Een verhalend ontwerp voor groep 5 & 6

Een verhalend ontwerp voor groep 5 & 6 Door: Meer informatie: Contact: Illustraties:

Tom en Thomas tomenthomas.nl [email protected] Susan List (susanlist.nl) 1

Pa Puzzel is een verhalend ontwerp dat is gericht op kinderen uit groep 5 en 6. Aan de hand van Pa Puzzel en zijn puzzelwinkel leren kinderen over ondernemerschap. Zo ontdekken ze wat een onderneming is en wat er allemaal voor nodig is om een onderneming succesvol te maken.

De uitvoer van dit verhalend ontwerp neemt 7 lessen in beslag (in totaal 5 uur en 40 minuten) exclusief de afsluiting. Het verhalend ontwerp bestaat uit 5 episodes. Tijdens deze lessen komen kerndoelen aan bod van de vakgebieden taal, rekenen en beeldende vorming. In dit document staat bij elke les een koppeling met de kerndoelen die zijn vastgesteld voor het basisonderwijs (zie TULE). Op deze manier is eenvoudig te zien welke kerndoelen er per les worden behandeld. Dit lespakket is ontwikkeld door tomenthomas.nl en gratis te gebruiken en aan te passen. In ruil hiervoor ontvangen wij graag reacties en commentaar dat ons helpt betere lespakketten te maken. Daarnaast horen wij ook graag hoe het lespakket is ontvangen door de leerlingen. Stuur uw ervaringen, foto’s en commentaar door naar [email protected]. Meer weten over ondernemen? Op tomenthomas.nl houden wij kinderen en leraren, in begrijpelijke taal, op de hoogte van alles dat met ondernemen te maken heeft. 2

Kerndoelen Ondernemen Het onderwijs gebruikt kerndoelen. Wij hebben voor onderwijs over ondernemerschap ook vier kerndoelen geformuleerd: Herkennen – De leerlingen maken kennis met facetten van het ondernemen. Ze leren verschillende soorten bedrijven herkennen en de rollen van o.a. consument, doelgroep, producent en aanbieder. Analyseren – De leerlingen hebben inzicht in het proces van een onderneming. Ze kunnen o.a. analyseren welke producten of diensten een onderneming aanbiedt en voor welke doelgroep(en) deze bedoeld zijn.

Nadoen / verbeteren – De leerlingen kunnen een bestaand ondernemingsmodel of onderdeel verbeteren. Hierbij kun je denken aan een product of dienst, maar ook aan wijzigingen en verbeteringen in onderdelen van het marketingconcept. De leerlingen zijn ook in staat om een bestaande onderneming te modelleren naar eigen inzicht. Creëren – De leerlingen creëren hun eigen onderneming of onderdelen van een onderneming. Hierbij kun je denken aan het creëren van een dienst of product, maar ook aan het opzetten van een nieuwe marketingstrategie. 3

Lesvoorbereidingen Dit verhalend ontwerp is volledig aan te passen naar eigen inzicht van de leerkracht. Lees deze handleiding voor het starten van het project goed door. Hierbij is te zien of de lessen aansluiten op de juiste kerndoelen en of het past bij de klas.

Benodigdheden Om deze handleiding volledig te kunnen volgen zijn de volgende zaken nodig: -Een wandfries om de voortgang van het project in de klas te laten zien - Een afdruk van de bijlagen van dit verhalend ontwerp - Een e-mailadres dat kinderen kunnen gebruiken om Tom Puzzel te antwoorden - De Goedstad puzzel (optioneel, te bestellen via [email protected] voor €25,-) Succes met de onderneming! Groet,

4

In deze tijdlijn is een overzicht te zien van de lessen en episodes en de bijbehorende vakken en doelen. Ondernemen Taal BVO

BVO / Techniek Rekenen Ondernemen

Ondernemen Rekenen Taal

ICT Ondernemen

Ondernemen

Episode 1

Episode 2

Episode 3

Episode 4

Episode 5

Les 1 & les 2

Les 3 & les 4

Les 5 & les 6

Les 7

Les 8

- 1e contact - Brainstormen - 1e ontwerp

- Ontwerp omzetten in een puzzel - Brief naar Tom sturen

- Klantgegevens analyseren - De winkel een nieuwe naam en slogan geven

- Concepten beeld geven d.m.v. een moodboard - Werk afmaken

- Afsluiting: De sales pitch

5

Inleiding Er komt een brief binnen in de klas (zie bijlage 1). Het is een brief van Tom, het zoontje van Pa Puzzel. De leerlingen ontdekken de brief en lezen hem voor aan de klas. De klas praat over de brief en bespreekt deze klassikaal.

