Ego: je vriend of je vijand?

Rijkdom is gratis!

3

Ego: je vriend of je vijand?

Figuur 3.1

Ego belicht

Als iemand je vraagt wie je bent, hoe stel je je dan voor? “Ik ben (naam), ben (functie) en werk bij (organisatie). Ik woon in (plaats) en heb (wel of geen partner of gezin). Ik houd me bezig met (hobby’s).” Vaak geloven we dat dit is wie we zijn. Althans, dat denkt ons ego. Welke associaties heb jij bij ego? De een gaat juist prat op een sterk ego, omdat je dan bijvoorbeeld beter functioneert in je werk. De ander ziet het ego als iets waar je vanaf moet, omdat het alleen over de IK-bv gaat en het de verbinding met anderen verstoort. Is je ego nu je vriend of vijand? Wij denken allebei: een groot ego kan je belemmeren, maar te weinig ego ook. Het ego heeft eigen potentieel en er is niets mis met een gezonde dosis ego. Sterker nog, om goed en prettig te functioneren heb je het nodig. Het ego bepaalt echter vaak de dominante leef- en werkwijze en overschaduwt hiermee de kracht van bezieling en verbinding. Door onder meer de 34

35

Rijkdom is gratis!


individualisering is het ego centraler komen te staan, terwijl de stille roep om ver-

jezelf of aanpassen aan je omgeving. Daarnaast heeft je ego kwaliteiten, zoals:

binding met onszelf en elkaar voor velen juist groter wordt. Vandaar dat we inzoo-

resultaatgerichtheid, doorzettingsvermogen, overtuigingskracht, flexibiliteit,

men op hoe jij je ego kunt herkennen en doseren als het met je aan de haal gaat.

analytisch of strategisch inzicht of inlevingsvermogen. Al deze pluspunten van je ego komen minder aan het licht als je je ego te weinig ontwikkeld hebt. Dan kan het juist zinvol zijn om bepaalde aspecten van je ego te versterken, zodat je het

3.1 Wat is ego?

potentieel van je ego aanboort.

Ego betekent in het Latijn ‘ik’. Over welk ík hebben we het dan? Het ík waarmee je je als persoon onderscheidt of denkt te onderscheiden van anderen. Je creëert

Wat gebeurt er als je ego het stuur van je overneemt? Je ego staat dan prominent

daarvoor een beeld van jezelf: dit ben ik wel en dat ben ik niet; ik heb dit wel en jij

op de voorgrond te dansen en hecht zich sterk aan bepaalde vormen. Je moet per

hebt dat niet; dit kan ik wel en dat kun jij niet; dit weet ik beter of minder goed dan

se een bepaalde gadget, auto of functie hebben en kunt het eigenlijk niet hebben

jij. Je ego hecht zich vaak aan allerlei vormen binnen en buiten je. Bij vormen buiten

als je het niet krijgt. Je verwart jezelf in feite met dat waaraan je je hecht. Ik héb

je, kun je denken aan een auto, baan, huis of maatschappelijke positie. Vormen bin-

een auto, ik heb succes, ik heb inlevingsvermogen wordt dan: ik bén mijn auto, ik

nen je zijn je beelden, gedachtes, gevoelens, emoties, instincten en fysieke sensaties.

ben succesvol, ik ben altijd heel empatisch. Als er dan een kras op je auto of het

Een bepaalde mate van hechting aan vormen kan uitermate functioneel zijn: wie

succes komt, dan zijn de poppen aan het dansen. Of als iemand je even niet zo em-

zou je zijn zonder huis, werk, relaties of zonder bepaalde waarden? Doordat je je

patisch vindt, gaat je zelfbeeld aan diggelen. Kijkend door je egobril, kan de wereld

hecht aan bepaalde gedachtes of beelden over jezelf, een functie of een maatschap-

in jou en buiten jou nogal klein worden.

pelijke positie, bouw je een bepaald zelfbeeld op. Dit beeld van wat je hebt of wie je bent, kan veranderen. Je ego kan namelijk per moment of periode een ander gezicht

Als je met enige regelmaat licht op je ego schijnt, zie je waaraan je soms te sterk

tonen. Op je werk ben je misschien meer een pleaser, perfectionist of neem je veel

vasthoudt. Je merkt dat je hoofd vol zit met repeterende gedachtes, of dat je je zit

verantwoordelijkheid, terwijl je thuis een hele andere kant van jezelf laat zien.

op te vreten als iemand niet doet wat je wilt. Doordat het je opvalt, stuurt je ego jou niet meer aan, maar begin jij je ego aan te sturen. Juist dan komt de waarde

Wat drijft je ego? Je ego wil graag dat je eigen behoeftes en belangen gerealiseerd

van je ego eruit en krijgen ziel en spirit ook meer ruimte. Hoe werkt ego nou eigen-

worden, of dat nu op fysiek, emotioneel, mentaal of spiritueel terrein ligt. Je ego

lijk in de praktijk?

wil ook graag dat jij je comfortabel voelt en dekt als het even kan je kwetsbaarheid af. Je ego kan als de dood zijn voor afkeuring, ergens niet bijhoren, geen erkenning

