Energie-efficiencyplan Academisch Medisch Centrum Amsterdam

Energie-efficiencyplan Academisch Medisch Centrum Amsterdam

1


Amsterdam, 30 september 2012

Colofon Het Energie Efficiency Plan 2013 – 2016 van het AMC is tot stand gekomen in een samenwerking van de volgende personen binnen het AMC Donald Huigen (Manager Energiebedrijf AMC) Kees Jan Blaauboer (Hoofd Technisch Beheer) Arjen van der Zee (Adjunct-Directeur Huisvesting Mattijs Maris (Programmamanager Milieu)

2


Managementsamenvatting Gegevens bedrijfslocatie naam bezoekadres intern adres bezoekadres postcode bezoekadres plaats postadres postcode plaats gegevens opdrachtgever contactpersoon

telefoonnummer faxnummer

Academisch Medisch Centrum bij de Universiteit van Amsterdam (AMC) Meibergdreef 9 Arbodienst AMC, Kamer C0 – 329 1105 AZ Amsterdam Postbus 22660 1100 DD Amsterdam de heer A. van der Zee Adjunct-Directeur Huisvesting de heer M.J. Maris Programmamanager Milieu [email protected] +31 20 566 2207 +31 20 566 9024

Tabel 1 Contactgegevens AMC

Aard van het object Type instelling:

Academisch Ziekenhuis

Convenant:

MJA3, Universitaire Medische Centra (UMC), 2013 – 2016

Gegevens bevoegd gezag bevoegd gezag adres postadres postcode, Plaats

Provincie Noord-Holland Houtplein 33 (per 2013) Postbus 3007 2001 DA, Haarlem

vergunningverlener inspecteur handhaving

de heer G.J. Kruijs mevrouw I. Bierling/ de heer H. Winnubst

Tabel 2 Contactgegevens provincie Noord-Holland

3


Nr

Overzicht Maategelen

Cat.

Kwalificatie

1 2

Uitschakelen Verlichting Tussenvloeren Vervangen verlichting op de tussenvloeren Vervangen verlichting 01-vloeren Energiemonitoring verbeteren macro- en mesoniveau - Energiemanagement AMC Optimalisatie Energiebedrijf en Energieafgifte AMC LED-verlichting toepassen liftenpleinen Beleidsprincipe bij Nieuwbouw en verbouw Renovatie Poliklinieken (bouwdeel A) naar Energielabel B Energiebesparing op de werkvloer (i.c.m. maatregel 4) - micromonitoring Onderzoek verduurzaming energieproductie, resulterend in actieplan voor realisatie Samenwerking bedrijven en maatschappelijke organisaties in de omgeving Uitvoeren Vervoersbeleid AMC 20122015 Frequentieregeling Luchtbehandelingskasten en Regelstrategie aanpassen CV-installatie van 3- naar 2-weg en frequentiesturing op de pompen toepassen Pilot Collegezalen - Vraaggestuurd/ schakelbaar klimatiseren

Procesefficiency Procesefficiency

zeker zeker

0,33 4

4,869 10,395

363 775

0,467 0,996

2013 2015


zeker zeker

3,9 1

0,854 52,86

63,7 3.615

0,082 5,065

2014 2016

Procesefficiency

zeker

0

288,6

16.190

27,651

2014


zeker zeker

3,1 N.t.b.

0,315 N.t.b.

23,5 N.t.b.

0,03 N.t.b.

2014 2013

Procesefficiency

voorwaardelijk

8,7

20,596

1.472

1,973

2016

Procesefficiency

zeker

1

17,487

1.305

1,675

2016

Duurzame energie

onzeker

N.t.b.

N.t.b.

N.t.b.

N.t.b.

2013

Ketenefficiency

voorwaardelijk

N.t.b.

N.t.b.

N.t.b.

N.t.b.

2016

Ketenefficiency

zeker

0

17,6

1.267

1,686

2015

Procesefficiency

voorwaardelijk

7

5,567

312

0,533

2015

Procesefficiency

voorwaardelijk

7

21,675

1.227

2,077

2015

Procesefficiency

voorwaardelijk

10

8,27

464

0,792

2015

3 4 5 6 7 8 9 10

11

12 13

14

15

Terugverdientijd (jr)

Energiebesparing (TJ)

CO2-emissiereductie (ton)

Energie Efficiency verbetering (%)

De geplande inspanning levert een te verwachte jaarlijkse energie-efficiencyverbetering op die groter is dan gemiddeld 2% per jaar.

4

Jaar van uitvoering


Onderbouwing ambitieniveau Het ondertekende convenant Meerjarenafspraak energie-efficiency 3 (MJA3) heeft als doel per jaar een gemiddelde energiebesparing te realiseren van 2%. Daarnaast wordt één keer per vier jaar een Energie-efficiencyplan (EEP) opgesteld. Het onderliggende EEP bevat de te realiseren maatregelen in de planperiode 2013 – 2016.

5


Inhoudsopgave Managementsamenvatting ...................................................................................... 3 Inhoudsopgave ..................................................................................................... 6 1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 2. 2.1 2.2 3. 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 4. 4.1 4.2 5. 5.1 5.2 6. 6.1 6.2 6.3 7. 7.1 7.2 7.3 8. 8.1 8.2 8.3 8.4

Context Energie Efficiency Plan ..................................................................... 7 De bedrijfstak .......................................................................................... 7 Het AMC ................................................................................................. 7 Doelstelling AMC met betrekking tot energie................................................ 8 Het AMC en de keten ................................................................................ 9 De ontwikkeling van de UMC’s ..................................................................10 Ontwikkelingen AMC ................................................................................11 Wet- en regelgeving AMC .........................................................................13 Uitgevoerde maatregelen 2009 - 2012 .......................................................13 Overige Activiteiten AMC en Energie ..........................................................15 Energiezorg ...............................................................................................16 Inleiding ................................................................................................16 Energiezorg in het AMC ............................................................................16 Beschrijving en analyse productieproces........................................................17 Organigram ............................................................................................17 Energieverloop........................................................................................17 Activiteiten .............................................................................................19 Invloedsfactoren energieverbruik ..............................................................21 Verbruik van water..................................................................................22 Bemetering & Monitoring..........................................................................23 Beschrijving en analyse van de keten............................................................24 Productieproces en de keten .....................................................................24 Energieverbruik in de keten ......................................................................24 Visie op duurzame energie...........................................................................27 Overzicht van de inzet van duurzame energie .............................................27 Ambities om het aandeel duurzame energie te vergroten .............................27 Inbedding Routekaart 2030 .........................................................................29 Toekomstlijnen Routekaart en het AMC ......................................................29 Vertaling resultaten Routekaart naar AMC-toepassingen ..............................29 Beschrijving concrete projecten en maatregelen voor AMC ...........................30 Inventarisatie besparingsmogelijkheden ........................................................32 Afwegingskader ......................................................................................32 Inventarisatiewijze en onderzoeksmethode.................................................34 Rekenvariabelen .....................................................................................35 Geplande maatregelen 2013 – 2016 .............................................................37 Maatregelen ...........................................................................................37 Zekere Maatregelen.................................................................................37 Onzekere Maatregelen .............................................................................38 Voorwaardelijke Maatregelen ....................................................................38

Bijlagen...............................................................................................................39 BIJLAGE A: Lijst met afkortingen ............................................................................40 BIJLAGE B: Gebouwaanduiding ..............................................................................41 BIJLAGE C: Overzicht Energiebedrijf AMC ................................................................43 BIJLAGE D: Uitwerking maatregelen .......................................................................44

6


1.

Context Energie Efficiency Plan

Het Academisch Medisch Centrum van de Universiteit van Amsterdam (AMC) is op 1 juli 2008 toegetreden tot het convenant MJA Energie voor Universitaire Medische Centra. Aan het convenant nemen acht academische ziekenhuizen deel. Het onderliggende plan is het Energie-efficiencyplan (EEP) van het AMC voor de periode 2013 - 2016.

1.1

De bedrijfstak

Nederland heeft in totaal acht academische ziekenhuizen. Het aantal werknemers van deze ziekenhuizen bedraagt circa 60.000 personen, het aantal volledige banen is circa 44.000. De totale omzet van de academische ziekenhuizen ligt in de orde van grootte van 5 miljard euro per jaar. Per jaar worden in deze ziekenhuizen circa 1.800.0001 verpleegdagen gerealiseerd. Het totaal energieverbruik van de academische ziekenhuizen bedraagt in 20112 bijna 5,5 PJprim3 per jaar. De komende jaren zal de zorg een grote besparingsprestatie geleverd moeten leveren. Gegevens Academische Ziekenhuizen Deelnemende inrichtingen Werkgelegenheid Aantal bedden Aantal verpleegdagen Totaal gebruik in PJ

8 60.000 7.750 1.800.000 5,04

Tabel 3 Bedrijfstakgegevens Universitaire Medische Centra

1.2

Het AMC

Het AMC, gevestigd te Amsterdam, stadsdeel Zuidoost, heeft circa 7.100 medewerkers (6.100 FTE) en 2.500 studenten. De Faculteit Geneeskunde van de Universiteit van Amsterdam (UvA) is geïntegreerd in de organisatie van het AMC. De drie kernactiviteiten van het AMC zijn het verlenen van medische zorg, het verzorgen van onderwijs en het doen van wetenschappelijk onderzoek. Jaarlijks bezoeken bijna 400.000 patiënten de poliklinieken en vinden er ruim 30.000 dagbehandelingen plaats. Het aantal klinische opnamen bedraagt eveneens 30.000. De trend is dat er steeds meer poliklinische en dagbehandelingen plaatsvinden en steeds minder en kortere opnames. Het ziekenhuis beslaat ruim 520.000 m2 vloeroppervlakte en heeft een eigen terrein van bijna 64 ha. Op de bijgevoegde overzichtstekening zijn de verschillende gebouwen en bouwdelen aangegeven. De legenda is opgenomen in bijlage B. 1

Bron: http://statline.cbs.nl

2

Bron: Sectorrapportage MJA-3 2011, juni 2012, AgentschapNL

3

Afkorting PJprim: Petajoule primaire energie = 1 PJ = 1.000 TJ = 1.106 GJ

7


Figuur 1 Terrein en hoofdgebouw AMC

De infrastructuur, het gebouwenbeheer en energie- en milieubeheer vallen geheel onder de verantwoordelijkheid van het AMC. Uitgezonderd is de locatie van de Hogeschool van Amsterdam, waarin het AMC overigens (gedeeltelijk) huurder is.

1.3

Doelstelling AMC met betrekking tot energie

Het AMC heeft in juli 2011 de strategische doelstellingen Milieu – een vierjarenvisiedocument

op

de

milieuprestatie

van

het

AMC

–

vastgesteld.

Alle

milieucompartimenten van het AMC komen hierin aan bod, waaronder Energie. Ten aanzien van Energie is vastgelegd dat het AMC de Meerjarenafspraken als uitgangspunt neemt voor de doelstellingen op het gebied van energiereductie en energieverduurzaming. Het convenant Meerjarenafspraak energie-efficiency 3 (MJA3) heeft als doel per jaar een gemiddelde energiebesparing te realiseren van 2%. Daarbij zijn

voor

de

uitgangspunten

periode van

de

2011 MJA3

–

2015 lineair

in

de

strategische

teruggerekend;

milieudoelstellingen

komende

tot

de

doelstellingen in 2015: 1. 20% energiereductie, conform doelstellingen MJA3, referentiejaar 2005 2. 9% duurzame energieproductie/-aandeel

8

de

volgende


De aandacht ligt tevens op het zichtbaar maken van potentiële besparingen en de geboekte resultaten. Een belangrijke focus met betrekking tot energie is het verbeteren van de monitoring van energiestromen in het ziekenhuis. De renovatie van de energiecentrale maakt een groter niveau van detail op het niveau van de opwekking van energie mogelijk. De installatie van vele tussenmeters moet ook het inzicht in het verbruik van gebouwdelen, verdiepingsvloeren en afdelingen verbeteren. Hierdoor verbeteren

de

mogelijkheden

voor

het

informeren,

bijsturen

en

evalueren

van

organisatieonderdelen, gebouw(delen) en verdiepingen.

