Een uitgave van de Belgische Vereniging voor Orthomoleculaire GeneeskunDe BSOM

Tweemaandelijks Wetenschappelijk Tijdschrift voor Orthomoleculaire Voeding en Fyto. Een uitgave van de Belgische Vereniging voor Orthomoleculaire GeneeskunDe BSOM.

Belgisch tijdschrift orthomoleculaire geneeskunde

ORTHOFYTO

®

met

Vioxx van de markt Artrose omkeerbaar Ziekte van Bechterew Jicht een evolutionaire gril

thema-dossier

Reuma JAARGANG 10, OKTOBER-NOVEMBER 2004 AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: WALTER, O. M. FACHÉ - KERKSTRAAT 101 - 9270 LAARNE

52

NIEUW

NIEUW

bij Similia N.V. (België)

GLUCA-MSM-tabletten én GLUCA-MSM-crème Gluca-MSM bevat een synergistische formule van glucosaminesulfaat en MSM (methylsulfonylmethaan). Dit zijn belangrijke precursors voor de synthese van de structurele moleculen zoals proteoglycanen, collageen en elastogeen in de gewrichten, bindweefsels, bloedvaten, het skelet, de huid en de darmmucosa. Naast de opbouwende functie hebben glucosaminesulfaat en MSM een met NSAID’s vergelijkbaar effect. Gluca-MSM is zowel in de vorm van tabletten als in crème verkrijgbaar, waardoor aandoeningen tegelijkertijd inwendig én uitwendig, lokaal behandeld kunnen worden. Recente studies hebben aangetoond, dat op de huid toegepast glucosaminesulfaat en MSM evenals oraal ingenomen producten een regeneratief effect op gewrichtsaandoeningen en de huid hebben. De speciale samenstelling van Gluca-MSM-crème garandeert een snelle opname van de werkzame stoffen door de huid. Viola tricolor-extract (driekleurig viooltje), dat bekend staat om zijn breed spectrum werking, is toegevoegd aan deze crème. Het ondersteunt het metabolisme van glucosaminesulfaat en MSM. De Gluca-MSM-tabletten bevatten tevens de cofactoren vitamine C (als ascorbylpalmitaat & calciumascorbaat) en mangaan (als orotaat) voor de synthese van collageen en proteoglycanen.

milia

Gluca-MSM-tabletten zijn verkrijgbaar in verpakkingen van 180 tabletten. Iedere tablet bevat: MSM 500 mg, glucosaminesulfaat 400 mg, ascorbylpalmitaat 10 mg, calciumascorbaat 25 mg, mangaanorotaat 6 mg (0,81 mg Mn elem.) Gluca-MSM-crème is verkrijgbaar in tubes van 100 gram en bevat : glucosaminesulfaat, MSM, Viola Tricolor vloeibaar extract, in een snel indringende, huidvriendelijke crèmebasis.

Vraag vrijblijvend onze uitvoerige orthomoleculaire compendia.

Bestel- en infolijnen : Similia N.V. (B) tel. +32 3 641 81 00 fax +32 3 641 81 10

Reynaert Research Evergemse steenweg 158, 9032 Wondelgem Tel.: 09-253 62 57 Fax: 09-253 08 50 Revolutionair microscoopsysteem voor onderzoek van levend en gestold bloed

Perfect bloedbeeld

Sterk gestoorde bloedcirculatie

LEVEND BLOEDANALYSE

Het vroegtijdig opsporen Eén vingerprik Specificaties: in enkele minuten van: en slechts twee 왎 Tot 3000x vergroting 왎 Inwendige milieuverstoringen op een professioneel videoscherm 왎 Gestoorde afweersystemen 왎 Doorlicht- en donkerveld installatie 왎 Teveel aan afvalproppen 왎 Drie verschillende uitgezochte 왎 Virulente micro-organismen objectieven 왎 Vrij radikaal schade 왎 Super S-video installatie 왎 Super gevoelige kleurencamera druppels bloed zijn voldoende. GESTOLD BLOEDANALYSE Perfect bloedbeeld

Teveel aan vrij radikaal schade

Uitgebreide support inzake interpretatie van de bloedbeelden volgens Enderlein, Naessens, Bradford en anderen. 왎

Gewaarborgde technische bijstand 왎

Toegang tot alle mogelijke bronnen inzake informatie betreffende bloedanalyses.

Deskundige begeleiding in het gebruik van de isopathische Sanum preparaten en Phönix spagyrica

306

Orthofyto Jg. 10, nr. 52 - 2004

Tweemaandelijks Magazine

Orthofyto ®-Orthotrends ®

In dit nummer 52 - jg 10, 2004 Publi Media BSOM-VIOW

Jubileum Jaargang

Hoofdredactie Walter O.M. Faché, Orth.Biochemicus, Secret. BSOM

Kernredactie

10 jaar Orthofyto

Werner A. Faché, Dr. Med. ACAM, Pres. BSOM Dirk Bogaert, Wetenschapsjournalist Sofie Noppe, Msc. Biom. Wet. Prof. Dr. Ir. Jozef Poppe Dr. Apr. Geert Vergote

Eindredactie Eric Ost

Wetenschappelijke Adviesraad Bas Luc, LTH Bottu Mark, Dr. Med. De Smet Hugo, Ir. Gaublomme Kris, Dr. Med. Germis Marleen, Psychologe Goossens Hubert, Apr. Hertoghe Thierry, Dr. Med. Huys Luc, Dr. Oral Implantology Jouret Paul, LTH, Voorz. BVBT Lapauw Stefaan, Dr. Med. Psychiater Mertens F., Dr. Med., Voorz. Neuraaltherapie Missiaen Erwin, Dietist Nijs Paul, Prof. Dr. Apr. UIA Pincemail J., Dr. Sc. Biomédicales (Service Cardiologie ULG.) Sadaune Philippe, Dr. Med. Vandenberghe Dirk, Prof. Dr. (UIA) Vergote Freddy, Dr. Med. Kinderarts

Secretariaat - Advertenties - Publi Media Yannick Dubrulle Larenhoeve, Kerkstraat, 101 - B 9270 Laarne Tel. 0032(0)9/369 06 42 Fax 0032(0)9/366 18 38 E-mail: [email protected] Website: www.viow.be

1. Redactioneel, opnieuw medicijn van de markt gehaald p. 308 2. Artrose is omkeerbaar met de nieuwste orthomoleculaire nutriceutica Deel 1 p. 311

3. 4. 5. 6. 7. 8.

Neurologie Obesitas Artrose Dementie Voeding Hart- en vaatziekten

p. 322 p. 323 p. 325 p. 326 p. 327 p. 328

9. Zinvolle combinatie van anti-inflammatoire plantenextracten p. 330 10. De ziekte van Bechterew p. 333 11. Jichtpatiënten zijn het slachtoffer van een evolutionaire gril. p. 335

Vormgeving, productie en druk Walter O. Faché, Directeur VIOW Benedikt Laloo, Bruyneel NV, Rivierstraat, 54 B 9080 Beervelde

©Copyright 2004

ISSN 1780-3713

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. druk, fotocopie of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toelating. De hoofdredacteur, de redactie, de eindredacteurs en de uitgever van de opgenomen artikelen en advertenties zijn niet aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van vermeende algemene medische adviezen, onjuistheden en/of onvolledigheden.

COVERSTORY BRANDNETEL IN DE STRIJD TEGEN REUMATOLOGISCHE AANDOENINGEN Planten onthullen stilaan hun geheimen. Wetenschappelijk onderzoek gaat meer en meer de confrontatie aan met de volkse wijsheid van het traditionele plantengebruik. Zo leren studies ons dat druivenpitten die rijk zijn aan proanthocyanidinen het serumgehalte aan urinezuur helpen verlagen en dat zowel druivenpitten als brandnetel en ajuin aangetoonde ontstekingswerende eigenschappen bezitten. Herontdek in deze editie van Orthofyto de waarde van planten(extracten) bij reumatologische ongemakken

Iedere auteur blijft verantwoordelijk voor de volledige inhoud van zijn artikels.


307

REDACTIONEEL Publi Media BSOM-VIOW

O R T H O F Y T O met ORTHOTRENDS

OPNIEUW

Een gids voor Orthomoleculaire preventie en Orthomoleculaire Substitutie Therapie

MEDICIJN VAN DE MARKT GEHAALD!

verschijnt 6 maal per jaar brengt u het meest uitgebreide orthomoleculaire voedingsblad voor alle gezondheidsverzorgende professionals en gezondheidsbewuste mensen. Hoe abonneren ? Betaling geldt als enige abonnering ❏ Voor België: storting van € 30 op rek. nr. FORTIS 290-0308228-80

❏ Voor Nederland: storting van € 34 op rek. nr. IBAN: BE 882900307607/41 BIC code: GEBABEBB Abonnement loopt automatisch verder indien geen schriftelijke opzegging twee maand op voorhand.

Jaarabonnementen 6 nummers België: € 30. Nederland € 34. Prijs per nummer: € 6,20 of € 7 (Nl).

Prof. Dr. Linus Pauling tweevoudig Nobelprijswinnaar

introduceerde

in 1968 voor het eerst de term “Orthomoleculair” in Science: alle stoffen, moleculen of handelingen die niet toxisch en niet vreemd aan het lichaam zijn, die het lichaam biochemisch en fysiologisch normaal kan verwerken zonder enige schade en die op de juiste tijd met de juiste dosis biochemisch individueel dient gegeven of geëlimineerd te worden. (verruimde betekenis uit Science 160:265-271, 1968)

308

VIOXX

HET WONDERMEDICIJN VOOR ARTROSE

EN REUMA GEEFT VIER KEER MEER KANS OP HARTAANVAL.

DE

ONTSTEKINGSREMMER

VIOXX

WAS EEN KASKRAKER.

De prijs voor VIOXX bedraagt 42 euro per maand behandeling, terwijl het evenwaardige Ibuprofen 9 euro per maand kost en het meer veilige paracetamol, eerste keuze middel bij polyartrosepatiënten, 7 euro. De ontstekingsremmer VIOXX was een kaskraker. De omzet wereldwijd van VIOXX in 2003 bedroeg 2,6 miljard $. De omzet in België bedroeg in 2001 2.5 miljoen euro en groeide naar 15 miljoen euro in 2003. Drie jaar geleden werd Vioxx zeer agressief bij de patiënt gebracht door heel veel gratis stalen naar artsen te sturen. De farmaceutische firma MERCK besteedde meer publiciteit aan de promotie van Vioxx dan Pepsi aan de reclame voor Pepsi Cola. De omzet van Vioxx steeg maar liefst van 2,5 miljoen euro tot 15 miljoen euro in twee jaar tijd. Vioxx bleek het ideale medicijn te zijn voor artrose en reuma. Het verloste zoveel mensen van pijn, weerde ontstekingen die regelmatig gepaard gaan met artrose en had volgens de farmaceutische firma geen bijwerkingen. De patiënt kon het gelijk wanneer innemen en verder actief zijn. Vandaag wordt deze popuBron: Aan medische zorgen is een kostenplaatje verbonden laire pijnstiller, Vioxx, van de markt gehaald omdat het de kans op een hartaanval maar liefst vier maal groter maakt. Prof. Frank Luyten van de Leuvense Universiteit maakt slechts gewag van enkele rechtszaken van patiënten in Amerika die stierven aan een hartaanval, terwijl reeds honderdzestigduizend patiënten door Vioxx een hartaanval kregen!(Topol EJ. New Engl. J.Med. 2004; 351(17): 1707-9) Een kwestie van de zaken te minimaliseren! Een verhoogd risico op maagbloedingen bij de vorige generatie pijnstillers werd eveneens steeds geminimaliseerd! Meer dan 35.000 zestigplussers slikten in Vlaanderen de Vioxx-wonderpil voor rug- en gewrichtspijnen als gevolg van artrose. Meer dan 15% van de zestigplussers hebben gewrichtspijnen en boven de zeventig heeft 35 à 50% van de ouderen een gevorderde artrosevorm. Meer dan zes op de tien pijnpatiënten zijn niet gebaat met een klassieke behandeling en zoeken verzachting van hun pijn in alternatieve of aanvullende pijntherapieën. De orthomoleculaire geneeskunde biedt daartegenover een pakket natuurlijke orthoceutica zonder enige bijwerking. Een hardnekkige onwil of onkunde in de medische sector dwingt patiënten toxische medicijnen te nemen in plaats van niet-toxische medicijnsubstituties zoals glucosaminesulfaat, chondroïtinesulfaat en zwaveladenosylmethionine (SAM) die geen bijwerkingen vertonen en bovendien regenererend genezend werkzaam zijn.


REDACTIONEEL Losbandig gebruik van ontstekingsremmers afremmen of verbieden! Ontstekingsremmers worden op grote schaal voorgeschreven bij alle mogelijke pijnklachten en gewrichtsproblemen (reuma, artritis, spierpijnen…) en leiden vaak tot ernstige maagproblemen en andere klachten. Uit grote klinische studies blijkt dat VIOXX -of de andere geneesmiddelen behorend tot de coxibs - niet werkzamer zijn dan de klassieke ontstekingsremmers of NSAID’s (1). Introductie en agressieve marketing van Coxibs (VIOXX) leidden tot meer maagbloedingen in Canada. Een gepubliceerde studie in de British Medical Journal rapporteerde dat de doorbraak van de coxibs op de Canadese markt een stijging van 10% maagbloedingen veroorzaakte. En dat terwijl deze geneesmiddelen maagbeschermend zouden zijn. Vooral oudere artroselijders schakelen over van het goedkope en even effectieve paracetamol naar dure en gevaarlijker coxib ontstekingsremmers. Volgens een Amerikaans onderzoek (New England Journal of Medicine 17 juni ‘99) sterven er in de USA elk jaar evenveel mensen aan de gevolgen van maagproblemen veroorzaakt door het gebruik van geneesmiddelen als aan Aids en vier keer meer dan aan baarmoederhalskanker. Voor alle hart- en vaatziekten was er in de Vigor studie met VIOXX een toename van het absolute risico op 9 maanden met 0,6% en voor alle ernstige nevenwerkingen een toename van 1,3%. Kortom op jaarbasis een toename van 8 hart- en vaatziekten per 1000 behandelde patiënten waaronder 4 hartinfarcten. De risico’s verbonden aan het gebruik van ontstekingsremmers zijn het grootst: bij oudere mensen, wanneer verschillende ontstekingsremmers samen worden gebruikt of in hoge dosis, bij mensen die reeds maagproble-


Walter OM Faché men hebben gehad (vb. maagzweer) en in combinatie met alcohol en/of tabak. Volgens een artikel in de Lancet (Lancet, 2001, p. 1287-1288) kunnen sommige ontstekingsremmers die worden gebruikt bij spierpijnen en reumatische aandoeningen de vruchtbaarheid doen dalen. De auteur stelt dat bij vrouwen die proberen zwanger te worden, ontstekingsremmers moeten vermeden worden en dat alleen het toedienen van zeer lage dosissen aanvaardbaar is.

Vervalste publicatie van studieresultaten De grootste klinische studie met VIOXX, met meer dan 8000 patiënten, werd in 2000 gepubliceerd in The New England Journal of Medicine. Dit was de zogenaamde Vigor-studie. De studie en haar auteurs werden volledig gesponsord door MSD. Het onderzoek gaf al aan dat het risico op een hartinfarct in de groep die VIOXX gedurende 9 maanden nam 0,3% hoger lag dan in de groep die een oude ontstekingsremmer nam. Maar erger nog: een goed jaar later bleek dat in deze publicatie de toename van ernstige nevenwerkingen en van het risico op hart- en vaatziekten niet was gerapporteerd.

Een nieuwe analyse van de volledige data toonde dat het risico van ernstige bijwerkingen (mortaliteit, ulcusgerelateerde complicaties, maar ook andere levensbedreigende incidenten) voor rofecoxib zelfs hoger lag dan voor naproxen (RR 1,21; 95% BI 1,04-1,40). Voor elke 67 patiënten behandeld met rofecoxib in plaats van naproxen kon er één ernstig incident optreden (NNH 67) . In plaats van de in de VIGORpublicatie aangekondigde 50%vermindering van ongewenste gastro-intestinale incidenten, kwam men op een 21%-toename van het totale aantal ernstige ongewenste incidenten met rofecoxib! Deze ernstige schadelijke gevolgen overtroffen veruit het twijfelachtige voordeel die VIOXX zou hebben op het gebied van maaglijden. Dit alles was in 2002 al ruimschoots geweten. Op basis van deze studies gepubliceerd in 2002 waren er al sterke aanwijzingen dat VIOXX in België in 2003 320 te vermijden hart- en vaatziekten, waarvan 160 te vermijden hartinfarcten heeft veroorzaakt.

