Hét traineeprogramma voor excellente academici, in onderwijs én bedrijfsleven!
2012 - Editie 2
Eerst de Klas bruist van het talent
In dit magazine onder meer:
“Deel ervaringen” Jeroen van der Veer
Toegevoegde waarde voor bedrijven Projecten uit het leiderschapsprogramma
Uitdagende, leuke en effectieve lessen Lerarenopleider over trainees
Inhoud
Voorwoord ”Eerst de Klas, een investering met een
Wat verwachten zij ervan? Drie kersverse trainees over Eerst de Klas
Uitzonderlijk slim, fanatiek en harde werkers Lerarenopleider over trainees
Het leven na Eerst de Klas Alumni blikken terug
Door nieuwe inzichten vakken combineren Regius College Schagen over Eerst de Klas
In gesprek… Oud Shell topman en EDK alumnus
Toegevoegde waarde voor bedrijven Projecten uit het leiderschapsprogramma
Partners van Eerst de Klas Jet-Net en School aan Zet
Ook na Eerst de Klas gaan we door Alumnus over het alumninetwerk
Colofon Dit magazine is een uitgave van Eerst de Klas. Contact Meer informatie over Eerst de Klas op www.eerstdeklas.nl Adresgegevens Lange Voorhout 20, 2514 EE Den Haag Postbus 556, 2501 CN Den Haag
4 5 6 8 10 12 14 15
enorme impact op onze samenleving” Terwijl de vierde lichting Eerst de Klas trainees alweer van start is gegaan, sloten de deelnemers van de tweede tranche het traineeprogramma onlangs succesvol af. Veel van deze gedreven jonge academici kiezen niet alleen eerst voor de klas, maar ook na afloop van het traineeprogramma. Maar liefst dertien van de negentien eerste alumni zijn nog steeds werkzaam in het onderwijs. En van de vijftien deelnemers in tranche II blijven er dit jaar elf in het onderwijs werken! Een grote winst voor de sector, vooral als je je bedenkt dat 77% van deze studenten zonder dit programma niet de stap naar het onderwijs had gemaakt. De kracht van het programma is dat het een gezamenlijke investering is, waar zowel het onderwijsveld, het bedrijfsleven als de overheid nut en noodzaak van inzien. We zien het in landen als Finland met groot onderwijskundig succes: goede docenten zijn de sleutel tot goed onderwijs. Ook bedrijven weten hoe belangrijk het is dat leerlingen uitstekende docenten hebben; de leerlingen van nu zijn immers de werknemers van de toekomst. Wanneer Nederland internationaal mee wil blijven doen als kenniseconomie hebben we hoog opgeleide mensen voor de klas dus keihard nodig. Bovendien draait Eerst de Klas niet alleen om goede leraren, maar ook om de pioniers en leiders van de toekomst. Kortom; een investering met een enorme impact op onze samenleving. Het is mooi om te zien wat die kruisbestuiving teweegbrengt. Jonge talentvolle mensen krijgen de kans om zich te oriënteren op een baan in het onderwijs en tegelijkertijd te participeren in een leiderschapsprogramma bij bedrijven van wereldformaat. De lerarenopleiding en bedrijven geven hoog op van het niveau van de deelnemers. Deelnemende scholen zijn enthousiast over de toegevoegde waarde van de nieuwe docenten; ze dragen bij aan de ontwikkeling van eigentijds onderwijs en de onderzoekende houding in een school. De ervaringen die ze bij Shell of Philips opdoen, verwerken ze in hun lessen. Op die manier laten ze leerlingen zien waaróm ze leren wat ze leren. Als regievoerder streeft de VO-raad ernaar Eerst de Klas verder te verankeren in het veld. Het ziet er veelbelovend uit: steeds meer bedrijven en scholen willen participeren en de meeste scholen en bedrijven willen ook in de toekomst verbonden blijven aan het project. Ik twijfel er niet aan dat de enthousiaste verhalen van deelnemende scholen, trainees en bedrijven bijdragen aan die verankering en hoop dat er in de toekomst nog veel excellente academici voor het onderwijs behouden blijven. Sjoerd Slagter voorzitter VO-raad
Digitale nieuwsbrief aanmelden via www.eerstdeklas.nl Twitter @eerstdeklas Coördinatie: Lieke Kwantes en Marieke Manssen Fotografie, vormgeving en teksten: Studelta Druk: Rijser Grafische Communicatie
2.
Inhoudsopgave
Voorwoord
3.
Wat verwachten zij ervan? Drie kersverse trainees over Eerst de Klas Nieuwsgierig Bryan Meulens Studie: Biologie. School: VAVO/Joke Smit College in Amsterdam. Gaat geven: Biologie “Als ik aan het einde van het schooljaar tenminste één leerling enthousiast heb gemaakt voor biologie, dan ben ik blij.” Bryan is geselecteerd voor de vierde lichting van Eerst de Klas en kan niet wachten om te beginnen. “Ik had een strak plan in mijn hoofd. Na mijn studie biologie zou ik onderzoek gaan doen, een functie in het onderwijs leek mij leuk om enkele jaren daarna te gaan doen. Toen ik twee weken voor de sluiting van de sollicitatieronde op een banenmarkt in Leiden over het bestaan van Eerst de Klas hoorde, was ik direct enthousiast en wijzigde ik mijn plannen.” In de tweede selectieronde gaf Bryan een les over camouflage in de natuur. “Ondanks mijn goede voorbereiding was ik de eerste minuut heel nerveus, maar de minuten daarna gingen vanzelf. Ik kijk dan ook ontzettend uit naar de eerste schooldag waarop ik mijn eerste les mag gaan geven.” Bryan kreeg tijdens zijn studie niet veel mee van het bedrijfsleven. “Na Eerst de Klas hoop ik hier een goed beeld van te hebben, zodat ik daarna weet wat ik wil: onderzoek doen, het bedrijfsleven in of lesgeven?”