1.4

Het AMC en de keten

Het AMC is een kleine stad op zich in Amsterdam. Een kleine stad die veel interactie heeft met zijn omgeving. Enerzijds met betrekking tot de voorziening die lokaal wordt geboden, als eerstelijns ziekenhuis (basiszorg), anderzijds door de topklinische en topreferentie zorg die een landelijk aantrekkende werking hebben. De andere pijlers van de dienstverlening: onderwijs en onderzoek, zorgen eveneens voor landelijk tot mondiale aantrekkingskracht en uitstraling. De keten waarin een academisch ziekenhuis als het AMC zich bevindt, is echter méér dan alleen de aanknopingspunten van de primaire processen met de omgeving. Het effect van een kleine stad in Amsterdam is óók, dat het AMC: 3. één van de grootste werkgevers is in Amsterdam (maatschappelijke keten); 4. gevestigd is naast een groot, gemengd bedrijventerrein (Amstel III), waar diverse ontwikkelingen plaatshebben die tot gezamenlijke versterking en efficiencyvoordeel zouden kunnen leiden en waar iconische bedrijven en organisaties gevestigd zijn (lokale keten); 5. enorme hoeveelheden cq. aantallen materialen, hulpstoffen, voeding, energie, diensten etc. inkoopt (facilitaire keten), verbruikt en zich van ontdoet; 6. veel vervoersbewegingen veroorzaakt, in de eerste plaats als gevolg van de grote aantallen patiënten, bezoekers en studenten, in de tweede plaats in de vorm van werknemers, leveranciers en dienstverleners om aan primaire en ondersteunende processen invulling te geven (vervoersketen). Al deze ketens hebben effect op de energievraag van het ziekenhuis of op de door het ziekenhuis opgewekte processen en behoeften die energie verlangen. Met de MJA-3 is de aandacht uitgebreid van het energieverbruik binnen de grenzen van het ziekenhuis naar de mogelijkheden die UMC’s hebben om met de juiste keuzes op het juiste moment en/of het

leggen

van

samenwerkingsverbanden

ook

de

energie-intensiteit

van

de

productieketen te verminderen. In UMC-verband is hiertoe de Voorstudie, Routekaart 2030 en CO2-footprint opgesteld. Het AMC heeft de inzichten uit deze studies gebruikt voor dit Energie Efficiency Plan.

9


1.5

De ontwikkeling van de UMC’s

Als opmaat voor de Routekaart 2030 is een Voorstudie uitgevoerd naar de kenmerken en ontwikkelingen in de UMC’s. Het resultaat is onderstaand samengevat. Aspect Zorgvraag

Huidige situatie Gericht op het behandelen van een specifieke aandoening

Transparantie en verantwoording; De zorgketen Samenwerking binnen de sector en tussen sectoren

"trust me” en “proof me”

Personeel Organisatie van de zorg

Voor specifieke functies lastig om aan Tekort aan en competitie om personeel en competent personeel te komen schaars talent Rond specialismen Rond ziektebeelden

Zorgaanbod

Uitgebreide basiszorg

Versobering van de (basis)zorg

Kennis

Regionale en mondiale kennisuitwisseling op gebied van onderzoek en opleiding

Internationalisering van medisch onderzoek en opleiding, internationale netwerken met intensieve datauitwisseling, versterkte samenwerking met technische universiteiten

Focus

Curatieve zorg, primair gericht op genezing

Naast curatieve zorg ook preventieve zorg met als doel om de zorg betaalbaar te houden

Automatisering

ICT ter ondersteuning met tussenkomst van menselijk handelen

Technocratisering, voortschrijdende inzet van ICT (zelfdiagnostiek, digitale opleiding en training), nieuwe medische technologie en nieuwe onderzoekstechnieken

Instituten (Internationale) samenwerking met andere organisaties binnen de sector vindt vooral plaats op gebied van onderzoek. Van intensieve samenwerking met andere sectoren is slechts in beperkte mate sprake

Toekomstige situatie (2030) De complexiteit van de zorgvraag neemt toe net als het aantal chronisch zieken. Toenemende aandacht voor het voorspellen en voorkomen van ziektes “engage me” Netwerken Vergaande samenwerking op uiteenlopende werkgebieden binnen organisaties uit de sector (vertikaal in de keten) en tussen verschillende sectoren (horizontaal tussen verschillende ketens)

In de strategische doelstellingen van het AMC komt een aantal van deze aspecten en toekomstperspectieven terug, zoals te zien is in onderstaand figuur (bron: AMC strategie

10


AMC 2011 – 2015).

1.6

Ontwikkelingen AMC

1.6.1

Vernieuwbouw AMC

Het hoofdgebouw van het AMC (de monoliet) is dertig jaar in gebruik en wordt sinds een jaar of tien grondig gerenoveerd. Dit renovatieproject, bestaande uit meerdere grote deelprojecten, duurt in ieder geval nog tot 2014/15 en is in feite de vernieuwbouw van het AMC binnen de bestaande constructie. In alle projecten worden functionele, zorg gerelateerde, modernisering

verbeteringen van

de

gerealiseerd installaties

evenals en

technisch

bouwkundige

verbeteringen voorzieningen.

en Dit

investeringsprogramma heeft een omvang bereikt (tot en met 2011) van ruim € 500 miljoen en zal in de komende jaren nog met circa € 200 miljoen toenemen. Belangrijkste projecten in deze grote bouwstroom zijn de al genoemde nieuwbouw van de energiecentrale, de vernieuwbouw van het Emma KinderZiekenhuis, de vernieuwbouw van het operatiecentrum, de nieuwbouw van het psychiatrisch centrum bij het AMC, renovatie

en

vernieuwing

van

laboratoriumfaciliteiten,

voorzieningen

voor

radiodiagnostiek en andere diagnostische afdelingen, renovatie van onderwijsfaciliteiten en research afdelingen en nog vele andere projecten.

11


Na afronding van deze omvangrijke bouwstroom is het AMC technisch en functioneel op hoofdlijnen geschikt voor gezondheidszorg, onderwijs en onderzoek in de komende 10-15 jaar. Dit betekent overigens niet dat het vernieuwbouwprogramma volledig stil zal vallen. Vooral de voortdurende verbetering van de technische infrastructuur zal ook na 2014/15 door blijven gaan naast diverse kleinere aanpassingen, renovaties en verbeteringen. 1.6.2

Nieuwbouw en ontwikkeling na 2015

Belangrijkste plannen voor nieuwbouw op het AMC terrein betreffen de ontwikkeling van het Medical Business Park in samenwerking met de gemeente Amsterdam op het zuidelijk deel van het AMC terrein. Hier is ruimte voor circa 100.000 m² medische bedrijvigheid. Op kleinere schaal heeft het AMC, in samenwerking met de KNAW, plannen voor de vestiging van het Spinozacentrum voor neuro-imaging op het AMC terrein in de directe nabijheid van de monoliet. Het AMC werkt momenteel aan een visie op de huisvesting voor de jaren ná 2015. Om functioneel en technisch up to date te blijven in en ziekenhuis dat gebouwd is eind jaren zeventig, zal een omvangrijk investeringsprogramma noodzakelijk blijven. Als alternatief wordt de mogelijkheid voor volledige nieuwbouw onderzocht, hetgeen voor ziekenhuizen die 40-50 jaar oud zijn geen ongebruikelijke optie is. De toenemende samenwerking met het VUmc is in beide varianten een belangrijke factor. Het blijven gebruiken van de huidige monoliet en aanverwante gebouwen is in veel opzichten een zeer duurzame oplossing, maar kan niet zonder grote investeringen. Zorg, onderwijs en onderzoek blijven zich vernieuwen en ontwikkelen waardoor het gebouw en de technische installaties voortdurend moeten worden aangepast. Dit geldt ook voor aanpassingen als gevolg van veranderingen in weten regelgeving. In een bestaand, oud, gebouw zijn deze aanpassingen minder makkelijk te realiseren dan in een nieuw gebouw. Deze afweging zal de komende jaren in het AMC worden gemaakt, waarbij vanzelfsprekend ook rekening moet worden gehouden met de beschikbare financiële middelen. 1.6.3

Renovatie Energiecentrale

Het AMC wekt een groot deel van de elektriciteit en warmte zelf op in de energiecentrale AMC. De centrale is een “permanent draaiend noodstroomvermogen”, dat de vitale onderdelen van het AMC bij stroomuitval van elektriciteit kan blijven voorzien. Een

belangrijke

verandering

voor

het

AMC

is

de

oplevering

van

de

nieuwe

energiecentrale. De oude, gasoliegestookte motoren zijn eind 2010 stilgezet. Twee van de drie nieuwe WKK-generatoren komen in de tweede helft van 2012 in bedrijf. Deze motoren zijn zgn. dual-fuel motoren: voor 98% aardgasgestookt en 2% gasolie. Als gevolg van deze brandstofmix kan direct, in geval van het wegvallen van de gasdruk, worden omgeschakeld naar 100% gasoliebedrijf, zodat de bedrijfsvoering van de WKK’s is verzekerd.

12


1.7

Wet- en regelgeving AMC

1.7.1

Vergunning Wet milieubeheer;

Sinds het van kracht worden van het Omgevingsrecht (oktober 2010) valt het AMC onder het bevoegd gezag van de provincie Noord-Holland. Het AMC heeft een vergunning in het kader van de Wet milieubeheer voor het gehele complex. Diverse andere bedrijven, die zich hebben gevestigd op het AMC-terrein, vallen onder deze complexvergunning en behoren tot de inrichting van het AMC. De vergunning is op hoofdlijnen en gebaseerd op het milieumanagementsysteem van het AMC. De vergunning op hoofdlijnen geeft het AMC een grote mate van eigen verantwoordelijkheid op het systematisch borgen van de verplichtingen die voortvloeien uit de Wet milieubeheer en geeft het AMC de vrijheid om zelf de aanpak en prioriteiten vast te stellen. 1.7.2

CO2-emissiehandel: 3e allocatieperiode

Als gevolg van de omvang van de installaties in de energiecentrale neemt het AMC deel aan CO2-emissiehandel. De 3e allocatieperiode ETS start in 2013. Een groot deel van de rechten zal het AMC vanaf dat moment niet meer gratis toegewezen krijgen. Het gratis aantal rechten bedraagt nog ongeveer 35% in 2013 en daalt naar 12% in 2020. Dit is een groot verschil met het jaarlijkse overschot aan rechten in de 2e allocatieperiode. Het overschot van de afgelopen jaren heeft het AMC opgespaard. Dit overschot kan worden ingezet in de 3e allocatieperiode. Met de opgespaarde hoeveelheid rechten kan het AMC nog tot 2015 de jaarlijkse CO2-emissies afdekken. Pas daarna ontstaat een aankoopnoodzaak. De kosten van CO2-emissies zullen vanaf de start van de 3e allocatieperiode meegewogen moeten worden in de bepaling van de energiekostprijs en in relatie tot beoogde investeringen. 1.7.3

NOx-emissiehandel

NOx-emissiehandel wordt afgeschaft. De vergunning die het AMC hiervoor bezit vervalt. Het laatste rapportagejaar voor NOx is 2013.

