Eindrapport verkenning Archiveringsdimensie Ruimtelijk Domein (met name Omgevingswet en BIM) Aan:
Archief 2020, Nationaal Archief
Opsteller:
Jacques Duivenvoorden
Datum:
2 februari 2016
Versie:
0.3
Status:
concept
Hoofdstuk 0:
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1:
Inleiding
Hoofdstuk 2:
Veranderingsanalyse ruimtelijk domein
Hoofdstuk 3:
Analyse impact veranderingen Omgevingswet en BIM op de digitale archivering van ruimtelijke data
Hoofdstuk 4:
Bevindingen Omgevingswet en BIM
Hoofdstuk 5:
Conclusies en aanbevelingen
Hoofdstuk 1:
Inleiding: Ruimtelijk domein als casus voor de rol van digitale gegevens in een maatschappelijk domein en als casus voor de plaats en rol van digitale archivering
Het ruimtelijk domein is door de eenduidigheid en concreetheid van de fysieke objecten in dit maatschappelijke domein en door de locatiegebondenheid en tijdgebondenheid van deze fysieke objecten bijzonder geschikt om dit ruimtelijke domein zowel in ruimte (3D) als tijd (4D) geheel digitaal vast te leggen , digitaal te plannen , digitaal te ontwikkelen, digitaal te onderhouden en digitaal te beheren. Ook de openbaarheid van de gegevens over het ruimtelijke domein is aanzienlijk groter dan in andere meer persoonsgerichte en privacygevoelige maatschappelijke domeinen. De dataficering (vastlegging en beschrijving in data) van het ruimtelijk domein is daarom al sinds lang aan de orde van de dag en heeft ook nog lang niet haar eindpunt bereikt (bijvoorbeeld: onbemand digitaal bestuurd personenvervoer; bijvoorbeeld: digitale sensoren in de openbare ruimte; bijvoorbeeld: benutten “location intelligence”). Het bedrijfsleven heeft bij de dataficering van het ruimtelijk domein op deelterreinen een voortrekkersrol. In de bouwsector wordt overgeschakeld op het werken van 3D BIM (Bouw Informatie Model) om de samenwerkingsprocessen in een bouwproject op basis van gestandaardiseerde digitale gegevens beter en sneller te laten verlopen. BIM is een instrument voor de verdere industrialisering van de bouw en voor de stroomlijning van de logistieke processen en de assemblage op de bouwplaats.
1
In de infrastructuur (wegennetwerk, waternetwerk, railnetwerk, havens, luchthavens, energienetwerk) zijn grote opdrachtgevers, zoals Rijkswaterstaat en Prorail voortrekkers bij de dataficering van het ruimtelijk domein. Het digitaal werken van de overheid in de bestuurlijke dimensie van het ruimtelijk domein kan geschetst worden als een overgangsfase, waarin het op basis van papier werken versneld wordt vervangen door het volledig digitaal werken. De logistiek binnen de werkprocessen van de (lagere) overheid heeft geleid tot het zaakgericht werken als basisconcept voor uniformering en digitalisering. De gebruiker van het ruimtelijk domein en met name de eigenaar of huurder van een woning zijn ook participant in het ruimtelijke domein en daarom ook actor bij de digitalisering van het ruimtelijk domein. Bijvoorbeeld als initiator van nieuwbouw of verbouwing. Of als participant in besluitvormingsprocessen over ruimtelijke plannen. Tegen deze achtergrond van digitalisering bij bedrijfsleven, opdrachtgevers, overheid en gebruikers in het ruimtelijk domein ontstaat rondom de voortschrijdende datificering de vraag naar plaats en rol van de digitale archivering van digitale data en digitale documenten. Door het grote aantal actoren in het ruimtelijke domein en de verschillende rollen van bedrijfsleven, opdrachtgevers, overheid en gebruikers levert dit een complex beeld op voor het beantwoorden van deze vragen over digitale archivering. Dit is meer een ontwikkelvraag en een conceptuele vraag dan een praktische vraag naar standaard antwoorden. Moderne ICT en de digitalisering hebben de informatiehuishouding van de overheid en andere genoemde actoren in het ruimtelijk domein ingrijpend veranderd. De zorg voor digitaal archief begint niet na 20 jaar maar al op het moment dat informatie wordt gecreëerd. Wat zijn de consequenties van deze nieuwe digitale werkelijkheid? “Dat betekent in de praktijk (zie rapport “Verkennend Onderzoek Digitale Archivering Onderzoeksdata”, november 2015) dat het Nationaal Archief een grote rol gaat vervullen in de opbouw van de digitale infrastructuur van het Rijk en de archiefsector. Daarom zal het Nationaal Archief meer vooraan in de keten gaan acteren en adviseren”. Hiermee is het onderzoeksveld aangegeven en ook de keus voor het ruimtelijk domein als onderzoeksveld voor de verkenning gemotiveerd. Hoofdstuk 2:
