Mantelzorg en professionals: bondgenoten in de zorg
Workshop Mantelzorg Febe Lenie de Pater Consulent Mantelzorg Freelancer Mantelzorgondersteuning November 2014
Doel workshop • Bewustwording rol en positie van de mantelzorg – Kennis als opstap tot beeldvorming en basis voor vetrouwen t.b.v het gestelde doel van bondgenootschap
• Inzicht in eigen visie, houding en rol i.r.t. de mantelzorgers • Programma: – Korte toelichting op de materie mantelzorg – Praktisch vertaling
Grenzen aan de mantelzorg Goede zorg voor de ander begint bij jezelf maar…
mag niet gaan ten koste van jezelf
Wat is mantelzorg? • Zorg (niet in georganiseerd verband) die niet in het kader van hulpverlenend beroep wordt gegeven aan een zorgvrager door een of meer leden uit diens omgeving • Vanzelfsprekend • Het overkomt je (acuut of geleidelijk) • Geen keuze
• Zorgverlening vloeit voor uit een emotionele relatie • Familiezorg
Wat is vrijwilliger? • Werk dat in enig georganiseerd verband, onverplicht en onbetaald, wordt verricht ten behoeve van andere mensen of de samenleving.
Verschillen tussen mantelzorger en vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk • Vrijwilligerswerk wordt mooi gevonden • Voor vrijwilligerswerk kies je bewust • Door vrijwilligerswerk breid je je contacten uit • Een vrijwilliger kan zelf de aard van het werk bepalen
Mantelzorg • Mantelzorg wordt vanzelfsprekend gevonden • Mantelzorg overkomt je, je rolt er in • Mantelzorg beperkt je in het onderhouden van contacten • Een mantelzorger moet alles doen, ook wat hem niet ligt
Enkele feiten over mantelzorg • • • • • • • •
3,8 miljoen Nederlanders Gemiddelde leeftijd is 35-65 jaar 71% heeft er een baan naast 17% derft inkomen 40% staat er alleen voor 25% zorgt dag en nacht 80% Ned. vindt het vanzelfsprekend 400 milj. zorguren mz versus 55 milj. prof.
Kenmerken mantelzorg • Meer dan een fulltimebaan • Wat hun rol en positie beinvloedt • Zorg in relatie/emotionele binding (nog enkele kenmerken) • Wat maakt het zorgen zwaar
Signalen van overbelasting • Huishouden niet op orde • Slapeloosheid/vermoeidheid • Weinig tijd voor zichzelf • Overbezorgd • Druk gedrag • Spanningen onderling • Stressgevoelig • Spreken in hij-zij termen.. Gevolgen van overbelasting (mis-handeling)
Zorg om de mantelzorgers • • • • •
Lichamelijke klachten Psychische klachten (stress) Beperking eigen leven (sociaal isolement) Vrees voor de toekomst Rol – en relatieverandering (van wederkerigheid naar afhankelijkheid) • Gebrek aan ondersteuning Balans tussen draaglast en draagkracht raakt verstoord
4 fasen voordat men hulp vraagt • • • • •
Alles zo lang mogelijk zelf doen Eigen netwerk benutten Hulp- of dienstverlening zelf regelen Vrijwilligers Professionals
Mantelzorg en delen van zorg • • • • • • •
Zorg delen/overdragen aan derden Emoties (dubbele gevoelens) Kwetsbare positie (afhankelijk zijn van) Onzekerheid Onvoorspelbaarheid, oncontroleerbaarheid Proces van vertrouwen winnen ……………………….