Vijftig miljoen euro aan dure geneesmiddelen, terwijl het anders kan

Foto: aan medische zorgen is een kostenplaatje verbonden

Chronisch zieke patiënten moeten veel geneesmiddelen innemen en kijken soms aan tegen een hoge berg gezondheidsfacturen. Het uitbouwen van een gezondheidszorg van zeer hoge kwaliteit die betaalbaar is voor iedereen zal één van de grote uitdagingen zijn van onze regering, want iedereen moet kunnen genieten van de medische vooruitgang. Het is niet rechtvaardig als nieuwe en betere behandelingen alleen toegankelijk zijn voor wie een privé-verzekering kan betalen. Wat de kostprijs voor de patiënt betreft, vertoont ons huidig systeem een fundamentele leemte. Chronisch zieke mensen worden dubbel bedreigd. Aan de ene kant moeten zij het hoofd bieden aan hun ziekte die pijn, afhankelijkheid en onzekerheid met zich mee brengt. Aan de andere kant krijgen zij af te rekenen met inkomensverlies en een opeenstapeling van kosten voor hun gezondheidszorg die enorm kan oplopen. Studies uitgevoerd door de verschillende ziekenfondsen tonen aan dat chronisch zieken ook nog tal van andere kosten hebben zoals voor hulpmateriaal, verplaatsingskosten, hulp door derden. Dergelijke kosten bedragen gemakkelijk meer dan 2500 euro per jaar. Een meer rationeel gebruik van geneesmiddelen beperkt niet alleen de kans op neveneffecten maar heeft ook een belangrijk financieel gevolg. Reeds geruime tijd worden goedkopere alternatieven aangeboden onder de vorm van generische geneesmiddelen (witte producten) voor originele specialiteiten waarvan het patent vervallen is. In tegenstelling tot andere landen vertegenwoordigen deze goedkopere geneesmiddelen in België slechts een zeer beperkt aandeel van de voorgeschreven geneesmiddelen. Zo wordt onnodig geld besteed dat anders kan worden ingezet voor de ontwikkeling van nieuwe behandelingen. Momenteel gaat dit om een bedrag van 50 miljoen euro en dat bedrag zal in de komende jaren nog toenemen.

309

REDACTIONEEL Nood aan objectieve informatiecampagnes Het behandelen van reumatische klachten hoeft niet uitsluitend met geneesmiddelen te gebeuren. Andere maatregelen kunnen ervoor zorgen dat de overbelasting op het pijnlijke gewricht afneemt. Alhoewel bij obese patiënten overgewicht niet de oorzaak is van artrose, ‘weegt’ deze factor op de gewrichten. Enkele kilo’s vermageren is dus de boodschap en kan het verschil maken tussen een pijnlijk of pijnloos gewricht! Ook de lichaamshouding is belangrijk. Bij huishoudelijke taken zoals stofzuigen, dweilen is het belangrijk dat het handvat voldoende lang is. Het uitvoeren van de afwas gebeurt het best aan een werktafel die voldoende hoog is (rechte rug). Een must voor artrosepatiënten met een pijnlijke heup of knie is het gewricht in beweging te houden zonder het te overbelasten. Dit kan door te fietsen (hometrainer). Bewegen zorgt ervoor dat de spieren die het gewricht ondersteunen in goede conditie verkeren.

Eten volgens de nieuwe Voedingsdriehoek Faché Wat we zeker niet over het hoofd mogen zien is de factor voeding. Een wonderdieet voor het behandelen van reuma bestaat niet maar een aangepaste voe-

Walter OM Faché ding gebaseerd op de nieuwe Voedingsdriehoek Faché speelt een belangrijke ondersteunende rol. Streef naar een gezond lichaamsgewicht, niet door de calorieën te tellen, maar vooral door de dichtheid van micronutriënten in de voedingsmiddelen te beschouwen en een individuele orthomoleculaire balans van de macronutriënten toe te passen. Dit betekent dat alle voedingsmiddelen die je dagelijks gebruikt de hoogste concentraties aan vitaminen, mineralen en andere bioactieve stoffen moeten bevatten. Bij alle reumavormen moet de patiënt heel veel gezonde dranken drinken: omgekeerde osmosewater, biologische groentesappen, reumathees, groentesoepen, enz. Meer dan 7 à 10 porties (één portie is een halve koffietas) groenten zijn nodig om minstens alle minimale nutriënten te verkrijgen die bij reuma een ondersteunende rol kunnen spelen. Regelmatig de vetste vis eten gecombineerd met de cepaënengroep uit de voedingsdriehoek helpt de ontstekingsverschijnselen bij reuma elimineren. Samen met regelmatig bewegen heeft dit alles een gunstige invloed op zowel de botmassa als de spierfunctie. Met andere woorden, eten volgens de nieuwe voedingsdriehoek komt overeen met een gezonde voedings- en leefwijze en heeft een gunstig effect op de evolutie van reumatische aandoeningen.

Uw hoofdredacteur Walter OM Faché

Orthomoleculaire ondersteuning Inflammatie-Reuma-Botaandoeningen • Niveau 10 - 3de jaar • 24 en 25 november 2004 • van 9 u tot 17.30 u • in de congreszaal Larenhoeve Kerkstraat 101, 9270 Laarne

• Kostprijs: 390 euro met volledige cursus inbegrepen

• Aantal deelnemers is beperkt ! Schrijf snel in. Docenten : W.OM. Faché Orth. Bioch. Apr. Philippe Gerard De Cock Johan Dr Ph. D, B SC, D.O. Het programma kunt u aanvragen bij het VIOW. Tel: 09/3690642 Fax: 09/3661838 E-mail: [email protected]

Exprescursus 1e jaar

Orthomoleculaire Geneeskunde op donderdag 2 en vrijdag 3 dec. 2004 te Laarne Congreszaal Larenhoeve Kerkstraat 101, 9270 Laarne

25

orthomoleculaire practische topics uit de mondelinge cursus van het eerste jaar. Voor artsen, apothekers, academici, osteopaten, paramedici, therapeuten, landbouwingenieurs, voedingsdeskundigen en andere geïnteresseerden.

Inschrijvingen en Info : Secretariaat VIOW, Kerkstraat 101, 9270 Laarne Tel. 09 369 06 42 - Fax 09 366 18 38 - E-mail: [email protected]

310


ARTROSE

Walter OM Faché, Orth. Biochemicus

ARTROSE

IS OMKEERBAAR MET DE NIEUWSTE ORTHOMOLECULAIRE NUTRICEUTICA DEEL 1

W

ij staan er helemaal niet bij stil dat achter iedere beweging die we maken een geniaal systeem zit van spieren en gewrichten. Toch is bewegen voor één op de tien Vlamingen niet zo probleemloos. Pijnlijke gewrichten of de diagnose artrose en artritis zijn de meest voorkomende aandoeningen in iedere Vlaamse huisartsenpraktijk.

H

et is niet juist dat aan artrose niets gedaan kan worden. Artrose kan wél worden behandeld waardoor de klachten duidelijk verminderen: er is vooral een graduele regressie mogelijk op langere termijn. Het ‘ontzien’ van de gewrichten door weinig of niet te bewegen en verder een zittend leven leiden is fout. Beweging is juist noodzakelijk om de gewrichten soepel te houden, maar de gewrichten mogen hierbij niet overbelast worden. Dat artrose het gevolg is van voedingstekorten staat regelrecht tegen de gangbare reguliere opvatting dat artrose een ongeneeslijk ouderdomsverschijnsel is. Zeker is dat artrose een grote bevolkingsgroep treft en een belangrijke oorzaak is van invaliditeit op oudere leeftijd. Artrose kan orthomoleculair adequaat behandeld worden op langere termijn en liefst zo vroeg mogelijk in het beginstadium van het ziektebeeld

Zorgeloos ouder worden, we willen het allemaal. Maar langer leven heeft enkele maatschappelijke gevolgen zoals een toenemende behoefte aan gezondheidszorgen. Eén van de ziekten die veel kosten met zich meebrengt, is reuma, een verzamelnaam voor verschillende aandoeningen die pijn en/of misvormingen veroorzaken in gewrichten, gewrichtskapsels, spieren, pezen, slijmzakjes en het bot.

Tot de groep van ontstekingsreuma behoren aandoeningen die gekenmerkt worden door langdurige gewrichtsontstekingen zoals reumatoïde artritis (RA) en de ziekte van Bechterew. Maar ook ziekten waarbij deze ontstekingen niet alleen in de gewrichten maar ook in andere organen (nieren, huid, longen, hart,…) opduiken behoren tot

de verzameling van ontstekingsreuma. Vertegen-woordigers zijn systemische lupus erythematosus (SLE), sclerodermie en het syndroom van Sjögren. Bij artrose of slijtagereuma vermindert de kwaliteit van het gewrichtskraakbeen, voor een groot deel als gevolg van het natuurlijke proces van ouder worden. Slijtagereuma is de

Kunnen artrose en artritis onderscheiden worden?

Reuma is de overkoepelende naam voor aandoeningen van het bewegingsapparaat en kunnen we onderverdelen in vier grote groepen: •

• •

•

reuma als gevolg van ontstekingen: reumatoïde artritis (RA), ziekte van Bechterew, systemische lupus erythematosus (SLE), sclerodermie en het syndroom van Sjögren reuma als gevolg van slijtage: artrose, osteoartritis reuma van de weke delen: fibromyalgie en tendinitis (peesontsteking) reuma van het skelet: osteoporose


meest voorkomende gewrichtsaandoening bij ouderen. Twee bekende visite-kaartjes van weke delen reuma zijn fibromyalgie en tendinitis (peesontsteking). Deze vormen van reuma treffen vooral de spieren, pezen, slijmbeurzen en tussenwervelschijven. Een typisch voorbeeld van skeletreuma is osteoporose.

Fig.1 Handgewricht (boven) en radiografische opname van een kniegewricht (onder) beiden aangetast door artrose.

Reuma is de verzamelnaam voor een groot aantal aandoeningen aan het bewegingsapparaat. Er zijn maar liefst 200 verschillende soorten reuma. De meest voorkomende vormen van reuma zijn artrose en artritis. Bij artrose is er sprake van slijtage aan het gewrichtskraakbeen. Artrose - ook wel slijtagereuma genoemd - gaat gepaard met veel pijn, stijfheid, misvorming, bewegingsverlies en komt vooral bij ouderen voor. Twintig procent van alle 55-plussers heeft artrose en dit percentage neemt toe met de leeftijd. Van de mensen boven de 65 lijdt 90% in meer of mindere mate aan artrose.

311

ARTROSE Bij artritis is er sprake van een ontsteking. Het gewrichtskapsel en het synoviaal membraan raken ontstoken, waardoor het kraakbeen, bot en gewrichtskapsel zelf aangetast kunnen worden. Deze vorm van reuma komt zowel bij ouderen als jongeren voor. Vanuit het oogpunt van de patiënt zijn artrose en artritis twee aandoeningen die nauw met elkaar verbonden zijn. De diagnose tussen beide vormen van reuma is heel moeilijk omdat deze ziektebeelden een mengsel zijn van overlappende en tijdelijke symptomen. Artrose heeft meestal artritis tot gevolg. Het kraakbeen slijt en door een herstelpoging van het afweersysteem kunnen ontstekingen (artritis) worden veroorzaakt. Andersom is het ook mogelijk. Een langdurige reumatoïde artritis patiënt heeft een grote kans op een versnelde slijtage van de gewrichten, wat kan leiden tot artrose. Op de lange termijn overlappen de symptomen van artrose en

Walter OM Faché, Orth. Biochemicus artritis elkaar. Reguliere onderzoeken zijn zeer uitgebreid en toegespitst op uiterst doorgedreven gespecialiseerde testen voor elke reumavorm. Deze testen kunnen bruikbaar zijn voor de therapeutische indicaties in het orthomoleculair veld.

Een multifactoriële oorzaak Artrose is moeilijk te genezen en de precieze oorzaak van deze vorm van reuma is niet volledig bekend. Zoals bijna elke chronische aandoening is ook artrose hoogstwaarschijnlijk het gevolg van een combinatie van factoren. Het gaat dus niet om een enkele oorzaak maar om een samenspel van factoren die de kans op het ontwikkelen van pijnlijke misvormde gewrichten vergroten. De grote orthomoleculaire etiopathologische entiteiten voor artrose zijn verstoringen in

het prostaglandinen evenwicht, een auto-immuniteit-moleculaire mimicry, een vrije radicalenpathologie, de darmpermeabiliteit en het allergieterrein.

Indien de nutritionele componenten, vereist voor de hernieuwing en wederopbouw van gewrichten en bindweefsel niet beschikbaar zijn, kunnen de drie voornaamste voorwaarden worden gecreëerd om zowel artritis als artrose te bestendigen: 1. de snelheid van vernieling van het kraakbeen overtreft de capaciteit om het te vernieuwen. 2. inflammatie van de synoviale membraan remt de productie van synoviale vloeistof. 3. toxische stoffen zoals urinezuur, vrije radicalen, zware metalen, parasieten, … cumuleren in het gewricht.

artrose Stijfheid en een pijngevoel in de handen, de heupen, de knie of de enkels zijn de meest

In de Morgen van 12 okt.2004 verscheen naar aanleiding van de “Europese Pijnweek” van 11 tot 16 oktober een uitgebreid artikel over de pijnpunten van de Belg. Hieruit blijkt dat de Belg vooral last heeft van rug- spier- en gewrichtspijnen. Meer dan zes op de tien pijnpatiënten is bovendien niet gebaat met een klassieke behandeling. Uit de enquete van de arstenkrant van okt. 2004 blijkt dat bijna één op de vijf artsen pas na een jaar of meer patiënten doorverwijst naar een pijnkliniek. Bij chronische pijn wordt het zenuwstelsel na een tijdje overprikkeld. De voortdurende pijnprikkels vervullen eigenlijk geen waarschuwingsfunctie meer! Prof. Jacques Devulder (Gentse UZ) pleit voor een snelle doorverwijzjng naar een multidisciplinair pijncentra.

312

Klassieke behandelingsmethode hebben gefaald en werken slechts

Beenweefsel wordt voortdurend afgebroken door osteoclasten en hernieuwd door osteoblasten in een dynamisch evenwicht. Heel veel factoren bepalen de kwaliteit van de botmassa. Een groot aantal voedingsmaatregelen kan men bij artrose zowel preventief als curatief inzetten.

De eerste signalen bij

Fig. 2 De plaatsen waar artroseklachten kunnen voorkomen

(fig.2) Vanaf dit moment moet de patiënt bewust worden van de noodzaak om een gezondere manier van leven te kiezen en overtuigd worden om op een gezonde manier voldoende te bewegen. Wie zwaarlijvig is, moet vermageren. Wie te veel zure en zuurvormende voeding eet, dient dringend meer basisch voedsel te integreren in zijn dagelijks voedingspatroon. De voedingsdriehoek van Faché kan u daar optimaal bij helpen! Wie te veel stress op het werk of thuis op zich laat afkomen moet alles op alles zetten om deze dysstress onder controle te krijgen, want negatieve stress doet de weefsels verzuren en de botten en het kraakbeen aantasten.

genoteerde eerste symptomen van artrose. De klachten kunnen ook in de rug of de hals optreden.

symptomatisch De traditionele behandelingsmethode bij artrose bestaat uit pijnbestrijding met aspirine en andere analgetica. De ont-stekingen worden bestreden met antibiotica en - in erge gevallen - met cortisone. De patiënt moet - in samenspraak met arts en kinesist - ook in beweging blijven. Door het lange gebruik van de pijnstillers en ontstekingswerende corticosteroïden, krijgen heel wat mensen last van spijsverteringsklachten, een zieke lever en vooral zullen deze medicijnen op langere termijn de artrose zelfs versnellen. Dit heeft voor gevolg dat artroselijders de voorgeschreven medicatie enerzijds zelden of nooit perfect kunnen volhouden, zodat de pijnlijke klachten snel terugkeren en verergeren en anderzijds zullen zij alsmaar grotere dosissen of zwaardere middelen moeten gebruiken. Bovendien blokkeren een aantal van de klassieke pijnstillers en antibiotica voor altijd de aanmaak van lichaamseigen glucosamine en chondroïtine, zodat onvoldoende beenmatrix kan gevormd worden.