Veranderingsanalyse in het ruimtelijk domein door Omgevingswet en BIM
Paragraaf 2.1 Veranderingsanalyse Omgevingswet en BIM Het wordt wel vergeleken met de grootste wetgevingsoperatie sinds de invoering van de Grondwet in 1848. De Omgevingswet vervangt tientallen wetten en honderden ministeriële regelingen en AMvB's over ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water, die relevant zijn voor de leefomgeving. Veel gemeenten, provincies en waterschappen experimenteren al met de nieuwe mogelijkheden die de wet biedt. Volgens planning is in 2018 de huidige wet- en regelgeving volledig vervangen door de Omgevingswet.
2
De invoering van de Omgevingswet biedt nieuwe mogelijkheden voor digitalisering, zowel bij de aanvragende partijen (burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties) als bij de overheid (gemeenten, waterschappen, Omgevingsdiensten, provincies en Rijksoverheid). In de voorbereiding van bouw- en infraprojecten wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van digitale hulpmiddelen zoals GIS-systemen en 3D BIM-modellen (BIM staat voor Bouw Informatie Model). Voor de vergunningverlening in het kader van de Omgevingswet zal dit voortschrijdende gebruik van digitale hulpmiddelen bij de aanvragers van een Omgevingsvergunning leiden tot de wens van aanvragers om GIS-bestanden en BIM-modellen te kunnen gebruiken als digitale bijlagen bij de vergunningaanvraag via het Omgevingsloket online. Dit heeft vervolgens tot gevolg dat deze digitale bijlagen onderdeel worden van het digitale vergunningdossier van het bevoegde gezag (merendeels zullen dit gemeenten zijn). En dit heeft voor de opslag en de dynamische en statische archivering van dit digitale vergunning dossier tot gevolg dat het digitale vergunning dossier moet voldoen aan eisen die met deze opslag en archivering verbonden zijn. Bij de indieningsvereisten voor de WABO en het huidige Omgevingsloket online is nog niet de mogelijkheid beschikbaar om BIM-modellen als bijlage te gebruiken. Dit betekent dat er een traject gevolgd zal moeten worden om BIM-modellen toe te voegen aan de lijst geaccepteerde formats voor bijlagen voor de Omgevingsvergunning en als invoerbestand voor het Omgevingsloket online. Start van dit traject kan zijn aan de hand van een pilot een verkenning uit te voeren van de archivering van de BIM-modellen door het bevoegd gezag (met name gemeenten). Uit deze verkenning zal duidelijk worden hoe het traject om te komen tot acceptatie van BIM-modellen als bijlage bij een vergunningaanvraag voor de Omgevingswet. Vanwege de innovatieve aspecten van deze verkenning wordt dit onderzoeksproject ingericht als innovatieproject bij Archief 2020. Het maatschappelijk belang van dit project is dat het brede gebruik van BIM-modellen door opdrachtgevers en het uitvoerende bedrijfsleven kan leiden tot kostenbesparing in de gehele keten voor voorbereiding, bouw, exploitatie, onderhoud en beheer van de gebouwde infrastructuur van Nederland. De Omgevingswet kan dienen als katalysator om het gebruik van BIM-modellen te stimuleren. Daarmee is er een maatschappelijke urgentie om te zorgen dat BIM-modellen in het vergunningproces van de Omgevingswet gebruikt kunnen worden en de randvoorwaarden hiervoor gecreëeerd moeten worden. Een van deze randvoorwaarden is dat de BIM-modellen moeten passen binnen de regelgeving voor de opslag en archivering van het vergunningdossier van de Omgevingswet. Paragraaf 2.2: Overzicht hoofdpunten van de veranderingen in het ruimtelijk domein 1.
