Opdrachten lesbrief GeoGids november – december 2013
Eeserwold HYPErMARKT: Bloeiende winkels op de weilanden, dode binnenstad?
Langs de A32 wordt bij Steenwijk een totaal nieuwe wijk gebouwd, Eeserwold genoemd. In het bouwproject gaan wonen, werken en recreëren samen. Volgens de informatie draait het in de nieuwe omgeving om duurzaamheid en kwaliteit.
Duurzaamheid? Kwaliteit? ’t Mocht wat, zeggen de winkeliers in de binnenstad van Steenwijk. Met een handtekeningenactie protesteren ze tegen het project. Vooral de geplande hypermarkt op het bedrijventerrein zit hun dwars. De middenstanders stappen naar de rechter.
Bron 1 Eeserwold (foto GeoMonte)
In deze lesbrief zoek je uit waarom zoveel middenstanders tegen de bouwplannen zijn. Je ziet ook waarom een gemeente de projectontwikkelaars van harte welkom heet. Andere vragen die worden beantwoord zijn: Wat houdt het project Eeserwold in? Waar ligt het en waarom juist daar? Hoe levensvatbaar is dit soort projecten? Zal het bevolkingsaantal in Noordoost-Nederland de komende jaren groeien of krimpen? Hoe zit het met de duurzaamheid van het bouwproject? Je kunt de opdrachten alleen of samen maken. Nodig: de atlas (Grote Bosatlas, 54e druk) en internet. Het uitwerken zal je ongeveer een lesuur kosten.
Opdracht 1 Project Eeserwold: wat is dat precies? Ga op internet naar http://www.eeserwold-zakelijk.nl/ en beantwoord de vragen. Vraag 1 | Eeserwold op internet Als je goed kijkt zie je wie de aanbieder van de informatie op de internetpagina is. Noteer de naam achter het symbool © en klik die aan. Beschrijf heel kort de activiteiten van de onderneming. Vraag 2 | Het project Vul de volgende zinnen in: Eeserwold is een prestigieus project waarin …………………………………….. worden gecombineerd in een totaal nieuwe omgeving waarbij ………………………en ……………………… centraal staan. Onderdelen van deze ontwikkeling zijn ………………………….. Eeser Gaard en het ……………………………… Eeser Campus. Vraag 3 | De rol van de overheid Klik door op http://www.eeserwold-zakelijk.nl/nieuws/ . Zoek in het nieuws het artikel (2013): Focus-U-Park op Eeserwold krijgt vergunning. Welke overheid heeft in februari 2013 de vergunning verleend om een groot detailhandelspark te bouwen in Eeserwold? Vraag 4 | Focus-U-Park Noteer in de linker kolom in de tabel bron 2 welke activiteiten in het Focus-U-Park kunnen komen. Geef in de middelste kolom van elk bedrijf een voorbeeld dat je kent. Bron 2 Gewenste winkels in Focus-U-Park Bedrijven in de retailsfeer
Voorbeeld
Levensvatbaarheid goed / matig / slecht goed / matig / slecht
volumineuze detailhandel *)
goed / matig / slecht goed / matig / slecht goed / matig / slecht goed / matig / slecht
*) Met ‘volumineuze detailhandel’ worden winkels bedoeld die spullen verkopen die veel ruimte innemen. Denk maar aan woninginrichting, boten, caravans, keukens, sanitair en tuincentra. Bouwmarkten en autohandel vallen er eigenlijk ook onder.
Vraag 5 | Wonen en recreatie Bekijk op internet
http://www.eeserwold-wonen.nl/algemeen.htm en bron 3.
Bron 3 Na tien jaar hier en daar een villa of een landhuis (foto’s GeoMonte)
a. Op welk type bewoners mikt de projectontwikkelaar van Eeserwold? Omcirkel: Lage inkomens / Middeninkomens / Hoge en zeer hoge inkomens.
