Eindrapportage Frugi Venta “Markttoegang fytosanitair groenten en fruit”
Bezuidenhoutseweg 82 Postbus 90410 2509 LK Den Haag Tel. 070 33 55 010
[email protected] www.frugiventa.nl
Rapportage Markttoegang fytosanitair groenten en fruit Inhoudsopgave 1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
Nederland op de wereldmarkt Nederland wereldspeler Voedselzekerheid en voedselveiligheid Rusland boycot Kansen nieuwe afzetmarkten Fytosanitaire markttoegang
3 3 6 7 8 9
2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10
Markttoegangsdossiers China Brazilië India Colombia Costa Rica Mexico Zuid Afrika Verenigde Staten Vietnam Conclusie
10 10 13 13 14 14 14 15 15 16 16
Uw sector investeert in deze activiteit via het
2
1. Nederland op de wereldmarkt 1.1 Nederland wereldspeler Nederland is een wereldspeler op het gebied van groenten en fruit. Het groente- en fruitcluster is de derde exportsector van Nederland, goed voor een bedrag van bijna € 14 miljard (inclusief verwerkte producten). Nederland exporteert verse groenten en fruit naar 150 landen over de hele aarde. Drie op de vier landen wereldwijd heeft dus groenten en fruit uit Nederland in het winkelschap liggen! Nederland geldt als een van de meest productieve landen. Onze telers hebben in 2014 voor € 2,9 miljard omgezet aan verse groenten en fruit. Binnen de Europese Unie staat Nederland op de vijfde plaats in de productie van groenten en op de tiende plaats wat betreft fruit. Ook in de verslogistiek speelt Nederland een sleutelrol. Ruim zeventig procent van het ingevoerde fruit en meer dan tachtig procent van de ingevoerde groenten wordt opnieuw uitgevoerd. Bijna driekwart van de Nederlandse teelt van groenten en fruit wordt geëxporteerd. Nederland heeft hierdoor in de wereld een unieke draaischijffunctie.
3
In 2014 is 3,15 miljard kilo verse groente en fruit van Nederlandse bodem geëxporteerd. Nog nooit is er zoveel Nederlands product de grens gepasseerd. Vooral in het voorjaar was de oogst van glasgroenten groot. Niet alleen de export van tomaten steeg naar een record, ook zijn er nog nooit zoveel Nederlandse komkommers, aubergines en aardbeien in het buitenland afgezet. Vergeleken met 2013 steeg de totale export met 7 procent, ofwel ruim 200 miljoen kilo. Bijna een derde van de totale export bestaat uit uien waarvan de afzet in het buitenland bijna even groot was als in 2013. Na de ui is de tomaat in volume het tweede exportproduct. De tomatenexport nam met 5 procent toe. Ook komkommer (+12%) en paprika (+11%) zijn in grotere volumes de grens over gegaan. Door een groter aanbod lag de perenexport op een duidelijk hoger niveau dan in 2013, terwijl de export van appels met 10 procent daalde. Groente en fruit van Nederlandse origine is in 2014 verkocht aan 140 landen, waarvan 80 landen met elk een afname van boven de 1.000 ton. De top-3 afzetlanden voor Nederlandse groente en fruit zijn Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Rusland. Deze landen zijn goed voor de helft van de totale export. In alle drie de landen nam de afzet in 2014 toe, waarbij vooral de grotere export naar Rusland (tot het sluiten van de grens op 7 augustus 2014) opviel.