Spannend Mirre van der Heiden Studie: Frans en Nederlands. School: Leonardo College in Leiden. Gaat geven: Nederlands De kennismakingsbijeenkomst met de andere deelnemers die eind mei plaatsvond maakte Mirre een beetje zenuwachtig. “Er werd benadrukt dat je zonder een werkplek op een middelbare school niet van start kon gaan. Op dat moment had ik nog geen school gevonden, dus dat was wel even spannend.” Mirre is ontzettend blij dat ze in september aan de slag kan gaan op het Leonardo College in Leiden. “Straks ben ik docent Nederlands. Ik had ook Frans willen onderwijzen, maar binnen het traineeprogramma kun je maar één opleiding volgen.” Het onderwijs heeft Mirre altijd al getrokken. “Ik geef al enkele jaren turnles. Ik vind het mooi om kinderen iets te leren en daarbij vorderingen te zien. Ik kijk uit naar het contact met de leerlingen, maar ook naar het delen van ervaringen met collega’s.” De combinatie van het onderwijs met het bedrijfsleven is nieuw voor Mirre. “Tijdens mijn studie heb ik weinig meegekregen van het bedrijfsleven. Ik ben benieuwd naar de verschillen tussen het onderwijs en het bedrijfsleven. Het zal een zware tijd worden, maar ook een spannende tijd waarin ik me snel zal ontwikkelen.”
Onwerkelijk Roel Vos Studie: Scheikunde. School: Cals College in Nieuwegein. Gaat geven: Scheikunde
Uitzonderlijk slim, fanatiek en harde werkers Gitta de Graaf over Eerst de Klas trainees op de lerarenopleiding “Ik ben ontzettend trots op de Eerst de Klas trainees die bij mij hun lerarenbevoegdheid hebben gehaald.” Gitta de Graaf is onderwijskundig psycholoog en lerarenopleider voor ICLON (Universiteit Leiden). Haar lichting trainees heeft dit jaar met opmerkelijk hoge gemiddelden de opleiding afgesloten: “Ik zal ze gaan missen.” Het ICLON (Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing) is een interfacultair centrum binnen de Universiteit Leiden en is één van de drie universiteiten die betrokken is bij Eerst de Klas. Het lag voor de hand dat Universiteit Leiden wilde bijdragen aan het traineeprogramma. De Graaf: “Als lerarenopleider wil je natuurlijk zoveel mogelijk mensen opleiden tot leraar. Eerst de Klas trainees zijn naast fantastische studenten ook de schoolbestuurders van de toekomst. Het is prachtig om deze groep te mogen opleiden, uitdagen en prikkelen.” Verschil Het verschil tussen reguliere studenten en Eerst de Klas trainees is ontzettend groot volgens De Graaf. “De trainees zijn uitzonderlijk slim, fanatiek en werken heel erg hard. Omdat de groep door het intensieve programma erg hecht wordt, kunnen de minder goede ervaringen makkelijk gedeeld worden. Ze staan open voor hun omgeving en leren daardoor veel van elkaar.” Een ander opmerkelijk verschil is volgens De Graaf dat Eerst de Klas trainees altijd eerst nadenken. “Ze willen begrijpen wat er gebeurt. Ik probeer uitdagingen te creëren door ze op een andere manier te laten kijken naar het onderwijs.”
Out of the box De Graaf merkt dat middelbare scholen erg blij zijn met de docenten in spe: “De trainees denken heel erg out of the box. Neem bijvoorbeeld de specialisatie over excelleren. Twee studenten bekeken op welke manier excelleren mogelijk is op het vmbo, een niet voor de hand liggende keuze. Juist deze vernieuwende en frisse blik heb je nodig binnen het onderwijs.” De Graaf is ervan overtuigd dat de studenten uitdagende, leuke, maar bovenal effectieve lessen kunnen geven. “En daarbij geldt voor deelnemers van Eerst de Klas: hoe meer ruimte er is voor eigen invulling, hoe innovatiever en effectiever de lessen zullen zijn.” Toekomst Nu De Graaf afscheid heeft genomen van tranche III kijkt ze uit naar de volgende lichting die collegejaar 2012-2013 start. “Ik hoop natuurlijk dat alle trainees in het onderwijs blijven werken, maar bovenal hoop ik dat ze niet hun enthousiaste en open houding verliezen. Daarmee komen ze een heel eind met het zoeken van uitdagingen voor prikkelend onderwijs!”