Bron 4 Na tien jaar staan er nog maar weinig kantoren en andere bedrijven (foto’s GeoMonte) .
b. Gebruik bron 3 en bron 4. Tien jaar na de start van het bouwproject Eeserwold ligt veel dure grond ongebruikt. De gemeente Steenwijkerland heeft al wegen gebouwd en riolering aangelegd. Leg uit waarom het voor het slagen van het bouwproject erg belangrijk is dat het detailhandelspark een succes wordt.
Vraag 6 | Overlevingskansen Bron 4 Winkelsluitingen Bron: Trouw, 19 oktober 2013
Het Focus-U-Park komt in een regio waar natuurlijk al behoorlijk veel winkelbedrijven zijn. Hoe schat jij de kansen in voor de nieuwe vestigingen in Eeserwold? Gebruik bron 4. Denk ook aan de huurprijzen in het nieuwe project en aan hoe goed het gaat dit soort winkels in je eigen woonplaats in deze moeilijke economische tijden. Geef je indruk aan in de rechterkolom van de tabel.
Opdracht 2 Eeserwold: waar en waarom juist daar?
Bron 5 De ligging van Eeserwold bij de vestingstad Steenwijk
Bewerkt naar Google Earth
Vraag 7|Een mooie plek De ontwikkelaar maakt reclame voor zijn project door te wijzen op de mooie locatie. “Eeserwold ligt op een schitterende plek”, vindt hij. Welke argumenten kan hij voor zijn bewering aanvoeren? Bedenk er vier. Gebruik het begrip snelweglocatie. Vraag 8 | Gunstige ligging Gebruik de kaart Noord-Nederland in de atlas en bron 6.
Bron 6 Steenwijk en omliggende plaatsen
Bewerkt naar Google Earth a. Maak een print van bron 6. Schrijf over elke zeshoek de naam van de plaats. Teken ook de autosnelwegen in en schrijf het autowegnummer er bij. b. Vul aan de rand van bron 6 de namen van de drie grote steden in en geef met een X de locatie van het project Eeserwold aan. c. Vul in en gebruik de begrippen bereikbaarheid en ontsluiting. Bedenk zelf wat ontsluiting zou kunnen betekenen. De ligging van het project Eeserwold is in Noord-Nederland goed / slecht, want: ............................................ ............................................
Opdracht 3 Afzetmarkt: klanten en koopkracht Vraag 9 | Het verzorgingsgebied en de reikwijdte. a.
Hoeveel mogelijke klanten wonen in de plaatsen die op bron 6 staan aangegeven?
Bron 7 Reikwijdte Het begrip reikwijdte geeft aan hoever de klanten van een plaats of een winkel hooguit willen reizen om gebruik te maken van de voorzieningen. b. Teken op de uitgeprinte kaart van bron 6 twee cirkels, beide met Steenwijk als middelpunt. Cirkel A heeft een straal van 12,5 km en cirkel B heeft een straal van 25 km. Gebruik de schaalgegevens op de atlaskaart Noord-Nederland.
Het gebied waar de (meeste) klanten voor een winkel wonen noem je het verzorgingsgebied. Een grote stad heeft een groot verzorgingsgebied.
c.
Welke reikwijdte past het beste bij Steenwijk, cirkel A of cirkel B?
d.
Waardoor heeft een plaats als Steenwijk een betrekkelijk klein verzorgingsgebied, denk je?
Vraag 10 | Draagvlak Gebruik bron 6 en bron 7. Bron 7 Draagvlak Het aantal mogelijke klanten voor een dienst (zoals bijvoorbeeld een winkelvoorziening) of plaats noem je het draagvlak. a. Maak een schatting uit ongeveer hoeveel inwoners het draagvlak van de stad Steenwijk bestaat. b. Steenwijk zal waarschijnlijk meer klanten trekken uit Wolvega dan uit Meppel. Leg uit waarom dat zo is. c. Het dorp Beilen ligt hemelsbreed gemeten zo’n 25 km vanaf Steenwijk (zie bron 6). Toch zullen inwoners van Beilen niet gauw gaan winkelen in Eesergaard. Leg uit waarom. d. Verzorgingsgebieden zijn maar zelden mooi cirkelvormig. Vul de volgende zin in. Gebruik daarbij het woord reikwijdte. Er liggen niet alle kanten op wegen. Veel wegen hebben .......... of zijn smal. De mensen willen niet ............... onderweg zijn naar een winkel. Dus is de ............ daardoor kleiner.