ARTROSE Orthomoleculaire geneeswijze De orthomoleculaire geneeswijze is gebaseerd op het feit dat ziekte (ook artritis en artrose) een symptoom is van een tekort of een teveel aan bepaalde stoffen in het lichaam. De biochemische balans in het lichaam is verstoord, waardoor vele processen die afhankelijk zijn van de betreffende stoffen niet meer optimaal verlopen en ziektes een kans krijgen. Afhankelijk van de ziekte en de gemeten tekorten of overschotten in het lichaam wordt een dieet samengesteld dat de juiste voedingsstoffen bevat om het zelfgenezende vermogen van het lichaam te stimuleren, aangevuld met orthomoleculaire voedingssupplementen. Met de “Voedingsdriehoek Faché” is het mogelijk vooreerst op een adequate wijze uit de vijftien voedingsgroepen de voedingsmiddelen te kiezen, die perfecte de gediagnosticeerde tekorten aanvullen. Ten tweede, kan men vooral de voedingsgroepen kiezen die een duidelijk overschot aan basische stoffen geven: groenten, cepaënen, kiemen, kastanjes en amandelnoten, waterrijke vruchten, kwarkkaas, rechtsdraaiende yoghurt, groentesappen. Organische gezonde voeding kan steeds de basis van alle noodzakelijke vitale stoffen leveren en de overmaat zuren in de weefsels counteren om artrose te stoppen en zelfs reversibel te maken, doch er zullen meer nutritionele concentraties nodig zijn om de artrose op langere termijn maximaal te ondersteunen en tot een mogelijke regressie te komen.

Artrose kan met

Walter OM Faché, Orth. Biochemicus ontstaan van artrose. Zo zou artrose mee veroorzaakt kunnen worden door een overmatige en langdurige consumptie van bijvoorbeeld vlees, suiker en koolhydraten, met andere woorden: het westers voedingsdieet is één van de belangrijkste oorzaken van alle reuma’s. Deze overmatig geconsumeerde voedingsmiddelen reageren in het lichaam biochemisch zuurvormend. De voeding van het merendeel van de mensen bestaat echter uit meer dan 80% zure en zuurvormende voedingsmiddelen, zodat de klachten van artrose slechts kunnen verminderen indien de patiënt samen met de arts of therapeut een uitgebalanceerd basisch dieet samenstelt. De nieuwe voedingsdriehoek van het VIOW kan u daar maximaal bij helpen!

Voedingsaanbevelingen voor beginnende artroselijders •

•

•

voeding spectaculair verbeteren Er zijn steeds meer onderzoeken die aanwijzen dat voeding een cruciale rol speelt in het


•

Zorg voor een evenwichtige volwaardige voeding, samen te stellen uit de nieuwe Voedingsdriehoek Faché. De nutritionele monografieën, nr 55 en 63 zijn als begeleiding bij deze voedingsdriehoek te koop bij het VIOW en loodsen patiënt en artstherapeut naar een optimaal artrosedieet. Samen met de arts-therapeut kan de patiënt zijn persoonlijk artrosedieet uit de voedingsdriehoek samenstellen en regelmatig kritisch evalueren. Wees matig met de koolhydraatgroep en zuivelproducten. Vermijd suiker, vet vlees, oude kazen en vooral alle geraffineerde voedingsmiddelen. Deze producten hebben een te hoge verzurende invloed op het locomotief weefsel. Een verhoogde inname van vitamine C leidt tot een verminderde kans op de afbraak van het kraakbeen en pijn in de gewrichten. Vitamine C is essentieel bij de collageen aanmaak en verhoogt de turnover van de aanmaak van kraakbeen. Er gaat niets boven verse

•

•

•

•

voeding en zo min mogelijk bewerkte voedingsmiddelen. Door raffineren en conserveren gaan belangrijke voedingsstoffen verloren en voor de houdbaarheid worden minder gezonde stoffen toegevoegd. Rustig eten en goed kauwen zodat het voedsel optimaal kan vermengd worden met speeksel, bevordert een gezonde spijsvertering en voorkomt maagen darmklachten. Er zijn aanwijzingen dat maagen darmklachten het begin van gewrichtsontstekingen kunnen induceren. Let op vet. Vet bevat namelijk veel calorieën waardoor ons gewicht toeneemt, wat onze gewrichten te veel belast. Maar er zijn ook goede vetten, zoals in noten, zaden, pitten, kiemen, scheuten, postelein, waterkers, biogevogelte en de vetste vis. Vette vis is een bron van gezondheid. Ze bevatten omega-3-vetzuren die een bijdrage leveren aan het voorkomen van ziektes zoals kanker en hart- en vaatziekten, maar ook artrose. Een optimale vetzuursamenstelling in het voedingspatroon kan bovendien ontstekingen tegengaan en functioneren als COX-2 remmers. Eet daarom regelmatig vette vis. Of gebruik visoliecapsules ter aanvulling. In plantaardige voedingsmiddelen zoals vlaszaadolie, sesamzaad, pompoenpitten, postelein en waterkers zit heel wat alfa-linoleenzuur , die een precursor is voor EPA en DHA. Omdat veel vis eten kan leiden tot een verhoogd risico van een overmaat aan zware metalen, moeten extra maatregelen genomen worden die wij verder toelichten. Antioxidanten kunnen de vrije radicalen, die gevormd worden bij de gewrichtsontstekingen (de Fentonreacties!), onschadelijk maken. Vrije radicalen staan trouwens aan de basis van veel chronische ziekten, waaronder ook gewrichtsklachten. Ze kunnen in de gewrichtsvloeistof kraakbeen-

•

•

•

moleculen en hualuronzuur oxideren. De meeste goede antioxidanten die dat proces tegengaan vind je in de groepen A en B van de voedingsdriehoek: vitamine C, vitamine E, carotenoïden, de B vitaminen, glutathion, liponzuur, bioflavonoïden, zink, selenium en andere fytonutriënten. Vezelrijke voedingsmiddelen zoals rauwe groenten, fruit, peulvruchten, volkoren graanproducten en de aardappelgroep (in de schil!) mogen niet ontbreken op het artrosemenu. Hierin zitten vooral de mineralen boor, mangaan, selenium, silicium, koper en zink die onmisbaar zijn bij de vorming van de kraakbeenmatrix en collageenelastine. Een mediterraan dieet bestaat uit veel ui, knoflook, olijfolie, vis en verse groenten en fruit. Deze voedingsmiddelen vind je gestructureerd en wetenschappelijk onderbouwd terug in de voedingsdriehoek Faché. In deze driehoek vind je alles wat een gezond bewegingsapparaat nodig heeft. Drink zoveel mogelijk water en andere gezonde dranken: groene thee, kruidenthees, groentesappen, enz. In de drankendriehoek Faché heeft men de ruimste keuze aan functionele dranken weergegeven in een driehoek. Onderaan staan de meest gezonde dranken waarvan de grootste hoeveelheden dienen gedronken te worden, terwijl helemaal bovenaan koffie en alcohol staan met het advies ze sporadisch te gebruiken.

Waarom is bewegingstherapie essentieel bij artrose? Door te bewegen wordt het kraakbeen wakker gemaakt en behoudt het zijn functie. Kraakbeen werkt als een spons, die bij druk wordt leeg geperst en zich daarna

313

ARTROSE

Walter OM Faché, Orth. Biochemicus 1. Het symptomatisch luik 2. Het inflammatie luik 3. Het regenererend luik Wij bespreken kort en overzichtelijk de eerste twee luiken in dit artikel en in een volgend nummer beklemtonen we het regenererend luik. LUIK 1: Het reumatisch of artroselichaamsterrein moet eerst door orthomoleculaire ondersteuningen voorbereid worden om een betere en efficiëntere werking van het regenererend luik te bewerkstelligen.

Fig.3 Rustig bewegen is essentieel om artroseklachten te verminderen

volzuigt met gewrichtsvloeistof. Op die manier krijgt het kraakbeen de nodige voedingsstoffen. Beweging helpt zo in de voedselvoorziening van het kraakbeen. Dat gewrichten ‘slijten’ door bewegen is dus een misverstand! Door tekorten aan precursoren om nieuw en volwaardig kraakbeen en beenweefsel aan te maken, kunnen de gewrichten zelfs de normale belasting en beweging niet aan, lijden ze er onder en verslijten ze vroegtijdig. Ook de spieren, pezen en gewrichtsbanden die het gewricht helpen ondersteunen en schokken opvangen, krijgen te weinig de noodzakelijke grondstoffen zoals silicium, glucosamine, chondroïtine, de essentiële aminozuren proline en lysine. Door een optimale toevoer van deze nutriënten en regelmatige lichamelijke activiteit kan men deze weefsels versterken en grotere en langere belastingen tolereren.

De voordelen van fysieke training zijn grondig onderzocht. Wij geven enkele bijzondere voordelen. 1. Bevordert een regelmatige synoviale stroom in en uit het kraakbeen. De synoviale vloeistof smeert en voedt het kraakbeen. Bij gebrek aan oefening wordt het kraakbeen dun, droog en ondervoed.

314

2 Versterkt de ondersteunende structuren: spieren, pezen, ligamenten. Verhoogt het bewegingsbereik, de schokdemping en de soepelheid van de gewrichten. 3 Fysieke training is gunstig voor heel de lichaamsconditie en de geestelijke alertheid. 4. Versterkt de botten waardoor de botdichtheid stijgt! Regelmatige oefeningen met het eigen lichaamsgewicht (zwaartekracht) en kracht-weerstandstraining in oefenreeksen van minder dan 15 maal de oefening, zijn optimale maatregelen om zowel preventief als curatief sterkere botten op te bouwen. Sport nooit tot gewrichtspijnen optreden! Welke sporten zijn goed? De vormen van sporten die de volgende kenmerken vertonen: kracht, aërobisch, flexibiliteit en behendigheid. Dit zijn lopen, wandelen, golf, fietsen, snelwandelen, zwemmen, langlaufen, skiën, watergymnastiek, roeien en dansen.

Het VIOW artrose plan bestaat uit drie luiken.

Het lichaamsterrein kan men optimaal voorbereiden door enkele fundamentele maatregelen. Water bijtanken is de goedkoopste en efficiëntste maatregel. De gewrichten moeten daarom voldoende glycosaminoglycanen aanmaken om dit water te kunnen vasthouden. Vervolgens dienen alle stoorvelden worden opgeruimd. Belangrijke stoorvelden vormen de slechte darmwerking en spanningen in de spieren rond de gewrichten. Overgewicht en toxinen moeten sterk gereduceerd worden. Artrose patiënten hebben baat bij een goed detoxificatieprogramma. In de Lancet (Kjeldsen-Krah J, 1991. Controlled trial of fasting and one-year vegetarian diet in RA Lancet (338):899) toont een gecontroleerde trial aan dat reuma significant verbetert door negen maand vegetarisch te eten en door gedurende één jaar een sapkuur en een rotatiedieet in te lassen. Verder kan men het symptomatisch terrein sterk gunstig beïnvloeden met de essentiële vetzuren, in het bijzonder de omega-3-vetzuren en door de inname van de slechte verzadigde vetzuren drastisch te beperken. Antioxidanten zwavelrijke voeding kan samen met de bioflavonoïden de vrije radicalen pathologie bij artrose sterk neutraliseren en de schade aan gewrichten beperken of voorkomen. Probeer alle factoren die de werking van lichaamsenzymen afremmen

te elimineren: eet alles rauw, voorkom of elimineer zware metalen, overmaat aan koper en ijzer vermijden want deze beperken de lipase activiteit, neem extra antioxidanten om de enzymen te beschermen tegen oxidatie, vermijd een hypochlorhydrie zodat de verteringsenzymen optimaal kunnen werken, vermijd kleurstoffen in de voeding want deze hinderen de pepsinewerking in de maag, vermijd medicijnen, rontgenstralen, pasteuriseren, steriliseren, fluor, chloor, broom omdat enzymen daardoor denatureren en vernietigd worden, voorkom deficiëntie in de cofactoren van de enzymen want de activiteit van enzymen wordt bepaald door hun cofactoren, ondersteun de eiwitsynthese met voldoende B vitaminen, vooral vit B6 en het mineraal zink. De mineralendichtheid (de hoe-veelheid mineralen per 100 calorieën) is de laatste decennia met minstens 30% gedaald. Bovendien eet de bevolking meer zuurvormende voeding (industriële en biotechnologische) dan base-vormende voeding. Mineralen functioneren als antagonisten van zuren en reageren alkalisch of basisch in de lichaamsvochten. De balans tussen de zuren (niet-mineralen) en de basen (mineralen) dient in evenwicht te worden gehouden door de mineralenaanbreng uit de voeding te verhogen. Doch de huidige geïndustrialiseerde voeding bevat schromelijk te weinig mineralen. Seleniumstatus bepaalt de ernst van artritis en artrose en moet aldus dringend bepaald worden en aangevuld. Voor de aanmaak van collageen zijn vit C, E, A, zink, koper, boor en silicium permanent nodig in de voeding of via aanvulling. Voldoende bioflavonoïden uit groenten en fruit helpen de cross-linking in de eindfase van de collageenvorming bewerkstelligen en deze eveneens versterken. Zij inhiberen de secretie van de leucocytenenzymen die de collageenstructuur tijdens inflammatie beschadigen.


ARTROSE Bioflavonoïden voorkomen ook de synthese en de vrijmaking van histamine die inflammatie induceert. De mineralen zink, mangaan en boor zijn cruciaal bij artrose en zijn meestal deficiënt. Minstens 75% van onze bevolking krijgt onvoldoende boor met de voeding door raffinage van voeding, interacties met chemicaliën in voeding, te weinig consumptie van groenten en fruit en door een gewoonte waarbij de schil en de pitten van fruit niet worden gegeten. Radioanalytisch onderzoek van artritis en artrose toont aan dat in de beenderen van deze patiënten lage cobalt- en boorconcentraties aanwezig zijn. Boor is noodzakelijk voor de werking van vtamine D. Een lekkende darm dient eveneens hersteld te worden om alle noodzakelijke nutriënten optimaal te kunnen opnemen door de mucosawand. LUIK 2: Het inflammatieluik is fundamenteel omdat bij chronische ontsteking en pijn het zenuwstelsel overgeprikkeld wordt waardoor de genezing en behandeling wordt bemoeilijkt. De patiënt ziet af door de voortdurende pijnprikkels die eigenlijk geen waarschuwingsfunctie meer vervullen. Bij weefselbeschadiging worden inflammatoire mediatoren gevormd. De vasoactieve mediatoren, histamine, serotonine, bradykinine, prostaglandinen en leukotriënen maken als inflammatie-respons rond de ontstekingsplaats permeabele gedilateerde capillairen die het aangedane weefsel warm en rood maken en doen zwellen tot oedeemvorming. De chemotactische factoren, lymfokines, prostaglandinen, monokines en leukotriënen trekken witte bloedcellen aan die migreren naar de ontstekingsplaats. Zij stimuleren de fagocytose die het beschadigd weefsel verteert en verwijdert. Door aanmaak van oxidantia vernietigen zij elke pathogeen. Deze anti-inflammatoire respons van de weefsels moet de pro-inflammatoire processen in balans brengen. De


Walter OM Faché, Orth. Biochemicus inflammatoire cascade kan men moduleren door een orthomoleculaire ondersteuning van de prostaglandinen. De inflammatie effecten, de angiogenese, de cellulaire proliferatie, de immuunsuppressie en de apoptose kunnen door orthomoleculaire LOX en COX-2 remmers gereduceerd of geneutraliseerd worden. Omega-6 en omega-3 vetzuren wedijveren voor de actieve bindingsplaatsen op desaturase, elongase, cyclooxygenase, en lipoxygenase enzymen. Dus kan het overheersend dieetvet de richting van de eicosanoïde productie beïnvloeden. In andere woorden, een overmaat omega6 vetten, LA en GLA, kan de beschikbare delta-6-desaturase bindingsplaatsen bezetten, en de omzetting van omega-3 vetzuren in de gunstige prostaglandines type3 (PGE3) beletten. De totale concentratie van vetzuren in de celmembraan bepaalt welke serie van eicosanoïden zal overheersen. Consumptie van dierlijke vetten en omega-6 plantaardige oliën verhogen de arachidonzuur hoeveelheid in de celmembranen, die een potentiële een inflammatoire inductie kan veroorzaken. Er is dus een direct verband tussen de balans van specifieke vetten in het dieet en de inflammatierespons. De bindingsaffiniteit van de desaturase enzymen stijgt met het aantal dubbele bindingen in het vetzuur substraat. Voorbeeld, EPA heeft vijf dubbele bindingen en zal het d5d (delta 5 desaturase) sterker binden dan DGLA met drie dubbele bindingen. Evenwel, in de afwezigheid van voldoende EPA, zullen d6d en d5d respectievelijk DGLA en AA metaboliseren. Deze beide vetzuren vormen dan pro-inflammatoire stoffen! De activiteit van desaturase wordt onderdrukt door een overmaat aan verzadigde vetten, monoonverzadigde en trans vetzuren, een insuline-overmaat en een magnesium- of zinkdeficiëntie. Vrije radicalen gekatalyseerde peroxidatie van arachidonzuur (AA) produceert isoprostanen, een stabiele isovorm van prostaglandinen, die sterkere inflammatie-effecten hebben.