Hij meldde zich op het laatste moment aan voor de selectierondes van Eerst de Klas, want Roel wilde eigenlijk gaan promoveren. Toch staat hij nu aan de start van het Eerst de Klas programma. “Eerst de Klas leek me al leuk, maar het was niet wat ik voor ogen had. Naarmate de tijd vorderde werd ik enthousiaster en meldde ik me toch aan. De combinatie tussen het onderwijs, het bedrijfsleven en een opleiding spreekt mij aan. Daarbij vind ik het leuk om inspirerende en passievolle mensen te ontmoeten.” Roel verbaasde zich tijdens de selectiedagen over de hoeveelheid informatie die de selectiecommissie van hem vroeg. “Ik moest bijvoorbeeld een IQ-test maken en een proefles geven. De groepsopdracht op de eerste selectiedag was leuk: met mensen met verschillende achtergronden op zoek gaan naar een oplossing voor een vraagstuk.” Op het Cals College in Nieuwegein waar Roel van start gaat liggen mooie uitdagingen klaar. “Naast dat ik scheikunde ga geven ben ik ook betrokken bij het vak Onderzoek en Ontwerpen op het Technasium. Ik kan me nu nog niet voorstellen dat ik straks voor de klas sta, maar het is een leuke en spannende sprong in het diepe!”
4.
Nieuwe trainees
Lerarenopleider over trainees
5.
Het leven na Eerst de Klas Alumni blikken terug Een vrolijk weerzien tussen Matthijs van Vulpen (tranche I) en Lisette de Boer (tranche II). Beiden zijn net terug van vakantie en staan vanaf volgende week weer voor de klas. Voor Matthijs is het alweer het tweede schooljaar na het afronden van Eerst de Klas, terwijl Lisette afgelopen juni het programma afrondde. Op een terras in de zon blikken ze terug op Eerst de Klas en de periode daarna: wat is ze bijgebleven, wat doen ze nu en hoe zien zij de toekomst?
Lisette: “Ik ben net klaar met Eerst de Klas. Het was een zware periode waarin ik hard gewerkt heb. Ik ben net terug van een lange vakantie en ben helemaal uitgerust. Komend schooljaar ga ik weer aan de slag als wiskundedocent op het Eerste Christelijk Lyceum in Haarlem. Op deze school werkte ik ook tijdens het traineeprogramma. Wat heb jij na Eerst de Klas gedaan Matthijs?” Matthijs:
“Voor mij is het afscheid van Eerst de Klas alweer een jaar geleden. Ik ben blijven werken als natuurkundedocent op het Joke Smit College in Amsterdam en had het geluk dat ik één dag in de week voor Shell mocht blijven werken. Tijdens Eerst de Klas heb ik in opdracht van Shell een lespakket voor havo en vwo geschreven over de energie-uitdaging. Vorig jaar heb ik deel twee mogen schrijven en op die manier kon ik het ‘Eerst de Klas gevoel’ vasthouden. Ook komend schooljaar werk ik weer vier dagen in het onderwijs, maar daarbij ga ik één dag in de week onderzoek doen aan het Nikhef, een natuurkundig instituut.”
6.
Alumni blikken terug
Lisette: “Wat mooi dat je op deze manier het onderwijs en het bedrijfsleven bent blijven combineren. Ik denk dat ik ook snel op zoek zal gaan naar een nieuwe uitdaging naast het doceren, al weet ik nog niet precies welke uitdaging. In ieder geval heb ik besloten om me dit jaar te focussen op het onderwijs. Ik kijk uit naar het voorbereiden van mijn lessen en ik ga plaatsnemen in de medezeggenschapsraad. Wat ik in de toekomst zal gaan doen weet ik nog niet.” Matthijs: “Ik herken jouw gevoel. De periode na Eerst de Klas vond ik ook lastig. Opeens sta je weer op eigen benen. Wat moet je gaan doen? Zolang lesgeven geen gewoonte wordt voor mij, en zolang ik me niet verveel, zit ik op de goede plek. Heb jij het gevoel dat je bent veranderd in de afgelopen twee jaar?” Lisette: “Ik denk dat ik als persoon niet veel ben veranderd, wel ben ik een enorme ontwikkeling doorgegaan. Zo zijn we een aantal weekenden weggeweest met een coach. Je moest jezelf helemaal openstellen. Daar word je zelf, maar ook als groep, erg sterk van. Ik ben aan Eerst de Klas begonnen, omdat ik wilde zien wat er nog meer te doen is naast werken in het onderwijs. Nu weet ik in ieder geval wat ik echt niet wil: een kantoorbaan! Ben jij erg veranderd dan?” Matthijs: “Voor mij was Eerst de Klas de eerste baan na mijn studie. De overstap van studeren naar het werkende leven is voor iedereen groot. Wat me bijvoorbeeld van Eerst de Klas is bijgebleven is de zogenaamde ‘City Safari’. Zo gingen wij op bezoek bij een vluchtelingengezin en een andere groep bezocht een moskee. Je komt in een wereld terecht waar je anders niet zo snel zou komen. Dat zijn hele leerzame momenten waarbij je geconfronteerd wordt met de werkelijkheid. Dat zal mij altijd bijblijven.”