4
5
1.2 Voedselzekerheid en voedselveiligheid Bij het huidige landbouwareaal en de huidige stand van de productiviteit in de wereld hebben we in 2050 vier wereldbollen nodig om iedereen van voldoende eten te voorzien. Het mondiale voedselsysteem staan nu al onder druk door klimaatverandering, tekorten aan water, toenemende inkomens en ontbossing. De Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties voorspelt dat de vraag naar voedsel met de helft zal toenemen de komende twee decennia. Dankzij toenemende welvaart verandert ook het eetpatroon richting hogere kwaliteit en fruit en meer dierlijke eiwitten. De productiviteit moet omhoog, de milieuvoetdruk omlaag. De Nederlandse agro- en foodsector laat al jaren zien dat intensivering en verduurzaming hand in hand kunnen gaan. Wereldwijd is er een grote behoefte aan Nederlandse kennis, technologie en organisatiekunde. Voedselzekerheid en voedselveiligheid zullen de kernthema’s worden van de 21e eeuw. Met alle voedselschandalen in gedachten zijn transparantie, echtheid en voedselveiligheid van groot belang voor iedere consument. Strenge eisen tijdens productie, verwerking en distributie van groenten en fruit dragen bij aan veilige producten. Nederland kan hierin een leidende positie nemen!
6
1.3 Rusland boycot De export naar Rusland zat de afgelopen jaren sterk in de lift. Ook 2014 begon voortvarend, tot Rusland op 7 augustus 2014 een boycot afkondigde voor groenten en fruit uit de Europese Unie. Op jaarbasis was Rusland in de afgelopen jaren goed voor 8 procent van de totale export van verse groenten en fruit uit Nederland (incl. doorvoer). De export van verse groenten en fruit uit Nederland bedroeg in 2013 € 600 miljoen (inclusief reexport). In volume ging het 500 miljoen kilo. Circa de helft van het totale volume naar Rusland is product van Nederlandse origine. Zo ging het in 2013 om 255 miljoen kilo Nederlands product (top-5 producten van Hollandse herkomst: tomaat, ui, peer, paprika en wortel). Na een voorspoedig verlopen eerste half jaar in 2014, kwam de totale export vanwege de importstop in augustus niet hoger uit dan 495 miljoen euro, Bijna de helft van de totale Russische import van Nederlandse groente en fruit vindt plaats in de periode april tot en met juni. De export van tomaten naar Rusland was in het tweede kwartaal van 2013 goed voor een aandeel van 11% van de tomatenoogst in die periode. Bij paprika ging het om 8%, terwijl in de maanden april – juni 16% van de Nederlandse aubergineproductie naar Rusland is uitgevoerd. Het belang van uien naar Rusland wisselt sterk. In het eerste kwartaal 2014 was de export van Nederlandse uien groter dan in het tweede kwartaal. In het eerste halfjaar van 2014 was de invoer van Nederlandse groente en fruit in Rusland maar liefst 57% groter dan in 2013. Vooral de invoer van uien, peren en sluitkool viel een stuk groter uit, maar ook Nederlandse tomaten en paprika’s deden het goed op de Russische markt. Tot de boycot (7 augustus) werd er in 2014 al meer uitgevoerd naar Rusland dan in het hele jaar 2013. Na Polen en Spanje is Nederland in zowel volume als waarde het derde herkomstland van groente en fruit in Rusland. Meer dan een derde van de EU-invoer in Rusland bestaat uit appel, gevolgd door tomaat (10%) en peer (9%). De totale import uit de EU bedroeg 2,2 miljard kilo. Dit is circa 30% van de totale Russische import van groente en fruit.
Invoer in 2013 van verse groente en fruit van NL origine in Rusland (volume); bron Comtrade 3% 2% 3%
Tomaat
9%
Ui 29%
Peer
8%
Paprika
8%
Radijs
Wortel
13%
Kool 25%
Appel Overig
7
Task Force Rusland Het Ministerie van EZ heeft n.a.v. de boycot samen met het agrarische bedrijfsleven een Taks Force ingesteld ter ondersteuning van het bedrijfsleven in het vinden van alternatieve markten. Bedrijfsleven en overheid hebben de mogelijkheden tot het vinden van alternatieve afzetmarkten geïnventariseerd. Dit heeft geresulteerd in een focus op belangrijke afzetmarkten in de EU (versterken marktpositie) en landen buiten de EU (markttoegang en marktpositie) waaronder: Mexico, China, Vietnam, Brazilië, Colombia en Verenigde Staten. Enkele hoofdlijnen extra inzet overheid: - versterkt inzetten op het verkrijgen van fytosanitaire markttoegang voor concrete producten; - versterken van marktpositie van het Nederlands product in het desbetreffende land door inzet van handelsbevorderend instrumentarium zoals beursinzendingen en matchmaking events; - gerichte reizen van ministers en andere bewindslieden en (extra) handelsmissies.