COX-inhibitoren blokkeren alleen de potentiële pathologische route van de PG2 en remmen niet de LOX-enzymen die inflammatoire metabolieten genereren nl. LTB4, 5-HETE, en 12-HETE. Bovendien verhogen de selectieve COX-inhibitoren de productie van lipoxygenase bijproducten via hun sparend effect op AA. Er is aldus een noodzaak om beide potentiële pathologische pathways te moduleren. Dit kan slechts met natuurlijke, niet toxische anti-inflammatoire strategieën die beide COX en LOX pathways moduleren! Een uitgebreide anti-inflammatoire benadering dient multifactorieel te zijn. (zie tabel anti-inflammatie protocol) Een evenwichtige redox status is uiterst belangrijk ter controle van de inflammatie cascade. Er is een omgekeerde relatie tussen de antioxidanten status en inflammatie. Hoge inflammatieniveaus putten de antioxidant reserves uit en anti-inflammatie stoffen verhogen de antioxidantreserves bij patiënten. Een combinatie van anti-inflammatie agentia en antioxidanten werken synergetisch en oefenen samen sterke additieve effecten uit. Antioxidanten hebben aangetoond dat zij COX-2 expressie verlagen op het transcriptieniveau. De selectie van fytonutriënten inhibeert zowel de COX-2 als de LOX-enzymen zodat dit synergieeffect de inflammatierespons totaal aanpakt.

Advieslijst anti-inflammatie protocol 1. Beperk de inname van dierlijke voedingsmiddelen: dierlijke bronnen van AA zijn precursoren voor PGE2, LTB4, 5-HETE en 12-HETE. Mager vlees (bison, struisvogel, biologisch gevogelte) kan matig worden gegeten! 2. Kies omega-3 vetzuren, precursoren van de omega3 serie blokkeren de AA route. Bronnen: EPA en DHA, afkomstig van koud water vis, omega-3 rijke

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

eieren en visolie supplementen. Beperk de plantaardige omega-6 oliën tot een verhouding 1/3 met de omega-3 vetzuren om de enzymcompetitie tussen de twee series te voorkomen. Reduceer de shunt van DGLA naar AA en de vorming van inflammatoire eicosaniden met extra ALA en EPA. Substitueer de geraffineerde en bewerkte omega-6 oliën door organisch bewerkte, koudgeperste olijfolie en whole-food bronnen. Elimineer verzadigde, gehydrogeneerde en transvetzuren, alcoholen, enkelvoudige suikers en geraffineerde koolhydraten. Reduceer eveneens verhoogde cholesterolniveaus! Deze macronutriënten inhiberen het delta-6 desaturase enzym. Verhoog de dieet antioxidanten door 7-10 porties groenten/fruit per dag te consumeren: donkergekleurde groenten en fruit reduceren de oxidatieve biosynthese van inflammatoire eicosanoïden en isoprostanen. Verzeker je van een voldoende inname van zink, magnesium, ascorbaat (vit C), niacine (vit B3) en pyridoxine (vit B6). Deze spelen een rol als coënzymen van desaturase in het metabolisme van de prostaglandinen PG1 en PG3. Zorg voor een optimale bloedglucose regulatie en pak onmiddellijk hyperinsulinemie aan: een overmaat aan insuline veroorzaakt een shift van DGLA naar de PGE2 synthese. Zorg voor een combinatie van verschillende antiinflammatie botanische planten om de inflammatie cascade te moduleren en COX – LOX te inhiberen: Boswellia serrata, Curcuma longa, quercitine, bromelaïne en omega-3 vetzuren (vb. vlaszaad). Controleer de inflammatie-

315

ARTROSE


merkers (C reactieve proteïne, ceruloplasmine) en pas het protocol aan. 10. Overweeg farmaceutische COX-2 inhibitoren of NSAID’s indien strikt noodzakelijk!

De arts-therapeut beschikt over een hele batterij van anti-inflammatoire nutriënten. Een juiste keuze kan gemaakt worden na een volwaardige anamnese van de patiënt. Verschillende nutriënten en planten zijn veilig en effectief om een uit de hand gelopen inflammatie reactie te dempen. Evenwel mogen zij niet in overmaat gebruikt worden of de reacties volledig dempen, want wij hebben inflammatie processen nodig bij het bestrijden van infecties en de normale herstellingsprocessen in het lichaam te onderhouden.

De volgende anti-inflammatie nutriënten komen in aanmerking: • • • • •

Vitamine C 2000 à 4000mg/d tot de bowel-tolerantie Vitamine E 400 à 800 IE/d Quercitine 500 mg/d Selenium 200 µg/d in de vorm van seleniummethionine Anti-inflammatoire planten: Hamamelis virginiana Curcuma longa: 400 mg 3x/d Bromelaïne gestandaariseerd: 125 à 450 mg 3x/d Tanacetum parthenium of feverfew: capsules van 25 mg 2x/d of 40dr 3x/d Glycyrrhiza glabra of zoethout: poeder van de wortel 1 tot 4 g/d of vast extract 1/2 tl. voor de maaltijd

316

Ojibwa

Energetica Natura

Fig. 4: Orthomoleculaire pijnstillers bij Artrose LUIK 3

Regeneratie van het kraakbeen en bot (chondrocyten), een eerstelijnstherapie: In het regenererend luik hebben wij vijf orthomoleculaire stoffen beschikbaar: MSM of methylsulfonylmethaan, glucosaminesulfaat, chondroïtinesulfaat, zwavel-adenosylmethionine of SAM en silicium. De voedingssupplementen glucosamine, MSM en SAM helpen de pijn en de stijfheid wegnemen bij gewrichtspatiënten. Dat blijkt uit meer dan negentig wetenschappelijke studies. Glucosamine, MSM en SAM hebben géén neveneffecten in tegenstelling tot de analgetica en de antibiotica die klassiek het meest gebruikt worden voor de behandeling van artrose. Denk hier aan de zeer recente problemen met het medicijn VIOXX (zie redactioneel).

de patiënten. Zelfs maaglijders hebben er geen problemen mee. Het komt er vooral op aan de juiste dosering van alle ingredienten in een ideaal verkrijgbaar afgiftesysteem te gebruiken. Er zijn op de wereldmarkt immers tientallen producenten van glucosamine en chondroitine. Het ideale product - voor mensen zonder over-gewicht - bevat per dosering 500 à 600 milligram honderd procent zuiver glucosa-

Gewicht minder dan 55 kg

De dosis dient aangepast te worden volgens de pijn en de graad van functieverlies van het

Dosis 1000 mg glucosaminesulfaat (GAS) 800 mg chondroïtinesulfaat

tussen 55 kg en 90 kg meer dan 90 kg

1500 mg GAS 1200 mg chondroïtinesulfaat 2000 mg GAS 1600 mg chondroïtinesulfaat

Fig.5: Doses zijn afhankelijk van het lichaamsgewicht.

Glucosamine en chondroitine, een wetenschappelijk bewezen substitutieproduct In tegenstelling tot de klassieke aanpak van artrose, levert het dagelijkse gebruik van glucosamineen chondroitinesulfaat geen nevenwerkingen op voor

minesulfaat en 200 à 400 milligram chondroitinesulfaat. Zwaarlijvige mensen hebben meer nodig. Iedereen kan zijn dosis eenvoudig berekenen. Voor iedere kilogram lichaamsgewicht is er dagelijks ongeveer 20 milligram glucosamine en 16 milligram chondroitine nodig.

Similia

gewricht. Om een efficiënter werking te verkrijgen kan je de dosis verdelen over 2 à 4 innames met de voeding en samen gebruiken met vitamine C 500 à 4000 mg, silicium 7 druppels 1 à 3 maal per dag, mangaan 15 à 50 mg/d en de essentiële vetzuren. Een synergie verhoogt steeds de effectiviteit! Men kan mangaan en silicium ook in de voeding vinden doch in veel lagere dosissen. Mn zit in noten, bonen, rundslever, gedroogde perziken en havermeel. Si zit in paardestaart (Equisetum), boekweitbloem, Avena sativa (haversap) en bamboescheuten.


ARTROSE


Werkingsmechanisme van glucosamine en chondroitine Glucosaminesulfaat een pijnstiller, antiinflammatoir en repareert kraakbeen Het kraakbeen wordt gevormd en onderhouden door gespecialiseerde cellen, de chondrocyten. Slechts 5 procent van het kraakbeen bestaat uit deze cellen. De overige 95 procent van het kraakbeen bestaat uit een soort gel. Deze gel, de matrix genoemd, bestaat voornamelijk uit water en een aantal stoffen zoals collageen, eiwitten en lange ketens van aan elkaar gekoppelde suikermoleculen, de zogenaamde glycosaminoglycanen, afgekort GAG’s. Glycosaminoglycanen zijn opgebouwd uit glucosamine moleculen die van nature overal in het lichaam aanwezig zijn. Glucosamine is een bouwsteen van de matrix van het kraakbeenen botbindweefsel. Zonder glucosamine is er geen smering van de gewrichten, waardoor bewegen pijn gaat doen en de gewrichten sneller verslijten. Glucosamine is ook de belangrijkste bouwsteen van hyaluronzuur. Glucosamine lijmt het hyaluronzuur aan elkaar en het is absoluut noodzakelijk om aan hyaluronzuur een aantal unieke eigenschappen te verlenen. Hyaluronzuur is een lichaamseigen stof die het interstitiële

water bindt en de cel beschermt tegen exogene aanvallen. Extra exogene glucosamine toevoer verhoogt de productie van hyaluronzuur, wat gunstig is voor de smering van het gewricht. Topsporters krijgen door een overbelasting van de spieren artritis die kan overgaan in artrose. Amélie Mauresmo (het nummer één van het wereldtennis bij vrouwen) en Eric Van Meir (gewezen profvoetballer) kregen – om artritis en beginnende artrose te bestrijden - een aantal hyaluronzuurinjecties. Dat hyaluronzuur heeft ongeveer de dichtheid van smeerolie, terwijl de gewrichtsvloeistof een stroperige vloeistof is, ongeveer een beetje als eiwit. Na drie injecties met een interval van een week verhoogt het hyaluron de viscositeit van de gewrichtsvloeistof en beperkt het de wrijving tegen het kraakbeenoppervlak. Het product verdwijnt redelijk snel, maar verrassend genoeg blijft het gemiddeld negen maanden werken. Glucosaminesulfaat is samengesteld uit suikermoleculen en een hooggeconcentreerd glutamine aminozuur. Het vormt de grondstof voor de eigen lichaamsproductie van proteoglycanen die met collageen en elastine voor de aanmaak van kraakbeen zorgen. Hoge concentraties vindt men in de gewrichten waar zij de componenten van het kraakbeen stimuleren en het kraakbeen repareren. Met het ouder worden – of door overbelasting - verminderen de concentraties gevoelig. Er kan dan minder water

Been Ligament Kraakbeen Synoviale vloeistof Synoviale membraan

Been Fig. 6: Doorsnede van een gezond gewricht


in het kraakbeen worden vastgehouden (schokdempend effect daalt!). Het stimuleert de intramembraneuze ossificatie (beenvorming) door inductie van de chondrocyten. Het versnelt de turnover (afbraak – opbouw) van de matrix van het bot. Werkt anti-inflammatoir en geeft een gunstiger effect op de botdensiteit en biochemische parameters. Toxiciteit of contra-indicaties zijn niet aanwezig! Glucosaminesulfaat wordt slechts in gelatine, kraakbeenextracten, zeekomkommer, haaienkraakbeen en Nieuw-Zeelandse groenlipmossel gevonden, maar het glucosamine wordt uit deze laatste natuurlijke stoffen heel moeilijk opgenomen, terwijl het glucosaminesulfaat in preparaten tot 98% worden geabsorbeerd in de darm. Double blind studies met Ibuprofen en ander NSAID’s tonen aan dat het glucosaminesulfaat in een equivalente dosis van 1500 mg minstens even goed werkzaam is en op langere tijd veel beter scoort dan de medicijnen en bovendien zonder bijwerkingen. Hoe langer glucosamine wordt genomen, hoe gunstiger het resultaat. De capsules moeten altijd tijdens of vlak na de maaltijden ingenomen en geïndividualiseerd worden naar gewicht en het stadium van de ziekte.

Chondroïtinesulfaat: een watermagneet, schokdemper en regenerator van kraakbeen Chondroïtinesulfaat heeft een vergelijkbare werking als glucosamine en werkt synergetisch met glucosamine. Deze moleculen werken als “watermagneten”: met hun lange ketens van suikers (10.000 moleculen/proteoglycaanmolecule) helpen chondroïtinemoleculen water aantrekken in de proteoglycanen structuur en oefenen ze alzo een superwaterretentie uit! De vloeistof (water) in het gewricht werkt als een sponsachtige schokdemper. Het water is noodzakelijk om nutriënten in het kraakbeen bin-

nen te brengen en afvalstoffen af te voeren want het articulair gewrichtskraakbeen heeft geen bloedvoorziening. Het water vloeit door druk in de gewrichten binnen en buiten. Vandaar dat beweging fundamenteel is om gewrichten te voeden! Het beschermt oud kraakbeen tegen vroegtijdige afbraak door inhibitie van de afbraakenzymen en belemmert dat het transport van nutriënten in het kraakbeen wordt afgebroken. Het stimuleert de productie van proteoglycanen, glycosaminoglycanen en collageen, die dienen om gezond nieuw kraakbeen aan te maken. Chondroïtinesulfaat komt ook veel voor in GAG’s en is dus even belangrijk voor een goede kraakbeenmatrix. Het speelt een rol bij het binden van de GAG’s aan collageenvezels. De stevigheid van het kraakbeen wordt er mee door bepaald. Zes jaar studie met doses van 1,5 g tot 10 g/d toont geen toxiciteit.

Besluit: 1. Extra aanbod van glucosamineen chondroitinesulfaat stuurt de aanmaak van de grote kraakbeenmoleculen, proteoglycanen of GAG’s genoemd (wanneer een GAG zich bindt aan een eiwit wordt het een proteoglycaan genoemd). Bij het ouder worden verminderen zowel de kwaliteit als de kwantiteit van de proteoglycanen in het lichaam. Glucosamineen chondroïtinesulfaat worden via de darm in onze bloedbaan opgenomen en kunnen het gewricht bereiken via het synoviaalvocht. Hoe meer men beweegt hoe meer deze stoffen het kraakbeen kunnen bereiken! 2. Glucosamine en chondroïtine kunnen bijdragen tot een hoogwaardig synoviaal vocht. Hierdoor ontstaan er minder pijnklachten bij artrosepatiënten. Het is klinisch bewezen

317

ARTROSE


dat door de toediening van glucosamine de cellen meer GAG’s gaan produceren waardoor de kraakbeenmatrix zich herstelt. 3. Glucosamine en chondroïtine zijn stoffen waarmee men kraakbeen kan beschermen tegen achteruitgang of weer kan herstellen als beschadiging is opgetreden. Chronische overbelasting van gewrichten, gebruik van bepaalde pijnstillers, veroudering of een ongeval versnellen de ‘afbraak’ van de kraakbeenmatrix. 4. Nutriëntenaanvullingen, de juiste voeding met behulp van de Voedingsdriehoek Faché en beweging zijn dan een synergetische noodzaak om pijnlijke bewegingstoestanden en artrose te voorkomen en een regressie te bewerkstelligen. 5. Men mag meestal snel resultaat verwachten, na enkele weken volhouden, en indien men 1500 à 3000

mg glucosaminesulfaat, 1200 à 2400 mg chondroïtinesulfaat en 6 à 8 gram MSM samen ’s morgens bij het ontbijt neemt, is men in de meeste gevallen nog dezelfde dag verlost van zijn pijn. Methylsulfonylmethaan (MSN), Zwaveladenosylmethionine (SAM) en silicium doen artrose in regressie gaan

PRODUCTION IN HUMAN COLONIC MUCOSA

MANAGEMENT OF OSTEOARTRITIS OF THE

FROM CANCER PATIENTS.

CLIN CANCER RES

KNEE IN OUTPATIENTS. CURRENT MED. RES.