Lisette: “Wat was de grootste omschakeling na Eerst de Klas voor jou?” Matthijs: “Tijdens Eerst de Klas ben je veel met jezelf en je eigen ontwikkeling bezig. Hier kregen we gedurende het programma veel middelen voor toegereikt. Het was voor mij wel even omschakelen dat die reflectie na Eerst de Klas niet meer centraal stond en ik alles zelf in handen had.”
Lisette:
“Dat kan ik mij wel voorstellen. Ik ga Eerst de Klas echt missen en ben bang voor het gat. Nu moeten we het toch echt zelf gaan doen.”
Matthijs:
“Gelukkig hebben we het alumninetwerk nog, zodat we elkaar zullen blijven spreken! Zo hoeven we Eerst de Klas nooit te vergeten.” Beiden lachen
Alumni blikken terug
7.
Door nieuwe inzichten vakken combineren Sectordirecteur Ingrid Tjio in gesprek met haar trainees “Er zijn in één jaar tijd zo veel nieuwe ideeën gelanceerd en uitgevoerd, ik had nooit gedacht dat het zo snel zou gaan.” Ingrid Tjio is sectordirecteur havo en vwo op het Regius College Schagen. Ze is blij met de frisse blik van haar trainees van Eerst de Klas. Casper Rutjes is docent natuurkunde en Irma Cornelisse doceert wiskunde op de regioschool. Ze zijn de eerste trainees vanuit Eerst de Klas die werkzaam zijn op de school in Schagen, maar zij zullen zeker niet de laatsten zijn. Ook volgend schooljaar zal een kandidaat de uitdaging aangaan. Tjio heeft dit jaar de secties natuurkunde en wiskunde door de komst van de trainees zien veranderen. “Veel docenten werken hier al jaren, er is weinig verloop in het personeelsbestand. Ook voor een zeer betrokken docent kan het lastig zijn om uit de routine te stappen. Door Irma en Casper zag ik daar verandering in komen. Voor hun zijn de onderwijsprogramma’s nieuw, zij kijken met een andere blik kritisch naar de lesstof en denken actief mee over het curriculum. Door hun inbreng in de secties ontstaat er wederzijdse inspiratie waardoor mooie nieuwe plannen voor het onderwijs ontstaan.” Volgens Tjio is dat gekomen door de ruimte die de trainees kregen. “We hebben het rooster van Irma en Casper niet helemaal volgestopt met lessen. Hierdoor hadden ze tijd om te ontwikkelen en met nieuwe ideeën te komen.” Nieuwe inzichten De lesvrije uren hebben Casper en Irma met beide handen aangepakt. Irma: “In het begin gebruikte ik deze extra tijd voor het voorbereiden van lessen, later kon ik in deze tijd bijvoorbeeld een DWO-module (Digitale Wiskunde Omgeving) schrijven.” Casper beaamt dit: “Ik heb een specialisatie gedaan over excelleren. Hiervoor heb ik vijftien vwo’ers extra natuurkundelessen gegeven. Dit kon alleen doordat de school mij daar tijd voor gaf.” Vakken mixen Op dit moment kijken de trainees hoe de verschillende secties elkaar kunnen versterken. Irma vertelt: “Ik merkte al snel dat veel secties eilandjes zijn. Iedereen geeft zijn of haar eigen vak, terwijl er ook veel overlap is tussen bijvoorbeeld natuurkunde en wiskunde. Volgend jaar krijgen Casper en ik eenzelfde klas om te kijken hoe we vakken kunnen mixen en elkaar daardoor kunnen
8.
Regius College Schagen
versterken.” Casper zegt dat ze niet het streven hebben om één grote bètasector te creëren. “We hopen door vakken te combineren en afstemming te zoeken tussen secties dat leerlingen eerder de link tussen vakken zien.” Tjio is enthousiast over dit plan. “In het verleden hebben we al eens geëxperimenteerd met leergebieden. Hierbij merkten we dat hoe langer je les geeft, hoe lastiger het is om over grenzen te gaan. Daarom is het prettig om nieuwe mensen in een sectie te hebben.” Bewijzen De nieuwe ideeën werden niet zomaar toegejuicht door collega-docenten, vertelt Irma. “Ik moest me in het begin heel erg bewijzen. Goed kunnen leren is natuurlijk iets heel anders dan voor de klas staan, mijn collega’s wilden wel eens zien of ik dat kon. Naarmate het jaar vorderde kreeg ik meer respect.” Casper herkent dit. “Langzamerhand worden docenten ook nieuwsgierig naar de nieuwe dingen waar ik mee kom. Wilden ze aan het begin van dit schooljaar geen extra tijd besteden aan iets nieuws, zijn ze daar nu wel toe in staat.” Ook tegenover de leerlingen moesten Casper en Irma zich bewijzen. Irma: “Per klas verschilt de leeftijd van de leerlingen enorm. Een brugklas heeft bijvoorbeeld niet in de gaten dat ik een jonge docent ben. Dat is in 6-vwo wel anders, waar ik soms maar vier jaar ouder dan de leerlingen ben.” Casper merkt dat scholieren nieuwsgierig zijn naar zijn leven. “Zo willen de oudere leerlingen alles weten over het studentenleven. En de klas die extra natuurkundeles kreeg vond het leuk dat ik de studie heb gedaan die zij nog willen gaan doen. Toch zijn ze altijd beleefd. Ze noemen me altijd meneer. Daardoor blijft de afstand en het respect bestaan.” Leiderschap in de klas Het leiderschapsprogramma heeft invloed op de lessen die Irma en Casper geven. “Tijdens het leiderschapsprogramma leer je trucjes die je in de klas mooi kunt doorvoeren”, vertelt Irma. Casper nam de bedrijvencarrousel mee de les in. “Aan het begin van het programma bezochten we iedere week een andere organisatie. Tijdens de lessen vertelde ik de leerlingen over deze bezoekjes en ik vertelde wat er binnen bij bijvoorbeeld Phillips of DSM gebeurt. Dat vonden ze erg leuk.” Succes Tjio beveelt alle scholen aan om een Eerst de Klas trainee in huis te halen. “Onderwijs en leiderschap hebben veel parallellen. Je haalt een ondernemend en nieuwsgierig talent in huis, wat nieuwe inzichten meebrengt. Als je alleen meedoet om vacatures te vervullen, dan doe je de school tekort. Wil je het programma succesvol maken, dan dien je rekening te houden met de belasting van de trainees en moet je tijd vrijmaken voor het creëren en implementeren van nieuwe ideeën. Zo maak je van Eerst de Klas binnen jouw school een succes.”
