en mantelzorg in Hoogeveen

Rekenkamercommissie Hoogeveen

vrijwilligerswerk en mantelzorg

Quick scan naar

in Hoogeveen

Rekenkamercommissie Hoogeveen Menno Visser 5 oktober 2012


Inhoud 1. Inleiding ............................................................................................................................................... 3 2. Afbakening en definities ...................................................................................................................... 3 3. Doel ..................................................................................................................................................... 3 4. Aanpak ................................................................................................................................................. 3 5. Verzamelde informatie ........................................................................................................................ 4 6. Resultaten............................................................................................................................................ 4 7. Conclusies en aanbevelingen ............................................................................................................ 13

Quick scan naar vrijwilligerswerk en mantelzorg in Hoogeveen

2


1. Inleiding Het vastleggen van mantelzorg- en vrijwilligersbeleid is noodzakelijk om helderheid te creëren over de beleidsdoelen en sturingsmogelijkheden van de gemeente. Daarnaast vereist vrijwilligers- en mantelzorgbeleid ook onderhoud: voor het verbeteren van werk en zorg is het nodig dat het betreffende beleid regelmatig geëvalueerd en bijgesteld kan worden. Wanneer (eenduidigheid over) het beleid ontbreekt, wordt het moeilijk om verbetering te realiseren. Het vastleggen, ofwel borgen, van vrijwilligers- en mantelzorgbeleid is daarom een belangrijke voorwaarde voor een effectieve en efficiënte uitvoering. Met deze quick scan maakt de Rekenkamercommissie voor de gemeenteraad van Hoogeveen een eerste inventarisatie van beleid , doelen en middelen.

2. Afbakening en definities Het betreft een inventariserend onderzoek (quick scan) naar het beleid t.a.v. vrijwilligers en mantelzorgers waar de gemeente Hoogeveen invloed op uit kan oefenen. Vrijwilligerswerk is het geheel van activiteiten uitgevoerd door een vrijwilliger, zonder vergoeding, en met een maatschappelijk doel en voor anderen, hetzij individuen, groepen of de samenleving in haar geheel (maar zonder familieband), binnen een organisatie, met of zonder rechtspersoonlijkheid. Mantelzorg is de zorg voor chronisch zieken, gehandicapten en hulpbehoevenden door naasten: familieleden, vrienden, kennissen en buren. Kenmerkend is de reeds bestaande persoonlijke band tussen de mantelzorger en zijn of haar naaste. Daarnaast gaat het om langdurige zorg die onbetaald is.

3. Doel Het doel het inventariserend onderzoek is een globaal beeld te vormen van • het geformuleerde beleid t.a.v. vrijwilligers en mantelzorgers; • de mate waarin het beleid wordt uitgevoerd; • hoeveel vrijwilligers en mantelzorgers er actief zijn in de gemeente en welke activiteiten zij verrichten; • welke voorzieningen voor de doelgroepen door de gemeente gefaciliteerd worden en welke door de betrokkenen gewenst worden. Op basis van de verzamelde informatie kan bepaald worden of het zinvol is een meer compleet en gedetailleerd onderzoek te doen.

4. Aanpak Omdat het een inventariserend onderzoek betreft is hoofdzakelijk documentenonderzoek verricht. Daarbij horen o.a. college- en raadsvoorstellen en informatie die beschikbaar is via internet. Om de compleetheid van het beeld te toetsen, worden de betrokken ambtenaren gevraagd commentaar te geven op de verzamelde informatie en deze zo nodig aan te vullen.


3


Vanwege het globale karakter is het inventariserend onderzoek uitgevoerd door een lid van de rekenkamercommissie (Menno Visser) met hulp van de secretaris (Jeen Everaarts).

5. Verzamelde informatie De verzamelde informatie laat zich als volgt samenvatten: College- en raadsstukken: • Collegebesluit m.b.t. ontwikkeling flankerend vrijwilligersbeleid in relatie tot integraal accommodatiebeleid (3 december 2008) • Beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning 2009 – 2012 (22 januari 2009) • Uitwerkingsnotitie Mantelzorgondersteuning en Vrijwillige Thuishulp (12 december 2009) • Subsidieaanvragen en –beschikkingen m.b.t. mantelzorg en vrijwilligers in de periode 2010 – 2012 (Stichting Welzijns Werk) • Subsidiebeleidsregels Cultuur, Sport, Onderwijs, Participatie en Zorg en Welzijn 2010 • Jaarverslag en jaarrekening 2011 Overige informatie: • Jaarverslag Stichting Welzijns Werk 2010 en halfjaarverslag 2011. • Diverse interne notities, verslagen en voortgangsrapportages over vrijwilligerswerk en mantelzorg waarover nog geen besluitvorming heeft plaatsgevonden in het college. • Verenigingsmonitor 2011, gemeente Hoogeveen. • Informatie op internet m.b.t. mantelzorgondersteuning, vrijwilligersbeleid en het vrijwilligerssteunpunt in Hoogeveen • Informatie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