3(2): 209-213. 4. GATI I, BERGSTROM M, CSOKA K, MUHR C, CARLSSON J, 1990. EFFECTS OF THE 5-LIPOXYGENASE INHIBITORS AA-863 AND U-60,257 ON HUMAN GLIOMA CELL LINES. PROSTAGLANDINS LEUKOT ESSENT FATTY ACIDS 40(2): 117-124. 5. BLAND JE, 1997. NUTRITION, CYTOKINES AND INFLAMMATION. IN: NUTRITIONAL IMPROVEMENT OF HEALTH OUTCOMES: THE INFLAMMATORY DISORDERS. HEALTH COMM SEMINAR SERIES. GIG HARBOR, WASH: HEALTH COMM, INC. 6. MCMILLAN DC, SATTAR N, TALWAR D, ET AL, 2000. CHANGES IN MICRONUTRIENT CONCENTRATIONS FOLLOWING ANTI-INFLAM-

OPIN 8: 145-9, 1982. 19. CAPLAN A.I. CARTILAGE. SCIENTIFIC AMERICAN 251(1) : 84-97, 1984. 20. SOLANI G, ROMAGNOLI J. EXPERIMENTAL AND CLINICAL PHARMACOLOGY OF G LYCOSAMINOGLYCANS . D RUGS IN EXPERIMENTAL AND CLINICAL RESEARCH 18(1) : 81-85, 1991. 21. ROVETTA G. GALACTOSAMINOGLYCURON OGLYCAN SULFATE (MATRIX) IN THERAPY OF TIBIOFIBULAR OSTEOARTHRITIS OF THE KNEE. DRUGS IN EXP.AND CLIN.; RES. 18(1) : 53-57, 1991. 22. SOLDANI G., ROMAGNOLI J. 1991. 23. THE ROLE OF GLUCOSAMINE SULFATE AND

MATORY TREATMENT IN PATIENTS WITH

OF DEGENERATIVE JOINT DISEASE. ALTERN MED REV. 1998 FEB; 3(1):27-39. 24. IN VIVO CHONDROPROTECTION AND METABOLIC SYNERGY OF GLUCOSAMINE AND CHONDROITIN SULFATE. CLIN ORTHOP. 2000 DEC ;( 381):229-40. 25. GLUCOSAMINE, CHONDROITIN, AND MAN-

CANCER.

NUTRITION

16(6):425-428. 7. CHINERY R, BEAUCHAMP RD, SHYR Y, ET AL, 1998. ANTIOXIDANTS REDUCE CYCLOOXYGENASE-2 EXPRESSION, PROSTAGLANDIN PRODUCTION, AND PROLIFERATION IN COLORECTALCANCER CELLS. CANCER RES 58(11): 2323-2327. 8. BUCCI, L.R. NUTRITION APPLIED TO INJURY REHABILITATION AND SPORTS MEDICINE. BOCA RATON : CRC PRESS P 140-149, EN P 95-102, 1994. 9. SETNIKAR I 1993, VIDAL 1978, MARKS 1996, SCHIEMAKER 1993, BAICI 1992. 10. BIRDWOOD G DR. 1996 LONDON. 11. SETNIKAR I, CEREDA R, DRUG. RES. 41, 1991. 12. BIRDWOOD G DR. 1995 LONDON. 13. PACINI, SETNIKAR 1991, SETNIKAR, CERDA 1991GIORDANO 1996, VOGGI 1991. 14. MORRISON M. 1977. 15. SETNIKAR I, GIACHETTI C, ZANOLO G. 1986.

In een deel II zullen wij in het volgend nummer ingaan op de andere orthomoleculaire stoffen die bij artrose significant werkzaam zijn en het toxisch medicijn Vioxx substitueren zonder bijverschijnselen. REFERENTIES 1. BLAND JE, 1997. NUTRITION, CYTOKINES AND INFLAMMATION. IN: NUTRITIONAL IMPROVEMENT OF HEALTH OUTCOMES: THE INFLAMMATORY DISORDERS. HEALTH COMM SEMINAR SERIES. GIG HARBOR, WASH: HEALTH COMM, INC. 2. LORD RD, BRALLEY J, 1999. FATTY ACID METABOLISM. IN: PIZZORNO JE, MURRAY

PROFEN AND GLUCOSAMINE SULFAAT IN THE

CHONDROITIN SULFATES IN THE TREATMENT

GANESE

ASCORBATE

FOR

DEGENERATIVE

JOINT DISEASE OF THE KNEE OR LOW BACK: A RANDOMIZED, DOUBLE-BLIND, PLACEBOCONTROLLED PILOT STUDY.

FEB; 164(2):85-91. 26. GLUCOSAMINE THERAPY

MIL MED. 1999

COMPARED TO IBU-

PROFEN FOR JOINT PAIN.

BR J COMMUNITY NURS. 2002 MAR;7(3):148-52. 27. BRAHAM R, DAWSON B, GOODMAN C. THE EFFECT OF GLUCOSAMINE SUPPLEMENTATION ON PEOPLE EXPERIENCING REGULAR KNEE PAIN.

BR J SPORTS MED. 2003 FEB; 37(1):45-9. 28. RUANE R, GRIFFITHS P. GLUCOSAMINE THERAPY COMPARED TO IBUPROFEN FOR JOINT PAIN. BR J COMMUNITY NURS. 2002 MAR;

7(3):148-52.

1,INKDE SLEUTEL VOOR MmmR LEVENSENERGIE

VERHOOGDEENERGIEENUITHOUDINGSVERMOGENVRIJVAN STRESS VERBETERD CONCENTRATIEVERMOGEN UITGERUST

DE

ROECK

S ELECTE D

16. REJHOLEC V. 1987. 17. LARKIN J.G, CAPELL HA, STURROCK RD. 1985. 18. VAZ A. DOUBLE BLIND CLINICAL EVALUATION OF THE RELATIVE EFFICACY OF IBU-

GASTROINTESTINAL

OJI B WA

BY

ONTWAKENMINDERLASTVANDENEGATIEVEEFFECTENVAN '3-´S COMPUTERS EN ANDERE ELEKTRONISCHE APPARATUUR

EL

MT, EDS. TEXTBOOK OF NATURAL MEDICINE. 2D ED. NEW YORK, NY: CHURCHILL LIVINGSTONE. 3. FROMMEL TO, DYAVANAPALLI M, OLDHAM T, ET AL, 1997. EFFECT OF ASPIRIN ON PROSTAGLANDIN E2 AND LEUKOTRIENE B4

ECT U M A B

1LINKBESTAATINVERSIESMETDEZELFDEGUNSTIGEINVLOEDEN

#LASSIC 3ILVERGEPOLIJSTENGEBORSTELD EN'OLDGEPOLIJST

VRIJVANSTRESSENNEGATIEVESTRALING ,EVENINEENMODERNEMAATSCHAPPIJEISTZIJNTOL

7ETENSCHAPPELIJKESTUDIESTONENAANDATWEHIERDOORVOORDU

(ARD WERKEN TE WEINIG TIJD VOOR EEN GEZONDE MAALTIJD TREIN

RENDTEKAMPENHEBBENMETMINDERENERGIEENVITALITEIT

OFWAGENALSTWEEDEHUISKAMERENEENDRUKSOCIAALLEVENONS

$EZEINGENIEUZEHANGERBIEDTDENODIGEBESCHERMING

LICHAAMKANDITTEMPONIETALTIJDAANENHEEFTDAARDOORAFTE

$E 1,INK HANGER IS VOORZIEN VAN SPITSTECHNOLOGIE 324TM

REKENENMETALLERLEIKWAALTJES$OORHETDAGDAGELIJKSGEBRUIK

TECHNOLOGIE EN BESCHERMT TEGEN NEGATIEVE INVLOEDEN EN

VANONDERANDEREMOBIELETELEFOONSENCOMPUTERSWORDENWE

STRESS(IJVERZORGTJECONDITIEENVERHOOGTJEPRESTATIES ZOWEL

BOVENDIENFREQUENTBLOOTGESTELDAANNEGATIEVESTRALEN

THUIS TIJDENSJEVRIJETIJDALSOPHETWERK

6ERKRIJGBAARINDEBETERENATUURVOEDINGSWINKELOFAPOTHEEK.

6OORMEERINFO SURFNAARWWW1LINKBETEL "ELGIp

318


INDUSTRIEEL LABORATORIUM & ADVIES •VOEDING : bacteriologische en chemische analyses. •WATER : bacteriologische en chemische parameters. •SPECIALE TESTEN BACTERIOLOGIE : o.a. Legionella, sneltesten pathogenen. •SPECIALE TESTEN SCHEIKUNDE : o.a. vetzuurprofiel (GC-MS). •TOXIOLOGISCHE PARAMETERS : o.a. PCB. •KWALITEITSHANDBOEK: zelfcontrole voor zuivel. •ADVIES : algemene informatie bv wetgeving. •OMGEVINGSCONTROLES : luchtmetingen, hygiënogrammen.

ISO 17025 Erkeningsnr. 240 T

Industriezone Vlamingveld 3 • 8490 Jabbeke tel: +32(0)50/816757 • fax: +32(0)50/816759 [email protected] Orthofyto Jg. 10, nr. 52 - 2004

319

Overgevoeligheid voor bepaalde stoffen kan leiden tot heftige reacties van het immuunsysteem. Met name de mestcellen kunnen geprikkeld worden tot overmatige afgifte van histamine. Door bijvoorbeeld huisstofmijt, pollen, voedingsmiddelen, huidschilfers van huisdieren, schimmelsporen, geneesmiddelen, histamine, histaminevrijmakers en

Gelukkig reageert hij de laatste tijd weer heel normaal.

zonlicht. Histoplex normaliseert dat proces. Is 100% plantaardig met toevoeging van B15 en calcium. Histoplex werd door Biotics ontwikkeld in samenwerking met dokter Lasneski. Biotics versnelt het herstel. Nutramin BV, Postbus 310, 1170 AH Badhoevedorp, Tel.: +31(0)20 - 617 8282, Fax: +31(0)20 - 615 8525, E-mail: [email protected]

Samenstelling per tablet: 600 mg Histoplex* * Histoplex is een specifiek mengsel van de volgende planten- en voedingsstoffen: Walnootblad (Juglans regia) Olijfblad (Olea europaea) Seven Barks (Hydrangea arborescens) Hesperidine (flavonoïde) Indiase gentiaan (Andrographis paniculata) Schijn-ereprijs (Picrorhiza kurroa) Oshawortel (Ligsuticum porteri) Karawatake paddestoel (Coriolus versicolor) Dimethylglycine (B15) Calciumborogluconaat Verpakking: 90 capsules

Wilt u als arts of therapeut meer weten over onze producten, maak dan een afspraak met onze vertegenwoordiger of vraag de uitvoerige informatie aan. Ook kunt u dagelijks tussen 13.00 en 14.00 uur terecht bij onze helpdesk: +31(0)20 - 617 8282. Voor België: Energetica Natura Benelux BV, Postbus 57, B-2050 Antwerpen 5, Telefoon: 03 - 7890959, Gratis fax: 0800 - 80011, Fax: 03 - 114319397.

320


Het VIOW is erkend als opleidingsinstituut door de Vlaamse Regering Via de OPLEIDINGSCHEQUES van de Vlaamse Regering kunnen werknemers en firma's vanaf 1 sept 2004 alle opleidingen, door het VIOW ingericht, volgen aan 50% reductie. De Vlaamse Regering stimuleert persoonlijk initiatief voor het volgen van opleiding en betaalt 50% van de opleiding.

Practische info voor aankoop en gebruik van opleidingscheques:

www.opleidingscheques.be Elke morgen 2 koffielepels Vibracell in een glas water geeft je het ganse spectrum van vitaminen en mineralen dat je in de loop van de dag nodig hebt! de garantie voor een optimale immuniteit en vitaliteit en bovendien zeer lekker van smaak.

®

"Vibracell, je voelt dat het werkt!" W NIEU 65%

or nu vo gisch lo bio

Made by G.D.I. nv Wolvenhofstraat 12, B-8870 Izegem Tel.: + 32 51 31 36 28 • Fax: + 32 51 31 48 81 Distributeur: SANVITA Palokestraat 89, B-1080 Brussel Tel. + fax: + 32 2 522 77 82


329

FYTO IN DE REUMATOLOGIE

Sofie Noppe, Msc. Biom. Wet.

ZINVOLLE COMBINATIE VAN ANTIINFLAMMATOIRE PLANTENEXTRACTEN ONTSTEKINGSPROCES

ONDER DE BIOCHEMISCHE LOEP

R

eumatische aandoeningen hebben minstens één factor gemeen: ze worden gekenmerkt door een kluwen van proinflammatoire reacties. Ingrijpen op slechts één facet van dit kluwen heeft weinig kans op succes. Neem samen met het VIOW een duik in dit biochemisch netwerk en ontdek de therapeutische impact van een aantal plantaardige extracten.

Linolzuur als precursor van het ontstekingsproces Linolzuur, het basis omega-6 vetzuur, wordt in het lichaam hoofdzakelijk omgezet tot arachidonzuur. Arachidonzuur nestelt zich overal in de membraan van cellen zoals immuuncellen (macrofagen, neutrofielen), fibroblasten uit het gewrichtskapsel en chondrocyten (kraakbeencellen). Als het fosfolipase

A2 het arachidonzuur vrijmaakt uit het celomhulsel, wordt een tweevoudige ontstekingscascade in gang gezet. (figuur 1)

Balancerend tussen COX en LOX Met de hulp van het enzym cyclo-oxygenase (COX) wordt arachidonzuur omgezet in zogenaamde eicosanoïden (prostaglandines, leukotriënen, thromboxanen), fysiologisch werkzame stoffen die betrokken

zijn bij de bloeddrukregeling, bloedstelping, ontstaan van koorts, pijngewaarwording en allergie. Het COX-enzym kan twee gedaantes aannemen: COX-1 en COX-2. COX-2 maakt de specifieke prostaglandines (vb. PGE2) die aanleiding geven tot pijn en ontstekingen. Is COX-1 actief is, dan worden er stoffen gevormd die de maagwand beschermen. (figuur 1) Het vrijgemaakte arachidonzuur kan ook door het enzym 5-lipooxygenase (5-LOX) worden bewerkt. Hierbij ontstaan

Actief NF-κB

er leukotriënen (vb. LTB4). Sommige leukotriënen zijn toxisch voor de maag, andere (vb. LTB4) stimuleren een verhoogde expressie van proinflammatoire cytokines zoals IL-1 en TNFα. (figuur 1)

Bij een behandeling met NSAID’s (‘non-steroidal antiinflammatory drugs’, COX-1 + COX-2 remmers zoals acetylsalicylzuur) of specifiekere COX-2 inhibitoren (vb. rofecoxib) daalt het gehalte aan prostaglandines en verdwijnt hiermee de pijn en een deel van de ontsteking. Maar dergelijke rem induceert de alternatieve processing van arachidonzuur via 5-LOX. Hierdoor verhoogt de productie van proinflammatoire leukotriënen waardoor de ontsteking opnieuw verergert. Bij artrosepatiënten en nog meer bij reumatoïde artritispatiënten vindt men zowel een verhoogd gehalte aan leukotriënen als een toename van prostaglandines in het gewrichtsvocht. De enige doeltreffende manier om het ontstekingsproces - dat ontstaat uit arachidonzuur - te belemmeren is een gelijktijdige en evenwaardige onderdrukking van de prostaglandinesynthese (COX) én de leukotriënensynthese (5-LOX). Zo bewaar je een veilige balans in de ontstekingsreactie.

Fig1. Het ontstekingsproces bij reumatologische aandoeningen ontstaat via verschillende biochemische routes. Het geactiveerde NF-κB induceert de productie van cytokines (het communicatiemiddel bij uitstek tussen verschillende immuuncellen) en COX-2, IL-1 kan eveneens het COX-2 stimuleren, IL-1 en TNFα stimuleren de werking van de metalloproteïnasen, AP-1 kan interageren met NF-κB en mee de proinflammatoire cytokines stimuleren, ook de leukotriënen geven aanleiding tot een hogere aanmaak van proinflammatoire cytokines(2). NF-κB: transcriptiefactor NF-kappaB, IκB-α: inhiberende subeenheid houdt NF-κB inactief, AP-1: transcriptiefactor ‘activator protein 1’, samengesteld uit de proto-oncogenen Fos en Jun.

330

Het principe van het COX-LOX evenwicht dringt stilaan door in de medische wereld. Momenteel zijn er klinische studies aan de gang met een geneesmiddel (licofelone) dat beide metabolisatiewegen van arachidonzuur inhibeert.(1)


FYTO IN DE REUMATOLOGIE NF-κB-activatie leidt tot ontstekingen NF-κB is een verzameling van transcriptiefactoren die de expressie van verschillende genen induceert, namelijk die genen (coderend voor IL-1, IL-2, IL-6, IL-8, TNFα, celadhesie-molecules, MHC klasse I molecules, cytokinereceptoren, COX-2, NO-synthase) die een rol vervullen in het ontstekingsproces (figuur 1). NF-κB is aanwezig in het cytoplasma als een inactief complex, gebonden aan een inhiberende subeenheid die IκB-α wordt genoemd. Reactieve zuurstofradicalen liggen dikwijls aan de oorsprong van de activatie van het NF-κBcomplex. Bij het activatieproces wordt de inhiberende subeenheid (IκB-α) gefosforyleerd en naar het proteasoom vervoerd voor degradatie (het proteasoom is een celonderdeel dat instaat voor het opruimen van onbruikbare eiwitten). Het vrijgemaakte en geactiveerde NF-κB verhuist naar de kern waar het de bovengenoemde genen opzoekt en de expressie ervan activeert. Veel inflammatoire aandoeningen waaronder reumatoïde artritis, artrose en de ziekte van Bechterew worden gekenmerkt door een overactief NF-κB.(3-5) Dit maakt van NF-κB een favoriet therapautisch doelwit bij reumatologische aandoeningen.