De praktijk: ‘Kans op een nieuwe opdracht’

krijgen of niet speciaal gevonden worden, en zet zich in om dit te voorkomen. Je

Stel je voor: je hebt binnenkort een gesprek met een nieuwe klant. Deze klant is op

ego wil doorgaans dat je sociaal of maatschappelijk goed voor de dag komt, zodat

zoek naar een organisatie die hem een flinke tijd kan ondersteunen bij een uitda-

je door anderen geaccepteerd wordt. Het denkt zo je eigenwaarde te vergroten.

gend traject. Naast jouw organisatie zijn er twee andere bureaus uitgenodigd om een korte presentatie te geven, waarna besloten wordt wie de opdracht krijgt. Je

Wat kan je ego voor je betekenen?

hebt je ingelezen in de toegestuurde informatie, het internet afgestruind naar meer

Je ego hecht zich aan een bepaald zelfbeeld. Dat geeft je houvast. Je ego helpt je te

informatie en je oor te luister gelegd bij iemand die ervaring heeft met deze klant.

profileren. Mede dankzij je ego kun je iets bereiken, winnen of ergens succes mee

Verder heb je nog even gebeld met de projectleider die over de opdracht gaat en

hebben. Ons ego en ook werkgevers zijn dol op succes. Ook kan je ego je een dienst

aanwezig zal zijn bij de presentatie. Op grond van de voorinformatie en je expertise

bewijzen bij het beschermen van jezelf, zorgen voor je behoeftes, opkomen voor

heb je je presentatie voorbereid. Het is de dag van de presentatie en de wekker gaat.

36

37

Rijkdom is gratis!

In deze praktijksituatie zijn twee scenario’s denkbaar: licht uit of licht aan.


sen van jezelf. Je zegt dat je ruim zeven jaar ervaring hebt op het terrein van wat ze zoeken, terwijl het eigenlijk krap zes jaar is. Tja, je wilt per slot van rekening gewoon die opdracht hebben.

3.2

Ego met je aan de haal

Wat gebeurt er als je ego overheerst bij ‘Kans op een nieuwe opdracht’?

De presentatie loopt lekker. Tot mevrouw Kuit een inhoudelijk kritische opmerking maakt vanuit, naar jouw idee, een hooghartige toon: “Ik had eigenlijk wel van

Scenario 1: licht uit op ego

u verwacht, gezien uw ervaring, dat u nagedacht zou hebben over hoe uw visie

Ik heb zo meteen die belangrijke presentatie. Wat zal ik aantrekken? Ik moet wel

aansluit op die van ons. Kunt u daar iets over zeggen?” Je schiet als een raket in

kwaliteit en ervaring uitstralen. Ik kan niet onder doen voor die andere twee

de verdediging en stelt alles in het werk om haar ervan te overtuigen dat je erover

organisaties. Tijdens het ontbijt ben je in gedachtes verzonken. Je hoort niet dat

nagedacht hebt, het bij het rechte eind hebt en echt de beste kandidaat voor hen

je partner je koffie aanbiedt. Had ik toch die presentatie anders moeten doen, zal

bent. Intussen kleur je het plaatje van de rechterhand steeds meer in: wat een

ik het zo nog aanpassen? Half afwezig zeg je je partner gedag, stap je in je auto

afstandelijke vrouw en nou gaat ze ook nog muggenziften. Maar ja, ik heb haar wel

en arriveer je een half uur te vroeg bij het bedrijf. Ik ga nog niet naar binnen hoor,

nodig voor die opdracht.

dat wekt de indruk dat ik de opdracht wel erg graag wil, denk je. Wachtend in je

Bos, de vervanger, kijkt je tijdens de presentatie vriendelijk aan en is luisterend

auto tokkel je wat zenuwachtig met je vingers op het dashboard en schiet er van

op de achtergrond aanwezig. Opeens stelt hij een vraag: “Kunnen we hand-outs

alles door je heen: super als ik die opdracht krijg, het is me op mijn lijf geschreven

krijgen van je presentatie?” Je zegt hem dat je al pakketten hebt klaarliggen en

en die andere bureaus kan ik wel aan. Met die projectleider klikte het goed aan de

deelt die uit. Ondertussen gaat er door je heen: wel een aardige man, maar weinig

telefoon. Hij vertelde me ook dat mevrouw Kuit bij het gesprek aanwezig zal zijn.

inhoudelijk. Daarna stel je nog een vraag en deel je een compliment uit over de uit-

Zij is sinds een jaar de rechterhand van de projectleider.

gebreide informatie die je vooraf ontvangen hebt. Op de terugweg in je auto voel je je toch wat onzeker. Had ik het toch niet anders moeten aanpakken? Zouden ze me

Je gaat op tijd naar binnen. Mevrouw Kuit haalt je op en vertelt je dat de project-

die opdracht gunnen of niet?

leider helaas verhinderd is en er een vervanger onderweg is. Voor je het weet, zeg je met een lichte irritatie in je stem: “Hè, ik heb nog speciaal met de projectleider

Ego met jou aan de haal, hoe herken je dat?

gebeld en keek ernaar uit hem te ontmoeten.” Natuurlijk wil je geen verkeerde indruk maken, je herstelt je snel en zegt: “Kan gebeuren hoor, dan doen we het gewoon anders.” Je probeert een glimlach op te zetten, maar je lijkt meer op een boer met kiespijn. In een fractie van een seconde is er onrust in je: jammer, ik had net zo’n goede klik met die projectleider. Hadden ze me dat vooraf niet even kunnen melden? En dan moet je nog beginnen met je presentatie...