1.8

Uitgevoerde maatregelen 2009 - 2012

Het AMC heeft in de afgelopen jaren diverse energiebesparende maatregelen uitgevoerd binnen en buiten de scope van de Meerjarenafspraken Energie. De onderstaande opsomming geeft een indruk van de gerealiseerde maatregelen in de periode 2009-2012. Wanneer maatregelen in de vorige EEP zijn opgevoerd, staat dit tussen haakjes achter de betreffende maatregelen. De maatregelen zijn ingedeeld in de categorieën: 1. Proces en installatie;

13


2. Ketenmaatregelen; 3. Energiezorg; 4. Duurzame energie. Ad 1. Proces en installatie •

Daglichtregeling Parkeergarage P2 (MJA)

•

Inductie-units beddentorens - alleen gerenoveerde delen van de H-toren (MJA)

•

Koeltemperatuur verhogen (MJA)

•

Nieuwe regelstrategie klimaatbehandeling (MJA)

•

Renovatie energiecentrale, nieuwe WKK-motoren (MJA)

•

Herstel klokprogramma luchtbehandelingskasten

•

Drukafhankelijk inregelen van circulatiepompen

Ad 2. Ketenmaatregelen •

Laadpunten elektrische auto’s

•

Vervoersbeleid AMC vastgelegd, met aandacht voor vergroening mobiliteitsvraag

•

Eerste stappen lokale samenwerking milieuthema’s als vervoer, energie en afval in

(voor dit EEP als uitvoeringsmaatregel opgenomen) Amsterdam Zuidoost (voor dit EEP als uitvoeringsmaatregel opgenomen, het initiatief is namelijk in de tweede helft van 2012 van de grond gekomen) Ad 3. Energiezorg •

Vaststellen Algemene Technische Bepalingen (UTB) – die de minimale standaard van technische en duurzame keuzes en toepassingen borgt in nieuwbouw en renovaties van het AMC

Ad 4. Duurzame energie •

Aansluiting duurzame koude uit Ouderkerkerplas

De besparing die over de afgelopen 4 jaar is bereikt, wordt geschat op 90 TJ per jaar. De totale verwachte besparing over deze periode was berekend op 234 TJ per jaar. Een kleine 40% van de beoogde energiebesparing is daadwerkelijk gerealiseerd. De redenen voor het achterblijven bij de doelstellingen zijn divers en opgenomen in de jaarlijkse monitoringsrapportages. De resultaten stimuleren voor de komende 4 jaar tot een wat gewijzigde aanpak, die dan ook in dit EEP verder wordt uitgewerkt. Deze wijzigingen hebben betrekking op: a. scope van de maatregelen; bij voorkeur gekoppeld aan concrete renovatieprojecten, in plaats van gedefinieerd als energieproject op zich; b. techniek vs gedrag; nadrukkelijker focus op de effecten die gedragsmaatregelen hebben met betrekking tot het verminderen van het energieverbruik; c. meten = weten; verdere verbetering van het inzicht in het werkelijk verbruik op gebouwen verdiepingniveau en het ontwikkelen van dashboards om hierover met verbruikers te kunnen communiceren; d. bredere aandacht voor de mogelijkheden van energiebesparing in de keten.

14


1.9

Overige Activiteiten AMC en Energie

Binnen en buiten de activiteiten in het kader van de uitvoering van de MJA3 onderhoudt het AMC contacten met andere partijen met betrekking tot energiemanagement en – besparing. Voorbeelden hiervan zijn: -

Het AMC heeft actief deelgenomen bij de totstandkoming van de Routekaart voor de UMC’s

-

Samenwerking in het kader van ‘Energiek Zuidoost’: de gemeente Amsterdam en in Zuidoost gevestigde bedrijven denken na over samenwerkingsmogelijkheden op het gebied van energie. De ideeën die nu worden uitgewerkt hebben betrekking op de uitwisseling van reststromen, het gemeenschappelijk realiseren van duurzame energie, het opzetten van een energiecoöperatie, etc.

-

Samen met de gemeente Amsterdam onderzoekt het AMC de mogelijkheden voor de realisatie van een groot zonnestroomsysteem op het dak van het AMC. Het onderzoek bevindt zich nog in de beginfase en hangt sterk aan de mogelijkheden voor gezamenlijke financiering en opbrengstsubsidie. In 2013 zal over de haalbaarheid een besluit genomen worden. Dit onderzoek vormt overigens een onderdeel van de maatregel 10 ‘onderzoek naar mogelijkheden voor duurzame energie’.

15


2.

Energiezorg

2.1

Inleiding

Het AMC heeft de afgelopen jaren geïnvesteerd in het opzetten van energiezorg, met als resultaat dat energiezorg op een hoogwaardig niveau is gebracht. De onderwerpen genoemd in de checklist Energiezorg zijn ingevoerd in de organisatie. De monitoring is op orde en een koppeling met het milieumanagementsysteem is tot stand gebracht. Het energiezorgsysteem van het AMC is in 2008 door AgentschapNL als volwaardig gekwalificeerd. In 2010 heeft een externe audit (Lloyd’s) plaatsgevonden, op aanwijzing van AgentschapNL. Ook hier werd geconcludeerd dat het AMC in voldoende mate beantwoordt aan de criteria voor een energiezorgsysteem.

2.2

Energiezorg in het AMC

In de loop van 2012 wordt het energiezorgsysteem anders georganiseerd. Nauwere betrokkenheid van de staande organisatie van directoraat Huisvesting en meer empowerment van de werkvloer bij het terugdringen van het energieverbruik worden verlangd. Een nieuw impuls aan de verschillende niveaus van energiemonitoring (zie paragraaf 3.6) hoort daarbij. Deze ontwikkeling sluit nauw aan bij de oplevering van de nieuwe energiecentrale, die betere monitoring van productiecijfers mogelijk maakt en het initiatief om de reeds aanwezige tussenmeters in de vele gebouwdelen in het AMC te integreren in een geautomatiseerd energiemanagementsysteem. In rapportagecycli als het (elektronisch) milieujaarverslag, de milieuplannen per divisie en directoraat en de specifieke energieprojecten wordt een adequaat niveau van energiezorg zichtbaar.

16


3.

Beschrijving en analyse productieproces

3.1

Organigram

De organisatie van het AMC kent een structuur met klinische divisies, niet-klinische divisies en facilitaire organisatieonderdelen (directoraten).

3.2

Energieverloop

Het energieverbruik van het AMC is in de periode tussen 1989 en 2007 niet noemenswaardig gewijzigd. Het AMC maakte gebruik van de energiedragers gas, elektriciteit, gasolie en zware olie. In 2007 is de energiecentrale omgebouwd naar gasolie, waardoor de energiedrager zware olie is komen te vervallen. In die periode was reeds gestart met de voorbereiding van de renovatie van de centrale, die al sinds 1981 in bedrijf was. De gasoliegestookte energiecentrale is in november 2010 buiten bedrijf gesteld. Tot en met het 3e kwartaal van 2012 levert de nieuwe energiecentrale nog geen (of incidenteel) elektriciteit en warmte aan het ziekenhuis. Daarna zullen 2 van de 3 gasgestookte WKKmotoren in bedrijf gesteld zijn. De transitie van oude naar nieuwe centrale heeft grote consequenties voor de brandstofmix, de hoogte en het rendement van de energieopwekking van het AMC. Dit is onderstaand opgenomen voor het referentiejaar 2005, de periode 2009 tot 2011 en het geprognosticeerde verbruik voor 2013, wanneer de nieuwe centrale volledig in bedrijf is.

17


Okt. 2007 Omgebouwd naar gasolie

1981 - 2007 Oude centrale, zware olie

Energiesoort

2005 3

Okt. 2012 Nieuwe WKK (aardgas)

2010

2011

2013

9.139.550 10.936.000

10.607.896

18.568.000

Aardgas

Nm

Elektriciteit

MWh

20.857

43.765

15.000

Ton

398

6.895

52.551 5.821

78.289

Gasolie

79

100

Zware olie

Ton

11.186

0

0

0

0

GJpri

925.515

977.573

1.067.640

1.043.714

823.000

Primaire energie totaal

8.283.760

2009

Nov. 2010 Uit bedrijf Geen WKK

Tabel: Ontwikkeling energieverbruik in de jaren 2005, 2009-2011 en 2013 (prognose)

De stijging in de inkoop van elektriciteit en het wegvallen van het WKK-voordeel in de periode 2010 – 2012 heeft tot gevolg, dat het effect van de gerealiseerde maatregelen in de vorige verslagperiode niet uit de EEI is af te leiden. Het verbruik voor 2013 is ingeschat en gaat uit van volledig operationeel geoptimaliseerd bedrijf. Er wordt een grote daling in de benodigde hoeveelheid totale primaire energie verwacht vanaf de start van de nieuwe energiecentrale. De verklaring daarvoor is de volgende. Wanneer de nieuwe energiecentrale volledig operationeel is, verwacht het AMC een zeer sterke toename van de energie-efficiency. Uit de afgelopen jaren, waarin de oude WKKmotoren zijn stilgezet, is naar voren gekomen dat de benuttingsgraad van de warmte die door de oude WKK’s werd geproduceerd, beperkt was. De nieuwe WKK’s zullen niet alleen efficiënter zijn in de productie van elektriciteit, tevens zal de vrijkomende warmte veel efficiënter worden benut (de warmtewisselaars zijn eveneens vernieuwd). Hierdoor zal veel minder aardgas nodig zijn om in de aanvullende warmtevraag te voorzien. Toelichting op het warmte-rendement oude en nieuwe WKK’s Na de brand in de brandstofvoorziening in 2007 zijn de oude WKK’s in capaciteit teruggebracht naar 62%, waardoor al meer warmtevraag via de stoom- en heetwaterketels met aardgas als brandstof moest worden geproduceerd. Eind 2010 zijn de WKK-motoren van Het AMC stilgezet. De warmtevraag (warmte, heetwater en stoom) moest vanaf dat moment in zijn geheel worden ingevuld met de stoom- en heetwaterketels (10.600.000 m3). Het gasverbruik in 2011 is daarmee in GJ’s gelijk aan de warmtevraag in het AMC. Ook werd in deze periode het werkelijke elektriciteitsverbruik duidelijk, aangezien ook dit geheel moest worden ingekocht (78.000 MWh). In de nieuwe energiecentrale gaat het AMC uit van een verdeling van een verdeling van de benutting van de energieinhoud van de brandstof van 40% Elektriciteit 40% Warmte en 20% warmteverlies in de vorm van schoorsteenverliezen en transportverliezen. Aan de hand van de warmtevraag in 2011 is daarmee de calculatie voor de verwachte hoeveelheid aardgas dat warmte uit de WKK’s oplevert en de hoeveelheid aardgas die nodig is om in de aanvullende warmtevraag, middels de ketels, te voorzien.

In het EEP 2009 – 2012 is slechts het rendementsverschil (2,5%) van de nieuwe centrale opgenomen als mogelijke besparing. Het ziet er nu naar uit dat wanneer de

18


energiecentrale volledig operationeel is, sprake is van een efficiencywinst ten opzichte van het referentiejaar in de ordegrootte van 10-15%. Deze maatregel is als zekere maatregel opgenomen in dit EEP.

3.3

Activiteiten

Een ziekenhuis kenmerkt zich door een veelheid aan processen. Alles verbruikt energie. De hoeveelheid technische toepassingen neemt toe, waardoor de energie-intensiteit van de

zorg

toeneemt.

De

verbruiksbalans

van

het

ziekenhuis

is

weergegeven

in

onderstaande figuur. Het is ondoenlijk om alle processen en bewerkingen in relatie tot het energieverbruik in beeld te brengen. In onderstaand figuur is de energiebalans dan ook beperkt tot de hoofdgroepen:

De ingekochte hoeveelheid aardgas, gasolie en elektriciteit wordt geregistreerd. De geproduceerde elektriciteit en warmte zal in de nieuwe energiecentrale van het AMC eveneens worden gemeten en gemonitord. De bovenstaande analyse van energiestromen gaat uit van ‘normaal bedrijf’ van de energiecentrale van het AMC. Een schematisch overzicht met de verschillende ketels en wkk’s van het Energiebedrijf in de eindsituatie van de renovatie is opgenomen in Bijlage C. Dit overzicht is ontleend aan de emissievergunning voor CO2 van het AMC. Ten behoeve van dit EEP heeft de verdere beschrijving betrekking op de gerenoveerde energiecentrale die in het 4e kwartaal van 2012 grotendeels in bedrijf genomen wordt. 3.3.1

WKK-motoren

In het Energiebedrijf AMC staat een tweetal (per 2013 drietal) WKK-motoren opgesteld. Deze motoren worden (in normaal bedrijf) gestookt met een brandstofmix van 98% aardgas en 2% dieselolie. De WKK-motoren hebben een vermogen van 4,05 MWe, dat

19


wil zeggen 9,46 MWth. De output van de WKK-motoren is elektriciteit en warmte met een totaal omzettingsrendement van 80%. 20% van de energie-inhoud van de ingaande brandstoffen verlaat de energiecentrale als warmteverlies via de schoorsteen. 3.3.2

Stoomketels en Heetwaterketels

Het AMC beschikt over zes aardgasgestookte ketels. Twee daarvan produceren warm water, vier produceren stoom. Alle ketels hebben een vermogen van 7 MWth. Het rendement van de ketels bedraagt 92%. 3.3.3

Koelmachines, vrije koeling en duurzame koeling

Het AMC is in 2012 aangesloten op het duurzame koudenet van NUON. In de basislast voor de koudevraag kan daarmee (grotendeels) worden voorzien in de vorm van duurzame energie (koude). Het aansluitvermogen is 5 MW. In geval van een grotere koudevraag springen compressorkoelmachines, die staan opgesteld in de energiecentrale van het AMC bij. Het concept behoeft nog optimalisatie, de afgifte van koude in het ziekenhuis is nu nog niet optimaal. Tot slot beschikt het AMC over een aantal koeltorens dat – bij een buitentemperatuur lager dan 18°C – vrije koeling waarborgt. Het gebruik van vrije koeling zal met de afronding van de renovatie van de energiecentrale verder worden geoptimaliseerd. 3.3.4

Overige producten Energiebedrijf

In het energiebedrijf worden, naast bovengenoemde warmte (warm water, stoom) en elektriciteit, vervolgens (met elektriciteit) de volgende “producten” voor het ziekenhuis gemaakt: 1. gedecarboneerd water

5. demi-water

2. onthard water

6. perslucht

3. koud & warm tapwater

7. ademlucht.