6. Resultaten 6.1. Inleiding De resultaten worden weergegeven in de volgende onderdelen: o Algemene informatie (paragraaf 6.2) o Beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning 2009 – 2012 (paragraaf 6.3) o Schriftelijk vastgelegde afspraken met de Stichting Welzijnswerk (paragraaf 6.4) o Inhoud van de subsidiebeleidsregels (paragraaf 6.5) 6.2. Algemeen Uit de verzamelde informatie kan het volgende worden afgeleid: • Eind 2008 heeft het college opdracht verleend tot het ontwikkelen van flankerend vrijwilligersbeleid in relatie tot integraal accommodatiebeleid. Bij de voorjaarsnota 2009 is door het college toegezegd dat er een nota over het vrijwilligersbeleid inclusief mantelzorgbeleid komt. Deze nota is nog niet verschenen. • In 2009 is het Beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning 2009 – 2012 vastgesteld. Daarin wordt aandacht besteedt aan vrijwilligers en mantelzorgers. • Het college heeft de volgende relevante besluiten genomen: o Opdracht geven tot het ontwikkelen van flankerend vrijwilligersbeleid in relatie tot accommodatiebeleid (2008) o Vaststellen uitwerkingsnotitie mantelzorgondersteuning en vrijwillige thuishulp ‘De eerste en belangrijkste schakel in de zorg’(2009). Deze notitie is ter kennisgeving Quick scan naar vrijwilligerswerk en mantelzorg in Hoogeveen

4


• •

•

•

•

•

• •

• • •

• •

voorgelegd aan de gemeenteraad. In het gemeentelijk jaarverslag 2010 is de raad geïnformeerd over de voortgang. Uit diverse stukken kan worden afgeleid dat het college een beleidsdocument in voorbereiding heeft over vrijwilligerswerk. Op www.hoogeveen.nl staat: “In Hoogeveen zijn ongeveer 12.000 vrijwilligers actief in zowel georganiseerd als ongeorganiseerd verband. Denk daarbij aan klaar-overs, voorleesouders, maaltijdbezorgers en alle anderen die belangeloos op enige wijze hun kennis, arbeid en tijd ter beschikking stellen van de samenleving zonder dat daar enige vergoeding tegenover staat. De gemeente probeert hen zoveel mogelijk te ondersteunen, onder meer met subsidies aan vrijwilligersorganisaties die werkzaam zijn in projecten die de gemeente subsidieert.” De gemeente Hoogeveen heeft met ingang van 2009 verzekeringen afgesloten die de risico’s van vrijwilligerswerk zo goed mogelijk afdekken tijdens het vrijwilligerswerk. Hiermee worden vrijwilligers beschermd. De kosten bedragen ongeveer € 11.000 per jaar. Het Vrijwilligerssteunpunt Hoogeveen is in 2003 gestart. Daar wordt gewerkt aan twee aan twee doelstellingen: • het onderhouden van een vrijwilligersvacaturebank; doel is het bij elkaar brengen van vraag en aanbod van vrijwilligerswerk. • het samenstellen en aanbieden van een scholingsaanbod voor vrijwilligers in samenwerking met het Drenthe College. Naast de vrijwilligersvacaturebank en het scholingsaanbod, werkt het Vrijwilligerssteunpunt mee aan projecten die direct of indirect ten doel hebben om de vrijwillige inzet van inwoners van de gemeente Hoogeveen te vergroten. Bijvoorbeeld de Maatschappelijke Stage door leerlingen van het voortgezet onderwijs en Maatschappelijk Betrokken Ondernemen door het bedrijfsleven. Ook verzorgt het Vrijwilligerssteunpunt voorlichtingen en presentaties voor groepen met een allochtone afkomst. Het doel dat beoogd wordt, is het bespoedigen en vergemakkelijken van de integratie van deze inwoners. Aan de geregistreerde mantelzorgers is in 2010 als blijk van waardering een VVV Irischeque van €15,-- verstrekt. In 2011 is een vrijwilligersmarkt georganiseerd, waarbij iedereen boven de 55 is aangeschreven. Er deden ongeveer 30 organisaties mee. Over de resultaten is geen informatie gevonden. De gemeente heeft voor bijzondere Hoogeveners een speciale blijk van waardering: het Hoogeveense Bezige Bijtje. Deze wordt sinds 2004 jaarlijks toegekend. In 2003, 2005 en 2007 is een “vrijwilliger van het jaar” gekozen. Voor de jaren daarna ontbreekt informatie. Mantelzorgondersteuning wordt georganiseerd door de Stichting Welzijnswerk (SWW). Het steunpunt mantelzorg is op alle werkdagen bereikbaar op het Centraal Bureau van SWW. In het Zorgloket van ziekenhuis Bethesda vinden inloopspreekuren van mantelzorgondersteuning plaats. Van de volwassenen in Drenthe verleent 7% mantelzorg (langer dan 3 maanden en meer dan 8 uur per week) (Sociaal Rapport Drenthe, 2008). In het gemeentelijk jaarverslag 2011 staat het volgende (citaten): o Het aanbod van informele zorg (mantelzorgondersteuning en vrijwillige thuishulp) is versterkt met de introductie van vrijwillige ouderenadviseurs, een impuls aan het maatjesproject en het bevorderen van de totstandkoming van buurthulpcentrales. o Beoogd doel en realisatie: In de periode 2011-2013 neemt het percentage inwoners dat vrijwilligerswerk verricht niet af. Het percentage inwoners dat vrijwilligerswerk verricht bedroeg in 2011 38%. o De herijking is gestart maar nog niet afgerond. We hebben de ondersteuningsbehoefte geïnventariseerd van organisaties die werken met