EGO COUPE

Je kijkt af en toe op je horloge en na een kwartier arriveert de vervanger, meneer Bos. Je denkt direct: aardige vent die Bos, daar kan ik wel mee door een deur. Je

Wat gebeurde er nou in dit scenario ‘Kans op een nieuwe opdracht’? Eerst denk je

start met een wervelende presentatie en vertelt hen jouw idee van het project en

misschien: zo gaat het toch soms in de praktijk? Je hebt gewoon je best gedaan,

wat je voor hen kunt betekenen. Tussendoor noem je losjes een aantal succes-

wat kun je nou meer doen? De vraag is of je doorhad dat je ego de bocht uitvloog.

38

39

Rijkdom is gratis!


Hoe vaak op een dag gebeurt dit niet ongemerkt? Of zie je het pas achteraf? Je

en misschien wat slimmer dan Bos. Maar na de presentatie vraag je je af of je het

kunt en hoeft niet altijd alles van jezelf door te hebben. Toch is het onnodig en

anders had moeten aanpakken. Je voelt je dan als het ware wat kleiner worden. En

zonde als je ego te veel op de voorgrond staat en je jezelf ongemerkt beperkt. Op

’s avonds denk je misschien: zouden die andere twee organisaties toch niet beter

het moment dat je ego de regie heeft, bepaalt vooral je ego wat je denkt, hoe je je

zijn? Je ego is een genie in het vergelijken. Wie heeft het meeste succes of is het

voelt, hoe je lichaam reageert, wat je neigt te doen of wat je doet in de praktijk.

meest aantrekkelijk? Als je ego de overhand heeft, dan kun je je een reus voelen of

Dan is het wel handig als je je ego snel in de smiezen hebt. We geven je hieronder

zo klein als Calimero.

een quickscan, waarmee je snel kunt herkennen of je ego een coupe pleegt. Je woont in je hoofd of verdrinkt in je emotie Je wilt je gelijk hebben

Vanuit een sterk ego ben je gericht op denken óf voelen. Bij de voorbereiding van

Je wilt de rechterhand, mevrouw Kuit, overtuigen van je inhoudelijke gelijk. Of je

de presentatie zit je meer in je hoofd. Je denkt veel na om te begrijpen wie de

nu gelijk hebt of niet, je ego vindt dat jij gelijk hebt en een ander ongelijk. Het liefst

klant is, wat hij wil en wat je voor hem kunt betekenen. Dat is natuurlijk prima,

krijg je ook je gelijk van mevrouw Kuit. Je ego kan een expert zijn in overtuigen,

maar je hoofd kan ook overuren maken met nadenken. Dan neem je automatisch

rechtvaardigen en verklaren. Soms gaat het al lang niet meer over de inhoud, maar

beslissingen vanuit je denken, of het nou goed voelt of niet. Soms kan dat naden-

over een strijd tussen ego’s en lijkt het meer op een hanengevecht. Misschien maak

ken ook leiden tot piekeren: is mijn presentatie wel goed genoeg, wat vinden ze

jij ook wel eens mee dat je in je gelijk blijft volharden.

van me, wat voor indruk heb ik van hen? En soms gaat je buik met je aan de haal. Dan irriteer je je als de projectleider afwezig is en lijk je even je gezonde verstand

Je doet je mooier voor

te verliezen. Als je ego een coupe pleegt, heb je al snel een hoofd vol zorgen of

Mooi aangekleed en goed voorbereid zet je jezelf in de etalage met je expertise en

verdrink je in emotie.

successen. Je laat nadrukkelijk merken dat je veel over het onderwerp weet, benadrukt je goede kanten en veegt voor het gemak je mindere kanten onder het tapijt. Om een goede indruk te maken, maak je gebruik van een klein leugentje: je dikt je

Bad day Hi

aantal jaren ervaring net wat aan. Je neemt snel iets persoonlijk Als mevrouw Kuit op een bepaalde toon een kritische opmerking plaatst, vat je dit persoonlijk op. Je voelt je aangevallen. Terwijl het de vraag is of de kritische opmerking van de rechterhand überhaupt wel met jou te maken heeft. Voor hetzelfde geld is de rechterhand met haar verkeerde been uit bed gestapt en reageert ze dat op jou af. Of moet ze zich bewijzen in haar nieuwe functie. Maar dat weet je niet. En al zou je het weten, je hoeft kritiek niet altijd persoonlijk te nemen.

Strange guy Hey sunshine, can you see the sun?

Je voelt je meer of minder Je ego regeert als je je vergelijkt met de andere organisaties en denkt dat je meer te bieden hebt dan zij. Je hebt ook het idee dat je wat toegankelijker bent dan Kuit 40

41

Rijkdom is gratis!