Invoer van verse NL groente en fruit in Rusland per kwartaal, in ton; bron Comtrade/Fruit & Vegetable Facts 60.000 50.000
Tomaat
40.000
Ui
30.000
Peer
20.000
Paprika
10.000
Wortel
2013 Q1 2013 Q2 2013 Q3 2013 Q4 2014 Q1 2014 Q2
1.4 Kansen nieuwe afzetmarkten De handel in groenten en fruit is sterk gericht op het buitenland, waar zo’n 52 procent van de omzet wordt behaald. Het grootste deel van de Nederlandse productie van groenten en fruit wordt geëxporteerd, vooral naar de EU. De EU-markt vertoont echter verzadigingsverschijnselen. De consumptie van vooral groenten daalt, terwijl het aanbod toeneemt. Met een sterk groeiende wereldbevolking en steeds welvarender wordende afzetlanden in o.a. Azië, Latijns Amerika en Afrika liggen de kansen voor Nederlandse groenten en fruit vooral in het buitenland. Het recente Russische invoerverbod heeft het belang van het openen van nieuwe markten nog eens onderstreept. Verkrijgen van markttoegang tot derde landen, waarbij aan strikte fytosanitaire voorwaarden moete worden voldaan, zijn echter langdurige en kostbare processen.
8
1.5 Fytosanitaire markttoegang Voor Nederland, met, als één van de pijlers van de economie, een sterke (groeiende) export van plantaardige producten, ook naar landen buiten de Europese Unie, is onbelemmerde markttoegang van het grootste belang. Fytosanitaire handelsbelemmeringen vormen vaak een hardnekkige barrière om toegang tot markten buiten de EU te verkrijgen. Landen mogen in beginsel op dit terrein maatregelen nemen om te voorkomen dat er risico’s voor de plantgezondheid ontstaat. De mate waarin dit kan, wordt echter beperkt door de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) en door de normen en standaarden die er in internationale organisaties worden afgesproken. Sommige landen zijn om verschillende redenen, vaak gerelateerd aan eigen marktbescherming, geneigd strengere eisen te stellen en ingewikkelde toelatingsprocedures te hanteren. Deze handelswijze bemoeilijkt of blokkeert de toegang voor Nederlandse groenten en fruit. Voor importerende landen staat naast de behoefte aan onze producten ook de gezondheid van de eigen grond en productie voorop. Vandaar dat zij fytosanitaire eisen stellen aan de producten die hun land inkomen. Mondiaal gezien is het belangrijk de verspreiding van ziektes in plantaardige producten te voorkomen. Niet alleen is dit belangrijk voor de economie, vanwege de hoge kosten die met een uitbraak gepaard gaan, maar ook als bijdrage aan de versterking van voedselzekerheid. Internationale fytosanitaire overeenkomsten voorzien in maatregelen om de verspreiding van schadelijke organismen, ziekten en plagen te voorkomen. Elk land heeft specifieke klimatologische omstandigheden. Autoriteiten van de diverse landen stellen dan ook hun eigen fytosanitaire eisen die zij baseren op de risico’s van het krijgen van ziekten die gepaard gaan met handel. Ieder land kent zijn ook weer haar eigen procedures en afhandeling. Het Derde Landenteam Markttoegang van het ministerie van EZ is een essentiële schakel in het proces tot het verkrijgen van markttoegang. De afspraken voor het kunnen exporteren van groenten en fruit worden op overheidsniveau vastgesteld en de overheid is de competente autoriteit voor het onderhandelen over fytosanitaire eisen en het beslechten van handelsbarrières.