Veel dynamiek in de digitalisering van het ruimtelijk domein door een samenloop van de volgende ontwikkelingen:
3
A.
Invoering Omgevingswet met Digitaal Stelsel (ontsluiting gegevensbronnen in Informatiehuizen), digitalisering Omgevingsplannen gemeenten en nieuwe versie Omgevingsloket online
B.
Gebruik BIM (Bouw Informatie Management) in de bouwsector en bij opdrachtgevers (Rijkswaterstaat, Prorail, Rijksvastgoedbedrijf, gemeenten Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zijn de belangrijkste opdrachtgevers voor BIM-projecten); coördinatie van de invoering en gebruik BIM in Nederland vindt plaats door de BIR (Bouw Informatie Raad), waarin alle bij BIM betrokken stakeholders vertegenwoordigd zijn; kennisplatform voor het gebruik van BIM is het BIM-loket in Delft
C.
Ontwikkeling van Smart Cities, Open Data en Big Data
D.
Samenloop basisregistraties BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen), BGT (Basisregistratie Grootschalige Topografie) en BIM (zie B.) voor digitale vastlegging gegevens over de gebouwde omgeving
E.
Innovatieprogramma Agenda Stad (Ministerie van BZK)
F.
Sturende rol op Rijksniveau van Ministerie I&M (Omgevingswet, BAG, BGT), Ministerie EZ (BIM, Open Data, Big Data), Ministerie BZK (Smart Cities, Agenda Stad)
F.
Voor de digitalisering van het ruimtelijk domein is veel budget beschikbaar (voor invoering Omgevingswet is bijvoorbeeld ca. € 200 M beschikbaar)
G.
Rijkswaterstaat, Kadaster, RIVM en Geonovum spelen een belangrijke regierol bij het inrichten van de digitale infrastructuur voor de digitalisering van het ruimtelijke domein. De opdracht aan deze partijen is onderdeel van het op 1 juli 2015 afgesloten Bestuursakkoord Invoering Omgevingswet tussen Ministerie van I&M enerzijds en IPO, VNG en Unie van Waterschappen anderzijds
H.
Brandbrief AIDO digitale dementie. In de brief wordt de Omgevingswet als voorbeeld genoemd omdat de overheid er voor moet zorgen dat informatie aangaande de Omgevingswet digitaal wordt ontsloten (hiervoor wordt het Digitaal Stelsel Omgevingswet / Laan van de Leefomgeving met Informatiehuizen ontwikkeld; dit Digitaal Stelsel Omgevingswet is uiterlijk 2024 geheel operationeel en wordt gefaseerd ingericht en ter beschikking gesteld).
Hoofdstuk 3.
Analyse impact veranderingen Omgevingswet en BIM op de digitale archivering van ruimtelijke data
In de digitalisering van het ruimtelijk domein is de archiveringsdimensie van de ruimtelijke data nog nauwelijks onderzocht en uitgewerkt. Paragraaf 3.1 Startpositie Nationaal Archief / Archief 2020 digitale archivering ruimtelijke data Dit biedt een startpositie voor het ontwikkelen van een visie, aanpak en werkwijze voor digitale archivering in het ruimtelijke domein.
4
A.
Meeliften met de in hoofdstuk 1 en 2 beschreven ontwikkelingen vanuit Archief 2020 / Nationaal Archief biedt kansen om de archiveringsdimensie van de digitalisering van ruimtelijke data (2D en 3D) te gaan onderzoeken en uit te werken
B.