Pathologisch AP-1 stimuleert vooral de afbraak van kraakbeen Bij inflammatie (zowel bij reumatoïde artritis als artrose) is er nog een andere transcriptiefactor in het spel: het AP-1 (‘activator protein 1’). AP-1 is samengesteld uit proto-oncogenen van de fos- en jun-familie, deze transscriptiefactor reguleert in de eerste plaats de celgroei en celdifferentiatie en is vermoedelijk betrokken bij het verdikken van het kapsel van aangetaste gewrichten bij reumatoïde artritis. De genen die door AP-1 beïnvloed worden zijn matrix


Sofie Noppe, Msc. Biom. Wet.

metalloproteïnasen (MMP’s). Hun functie bestaat uit het afbreken van de extracellulaire matrix (ECM), de grondstof van het kraakbeen. De AP-1 factor heeft ook nog een bijberoep: het kan contact maken met NF-κB om mee te helpen bij de inductie van de proinflammatoire cytokines. Vandaar dat ook AP-1 een interessant doelwit is voor de behandeling van reumatologische aandoeningen .

Cat’s Claw groeit als lange lianen in het tropisch regenwoud van Zuid- en centraal Amerika. De plant dankt haar naam aan de klauwachtige doorns die ontspruiten in de bladoksels (Una de Gato of kattenklauw).

Pentacyclische oxindolalkaloïden (POA’s) Tetracyclische oxindolalkaloïden (TOA’s)

Cat’s Clawextract

Pteropodine Isopteropodine Speciophylline Uncarine F Mitraphylline Isomitraphylline

onderdrukt de synthese van TNFα

Pentacyclische indolalkaloïden

Cat’s Claw (Uncaria tomentosa) bezit anti-inflammatoire eigenschappen. Deze plant uit het tropisch regenwoud wordt gecatalogeerd bij de immuunmodulerende planten, het remt het inflammatieproces hoofdzakelijk door een rem op de aanmaak van TNFα. Een aantal nog te definiëren plantbestanddelen komt tussen in de activatie van NF-κB aangezien naast TNFα eveneens het NO-synthase enzym minder tot expressie komt na consumptie van Cat’s Claw. Het antioxidatieve karakter van Cat’s Claw heeft hier zeker mee te maken.(6)

Immuunstimulerende eigenschappen van Cat’s Claw neutraliseren de bijwerkingen van het anti-TNFα effect Medicatie die gericht is tegen het cytokine TNFα zoals etanercept, infliximab of adalimumab zijn effectief bij reumatoïde artritis. Maar toch is er een keerzijde aan de medaille: sommige auteurs waarschuwen voor het grotere risico op het ontwikkelen van ernstige infecties bij gebruik van deze enkelvoudige TNFαinhibitoren.(7) In dit opzicht is Cat’s Claw heel interessant.

Rhynchophylline Isorhynchophylline Corynoxeïne Isocorynoxeïne

Tetracylclische indolalkaloïden

Akuammigine Tetrahydroalstonine isoajmalicine

Hirsutine Dihydrocorynantheïne Hirsuteïne Corynantheïne

Alkaloïden uit Cat’s Claw. Op basis van een analyse van 16 Cat’s Claw planten detecteerde Dr. Keplinger het ontstaan van een TOA-vrije Cat’s Claw.

Naast het anti-TNFα-effect bezit deze plant eveneens bestanddelen (alkaloïden) die de werking van het cellulaire immuunsysteem ondersteunen. Deze alkaloïden uit Cat’s Claw stimuleren de fagocyten en zetten endotheelcellen aan tot de productie van een totnogtoe onbekende stof die lymfocyten aanzet tot celdeling.(8) Hierbij is het wel belangrijk om te letten op het soort alkaloïden: enkel de pentacyclische alkaloïden uit Cat’s Claw zijn in staat om de endotheelcellen aan te sporen tot de productie van deze factor. De tetracyclische alkaloïden werken dit tegen (tabel 1). Deze laatste soort alkaloïden worden eveneens in verband gebracht met het ongewenste sedatieve effect van sommige Cat’s Clawextracten.(9)

Cat’s Claw (Uncaria tomentosa) – extract uit schors of wortel • • • •

remt de activatie van NF-κB remt de aanmaak van TNFα is een sterke antioxidant stimuleert de cellulaire immuniteit

Aanbevolen dosis: twee maal per dag 3 x 600 mg TOA-vrije Cat’s Claw extract (oraal) tijdens de eerste 10 dagen, daarna twee maal per dag 2 x 600 mg, op een lege maag.(10)

Zuren uit Boswellia serrata remmen 5-LOX De aromatische hars uit Boswellia serrata bevat therapeutisch interessante mono-, di- en triterpenen. Deze terpenen, ook boswelliazuren genoemd, verhinderen de in vitro synthese van 5-LOX. Dit werd aangetoond met een alcoholisch extract van de hars, zowel in neutrofielen van de rat als in humane bloedplaatjes.(11) Preliminair onderzoek met een extract van Boswellia serrata bij 30 artrosepatiënten (artrose aan de knie) gedurende 8 weken resulteerde in hoopgevende resultaten: minder pijn, grotere beweeglijkheid van de knie, minder zwelling.(12) Boswellia serrata (wierooksboom) – alcoholisch harsextract •

remt de aanmaak van 5-LOX

331

FYTO IN DE REUMATOLOGIE

Sofie Noppe, Msc. Biom. Wet Brandnetel (Urtica dioica)- extract van de bladeren • • • •

remt de activatie van NF-κB door ervoor te zorgen dat de inhiberende subeenheid (IκB-α) niet degradeert is een sterke antioxidant remt de activatie van AP-1 kan de werking van COX en LOX gedeeltelijk afremmen (in vitro)

Een zinvolle antiinflammatoire aanpak bij reumatologische aandoeningen richt zich zowel op leukotriënen, prostaglandines, proinflammatoire cytokines als op matrix metalloproteïnen. Foto: Boswellia serrata of wierooksboom: de hars van deze boom wordt in de Indiase ayurvedische geneeskunde gebruikt tegen ontstekingen (afbeelding rechts: wierook).

REFERENTIES 1. BRUNE K. SAFETY

OF ANTI-INFLAMMATORY TREATMENT

-

NEW WAYS OF THINKING.

RHEUMATOLOGY (OXFORD). 2004; 43(S1):16-20. 2. HE W, PELLETIER JP, MARTEL-PELLETIER J, LAUFER S, DI BATTISTA JA. SYNTHESIS OF INTERLEUKIN

Brandnetelextract remt de activatie van NF-κB

LAGENASE

1BETA,

(MMP-1)

TUMOR NECROSIS FACTOR-ALPHA, AND INTERSTITIAL COL-

IS EICOSANOID DEPENDENT IN HUMAN OSTEOARTHRITIS SYNO-

VIAL MEMBRANE EXPLANTS: INTERACTIONS WITH ANTIINFLAMMATORY CYTOKINES.

en AP-1

J

RHEUMATOL 2002; 29(3):546-53. 3. COLLANTES E, VALLE BLAZQUEZ M, MAZORRA V, MACHO A, ARANDA E, MUNOZ E. NUCLEAR FACTOR-KAPPA B ACTIVITY IN T CELLS FROM PATIENTS WITH RHEUMATIC

Van een brandnetelextract (Urtica dioica) werd in vitro aangetoond dat het de expressie van IL-1 en TNFα en de werking van 5-LOX en COX afremt. Een fenolisch bestanddeel, ‘caffeic malic acid’, uit brandnetel wordt gedeeltelijk verantwoordelijk geacht voor de inhibitie op 5-LOX en COX.(13-14) De vermindere cytokineproductie (IL-1 en TNFα) is het gevolg van een rem op de activatie van NFκB. Een Duits onderzoeksteam kon aantonen dat de inhiberende subeenheid (IκB-α) die het NF-κB-complex inactief houdt, minder snel wordt afgebroken onder invloed van een brandnetelextract. Ook op de transcriptiefactor AP-1 hebben bestanddelen uit de brandnetel een remmend effect. Dit heeft als gevolg dat de afbraak van het kraakbeen door de MMP’s niet doorgaat.(15) Een bijkomend bewijs hiervoor wordt gehaald uit een laboratoriumexperiment met gekweekte kraakbeencellen in aanwezigheid van IL-1. Volledig vol-

DISEASES: A PRELIMINARY REPORT.

ANN RHEUM DIS 1998; 57(12):738-41.

4. BERTHELOT JM, GLEMAREC J, GUILLOT P, LABORIE Y, MAUGARS Y. NEW PATHOGENIC HYPOTHESES FOR SPONDYLOARTHROPATHIES. JOINT BONE SPINE 2002; 69(2):114-

22. 5. ROSHAK AK, CALLAHAN JF, BLAKE SM. SMALL-MOLECULE PAB FOR THE TREATMENT OF INFLAMMATORY JOINT DISEASE.

INHIBITORS OF

NF-KAP-

CURR OPIN PHARMACOL

2002; 2(3):316-21. 6. SANDOVAL-CHACON M, THOMPSON JH, ZHANG XJ, LIU X, MANNICK EE, SADOWSKAKROWICKA H, CHARBONNET RM, CLARK DA, MILLER MJ. ANTIINFLAMMATORY ACTIONS OF CAT’S CLAW: THE ROLE OF

NF-KAPPAB. ALIMENT PHARMACOL THER

1998; 12(12):1279-89. 7. FLEISCHMANN RM, IQBAL I, STERN RL. CONSIDERATIONS

WITH THE USE OF BIOLO-

GICAL THERAPY IN THE TREATMENT OF RHEUMATOID ARTHRITIS.

EXPERT OPIN DRUG

SAF. 2004 SEP;3(5):391-403. 8. KEPLINGER K, LAUS G, WURM M, DIERICH MP, TEPPNER H. UNCARIA TOMENTOSA (WILLD.) DC.—ETHNOMEDICINAL USE AND NEW PHARMACOLOGICAL, TOXICOLOGICAL AND BOTANICAL RESULTS.

J ETHNOPHARMACOL 1998; 64(1):23-34.

9. REINHARD KH. J ALTERN COMPL MED 1999; 5(2):143-51. 10. KULE J. TOA-FREE CAT’S CLAW IN THE PRIMARY CARE SETTING. BRIT NATUROPATH J 2002; 19 N°2. 11. CHOPRA A, LAVIN P, PATWARDHAN B, CHITRE D. RANDOMIZED DOUBLE BLIND TRIAL OF AN AYURVEDIC PLANT DERIVED FORMULATION FOR TREATMENT OF RHEUMATOID ARTHRITIS.

J RHEUMATOL 2000; 27:1365-72.µ

12. KIMMATKAR N, THAWANI V, HINGORANI L, KHIYANI R. EFFICACY AND TOLERABILITY OF

BOSWELLIA

SERRATA EXTRACT IN TREATMENT OF OSTEOARTHRITIS OF KNEE

RANDOMIZED DOUBLE BLIND PLACEBO CONTROLLED TRIAL.

-

A

PHYTOMEDICINE 2003;

10(1):3-7. 13. OBERTREIS B, RUTTKOWSKI T, TEUCHER T, BEHNKE B, SCHMITZ H. EX-VIVO

IN-

VITRO INHIBITION OF LIPOPOLYSACCHARIDE STIMULATED TUMOR NECROSIS FACTORALPHA AND INTERLEUKIN-1 BETA SECRETION IN HUMAN WHOLE BLOOD BY EXTRACTUM URTICAE DIOICAE FOLIORUM.

ARZNEIMITTELFORSCHUNG. 1996; 46(4):389-94.

14. OBERTREIS B, GILLER K, TEUCHER T, BEHNKE B, SCHMITZ H. ANTI-INFLAMMATORY EFFECT OF

URTICA DIOICA FOLIA EXTRACT IN COMPARISON TO CAFFEIC MALIC ACID.

ARZNEIMITTELFORSCHUNG 1996; 46(1):52-6. 15. RIEHEMANN K, BEHNKE B, SCHULZE-OSTHO K. PLANT NETTLE

Foto: Bestanddelen uit de brandnetel werken in op transcriptiefactoren

gens de verwachting stimuleert IL-1 een versnelde afbraak van het kraakbeenweefsel (ECM). Als een brandnetelextract aan het kweekmedium wordt toegevoegd, zijn de MMP’s niet meer werkzaam.(16)

332

(URTICA

EXTRACTS FROM STINGING

DIOICA), AN ANTIRHEUMATIC REMEDY, INHIBIT THE PROINFLAM-

MATORY TRANSCRIPTION FACTOR

NF-KB. FEBS LETTERS 442 1999; 442:89-94.

16. SCHULZE-TANZIL G, DE SP, BEHNKE B, KLINGELHOEFER S, SCHEID A, SHAKIBAEI M. EFFECTS OF THE ANTIRHEUMATIC REMEDY HOX ALPHA--A NEW STINGING NETTLE LEAF EXTRACT

-

ON MATRIX METALLOPROTEINASES IN HUMAN CHONDROCYTES IN VITRO.

HISTOL HISTOPATHOL 2002; 17(2):477-85.


REUMADOSSIER

Dr. Apr. Geert Vergote en Dr. Werner Faché

DE ZIEKTE VAN BECHTEREW E

en recentere naam voor de ziekte van Bechterew is spondylitis ankylosans (SA), een vorm van reuma gekenmerkt door ontstekingen van het bekken en de wervelkolom. De klachten van deze gewrichtsaandoening blijven niet altijd beperkt tot deze regio en ook andere gewrichten (armen, benen), pezen (vb. achillespees) en de ogen kunnen aangetast worden. Bij SA verkalken de tussenwervelschijven. Er ontstaan op deze plaatsen botachtige verbindingen waardoor de patiënt letterlijk “verstijft”. Het evolutiepatroon van de ziekte is grillig en vertoont periodes waarbij de patiënt zich beter voelt gevolgd door een opstoot van pijn en stijfheid. Vooral nachtelijke pijnen, ochtendstramheid van de ruggengraat en het gewricht tussen het heiligbeen en het bekken (sacro-iliacale gewricht) worden gemeld. Gewoonlijk manifesteert SA zich tussen de leeftijd van 15 en 35 jaar en is de populatie mannelijke slachtoffers groter dan de vrouwelijke groep.

De ziekte van Bechterew is geen nieuwe vorm van reuma. De Egyptische farao Ramses II (ruim duizend jaar voor Christus) had er last van en Hippocrates (ruim vierhonderd jaar voor Christus) vermeldde een ziektebeeld dat zeer sterk lijkt op dat van SA. De oorzaak van de ziekte van Bechterew is onbekend. Hoogstwaarschijnlijk speelt een erfelijke factor (Human Leucocyte Antigen B27 of HLA B27) een rol. Mensen met dit HLA-type bezitten een grotere aanleg voor het ontwikkelen van SA. Bij 90% van de SA-patiënten is deze factor aanwezig, maar


SPONDYLITIS ANKYLOSANS

Fig 1: Radiografische opname van een sacro-iliacaal gewricht aangetast door SA

niet alle mensen met deze HLAfactor ontwikkelen SA. Ook bestaat het vermoeden dat infecties, vooral van urinewegen en darmen, een aanleiding kunnen zijn tot het ontstaan van deze gewrichtsziekte.