9
Er wordt nauw samengewerkt met de NVWA (Team Internationaal), die het ministerie op technisch vlak ondersteunt en de fytosanitaire dossiers opbouwt en beheert. Ook de keuringsdiensten (voor de groenten- en fruitsector het KCB) brengen hun expertise in en is een belangrijke rol neergelegd voor de landbouwraden in de diverse landen. Dit alles gebeurt in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven (Frugi Venta en de betrokken exporteurs en telersverenigingen), voor o.a. het aanleveren van uitgebreide informatie over de sector, het opstellen van rapporten en financiering van de noodzakelijke evaluatie-/veldbezoeken van buitenlandse autoriteiten aan de Nederlandse sector. Voor het verkrijgen van markttoegang in landen buiten de Europese Unie, de zgn. “derde landen” wordt het steeds belangrijker ketenbreed aan fytosanitaire eisen/voorwaarden te kunnen voldoen en deze te borgen. Buitenlandse autoriteiten vereisen in de meeste gevallen dat, voor het verkrijgen van markttoegang, een Pest Risico Analyse (PRA) wordt uitgevoerd, om zo de risico’s van import van het betreffende product te kunnen onderzoeken. Dit zijn zeer langdurige en kostbare processen, die vaak jaren in beslag nemen.
2. Markttoegangsdossiers De afgelopen jaren heeft Frugi Venta in samenwerking met de overheid en betrokken bedrijven zeer intensief gewerkt aan diverse markttoegangsdossiers. Een belangrijke rol wordt hierbij ook ingenomen door de Nederlandse Landbouwraden in de betreffende landen. Voor de fruitdossiers wordt intensief samengewerkt met de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO). Onderstaand is een overzicht opgenomen van de verschillende dossiers. 2.1. Markttoegang China Ruim acht jaar geleden is op verzoek van het Comité Fruithandel van Frugi Venta een start gemaakt met het verkennen van het markttoegangsproces in China. Hierbij is de keuze gemaakt peren tot pilotproduct te benoemen. Dit was het begin van een zeer intensief proces, waarbij een nauwe samenwerking tot stand is gekomen tussen de brancheorganisaties (Frugi Venta en NFO), overheid (Ministerie EZ en NVWA), Keuringsdienst KCB en betrokken exporteurs. Al deze partijen zijn vertegenwoordigd in de Werkgroep China peren, opgericht door Frugi Venta. Na het indienen van diverse zeer uitvoerige dossiers over de Nederlandse sector en voor China van belang zijnde ziekten en plagen, hebben de Chinese autoriteiten een eerste bezoek gebracht aan Nederlandse perensector in augustus 2012. Hierbij is gedurende een week de gehele sector in beeld gebracht en bezocht, van boomkwekerij tot en met de exportinspectie, en zijn diverse presentaties verzorgd, o.a. over cold storage en voedselveiligheid. N.a.v. het bezoek is aanvullende informatie aangeleverd en hebben diverse onderhandelingen plaatsgevonden tussen beide autoriteiten. Door de Werkgroep is gedurende deze periode gewerkt aan het uitwerken van een Nederlands werkprotocol, met een vertaling van de afspraken in het protocol naar de praktijksituatie. Na zes jaar onderhandelen is in december 2013 een akkoord bereikt, bekrachtigd door de officiële ondertekening van het fytosanitaire protocol in mei 2014.
10
Signing Protocol May 22, 2014 in The Netherlands.