De archiveringsdimensie moet ingekaderd en geïntegreerd worden binnen het informatiebeheer van de digitale ruimtelijke data; daarbij speelt de vraag van het hergebruik van digitale ruimtelijke data een belangrijke rol en het beschikbaar stellen als open data
C.
De archiveringsdimensie moet aansluiten op de 3 B’s van het Digitale Stelsel van de Omgevingswet: Beschikbaar, Betrouwbaar, Bestendig
D.
Het onderzoeken en uitwerken van de archiveringsdimensie moet ingepast worden binnen de dynamiek van de in hoofdstuk 1 en 2 beschreven ontwikkelingen
E.
Het innovatieprogramma Archief 2020 kan vanuit de innovatie een brug slaan vanuit het Nationaal Archief naar de partijen die de in hoofdstuk 1 en 2 beschreven ontwikkelingen sturen (Ministeries I&M, BZK en EZ) en voor de uitvoering de regie hebben (Rijkswaterstaat, Kadaster, RIVM, Geonovum)
Paragraaf 3.2 Inbreng Archief 2020 / Nationaal Archief in de digitalisering van het ruimtelijk domein A.
Het Nationaal Archief kan via Archief 2020 een overzicht samenstellen van de Body of Knowledge die ingebracht kan worden voor de archiveringsdimensie van de digitalisering van het ruimtelijk domein.
B.
Archief 2020 formuleert een statement (propositie) waarmee het Nationaal Archief haar aanbod om te participeren en bij de dragen aan de digitalisering van het ruimtelijk domein en zich profileert als de nationale autoriteit en kenniscentrum voor de archiveringsdimensie.
C.
Nationaal Archief biedt aan (in opdracht van de regiepartijen) op het door deze regiepartijen in te richten kennisplatform voor de digitalisering van het ruimtelijk domein het kennisdomein archivering in te richten en te beheren. In dit kennisdomein archivering zal de onder A. genoemde Body of Knowledge een belangrijke rol spelen. Daarnaast zal geput worden uit praktijkvoorbeelden uit de archiefpraktijk bij gemeenten, provincies etc.
D.
Het Nationaal Archief zal in samenwerking met de betrokken stakeholders een referentiekader ontwikkelen voor de digitale archivering van ruimtelijke (geo-) gegevens.
Hoofdstuk 4:
Bevindingen
Hoofdstuk 4.1 Archiveringsdimensie Omgevingswet De archiveringsdimensie van de Omgevingswet is verkend vanuit verschillende invalshoeken.
5
Het wettelijk en juridisch kader van de Omgevingswet is een kaderwet met AMvB’s, waarin de Omgevingswet op onderdelen wordt uitgewerkt. In deze AMvB’s wordt de basis gelegd voor de uitvoeringspraktijk van de Omgevingswet en daar ligt de eerste vraag vanuit archivering: is in de AMvB’s een goede basis gelegd voor de duurzaamheid van de feitenbasis (gegevens) voor de uitvoering van de Omgevingswet? Voor de uitvoering van de Omgevingswet wordt het Digitale Stelsel voor de Omgevingswet ontwikkeld en gefaseerd in gebruik genomen (in de planperiode tot 2024). In dit Digitale Stelsel wordt de hiervoor genoemde feitenbasis beschikbaar gemaakt – onder meer in de vorm van landelijke registers voor alle Informatiehuizen van het Digitale Stelsel - voor de uitvoering van de Omgevingswet. Bij het ontwerp en de verdere ontwikkeling van het Digitale Stelsel zal met de eisen voor duurzaamheid van de gegevens rekening moeten worden gehouden. Dit vereist een actieve betrokkenheid vanuit de archiveringsdimensie bij het ontwerp en de ontwikkeling van het Digitale Stelsel. Derde domein voor de archiveringsdimensie van de Omgevingswet is het domein van de formele Omgevingsdocumenten, die bij de uitvoering