Regius College Schagen
9.
In gesprek… Oud Shell topman Jeroen van der Veer in gesprek met Eerst de Klas alumnus Bas Dictus Het is een warme en zonnige dag als oud-Eerst de Klas trainee Bas Dictus klaar staat voor het gesprek met Jeroen van der Veer, voormalig topman bij Shell. Ze hebben afgesproken op het kantoor van Platform Bèta Techniek in Den Haag, waar Van der Veer voorzitter is van de Raad van Toezicht. Niet alleen Bas is nieuwsgierig naar het verhaal, de ervaringen en tips van de topman. Direct bij binnenkomst blijkt dat ook Van der Veer benieuwd is en alles wil weten over de trainee en zijn ervaringen met Eerst de Klas. Een geanimeerd gesprek over leidinggeven, onderwijzen en de toekomst is het gevolg.
Bas: “Van mijn lichting zijn elf van de vijftien deelnemers in het onderwijs blijven werken. Dat is winst. Tijdens mijn eerste tien minuten als docent was ook ik direct verkocht. Daarom ben ik ook in het onderwijs blijven werken. Het orde houden gaat mij goed af. Open zijn en grapjes maken: dat werkt goed in de klas.”
Van der Veer: “Ik herken dat. Het goed voor groepen spreken zat er bij mij ook al vroeg in en door het aannemen van feedback word je er ook steeds beter in. Je moet bijvoorbeeld niet te lang aan het woord zijn, in een goed tempo spreken en mensen aankijken. Humor mag ook niet ontbreken. Een tip is om eigenlijk altijd te beginnen met een anekdote, deze hoeft niet eens over het onderwerp te gaan. Pas je speech aan op de doelgroep. Eigenlijk is het net marketing. Mijn vader, die rector van een school was, zei altijd dat je alleen de laatste zin van een speech uit je hoofd hoeft te leren. Als deze zin humor bevat en kernachtig is, maakt de rest niets meer uit.”
Van der Veer: “Leidinggeven en lesgeven ligt heel Bas: “Dat is een goede tip. Heeft u nooit het onderwijs erg dicht bij elkaar. Zo heb ik namens Shell veel voor groepen gestaan en presentaties gegeven. Je kunt geen leraar zijn zonder te leiden en je kunt geen leider zijn zonder les te geven. In beide situaties dien je een ander te overtuigen van iets waar jij zelf de meeste kennis van hebt. Dat is de kracht van zowel een goede leider als een goede leraar.”
Bas:
“Dat heb ik ook zo ervaren. De kans die je bij Eerst de Klas krijgt om leiderschap en onderwijs te combineren is dan ook uniek. Zo kun je ervaren wat leiderschap in het onderwijs is, maar ook wat leiderschap in het bedrijfsleven is en hoe je deze vaardigheden kunt combineren. Na twee jaar Eerst de Klas ben je goed in staat om te kiezen voor een carrière in het onderwijs of voor een carrière in het bedrijfsleven.”
Van der Veer: “Ik ben benieuwd hoeveel van jouw collega’s gekozen hebben voor het onderwijs na het volgen van het Eerst de Klas programma?”
in willen gaan?”
Van der Veer: “Ik heb nooit een baan in het onderwijs geambieerd. Ik wilde juist altijd iets in het buitenland gaan doen. Om die reden koos ik voor een technische studie, want daarmee kon je de wereld over. Daarnaast heb ik in de avonduren nog een studie economie gevolgd, want het leek me wel leuk om zelf een bedrijf te hebben waarin dingen gemaakt werden. Hoewel ik toen een baan had bij Shell, heb ik de studie nominaal afgemaakt.”
In gesprek...
Van der Veer:
“Heb je nog contact met je mede-
trainees?”
Bas:
“Ja, we zijn gedurende het traineeprogramma hele goede vrienden geworden. Je maakt zoveel mee samen, het is fijn om ervaringen te delen. Ook hebben we nog goed contact met de eerste tranche, de lichting voor ons. Samen met hen wordt nu een alumninetwerk opgericht.”