Lees de brief nog een keer voor. Zet de volgende woorden op het bord : Bedrijf – Klant - Failliet Kern Neem de betekenis van deze drie woorden door in de klas en leg het verband met de puzzelwinkel. Bedrijf: Een organisatie van arbeid en kapitaal. In dit geval leggen de leerlingen het verband met de puzzelwinkel, ons voorbeeld van een bedrijf. Daarnaast noemen de leerlingen nog enkele voorbeelden van bedrijven. Klant: Een koper van een product of dienst. In dit geval geven de kinderen aan dat de klanten van de puzzelwinkel puzzels kopen. Zijn de kinderen zelf ook klanten in winkels? Wat kopen ze allemaal? Waar kan je nog meer klant van zijn? 6

Failliet: Wanneer een bedrijf niet meer in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen is een bedrijf failliet. In dit geval moeten de leerlingen begrijpen dat een bedrijf zonder klanten failliet gaat. Hierbij kunnen ook voorbeelden genoemd worden van bekende bedrijven die failliet zijn gegaan. Misschien hebben de kinderen in het Jeugdjournaal gehoord over de DSB Bank of The Entertainment Group van Marco Borsato?

Slot Kijk nog eens naar de voorwerpen die in de envelop zitten. Wat is er te zien op de puzzelstukjes? Het is de voorgevel van de winkel van Pa Puzzel. Als de leerlingen dit nog niet zien is het niet erg. Dit is vooral nuttig om de leerlingen nieuwsgierig te maken en te enthousiasmeren. In de brief is ook nog een visitekaartje te zien. Kijk met de kinderen wat er allemaal op te zien is. Het kaartje ziet er saai uit en er is het volgende op terug te vinden: De naam van de winkel (Puzzel Goed), de naam van de eigenaar (Pa Puzzel), het e-mail adres van Puzzel Goed (bijvoorbeeld [email protected], hiervoor maak je zelf een e-mailadres aan). Wat kunnen de leerlingen doen om Tom te helpen? 7

Koppeling met de kerndoelen Ondernemen Kerndoel 01: Herkennen - De leerlingen maken kennis met de termen bedrijf en onderneming. Kerndoel 02: Analyseren - De leerlingen zien hoe belangrijk klanten voor een onderneming zijn. Nederlands Kerndoel 01: De leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven. Ze luisteren naar de brief terwijl die wordt voorgelezen. Ze stellen vragen en ontleden de inhoud van de brief. Dit sluit aan op de volgende subdoelen: - Ze stellen vragen en geven reacties voor, tijdens en na het luisteren. - Ze trekken conclusies naar aanleiding van wat er wordt voorgelezen en verteld.

Leerdoelen: - De leerlingen kennen de betekenis van bedrijf, klanten en failliet in de context van de brief. - De leerlingen weten wat Tom Puzzel vraagt in de brief. Tijdsduur: 20 minuten 8

Inleiding In de brief van Tom staat de volgende tekst waarmee de leerlingen aan de slag gaan: “Mijn vader heeft me gevraagd om een nieuwe puzzel te bedenken, maar dat vind ik eigenlijk heel moeilijk. Kunnen jullie mij helpen?”

Om het onderwerp te starten maak je met de leerlingen een woordweb. Het woord ‘puzzels’ staat hierbij centraal. Wat voor soort puzzels heb je zelf thuis liggen? Wat zou jij een leuke puzzel vinden? Uiteindelijk ontstaat er een woordweb met thema’s. Hierbij kun je denken aan dieren, landschappen, mensen, sporten enzovoorts. Denk eraan dat ook denkspelletjes zoals de Rubix cube puzzels zijn.

Dit woordweb kan later worden overgenomen op een A3 papier en worden toegevoegd aan de wandfries. Pak er vervolgens een puzzel bij en ga eens nadenken waar je op moet letten bij het ontwerpen van een puzzel. Hierbij kun je denken aan een aansprekend puzzelplaatje, de moeilijkheidsgraad van de puzzel, de grootte van de puzzelstukjes etc. Er ontstaat dan een lijst van ‘ puzzel criteria’. Deze lijst is later ook weer terug te vinden op de wandfries.

9

Kern De leerlingen gaan per groep bespreken in welk thema zij een puzzel willen ontwerpen. Als groep kiezen ze een thema. Daarna gaan de leerlingen individueel een ontwerp maken.

Hierbij wordt nagedacht over de volgende zaken: - Wat is een goed ontwerp binnen een thema? - Wat zou klanten aantrekken in jouw puzzelontwerp? - Is jouw ontwerp geschikt voor een puzzel? - Uit hoeveel stukjes wil je jouw puzzel laten bestaan en waarom? Het ontwerp is in eerste instantie zwart/wit. Daardoor komt het ontwerp beter over. Nadat de leerlingen hun ontwerp af hebben, kiezen ze per groep welk ontwerp verder wordt uitgewerkt. Slot De leerlingen vertellen per groep kort welk thema ze hebben gekozen en welk ontwerp zij het meest geschikt vinden. Het is belangrijk dat ook de andere ontwerpen goed worden bewaard, want die komen nog terug in het verhaal! 10

De gekozen ontwerpen worden gefotografeerd en via e-mail opgestuurd naar de puzzelwinkel.