Je maakt verhalen over jezelf of anderen

Je hengelt in de buitenwereld

Je ego kan over van alles en iedereen een oordeel hebben. Ze nemen me niet serieus.

Om te krijgen wat je wilt, ga je hengelen bij iemand die je dat wellicht kan geven.

Kuit is een hooghartige muggenzifter. Bos is een aardige vent. Als je ego met je aan

Soms vertel je de ander niet eens wat je wilt, maar voel je je toch teleurgesteld of

de haal gaat, kan er een heel verhaal in je hoofd rondspoken dat je nog gaat geloven

kwaad als je het niet krijgt. Weg is je innerlijke rust en ruimte. Slim als je ego is,

ook. Misschien praat je er later thuis of met een collega over: “Wat verbeeldt die Kuit

stap je dan misschien over op de ‘als-dan-formule’. Zoals je zag bij de presentatie:

zich wel, ze is nog maar net zijn rechterhand.” Je ego kan gruwelen of smullen van

als ik mijn best doe voor een goede presentatie en ik jou een compliment geef,

verhalen over anderen. Het laat zich niet alleen zien bij sterke oordelen over anderen,

dan moet jij mij die opdracht geven. Onder het mom van geven, wil je iets van een

maar ook bij sterke oordelen over jezelf: ik had die presentatie anders moeten doen.

ander hebben. In feite sluit je een eenzijdig relationeel egocontract met iemand die

Ik had beter moeten luisteren. Wat een prutpresentatie. Voor je het weet, voltrekt

daar vaak niets van weet. Het klinkt misschien belachelijk maar wees eerlijk, wie

er zich een drama in je hoofd zonder je te realiseren dat jij de regisseur bent van je

herkent het niet? Als je ego er met jou vandoor gaat, is het nooit genoeg en is er

eigen drama. Wie kent het niet: je bent nog steeds niet goed of leuk genoeg.

altijd wel iets om ontevreden over te zijn. Voor je het weet ben je beland in een continue egozoektocht. Je denkt dan dat een ander je behoeftes echt kan vervullen,

Je leeft in verleden of toekomst

terwijl het vaak om tijdelijke vervulling gaat. Ooit wel eens gehengeld en hoe lang

Een sterk ego kan je gevangen houden in verleden of toekomst, waardoor je onvol-

had je daarvan plezier?

doende oog hebt voor de huidige realiteit. Je ego kan zich hechten aan wat er ooit gebeurd is. Je vraagt je af of je je presentatie anders had moeten doen en bent daar

Je drukt je kwetsbaarheid weg

in je hoofd een flinke tijd mee bezig. In feite leef je op dat moment in het verleden

Je ego is een meester in het maskeren of vermijden van ongemak, onzekerheid,

en ben je niet meer in het nu. Je ego kan ook vasthouden aan verwachtingen,

incompetentie, fouten of pijn. Als de grond onder je voeten te heet wordt, komt je

afspraken en plannen: het klikte goed aan de telefoon met de projectleider, hij is bij

ego in een fractie van een seconde tevoorschijn en bagatelliseert, rationaliseert of

de presentatie aanwezig en dat zit dus wel snor. Ik ga straks gewoon die opdracht

ontkent je kwetsbaarheid. Je doet alsof er niets aan de hand is. Bij je presentatie

binnenhalen. Als je verwachtingen over de toekomst niet uitkomen, ben je boos,

ben je eigenlijk teleurgesteld dat de projectleider er niet bij is. Je voelt je onzeker

teleurgesteld of verdrietig. Je ziet alleen wat er niet is, in plaats van wat er op dat

bij Kuits kritische opmerking en maakt je misschien zorgen of je die opdracht wel

moment wel is. Je komt je eigen verleden of toekomst vast wel eens tegen: mijn

krijgt. Je drukt je onzekerheid weg en doet je sterker voor dan dat je je van binnen

vorige baan was leuker of morgen wordt het beter.

voelt. Doordat je het contact met je kwetsbaarheid verliest, verlies je ook enigszins het contact met Kuit en Bos. De automatische piloot staat aan en je hebt weinig oog

Je wilt per se iets hebben

voor de buitenwereld. Hoeveel kwetsbaarheid mag er eigenlijk bij jou zijn?

Als je ego je te pakken heeft, dan wil je iets hebben of ben je bang iets tekort te komen. Je wilt dat de projectleider erbij is en heimelijk eis je misschien wel excuses

Quickscan egocoupe

voor zijn plotselinge afwezigheid. Je wilt dat Kuit en Bos onder de indruk zijn van

Als je ego sterk aanwezig is, herken je dat snel aan een van de volgende punten:

je ervaring, expertise en presentatie. Het liefst wil je dat ze daar blijk van geven.

• Gelijk willen hebben

En natuurlijk moeten ze jou gewoon die opdracht geven. Als je ego de overhand

• Mooier voordoen

heeft, wil je van alles hebben. Of dat nu een opdracht, geld, aanzien, inspiratie of

• Snel iets persoonlijk nemen

ontspanning betreft. En als je hebt wat je wilt, ben je tijdelijk tevreden. Totdat je

• Meer of minder voelen

bang bent kwijt te raken wat je hebt, of weer iets anders moet hebben.