van de Omgevingswet aan de orde zijn, zoals de Omgevingsvisie, het Omgevingsplan en de Omgevingsvergunning. Dit zijn documenten die een formele juridische status hebben en door de overheid gearchiveerd zullen moeten worden. Daarbij speelt dat de uitvoering van de Omgevingswet 100% digitaal wordt ingericht en de Omgevingsdocumenten zullen ook aan deze eis van 100% digitaal moeten voldoen. De Omgevingsplannen zijn de opvolger van de gemeentelijke bestemmingsplannen, die digitaal beschikbaar zijn op www.ruimtelijkeplannen.nl Ook de Omgevingsplannen zullen digitaal beschikbaar gesteld worden met de mogelijkheid de historie te raadplegen. Geonovum heeft opdracht gekregen een informatiemodel te ontwikkelen voor de Omgevingsdocumenten van de Omgevingswet. Dit informatiemodel heet Informatiemodel Omgevingsrecht, afgekort IMOR. De concept-versie van IMOR zal in 2016 ter visie worden gelegd bij betrokken partijen. In de verkenning wordt met Geonovum verkend welke rol het Nationaal Archief hierbij zal hebben. Een pre-advies over de archiefaspecten van het IMOR is een van de opties. Het vierde domein voor de archiveringsdimensie van de Omgevingswet is het domein van de digitale bijlagen bij de vergunningaanvraag van de Omgevingswet, waarvoor archiefwaardige formaten moeten worden afgesproken (zoals PDF-A). Voor bouwkundige projecten is de vraag of er 3D BIMmodellen in archiefwaardig formaat mogen worden geleverd als bijlage bij de vergunningaanvraag van de Omgevingswet. Dit is een apart onderzoeksgebied en zal behandeld worden in hoofdstuk 4.2. Hoofdstuk 4.2 Archivering BIM Paragraaf 4.2.1
Inleiding
De Bouw Informatie Raad (BIR) heeft via het BIM-loket gevraagd of het Nationaal Archief / Archief 2020 met medewerking van kennispartners archivering bij de gemeenten een bijdrage kan leveren aan de Kenniskaart BIM/Archivering.
6
BIM (Bouw Informatie Model) is een serie open standaards voor informatiemodellen van bouwwerken en infrastructuurobjecten. De BIR is het coördinatie-orgaan voor de invoering van BIM in Nederland. De kenniskaarten van BIR beschrijven de open standaards van BIM en overige randvoorwaarden voor het gebruik van BIM in bouw- en infrastructuurprojecten. De BIR heeft eerder (in 2014) gevraagd aan het gemeentearchief Rotterdam (contactpersoon Jacqueline Schuurman Hess) om mee te denken over de Kenniskaart BIM/Archivering. De input van het gemeentearchief Rotterdam is bij deze notitie gevoegd. Dit heeft niet tot realisatie van deze Kenniskaart geleid. Eind 2015 is dit opnieuw vanuit BIR opgepakt. Namens BIR zijn Leo van Ruijven (Croon, Rotterdam) en Hans Nijssen (adviesburo Hans Nijssen) de trekkers van deze nieuwe aanpak. Paragraaf 4.2.2
Context van de Kenniskaart BIM/Archivering
Anno 2016 is de invoering van BIM in Nederland de omslag aan het naderen van pioniersfase naar breder gebruik. In de pioniersfase waren grote opdrachtgevers, zoals Rijkswaterstaat, Prorail, Rijksvastgoedbedrijf, gemeente Rotterdam, gemeente Amsterdam, Luchthaven Schiphol de belangrijkste trekkers om BIM in projecten verplicht te stellen als standaard. Deze partijen konden hun opdrachtnemers direct beïnvloeden vanuit de directe opdrachtgever – opdrachtnemer relatie om BIM toe te passen in bouw- en infrastructuurprojecten. Nadeel van deze aanpak is evenwel dat er geen nationale aanpak is ontstaan met een gemeenschappelijk normenkader voor toepassing van BIM in