Vraag de leerlingen om hun favoriete puzzel mee te nemen naar school. Hierdoor ontstaat er een puzzeltafel bij de wandfries. Kerndoelen Ondernemen Kerndoel 02: Analyseren - De leerlingen kiezen binnen hun groep een thema en ontwerp op basis van wat voor de klanten een ‘goede puzzel’ zou zijn.

Kerndoel 03: Nadoen/verbeteren - De leerlingen brainstormen over puzzelthema’s en bestaande thema’s. Op basis daarvan maken ze een eigen ontwerp voor een puzzel. BVO Kerndoel 54: De leerlingen leren beelden, muziek, taal, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. De leerlingen staan voor het ontwerpen van hun puzzel stil bij de eigenschappen van een goede puzzel. 11

Kerndoel 55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. De leerlingen activeren eerst hun voorkennis over puzzels door na te denken over de puzzels die ze zelf thuis hebben. Waarom is dat nou zo’n leuke puzzel? Vervolgens kijken ze naar een puzzel in de klas en denken na waar een goede puzzel aan moet voldoen. In het slot van de les kijken de leerlingen naar elkaars werk en kiezen op basis van enkele kritische vragen een ontwerp.

Lesdoelen De leerlingen kunnen binnen hun groep een thema kiezen. De leerlingen kunnen binnen hun groep een ontwerp kiezen. De leerlingen kunnen puzzelthema’s noemen. Tijdsduur: 50 minuten

12

Inleiding Bespreek met de leerlingen hoe ze een puzzel zouden kunnen maken. Laat zien dat je kopietjes hebt gemaakt van de ontwerpen van de leerlingen. Nu moeten deze ontwerpen echte puzzels worden. Hoe doen ze dat? Kijk op de puzzeltafel naar de verschillende puzzels. Pak een puzzel die uit weinig stukken bestaat en kijk naar de opbouw van de puzzel. Hoe ziet een puzzelstuk eruit dat in de hoek van de puzzel moet en in het midden? Teken de stukken op het bord en laat de verbanden zien. Teken op het bord een rechthoek en verdeel dit in rasters. Deze rasters zijn de uiteindelijke stukkenverdeling. Maak er vervolgens puzzelstukken van. Nu de leerlingen weten hoe ze een puzzel kunnen maken is er nog een ander probleem. Papier is niet dik genoeg om er een puzzel van te maken. Weten de kinderen hier een oplossing voor? Hierbij kun je twee kanten op. Je kunt met de leerlingen gaan figuurzagen, maar als dit niet tot de mogelijkheden behoort kun je er ook voor kiezen om voor karton te kiezen of een papieren ontwerp op karton te plakken. Kern De leerlingen hebben in episode 1 puzzelontwerpen gemaakt. Ze gaan deze ontwerpen nu omzetten naar echte puzzels. De leerlingen krijgen een kopie terug van hun zwart/wit ontwerp en gaan deze nu inkleuren. Leg er de nadruk op dat er heel netjes moet worden 13

gekleurd, omdat dit ook daadwerkelijk de puzzel wordt. Als de tekening af is gaan de leerlingen aan de slag met het karton. Ze verdelen het karton in puzzelstukjes door de methode die je eerder op het bord hebt uitgelegd. Een liniaal en een potlood zijn hierbij een must. Als de leerlingen hun puzzel in stukjes hebben verdeeld kunnen ze hun ontwerp op de andere kant van het materiaal plakken. Op de voorkant zie je dus het ingekleurde ontwerp en op de achterkant het ontwerp verdeeld in puzzelstukjes. Nu kan het knippen beginnen. Slot Leerlingen presenteren in groepen hun thema’s en puzzels aan elkaar. De toeschouwende groep krijgt de kans om vragen te stellen aan de presenterende groep. Daarna moeten ze als groep cijfers en een eindbeoordeling aan de andere groep geven. Ze moeten dit toelichten aan de andere groep. Er is hierbij ruimte voor doorvragen en gestructureerde feedback. De punten waar de leerlingen naar kijken zijn:

Wat vind je van het thema van de groep? Passen alle puzzels bij het thema? Zitten de puzzels goed in elkaar (makkelijk of juist te moeilijk)? Wat vind je van de ontwerpen? 14

Zijn de tekeningen geschikt voor op een puzzel? Spreekt de puzzel genoeg aan om meer klanten naar Puzzel Goed te brengen?