5


•

•

•

vrijwilligers. Ook is onderzocht in welke sectoren vrijwilligers het hardst nodig zijn om de gemeentelijke programmadoelen te halen. De eerste resultaten van de herijking zijn verwerkt in de opdracht aan de SWW. In 2012 volgt een korte notitie aan de raad. o Eind 2013 doet 25% van de WWB-cliënten met een grote afstand tot de arbeidsmarkt vrijwilligerswerk, werk met behoud van uitkering of neemt deel aan een doorstroomtraject naar regulier werk. In de beleidsnota re-integratie en participatie is deze doelstelling aangescherpt. Daarin wordt een onderscheid gemaakt tussen doorstroomtraject naar regulier werk (programma Ondernemen en Werken) en maatschappelijke participatie (vrijwilligerswerk e.d.). In de nota hebben we ons ten doel gesteld dat de laatstgenoemde groep in 2011 minimaal 15% bedraagt van het aantal WWB-cliënten. Daadwerkelijk gerealiseerd is 21%. We hebben ons doel voor 2011 dus gehaald. De productenraming geeft voor het jaar 2012 de volgende begrote bedragen te zien: o Impuls vrijwillige inzet (= vrijwilligersverzekering) € 11.044 o Maatschappelijke stage, vrijwilligerswerk € 67.250 o Coördinatie vrijwillige thuis- en mantelzorg € 237.030 o Totaal € 315.324 Binnen de post maatschappelijke dienstverlening is € 91.249 beschikbaar voor het vrijwilligerssteunpunt. Het totale budget in 2012 voor vrijwilligers en mantelzorgers komt daarmee op € 406.573. In de Verenigingsmonitor 2011 Hoogeveen staan cijfers over aantallen vrijwilligers. Deze hebben alleen betrekking op sportverenigingen. In totaal waren er 1.653 vrijwilligers bij de sportverenigingen actief in 2011. Het gaat om de volgende aantallen per functie (dubbeltelling mogelijk):

Bestuur Commissies Trainer/coach, teambegeleider Administratief Kantine Onderhoud Overig •

•

Totaal 211 425 566 49 396 105 485

Op de vraag of de sportvereniging voldoende vrijwilligers heeft, gaven twee verenigingen aan dat ze veel te weinig vrijwilligers hebben, negen verenigingen dat ze te weinig vrijwilligers hebben, vijftien verenigingen dat ze net wel/niet genoeg vrijwilligers hebben en elf verenigingen dat ze voldoende vrijwilligers hebben. Geen enkele vereniging heeft ruim voldoende vrijwilligers. Voldoende vrijwilligers heeft 31% van de verenigingen. In 2007 deden 5,6 miljoen Nederlanders van 18 jaar en ouder vrijwilligerswerk volgens het CBS. Dat komt overeen met 44% van de volwassenen. Daarnaast geeft 28% informele hulp (waaronder mantelzorg). Totaal doet 58% aan vrijwilligerswerk en/of informele hulp (het kan beiden tegelijk).