Strikte eisen teelt Alle betrokken deelnemers aan de teelt en export van peren naar China zijn gebonden aan strikte fytosanitaire eisen. Zo is export van peren naar China alleen mogelijk van percelen die tijdens het groeiseizoen op 19 ziekten en plagen zijn gecontroleerd, waar vallen hangen en waar peren minimaal 50 cm boven de grond dienen te hangen. Bij de vondst van specifieke organismen komt het perceel voor het volledige seizoen te vervallen. Tevens zijn eisen gesteld aan de kwaliteit van de peren, om te zorgen voor een continue stroom van kwalitatief hoogstaand product. Alle voorwaarden van het protocol zijn vanaf de start teeltseizoen 2014 geïmplementeerd in vooraf aangemelde percelen. In augustus/september 2014 heeft de Chinese overheid gedurende een week een audit in de sector uitgevoerd ter controle van deze implementatie. Na onderhandeling over een aantal knelpunten is eind oktober 2014 het definitieve groene licht gegeven voor de export. Vanaf deze datum zijn de eerste peren naar China geëxporteerd. Eind april 2015 is de mijlpaal van één miljoen kilo peren bereikt! Zie voor meer informatie inzake de landeneis van China: https://www.nvwa.nl/onderwerpen/export-landenoverzicht/dossier/china/groente-en-fruit Aanstelling “China ambassadrice” Ter bespoediging van het markttoegangsproces heeft Frugi Venta medio 2014 Mevr. Kun Han aangesteld als “China ambassadrice”. Dit is een waardevolle toevoeging gebleken in de markttoegangsdossiers voor China. Building bridges I received my Bachelor and Master degree in agriculture at Wageningen University. The passion in agriculture and interests in Sino-Dutch cooperation have motivated me to pursue a career in the agriculture sector after my graduation. I work with Frugi Venta as the representative for China, where I am responsible for the China market access and assisting China-related projects. As China is a country that is politically and socially complicated, I am eager to build a bridge between cultures as well. Since 2014 I have been deeply involved in the bell pepper and pear dossiers and have joined a few business trips to China. It not only gives me a comprehensive view about the fresh produce sectors in both countries, but also provides an insight into further development for the Sino-Dutch fresh produce sector. I am confident that more and more bilateral business and cooperation in fresh produce sector can be achieved through my collaboration with Frugi Venta.
11
Lopende en nieuwe dossiers China Markttoegang paprika Na een voorzichtige start van de onderhandelingen in 2012 is in 2013 volop ingezet op het opstellen van informatie over de teelt, rassen, teeltmaatregelen, gewasbescherming etc. met betrekking tot de Nederlandse paprika. Dit heeft geleid tot een bezoek van de Chinese overheid in mei 2014 ter beoordeling van de paprikasector. Hierbij zijn bezoeken zijn gebracht aan diverse telers, verdeeld over het land, plantenkweker, pakstation, exporteur, laboratorium overheid en export inspectie. Presentaties zijn verzorgd over de verschillende schakels in de sector, biologische gewasbescherming en voedselveiligheid. Na het zeer positief verlopen bezoek zijn de onderhandelingen voortgezet. De door Frugi Venta opgerichte Werkgroep China paprika, met vertegenwoordigers van overheid, KCB, handel en teelt is zeer nauw betrokken geweest bij de Nederlandse input en praktijkuitwerking. China is gezien haar rol als grootste paprikaproducent ter wereld zeer voorzichtig met toestemming te verlenen voor de import van paprika’s. Nederland zou het eerste land zijn dat officieel markttoegang zou verkrijgen. Fytosanitair gezien is overeenstemming bereikt over de voorwaarden waaronder Nederlandse paprika’s naar China geëxporteerd mogen worden. China ziet het eerste jaar als een pilotjaar, waarin slechts een beperkt volume paprika’s van een beperkt aantal, door China goedgekeurde, telers geëxporteerd mag worden. Doelstelling is in 2015 dit pilotjaar op te starten, waarna in 2016 de export opengesteld zou kunnen worden. Markttoegang tomaat en appel Gezien het marktpotentieel in China zijn vele productgroepen geïnteresseerd om voor het “volgende product” in aanmerking te komen. Beleid van China (en ook andere landen) is namelijk dat slechts één product per keer ingediend en beoordeeld kan worden. Na het uitzetten van een enquête bleek interesse voor export van appels, tomaat, uien en zacht fruit. Om hier een gefundeerde keuze in te maken is Wageningen Universiteit verzocht een onderzoek uit te voeren naar het product met de meeste potentie. Onderzoek en interviews in Nederland en China hebben tot de uitkomst geleid dat de (snack)tomaat het meest kansrijk wordt geacht: The Dutch should continue the public campaign on the image of its highly modernized agriculture sector since the Chinese associates this image with good quality and safety food. The Dutch government could spend its budget on more effective PR and public advertisements. The central goal is to help translate this country image to concrete product preferences. In general, the Chinese retailers does not reject any of the products listed and presented by ourselves, since they all, to certain extent, have their markets in China. After balancing the market demand and the economic value, we make the following recommendations: Tomato, particularly snack tomatoes, should be in the first range of production selection. There are several reasons for this choice. Firstly, there is a clear message from Chinese retailers that they need Dutch tomatoes! Secondly, there is no competition from other export countries yet. Thirdly, tomato is a daily kitchen product and can be supplied yearly around, therefore the transaction volume is potentially huge.