4. gekoeld water 3.3.5

Energieverbruik

per verbruiksgroep In het nevenstaande overzicht wordt, voor wat betreft warmte en elektriciteit, een indicatie gegeven

waar

deze

energie

wordt verbruikt. Uit dit overzicht volgt dat de meeste energie verbruikt wordt ten

behoeve

klimaatbehandeling beheersing,

zowel

verwarming

zelf

van en

-

voor

de

(vanuit

warmteproductie WKK’s en/of

20


stoomketels) als voor transport, ventilatie en koeling (elektriciteit). Verlichting is een goede tweede; waarbij zij aangetekend dat verlichting tevens een belangrijk aandeel in de koelvraag heeft. Vanwege de veelheid en diversiteit van apparatuur is in bovenstaand overzicht een vrij grote post ‘restant’ verbruikers opgenomen. De basislast en pieklast voor warmte en elektriciteit zijn weergegeven (meetgegevens dateren van 2009) in onderstaande tabel: Energievraag

Pieklast

Basislast

Warmte

> 20 MWth

6 MWth

Elektriciteit

> 10 MWe

6,5 MWe

Op brancheniveau is het energieverbruik per functie van het primair proces bepaald (bron: Voorstudie 2009, Ecofys). Dit geeft een goed beeld van de verhouding in energieintensiteit van de drie pijlers van academische zorg: patiëntenzorg, onderwijs en onderzoek. De figuur is onderstaand weergegeven, de getallen hebben betrekking op een ‘gemiddeld’ academisch ziekenhuis. De verhouding van de brandstofmix (inputgegevens voor elektriciteit, warmte, aardgas) is bij het AMC anders na oplevering van de gerenoveerde energiecentrale. Dan zal de inkoop van aardgas de overhand hebben, waarbij het AMC met behulp van de WKK’s hieruit zelf warmte en elektriciteit produceert.

3.4

Invloedsfactoren energieverbruik

De energie-efficiency van het AMC wordt in belangrijke mate beïnvloed door de volgende factoren: A. Het gebruik van het gebouw en de bedrijfstijden;

21


B. Het buitenklimaat (graaddagen) en bedrijfsuren WKK; C. Het beheer en onderhoud van de gebouwen en diverse technische installaties. Ad A. Het gebruik van het gebouw en de bedrijfstijden Het is het AMC in de afgelopen convenantsperiode niet gelukt om het absolute energieverbruik te verminderen. De belangrijkste oorzaken zijn de volgende: -

Steeds bredere toepassing van technologie in het proces, zoals een toename van medische apparatuur met onder andere MRI- en PET-CT-scanners;

-

Toename van het aantal vierkante meters: uitbreiding en nieuwbouw;

-

Intensivering van ruimtegebruik levert naast meer ICT- apparatuur ook een intensiever gebruik op van de bestaande ICT-apparatuur;

-

Toename van het aantal patiënten.

Ad. B Buitenklimaat en bedrijfsuren WKK Het buitenklimaat heeft een aanzienlijke invloed op het energieverbruik. ‘s Zomers is de koudevraag groter dan in de winter. De vraag voor het verwarmen en bevochtigen is ’s winters groter. Klimaatinvloeden zijn groot, onder andere een strenge winter, gezien het grote aandeel van de warmtevraag in de totale energievraag van het AMC. Zolang de nieuwe WKK’s niet in bedrijf zijn, profiteert het AMC niet van de ‘gratis’ warmte die wordt geleverd bij de productie van elektriciteit. Ad. C Beheer en onderhoud van gebouw en technische installaties Het goed onderhouden van de verschillende gebouwdelen en bijbehorende installaties hebben een gunstige invloed op het energieverbruik. Met de omschakeling naar de nieuwe energiecentrale en van gasoliegestookte WKK’s naar aardgasgestookte wordt een rendementsslag gemaakt in de energieopwekking. De komende jaren zullen de WKK’s verder worden geoptimaliseerd (warmte-elektriciteit). De nieuwe installaties bieden meer sturings- en registratiemogelijkheden en meer flexibiliteit in het beantwoorden aan de interne energievraag in relatie tot een buy-ormake-afweging. Dit zal de bedrijfsvoering en daarmee de brandstofmix kunnen beïnvloeden.

3.5

Verbruik van water

Een groot deel van het water dat verbruikt wordt door het AMC is consumptief, circa 250.000 m3 per jaar. Een deel van het leidingwater wordt verbruikt in de natte koeltorens, waar het verdampt, circa 50.000 m3. Het waterverbruik neemt al lange tijd jaarlijks met circa 1% af. Het AMC zet niet aanvullend in op het reduceren van het waterverbruik, wel wordt de leveringszekerheid komende jaren onder de loep genomen.

22


3.6

Bemetering & Monitoring

Het AMC beschikt op diverse niveaus over meters waarmee het energieverbruik en de energieproductie gemonitord wordt. Onderstaande tabel geeft hiervan een overzicht: Meterniveau

Globale beschrijving van type en toepassing

Macro

Hoofdmeters voor elektriciteit en aardgaslevering Factuurgegevens voor levering van gasolie

Meso

Tussenmeters voor: 1. Aardgasverbruik en Gasolieverbruik van WKK’s en Ketels 2. Warmteproductie WKK’s 3. Warmteproductie Ketels 4. Elektriciteitsproductie WKK’s 5. Levering van energie aan het AMC-gebouw en andere gebouwen

Micro

Tussenmeters op het niveau van onderstations bouwdelen voor elektriciteit, warmte, koude, etc.

Komende jaren zullen de meters op ‘microniveau’ in gebruik genomen worden en onderdeel uit gaan maken van een energiemanagementsysteem. Op die manier kan in beter detail in het ziekenhuis het energieverbruik gemeten, beoordeeld en waar nodig bijgestuurd

worden,

zowel

met

optimalisatie

van

de

installaties,

als

met

gedragsverandering (zie maatregel 4 en 9 van dit EEP).

23


4.

Beschrijving en analyse van de keten

4.1

Productieproces en de keten

In

onderstaand

figuur

is

de

positie

van

een

ziekenhuis

in

de

productieketen

weergegeven. Het overzicht is niet volledig en dient slechts om aan te geven hoe verschillende doorsneden van ketens kunnen worden gemaakt. De hier geschetste keten toont een input – output aanpak die ondersteunend is voor de invulling van het primaire proces: de zorgketen, het onderwijs en het onderzoek. In paragraaf 4.2 wordt ingegaan op het energieverbruik in de keten die wordt veroorzaakt door de processen van het ziekenhuis in relatie tot het ziekenhuis zelf.

4.2

Energieverbruik in de keten

Het Energieverbruik in de keten is op brancheniveau beschouwd op basis van de CO2uitstoot. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen 3 niveaus van CO2-emissies: Scope

Toelichting

1

de directe emissies door de eigen organisatie, zoals emissies door eigen aardgas gebruik en emissies veroorzaakt door het eigen wagenpark

2

de indirecte CO2 emissies die ontstaan door de opwekking van elektriciteit die de organisatie gebruikt, zoals CO2 emissies door centrales die deze elektriciteit leveren

3

24

overige indirecte emissies, een gevolg van de activiteiten van het bedrijf die voort


Scope

Toelichting komen uit bronnen die geen eigendom van het bedrijf zijn, noch beheerd worden door het bedrijf. Bijvoorbeeld voortkomend uit woon-werkverkeer, ingehuurd transport om producten bij de UMC af te leveren, de gehele productketen van afval, etc. Dit onderdeel van de footprint is onderverdeel in upstream (bijv. inkoop van goederen), downstream (bijv. afvoer afvalstoffen) en mobiliteit (van patiënten, bezoekers, werknemers, zakelijke dienstreizen).

In onderstaand figuur is de CO2-footprint van de referentie UMC weergegeven. Niet in de CO2-footprint op brancheniveau zijn meegenomen de inkoop van goederen en diensten in de zorg, anders dan reizen, reiniging en afvalverwerking.

Voor het AMC is in hetzelfde kader een specifieke CO2-footprint samengesteld. Ook hier ontbreken de CO2-emissies die ontstaan in de keten als gevolg van de inkoop van goederen en diensten. In een verdiepingslag stelt het AMC zich ten doel om deze informatie aan de huidige CO2-footprint toe te voegen om beter op de inkoopketen en energiebelasting daarvan te kunnen sturen in de toekomst.

Doordat het AMC met WKK’s zelf elektriciteit opwekt (scope 1 & 2), wijkt de brandstofmix sterk af van het gemiddelde UMC. De scope 3 emissies (in de keten) liggen dichtbij die van het referentie UMC. Uit de CO2-footprint concludeert het AMC in relatie tot de ambities voor energiebesparing in de keten, dat:

25


o

Een verdiepingsslag ten aanzien van de CO2-emissies in de keten als gevolg van het inkopen van goederen en diensten noodzakelijk en gewenst is4, dat leidt dan tevens tot inzicht in: a. De energie-inhoud van de gebruikte grondstoffen; b. De energie-inhoud van de verpakkingen/verpakkingsmaterialen; c. De bijdrage van transport / distributie / opslag; etc.

o

Op basis van de huidig ter beschikking gestelde gegevens de mobiliteitscomponent van de CO2-emissies 75% van scope 3. En dit percentage verantwoordelijk is voor 27% van de totale CO2-uitstoot van het AMC in de huidige footprint. Mobiliteit vormt daarmee een ‘grote vis’ bij het reduceren van de CO2-uitstoot van het ziekenhuis. Binnen

het

onderwerp

mobiliteit

is

de

component

woon-werkverkeer

van

medewerkers dominant (47% van scope 3); deze is daarenboven nog het beste stuurbaar; o

Niet in scope 3 verwerkt zijn de inkoopgegevens van medische, niet-medisch, facilitaire, etc. goederen. De dominantie van vervoers van medewerkers en patiënten/bezoekers in de CO2-keten neemt sterk af wanneer ook voor het totaal aan in te kopen goederen de CO2-emissie in de keten in scope 3 wordt opgenomen. In een toekomstig project probeert het AMC op basis van input-output modelling hierin meer zicht te krijgen.

- Kunt u een overzicht geven van convenantsactiviteiten in relevante gebruikersgroepen, brancheprojecten, kennisnetwerken, werkgroepen, etc., die niet eerder in het EEP zijn genoemd. - Kunt u een overzicht geven in welke mate het AMC actief op energiegebied is buiten de MJA3

4

Het AMC is hierover in gesprek met PWC, mogelijk dat op AMC-niveau eind 2012 deze verdiepingsslag nog wordt

gerealiseerd. Wij zullen hierover in OGE-verband terugkoppelen.