• In je hoofd wonen of in je emotie verdrinken

42

43

Rijkdom is gratis!


• Verhalen over jezelf of anderen maken

een collega. Terwijl je gaat zitten, ben je je bewust van je gedachtes: hadden ze me

• In verleden of toekomst leven

dat vooraf niet even kunnen melden? En vlak daarna denk je: waar ben ik nou mee

• Per se iets willen hebben

bezig? Ik maak een heel verhaal in mijn hoofd. Wachtend op de vervanger, kijk je

• Hengelen in de buitenwereld

om je heen. Er hangt een enthousiaste en bedrijvige sfeer.

• Kwetsbaarheid wegdrukken Zo gauw je met Bos en Kuit aan tafel zit, bespeur je je neiging om als een wervelHet ene moment wil je je gelijk hebben, het andere moment maak je verhalen of

wind met je presentatie te beginnen. Stiekem denk je: ik zal die twee andere

moffel je je kwetsbaarheid weg. Kijk eens of je de komende tijd je ego sneller door-

bureaus eens aftroeven en een spetterende presentatie geven. Je zit op het puntje

hebt, zodat het er niet met jou vandoor gaat.

van je stoel en vlak voordat je van wal wilt steken, leun je eerst achterover en haalt even diep adem. Voor wie sta ik hier, om die andere bureaus af te troeven of gewoon om te doen waarin ik geloof? Daarna vraag je: “Hoe zullen we het aanpak-

3.3 Je ego doseren

ken, wat werkt voor jullie?” Je start met je presentatie, terwijl je ook contact houdt

Op elk moment kun je zelf het licht aandoen! Als je je ego effectief wilt inzetten,

met de toehoorders. Even bespeur je de neiging je aantal jaren ervaring te overdrij-

vraagt dit bewustwording van een beeld, gedachte, gevoel, fysieke sensatie of neiging.

ven, maar laat dat achterwege.

Oftewel: een rondje langs je innerlijke bronnen. Natuurlijk kun je ook de quickscan egocoupe gebruiken. Zodra je bijvoorbeeld merkt dat je je mooier voordoet, ontstaat

Alles loopt op rolletjes, totdat mevrouw Kuit een inhoudelijk kritische opmerking

er ruimte in je. Hoe werkt dat in de praktijksituatie ‘Kans op een nieuwe opdracht’?

plaatst vanuit een, naar jouw idee, hooghartige toon. Je voelt je als door een wesp

Wat doe je anders dan in het eerste scenario en wat is daarvan het effect?

gestoken en denkt: wat een muggenzifter, wat een afstandelijke vrouw. Eerst probeer je haar te overtuigen van je gelijk. Na drie minuten gaat gelukkig het licht weer aan:

Scenario 2: licht aan op ego

wat zit ik hier nou te doen? Ik wil gewoon mijn gelijk halen. Ik neem haar opmerking

Bij de voorbereiding van je presentatie valt je op dat je je wel heel goed wilt voor-

veel te persoonlijk. Je neemt een slokje water en besluit ter plekke om je even op iets

bereiden. Blijkbaar wil ik die opdracht wel erg graag. Moet ik per se die opdracht

anders te focussen dan je onrust. Je verlegt je aandacht naar je voeten op de grond.

krijgen, vraag je je af. Je besluit je voorwerk even weg te leggen en gaat wat anders

Niet alle onrust is in een keer uit je lijf verdwenen, maar je voelt je wat rustiger en hebt

doen. Terwijl je er eigenlijk niet mee bezig bent, merk je dat je werkelijk enthou-

weer wat ruimte. Vanuit een zekere nieuwsgierigheid, voorbij je oordeel, stel je haar

siast bent over deze opdracht. Je hebt het idee dat je echt iets kunt betekenen voor

vervolgens een vraag: “Ik kan uw vraag even niet plaatsen. Kunt u aangeven wat u

je klant. Even later kijk je met een frisse blik naar je presentatie, zie je wat de kern

precies mist?” Er ontstaat een aangename sfeer, waarin je elkaar ruimte geeft en ieder

van je presentatie is en hoe de opbouw moet zijn. Ik ga gewoon voor die opdracht

op zijn eigen manier ruimte inneemt. Na afloop in de auto merk je dat je een goed

en zie wel wat het wordt, denk je.

gevoel hebt over de ontmoeting. Echter, tien minuten later komt er toch een kritische stem in je hoofd: ik had de presentatie toch nog beter kunnen doen. Maar voordat de

Op tijd meld je je aan en de rechterhand, mevrouw Kuit, vangt je op. Tot je verras-

twijfel toeslaat, doe je het licht aan en besluit je dat het gewoon goed is zoals het ging.

sing hoor je dat de projectleider er niet bij zal zijn. Maar nu ben je je bewust van je onrust en je irritatie, parkeert die even en zegt: “Ik was even verrast. Fijn dat jullie

Hoe kun je je ego doseren?

de moeite hebben genomen een vervanger te vinden.” Je maakt een kort praatje

In het tweede scenario doorzie je wanneer je ego met je aan de haal gaat. Juist in

met elkaar en daarna neemt mevrouw Kuit de benen voor een urgente vraag van

spannende situaties kan je ego domineren, omdat je dan geneigd bent om in

44

45

Rijkdom is gratis!