Juridische kant mantelzorg • Zorgaanbieder is niet verantwoordelijk voor de mantelzorger. (wel z. plicht m.b.t. overbelasting) • Zorg-leefplan wordt van kracht na instemming van cliënt (mantelzorg wordt hierbij niet genoemd) In literatuur: altijd de wens cliënt centraal • Geheimhouding professionals i.r.t. samenwerken met mantelzorgers is belemmering in afstemming van de zorg • Zorg-leefplan stimuleert het voortzetten van de mantelzorg
Wensen en behoeften van mantelzorgers • • • • • • • •
Herkenning, erkenning en waardering Gezien worden als aparte partij met eigen belangen Informatie en advies Praktische ondersteuning/respijtzorg Materiële ondersteuning Emotionele steun Bemiddeling Gerichte doorverwijzing
Verwachting mantelzorger van beroepskracht 1 • Beroepskrachten zijn professioneel en berekend op hun taak. • Hulp bijstellen als zij dat nodig achten • Relevante adviezen op maat • Aandacht voor hun persoon • Respect voor privacy
Verwachting mantelzorger van beroepskracht 2 • • • •
Erkenning van de diverse rollen Samenwerkingsrelatie: gelijkwaardig overleg met elkaar Bepaling van belasting in een vroeg stadium Gezien worden als een eigenstandige, onafhankelijke partij • Belangen onderscheiden (patiënt-mantelzorger))
Beroepskracht en mantelzorg: waar loop je tegen aan? • Regels en beperkingen (zij-wij (org) • Verschil in persoonlijke opvattingen over goede zorg (in kwetsbare situaties en relaties) • Verschil in onderlinge afhankelijkheid • zorgvrager-mantelzorger-beroepskracht • Ongelijksoortige partijen-gemeenschappelijk belang
Ongelijksoortige partijen Professional
Mantelzorger
• Beroep • Functioneel • Afgebakend takenpakket.
Geen beroep Emotioneel Manusje van alles
Mantelzorg in de instelling • Huidig aanbod van de zorg sluit niet altijd aan bij wensen/behoeften cliënt, mantelzorg, familie • De rol/positie van de mantelzorger/familie t.o.v professionele zorg is onduidelijk • Samenwerking (gericht) tussen mantelzorger/familie en zorgprofessional is in ontwikkeling • Eveneens visie/beleid op mantelzorg(ondersteuning)
Voorwaarden bondgenootschap 1 Op organisatieniveau: Bondgenootschap verankerd in beleid Vertaling van visie/beleid naar concrete praktijk Scholing personeel Participatie van mantelzorgers m.b.t. beleid Goede communicatie Meten van tevredenheid van mantelzorgers Voorkoming overbelasting van mantelzorgers hangt af van
beleid.
Voorwaarden bondgenootschap 2 Voor jou als professional • Inleven in de belevingswereld van de mantelzorger • Normen, verborgen verwachtingen, meningen, grenzen etc.
• Onderkennen van hun diverse rollen van de mantelzorger met daarbij vereist gedrag van de professional: 1. Emotioneel betrokkene: > gefaciliteerd worden 2. Ervaringsdeskundige: > afstemming onderling 3. Medehulpverlener: > Samenwerking 4. Hulpvrager: > ondersteuning
Vragen…..praktijkoefening Oefenen met de vier rollen: waaraan merkt de mantelzorger dat jij oog hebt voor de genoemde rollen: • • • •
Samenwerkingspartner Medehulpvrager Persoonlijk betrokkene Ervaringsdeskundige
Samenvatting na de oefening S.O.F.A Samenwerken: mz als samenwerkingspartner (3) Ondersteunen: mz als mede-hulpvrager (4) Faciliteren: mz als persoonlijk betrokkene (1) Afstemmen: mz als ervaringsdeskundige (2)
Wat merkt de mantelzorg hiervan? • Mantelzorg wordt gehoord en gezien. • Dreigende (over)belasting wordt voorkomen door vroegtijdige onderkenning ervan • Relatie tussen professional en mantelzorger is gelijkwaardig t.b.v. het gezamenlijke doel • Heldere communicatie (vastgelegd in zlp) • Er is optimale afstemming op de leefsituatie van zorgvrager en mantelzorger • Pro-actieve benadering
Voor professionals geldt: • Andere verhoudingen en een andere manier van samenwerken vragen om een andere houding van professionals. Hieronder de acht meest opvallende veranderingen, ervaringen uit een expertmeeting. – – – – – – – – –
•
Niet zelf in de lead zijn Het overzicht houden Optreden als caoch Beschikbaar zijn en adequaat handelen Dichtbij en laagdrempelig zijn Netwerk in kaart brengen Netwerk activeren Samenwerken met vrijwilligers/coachen Gebruik maken van expertise consulent mantelzorg
Adresgegevens:
Lenie de Pater Consulent mantelzorg Freelancer mantelzorgondersteuning Tel. 06-20604466 Email:
[email protected]