deze projecten. In feite is er sprake van een bottom up aanpak waarbij de grote opdrachtgevers hun eigen opdrachtnemers tot het toepassen van BIM bracht door het voorschrijven van eigen kaders voor deze BIM-toepassing. Vanuit de BIR wordt de overgang naar een bredere toepassing van BIM onder meer gefaciliteerd door het instellen in 2015 van het BIM-loket en door het opstellen van de BIM Kenniskaarten. Daarmee zijn de BIM Kenniskaarten de opstap naar een meer landelijk genormaliseerd kader voor de toepassing van BIM. Paragraaf 4.2.3
Paragraaf 4.2.3A
Bijdrage van Nationaal Archief / Archief 2020 aan de Kenniskaart BIM/Archivering Kenniskaart BIM/Archivering als kanskaart voor Archief 2020
De Kenniskaart BIM/Archivering biedt Nationaal Archief / Archief 2020 de mogelijkheid zich samen met gemeentelijke kennispartners te profileren als kennispartner voor de BIR en als thema-eigenaar van het domein BIM/archivering. Daarmee komt het Nationaal Archief ook in beeld als verlengstuk van het BIM-loket als schakelpunt om in samenwerking met kennispartners bij gemeenten vragen op het domein archivering van BIM te beantwoorden. 7
Tenslotte biedt de Kenniskaart BIM/Archivering Archief 2020 de mogelijkheid zich voor zit kennisdomein te profileren bij de partijen die in de BIR vertegenwoordigd zijn, zoals de eerdergenoemde Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf, Prorail, maar ook het bouwbedrijfsleven en de architectenbureau’s. Het Nationaal Archief / Archief 2020 kunnen zo samen met de kennispartners bij gemeenten meeprofiteren van de innovatie-impuls van BIM voor bedrijfsleven en overheid, die doorwerkt in de innovatie voor andere ontwikkelingen in het ruimtelijk domein, zoals de digitalisering van de Omgevingswet en Smart Cities. Paragraaf 4.2.3B
Praktische bijdrage van Archief 2020 aan de Kenniskaart BIM/Archivering
Voor de praktische uitwerking van de Kenniskaart BIM/Archivering kan gebruik gemaakt worden van het voorwerk dat reeds door het gemeentearchief Rotterdam is uitgevoerd. Nationaal Archief / Archief 2020 kan hieraan toevoegen een lijst van verplichte standaards en toetsingsinstrumenten uit de archiefpraktijk die voor toepassing van BIM aan de orde zijn. Om een start te maken met deze toevoeging is een kennisbijeenkomst met inbreng vanuit het BIMloket een optie, zodat de medewerkers van Nationaal Archief / Archief 2020 en kennispartners bij gemeenten die deze lijst gaan opstellen een presentatie krijgen over BIM, over de BIM-standaards en een toelichting op de overige BIM Kenniskaarten. Met de directeur van het BIM-loket (Jacqueline Meerkerk) is afgesproken dat hiervoor een medewerker van het BIM-loket beschikbaar zal worden gesteld. Paragraaf 4.2.3C
Informeren van de BIR over de bijdrage van Nationaal Archief / Archief 2020 en kennispartners bij gemeenten aan de Kenniskaart BIM/Archivering
Jacques Duivenvoorden zal de contactpersonen van de BIR informeren zodra daar groen licht voor is over de bijdrage van Nationaal Archief / Archief 2020 en kennispartners bij gemeenten aan de Kenniskaart BIM/Archivering. Paragraaf 4.2.4
Proeftuin BIM/Archivering