26

om.


5.

Visie op duurzame energie

5.1

Overzicht van de inzet van duurzame energie

In onderstaande tabel staat de verdeling tussen duurzame energie en fossiele energie weergegeven voor de gerenoveerde energiecentrale (situatie 2013). Het aandeel duurzaam is op dit moment uitsluitend afkomstig van de aansluiting op het duurzame koudenet dat in Amsterdam Zuidoost (door NUON) is gerealiseerd en bedraagt 4,4% (op basis van het uitgangspunt dat 36.000 GJ aan duurzame koude geleverd wordt) van het totale energieverbruik.

Brandstofmix AMC

gas diesel

4,4%

electriciteit

16,0%

duurzame koude

0,3%

79,3%

5.2

Ambities om het aandeel duurzame energie te vergroten

In de strategische notitie Milieu 2011 – 2015 van het AMC is vastgelegd dat in 2015 minimaal 9% van de energiebehoefte van het ziekenhuis duurzaam wordt ingevuld. Dit doelpercentage loopt verder op, in lijn met de convenantsafspraken MJA-3, tot 14% in 2020. Het is nog niet duidelijk op basis van welke techniek(en) het AMC de verduurzaming van de energievraag gaan bereiken. Het is het uitgangspunt om de duurzame energie zelf of in een consortium en bij voorkeur in de regio op te wekken. Op dit moment lopen er diverse initiatieven met de regio die perspectief bieden voor gezamenlijke opwekking van duurzame energie, waaronder: 1. Energiek Zuidoost – verduurzaming van de energievraag in Stadsdeel Zuidoost als samenwerking tussen bedrijven, maatschappelijke organisaties, energiebedrijven, woningbouwcorporaties. Een aantal hoofdthema’s is: a. ontwikkeling van een smart-grid, b. gemeenschappelijke ontwikkeling van wind- of zonne-energie, c. energie uit afval en afvalwater. 2. Oriëntatie op mogelijkheden voor het AMC om het rioleringstelsel te gebruiken voor de afvallogistiek, het afvalwater zelf te zuiveren en hiermee ondermeer energie op te wekken;

27


3. Onderzoeken van de mogelijkheden tot verduurzaming van de inputbrandstof ‘aardgas’ of het aanwenden van alternatieven voor (deel)stook van de WKK’s en ketels; 4. Andere samenwerkingsvormen die investeringen in duurzame energietechnieken vereenvoudigen, waaronder het participeren in of deelnemen aan een Energy Service Company. De gesprekken hierover zijn inmiddels gaande en zouden tot keuzes in het verduurzamen van de energiebehoefte kunnen leiden door het gemeenschappelijk ontwikkelen en realiseren van opwekkingstechnieken. Beperkingen voor het toepassen van duurzame energie zijn onder andere: -

Investeringsruimte;

-

Rentabiliteit;

-

(relatief) beperkte ruimtelijke mogelijkheden in stedelijk gebied voor grootschalige opwekkingstechnieken, zoals windenergie en biomassa;

-

wetgeving rondom teruglevering en opwekking;

-

wetgeving ruimtelijke ordening en procedures;

-

onbekendheid met samenwerking-en financieringcontructies voor energieoplossingen.

Met

diverse

stakeholders

en

marktpartijen

bekijkt

het

AMC

in

hoeverre

deze

belemmeringen kunnen worden weggenomen. Daarbij zijn betrokken, onder andere, de gemeente Amsterdam en provincie Noord-Holland, marktpartijen op het gebied van ESCO’s, energiemonitoring etc., lokale bedrijven en energie- en netwerkbedrijven.

28


6.

Inbedding Routekaart 2030

6.1

Toekomstlijnen Routekaart en het AMC

Het AMC is actief betrokken bij de totstandkoming van de Routekaart 2030 voor de Universitair Medische Centra. Het AMC herkent zich in de noodzaak tot grotere veranderingen op de langere termijn om de trend van een stijgend energieverbruik in de zorg te kunnen doorbreken. Het AMC zal in de komende convenantsperiode een bijdrage leveren individueel en in UMC-verband om de toekomstlijnen die door de Routekaart zijn uitgezet te volgen. Het AMC doet dit door intern projecten op te starten gericht op het invullen van individuele randvoorwaarden voor een energie-efficiënte zorg in het AMC en met de ketenpartners, zoals mede ook in de Routekaart zijn aangegeven. Daarnaast door input te leveren in de vorm van kennis, capaciteit en toegang om de kansen te bereiken in de branche die het meest productief gezamenlijk kunnen worden opgepakt.

6.2

Vertaling resultaten Routekaart naar AMC-toepassingen

De Monoliet, het hoofdcomplex van het AMC, is eind jaren ’70 gebouwd. De afgelopen jaren zijn grote delen van het complex gerenoveerd. Gemiddeld circa 3.000 m2 per jaar. Deze vernieuwing gaat door. Echter, de economische crisis, stijgende zorgkosten en de krimpende budgetten voor de zorg raken ook het AMC. Vernieuwbouwprojecten en verbouwprojecten staan onder de druk. Keuzes zullen hierin de komende tijd moeten worden gemaakt. De bovenstaand geschetste onzekerheden bieden kansen en bedreigingen voor de vertaling van de resultaten van de routekaart naar toepassingen(-richtingen) in het AMC. Onderstaande thema’s uit de Routekaart krijgen de komende 4 jaar invulling in de vorm van concrete projecten en maatregelen. In de tabel staat aangegeven of het AMC hierin zelf initiatieven ontplooit of meelift met collectieve initiatief in NFU-/UMC-verband. Thema

Innovatierichting

Individueel of Collectief UMC

1. UMC als gezond

Klimaat op Maat

Individueel

Het nieuwe patiëntcontact

Collectief

Clustering en coördinatie energie-intensieve

Collectief

gebouw 2. UMC als duurzaam netwerk

functies 3. UMC in grondstoffen en energie in balans 4. Procesinnovatie

Optimale grondstofkringlopen

Individueel

(Duurzame) energie-uitwisseling met omgeving

Individueel

Organisatorische inbedding

Individueel

29


6.3

Beschrijving concrete projecten en maatregelen voor AMC

Uit bovenstaande thema’s en daaraan gekoppelde innovatierichtingen heeft het AMC voor de komende jaren een aantal maatregelen geselecteerd. De vetgedrukte onderdelen zijn als maatregel van het AMC opgenomen; het maatregelnummer correspondeert met de maatregelen in bijlage D. Deze maatregelen maken onderdeel uit van het Energieefficiencyplan 2013-2016. In de tabellen in bijlage D zal het besparingspotentieel worden onderbouwd en een planning voor de uitvoering van de onderdelen van deze maatregel worden opgenomen. De collectieve maatregelen, waarvoor nog geen UMC-breed initiatief is, zijn niet in dit EEP als maatregel opgenomen. Th 1.

Innovatierichting Klimaat op Maat

Maatregel

Samenwerkings

Nieuw of

model

lopend

Vraaggestuurd/ schakelbaar

Collectief (UMC’s)

Lopend,

klimatiseren, waaronder:

onderzoeken,

voortzetten

-

onderzoeken van

individueel

optimalisatiemogelijk-

toepassen

heden van bestaande ventilatiesystemen -

ruimteafhankelijk

Verwerkt in maatregel 13, 14, 15 van het EEP. 2.

Het nieuwe

Digitale communicatie-,

patiëntcontact

verificatie- en

Collectief UMC’s

Nieuw

Individueel

Lopend EPD,

databasesystemen, patiëntenzorg op afstand Elektronisch medisch dossiers

3.

Clustering en coördinatie

geen apart

energie-intensieve

project

functies

i.h.k.v. MJA Energiearme dataopslag

Collectief UMC’s

Nieuw

Optimale

Regionale biobanken voor

Collectief UMC’s

Nieuw

grondstofkringlopen

lange termijn opslag Alternatieve verpakkingen –

Individueel met

Nieuw

monostromen met

leveranciers en

meerwaarde

afvalpartners

Duurzame energie en

Toepassing bioplastics en

Individueel, interne

Lopend,

uitwisseling energie in

afvalwaterzuiverings-

projectgroep

voortzetten

omgeving

technieken

Samenwerking omgeving –

Lokale

Opstartfase

uitwisseling energiestromen

samenwerking –

Verwerkt in maatregel 11

EnergiekZuidoost

van het EEP

en energie-

Verwerkt in maatregel 10 van het EEP

bedrijven

30


Th

Innovatierichting

Maatregel

Samenwerkings

Nieuw of

model

lopend

Duurzame brandstof/

Individueel met

Nieuw

vergroening energieproductie

externe expertise

Verwerkt in maatregel 10 van het EEP Outsourcing/ Energy Service

Individueel met

Company: experimenteren

projectpartner(s) /

met financierings-vormen en

markt

Opstartfase

prestatieafspraken Verwerkt in maatregel 10 van het EEP 4.

Organisatorische

Inzicht in energieverbruik op

Individueel met

Lopend,

inbedding

apparaatniveau –

externe

nieuw impuls

monitoringsysteem

ondersteuning

verbeteren Verwerkt in maatregel 4 en 9 van het EEP Ontwikkelen organisatorische

Individueel

Opstartfase

en financiële sturings- en beslismodellen voor realisatie van meer energiebesparende maatregelen Verwerkt in maatregel 10 van het EEP

31


7.

Inventarisatie besparingsmogelijkheden

7.1

Afwegingskader

Het AMC heeft zich op de hoogte gesteld van gangbare en nieuwe ontwikkelingen op het gebied van energiebesparing door onder andere het bezoeken van symposia en cursussen, het lezen van informatiemateriaal, contacten met andere Academische Ziekenhuizen, via de maatregelenlijst en via contacten met leveranciers en adviseurs. Hierbij is de meeste aandacht besteed aan de procesonderdelen, die volgens de Energiebalans

van

het

AMC

het

meeste

energie

verbruiken,

dit

zijn

de

klimaatbehandeling en de verlichting. De huidige visie op energie in het AMC bepaalt het afwegingskader ten aanzien van de opgevoerde energiemaatregelen. Deze visie luidt: a. Integreer energie in projecten in plaats van het initiëren van energieprojecten; b. Betrek de exploitatie bij de investering m.b.t. energieverbruik (TCO) – betrek zonodig de markt om investeringen mogelijk te maken; c. Breng energiebesparing terug naar de werkvloer; d. Beter Meten = Beter Weten; e. Benut de lokale schakel voor energiebesparing. Ad a. Integreer energie in projecten In tegenstelling tot eerdere EEP’s richt het AMC zich bij de aanpak van energiebesparing voor de komende convenantsperiode op het integreren van energiebesparing in projecten, in plaats van het definiëren van energiebesparingsprojecten. Evaluatie van de vorige convenantsperiode bracht aan het licht dat energieprojecten an sich in de complexe zorgomgeving onvoldoende kans van slagen hebben en daarnaast het AMC een grote renovatieopdracht continueert, waarbinnen slagen gemaakt kunnen worden op energiegebied. Daarbij komt dat het AMC zich de afgelopen jaren heeft toegelegd op het formuleren van minimale eisen ten aanzien van energie bij verbouwing en nieuwbouw en bij de inkoop van producten en diensten, met het formuleren van duurzaam-bouwenbeleid, Algemene Technische Bepalingen en duurzaam-inkoopbeleid. Ad b. Betrek de exploitatie bij de investering Ondanks de druk op budgetten moet het AMC meer exploitatiegericht (TCO) beslissen over investeringen, ook in relatie tot energiekosten. Dit is een relatief nieuwe manier van werken en denken voor de zorg en voor het AMC. Met een terugverdientijd van maximaal 5-7 jaar (rentabiliteit 15-20%) zullen energiebesparingsmaatregelen worden genomen. Energie

32

vormt

een

aandachtspunt

in

aanbestedingsprocedures

voor

nieuw-

en


verbouwprojecten èn bij de aanbesteding van producten (in eerste instantie facilitair, later ook medische productgroepen). Daar komt bij dat in de huidige, geliberaliseerde energiemarkt en in het huidige economisch klimaat er partijen in de markt actief zijn die prestatieovereenkomsten sluiten voor het beheer en onderhoud, de optimalisatie van technische voorzieningen en de financiering kunnen verzorgen. Het is interessant om te onderzoeken in hoeverre deze ontwikkeling het AMC verder kan brengen in het realiseren van een energie-efficiënt ziekenhuis. Ad c. Breng energiebesparing terug naar de werkvloer De vorige convenantsperiode werd gekenmerkt door een ‘technocratische aanpak’ van energiebesparing.