6


•

Via de omnibusenquête wordt sinds 2000 jaarlijks gevraagd hoeveel inwoners van Hoogeveen regelmatig vrijwilligerswerk verrichten. In 2003 was dat het laagst (28%) en in 2009 het hoogst (41%). Zie onderstaande grafiek.

•

De vraagstelling van de omnibusenquête verschilt van die van CBS en ook de onderzoeksgroep kan verschillen. Dat maakt vergelijking moeilijk. Ook het verschil tussen 2003 en 2009 heeft waarschijnlijk te maken met verschillen in definities. De meeste vrijwilligers zetten zich in voor een sportvereniging. Mannen en vrouwen doen vrijwel even vaak vrijwilligerswerk, maar voor andere soorten organisaties. Zo doen mannen vooral vrijwilligerswerk voor een sportvereniging of voor de kerk of moskee, terwijl vrouwen eerder kiezen voor vrijwilligerswerk op school of in de verzorging. Zie de grafiek. Het grootste aandeel vrijwilligers is te vinden onder 35-44-jarigen. Verder zijn bewoners van het platteland vaker actief als vrijwilliger dan stedelingen. Ook zijn er meer vrijwilligers te vinden onder de hogeropgeleiden dan onder de lageropgeleiden.

•

•

lp


7


6.3. Beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning 2009 - 2012 In dit plan staat: “Prestatieveld 4 Het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers De Wmo is er ondermeer op gericht dat door uit te gaan van de kracht van sociale netwerken er pas in tweede instantie een beroep hoeft te worden gedaan op betaalde ondersteuning. Doel is onder meer het aantal mensen dat zich vrijwillig inzet voor anderen te vergroten. Vrijwilligers en mantelzorgers dienen voldoende ondersteuning te krijgen om overbelasting te voorkomen. Vrijwilligers en mantelzorgers zijn niet meer weg te denken uit de samenleving. Vrijwilligers en mantelzorgers vervullen een belangrijke rol in de samenleving. Daarom ondersteunt de gemeente vrijwilligers en mantelzorgers (Sociale structuurvisie 2008) Doelstelling Kempunt van het beleid is het bevorderen van een volwaardige deelname aan de maatschappij van alle mensen. Voor mensen die niet op eigen kracht kunnen participeren en hulp en ondersteuning nodig hebben kan een belangrijk deel van deze ondersteuning worden geboden door mensen uit de omgeving (mantelzorg door vrienden of familie), sociale verbanden (buurt, werk of kerk) en/of door organisaties (zoals bijv. sportverenigingen). Een belangrijk aandachtspunt voor de gemeente is of er een goed beroep gedaan worden op het maatschappelijk middenveld bij de totstandkoming en handhaving van een lokaal ondersteuningsnetwerk en welke ondersteuning kan door de gemeente geboden worden om de draagkracht en draaglast van mantelzorg en vrijwillige inzet in evenwicht te houden of te verbeteren). De gemeente Hoogeveen maakt beleidsmatig een onderscheid tussen mantelzorg, vrijwillige inzet die aan zorg en maatschappelijke ondersteuning verbonden is en overig vrijwilligerswerk. Op basis van de CVTM subsidieregeling die aan de gemeenten is overgedragen zal regionaal en lokaal beleid ontwikkeld worden t.b.v. vrijwillige thuiszorg en mantelzorgondersteuning. Uitwerking prestatieveld 4 voor Hoogeveen Hoogeveense mantelzorgers hebben op een bijeenkomst een lijst van 94 knelpunten/wensen opgesteld. STAMM heeft op grond van bovenstaande gemeentelijke doelen, de 94-puntenlijst, gesprekken met de Werkgroep mantelzorg van de Wmo-raad en interviews met professionele mantelzorgondersteuners een plan van aanpak voor mantelzorgondersteuning opgesteld. In het plan van aanpak worden de volgende doelen geformuleerd: • Het vergroten van de bekendheid en betekenis van mantelzorg en de mogelijkheden voor ondersteuning met bijzondere aandacht voor respijtzorg, praktische hulp, lotgenotencontact en het combineren van zorg en arbeid. • Emancipatie van de mantelzorger. • Emancipatie van de zorgvrager (bewustwording op gang te brengen bij de zorgvrager over respijtzorg en betekenis ervan). • Het realiseren van een effectieve en efficiënte organisatie van de ondersteuningsfuncties. Wat doen we al: De belangrijkste maatregelen die voor het realiseren van deze doelen worden voorgesteld zijn: 16. Het ondersteuningsaanbod makkelijk toegankelijk maken via de digitale sociale kaart die de Drentse gemeenten thans in het kader van de WMO ontwikkelen. 17. Professionalisering sportverenigingen gericht op behoud en versterken van vrijwilligers.