Kerndoelen Ondernemen Kerndoel 03: Nadoen/verbeteren - De leerlingen kijken eerst naar het product, de puzzel, en gaan deze nu zelf maken met hun eigen ontwerp. BVO Kerndoel 55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. De leerlingen kijken naar elkaars werk en reflecteren hierop aan de hand van een aantal vastgestelde criteria.

Rekenen Kerndoel 32: De leerlingen leren eenvoudige meetkundige problemen op te lossen. De leerlingen zijn in deze les in staat om hun eigen ontwerp te verdelen in puzzelstukjes. Hierbij maken zij gebruik van een liniaal. Ze verdelen het ontwerp eerst in gelijke rasters en daarna maken ze van deze rasters puzzelstukken.

15

Leerdoel De leerlingen kunnen hun ontwerp omzetten naar een puzzel. De leerlingen kunnen elkaars werk beoordelen en hierop met elkaar reflecteren. Tijdsduur: 60 minuten

16

Inleiding We hebben vandaag hartstikke hard gewerkt aan onze eigen puzzelontwerpen. Daar wil Tom vast meer van weten! Je gaat daarom een brief schrijven waarin je alles vertelt over je eigen ontwerp en over het thema van je ontwerp.

Maar hoe pak je het schrijven van een brief eigenlijk aan? Wie heeft er wel eens een brief geschreven? Schrijf je naar je opa op dezelfde manier als naar een klasgenoot? Hoe zou een brief naar de koningin eruit zien? Pak de eerste brief die Tom naar de klas stuurde. Hang hem in A3 formaat aan het bord. Geef hierbij in kleur aan waar de aanhef en afsluiting van de brief te vinden zijn. Hoe opent hij de brief en hoe sluit hij hem af? Laat ze hierbij stilstaan bij de keuze tussen ‘Beste Tom’, ‘Hoi Tommy’ en ‘Geachte mijnheer Puzzel’. Welke zou het meest geschikt zijn? Doe dit ook bij de afsluiting. Kijk met de leerlingen naar de opbouw van de brief en de verschillende onderdelen: Aanhef – Inleiding – Kern – Slot – Afsluiting

17

Maak met de leerlingen een start van de brief, waarin de leerling zich voorstelt, bijvoorbeeld:

Beste Tom, Mijn naam is Tobias. Ik zit in groep 6 van Basisschool de Vlieger in Arnhem. Bespreek met de leerlingen wat je allemaal in de brief zou kunnen schrijven (een schrijfplan). Denk hierbij aan je naam, school, groep, thema van je puzzel, je ontwerp en hoe je de brief zou kunnen afsluiten. Kern De leerlingen gaan individueel aan het werk met hun brief naar Tom. Hierbij is het belangrijk dat de brief is opgebouwd uit de besproken onderdelen en dat de brief netjes wordt opgesteld. Laat ze eerst met potlood schrijven, zodat ze eventuele fouten nog kunnen uitgummen. Slot Laat de leerlingen elkaars brieven lezen en constructieve feedback geven. De brief kan dan nog worden aangepast. Als de brief goed is, kunnen de leerlingen het met een vulpen gaan overtrekken. 18

Kerndoelen Nederlands Kerndoel 5: De leerlingen leren naar inhoud en vorm teksten te schrijven met verschillende functies, zoals: informeren, instrueren, overtuigen of plezier verschaffen. - Tijdens de formuleerfase formuleren de kinderen hun gedachten: woordkeuze, zinsbouw, alinea’s en passen ze geleerde spelling- en interpunctieregels toe. Kerndoel 8: De leerlingen leren informatie en meningen te ordenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een formulier of een werkstuk. Zij besteden daarbij aandacht aan zinsbouw, correcte spelling, een leesbaar handschrift, bladspiegel, eventueel beeldende elementen en kleur.

- De kinderen zetten de informatie vervolgens in een bepaalde volgorde en maken een opzet voor de tekst. Ze vragen zichzelf af welke informatie het meest belangrijk is, hoe ze die logisch kunnen ordenen en hoe ze hun tekst kunnen indelen in alinea’s of paragrafen. - De kinderen maken een schrijfplan. Tijdens de planfase denken ze naast vragen als ‘Voor wie schrijf ik?’, ‘Waarom schrijf ik?’ en ‘Wat schrijf ik?’ (zie kerndoel 5).

19

Lesdoelen De leerlingen kennen de opbouw van een brief. De leerlingen kunnen een brief opstellen volgens de opbouw aanhef, inleiding, kern, slot en afsluiting.

Tijdsduur: 40min

20

Inleiding Bekijk de tabel (bijlage5) die Tom heeft gestuurd. Schrijf het eerste deel van de tabel op het bord: Week

Maandag

Dinsdag

Woensdag

Donderdag

Vrijdag

Zaterdag

Zondag

31

62

83

124

79

121

197

0

Bespreek met de leerlingen wat deze cijfers zeggen. Laat ze op de kalender kijken wanneer week 31 was. Hoeveel bezoekers kwamen er maandag? Wat was de drukste dag van de week?