Dit

maakte

energiebesparing

enigszins

abstract

en

heeft

de

betrokkenheid van het personeel bij dit onderwerp verminderd. Het AMC wil in de komende periode de werkvloer mobiliseren om energiebesparing te realiseren. Metingen wijzen uit dat een groot deel van het energieverbruik plaatsvindt buiten bedrijfstijden in de vorm van nacht- en sluimerverbruik. Dit aandeel kan oplopen tot 20% van het totale energieverbruik. Het AMC heeft een grote diversiteit aan apparatuur, machines, installaties etc. en deze hebben vaak specifieke kennis nodig om over het aan- en uitschakelen te kunnen beslissen. Deze kennis ligt op de werkvloer; bewustwording zal voor de noodzaak en mogelijkheden hiertoe moeten worden gecreëerd. Daarnaast heeft de werkvloer meer mogelijkheden om verbeteringen e.d. te signaleren en hierop te handelen cq. te sturen. Het AMC pakt deze kans de komende jaren op met nieuw elan.5 Ad d. Beter Meten = Beter Weten Voor het motiveren van de werkvloer is het noodzakelijk dat op microniveau een beter inzicht bestaat in het energieverbruik en de werkvloer over hun verbruik en het effect van hun inspanningen om dit verbruik aan te pakken, worden geïnformeerd. Het AMC zet zich daarom de komende periode in om het verbruik op dit niveau (meso) beter inzichtelijk te krijgen; voorbereidende werkzaamheden zijn hiervoor enkele jaren geleden al getroffen met de installatie van vele tussenmeters voor het energie- en waterverbruik. De informatie zal nu moeten worden verzameld en moeten worden vertaald naar managementinformatie. Daarnaast willen wij systemen gebruiken die inzicht bieden in het energieverbruik op microniveau (apparatuur bijvoorbeeld via individuele metingen met Plugwise), om de afdelingen inzicht te geven in de mogelijkheden, eigen verantwoordelijkheden en toegevoegde waarde die zij hebben in het reduceren van het energieverbruik van het ziekenhuis.

5

De aanpak van ErasmusMC: WATT! Doe jij met Energie zal worden geadopteerd.

33


Tot slot biedt de nieuwe energiecentrale uitgebreider mogelijkheden tot monitoring en bijsturing, waardoor ook op dit (macro) niveau van de energiehuishouding van het AMC optimalisaties te verwachten zijn. Ad e. Benut de lokale schakel voor energiebesparing Het AMC is sinds kort betrokken bij lokale initiatieven om samen te werken met betrekking tot het terugdringen, optimaliseren en vergroenen van het energieverbruik. De eerste bijeenkomsten met andere, grote organisaties in het gebied waar het AMC gevestigd is lieten zien dat samenwerking op dit thema interessante kansen biedt ten aanzien van energie. Het AMC zet zich komende periode in om deze kansen concreter en haalbaar te maken en verkiest de lokale aanpak voor samenwerking boven de samenwerking op dit onderwerp branchebreed.

7.2

Inventarisatiewijze en onderzoeksmethode

Om te komen tot het overzicht van zekere, onzekere, voorwaardelijke maatregelen die het AMC in de periode 2013 – 2016 wil onderzoeken en uitvoeren is een projectgroep opgericht. De volgende acties zijn uitgevoerd om te komen tot de geselecteerde maatregelen: -

Evaluatie van de voortgang periode 2009 – 2012;

-

Besluitvorming over het doorzetten van maatregelen uit de vorige periode die nog niet zijn voltooid;

-

Bepalen visie en aanpak periode 2013 – 2016;

-

Analyse Routekaart en CO2-footprint op meerwaarde (maatregelen) voor AMC;

-

Selectie van nieuwe maatregelen voor energiebesparing, vanuit: o

Lijst EnergieBesparingsMaatregelen – Energiecoördinator AMC,

o

Geactualiseerde maatregelenlijst MJA3,

Categoriseren maatregelen in zeker, onzeker, voorwaardelijk6 op basis van de

-

technische, organisatorische en financiële haalbaarheid en de randvoorwaarden. waaraan zou moeten worden voldaan, cq. afhankelijkheden die zouden moeten worden ingevuld

6

Zeker betekent dat de optie zowel economisch (terugverdientijd minimaal 5 jaar) als technisch

haalbaar is en/of omdat er om andere redenen voor wordt gekozen deze maatregel uit te voeren. De maatregel wordt opgenomen als uit te voeren (geplande) maatregel in dit Energie Efficiency Plan. Voorwaardelijk betekent dat de maatregel in principe aantrekkelijk is. Als de maatregel op basis van de interne AMC afweging wordt goedgekeurd, dan wordt de maatregel opgenomen als uit te voeren (zekere) maatregel. Onzeker betekent dat de maatregel nog te veel onzekerheden met zich mee brengt. Voor dit type maatregelen is nader onderzoek nodig voordat de haalbaarheid goed beoordeeld kan worden. De categorisering is een samenspel van terugverdientijd en mate van bekendheid van de betreffende techniek.

34


-

Als onderdeel van de beoordeling op haalbaarheid: het doorrekenen van de geselecteerde maatregelen op verwachte rentabiliteit op basis van eenvoudige terugverdientijdberekening (tenzij anders aangegeven)7

-

Rapportage op basis van Format EEP 2013 – 2016.

7.3

Rekenvariabelen

Het AMC heeft ten behoeve van de haalbaarheidsberekeningen de volgende variabelen gebruikt: Elektriciteit Leveringstarief normaal

0,0679 €/kWh

Leveringstarief laag

0,0437 €/kWh

Netwerktarief variabel Systeemdiensten

0 €/kWh 0,00111 €/kWh

kW max

1,94 €/kW/maand

kW contract

1,67 €/kW/maand

Vaste kosten levering Vaste kosten netwerk (transport) Verwachte tariefstijging

-40,92 €/maand 2524,27 €/maand 2 %/jaar

Aardgas Capaciteit

6500 m3/h

Variabel tarief

0,265 €/m3

Capaciteitstarief

1,285 €/(m3/h)/maand

Vaste kosten levering

6607,3 €/maand

Vaste kosten transport

914,67 €/maand

Verwachte tariefstijging

2 %/jaar

De kosten voor gasolie bedragen € 960 per ton.

7

TVT =

Investeringskosten van de maatregel, verminderd met de subsidies Besparingskosten per jaar [energiebesparing in energie-eenheden * energieprijs per energie-eenheid]

35


36


8.

Geplande maatregelen 2013 – 2016

8.1

Maatregelen

De geselecteerde maatregelen worden in dit hoofdstuk beschreven. De maatregelen zijn ingedeeld in zekere, voorwaardelijke en onzekere maatregelen. Het uitvoeren van de zekere maatregelen heeft de potentie om een Energie-efficiency verbetering van ruim 36% te realiseren in efficiency maatregelen en 1,7% in ketenmaatregelen.

8.2

Zekere Maatregelen

Nr


Cat.

Kwalificatie

1 2

Uitschakelen Verlichting Tussenvloeren Vervangen verlichting op de tussenvloeren Vervangen verlichting 01-vloeren Energiemonitoring verbeteren macro- en mesoniveau - Energiemanagement AMC Optimalisatie Energiebedrijf en Energieafgifte AMC LED-verlichting toepassen liftenpleinen Beleidsprincipe bij Nieuwbouw en verbouw Energiebesparing op de werkvloer (i.c.m. maatregel 4) - micromonitoring Uitvoeren Vervoersbeleid AMC 20122015 Totaal


zeker zeker

0,33 4

4,869 10,395

363 775

0,467 0,996

2013 2015


zeker zeker

3,9 1

0,854 52,86

63,7 3.615

0,082 5,065

2014 2016

Procesefficiency

zeker

-

288,6

16.190

27,651

2014


zeker zeker

3,1 0

0,315 0

23,5 0

0,03 0

2014 2013

Procesefficiency

zeker

1

17,487

1.305

1,675

2016

Ketenefficiency

zeker

0

17,6

1.267

1,686

2015

-

393

23.585

38

3 4 5 6 7 9 12


Energiebesparing (TJ)

CO2-emissiereductie (ton)


Jaar van uitvoering

37


8.3

Onzekere Maatregelen

Nr


Cat.

Kwalificatie

10

Onderzoek verduurzaming energieproductie, resulterend in actieplan voor realisatie

Duurzame energie

onzeker

8.4


Energiebesparing (GJ) 0

CO2-emissiereductie (kg) 0

Energie Efficiency verbetering (%) 0

0

Jaar van uitvoering

2013

Voorwaardelijke Maatregelen

Nr


Cat.

Kwalificatie

8

Renovatie Poliklinieken (bouwdeel A) naar Energielabel B Samenwerking bedrijven en maatschappelijke organisaties in de omgeving CV-installatie van 3- naar 2-weg en frequentiesturing op de pompen toepassen Pilot Collegezalen - Vraaggestuurd/ schakelbaar klimatiseren Frequentieregeling Luchtbehandelingskasten en Regelstrategie aanpassen

Procesefficiency

voorwaardelijk

8,7

20,596

1.472

1,973

2016

Ketenefficiency

voorwaardelijk

0

0

0

0

2016

Procesefficiency

voorwaardelijk

7

21,675

1.227

2,077

2015

Procesefficiency

voorwaardelijk

10

8,27

464

0,792

2015

Procesefficiency

voorwaardelijk

7

5,567

312

0,533

2015

11

14

15 13

38


Energiebesparing (GJ)

CO2-emissiereductie (kg)


Jaar van uitvoering


Bijlagen

39


BIJLAGE A: Lijst met afkortingen BVO

Bruto vloeroppervlak

CO2

Koolstofdioxide

EEI

Energie efficiencyindex

EEP

Energie efficiencyplan

GJ

Gigajoule

kWh

Kilowatt per uur

MRI

Magnetic Resonance Imaging

MJA

Meerjarenafspraak

Nm

3

Normaal kubieke meter

NOx

Stikstofoxide

PET-CT

Positron Emission Tomography - Computed Tomography

PJ

Petajoule

40


BIJLAGE B: Gebouwaanduiding De onderstaande gebouwcodes geven toelichting op figuur 1 “Terrein en hoofdgebouw AMC”. Gebouwcode

Gebouwdeel

A

Polikliniek

B

Behandel- en ziekhuisfaciliteiten

C


D


E


F

Beddentoren

G

Beddentoren

H

Beddentoren

J

Faculteit

K

Faculteit

L

Faculteit

M

Faculteit

N

Parkeergarage Noord

O

Opslag gevaarlijke stoffen en andere materialen

P

Oudbouw psychiatrie

Q

Dianet

S

Gebouw S

U

IWO centrale

V

Energiebedrijf

W

Parkeergarage

IA

IWO

IB

IWO

PA

Nieuwbouw psychiatrie

PB


PC


PD


RN

Gebouw RN

RZ

Gebouw RZ

TA

Tijdelijk kantoor energiebedrijf

TB

Medicon6

TC

Opslaggebouw Grontmij

TD


TE


TF


TG

Altra college noodgebouw

T3/T4

Tijdelijke huisvesting AMT

XA

Gemaal

XB

Gasontvangststation

41


42

XC

Elektriciteitsontvangststation

XD

Kinderopvang

XE

Kinderopvang

XF

Bets Frijling school

XG

Jellinek

XH

Medirest

XI

Hogeschool van Amsterdam

XJ

Ronald McDonald huis

XK

Wachtloge buschauffeurs

XL

AMC Zotel


BIJLAGE C: Overzicht Energiebedrijf AMC

43


BIJLAGE D: Uitwerking maatregelen Besparingsmaatregel 1. Uitschakelen verlichting tussenvloeren Omschrijving: Op veel subvloeren brandt 24 uur per dag licht. De lichten automatisch uitschakelen net als op de straten en pleinen 's avonds om 22:30. Wanneer er nog iemand op de subvloeren aanwezig is voor werkzaamheden moet dat op de regelkamer bekend zijn en kan deze automatische sturing overbrugd worden. Tijdelijke maatregel tot veegpuls geïnstalleerd wordt. De investering zijn uitvoeringskosten (loon).

