeenkomst van 28 november, echter wel perspectief geboden door aan te geven dat het leggen van verbindingen met opleidingen buiten ons gebied kansen biedt. Bijvoorbeeld door ons te specialiseren in het aanbieden van excellente zorg”, zegt Corien Benschop, bestuurslid van Departement Hoeksche Waard van De Maatschappij. “Het is Doekle Terpstra, die zich ook vanuit zijn verleden als voorzitter van de HBORaad en vakbond CNV betrokken voelt bij veel maatschappelijke thema’s, goed gelukt in te zoomen op de Hoeksche Waard. Jongeren verlaten deze zogenoemde anticipeerregio om in Rotterdam, Dordrecht of daarbuiten onderwijs te volgen of te studeren. Jammer is dat slechts een klein gedeelte daarna terugkeert om hier te wonen en werken”, aldus Corien Benschop, in het dagelijks leven directeur Ruimte en Samen­ leving bij de gemeente OudBeijerland. “Het is voor sommigen, ook binnen het be­drijfsleven, een wens vervolgonderwijs te kunnen aanbieden in een echt gebouw op het eiland. Terpstra heeft tijdens zijn inleiding echter heel duidelijk uitgesproken dat we dat kunnen vergeten. Volgens hem is de schaal hier te klein, waardoor een mboof hbo-opleiding onmogelijk aan de kwaliteitseisen kan voldoen.”

niet opleiden. Terpstra daagde ons uit niet achter iets aan te blijven lopen dat waarschijnlijk onhaalbaar is, maar uit te gaan van een ­ander ­perspectief, de vleugels uit te slaan en verbin­dingen te leggen. Hij noemde het voorbeeld van de zorg. De Hoeksche Waard is een vergrijzend, maar mooi en rustig gebied, dat de potentie heeft ook kwetsbare in­woners van bijvoorbeeld ­Rotterdam excellente zorg te bieden. Door strategische verbintenissen aan te gaan met opleidingen buiten de ­regio kunnen we dit pers­pectief wellicht samen ontwikkelen en, volgens ­Terpstra, putten uit hun stu­denten­bestand voor het vervullen van stages. We ­zouden bovendien kunnen profiteren van de onderzoeks­ faciliteiten die deze scholen bieden. Het zou, zei hij, zomaar kunnen dat – wanneer wij erin slagen die ontwikkeling zo vorm te geven – jongelui zich zo aangesproken ­voelen door het ­visitekaartje van de excel­lente zorg dat ze hier ook ­willen wonen.”

Zorg De Hoeksche Waard kent nog veel bedrijvigheid en bedrijven zoeken jonge mensen met wie ze hun continuïteit kunnen handhaven. Net als elders is er een tekort aan ­geschoold technisch personeel. “Dat kunnen we hier

Volgens Corien Benschop is het als regio sowieso belangrijk een toekomstagenda te hebben die is gebaseerd op een goede relatie met scholen uit omringende gebieden. “Dan kun je bedrijven en instellingen ook positioneren

Onderneem ’t!

als aantrekkelijke werkgevers. Wanneer je het predicaat hebt van een interessante ­regio, waar wordt geïnnoveerd en samengewerkt met hoger onderwijs om dingen te ontwikkelen, kan dat ­mensen aantrekken.” Dat zou eigenlijk niet moeilijk moeten zijn, als mensen maar zouden weten dat de Hoeksche Waard vlakbij de grote stad ligt met alle voorzieningen van

Doekle Terpstra spreekt bij Departement Hoeksche Waard dien en tegelijk mensen een rustige en aantrekkelijke woonomgeving biedt. De Hoeksche Waard verenigt het beste van twee werelden, of, zoals een aantal Hoeksche Waarders zegt: ‘We hebben een eigen theater en ziekenhuis, ze staan alleen in Rotterdam’.

“Ons credo is dit jaar ‘Hoeksche Waard: Onderneem ’t!’. Als departement willen we echter niet alleen het be­ drijfsleven aanspreken, maar eigenlijk iedereen oproepen in actie te komen. Doekle Terpstra sloot daar wonderwel op aan. Belangrijk is ook dat we daartoe over de grenzen van het eiland heen gaan: ­samenwerking aangaan met andere partijen. Voorzitter Ben Pluimer en de overige ­bestuursleden zetten zich daarvoor in, onder andere door het intensiveren van de contacten met de buur­ departementen Rotterdam, Dordrecht en WaterwegNoord. Doordat onze leden elkaars bijeenkomsten kunnen bezoeken, vergroten ze ook hun persoonlijke net­ werken en liften ze mee op allerlei interessante onderwerpen. Zo mochten wij als de­partement Hoeksche Waard in november genieten van een bijeenkomst in ­Rotterdam waar professor Jan Rotmans sprak over ­transitie bij grote maat­ schappelijke veranderingen. In januari zijn de leden van de buurdepartementen van harte welkom bij een ook voor hen interessante lezing door ir. Hessel Visser, logistiek adviseur en docent aan de Nyenrode Business Uni­ versiteit.”

maatschappij belangen digitaal 6

Kerstborrelen tussen de tassen Met een sfeervolle, goed bezochte kerstborrel heeft Departement ­Amsterdam van De Maatschappij op 16 december wederom een ‘vernieuwend, inspirerend en verbindend jaar’ afgesloten. En dat op een bijzondere locatie: Tassenmuseum Hendrikje aan de Herengracht, dat de geschiedenis van de westerse tas vanaf de vijftiende eeuw ­vertelt aan de hand van ruim 4.000 tassen, buidels en ­beurzen. Er viel deze keer dus niet alleen heel veel te praten, maar ook te zien.

maatschappij belangen digitaal 7

Muziek, film en theater in Zutphen Talentvolle musicalleerlingen van het Isendoorn College hebben dinsdag 17 december voor een theaterverrassing gezorgd tijdens de kerst- en eindejaarsbijeenkomst van Departement Zutphen. Ze verzorgden, onder leiding van Willem van Dijk een Esther Cornelissen, de speciale voorstelling ‘Mighty Mathilda’ van Roald Dahl in de filmzaal van het door Joeri van Bonsel ­beschikbaar gestelde Luxor Theater. De leden en hun introducees waren daarvoor buiten al sfeervol ontvangen door het fluitduo Marjoleine Hoefsloot en Ines van Zuylen en binnen door Tijn Meijer en Arend Beelen, muzikale leerlingen van Mirjam Smitt. Erna werden de aan­wezigen getrakteerd op een film en in het theatercafé op live muziek door Marjoleine. De bijzondere culturele avond viel, ook letterlijk dankzij de vele lekkere hapjes, goed in de smaak! De bijeenkomst was een mooie afsluitende verbinding van 2013 tussen de drie O’s van De Maatschappij, vooral tussen de O van onderwijs/ontwikkeling en de O van ondernemen!

maatschappij Belangen is een uitgave van De Maatschappij. De Maatschappij stimuleert als ongebonden ‘platform’ sinds 1777 de Nederlandse economie in het algemeen belang. Het landelijk netwerk bestaat uit autonoom bestuurde departe­menten. Landelijk bureau Jan van Nassaustraat 75 2596 BP Den Haag t 070 - 314 19 40 f 070 - 324 75 15 [email protected] www.de-maatschappij.nl Adreswijzigingen van leden kunnen digitaal of schriftelijk worden doorgegeven aan het landelijk bureau, [email protected] eindredactie Jacques Geluk ontwerp en realisatie CieremansVanReijn, Den Haag www.cieremansvanreijn.nl