Wat zou handig zijn voor Pa Puzzel om te weten over zijn bezoekersaantallen? Schrijf de punten op het bord: Wat is de drukste dag? Welke dag is het rustigst? Hoeveel bezoekers komen er gemiddeld per week? Komen er de laatste weken meer of minder bezoekers? Wat is de week met de meeste bezoekers? Wat is de week met de minste bezoekers? 21

Om een antwoord op deze vragen overzichtelijk in beeld te krijgen (en geschikt voor op de wandfries) is het handig om staafdiagrammen en tabellen te maken. Om de leerlingen op weg te helpen behandel je hoe je een antwoord op deze vragen zou kunnen krijgen, maar de antwoorden geef je natuurlijk niet cadeau.

De vragen worden over de groepen verdeeld en het hangt natuurlijk af van de grootte van de klas hoeveel vragen je behandelt. In deze lesvoorbereiding gaan we uit van 5 groepen. Kern De groepen gaan aan de slag om grafieken en staafdiagrammen te maken. Deze worden op A3 uitgewerkt en aan de frieswand toegevoegd. Groep 1: Wat is de drukste dag en de minst drukke dag van de afgelopen weken? De groep maakt een staafdiagram waarop de dagen van de week te zien zijn. Ze berekenen eerst het gemiddeld bezoekersaantal van elke dag over de weken die te zien zijn op de tabel. Als je dat bijvoorbeeld bij de maandag zou doen dan krijg je de volgende som: 62 + 53 + 33 + 35 + 29 + 25 + 26 + 21 + 19 = 303 = het totaal aantal bezoekers op de maandag 303 : 9 ( het aantal weken) = ongeveer 34 bezoekers per dag 22

Door dit in een staafdiagram aan te geven krijg je een mooi overzicht van de drukte in de week.

Groep 2: Wat is de drukste week en de minst drukke week? De groep maakt ook een staafdiagram en zo ontstaat er een overzicht van hoe het verloopt. Groep 3: Komen er de laatste weken meer of minder bezoekers? Deze groep gaat een grafiek maken waarin de lijnen van de bezoekers per week te zien zijn. Op deze manier zie je een dalende lijn in de grafiek. Groep 4 en 5: Benoem van elke week de beste dag Om hier een antwoord op te krijgen gaan de groepen elke week, per dag in de grafiek zetten. Op deze manier krijg je 9 lijnen die elk staan voor een bepaalde week. Elke week heeft een andere kleur. Zo kun je goed zien hoe de weken zijn gelopen. Dit wordt door twee groepen gedaan, omdat je elke week in de grafiek moet zetten en dit kost veel tijd en werk.

Slot Tijdens het slot van de les is het belangrijk om nog eens naar de gegevens te kijken. Wat hebben we nou eigenlijk gedaan? Waarom zou Pa Puzzel dit graag willen weten? Maak 23

de leerlingen duidelijk dat ze nu de bezoekersaantallen van de afgelopen weken hebben geanalyseerd. Kunnen ze op basis hiervan ook een voorspelling maken voor de komende weken? Kerndoelen Ondernemen Kerndoel 02: Analyseren - In deze les analyseren de leerlingen de bezoekersstromen van de afgelopen weken. Hierdoor krijgen ze inzicht in de situatie van PuzzelGoed. Rekenen Kerndoel 25: De leerlingen leren aanpakken bij het oplossen van rekenwiskundeproblemen te onderbouwen en leren oplossingen te beoordelen. Kolomsgewijs optellen van grote getallen uitleggen met de structuur van getallen. De leerlingen zetten de cijfers in de tabel om naar formules om gegevens op te halen. Bijvoorbeeld alle bezoekersgetallen van de maandag delen door het aantal weken is het gemiddeld aantal bezoekers op de maandag.

Kerndoel 26: De leerlingen leren structuur en samenhang van aantallen, gehele getallen, kommagetallen, breuken, procenten en verhoudingen op hoofdlijnen te doorzien en er in praktische situaties mee te rekenen. 24

De leerlingen leggen het verband tussen de klantentabel naar de praktijksituatie. Ze leggen verbanden tussen de getallen in de tabel en de voortgang van het aantal bezoekers in de puzzelzaak. Dit doen ze door de gegevens om te zetten in grafieken en staafdiagrammen.