Exploitatie: Besparing op elektriciteit

541

MWh/jaar

Besparing op verwarming

0,00

GJ/jaar

Besparing op koeling

0,00

GJ/jaar

Besparing in primaire energie

4871

GJ/jaar

30.365

EUR/jaar

Overige besparingen

0

EUR/jaar

Financiële besparing

30.365

EUR/jaar

363

Ton/jaar

€/ jaar

Aantal eenheden

10.000 1

(meer) investering

10.000

EUR

0,33

Jaar

Besparing op energiekosten

Beperking CO2-emissie Investering: Investering per eenheid

Terugverdientijd (TVT)

Stuks

Indeling maatregel: Aard v.d. maatregel Categorie

Uitvoering: Planning:

44

Zeker Procesefficiency 2013, ronde langs alle subvloeren initiëren voor het buiten werktijden uitschakelen van de verlichting op basis van een veilig protocol 2013


Besparingsmaatregel 2. Vervangen verlichting tussenvloeren Omschrijving: De verlichting op de tussenvloeren is conventionele TL-verlichting. Door de verlichting aan te passen, inclusief de schakeling wordt bespaard op het energieverbruik. De maatregel omhelst het vervangen van de verlichting in de bouwdelen met subvloeren door LED/T5 verlichting met een veegpuls. Noodarmaturen zorgen voor een minimale lichtopbrengst van 1 lux. De veegpuls wordt ingesteld met een voorloop waarschuwing, waardoor de verlichting eerst gedimd wordt (50%). Verlichting zal standaard uitstaan, aangedaan worden door gebruiker, en dagelijks met 4 veegpulsen uitgeschakeld worden Exploitatie: Besparing op elektriciteit

1.155

MWh/jaar


0

GJ/jaar


0

GJ/jaar


10.392

GJ/jaar


64.778

EUR/jaar

Overige besparingen

0

EUR/jaar


64.778

EUR/jaar

775

Ton/jaar

Beperking CO2-emissie Investering: Investering per eenheid Aantal eenheden (meer) investering Terugverdientijd (TVT)

60

€

4.299

Stuks

257.940

EUR

4,0

Jaar



Zeker Procesefficiency Uitvoering is reeds voorbereid. Aanpassen en aanbesteden volgens de laatste stand van techniek. Eventueel alternatieve financiering zoeken (ESCO / lease) 2014

45


Besparingsmaatregel 3. Vervangen verlichting 01-vloeren Omschrijving: In de verkeersruimtes van de 01 vloeren wordt gebruik gemaakt van 2x58TLD en 2x36WTLD conventionele verlichting met witte spiegelkap. De maatregel bestaat uit het vervangen van de verlichting door respectievelijk 2x35W T5 verlichting in een spiegelarmatuur en 2x28W T5 verlichting in een spiegelarmatuur


94,9

MWh/jaar


0

GJ/jaar


0

GJ/jaar


854,0

GJ/jaar


5.323

EUR/jaar

Overige besparingen

0

EUR/jaar


5.323

EUR/jaar

64

Ton/jaar

60 347

€/ jaar

20.820

EUR

3,9

Jaar


Stuks



46

Zeker Procesefficiency Er zijn al diverse proeven uitgevoerd, maar grootschalige vervanging is nog uitgesteld. Gezien de terugverdientijd is dit een verplichting vanuit de MJA3 deelname. Aanpassen en (gefaseerd) aanbesteden volgens de laatste stand van techniek. Eventueel alternatieve financiering zoeken (ESCO / lease) 2013-2014


Besparingsmaatregel 4. Energiemonitoring verbeteren (in combinatie met maatregel 11 Energiebesparing op de werkvloer) Omschrijving: Door energiemonitoring actief toe te passen wordt gestuurd op energie efficiency, kan gestuurd worden op basislast verlaging (nachtverbruik), peak shaving en kunnen opvallende verbruiken achterhaald worden en zo mogelijk gecorrigeerd. Hiertoe is in eerste instantie voor de gebouwen J en K een pilot opgestart. In het vervolg zal voor heel AMC energiemonitoring worden toegepast. De onderstaande getallen hebben betrekking op het gehele AMC. De besparing ligt normaal gesproken tussen de 5% en 10%. In aanvulling hierop wordt er op afdelingsniveau gemeten met plugwise meters en met de gebruikers een schakelplan opgezet van de gebruikersapparatuur. (zie maatregel 11 Energiebesparing op de werkvloer). Exploitatie: Besparing op elektriciteit

3.900

MWh/jaar

16.000

GJ/jaar

0

GJ/jaar

51.100

GJ/jaar

412.550

EUR/jaar

Overige besparingen

0

EUR/jaar


412.550

EUR/jaar

3.516

Ton/jaar

€/ jaar

Aantal eenheden

130.000 1

(meer) investering

130.000

EUR

<1

Jaar

Besparing op verwarming Besparing op koeling Besparing in primaire energie Besparing op energiekosten



Stuks



Zeker Procesefficiency

Pilot voor gebouw J en K is gestart. Resultaten zullen naar verwachting in begin 2013 gaan doorwerken. 2012-2014

47


Besparingsmaatregel 5. Optimalisatie energiebedrijf en energieafgifte Omschrijving: Eind 2012 / begin 2013 wordt de nieuwe energiecentrale in werking gesteld met eerst twee WKK-motoren en later de derde. Elk van de motoren heeft een vermogen van 4 MW elektrisch. Hierdoor zal meer aardgas worden ingekocht maar veel minder elektriciteit (vergeleken de situatie in 2011 zonder WKK's). De nieuwe WKK's zullen met betere elektrische rendementen functioneren. Tevens is de warmteafgifte van de motoren naar de energiesystemen cq. gebouwen van het AMC sterk verbeterd, waardoor meer warmte efficiënt wordt benut. Via het besturingssysteem worden de energiestromen gemonitord. Deze combinatie van factoren maakt verdere optimalisatie mogelijk en zal leiden tot aanzienlijke winst in de energie-efficiency van het AMC. Exploitatie: Besparing op elektriciteit

60.000

MWh/jaar

-251.937

GJ/jaar

0

GJ/jaar


288.063

GJ/jaar


315.039

EUR/jaar

Overige besparingen

0

EUR/jaar


315.039

EUR/jaar

26.150

Ton/jaar

€/ jaar

Aantal eenheden

n.v.t. n.v.t.

(meer) investering

n.v.t.

EUR


n.v.t.

Jaar

Besparing op gas Besparing op koeling


Stuks



48

Zeker Procesefficiency Eind 2012, begin 2013 zullen de eerste twee WKK's in bedrijf gaan komen en weer substantieel gaan bijdragen aan energievoorziening en ook aan de besparing door sterk verbetergde energie-efficiency. De derde WKK volgt in de loop van 2013. Vanaf 2013


Besparingsmaatregel 6. LED verlichting toepassen bij liften en verkeersruimtes rondom liften Omschrijving: De verlichting bij de verkeersruimtes rondom liften en in de liften wordt vervangen door LED-verlichting. In een pilot wordt uitsluitend de verlichting van de liftpleinen trappenhuizen vervangen. Exploitatie: Besparing op elektriciteit

35

MWh/jaar


0

GJ/jaar


0

GJ/jaar

312

GJ/jaar


1.946

EUR/jaar

Overige besparingen

1.200

EUR/jaar


3.146

EUR/jaar

23

Ton/jaar

80 120

€/ jaar

9.600

EUR

3,1

Jaar



Stuks

Indeling maatregel: Aard v.d. maatregel Categorie Uitvoering: Planning:

Zeker Procesefficiency Pilot loopt in samenwerking met The Green Energy Company 2012-2013

49


Besparingsmaatregel 7. Beleidsprincipe besparingspotentieel inzichtelijk en in overeenstemming met op gebouwniveau bij ver- en nieuwbouw. Omschrijving: Principe 1: Nieuwbouw: ambitieniveau is energielabel B, in elk geval als de meerinvesteringen tov een label D binnen 5 jaar zijn terugverdiend en als meer dan 5 jaar moet daar gemotiveerd van worden afgeweken. Verder moeten het ontwerp voldoen aan installatietechnische principes en uitgangspunten volgens het UTB (Uniforme Technische Bepalingen) waarin diverse principiële keuzen zijn gemaakt voor energie-efficientere klimaat regeling en schakelingen (klimaat op maat) en toepassingen van installaties inclusief verlichting. Principe 2: Grootschalige vernieuwing (vernieuwbouw): uitgangspunt is een upgrading naar energielabel B, in elk geval als de meerinvesteringen tov een label D binnen 5 jaar zijn terugverdiend en als meer dan 5 jaar moet daar gemotiveerd van worden afgeweken. Verder moeten het ontwerp voldoen aan installatietechnische principes en uitgangspunten volgens het UTB (Uniforme Technische Bepalingen) waarin diverse principiële keuzen zijn gemaakt voor energie-efficientere klimaat regeling en schakelingen (klimaat op maat) en toepassingen van installaties inclusief verlichting. Principe 3: Planmatige kleinschalige renovatie (groot onderhoud): via energiemonitoring intern en extern benchmarken, uitschieters als eerst aanpakken met Good Housekeeping en prioriteren in onderhoud en renovatie. Verder moeten het ontwerp voldoen aan installatietechnische principes en uitgangspunten volgens het UTB (Uniforme Technische Bepalingen) waarin diverse principiële keuzen zijn gemaakt voor energie-efficientere klimaat regeling en schakelingen (klimaat op maat) en toepassingen van installaties inclusief verlichting. Principe 4: Functie in gebruik: via energiemonitoring (op macro (energiemeters) en micro niveau (Plugwise)) intern en extern benchmarken, uitschieters als eerst aanpakken met Good Housekeeping en prioriteren in onderhoud en renovatie. Energiebesparing op de werkvloer als rolling forward gebruiken om gebruikers te laten participeren

Exploitatie: Afhankelijk van het project Investering: Investering per eenheid

n.v.t.

€

Aantal eenheden

n.v.t.

Stuks

(meer) investering

n.v.t.

EUR

Terugverdientijd (TVT) Indeling maatregel: Aard v.d. maatregel

n.v.t.

Jaar

Categorie

Procesefficiency


50

Zeker

Voor toekomstige projecten impliceert dit: - Nieuwbouw op het (beoogde) Medical Business Park volgens principe 1 - Renovatie Poliklinieken gebouw A volgens prinicipe 2 - Groot onderhoud aan de ambulance ingang en eerste hulp (SEH) volgens principe 3 - Energiemangement pilot gebouw JenK volgens principe 4 2013-2016


Besparingsmaatregel 8. Renovatie Poliklinieken (gebouw A) van huidige situatie naar Energielabel B Omschrijving: Voor de renovatie van gebouw A is een energiescan (Deerns) uitgevoerd. Het uitgangspunt voor de renovatie is te komen tot Energielabel B (beleidsprincipe 2 – uit maatregel 7). Bij het renoveren van de poliklinieken worden energiebesparende maatregelen toegepast (bouwkundig en installatietechnisch): Rc=3,0 m2K/W voor wanden en daken; U-beglazing=1,8 W/m2K; wtw met warmtewielen (Swegon 79%); plafondinductie-units; laagtemperatuur verwarming; LBK's uitvoeren met hoog rendement warmtewielen, drukafhankelijke sturing, eindgebruiker klepregeling; verlichting met daglichtregeling en bewegingsmelders. Het verdere installatieontwerp zal aansluiten bij de standaarden van het UTB, m.b.t. principes en regelingen.