Beiden lachen
Van der Veer: “Weet jij of de betrokken organisaties
Van der Veer: “Dat is mooi. Ik geloof heel erg in
in het leiderschapsprogramma wilden dat je voor hen zou komen werken na Eerst de Klas?”
alumninetwerken. Het is fijn als je een netwerk hebt met daarin mensen die je vertrouwt. Je kunt daar nog jarenlang plezier van hebben.”
Bas:
Bas: “Hoe ziet u de toekomst?”
“Ik heb geen idee. Ik denk dat deelnemende bedrijven voornamelijk het doel van Eerst de Klas
10.
onderschrijven en als bijvangst jonge excellente academici in huis willen halen voor een project. Of we dan na het traineeprogramma blijven of niet is een tweede.”
Van der Veer:
“Uit onderzoek is gebleken dat in landen die hun onderwijsstelsel op orde hebben de inwoners erg gelukkig zijn en een goed Bruto Nationaal Product hebben. Wij zouden daarom in de toekomst meer moeten investeren in het onderwijs. Daarnaast baart de studievrijheid mij zorgen. Er worden veel studies gevolgd waar studenten vervolgens weinig aan hebben. Het bepalen van de studierichting mag van mij dan ook op een latere leeftijd gebeuren.”
Bas: “Dat herken ik. Kinderen moeten rond hun vijftiende al een profielkeuze maken. Ik zie veel kinderen switchen van techniek naar economie. Dat is jammer. Heeft u tot slot nog een tip voor Eerst de Klas trainees? Van der Veer: “Deel jullie ervaringen over Eerst de Klas. Formuleer voor jezelf een paar speerpunten die je belangrijk vindt en vertel jullie verhaal aan iedereen en verspreid het via de media. Zo maken we samen hopelijk meer mensen enthousiast voor de combinatie van het onderwijs met het bedrijfsleven. Maak daarnaast nuttig gebruik van de contacten die je tijdens het traineeprogramma hebt opgedaan, bouw aan dat alumninetwerk.”
In gesprek...
11.
De toegevoegde waarde van Eerst de Klas voor het bedrijfsleven Lees
welke
bijzondere
projecten
de
trainees
in
het
leiderschapsprogramma uitvoeren
RET Ontwikkel een instrument
TNO Interventie in het onderwijs: minder burn-outs en meer bevlogenheid Project uitgevoerd door tranche II: Lisette de Boer en Kees van der Velden Project begeleid door: Roos Schelvis en Luc Dorenbosch TNO verbindt mensen en kennis om innovaties te creëren voor een duurzame toekomst. Daarvoor doet TNO onder andere onderzoek binnen het onderwijs. Roos Schelvis is Research Scientist bij TNO en heeft het enthousiasme en de kennis van Eerst de Klas trainees Lisette en Kees ingezet om een antwoord te krijgen op de onderzoeksvraag: ‘Interventie in het onderwijs, hoe kunnen we de kans op een burn-out verlagen en de bevlogenheid vergroten?’ Schelvis vertelt over het gedachtegoed waarop het project waar Lisette en Kees mee aan de slag zijn gegaan is gebaseerd. “Uit onderzoek blijkt dat docenten als beroepsgroep hoog scoren op bevlogenheid, maar dat zij ook een hoog risico lopen op een burn-out. De oorzaken van zowel bevlogenheid als een burn-out lijken echter hetzelfde te zijn. De opdracht voor de trainees was het toetsen van deze stelling onder de docenten van één van de scholen waar de trainees werkzaam zijn, en bekijken wat hieraan te doen is.” Zelf invloed uitoefenen Lisette en Kees zijn van start gegaan met het afnemen
12.
Projecten uit het leiderschapsprogramma
voor een strategische van vragenlijsten en het opzetten van groepsgesprekken. Naar aanleiding daarvan hebben zij een interventie opgezet. Schelvis: “Het werd snel duidelijk dat ook de docenten op de school van de trainees een hoog risico op een burn-out liepen. Vervolgens voerden de trainees de Job Crafting interventie uit: een manier om kleinschalig te sleutelen aan het werk zodat het beter past bij de sterktes en behoeften van de docenten. Hierbij werd onder andere aan docenten gevraagd om hun taken en de omvang daarvan te noteren op post its die vervolgens aan elkaar werden gekoppeld. Het directe resultaat was dat docenten hun tijd bewuster konden indelen, met taken konden schuiven en meer plezier beleefden aan hun werk. Uit de reacties bleek dat sommige docenten inzagen dat ze invloed kunnen uitoefenen op hun werksituatie. Dat gevoel noemen we autonomie. Het beschermt tegen burn-outs en stimuleert bevlogenheid. Door dit positieve resultaat willen we het onderzoek en de Job Crafting interventie graag op andere scholen herhalen.” Kleine investering, groot resultaat Al sinds de oprichting van Eerst de Klas is TNO betrokken bij het leiderschapsprogramma. Schelvis: “Eerst de Klas is een sympathiek en interessant programma. De samenwerking met de trainees is heel erg leuk. Ze zijn razendsnel en maken zich moeiteloos het onderwerp eigen. Daarbij voegen ze eigenheid toe, wat leidt tot mooie resultaten.” Schelvis vertelt dat er ook volgend jaar weer genoeg leuke projecten voor de trainees zijn. “Denk aan het doorrekenen van alle kosten die een burn-out met zich meebrengt, of stel met alle expertise die TNO in huis heeft de ideale school samen. Het deelnemen aan Eerst de Klas is een kleine investering, maar wel een investering die veel oplevert en impact heeft op de samenleving.”