Lesdoelen De leerlingen kunnen het verband zien tussen de aantallen in de tabel en het afnemende aantal bezoekers in de puzzelwinkel PuzzelGoed. De leerlingen kennen de staafdiagram en grafiek en zijn in staat om cijfers in de tabel om te zetten in een staafdiagram en grafiek. Tijdsduur: 50min

25

Inleiding Bespreek met de leerlingen wat er te zien is op de puzzel. Op de puzzel zien de leerlingen een winkelstraat met moderne winkels en in het midden van de tekening staat een oud, klein huisje. Het is de puzzelwinkel van Pa Puzzel. Er is geen reclame te zien en de winkel kan nodig wat verf gebruiken. Schrijf met de leerlingen punten op waar de winkel zich in kan verbeteren.

- Opknappen van de winkel - Nieuwe naam voor de winkel - Slogan voor de winkel - Meer reclame buiten de winkel - Een aanbieding om klanten te trekken De leerlingen gaan een nieuw ‘imago’ aan de winkel geven. Dit doen ze in eerste instantie door een nieuwe naam en een nieuwe slogan voor de winkel te kiezen. Om de leerlingen een idee van slogans te geven, schrijf je op het bord enkele bekende slogans op en vraag of de leerlingen weten bij welk merk deze slogans passen, bijvoorbeeld:

“Wie is er niet groot mee geworden” (Calvé) “Broadcast yourself” (YouTube) “Smelt in je mond en niet in je hand” (M&M) 26

“Ik wil Bolletje” (Bolletje) “Gotta catch them all!” (Pokemon) “Graag gedaan” (Super de Boer) Een leuke bijkomstigheid bij deze les is als je filmpjes kunt laten zien waar slogans inzitten, bijvoorbeeld deze reclame van Frisk: http://www.youtube.com/watch?v=fx_J2eVdC6k De slogan is “Keep it cool, keep it frisk”. Of het filmpje van Mora: http://www.youtube.com/watch?v=UBJhpcB_i88 De slogan is natuurlijk “Mmm van Mora”.

Het filmpje van Slankie kan ook: http://www.youtube.com/watch?v=59keoE1REWk Hierbij is de slogan “Een goed lijf, dus een goed leven”. Weten de leerlingen ook nog enkele slogans? Bespreek met de leerlingen wat nou een goede slogan is. Hierbij moet je denken aan zaken als dat het niet langer moet zijn dan een zin, de zin moet iets positiefs zeggen over het merk en het moet natuurlijk lekker klinken! 27

Kern De leerlingen gaan zelf aan de slag om een nieuwe slogan voor de puzzelwinkel te bedenken. Hierbij kunnen ze er ook voor kiezen om een totaal nieuwe naam aan de winkel te geven. Ze schrijven eerst vijf slogans op en kiezen vervolgens de beste uit. Bij het schrijven van de slogan moeten ze rekening houden met de eigenschappen van een goede slogan: positief, kort, makkelijk te onthouden en lekker klinken!

Als de leerling een naam en een slogan heeft gemaakt, dan wordt dat besproken in de groep. Binnen de groep wordt er vervolgens voor een slogan en winkelnaam gekozen. Deze slogan komt op een gekleurd vel naar keuze en zal worden gepresenteerd op de wandfries. Slot De groepen presenteren hun nieuwe naam en slogan. Ze leggen hierbij uit waarom dit een goede slogan is. De klas reflecteert na de presentaties op de kwaliteit van de namen en slogans. Tijd over? De leerlingen denken daarna na over hoe ze de winkel nog meer kunnen helpen. Ze brainstormen met elkaar over wat ze nog meer voor de winkel zouden kunnen bedenken. Hierbij staat de puzzel van Tom centraal. 28

Kerndoelen Ondernemen Kerndoel 03: Nadoen/verbeteren - De leerlingen kijken eerst naar bestaande slogans en namen. Daarna gaan ze er zelf mee aan de slag. Nederlands Kerndoel 05: De leerlingen leren naar inhoud en vorm teksten te schrijven met verschillende functies, zoals: informeren, instrueren, overtuigen of plezier verschaffen. De leerlingen schrijven een slogan met als doel om mensen te overtuigen en te enthousiasmeren om puzzels te kopen.

Kerndoel 12: De leerlingen verwerven een adequate woordenschat en strategieën voor het begrijpen van voor hen onbekende woorden. Onder 'woordenschat' vallen ook begrippen die het leerlingen mogelijk maken over taal te denken en te spreken. In deze les gaan de leerlingen aan de slag met het woord ‘slogan’. Ze gaan zelf slogans bekijken, bedenken en beoordelen.

29

Lesdoelen De leerlingen kennen de voorwaarde voor een goede slogan. De leerlingen kunnen een naam en slogan bedenken voor de puzzelwinkel. Tijdsduur: 30 min

30

Inleiding In de vorige les hebben de groepen hun eigen slogan en bedrijfsnaam bedacht. Nu is het tijd om naar het grotere plaatje te kijken door het maken van een zogeheten ‘moodboard’. Dit is een visualisatie van een concept. In dit geval een nieuw concept voor de puzzelwinkel van Pa Puzzel. Bespreek een moodboard met de klas, bijvoorbeeld het moodboard dat hiernaast staat. Wat zie je? Welk gevoel krijgen ze bij de verschillende plaatjes, de woorden en het kleurgebruik? Wie moet dit moodboard aanspreken?