Vraag 11 |Dromen van winst a.
Gebruik de atlaskaart Noord-Nederland. Meet de afstand hemelsbreed.
De projectontwikkelaar denkt aan een reikwijdte van 100 km voor het detailhandelspark Eesergaard. Welke grotere steden zouden dan binnen het verzorgingsgebied vallen? Kies uit de volgende steden: Groningen / Rotterdam / Leeuwarden / Amsterdam /Haarlem / Enschede / Nijmegen. b. Wat denk jij, mogen de winkels in Eesergaard echt rekenen op klanten uit die steden (vraag a.) ? Leg je antwoord uit. c. Wat zou jij een logische reikwijdte vinden voor Eesergaard? Vraag 12 | Het verzorgingsniveau Bron 8 De Oosterstraat is de hoofdwinkelstraat van Steenwijk.
[Bron: GeoMonte] Bekijk bron 8. De aanwezigheid van ketenwinkels zoals de HEMA en V&D in een plaats zegt veel over het niveau van de voorzieningen. a. Welke winkel op de foto kun je gebruiken om een uitspraak te doen over het verzorgingsniveau van Steenwijk? b. Naast veel plaatselijke winkels kent Steenwijk ook een HEMA. Wat is je conclusie als je het verzorgingsniveau van ‘Vestingstad Steenwijk’ vergelijkt met je eigen stad of dorp?
Vraag 13 |
Drempelwaarde en verzorgingsniveau
Gebruik bron 8 t/m 10 en eerdere bronnen. Bron 9 Drempelwaarde Een winkel heeft een minimum aantal klanten nodig om te kunnen overleven. Je begrijpt wel waarom. Een winkel moet spullen inkopen en moet personeel betalen. Er is veel geld nodig om de huur te voldoen, er zijn kosten voor verzekering, verwarming, verlichting, enzovoort. Het aantal klanten dat tenminste nodig is voor een voorziening noemt men de drempelwaarde. a. Denk jij dat de drempelwaarde van veel winkels in Eesergaard zal worden gehaald? Leg uit waarom je dat denkt. Bron 10 Een hoogwaardig verzorgingsniveau Steden als Groningen en Zwolle zijn veel groter dan Steenwijk. Het is logisch dat die steden ook meer winkels tellen van dezelfde soort: er zijn meer supermarkten, meer bakkers, meer kledingzaken. Maar wat echt opvalt is dat er in grotere plaatsen ook winkels zijn die je in een kleinere stad niet ziet. Voor dat soort winkels zijn gewoon meer klanten nodig. De drempelwaarde is dus hoger. Het zijn winkels waar je niet zo vaak naar toe gaat als naar bijvoorbeeld een supermarkt. De klanten hebben het er wel voor over om voor die, zeg maar hoogwaardige, winkels verder te reizen. In een grotere stad vind je dus ook voorzieningen van een hoger niveau, het verzorgingsniveau is er met andere woorden hoger. b. Vul in: kleiner / groter / hoger / lager. Het verzorgingsniveau van Zwolle is ........ dan dat van Steenwijk. De reikwijdte van Steenwijk is ............ dan die van Zwolle. Een stad als Zwolle heeft een ......... draagvlak nodig. Vraag 14 | Koopkracht en inkomens Gebruik de atlas. Als je een winkel wilt vestigen is het goed om te weten hoeveel mogelijke klanten je hebt, ook in de toekomst. Daarnaast is het gemiddelde inkomen van de inwoners van je verzorgingsgebied interessant. Dat bepaalt hoeveel ze als klant kunnen uitgeven, het besteedbaar inkomen. Een winkel heeft veel belang bij een koopkrachtig publiek. a.