automatismen te schieten. Je wilt bijvoorbeeld hoe dan ook de opdracht binnen-

Maak een rondje langs je innerlijke bronnen

halen. Door de competitie met andere bureaus te voelen, zet je je beste beentje

Wat denk je nu? Wat voel je? Wat is je neiging? Wat merk je fysiek? Door deze

voor zonder jezelf te veel op te jutten. Je verzandt niet in oordelen, waardoor je

vragen te stellen, maak je als het ware een rondje langs je hoofd, hart, buik en

een ander met een open blik benadert. Je laat je niet meeslepen door een situatie

lichaam. Dan valt je bijvoorbeeld op dat een repeterende gedachte of een oplaaien-

of door je eigen emoties, gedachtes en neigingen. En daarmee vergroot je waar-

de emotie de overhand heeft. Of dat je ongemerkt aan het pushen of pleasen bent,

schijnlijk de kans dat je de opdracht krijgt. Wat een verschil met licht uit!

wat spanning in je lichaam geeft.

Hoe kun je ook in andere situaties je ego doseren als het de overhand heeft? Doe jezelf tegoed aan input Druk de pauzeknop in

Ben je je ervan bewust hoe je op een ander overkomt? Een ander ziet soms sneller

Vaak begint het met een gevoel dat iets niet lekker loopt. Dat is het moment om de

je egocoupe dan jij. Waarom zou je af en toe geen feedback vragen? Onderzoek

pauzeknop in te drukken. Daarmee bedoelen we dat je ‘stop’ tegen jezelf zegt als

gewoon of er een kern van waarheid in zit. Kijk eens naar de aandachtspunten uit

bepaalde gedachtes of emoties grip op je krijgen of je je gespannen voelt. Neem

je assessment. Als je een aanvaring met een ander hebt, check dan of je ego met je

even afstand. Haal diep adem, richt je aandacht op de grond onder je voeten of

aan de haal gaat. Wees een held en durf naar je eigen aandeel in zaken te kijken.

doe gewoon even iets anders. Stel jezelf dan simpele vragen als: wat is er aan de hand, wat gebeurt er nu met me?

Stel jezelf reflectievragen Als je ego een coupe pleegt, volg je automatisch de neigingen van je ego. In plaats

Neem je egocoupe onder de loep

van deze direct te volgen, kun je jezelf onderstaande reflectievragen stellen.

Nadat je afstand hebt genomen, schijn je als het ware met een lamp op jezelf en focus je op wat er in je omgaat. Hoe kun je dit doen in je dagelijkse praktijk? Een aantal suggesties.

LICHT OP EGO COUPE

Egocoupe

Reﬂectievragen

• Ik bespeur de neiging om te

• Heb ik dat eigenlijk nodig?

• Ik doe me mooier voor (quickscan)

• Waarom zou ik eigenlijk?

• Ik voel sterke irritatie over een ander

• Erger ik me eigenlijk aan alles

• De ander is afstandelijk (gedachte)

• Is dat nou echt zo?

hengelen (quickscan)

(emotie)

van de ander?

Check de quickscan egocoupe

Als je in oordelen of verwachtingen over jezelf of anderen blijft steken, kun je

Stel jezelf de vraag: herken ik iets van de quickscan egocoupe? Dit geeft je al snel

jezelf een aantal specifieke reflectievragen stellen. Denk eens aan iets waaraan je

een beeld van dominante egoaspecten. Je merkt dan bijvoorbeeld dat je je mooier

je ergert. Of dat nu iets van een ander of jezelf betreft. Stel jezelf dan de volgende

voordoet, dat je per se iets wilt hebben of loopt te hengelen bij een ander. Aha

vragen: waar erger ik me precies aan, welk oordeel heb ik eigenlijk en is het wel

mijn ego, denk je dan. Alleen al door dit waar te nemen en te voelen wat het met

waar wat ik denk? Weet ik het helemaal zeker, en hoe kijk ik naar de ander of naar

je doet, gaat het licht aan. Grote kans dat je ego je dan niet meer helemaal in de

mezelf als ik mijn oordeel of mijn verwachting loslaat?

greep heeft en waarschijnlijk ervaar je meer lucht en ruimte. 46

47

Rijkdom is gratis!

Huh? Didn’t see the sun


het op een ander (jij zit jezelf mooier voor te doen), terwijl het eigenlijk over jezelf

I know!

gaat. Welk mechanisme kom jij wel eens tegen en mag dat er zijn van jezelf? Nodig een andere kant uit Als je ego dominant aanwezig is, reageer je vanuit een dominante gedachte of een sterk aanwezig beeld, gevoel of instinct. Feitelijk sluit je dan andere gedachtes, beelden of gevoelens uit. Wat je van jezelf wegduwt, kan vroeg of laat naar buiten komen. Stel je eens voor dat je sterk gehecht bent aan vriendelijkheid en open-

Your’re so funny! You believed all your selfcreated stories...

heid, dan sluit je boosheid en grenzen stellen mogelijk buiten. Als iemand dan stevig over je grenzen gaat, kun je opeens van binnen ontploffen of helemaal uit je slof schieten. De kwaadheid die je in jezelf wegduwt, komt er dan opeens uit. Of iemand is opeens kwaad op jou, waardoor boosheid als een kosmische boemerang op je pad komt. Ons ego erkent vaak alleen de sterke of vertrouwde kanten en betitelt de andere kant als onbelangrijk of minder waardevol. Het is soms de hoogste tijd om de andere kant, die vaak minder aan bod komt, ook een stoel te geven. Dit is een andere manier om je ego te doseren.