Hierbij is het belangrijk dat de leerlingen nadenken over de meerdere betekenissen dat een woord of afbeelding kan hebben. Welk beeld wil je neerzetten? Bespreek met de klas wat de leerlingen willen dat de winkel uitstraalt. Zorg dat je voor deze les meerdere plaatjes hebt die je op het bord kunt hangen. Wat voor beeld krijgt de winkel als je een foto van een bejaardenhuis op het moodboard plakt? Wat gebeurt er als je dit omwisselt met een foto van een groep spelende kinderen? Zoek hierbij de extremen op. 31

Kern Aan de slag met het moodboard De leerlingen gaan een moodboard maken van hoe hun puzzelwinkel eruit zou zien. Elke groep krijgt een ‘moodmap’ waarin staat wat een moodboard is en hoe de leerlingen hiermee aan de slag kunnen gaan. De leerlingen gaan plaatjes verzamelen uit tijdschriften, kranten, boeken, het internet en andere bronnen. Daarnaast denken ze ook na over kleuren en woorden. Ze bespreken samen hoe ze het moodboard willen indelen en maken hierin bewuste keuzes. De computer kan in deze opdracht een fantastische beeldbank zijn. Je kunt ervoor kiezen om van te voren plaatjes te selecteren, de opdracht geven om plaatjes van een aantal voorgeselecteerde sites af te halen of om ze vrij te laten zoeken.

Slot Aan het einde van de les heeft elke groep een eigen moodboard. De groepen presenteren voor de klas hun moodboard en leggen hierbij hun concept uit. Wat moet de winkel van Pa Puzzel uitstralen? De andere groepen stellen hier vragen over. Hierbij speelt de vraag “Is in het moodboard het concept duidelijk gevisualiseerd?” In de afsluiting sta je nog eens stil bij de verschillen tussen de moodboards. 32

Kerndoelen Ondernemen Kerndoel 04: Creëren - De leerlingen ontwerpen hun eigen moodboard over het nieuwe beeld dat de puzzelwinkel wil uitstralen. BVO Kerndoel 54: De leerlingen leren beelden, muziek, taal, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. De leerlingen visualiseren hun concept door een moodboard te maken. ICT De leerlingen gebruiken het Internet om de les te verreiken. De leerlingen maken gebruik van het Internet om het moodboard te maken. Leerdoelen De leerlingen kunnen hun ideeën visualiseren door middel van een moodboard De leerlingen kunnen hun puzzel digitaliseren Tijdsduur: 90 minuten 33

Inleiding Bij een verhalend ontwerp is de afsluiting ontzettend belangrijk. Dit kun je op veel verschillende manieren doen. Wij hebben gekozen voor een manier die echt bij ondernemen past, namelijk de ‘sales pitch’. Dit is een presentatie tussen de 2 en de 5 minuten waarin je als doel hebt om het publiek te enthousiasmeren voor wat je presenteert; van superauto tot kiezelsteentje.

Bij het pitchen is het belangrijk om op de volgende punten te letten: Wees altijd enthousiast! Wat je ook promoot, je hebt goud in handen! Begin niet meteen met de promotie van het project, maar gebruik eerst een kort introductieverhaaltje. Vertel bijvoorbeeld even wat over het weer. Op deze manier spreek je de zaal aan. Let er wel op dat de introductie niet te lang duurt. Let op je spreektempo. Laat je opmerkingen landen en dan vooral de grootste pluspunten. Plan dus ook stiltes in. Benoem het unique selling point (USP). Wat maakt jouw puzzel zo mooi? Wat is er zo uniek aan jouw winkelconcept? Bespreek dit met de leerlingen.

Om de leerlingen hiermee te laten oefenen gaan ze elkaar pitchen. De klas geeft na elke pitch een applaus. De persoon die het hardste applaus krijgt wint de pitch en dus de eer! 34

Kern De leerlingen gaan per groep hun pitch voorbereiden. De leerlingen zijn hierbij vrij om te kiezen waar zij het accent op leggen. Het vernieuwende concept? Het unieke thema? De ene superpuzzel? Of het geheel? De leerlingen oefenen de pitches op elkaar om te controleren dat het niet langer duurt dan 5 minuten. Een stopwatch kan hierbij een goed hulpmiddel zijn. Voor je start aan het pitchen voor de andere klassen is het raadzaam om even te ontspannen. De leerlingen gaan daarna de klassen rond in groepjes om in de andere klassen te gaan pitchen. Dit kan ook op andere manieren. Bijvoorbeeld met een presentatie in de aula of ouders of leerlingen die naar het lokaal toekomen. Kies de optie die het beste uitkomt. Slot Nu de leerlingen zich hebben voorbereid zijn ze klaar om hun pitch te gaan doen. Ze gaan hun eigen concept en producten pitchen aan de rest van de school. Het is erg leuk om de pitches op video of foto vast te leggen en in te sturen naar TomenThomas.nl. Wij zorgen dan dat ze snel geplaatst worden! 35

Aan het einde krijgen de leerlingen een junior- ondernemersdiploma uitgereikt. Deze is op pagina 43 van deze handleiding te vinden.