12
Aangezien in China de markttoegang van groente en fruit door twee verschillende afdelingen behandeld wordt zal tevens een fruit product in aanmerking komen voor een officieel verzoek tot markttoegang. Naar aanleiding van het WUR rapport en kennis van betrokken exporteurs heeft het Comité Fruithandel van Frugi Venta de keuze gemaakt voor appels. De Nederlandse overheid heeft China reeds kenbaar gemaakt dat voor beide producten (tomaat en appels) markttoegang verzocht zal worden. In 2015 zal een start worden gemaakt met beide dossiers.
2.2 Marktoegang Brazilië Voor de Braziliaanse markt is vanuit de Nederlandse exporteurs interesse in de afzet van appels en peren. De afgelopen jaren hebben diverse exporteurs zich gepresenteerd op verschillende beurzen in Brazilië. Na een bezoek van een Braziliaanse overheidsdelegatie aan de Nederlandse sector in februari 2012 zijn dossiers opgemaakt en ingediend voor beide producten, waarbij prioriteit is gegeven aan peren. Na een moeizaam proces, gekenmerkt door vele vertragingen, is in januari 2015 het juridisch proces in Brazilië afgerond en de formele toestemming in de Braziliaanse Staatscourant gepubliceerd voor de export van peren. Een halfjaar eerder was er al een fytosanitair akkoord bereikt. Brazilië stelt m.n. strenge eisen aan de teelt van peren in verband met de Cydia pomonella (fruitmot). Zo moeten o.a. telers en percelen vooraf geregistreerd worden, worden vallen opgehangen en vindt een verplichte tweewekelijkse monitoring/registratie plaats. Na de zomer 2015 zullen de eerste peren naar Brazilië worden geëxporteerd. Zie voor meer informatie inzake de landeneis van Brazilië: https://www.nvwa.nl/onderwerpen/export-landenoverzicht/dossier/brazilie/groente-en-fruit Na de succesvolle afronding van het peren dossier zijn de pijlen gericht op toestemming voor de export van Nederlandse appels naar Brazilië. Naar verwachting zal het ook bij dit dossier bepalend zijn tot overeenstemming te komen over de importeisen met betrekking tot de Cydia pomonella. In september 2015 wordt een Braziliaanse overheidsdelegatie in Nederland ontvangen en zal het dossier worden voortgezet. Tevens is belangstelling getoond voor de export van Nederlandse tomaten. Ook hiervoor is de doelstelling in 2015 de eerste stappen te ondernemen.
2.3 Markttoegang India Na het indienen van de dossiers voor appels en peren heeft de voortgang van het markttoegangsdossier relatief lang stil gelegen. In 2013 en 2014 zijn verschillende brainstormsessies door Frugi Venta georganiseerd met de overheid en bedrijfsleven om te komen tot een aanpak van het markttoegangsdossier. Dit heeft o.a. geleid tot deelname van Frugi Venta (en exporteurs) aan Nederlandse
13
handelsmissies naar India in 2013 en 2014 onder leiding van Minister Ploumen. Tijdens deze missies is veel aandacht geschonken aan de appel- en perendossiers en is het onderwerp opgebracht tijdens officiële besprekingen van beide autoriteiten. In juni 2015 is tijdens een handelsmissie onder leiding van Minister President Rutte, door Staatssecretaris Dijksma overeenstemming bereikt over het markttoegangsdossier. Overeengekomen is dat India in de komende maanden de laatste controles zal afronden om de export van Nederlandse appels en peren mogelijk te maken na de zomeroogst in september. Aangezien de definitieve importeisen van India nog ontvangen moeten worden en er vervolgens in India een administratief proces (van minimaal enkele maanden) zal volgen is het nog onzeker wanneer de eerste containers met Nederlandse appels en peren daadwerkelijk verzonden kunnen worden.