personeelsplanning Project uitgevoerd door tranche III: Christiaan van Luik, Jeroen van Leeuwen en Joske Geraedts Project begeleid door: Rob Schwarts en Hans Kleintunte De RET staat voor zorgeloos en comfortabel reizen in de zuidvleugel van de Randstad. De organisatie telt circa 3.000 medewerkers. Opvallend is dat er veel ouderen werkzaam zijn, de vergrijzing is van grote invloed bij de RET. Daarom heeft Cees Ridder, manager Personeel & Organisatie, Eerst de Klas trainees Christiaan, Jeroen en Joske gevraagd een instrument te ontwikkelen om de RET te faciliteren in het strategischer maken van de personeelsplanning. Cees Ridder vertelt over de achterliggende gedachte van het project. “Door de afschaffing van de VUT-regelingen en het verhogen van de pensioenleeftijd moeten mensen langer doorwerken. Hierdoor stagneert de uitstroom in ons personeelsbestand. Daarnaast vergrijst de Nederlandse samenleving waardoor er de komende jaren veel mensen tegelijkertijd uitstromen. Dat dit nu gebeurt is niet zo gek, maar hiermee gaat er wel veel waardevolle kennis en kunde verloren. Voor de continuïteit van de bedrijfsvoering zal de RET moeten zorgen voor adequate
vervanging. Een strategisch planningssysteem, dat zowel inzicht biedt in de te verwachten uitstroom als in de benodigde instroom, is een geweldig hulpmiddel daarbij.” Instroombeleid verbeteren Aan de trainees is gevraagd om na te denken over een manier om de kennis en kunde die verloren gaat op te vangen. Ridder: “Christiaan, Jeroen en Joske hebben in de afgelopen maanden een instrument ontwikkeld dat de instroom (kwantitatief en kwalitatief) moet gaan verbeteren. Hierdoor willen we beter kunnen anticiperen op dergelijke ontwikkelingen, zowel in ons bedrijf als op de toekomstige arbeidsmarkt. De trainees zijn in januari 2012 enthousiast begonnen en zullen begin september het eindproduct aan ons presenteren en overdragen. Daar wil ik op dit moment nog niets over kwijt. Wel kan ik zeggen dat de projectbegeleiders er veel vertrouwen in hebben en tevreden zijn.” Volgend jaar weer Dit project is niet het eerste project bij de RET dat uitgevoerd wordt door trainees van Eerst de Klas. Vorig jaar stond duurzaam ondernemen centraal. Ridder: “Het eerste contact met Eerst de Klas ontstond indertijd door een informatiemail. Direct zag ik de grote meerwaarde die het programma ons kon bieden. Daarnaast is de RET een maatschappelijk betrokken bedrijf. Een project als dit past daar dus prima bij. We denken nu na over een nieuw project en hopen natuurlijk dat een nieuwe lichting trainees dit project volgend jaar wil uitvoeren. Eerst de Klas trainees zijn enthousiast, werken hard en hebben een hoog niveau!”
Projecten uit het leiderschapsprogramma
13.
Jet-Net bouwt mee aan een spannend toekomstperspectief Excellent, uitdagend en vernieuwend onderwijs… Daarin vinden Eerst de Klas en Jet-Net elkaar. Al tien jaar maakt Jet-Net (Jongeren en Technologie Netwerk) zich sterk voor een hechte verbinding tussen het voortgezet onderwijs en het technisch georiënteerde bedrijfsleven. Het Nederlandse bedrijfsleven zit te springen om hoogwaardig opgeleide jonge mensen met een bètatechnische achtergrond. In het proces om meer jongeren voor deze spannende vakgebieden te interesseren hebben docenten een zeer belangrijke functie. Maar ook voor de bedrijven is ook een cruciale rol weggelegd. Bedrijven zijn immers als geen ander in staat de voor leerlingen vaak wat abstracte stof om te zetten in concrete toekomstperspectieven. De toekomst die het verschil gaat maken op het gebied van bijvoorbeeld innovatie en duurzaamheid. De verantwoordelijke taak die het bedrijfsleven heeft kunnen we niet genoeg onder de aandacht brengen. Want als we meer jonge mensen willen die slim en hoogopgeleid zijn in de bètatechnische vakken, dan zullen nog meer bedrijven hun deuren moeten openen voor de leerlingen in het voortgezet onderwijs. Wij roepen bedrijven op zich aan te sluiten bij Jet-Net, kijk op www.jet-net.nl voor de vele mogelijkheden. Een uitdagende toekomst hebben we zelf namelijk in de hand. Jet-Net weet dat al 10 jaar.