8


Wat gaan we doen: 18. Er voor zorgen dat front-Office en eerstelijns professionals sneller (signalering) en meer/beter inspelen op de behoefte van mantelzorgers. 19. Het uitbreiden van het ondersteuningsaanbod waaronder ontwikkelen van respijtzorg, casemanagement voor mantelzorgers, vergroten mogelijkheden lotgenotencontact en coaching van mantelzorgers. 20. Het aanbod voor mantelzorgers aan voorlichting, informatie, advies, respijtzorg en praktische hulp bundelen, inhoudelijk afstemmen en centraal toegankelijk maken. 21. Het inrichten van een werkgroep mantelzorg en vrijwillige thuishulp ten behoeve van de verdere uitwerking van bovenstaande aanbevelingen. 22. Het beleid m.b.t. vrijwilligerswerk ontwikkelen 23. Impuls geven aan vernieuwende initiatieven op terrein vrijwilligerswerk en mantelzorg.” 6.4. Stichting Welzijnswerk (SWW) Jaarlijks stuurt het college een beschikking aan de Stichting Welzijnswerk (SWW) met afspraken over vrijwilligerswerk en mantelzorg. In de beschikking van 13 januari 2012 die betrekking heeft op het jaar 2012 staat m.b.t. vrijwilligerswerk (citaten tussen aanhalingstekens): “In de periode 2011-2013 neemt het percentage inwoners dat vrijwilligerswerk verricht niet af. Opgave SWW: Het realiseren van een herkenbaar en makkelijk toegankelijk steunpunt voor vrijwilligerswerk met minimaal de volgende taken: 1. Het bij elkaar brengen van vraag en aanbod van en naar vrijwilligers op de gebieden: zorg, sport, buurtwerk etc.; 2. Vrijwilligersorganisaties ondersteunen op basis van inzicht in de behoefte; 3. Deskundigheidsbevordering van vrijwilligers organiseren op basis van de vraag van vrijwilligersorganisaties.” Over maatschappelijke stages is gevonden: “Binnen het voortgezet onderwijs is het verplicht dat jongeren gedurende hun schoolloopbaan 30 uur aan maatschappelijke stages uitvoeren. Er moet een goede infrastructuur zijn om te zorgen dat er ook voldoende maatschappelijke stages beschikbaar zijn.” Over mantelzorg staat er: “De eerste schakel in de zorgketen voor mensen met een beperking is mantelzorg en vrijwillige thuishulp. Onderzoek heeft aangetoond dat deze schakel kan worden versterkt waardoor een beroep op dure professionele WMO-zorg kan worden voorkomen of uitgesteld. De volgende verbeterpunten zijn gesignaleerd: 1. De bestaande diensten op het gebied van mantelzorgondersteuning en vrijwillige thuishulp zijn nog onvoldoende bekend bij hulpbehoevenden, mantelzorgers en bij zorgvrijwilligers. 2. Er zijn te weinig verschillende en flexibele vormen van kortdurende respijtzorg aan/in huis (interne respijtzorg, zoals oppasdiensten) en te weinig laagdrempelige en betaalbare gemaksdiensten. 3. Mantelzorgers hebben onvoldoende mogelijkheden om het hulppakket samen te stellen dat aansluit bij de persoonlijke situatie (maatwerk).