Om te weten waar de BIM-archivering feitelijk over gaat en om antwoorden te vinden op de vragen vanuit de BIM-praktijk is het een aantrekkelijke optie om een digitale proeftuin (fysiek of virtueel) in te richten voor BIM-archivering. Ik zal daarvoor met een voorstel komen binnen mijn verkenning. Daarnaast kunnen we in samenspraak met Amsterdam en Rotterdam op basis van het proeftuinconcept vragen om showcases voor BIM-archivering, zodat we een aantal praktijkvoorbeelden hebben (fysiek of conceptueel) van een digitale werkomgeving voor BIM-archivering. Dan hebben we houvast aan een aantal beelden hoe deze digitale werkomgeving voor BIM-archivering er uit kan komen te zien en ook over welke BIM-informatie-objecten we het dan concreet hebben. 8
Amsterdam zou dit kunnen leveren vanuit het project Zuidas Amsterdam hoe daarin een digitale werkomgeving voor BIM-archivering conceptueel is bedacht of zelfs al gerealiseerd. Daarnaast kan Rotterdam ook aangeven of ze al een schets hebben van een digitale werkomgeving voor BIM-archivering. Als derde element in de aanpak van BIM-archivering kan in samenwerking met BIR en BIM-loket een (virtuele) klankbordgroep worden ingesteld, waarin Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf, Prorail en andere partijen participeren, die de spelregels voor BIM-archivering kunnen reviewen en zorgen voor draagvlak. De kernvragen inzake BIM-archivering: 1. Is de BIM-archivering in de BIM-werkpraktijk op orde? 2. Wat is het normenkader voor de BIM-archivering? 3. Is het normenkader voor de BIM-archivering gedocumenteerd en formeel vastgesteld? 4. Wie stelt het normenkader voor de BIM-archivering formeel vast? 5. Wanneer moet het normenkader voor BIM-archivering beschikbaar zijn? 6. Wie ziet toe op de toepassing van het normenkader voor BIM-archivering? 7. Zijn er Internationale normen voor BIM-archivering? 8. Zijn er landen waar een normenkader voor BIM-archivering operationeel is? 9. Is er internationaal onderzoek naar een normenkader voor BIM-archivering? 10. Is er een internationale commissie belast met het ontwikkelen van een normenkader voor BIM-archivering? Samengevat de aanpak zoals ik die voor mij zie: 1. Kernteam die de Kenniskaart BIM/Archivering ontwikkelt in opdracht van de BIR 2. Inrichten digitale proeftuin / verzamelen showcases om vanuit "best practice" de Kenniskaart BIM/Archivering in te vullen (learning by doing; evidence based ontwikkelen van de spelregels voor BIM/Archivering) 3. Formeren klankbordgroep voor de Kenniskaart BIM/Archivering (in samenspraak met de BIR en BIM-loket) Voor de digitale proeftuin ben ik materiaal aan het verzamelen en heb hierover al contacten gelegd. We kunnen onderling afstemmen of we dit voorstel in het gesprek met
9
Amsterdam en Rotterdam meteen op tafel brengen of achter de hand houden als input. Ik heb zelf voorkeur voor de tweede variant. Hoofdstuk 5:
Conclusies en aanbevelingen
1. Archivering van Omgevingswet en BIM wordt teveel en eenzijdig gezien vanuit een instrumentele rol en procesrol (regels en voorschriften) 2. Noodzakelijk is om dit om te keren en strategisch te positioneren meer top-down (op strategisch niveau vanuit NA) de nadruk te leggen op en uitleggen van het maatschappelijk belang van duurzaam vastleggen van feiten en deze duurzaam beschikbaar houden zowel vanuit de pijler benutting (ontwikkeling) als de pijler bescherming van de Omgevingswet (voor uitleg van beide pijlers zie bijlage advies RLI) en het maatschappelijke belang van het duurzaam vastleggen en het beschikbaar maken en beschikbaar houden van BIM-gegevens 3. Juridisch houdbare feiten nodig voor de rechtsbescherming van de samenleving bij de invoering en