Gebruik kaart 51 C in de Grote Bosatlas (Bevolkingsontwikkeling). Kies uit:
Het aantal klanten in Noordoost-Nederland zal tussen 2010 en 2040: sterk toenemen / matig toenemen / ongeveer gelijk blijven / iets afnemen / sterk afnemen. b. Gebruik kaart 52D in de Grote Bosatlas (Inkomens). Wat valt je op als je het gemiddeld besteedbaar inkomen in Noordoost-Nederland vergelijkt met de rest van het land? c. Wat is je conclusie wat betreft de vooruitzichten van een hoogwaardig chique winkelcentrum in Eesergaard?
Opdracht 4 Duurzaam Eeserwold? Vraag 15 | Jouw mening over duurzaamheid Bron 10 Duurzame ontwikkeling
Duurzame ontwikkeling is dat je nu op zo’n manier omgaat met de natuurlijke en menselijke hulpbronnen dat toekomstige generaties dat op dezelfde manier ook kunnen blijven doen. Naar: VN-commissie Brundtland uit 1987. Bron 11 Twee voorbeelden van winkelsluitingen in het centrum van Steenwijk
Bron: GeoMonte
Bron 12 Arbeidsplaatsen en parkeerplaatsen Het Focus-U-Park wordt ca. 30.000m2 groot (6 voetbalvelden) en levert naar verwachting tussen de 200 en 300 arbeidsplaatsen op. De hypermarkt wordt met 7.000 tot 8.000 vierkante meter vloeroppervlakte één van de grootsten van Nederland. Bij het winkelcomplex wordt een parkeergelegenheid gerealiseerd van 745 parkeerplaatsen. De megasupermarkt lijkt op de hypermarkten zoals die in de Verenigde Staten en Frankrijk zijn gebouwd.
a.
Noem twee redenen waarom het juist voor de winkels in het bedrijvenpark erg belangrijk is
dat er veel parkeerruimte is.
b. Zoek op internet: http://www.eeserwold-zakelijk.nl/de-kenmerken/hoogwaardig-enduurzaam/ Uit welke drie activiteiten bestaat de ‘actieve duurzaamheidsgedachte ‘ waar de projectontwikkelaar het over heeft? c. Niet alleen de winkeliers in Steenwijk, maar ook die in Meppel en Wolvega en in de omliggende dorpen staan op hun achterste benen. Bekijk de foto’s in bron 8 en 11 en verklaar waarom de middenstand ongerust is over de ontwikkeling van het Focus-U-Park. d. Lees ook bron 12. Noteer je antwoord in de tabel. Welke elementen passen volgens jou wel in de omschrijving van duurzaamheid en welke niet? Licht je antwoord toe. Element
koelwatersysteem 745 parkeerplaatsen sluiting winkels binnenstad achteruitgang centrum Steenwijk LED-lampen langs wegen e.d. glasvezelnetwerk
Duurzaam
Niet duurzaam
Waarom wel/niet?
Opdracht 5 Jouw mening Vraag 16 | De toekomst voor winkelend Nederland Bekijk bron 13 en op internet: http://www.youtube.com/watch?v=NcrYYxTqIKY Bron 13 Gemeenten lokken klant met goedkoop parkeren In hartje Enschede zijn half juni de tarieven van de parkeergarage verlaagd naar 1 euro per uur. Het maximale dagtarief ging van 12 naar 5 euro. Prompt nam het aantal bezoekers weer toe. Trouw, 21 oktober 2013 a. Park.
Noteer kort de mening van de mensen in het filmpje over de megasupermarkt Focus-U-
persoon
mening
winkelende mevrouw
voor / tegen, want:
meneer met fiets
voor / tegen, want:
wethouder Terpstra
voor / tegen, want:
voorzitter Huisman
voor / tegen, want:
jijzelf
voor / tegen, want:
b. Doe een voorspelling: Wat zal de toekomst van de binnensteden zijn als er op de snelweglocaties rond de steden weidewinkels worden gebouwd zoals bij Steenwijk is gepland? c. Parkeren bij weidewinkels is gratis of erg goedkoop. Hoe kan een gemeente helpen om de binnensteden aantrekkelijker te maken voor winkelend publiek?