9


4. Mantelzorgers moeten meer ondersteuning krijgen bij het zelf regelen van zorg en hulp (coaching). 5. Er is onvoldoende samenwerking tussen organisaties die mantelzorgondersteuning en vrijwillige thuishulp bieden en tussen hen en professionele zorginstellingen. 6. Het aanbod aan mantelzorgondersteuning en vrijwillige thuishulp is niet efficiënt georganiseerd; er is veel overlap met name in de overhead. Opgave SWW 1. Het aanbieden van koelvers-maaltijden aan kwetsbare inwoners voor een inkomensafhankelijke prijs. 2. Het inbrengen van deskundigheid op het gebied van welzijn, wonen en zorg in het gemeentelijke Zorgloket. 3. Het realiseren van een herkenbaar en makkelijk toegankelijk centraal steunpunt voor informele zorg (mantelzorg en vrijwillige thuishulp) onder regie van de gemeente. Het steunpunt heeft de volgende taken: a) het aanbieden van voorlichting, informatie en advies over het aanbod aan informele zorg; b) tegemoet komen aan de ondersteuningsbehoefte; c) ondersteunen van vrijwilligersorganisaties op het gebied van informele zorg; d) het makkelijk toegankelijk maken van het aanbod aan informele zorg via de digitale sociale kaart; e) stimuleren dat er voldoende diversiteit, flexibiliteit en maatwerk (arrangementen) tot stand komt in het aanbod om tegemoet te komen aan de vraag van de mantelzorgers en de zorgvragers; f) gesignaleerde hiaten in het bestaande ondersteuningsaanbod dichten, dat wil zeggen het realiseren van: • coaching voor mantelzorgers bij het regelen van de hulp en zorg; • diverse en flexibele vormen van kortdurende en interne respijtzorg (oppasdienst) en gemaksdiensten op maat (arrangementen).” In de subsidiebeschikking 2012 worden de volgende bedragen toegekend: • Maatschappelijke stages: € 79.517 • Mantelzorgondersteuning en vrijwillige Thuiszorg: € 150.312 • Steunpunt vrijwilligerswerk: € 65.388 • Totaal € 295.217. Deze bedragen zijn exclusief overhead. Aan alle onderdelen wordt inclusief overhead 28% meer uitgegeven. In het jaarverslag SWW van 2010 staat: “Centrum voor Vrijwillige Inzet (CVI) Vrijwilligerssteunpunt In 2010 diende zich een doelgroep aan die de aanbodkant van vrijwilligerswerk nieuw inkleurt. De landelijke en plaatselijke overheid vinden ieders deelname aan de samenleving van belang. Als iemand dan ook moeilijk meer via betaald werk kan meedoen, wordt deze tot vrijwillige inzet gestimuleerd. Voor het Vrijwilligerssteunpunt betekent dit dat de werkwijze moet worden aangepast. Veel nieuwe aanmeldingen komen dan binnen via het UWV en zullen daadwerkelijk bemiddeld moeten worden, liefst met een vorm van begeleiding tot op de vrijwilligerswerkplek. De totale instroom in 2010 was 175 mensen. Daarvan werd 44 procent met succes naar vrijwilligerswerk geleid. Anderen vonden betaald werk, begonnen aan een opleiding of vonden zelf een plekje. Voor 28 procent was er om uiteenlopende redenen geen positief resultaat. Onder de aanmeldingen was een opvallend grote vraag naar scholing op de computer. Veel werk is gestoken in een succesvolle tweedaagse vrijwilligersinzet in maart, onder de landelijke actietitel NL Doet.