2.4 Markttoegang Colombia: appels en peren De grootste leverancier van appels en peren aan Colombia is Chili, maar ook uit een aantal zuidelijke EU-lidstaten (Frankrijk, Italië en Spanje) worden deze producten geïmporteerd. Nederlandse exporteurs zien kansen hier gedurende een aantal maanden per jaar ook een rol in te kunnen spelen en hebben reeds verregaande contacten met potentiele afnemers in Colombia. Eind 2014 zijn beide dossiers afgerond en ingediend bij de betreffende autoriteiten in Colombia. Doelstelling is voor de zomer 2015 de concept importeisen van Colombia te ontvangen. 2.5 Costa Rica: uien Na het behaalde succes van markttoegang voor Nederlandse uien in Indonesië en Panama (met in beide landen een succesvolle afzet sinds de opening van de grenzen) wordt door de uiensector nu ingezet op Costa Rica. In 2009 was dit dossier ook al opgestart, maar de onderhandelingen zijn destijds stil komen te liggen vanwege het niet kunnen voldoen aan de fytosanitaire eisen die door Costa Rica werden gesteld. Gezien de eisen die Costa Rica nu aan andere exporterende landen stelt, zou het ook voor Nederland mogelijk moeten zijn tot overeenstemming te komen over de voorwaarden waaronder uien geëxporteerd kunnen worden. Begin 2015 wordt het dossier opgestart.
2.6 Markttoegang Mexico In oktober 2014 heeft de Mexicaanse overheid de Nederlandse perensector bezocht. In samenwerking met het Ministerie EZ en NVWA is de daarop volgende periode gewerkt aan het opstellen van een uitgebreid dossier, op basis van de verstrekte vragenlijst door Mexico. Om het proces te bespoedigen zijn de dossiers direct in het Spaans vertaald en ingediend. Bezoek van de Nederlandse overheid
14
aan Mexico (waaronder Staatssecretaris Dijksma) en het aanleveren van aanvullende informatie over diverse organismen heeft ertoe geleid dat goede stappen zijn gemaakt in het onderhandelingsproces. De Mexicaanse overheid is uitgenodigd gedurende de oogstperiode in september 2015 een audit uit te voeren in de Nederlandse perensector. Doelstelling is uiterlijk in 2016 de eerste peren richting Mexico te kunnen exporteren.
2.7 Markttoegang Zuid Afrika Ook in Zuid Afrika is interesse gebleken voor Nederlandse appels en peren. Na voorbereidend werk in 2013 zijn in 2014 de dossiers officieel ingediend bij de Zuid Afrikaanse overheid. Om het markttoegangsdossier te bespoedigen is een tussenpersoon ingehuurd in Zuid Afrika om voorbereidend technisch (fytosanitair) werk te verrichten, inhoudelijk overleg te voeren met de Zuid Afrikaanse autoriteiten en deel te nemen aan publieke consultatierondes. Voor de zomer 2015 worden de concept importeisen voor het appeldossier verwacht, de eisen voor de peren zullen naar verwachting niet voor eind 2015 bekend worden gemaakt. Het zal zeer afhangen van de fytosanitaire eisen die door Zuid Afrika gesteld gaan worden voor de appels of Nederland hieraan zal kunnen voldoen en de eerste appels nog in 2015 geëxporteerd kunnen worden.