Behandeling met geneesmiddelen Klassieke ontstekingsremmers Alhoewel het kluwen rond het ontstaan van SA nog niet helemaal ontrafeld is, bestaan er doeltreffende behandelingsmethoden. Voor het verminderen van de ontstekingen en pijn als gevolg van een reumatische aandoening behoren niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) en paracetamol tot het farmacotherapeutisch arsenaal. Nevenwerkingen die het meest worden waargenomen tijdens het gebruik van NSAID’s behoren tot de gastro-intestinale klachten (ulcus, perforatie en bloedingen). Dergelijke complicaties zijn dosisafhankelijk en treden vooral op tijdens de eerste drie maanden van de behandeling. Hierbij is er een correlatie tussen de halfwaardetijd (de tijd waarna de helft van de aanwezige plasmaconcentratie is afgebroken) van de NSAID’s en de ongewenste effecten. Stoffen

met een korte halfwaardetijd (ibuprofen, diclofenac) vertonen minder bijwerkingen dan NSAID’s met een lange halfwaardetijd (vb. oxicams). NSAID’s remmen het enzym cyclo-oxygenase (COX) dat arachidonzuur omzet in prostaglandine-endoperoxide. Ten minste twee iso-enzymen kunnen worden onderscheiden: COX-1 en COX-2. COX-1 is aanwezig in de meeste weefsels, ondersteunt de normale fysiologische werking en heeft o.a. een beschermende functie op maag, nieren en darmen. De COX-2 cascade wordt vooral geactiveerd tijdens ontstekingsprocessen gekenmerkt door symptomen zoals pijn, vasodilatatie en koorts. Het toedienen van een klassiek (niet COXselectief) NSAID inhibeert zowel de COX-1 als de COX-2 route. Alhoewel hierdoor de inflam-

matie positief wordt beïnvloedt (inhibitie COX-2) vermindert eveneens de beschermende functie op maag, darmen en nieren (inhibitie COX-1). Stoffen die naar voor geschoven worden met een meer uitgesproken COX-2 selectief karakter zijn rofexocib en celecoxib. Automatisch stellen dat dergelijke NSAID’s veel minder gastro-intestinale last zullen veroorzaken, is voorbarig. Ook bij het gebruik van COX2 selectieve NSAID’s gelden dezelfde voorzorgsmaatregelen als bij het toedienen van een klassieke niet steroïdale ontstekingsremmer. Klinische studies tonen aan dat er slechts een geringe reductie op het voorkomen van gastro-intestinale klachten (ulcus, perforatie, bloedingen) is in vergelijking met klassieke NSAID’s.

Fig 2: Blaadjes van de salix alba

333

REUMADOSSIER Extract van schietwilg (Salix alba) Aftreksels van de schietwilg (Salix alba) worden al eeuwenlang gebruikt om pijn te verzachten. De voorloper van het actief bestanddeel uit de wilgenbast, “salicin”, werd in het begin van de 19de eeuw ontdekt. Bijna op hetzelfde moment werd salicylzuur verkregen, het krachtigste werkzame derivaat van salicin. Salicylzuur werd in 1852 via chemische weg bekomen en op grote schaal geproduceerd. Het werd veel goedkoper aangeboden dan het volledige wilgenbastextract waardoor het gebruik van het volledige extract op de achtergrond raakte. Een nadeel van salicylzuur is de schade die het aan de maag toebrengt. Om deze schade “enigszins” te beperken, werd acetylsalicylzuur op de markt geïntroduceerd onder de naam aspirine. Ondertussen is veel meer geweten over de nevenwerkingen van aspirine en een terugkeer naar de natuurlijke component dringt zich op. Onderzoek naar bestanddelen van de schors werden hervat. En wat blijkt, niet enkel salicylzuur, maar ook andere bestanddelen (metabolieten van salicylzuur en polyfenolen) dragen bij tot de pijnstillende, koortswerende en ontstekingsremmende werking van wilgenbastextract. Het therapeutisch effect wordt in klinische studies bekomen met een dagelijkse dosis aan wilgenbastextract dat equivalent is aan 240 mg salicin. Wilgenbastextract is vrij doeltreffend tegen acute opstoten van lage rugpijn. De respons treedt geleidelijk in vanaf de eerste behandelingsweek en evolueert tot een duidelijke pijnverlichting bij 60% van de patiënten na 4 weken. Veertig procent van de behandelde patiënten waren na 4 weken volledig pijnvrij (= geen pijn gedurende tenminste 5 dagen). Dit resultaat komt overeen met dat van de COX-2-selectieve remmer rofecoxib (12,5 mg/dag). Wilgenbastextract is matig pijnstillend bij artrose. Na 2 weken behandeling werd een pijnvermindering van 14% vastgesteld. Vermoedelijk wordt de pijn nog meer onderdrukt wanneer de behandeling wordt voortgezet aangezien na 2 weken de pijnvermindering nog geen plateau had bereikt. De effecten van een langdurig gebruik van wilgenbastextract is braakliggend terrein. De voornaamste bij-

334

Dr. Apr. Geert Vergote en Dr. Werner Faché werking is het optreden van allergie (huiduitslag, jeuk, gezwollen ogen). Personen die allergisch zijn aan salicylaten mogen het wilgenbastextract niet gebruiken. Verder treden er milde bijwerkingen op waaronder een gestoorde spijsvertering, diarree en lichte hoofdpijn, zoals vermeld in de monografie van ESCOP (European Scientific Cooperative on Phytotherapy, 1997). Uitgebreider en langer durende klinische studies zullen duidelijkheid brengen voor reumapatiënten. De recente data zijn in ieder geval hoopgevend! Werkzame doseringen van wilgenbastextract (volgens ESCOP), uitgedrukt in het aantal mg aan salicin in de gestandaardiseerde extracten Volwassenen:(60-120) mg salicin/dag (tot maximaal 240 mg salicin/dag) Kinderen 4-10 jaar: (30-60) mg salicin/dag Kinderen 10-16 jaar: (60-120) mg salicin/dag

DMARD’s Om aan de gewrichtsschade in functie van de tijd een halt toe te roepen behoren DMARD’s of disease modifying anti-rheumatic drugs tot het neusje van de zalm als behandelingsmethode voor SA en andere reumatische aandoeningen. In de groep van DMARD’s treffen we verschillende geneesmiddelen aan. Allen hebben ze als doel de ontstekingsproblemen en schade aan de gewrichten te beperken. Stoffen zoals methotrexaat, sulfasalazine en leflunomide behoren tot de voorkeursmoleculen. Andere maar daarom niet minder belangrijke stoffen zijn de doelgerichtte DMARD’s zoals de hoog biotechnologische anti-TNF factoren (TNF = tumor necrosis factor). De tumornecrosis-factor (TNF) is een boodschapperstof die in een normale situatie dé gids is voor ons afweersysteem. Door de aanwezigheid van TNF reageert het immuunsysteem op de gepaste manier. Bij bepaalde vormen van reuma gaat er iets mis. TNF is niet meer dé ideale gids maar doet zich voor als oproerkraaier, het immuunsysteem reageert veel te actief. Er ontstaat een te hoge productie van afweerstoffen (anti-lichamen) waardoor de ‘natuurlijke’ verdedigingsmechanismen uit de hand lopen. Anti-TNFmiddelen (bijvoorbeeld infliximab

en etanercept) zorgen ervoor dat TNF de afweercellen niet activeert, ze behoren tot de meest recente redmiddelen. Het zijn geen universele wondermiddelen want ook bij het gebruik van deze krachtige en dure TNF-remmers vallen 30-40% van de patiënten uit de boot. Dergelijke geneesmiddelen worden voorbehouden voor een selectief patiëntenpubliek. In principe worden ze alleen toegediend bij patiënten met een zeer destructieve vorm van reuma. De veiligheid van dergelijke producten op lange termijn is nog niet gekend maar wel is reeds vastgesteld dat patiënten vaak last krijgen van tuberculose. Dit komt vooral voor bij patiënten die vroeger reeds een aanval van tuberculose hebben doorstaan. De tumor necrosis factor is noodzakelijk om de tubercelbacil in te tomen. Het remmen van de TNF-factor geeft de kans aan de tubercelbacil om zich vrij te bewegen wat aanleiding geeft tot een nieuwe opstoot van tuberculose. Wetenschap evolueert continu en de farmaceutische industrie heeft zijn vizier gericht op o.a. het nieuwe ‘wondermiddel’ anakinra. Anakinra is een antagonist van de interleukine-1-receptor. Het is bekend dat het afweersysteem bij reuma veel ontstekingsfactoren produceert. Eén van deze factoren is interleukine1. Het ontstaan van pijn, zwelling en stijfheid kunnen voor een deel op de rekening van interleukine-1 worden geschreven. Anakinra blokkeert de werking van interleukine-1. Nieuw wetenschappelijk onderzoek zal ongetwijfeld leiden tot de ontwikkeling van nieuwe DMARD’s die inwerken op nog andere plaatsen in het immuunsysteem.

Actief bestanddeel DMSO SAMe (S-adenosylmethionine) Glucosaminesulfaat Chondroïtinesulfaat Vitamine E Phlogenzym ®

Oefentherapie Een ander belangrijk onderdeel van de behandeling van SA die we zeker niet over het hoofd mogen zien is het in beweging blijven, een goede houding aanleren en ervoor zorgen dat je conditie op peil blijft. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat door bewegen de snelheid waarmee de ruggewervel en het bekken verstijft afneemt. Het is van belang dat de patiënt een evenwicht vindt tussen rust en activiteit. De patiënt moet zelf zijn/haar grenzen kennen. Door het grillige verloop van de aandoening zullen deze grenzen niet elke dag dezelfde zijn.

Enkele tips voor een aangepaste levensstijl: •

• • • • • •

verzorg je houding en blijf niet te lang in dezelfde positie zitten of staan verdeel je energie over de volledige dag zorg voor voldoende rust gebruik een bed waarin je zo vlak mogelijk ligt vermijd overgewicht vermijd overbelasting van de rug beoefen een sport zoals zwemmen, fietsen

Orthomoleculaire ondersteuning Naast het gebruik van ‘klassieke’ geneesmiddelen bezitten orthomoleculaire aanvullingen een ondersteunende rol. Enkele voorbeelden worden in de onderstaande tabel weergegeven: Dosering Intraveneus (infuus) 400 – 1200 mg/dag 1500 mg/dag 1200 mg/dag 1000 IU/dag 3 x 1 tot 3 x 3 capsules/dag op een nuchtere maag (1/2 uur voor de maaltijd en 2 uur na een vorige maaltijd)

REFERENTIES 1. MC., GENOVESE, JM., KREMER, 2004. TREATMENT OF RHEUMATOID ARTHRITIS WITH ETANERCEPT. RHEUM DIS CLIN NORTH AM. MAY, 30(2):311-28, VI-VII. 2. H.H., RUDWALEIT, J., LISTING, J., SIEPER, 2004. OPEN LABEL TRIAL OF ANAKINRA IN ACTIVE ANKYLOSING SPONDYLITIS OVER 24 WEEKS. ANN RHEUM DIS. 2004 JUN 18 3. JL., FERNANDEZ-SUEIRO, C., ALONSO, FJ., BLANCO, M., RODRIGUEZ-GOMEZ, F., GALDO, MA., GONZALEZ-GAY, 2004. PREVALENCE OF HLA-B27 AND SUBTYPES OF HLA-B27 ASSOCIATED WITH ANKYLOSING SPONDYLITIS IN GALICIA,

SPAIN. CLIN EXP RHEUMATOL. 2004 JUL-AUG, 22(4):465-468. 4. RK., K ATARIA , LH., B RENT , 2004. SPONDYLOARTHROPATHIES. AM FAM PHYSICIAN. JUN 15, 69(12):2853-2860. 5. TREATMENT OF LOW BACK PAIN WITH A HERBAL OR SYNTHETIC ANTI-RHEUMATIC: A RANDOMIZED CONTROLLED STUDY. WILLOW BARK EXTRACT FOR LOW BACK PAIN. CHRUBASIK ET AL. RHEUMATOLOGY, 40: 1388-1393, 2001. 6. EFFICACY AND TOLERABILITY OF A STANDARDIZED WILLOW BARK EXTRACT IN PATIENTS WITH OSTEOARTHRITIS: RANDOMIZED PLACEBO-CONTROLLED, DOUBLE BLIND CLINICAL TRIAL. SCHMID ET AL. PHYTOTHER. RES., 15:344-350, 2001.


JICHT

Sofie Noppe, Msc. Biom. Wet. en Walter OM Faché, Orth. Biochemicus

JICHTPATIËNTEN ZIJN HET SLACHTOFFER VAN EEN EVOLUTIONAIRE GRIL URINEZUURGEHALTE

EN INFLAMMATIE ORTHOMOLECULAIR AANPAKKEN

J

icht is een reumatische aandoening veroorzaakt door een verhoogd urinezuurgehalte in het bloed en kenmerkt zich door een afzetting van urinezuurkristallen (natrium-uraat) in gewrichten, nieren en onder de huid. Jicht is momenteel de meest voorkomende oorzaak van artritis bij mannen boven de 40 jaar. Een omschrijving van ‘jicht’ dook voor het eerst op in geschriften van Hippocrates, die dateren van de vijfde eeuw vóór de start van onze jaartelling! Het is dan ook op zijn minst merkwaardig te noemen dat de biochemische of fysiologische reden voor het verhoogd urinezuurgehalte (hyperuricemie) meestal niet gekend is. Slechts bij een minderheid van de jichtpatiënten kan men de oorzaak van deze hyperuricemie achterhalen. Gekende oorzaken zijn enzymatische afwijkingen in het purinemetabolisme (vb. Lesch-Nyhan ziekte), blootstelling aan giftige stoffen (vb. lood), gebruik van bepaalde geneesmiddelen (vb. chemotherapeutica) en aangeboren of verworven nierproblemen

Symptomen Een hyperuricemie kan asymptomatisch verlopen. Patiënten kunnen een verhoogd urinezuurgehalte in het bloed vertonen zonder tekenen van jicht of de vorming van nierstenen. Ongeveer 20% van de patiënten met asymptomatische hyperuricemie zullen binnen de 5 jaar jicht ontwikkelen.

Acute jichtaanval Een acute aanval van jicht is pijnlijk. Ter hoogte van het getroffen gewricht wordt de huid rood en ontstaat er zwelling, lichte koorts kan deze aanval vergezellen. Dit zijn de typische verschijnselen van een ontstekingsreactie. Als respons op de vorming van natrium-uraatkristallen wordt de expressie van het COX-2 enzym (cyclo-oxygenase 2) geïnduceerd in naburige monocyten.(1) COX-2 is verantwoordelijk voor de ontstekingscascade. Bij een eerste jichtaanval is de kans groot (90%) dat het eerste metatarsofalangeale gewricht van de grote teen wordt getroffen (figuur 1).(2) Deze jichtvorm staat gekend als podagra of pootje. Andere voorkeursplaatsen voor jicht zijn de gewrichten van voorvoet, enkel, knie, pols en


vingers. Gewoonlijk wordt er slechts één gewricht aangetast door jicht (monoarticulair), maar bij het ouder worden treft jicht meerdere gewrichten en wordt de aandoening polyarticulair. Dergelijke vormen van jicht zijn bij oudere patiënten eerder regel dan uitzondering. Laat je een jichtopstoot onbehandeld dan verdwijnen de acute symptomen meestal vanzelf, maar het kan wel 21 weken duren!(2)

Chronisch jicht Na 10 – 20 jaar vertonen jichtpatiënten, die ontoereikend of verkeerd behandeld worden, tofi of jichtknobbels. Dit zijn zichtbare afzettingen van natrium-

uraatkristallen in de buurt van aangetaste gewrichten. Eens er een dergelijke knobbel aanwezig is, blijft hij groeien en komen er meestal nog andere bij. Dit kan heel hinderlijk worden. Het ellebooggewricht en de gewrichtjes uit handen en voeten zijn er heel gevoelig aan. Andere, iets minder vaak voorkomende, plaatsen van tofi zijn de helix van het oor, de achillespees en de knieën.(2) Veel jichtlijders krijgen met de jaren eveneens last van nierstenen of nierinsufficiëntie. Het is geen overbodige luxe om af en toe een bloedonderzoek uit te voeren om de nierfunctie te controleren.

Kenmerkend bij jicht: •

Jichtaanvallen komen het meest voor in het begin van de winter en in de vroege lente, en dan meestal nog ‘s nachts.

•

80-90% van de mensen met hyperuricemie zijn slechte excreteerders van urinezuur, een verhoogde aanmaak komt minder frequent voor.

•

Mannen van boven de 40 jaar en postmenopauzale vrouwen worden het meest getroffen.

•

90% van de acute jichtaanvallen treedt op in de grote teen.

•

Sauna kan jichtaanvallen uitlokken.(3)

Figuur 1. Jicht ontstaat bij voorkeur in het eerste metatarsofalangeale gewricht van de grote teen.

335

JICHT Wanneer is er sprake van hyperuricemie?(4) Man: serum-urinezuurgehalte ≥ 7 mg/dl (0,42 mmol/l) • Vrouw: serum-urinezuurgehalte ≥ 6,5 mg/dl (0,387 mmol/l) •

Om acute aanvallen van jicht, het optreden van jichtknobbels en waarschijnlijk ook de aftakeling van de nierwerking te voorkomen, streeft men bij jichtpatiënten naar een serumurinezuurgehalte van ≥ 6,5 mg/dl. Jicht kan echter ook voorkomen bij personen met een normaal serum-urinezuurgehalte.