LICHT OP

Clouds come and go . . . and the sun is always there!

EGO COUPE

ANDERE KANT

Hoe nodig je een andere kant van jezelf uit? Kijk naar wat sterk in je aanwezig is en denk dan eens aan het tegenovergestelde. Bijvoorbeeld bij ‘Kans op een nieuwe Beoefen de kunst van accepteren

opdracht’ is je sterke egoneiging om je buitensporig voor te bereiden op je presen-

Als je doorhebt wat sterk aanwezig is, mag het er dan echt zijn? Of wil je er het liefst

tatie. Het tegenovergestelde is juist ruimte maken om even wat anders te doen. Als

zo snel mogelijk van af? Erkennen van je egocoupe is niet altijd makkelijk, omdat je

je beide kanten honoreert, kun je je presentatie goed voorbereiden en je rust en

je bijvoorbeeld een tikkeltje schaamt voor je mooier voordoen of hengelen. Dan komt

helderheid bewaren. Ben je gewend altijd dingen te moeten doen, maak dan eens

de kunst van accepteren om de hoek kijken. Waarom is dat soms lastig? Slim als het

wat ruimte voor niets of spontaan iets doen. Als je het anderen vaak naar de zin

ego is, kunnen er allerlei mechanismen optreden. Denk aan: ontkennen (ik doe me

maakt, kan het heel verfrissend zijn om dat een keer niet te doen. Ben jij iemand

nooit mooier voor), bagatelliseren (zoveel mooier maak ik het nu ook weer niet) of

die nogal de neiging heeft in zijn hoofd te wonen, focus je dan eens op je lichaam:

rechtvaardigen (in deze tijd moet je het beeld van jezelf opkloppen). Of je projecteert

voel je nog dat je op een stoel zit? Nog een paar illustratieve voorbeelden.

48

49

Rijkdom is gratis!


Egocoupe

Uitnodigen van andere kant

• Ik ben sterk

• En ik ben soms ook kwetsbaar

• Ik wil mijn gelijk hebben

• En ik hoef niet gelijk te krijgen

• Ik had het beter kunnen doen

• En het is goed genoeg

LICHT OP EGO COUPE EGO DRIJF VEER

Je andere kanten krijg je ook boven tafel, als je weet voor welk gedrag van anderen je allergisch bent of welk gedrag je bewondert. Vaak zijn het kanten van jezelf die je meer kunt ontwikkelen. Voor wie of wat ben jij allergisch? Ben je bijvoorbeeld allergisch voor luiheid, dan is doen waarschijnlijk je sterk aanwezige kant en niets doen de andere kant. Wie of wat bewonder je? Als je iemands

Stel jezelf vragen als: wat is mijn gevoelige snaar, waar maak ik me zorgen om,

directheid bewondert, kan dat misschien een signaal zijn om zelf eens wat

waar ben ik nou bang voor? Je drijfveer zal zich niet altijd in één keer laten zien.

directer te worden.

Het vraagt soms om een extra diepe duik: waar ben ik nou echt bang voor? Mis-

Als je je wat losser maakt van een sterke egokant, kun je ook wel eens doorschie-

schien doe je erg je best voor erkenning en maakt dat je onrustig. En als je het idee

ten naar de andere kant. Dit is vaak maar tijdelijk. Je sterke egokanten zullen niet

hebt dat iemand je niet waardeert, kun je de volgende vragen stellen: heb ik het

verdwijnen en dat hoeft ook niet. Met enige ruimte voor een andere kant, doseer je

echt nodig dat de ander me waardeert, moet ik er altijd bij horen? Alleen al door

je ego en is een egocoupe verleden tijd.

die vragen te stellen, ervaar je dat je waardering of erkenning niet altijd nodig hebt. Zo ontmasker je je egodrijfveer en hoeft je ego minder overuren te draaien.

Ontdek je egodrijfveren

Wat een verademing kan dat zijn. Hieronder zie je hoe een egocoupe gevoed wordt

Als je ego het van je overneemt, wordt dit vaak aangejaagd door een onderliggende

door egodrijfveren.

egodrijfveer. Je bent dan bang of bezorgd dat je onvoldoende erkenning krijgt, er niet bij hoort of niet speciaal genoeg gevonden wordt. Of je wilt per se waardering,

Egocoupe

Egodrijfveer

goedkeuring, aandacht, veiligheid of comfort hebben. Angst of hebzucht regeren je