2.8 Markttoegang Verenigde Staten Waar de onderhandelingen voor de meeste dossiers voor markttoegang voor groenten en fruit op bilateraal niveau gevoerd worden, geldt voor de markttoegang van (Europese) appels en peren in de VS dat deze op het niveau van de Europese Unie gevoerd wordt. Acht lidstaten (Nederland, België, Frankrijk, Duitsland, Italië, Polen, Portugal en Spanje) werken reeds een aantal jaar samen aan een gezamenlijk protocol. De daadwerkelijke onderhandelingen worden, met input van de betrokken lidstaten, gevoerd door de EU. Vanaf 2010 is het dossier weer actief opgepakt door de EU, maar het proces wordt sindsdien gekenmerkt door het tussentijds invoeren van aanvullende voorwaarden en langdurige vertragingen. In 2013 en 2014 is door Frugi Venta, in samenwerking met Ministerie EZ, NVWA, Freshfel (Europese koepelorganisatie), NFO en exporteurs, met regelmaat gewerkt aan de coördinatie, opstellen en toetsen van de Nederlandse input op het gezamenlijke “operational workplan” van de acht lidstaten. Duidelijk is dat de doelstelling om in het najaar van 2015 tot overeenstemming te komen tussen de VS en EU niet gehaald zal worden. Gezien de komende presidentsverkiezingen in de VS is het aannemelijk dat het dossier ook in 2016 weinig voortgang zal krijgen. Naar verwachting zal pas in 2017 een overeenkomst gesloten kunnen worden, met een start van de export van (onder andere) Nederlandse appels en peren in 2017 of 2018.
15
2.9 Markttoegang Vietnam Vietnam behoort tot één van de snelst groeiende landen in Azië. Naar verwachting zal Vietnam in 2050 tot de top 15 van grootste economieën ter wereld behoren en zal Vietnam over 40 jaar meer inwoners dan Rusland en Japan hebben. De bevolkingsgroei, in combinatie met stijgende gezinsinkomens, bieden veel kansen voor Europese exporteurs op de Vietnamese markt. Zo liggen in 2015 de consumentenbestedingen per hoofd van de bevolking naar verwachting 66% hoger dan in 2010. Contacten tussen Nederlandse exporteurs en potentiele afnemers in Vietnam hebben dit beeld ook bevestigd, er is duidelijk interesse voor Nederlandse appels en peren. Dit heeft er toe geleid dat, na voorbereidende werkzaamheden in 2014, begin 2015 de dossiers met het officiële verzoek tot markttoegang zijn ingediend. In september 2015 wordt door de Nederlandse ambassade in Hanoi, in samenwerking met Frugi Venta, een inkomende missie georganiseerd voor importeurs en retailers uit Vietnam. Gedurende een aantal dagen zullen zij kennis kunnen maken met de Nederlandse fruitsector en potentiele leveranciers. Gepoogd wordt ook de Vietnamese autoriteiten rond deze periode voor een audit in Nederland uit te nodigen.
2.10 Conclusie Gezien de concurrentie binnen en buiten de Europese Unie is het belangrijk prioriteit te (blijven) geven aan prioritaire en kansrijke markttoegangsdossiers. Op deze wijze wordt bijgedragen aan de diversificatie van het afzetpatroon van de Nederlandse groenten en fruit sector. Samen met de overheid zijn wordt veel werk verricht om nieuwe markten te openen en de Nederlandse positie op bestaande markten te versterken. De Nederlandse sector heeft nog een aanzienlijk onbenut exportpotentieel. Belangrijk hierbij is ook het ontwikkelen van activiteiten ter ondersteuning van het imago en bekendheid van het Nederlandse product. Frugi Venta brengt in overleg met de exporteurs nieuwe potentiele afzetmarkten in kaart. Landen waar met interesse naar gekeken om nieuwe dossiers te starten zijn onder andere Thailand, Zuid Korea en Taiwan. In overleg met de diverse (overheid)partijen zullen de komende periode vervolgstappen in werking worden gezet om de exportpositie van de Nederlandse groenten en fruit sector te behouden en versterken.
16
Bezuidenhoutseweg 82 Postbus 90410 2509 LK Den Haag Tel. 070 33 55 010
[email protected] www.frugiventa.nl
Rapport “Marktoegang fytosanitair groenten en fruit” Juni 2015 17