1.900

MWh/jaar


3.150

GJ/jaar


1.195

GJ/jaar

21.442

GJ/jaar

151.183

EUR/jaar

Overige besparingen

0

EUR/jaar


151.183

EUR/jaar

1.526

Ton/jaar

-

Stuks

1.315.000

EUR

8,70

Jaar

Besparing in primaire energie Besparing op energiekosten

Beperking CO2-emissie Investering: Investering per eenheid Aantal eenheden (meer) investering Terugverdientijd (TVT) Indeling maatregel: Aard v.d. maatregel Categorie


€

Voorwaardelijk Procesefficiency Voorbereide renovatieplannen zijn er, echter uitvoering is voorlopig nog uitgesteld. > 2015

51


Besparingsmaatregel 9. Energiebesparing op de werkvloer (in combinatie met maatregel 4), middels micrometing en terugkoppeling, leidend tot inzicht en gedragsverandering. Omschrijving: Om besparing op de werkvloer te bereiken moet er in combinatie met energiemonitoring en in overleg met de gebruikers aan bewustwording worden gewerkt. Het principe is meten=weten en moet via goede communicatie leiden tot gedragsverandering. Gebouwen worden op de hoofdmeter en met submeters op macro- en mesoniveau gemonitord (zie maatregel 4). Op microniveau (gebruiker) wordt met Plugwise het energieverbruik van medische, laboratorium- en kantoorapparatuur (apparatuur met een stekker) bemeterd. Het project Watt! Doe jij met Energie8 wordt geadopteerd. Gedurende de looptijd van dit EEP worden de verschillende afdelingen in het AMC bezocht. Parallel aan maatregel 4 start ook de micrometing in gebouwen J en K, waarna het project verder door het ziekenhuis wordt uitgerold.

Exploitatie: Besparing Besparing Besparing Besparing Besparing

op elektriciteit op verwarming op koeling in primaire energie op energiekosten

Overige besparingen Financiële besparing

1942,8 MWh/jr 0 GJ/jaar 0 GJ/jaar 17485,2 GJ/jaar 108.991 EUR/jaar 0 EUR/jaar 108.991 EUR/jaar


1.304

Ton/jaar

50.000

€/ jaar

Aantal eenheden (meer) investering Terugverdientijd (TVT)

1

Stuks

50.000

EUR

0,5

Jaar

Indeling maatregel: Aard v.d. maatregel Categorie Uitvoering:

Zeker Procesefficiency Is een langlopend rolling forward project over de 120 afdelingen van het AMC. De plugwisemeters kun deels hergebruikt worden, schakelapparatuur moet worden aangeschaft, afhankelijk van het resultaat uit de meetperiode.

Planning:

8

Sinds 2010 in uitvoering bij het ErasmusMC.

52

2013-2016


Besparingsmaatregel 10. Onderzoek naar duurzame brandstof/vergroening energieproductie, resulterend in een actieplan voor de realisatie van de kansrijke opties. Omschrijving: Het AMC heeft een doelstelling van 9% duurzame elektriciteit in 2015. Het inzicht op welke wijze deze vergroening het meest kostenefficiënt kan plaatsvinden, zonder groene elektriciteit in te kopen, wil het AMC onderzoeken alvorens keuzes te maken over de wijze waarop zij deze doelstelling invult. Aandachtsgebieden zijn, afgezet tegen groen inkopen (gas/elektra), onder andere: eigen groen-/biogas installatie al dan niet gekoppeld aan de zuivering van afvalwater, bijstook van biofuels, hout, groen gas in de WKK's, zonne- of windenergie exploiteren, compenseren en overige opties hiertoe kunnen bijdragen. De studie gaat in op zowel de mogelijkheden (technische haalbaarheid), verwachte vergroeningseffect (maatschappelijk nut), organisatorische randvoorwaarden en de aan opties verbonden investeringen en rentabiliteit ervan (economische haalbaarheid). Ook de opties in (ver)nieuwbouwsituatie voor de opwekking van duurzame energie zullen daarin worden meegenomen (zon passief, zon actief, wind, energieopslag). Dit in samenhang met het onderzoek naar smart grids en inzet van de energiecentrale AMC voor de omgeving.

Exploitatie: Afhankelijk van de uitkomst. Investering: Investering per eenheid

20.000 € (onderzoek)



Zeker / Onzeker Duurzame energie Implementatie van de meest interessante mogelijkheden is voorwaardelijk. De studie moet uitmonden in een concreet actieplan dat de realisatie van 9% aandeel duurzaam in het energieverbruik kan realiseren in 2013 (studie) – 2015 (resultaat)

53


Besparingsmaatregel 11. Samenwerking bedrijven en maatschappelijke organisaties in de omgeving Omschrijving: In fasen onderzoeken van potentie en technische en organisatorische haalbaarheid. Het project is in 2012 opgestart als EnergiekZO. De eerste fase betreft een inventarisatie plaatsvinden van de mogelijke (potentiële) partijen in de omgeving, de gezamenlijke ideeën en de uitwerking van kansen in organisatorische, technische, juridische en financiële consequenties voor het AMC en de regionale partners die ook deelnemen aan EnergieZO. De contouren van een businesscase en varianten met de bijbehorende milieuwinst worden helder gemaakt. Op basis van de resultaten van de eerste fase zal een specifiekere vraagstelling voor onderzoek in de tweede fase komen waarin aspecten op deelgebieden van techniek, organisatie en bedrijfskunde beter afgewogen kunnen worden. De gemeente Amsterdam trekt aan dit project (tot 2013). Met quick-wins in 2012 / 2013 wordt het nut van de samenwerking tussen regionale bedrijven en organisaties aangetoond, waarna de complexiteit van gezamenlijke projecten op basis van onderling vertrouwen kan toenemen. Specifieke aanknopingspunten voor het AMC zijn: oprichten samenwerkings-/energiecoöperatie (stap 1); uitwisseling energiestromen; circulaire regionale economie, geen afval – alles hergebruiken binnen regionale grenzen; realisatie smart grid, met onderdeel inzet energiecentrale AMC voor omgeving.

Exploitatie: Afhankelijk van de initiatieven, project verkeert nu nog in de verkenning van fase 1. Investering: Nader te bepalen Indeling maatregel: Aard v.d. maatregel Categorie Uitvoering: Planning:

54

Voorwaardelijk Ketenefficiency Gestart met fase 1. Eerste concrete projecten in 2013. 2013 - 2016


Besparingsmaatregel 12. Uitvoeren vervoersbeleid AMC Omschrijving: De doelstelling is een reductie te realiseren van 20% op autokilometers, hetgeen een winst oplevert met betrekking tot de scope 3 emissies in de CO2 footprint van het AMC. Er is een vervoersbeleid 2012-2015 opgesteld. De belangrijkste doelen zijn: A. Een impuls geven aan het gebruik van langzaam verkeeralternatieven voor de auto, B. Vergroten van het aandeel medewerkers dat gebruik maakt van het openbaar vervoer C. Verminderen van de automobiliteit en daaraan gekoppelde uitstoot met 20% D. Parkeervraag voor auto’s voorbereiden cq. aanpassen aan krimpend parkeeraanbod in de toekomst E. Bewustwording, draagvlak en communicatie rond duurzame mobiliteit en het samenhangend pakket van maatregelen F. Stimulering van met dit beleid gewenste vervoerswijzekeuzes van medewerkers via arbeidsvoorwaarden.

Exploitatie: Besparing op elektriciteit Besparing op verwarming Besparing op koeling Besparing in primaire energie Besparing op energiekosten Overige besparingen Financiële besparing Beperking CO2-emissie

0 0 0 17,6 0 0 0 986

MWh/jaar GJ/jaar GJ/jaar GJ/jaar EUR/jaar EUR/jaar EUR/jaar Ton/jaar

-

€/ jaar

Aantal eenheden

-

Stuks

(meer) investering

0

EUR


-

Jaar

Investering: Investering per eenheid


Zeker Ketenefficiency


2012-2015

55


Besparingsmaatregel 13. Frequentieregeling LBK + nieuwe regelstrategie (Klimaat op maat) Omschrijving: Verlaging van de warmte- en koudevraag door vraagvolgend te leveren: besparing wordt gerealiseerd door aan de afgiftekant nieuwe inductie units te plaatsen (parasols) met bijbehorende regeltechniek, ook moeten er frequentie gestuurde ventilatoren met regeling in de luchtbehandelingskast worden geplaatst, en moeten de waterzijdige regelingen 2 weg worden uitgevoerd met bijbehorende frequentie geregelde pompen (zie 14). De vervanging wordt gekoppeld aan renovatieprojecten. Exploitatie: Besparing op elektriciteit

485,3

MWh/jaar

Besparing op verwarming Besparing op koeling

GJ/jaar 1200

GJ/jaar

5.567,7

GJ/jaar

33.717

EUR/jaar

Overige besparingen

0

EUR/jaar


33.717

EUR/jaar

400

Ton/jaar

Investering per eenheid

n.t.b.

€

Aantal eenheden

n.t.b.

Stuks

0

EUR

±7

Jaar

Besparing in primaire energie Besparing op energiekosten

Beperking CO2-emissie Investering:

(meer) investering Terugverdientijd (TVT) Indeling maatregel: Aard v.d. maatregel

Voorwaardelijk

Categorie

Procesefficiency


56

Diverse onderdelen worden via (voorwaardelijke) renovaties en bijbehorende planningen uitgevoerd. Als alle onderdelen zijn geïnstalleerd gaat de maatregel opleveren. 2014-2015


Besparingsmaatregel 14. CV-installatie van 3 naar 2-weg en frequentiesturing pompen toepassen (Klimaat op maat) – Sluit aan op maatregel 13, wordt integraal getroffen. Omschrijving: Als onderdeel van klimaat op maat de juiste temperaturen aanbieden bij de verbruikers. Daarvoor een tweewegregeling toepassen waardoor alleen de benodigde hoeveelheid wordt getransporteerd. Door toerenregeling wordt de pompenergie ook verlaagd. De vervanging wordt gekoppeld aan renovatieprojecten in het ziekenhuis. Exploitatie: Besparing op elektriciteit

64,8

MWh/jaar

19.000

GJ/jaar

0

GJ/jaar

19.583

GJ/jaar

233.725

EUR/jaar

Overige besparingen

0

EUR/jaar


233.725

EUR/jaar

1.109

Ton/jaar

Investering per eenheid

N.t.b.

€

Aantal eenheden

N.t.b.

Stuks

0

EUR

±7

Jaar

Besparing op verwarming Besparing op koeling Besparing in primaire energie Besparing op energiekosten

Beperking CO2-emissie Investering:

(meer) investering Terugverdientijd (TVT) Indeling maatregel: Aard v.d. maatregel Categorie


Voorwaardelijk Procesefficiency

Diverse partiële onderdelen worden via (voorwaardelijke) renovaties en bijbehorende planningen uitgevoerd. Als alle onderdelen zijn geinstalleerd gaat de maatregel opleveren. 2013-2015

57


Besparingsmaatregel 15. Vraaggestuurd/schakelbaar klimatiseren (pilot collegezalen) Omschrijving: Concretisering van potentieel maatregel 13 en 14 in bouwdelen J+K. Vervangen afvoerkasten bouwdelen J+K, toepassen WTW (dmv twincoil) en plaatsen in aanvoerkast. Toepassen BaOpt systeem (raming New Climate). Gegevens van eerdere ESCO scan. Kosten LBK aanpassingen bepaald op basis van 1 kast (gegevens Carrier), doorgerekend obv debiet.


491

MWh/jaar

3378

GJ/jaar

469

GJ/jaar


8269,5

GJ/jaar


71.012

EUR/jaar

Overige besparingen

9900

EUR/jaar


80.912

EUR/jaar

549

Ton/jaar

-

€/ jaar

790.000

EUR

9,8

Jaar

Besparing op verwarming Besparing op koeling

Beperking CO2-emissie Investering: Investering per eenheid Aantal eenheden (meer-)investering Terugverdientijd (TVT) Indeling maatregel: Aard v.d. maatregel Categorie

Stuks

Voorwaardelijk Procesefficiency


58

2015

Energie-efficiencyplan Academisch Medisch Centrum Amsterdam

Recommend Documents