Neigingen

Mogelijk afhankelijk van

• Je best doen, ellebogen gebruiken, met de

• Waardering

• Aardig doen, conflicten vermijden, willen opvallen

• Erbij horen

• Mooier voordoen, successen benadrukken,

• Speciaal zijn

• Veel geld uitgeven, confrontaties uit de weg

• Comfort, veiligheid

dan. Misschien heb je het wel eens meegemaakt dat je bang was om door de mand te vallen of van een voetstuk te vallen. Om ervoor te zorgen dat je angst geen realiteit wordt, zet je ego je aan om bijvoorbeeld harder te werken of je klanten extra te pleasen. Of je reageert fel omdat je bang bent dat je niet krijgt wat je wilt. In de praktijksituatie ‘Kans op een nieuwe opdracht’ reageer je geïrriteerd op de afwezigheid van de projectleider. Nu hij er niet is, ben je bang dat je de opdracht niet krijgt, inkomsten misloopt en je comfort in gevaar komt. Er is niets mis met egodrijfveren. Soms ben je gewoon bang dat je een opdracht niet krijgt. En wie vindt het nou niet

veren van anderen strijken

ruimte innemen gaan

prettig om af en toe waardering te krijgen of zich speciaal te voelen? Echter, zonder helderheid op een egodrijfveer, kan deze zo sterk in je doorwerken dat je er te

Als je af en toe je egodrijfveren onder de loep neemt, kan dat een positief effect

afhankelijk van wordt. Hoe kun je losser van een egodrijfveer komen?

hebben op allerlei situaties. Het lijkt een klein verschil, maar zoals je in het tweede

50

51

Rijkdom is gratis!


scenario hebt gelezen, maakt het een wereld van verschil. Als je de angst om de

Ego doseren in het kort

opdracht niet te krijgen erkent en daar losser van komt, ga je ontspannen om met

Er zijn een aantal manieren om je ego te doseren:

de afwezigheid van de projectleider en met je presentatie. Op zich niet onbelang-

• Druk de pauzeknop in

rijk als je geïnteresseerd bent in een opdracht.

• Neem je egocoupe onder de loep:

-

Check de quickscan egocoupe

Glimlach

- Maak een rondje langs je innerlijke bronnen

Je ego heeft veel kwaliteiten en is je vriend als je jezelf wilt profileren, beschermen

- Doe jezelf tegoed aan input

of aanpassen. Soms gaat je ego met je aan de haal en dan kan het je vijand zijn.

- Stel jezelf reflectievragen

Glimlach af en toe naar je ego. Dan wordt dosering van je ego een stuk makkelijker.

• Beoefen de kunst van accepteren • Nodig een andere kant uit • Ontdek je egodrijfveren

TIME-OUT OEFENING - De heldere egomanager - Egodosering

• Glimlach

Stel, je wordt geconfronteerd met een verzoek van iemand. Het komt je totaal niet uit en je geeft aan dat je er dit keer niet aan kunt voldoen. De ander blijft aandringen en jij blijft je grens aangeven, waarop de ander gepikeerd reageert.

Je hebt nu een aantal handreikingen om het licht aan te doen. Daag jezelf de

1 Wat komt er als eerste in je op? - Wat denk je? - Welk beeld heb je van de ander? - Wat voel je en wat zegt je lichaam? - Wat is je neiging om te doen of laten? - Wat zou er gebeuren als je die neiging niet volgt? 2 Wat gebeurt er als je een andere kant uitnodigt? - Welke kant zou dat zijn? - Wat denk je dan? - Wat voel je dan? - Welke neiging heb je dan? - Wat zou je dan doen? 3 Wat is je gevoelige snaar? - Wat gebeurt er als je geen waardering of erkenning krijgt? - Wat gebeurt er als je het idee hebt dat de ander je negeert of afkeurt? - Wat doe je om dit te voorkomen? - Hoe zou je je gedragen als de ander je niet hoeft te erkennen of waarderen?

kant van jezelf uit. Als je je ego doseert, ontstaat er meer ruimte voor je ziel en

komende tijd eens uit om je egocoupe onder de loep te nemen. Stel jezelf de vraag van welke egodrijfveer je op dat moment afhankelijk bent. Of nodig een andere spirit in werk en privé. Natuurlijk heb je niet op elk moment helderheid op alle aspecten van je ego. Dat kan en hoeft ook niet. Vaak zie je dat je de ene minuut bewust bent van je ego, terwijl je ego even later weer de overhand krijgt. Dan zie je pas achteraf wat je anders had kunnen doen. Niks mis mee, er is altijd een volgende keer en een volgende kans. In de praktijk is het niet zo strikt licht uit of licht aan. Je kunt het vergelijken met een lichtdimmer die met een beetje draaien al veel helderheid kan geven. Je ego kan je vriend en je vijand zijn. Je ego helpt je onder andere om jezelf te beschermen. Maar als je ego je in de tang heeft, is er nauwelijks contact met een diepere laag in jezelf. Je ego kun je dan vergelijken met een schelp die een unieke parel beschermt die in je huist: je ziel. Soms beschermt je ego je te veel en gaat de schelp dicht. Je hebt dan geen weet meer van die prachtige parel in je. Maar wat is die parel eigenlijk?

Als je je ego doseert, komen er nieuwe keuzes in beeld.

52

53

Ego: je vriend of je vijand?

Recommend Documents