Tip: Om de les meer betrekking te laten hebben op kerndoel 3 van Nederlands kun je ervoor kiezen om de les te verdelen in twee lessen. Je legt dan in de eerste les nadruk op het verschil tussen feit en mening. Ga met de leerlingen na wat de feiten zijn en wat een mening is. Wat weet je eigenlijk zeker? Klopt alles wat hij zegt? Wat zal er gebeuren als het product niet blijkt te werken? Heb je dit product echt nodig? Kerndoelen Ondernemen Kerndoel 03: Nadoen/verbeteren - De leerlingen gaan in deze les de sales pitch zelf uitvoeren. Ze gaan de techniek nadoen en verbeteren zodat hij precies past bij het product dat ze pitchen. Nederlands Kerndoel 02: De leerlingen leren zich naar vorm en inhoud uit te drukken bij het geven en vragen van informatie, het uitbrengen van verslag, het geven van uitleg, het instrueren en bij het discussiëren. 36

De leerlingen gaan een betoog houden voor hun product en concept. Hierin is het overtuigen van de toeschouwer het doel.

Leerdoelen De leerlingen kennen de kenmerken van een goede sales pitch. De leerlingen kunnen een eigen sales pitch voorbereiden en uitvoeren. De leerlingen kunnen bewust hun communicatie afstemmen op een bepaald doel. In dit geval het publiek enthousiasmeren voor hun puzzels.

37

Deze brief kan als e-mail naar de klas worden gestuurd of worden uitgeprint. Hoi klas, Mijn naam is Tom Puzzel. Mijn vader heet Pa Puzzel en heeft de mooiste puzzelwinkel van heel het land! Wij verkopen wel 1000 verschillende puzzels van piepklein tot megagroot. Vroeger verkochten we heel veel puzzels en hadden we heel veel klanten! De laatste maanden zijn er steeds minder klanten in de winkel en blijven de puzzels in de winkel liggen. Ik ben bang dat het bedrijf failliet gaat als er niet snel meer klanten komen!

Mijn vader heeft me gevraagd om een nieuwe puzzel te bedenken, maar dat vind ik eigenlijk heel moeilijk. Kunnen jullie mij helpen? Groetjes, Tom

PS: In de brief heb ik ook een klein cadeautje gestopt. Ik hoop dat jullie het mooi vinden! 38

39

Dit is het visitekaartje van Pa Puzzel, vul hierop het e-mailadres in waarop de reacties van de kinderen ontvangen worden.

Pa Puzzel Puzzel Goed Goedstraat 13 Goedstad

40

Hoi klas, Wat een super puzzels! Ik heb ze meteen in de winkel gelegd. Ik heb alleen weer een nieuw probleem. We verkopen namelijk steeds minder puzzels en ik snap er niks van. Jullie puzzels zijn hartstikke mooi! Ik heb van mijn vader een tabel gekregen over de bezoekers van de winkel. Hij heeft me gevraagd om ernaar te kijken, maar ik snap er helemaal niks van. Kunnen jullie mij helpen? Groetjes, Tom

41

Dit is de bezoekerstabel van de winkel van Pa Puzzel. Pas de weeknummers eventueel aan zodat de tabel echt in de afgelopen weken gemaakt lijkt te zijn. Week 31 32 33 34 35 36 37 38 39

Maandag 62 53 33 35 29 25 26 21 19

Dinsdag 83 74 63 65 60 59 58 56 49

Woensdag Donderdag 124 79 109 84 89 54 77 44 69 44 54 20 47 18 43 28 37 26

Vrijdag 121 143 108 96 89 76 59 51 43

Zaterdag 197 187 136 114 119 98 91 78 80

Zondag 0 0 0 0 0 0 0 0 0

42

Junior ondernemer Naam: Groep: School: Handtekening leraar

Handtekening leerling

……………………………..

…………………………………

Colofon Dit verhalend ontwerp is gemaakt door Tom Rovers en Thomas Meddens van tomenthomas.nl.

De illustraties zijn gemaakt door Susan List. Kijk hier voor meer informatie over haar werk: susanlist.nl Neem voor vragen en meer informatie contact op met [email protected]

44