uitvoering van de Omgevingswet en van BIM 4. Geheugen / feitenbasis (gedocumenteerde feiten in het ruimtelijk en tijdsdomein) op orde en politiek-bestuurlijk kunnen beslissen en verantwoorden liggen dicht bij elkaar 5. Archiefwaardige feitenbasis is noodzakelijk fundament onder de Omgevingswet 6. Archivering vanuit de maatschappelijke belangen positioneren in het politiek-bestuurlijk krachtenveld van de Omgevingswet en van BIM 7. Dit vereist een nader onderzoek welke stakeholders vanuit deze politiek-bestuurlijke belangen gemobiliseerd moeten worden om deze politiek-bestuurlijke belangen te onderschrijven en uit te dragen 8. Daarmee komt archivering hoger in de waarde-hiërarchie en in een hoger politiek-bestuurlijk krachtenveld op de strategische agenda 9. Levert politiek-bestuurlijke hefboom op om een werkprogramma te ontwikkelen om uitvoering te geven aan de hiervoor beschreven maatschappelijke vraag naar een archiefwaardige feitenbasis onder de Omgevingswet en naar BIM als onderdeel van de maatschappelijke feitenbasis in het ruimtelijk domein Hoofdstuk 6
Plan van aanpak
Bijlage 1:
Overzicht geïnterviewde personen
Rijkswaterstaat en Bouw Informatie Raad (BIR), Herman Winkels Geonovum, Rob van de Velde Gemeente Den Haag, Dienst Stedelijke Ontwikkeling, Edward de Wit Gemeente Amsterdam, Gemeentearchief, Theo Kremer
10
Gemeente Amsterdam, Ingenieursbureau, Flip Rosdorff Gemeente Amsterdam, stadsdeel Amsterdam-Zuid, Miquel Marzabal i Galano Gemeente Rotterdam, Henny Stolwijk Gemeente Delft, Marnix Duinkerken Rijksvastgoedbedrijf, Jeroen Burger BIM-loket, Jacqueline Meerkerk SBRCURnet, Wouter Notenbomer TNO, Bart Luiten Gobar, Henk Schaap Bouw Informatie Raad (BIR), Hans Nijssen Omgevingsdienst Haaglanden, Leo Klaassen RUD IJsselland, Pieter-Jan van Zanten Bijlage 2:
Geraadpleegde bronnen
Afspraken Kenniskaart BIM/Archivering met Bouw Informatie Raad (gemeentearchief Rotterdam, 2014) 33118-nummer-18-bijlage-3-naar-de-laan-van-de-leefomgeving.pdf (Ministerie van I&M, 2015) Advies themagroep Digitale Dossiervorming (Geonovum, 20140306) Beleidsvisie BIM (gemeente Rotterdam, 24 januari 2012) Brandbrief AIDO digitale dementie (AIDO, 2015) Definitieve rapportage Verkenning Omgevingswet en Archivering versie 1.2 PBLQ (februari 2015) Digitale Ondersteuning Omgevingswet Infographic (Ministerie van I&M, 2015) Factsheet VNG Digitale Stelsel Omgevingswet VIVO (Verkenning Informatievoorziening Omgevingswet Geo Digitale Duurzaamheid en archivering (Geonovum, 2015) Het Digitale Stelsel ter ondersteuning van de Omgevingswet (Ministerie van I&M, programma GOAL, 2015) Juridische handreiking relatie BIM-protocol en de DNR 2011 (Instituut voor Bouwrecht, 2015) Ontwikkeling Informatiemodel Omgevingsdocumenten v1.0 (Geonovum, 2015) Programmaplan Bouw Informatie Raad 2016 (BIR, 2015) 11
RLI Briefadvies Stelselherziening Omgevingsrecht (Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur), 2015 Verkenning Archieffunctie en Keteninformatisering versie 1.1 (PBLQ, november 2015) Verslag ICT Haalbaarheidstoets IenM GOAL(Ministerie van I&M, 2014) Verkennend Rapport Digitale Archivering Onderzoeksdata, november 2015, Nationaal Archief (NA)Data Archiving and Networked Services (DANS-KNAW) Od 2015 nr 5 Ketenarchivering voor de Omgevingswet (J.J. Duivenvoorden, juni 2015) Od 2015 nr 8 Ketenarchivering voor de Omgevingswet deel 2 (J.J. Duivenvoorden, december 2015)
12