10


MaS-punt Onder deze naam werken SWW en de plaatselijke afdeling van de stichting Present aan zaken rond maatschappelijke stages. Leerlingen van het voortgezet onderwijs moeten gedurende hun schoolloopbaan een bepaald aantal uren vrijwilligerswerk doen. Zo ervaren ze hoe belangrijk vrijwillige inzet is voor de samenleving. De medewerkers in het MaS-punt werven vrijwilligersplaatsen bij talloze maatschappelijke organisaties en bieden die de leerlingen aan via een vacaturebank. Daaronder zijn ook verschillende grote activiteiten waarvoor heel veel medewerkers nodig zijn, zoals de Cascaderun of ‘het klooster van Sinterklaas’. Door SWW werden in 2010 ruim 450 leerlingen aan een stageplek geholpen. De medewerkers verzorgen ook een groot deel van de voorlichting over maatschappelijke stages. Niet alleen aan leerlingen, maar eveneens aan ouders, schoolpersoneel en medewerkers van stagebiedende instellingen. Maatwerk Voor mensen die al lang buiten het proces van betaalde arbeid staan, is het doen van vrijwilligerswerk een beproefde manier gebleken om weer voorzichtig stappen richting arbeidsmarkt te zetten. Onze methode Maatwerk is daar specifiek voor opgezet. Van het Werkplein Hoogeveen krijgen de trajectcoaches van Maatwerk klanten toegewezen. Die moeten met individuele coaching of via groepswerk weer meer zelfredzaamheid en motivatie opbouwen. Zo wordt gewerkt aan grotere deelname aan de maatschappij. Het aantal klanten voor Maatwerk steeg in 2010 met meer dan 10 procent tot 79. Daarom was zelfs kort een wachtlijst noodzakelijk. Bijna alle deelnemers hebben zich in het verslagjaar duidelijk ontwikkeld. Ze doen meer mee in de maatschappij of komen zelfs in de buurt van de arbeidsmarkt. Ze zijn dan ook tevreden over hun Maatwerktraject. Uit de individuele trajecten stroomden 28 mensen uit, waarvan een drietal helaas niet bemiddelbaar was. Een duidelijke trend is echter, dat bij de naar Maatwerk verwezen klanten in toenemende mate sprake is van complexe problematiek, waaronder psychiatrische en verslavingsproblemen. Bij hen is vaak eerst een zogenaamd ‘rusttraject’ nodig; daarin wordt onder begeleiding van derden aan psychisch of mentaal herstel gewerkt, vóór er aan maatschappelijke of arbeidsparticipatie kan worden gedacht. In het groepswerk namen 39 mensen deel aan één of meer van de vijf verschillende activiteitengroepen. Juist in groepswerk worden tussen deelnemers onderling stimulansen gegeven om grenzen te verleggen. Via deelname aan een groep zie je mensen meer zelfvertrouwen krijgen in hun acties naar anderen. Bij het groepswerk werd soms gebruik gemaakt van vrijwillige begeleiders met specifieke kennis of vaardigheden. Vrijwilligersplekken voor deelnemers in Maatwerk werden vaak gevonden in de vacaturebank van het Vrijwilligerssteunpunt. Mantelzorgondersteuning en Vrijwillige Thuiszorg Deze activiteiten werden tot 2010 uitgevoerd door een grote thuiszorgorganisatie. De gemeentelijke opdrachtgever kiest echter voor inbedding in de lokale structuur en droeg het werk op aan SWW. Lokale inbedding leidde al direct tot grotere bekendheid en nabijheid. Met als gevolg een stijging van de vraag en grotere werkdruk. De vraag naar Vrijwillige Thuiszorg steeg met 27 procent naar 165, die naar Mantelzorgondersteuning met bijna 60 procent naar 175. Tegelijk zagen we de hulpvragen ingewikkelder worden. Wachtlijsten doemen dus op. De opdracht van de gemeente houdt tevens in dat de vraag naar kortdurende ondersteuning in beeld moet worden gebracht. Daarop moet vervolgens een effectieve plaatselijke structuur van vraag en aanbod voor mantelzorgers worden gezet. Gekozen is voor een projectaanpak, het project Informele Zorg. Organisaties die professionele zorg bieden moeten daar echter uitdrukkelijk bij worden betrokken. Ook in het Zorgloket komen vragen naar Vrijwillige Thuishulp binnen. Onze medewerkers daar bemiddelden in 2010 ruim in honderd vragen naar diverse organisaties die vrijwilligers daarvoor inzetten. Deze organisaties zijn verenigd onder de naam SamSam. Met steun van de Ladies’ Circle Hoogeveen kreeg SamSam dit jaar een eigen website en werd een vrijwilligerswerfactie gehouden met als motto ‘SamSam zoekt


11


sterren’. Na de beëindiging van de financiering van onze professionele ouderenadviseur is een plan ontwikkeld voor de inzet van vrijwillige ouderenadviseurs. Werving en training van de vrijwilligers zijn in de tweede helft van het jaar voorbereid.” Navraag leert dat het Werkplein van de gemeente Hoogeveen het project Maatwerk inkoopt bij de SWW ten laste van het participatiebudget. Kosten per jaar bedragen ongeveer €150.000. Voor de trajecten heeft Maatwerk 46 werkplekken in de samenleving waarvan 27 afkomstig van het Steunpunt Vrijwilligerswerk. In 2010 stroomden 28 klanten uit waarvan 6 naar vrijwilligerswerk/mantelzorg. 6.5. Subsidiebeleidsregels Cultuur, Sport, Onderwijs, Participatie en Zorg en Welzijn In 2010 zijn de beleidsregels vastgesteld. Over vrijwilligers en mantelzorg staat er: “Inleiding Onder het prestatieveld 'Vrijwilligers en Mantelzorg" zijn de volgende beleidsregels ondergebracht: a. informele hulp; b. maatschappelijke stages; d. ontwikkelingssamenwerking. a. Beleidsregels ondersteuning informele hulp Artikel 1 Doelgroep De doelgroepen van deze beleidsregels zijn: a. alle mantelzorgers in de gemeente; b. alle inwoners die in de gemeente vanuit een vrijwilligersorganisatie die individuele hulp bieden aan andere inwoners; c. vrijwilligersorganisaties die zich richten op hulp aan individuen. Artikel 2 Doelstelling De doelstellingen van deze beleidsregels zijn: 1. Hoofddoelstelling: a. het bevorderen en ondersteunen van de informele hulp gericht op versterking van de zelfredzaamheid van hulpvragers en mantelzorgers en niet op het overnemen van (een deel van) de eigen regie. 2. Subdoelstelling: a. het vergroten van de bekendheid (met de betekenis) van mantelzorg; b. het vergroten van de bekendheid van de mogelijkheden van mantelzorgondersteuning en vrijwillige thuishulp; c. overbelaste mantelzorgers vroegtijdig signaleren; d. mantelzorgers hulp en ondersteuning op maat bieden door professionals, vrijwilligers en lotgenoten gericht op zelfredzaamheid; e. hulpvragers, hulp en ondersteuning op maat bieden door vrijwilligers en lotgenoten gericht op zelfredzaamheid; f. het realiseren van een effectieve en efficiënte organisatie van het aanbod aan mantelzorgondersteuning en vrijwillige hulp.”