School aan Zet: samen werken aan stevige ambities Werken aan de kwaliteit van het onderwijs. Daarin vinden Eerst de Klas en School aan Zet elkaar. School aan Zet is de verbinding tussen de landelijke beleidsdoelen van het ministerie van OCW en het eigen beleid van scholen en schoolbesturen. Zij biedt scholen ondersteuning om ambities te formuleren en tot een aanpak te komen die moet leiden tot verbetering van de onderwijskwaliteit. Niet alleen werken scholen met School aan Zet aan de resultaten van de leerlingen en de kwaliteit van het onderwijs, maar ook aan de prestaties van de leraren. De leraar maakt tenslotte het verschil! Bij School aan Zet is de school écht zelf aan zet. Met input van de experts van School aan Zet en met andere scholen werkt de schoolleiding ambities uit in een concrete(re) aanpak. Er worden vier gesprekken gevoerd met experts over een periode van drie jaar, waarbij steeds wordt aangesloten bij de trajecten waar de school al mee bezig is. School aan Zet faciliteert daarbij kennisuitwisseling met andere scholen, zodat scholen kunnen leren van én met elkaar. Daarnaast is het mogelijk om deel te nemen aan activiteiten van School aan Zet. School aan Zet sluit aan bij de bestuursakkoorden tussen de PO-Raad en de VO-raad en het ministerie van OCW, de agenda van de PO-Raad ‘In tien jaar naar de top!’, de agenda van de VO-raad ‘Ruimte voor ieders Talent’ en de actieplannen 'Basis voor Presteren', 'Beter Presteren' en Leraar 2020- een krachtig beroep!'. Zie www.schoolaanzet.nl voor meer informatie of om uw school aan te melden.
14.
Partners van Eerst de Klas
Ook na Eerst de Klas gaan we door Oud Eerst de Klas trainee Pia over het alumninetwerk Een alumninetwerk waarbij het contact tussen alle trainees na het afronden van het traineeprogramma in stand blijft en waarbij ervaringen en kennis gedeeld worden. Dat is de achterliggende gedachte van het Eerst de Klas alumninetwerk. Pia Cornelissen was deelnemer tijdens de eerste tranche (2009-2011) en is één van de initiatiefnemers van het netwerk. “Het plan om een alumninetwerk op te richten is niet nieuw. Al in de laatste maanden van het traineeprogramma maakten we met de deelnemers plannen voor het netwerk”, vertelt Pia. “Echter is het bij plannen maken gebleven en was er tot de lente van 2012 nog niet veel van gekomen. Niet zo gek, want iedereen kreeg na Eerst de Klas een nieuw en druk leven. Toch vond ik het jammer dat het contact verminderde. Daarom besloot ik samen met een mede-trainee af en toe een borrel te organiseren. En met succes; inmiddels zijn er alweer drie bijeenkomsten geweest. Bij de laatste borrel begin van de zomer waren ook de verse EDK alumni van de tweede tranche uitgenodigd.” Van rondleiding tot brainstormavond Pia merkte al snel dat het opzetten en het laten bloeien van een alumninetwerk tijd kost. “Samen met de tweede tranche hebben we een nieuwe opzet voor de bijeenkomsten gemaakt. Elke keer neemt nu een andere alumnus de organisatie van een bijeenkomst voor zijn of haar rekening. Deze bijeenkomst kan hij of zij naar eigen inzicht invullen: datum, tijd, onderwerp en locatie liggen niet vast. Zo kan iemand een rondleiding geven door de organisatie waar hij of zij werkt, terwijl de ander een brainstormavond organiseert over een thema waar hij of zij mee te kampen heeft. Het primaire doel is echter om regelmatig bij elkaar te komen en dat wordt ook met de organisatie van een simpele borrel gehaald.” Van toegevoegde waarde blijven Het is de hoop dat het alumninetwerk in de toekomst meer betekenis zal krijgen. “Het kan echt een platform worden waarin alle krachten worden gebundeld”, vertelt Pia. “We kunnen elkaar goed inspireren. Dat we goed kunnen samenwerken hebben we tijdens het programma al bewezen. Die vaardigheden willen we blijven combineren. Zo liggen er plannen om in de
toekomst een zomerkamp te organiseren voor excellente scholieren. Ook willen we iets bedenken om leerlingen te ondersteunen bij hun studiekeuze. Op dit moment zijn het alleen nog ideeën en moet het alumninetwerk eerst nog aan kracht en samenhang winnen, maar het streven is om ook als alumninetwerk na Eerst de Klas van toegevoegde waarde te blijven!” De eerste bijeenkomst van het Eerst de Klas alumninetwerk zal in oktober 2012 plaatsvinden.
Na het afscheid van Eerst de Klas heeft tranche II zich in juli 2012 bij het alumninetwerk gevoegd.
Alumninetwerk
15.
Wat is Eerst de Klas?
Eerst de Klas is een initiatief van het onderwijs, het bedrijfsleven en de overheid. Het traineeprogramma biedt recent afgestudeerde excellente academici de kans om hun carrière te starten in zowel het voortgezet onderwijs als in het bedrijfsleven. Ze werken drie à vier dagen per week op een middelbare school, halen een eerstegraads onderwijsbevoegdheid aan de universiteit en participeren één dag per week in een leiderschapsprogramma wat is vormgegeven door de innovatiefste en grootste bedrijven van Nederland.
In het voorjaar van 2013 wordt er een nieuwe lichting trainees geworven en geselecteerd. Hou hiervoor onze website in de gaten.
w w w. e e r s t d e k l a s . n l