12


7. Conclusies en aanbevelingen Op basis van de ons beschikbare informatie hebben wij de volgende conclusies getrokken: 1. De raad heeft de hoofdlijnen van het beleid op het gebied van informele zorg (mantelzorg en vrijwillige thuishulp) vastgesteld met het ‘Wmo-beleidsplan 2009-2012’ onder ‘Prestatieveld 4 Het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers’. 2. Ten aanzien van vrijwilligerswerk in het algemeen geldt dat al geruime tijd specifiek beleid in het vooruitzicht wordt gesteld, maar dat beleid nog niet is ontwikkeld. Wel is beleid in voorbereiding. Dit reeds is besproken met partners als de Wmo-raad en zal worden voorgelegd aan de gemeenteraad. 3. Over de activiteiten die worden uitgevoerd op het gebied van vrijwilligers en mantelzorgers wordt de gemeenteraad beperkt geïnformeerd. De beschikbare informatie voor de raad is versnipperd en incompleet. 4. Er is maar beperkte informatie gevonden over aantallen vrijwilligers en mantelzorgers en de aantallen organisaties die op dit terrein actief zijn. Ook is niet goed bekend welke activiteiten de vrijwilligers verrichten. De gevonden gegevens zijn vrij algemeen en geven geen compleet beeld. 5. Het terrein van vrijwilligerswerk en informele zorg is veel breder dan de onderdelen waarop de gemeente zich richt. De gemeente heeft nauwelijks zicht op de vele activiteiten op het gebied van de informele zorg die niet door de gemeente worden gesubsidieerd. Dat geldt bijvoorbeeld voor de informele zorg die vanuit de vele kerken wordt geboden of informele zorg die wordt geboden binnen, of gelieerd aan, professionele zorginstellingen. Zicht op mantelzorg is nog veel moeilijker omdat niet wordt geregistreerd wie mantelzorger is en wat hij of zij precies doet. 6. Over de activiteiten van de Stichting Welzijnwerk is voldoende kwalitatieve informatie gevonden. Over de behaalde resultaten zijn echter weinig kwantitatieve gegevens beschikbaar. Ook is slechts algemene informatie gevonden over de wensen van vrijwilligers en mantelzorgers. 7. De voorzieningen die door de gemeente gefaciliteerd worden, zijn samengevat (geschatte kosten in 2012 tussen haakjes): • Vrijwilligersverzekering (€ 11.000); • Vrijwilligerssteunpunt met vacaturebank, scholingsaanbod en voorlichting (€ 91.000); • Ondersteuning voor maatschappelijke stages (€ 67.000); • Mantelzorgondersteuning en vrijwillige thuiszorg: beantwoorden van vragen, coaching, inzet ouderenadviseurs, oppasdienst, arrangementen en bemiddeling (€ 208.000). • Subsidiebudget vrijwilligersactiviteiten voor mantelzorgers en zorgbehoevenden (€ 29.000). • Project Maatwerk, met als doel maatschappelijke activering (€ 150.000) • Subsidiëring instellingen waar een groot deel personeel bestaat uit vrijwilligers en incidentele subsidies voor activiteiten waarbij vrijwilligers zijn betrokken (kosten onbekend). • Waarderingsacties en -prijzen (kosten onbekend).


13

en mantelzorg in Hoogeveen

Recommend Documents