Het purinezuurmetabolisme

Uricase: een verloren enzym Purines zijn bouwstenen (adenine en guanine) van DNA. Het lichaam springt er spaarzaam mee om aangezien ze bij degradatie van het DNA voor 90% gerecy-

Sofie Noppe, Msc. Biom. Wet. en Walter OM Faché, Orth. Biochemicus cleerd worden (zie ‘purine salvage pathway’, figuur 2). De overige 10% van de purines wordt afgebroken tot urinezuur met als enige doel uit het lichaam verwijderd te worden (figuur 2). Urinezuur is weinig wateroplosbaar zodat een uitscheiding via de urine moeizaam verloopt. De meeste zoogdieren hebben daar een oplossing voor. Met uitzondering van de mensapen, kunnen alle zoogdieren het urinezuur verder afbouwen tot allantoïne en koolstofdioxide. Het allantoïne lost uitstekend op in urine en wordt gemakkelijk uitgeplast. Het enzym dat verantwoordelijk is voor de omzetting van urinezuur naar allantoïne heet uricase. Mensen en mensapen zijn minder gunstig geëvolueerd: het gen dat codeert voor het uricase enzym onderging miljoenen jaren geleden mutaties tot een niet-functioneel gen, vermoedelijk onder invloed van omgevingsfactoren. Mensen hoeven dus niet meer te rekenen op het uricase enzym om hun urinezuurgehalte te verminderen.(4) Jichtpatiënten zijn het slachtoffer van een evolutionaire gril.

In de evolutie van de mensheid is het enzym ‘uricase’ verloren gegaan. Dit enzym zorgt bij alle zoogdieren - met uitzondering van de mensapen - voor de afbraak van urinezuur. In het Mioceen tijdperk (23,5 – 5,2 miljoen jaar geleden) had het humane dieet een zodanig laag zoutgehalte dat de bloeddruk moeilijk kon gehandhaafd worden. Vermoedelijk heeft het menselijk lichaam hierop gereageerd met het behoud van een hoger urinezuurgehalte in het bloed waardoor de bloeddruk toch enigszins op peil bleef. Het enzym dat het urinezuur afbrak, namelijk het uricase, moest eraan geloven.

voeding niet veel bijdraagt tot het verhoogde urinezuurgehalte in het bloed van jichtpatiënten. Wel is het zo dat purinerijke voeding, urinezuurverhogende medicatie (chemotherapeutica, acetylsalicylzuur, cyclosporine, tacrolimus(7), diuretica, thiaziden, …) en alcohol evenwel de druppel kunnen zijn die de emmer doen overlopen. Bij mensen die reeds buitensporig veel urinezuur (man > 12 mg/dl, vrouw > 10 mg/dl) in het bloed hebben, kan de consumptie van bovengenoemde factoren een jichtaanval uitlokken. Van zuivelproducten wordt daarentegen beweerd dat een lage inname een risicofactor inhoudt voor het ontwikkelen van jicht.(5) De nieuwste dieetinfo jichtpatiënten (4,6)

Negentig procent van het urinezuur is afkomstig van celafbraak Dit maakt dat de invloed van

voor

• Streef naar een laag alcoholverbruik, bier is uit den boze! Alcoholconsumptie in combinatie met langdurig vasten kan het serum-urinezuurgehalte met 2,4 mg/dl verhogen. Bierconsumptie is de grootste boosdoener, meer dan sterke dranken of het nuttigen van wijn. Een matige wijnconsumptie (2

Guanine

Figuur 2. Afbraak van purines (adenine en guanine) uit hun nucleotiden (AMP en GMP), met urinezuur als eindproduct. De meeste purines worden echter gerecycleerd tot nieuwe nucleotiden via de ‘purine salvage pathway’ (zie groene pijlen). Zo zal er slechts 3-10% van het hypoxanthine omgezet worden tot urinezuur. De afbraak tot hypoxanthine gebeurt in alle cellen. De omzetting naar xanthine en urinezuur gaat enkel door in levercellen. AMP: adenosinemonofosfaat, IMP: inosinemonofosfaat, XMP: xanthinemonofosfaat, GMP: guaninemonofosfaat, PRPP: geactiveerd ribosefosfaat

336


JICHT glazen/dag) verhoogt het risico op een jichtaanval niet. • Vermijd purinerijke voeding enkel in periodes van jichtaanvallen en bij buitensporige hyperuricemie. Een strikt purinevrij dieet kan het serum-urinezuurgehalte slechts met 15-20% of 1,4 mg/dl verminderen. Een purinevrij dieet of een dieet laag in purines is niet langer streefdoel nummer één. Wie zweert bij een dieet dat vrij is van purines eet, volgens recent onderzoek, gewoonlijk te veel (ongeraffineerde) koolhydraten en slechte vetten. Dit leidt tot zwaarlijvigheid, hypertriglyceridemie en metabool syndroom X! Voedingsmiddelen en dranken die vrij veel purines bevatten, zijn: 1. vlees (rund, varken, kip, kalkoen) 2. sommige vissoorten (vooral sardienen en tonijn) en schaal- en weekdieren 3. sommige groenten zoals erwten, bonen, linzen, asperges, spinazie en paddestoelen 4. alcoholische dranken, voornamelijk bier (= rijk aan guanosine) 5. orgaanvlees, voornamelijk maag en nieren • Streef naar een gezond lichaamsgewicht. Volg enkel matig strenge diëten om traag af te vallen (vb. 1600 kcal/dag met een lagere inname van koolhydraten (40%), een hogere inname van eiwitten (30%) en 30% uit vetten met een nadruk op onverzadigde essentiële vetzuren). Vervang snelle suikers door samengestelde koolhydraten, verzadigde vetten door onverzadigde essentiële vetten en eet voeding met een hoge vezeldichtheid. • Zorg voor een voldoende vochtinname. Dagelijks 2 tot 3 liter vocht drinken is aangewezen om voldoende urinezuur uit te scheiden en de vorming van nierstenen te vermijden. • Vermijd fructose omdat dit suiker een verhoogde uraatproductie veroorzaakt en zelfs kan leiden tot hyperuricemie. • Vermijd niacine of vit B3 want B3 versnelt een jichtaanval door competitie met de excretie van urinezuur (Pfeiffer 1975) • Behandel uitwendig jichtaanvallen met omslagen van leem, platgestampte koolbladeren en geraspte mierikswortel, nadat eerst topisch wordt ingewreven met symfytumzalf en/of MSM (methylsulfonylmethaan).



Fervente bierdrinkers met jicht krijgen het hard te verduren: bier bevat purines en alcohol, twee boosdoeners bij jicht. Een absolute onthouding van bier is een aanrader voor jichtpatiënten!

Alcoholconsumptie Ethanol induceert hyperuricemie. De serumhyperuricemiewaarden worden trouwens vaak gebruikt als merker voor overmatig ethanolgebruik. Enerzijds veroorzaakt het langdurig vasten in combinatie

met een overvloedige alcoholconsumptie een verminderde renale excretie van urinezuur. Dit komt door de inductie van acidose: het gevormde acetoazijnzuur en bèta-hydroxyboterzuur maakt de urine zuurder wat de uitscheiding van het urinezuur belemmert en het neerslaan van natrium-uraatkristallen bevordert (risico op nierstenen). Daarnaast geeft ethanolconsumptie eveneens aanleiding tot een verhoogde productie van urinezuur door de degradatie van ATP tot AMP te stimuleren. Dit heeft alles te maken met de metabolisatie van ethanol waarbij AMP uit ATP gevormd wordt tijdens de omzetting van acetaat naar acetyl CoA. AMP is een voorloper van urinezuur (zie figuur 2).

den op alcoholisme, hoge bloeddruk, dyslipidemie en hyperglycemie. Een hoge bloeddruk is bij patiënten met verhoogde serum-urinezuurwaarden een betrouwbare risicofactor op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten.(8) Ook de groep van postmenopauzale vrouwen met hyperuricemie moet medisch goed opgevolgd worden. Een stijging van hun serum-urinezuurgehalte gaat samen met een toenemend risico op het ontwikkelen van diabetes.(9)

Orthomoleculaire interventies bij jicht De therapeutische aanpak van jicht bestaat uit anti-inflammatoire stoffen om de symptomen te bestrijden en ‘xanthine oxidase’-remmers om de aanmaak van urinezuur in de lever te verhinderen (figuur 2).

Een fytotherapeutische aanpak

Jichtaanval als alarmsignaal voor cardiovasculaire risicofactoren Wie geplaagd wordt door jichtaanvallen moet gescreend wor-

Met behulp van een muismodel van hyperuricemie werd een aantal planten wetenschappelijk onderzocht naar hun therapeutische waarde bij jicht. Zo toonde men aan dat een extract uit de bladeren van biota orientalis(10)

(oosterse levensboom die behoort tot de cypresachtigen met flavonoïden zoals quercitine en rutine), een Chinese kruidenformule ‘ermiao wan’(11) (samengesteld uit de schors van de kurkboom - phellodendri cortex en uit de wortelstok van atractylodes - atractylodis rhizome) en een extract uit druivenpitten(12) (proanthocyanidinen) de activiteit van het xanthine oxidase-enzym belemmeren en zo het urinezuurgehalte verlagen. Bij 10 gezonde vrouwen kon ook de consumptie van twee porties (van elk 280 g) zoete kersen van de Bing-variëteit het urinezuurgehalte laten dalen.(13)

De orthomoleculaire behandeling Orthomoleculair kan men het anti-inflammatoir terrein moduleren met omega-3vetzuren (ALA en EPA) en een vitamine E-complex die het cyclo-oxygenase of COX-2 enzym afremmen, zodat de omzetting van arachidonzuur naar prostaglandine PG2 en de (type 2) tromboxanen trager en minder sterk verloopt. Anderzijds kan met bioflavonoïden, vooral quercitine en rutine, en bromelaïne het lipoxygenase of LOX-2 enzym geblokkeerd worden om de vorming van de ontstekingsbevorderende leukotriënen af te zwakken. Via een tweede orthomoleculaire biochemische pathway kan men de omzetting van xanthine naar urinezuur sterk verminderen door grote dosissen van foliumzuur of vit. B9 te laten inwerken op het enzym xanthineoxidase. Ook bromelaïne en de bioflavonoïden, vooral quercitine en proanthocyanidinen, remmen deze omzetting. Men kan ook het recyclagesysteem van xantine naar IMP via hypoxantine en naar GPM via guanine activeren met extra vitamine B6. Indien meer zuurstof wordt verbruikt bij meer beweging zal uit de tussenmetaboliet die ontstaat bij de vorming van urinezuur, het 2,3 DPG of difosfoglyceride

337

JICHT


worden gevormd. Dit 2,3 DPG is nodig voor de zuurstoffixatie op hemoglobine en de afgifte van zuurstof in de weefsels. Men kan aldus de urinezuurvorming afremmen door dagelijks extra te bewegen of te sporten en met extra vitamine C kan men de urinezuursecretie verhogen. Jichtpijnen kunnen goed verlicht worden met pantotheenzuur 500 mg, vit. B12 500 mg, vit. B6 100 mg, foliumzuur of B9 5 mg, en vit. C 500 mg.

Het orthomoleculair recept kan er als volgt uitzien: ALA: 1 à 2 sl vlaszaadolie/d EPA: 3 maal 2 capsules van 1g/d Vit E-complex: ’s morgens 1000 IE/d Bioflavonoïden: enkele grammen of quercitine 750 mg/d nuchter Foliumzuur: 10 à 40 mg/d Bromelaïne: 250 mg 3 maal/d Vaccinium myrtillus: 80 mg/d Harpagophytum procumbens: 1 à 2 g drie-maal/d

Besluit: Als bij jicht de hyper,uricemie onder controle wordt gehouden, blijft de patiënt vrijwel symptoomloos. Een nauwkeurige controle op bloeddruk, bloedsuikerspiegel en nierfunctie is nodig om frequent voorkomende risicofactoren op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten, diabetes en nierfalen bij jichtpatiënten tijdig te achterhalen en in te grijpen waar nodig. De patiënt dient dringend zijn leef- en eetwijze grondig te herzien en onder goede begeleiding van een orthomoleculair voedingsdeskundige te staan.

338

REFERENTIES 1. POULIOT M, JAMES MJ, MCCOLL SR, NACCACHE PH, CLELAND LG. MONOSODIUM URATE MICROCRYSTALS INDUCE CYCLOOXYGENASE-2 IN HUMAN MONOCYTES. BLOOD 1998; 91:1769– 76. 2. K IM KY, S CHUMACHER IHR, HUNSCHEC JH, WERTHEIMER AI, KONG SX. A LITERATURE REVIEW OF THE EPIDEMIOLOGY AND TREATMENT OF ACUTE GOUT. CLIN THER 2003; 25(6):1593-1617. 3. YAMAMOTO T, MORIWAKI Y, KA T, TAKAHASHI S, TSUTSUMI Z, CHENG J, INOKUCHI T, YAMAMOTO A, HADA T. EFFECT OF SAUNA Bathing and Beer Ingestion on Plasma Concentrations of Purine Bases. Metabolism 2004; 53(6):772-6. 4. VA´ZQUEZ-MELLADO J, HERNA´NDEZ EA. PRIMARY PREVENTION IN RHEUMATOLOGY: THE IMPORTANCE OF HYPERURICEMIA. BEST PRACT RES CLIN RHEUMATOL 2004; 18(2):111–24. 5. CHOI HK, ATKINSON K, KARLSON EW, WILLETT W, CURHAN G. ALCOHOL INTAKE AND RISK OF INCIDENT GOUT IN MEN: A PROSPECTIVE STUDY. LANCET

2004; 363:1277–81. 6. CHOI HK, ATKINSON K, KARLSON EW, WILLETT W, CURHAN G. PURINE-RICH FOODS, DAIRY AND PROTEIN INTAKE, AND THE RISK OF GOUT IN MEN. NEW ENGL J MED 2004; 350(11):1093-103. 7. GERSTER JC, DUDLER M, HALKIC N, GILLET M. GOUT IN LIVER TRANSPLANT PATIENTS RECEIVING TACROLIMUS. ANN RHEUM DIS 2004; 63:894–5. 8. LIN KC, TSAO HM, CHEN CH, CHOU P. HYPERTENSION WAS THE MAJOR RISK FACTOR LEADING TO DEVELOPMENT OF CARDIOVASCULAR DISEASES AMONG MEN WITH HYPERURICEMIA. J RHEUMATOL

2004; 31(6):1152-8. 9. LIN KC, TSAI ST, LIN HY, CHOU P. HYPERURICEMIA AND PERSISTENT INCREASE IN URIC ACID LEVELS AMONG POSTMENOPAUSAL WOMEN SHOULD ALERT PHYSICIANS TO THE POSSIBILITY OF SUBSEQUENT HYPERGLYCEMIA AND DIABETES. DIFFERENT PROGRESSIONS OF HYPERGLYCEMIA AND DIABETES AMONG HYPERURICEMIC MEN AND WOMEN IN THE KINMEN STUDY. J RHEUMATOL 2004;

31(6):1159-65. 10.ZHU JX, WANG Y, KONG LD, YANG C, ZHANG X. EFFECTS OF BIOTA ORIENTALIS EXTRACT AND ITS FLAVONOID CONSTITUENTS, QUERCETIN AND RUTIN ON SERUM URIC ACID LEVELS IN OXONATE-INDUCED MICE AND XANTHINE DEHYDROGENASE AND XANTHINE OXIDASE ACTIVITIES IN MOUSE LIVER. J ETHNOPHARMACOL

2004; 93:133–40. 11.KONG LD, YANG C, GE F, WANG HD, GUO YS. A CHINESE HERBAL MEDICINE ERMIAO WAN REDUCES SERUM URIC ACID LEVEL AND INHIBITS LIVER XANTHINE DEHYDROGENASE AND XANTHINE OXIDASE IN MICE. J ETHNOPHARMACOL

2004; 93:325–30. 12.WANG Y, ZHU JX, KONG LD YANG C, CHENG CHK, ZHANG X. ADMINISTRATION OF PROCYANIDINS FROM GRAPE SEEDS REDUCES SERUM URIC ACID LEVELS AND DECREASES HEPATIC XANTHINE DEHYDROGENASE / OXIDASE ACTIVITIES IN OXONATE-TREATED MICE. BASIC CLIN PHARMACOL TOXICOL 2004;

94(5):232-7. 13.JACOB RA, SPINOZZI GM, SIMON VA, KELLEY DS, PRIOR RL, HESS-PIERCE B, KADER AA. CONSUMPTION OF CHER-

Aloe ferox = de wilde aloë ! In tegenstelling tot de Aloe vera die meestal gecultiveerd wordt op plantages, groeit de Aloe ferox (= wilde aloë) in zijn natuurlijke habitat: vrij van kunstmeststoffen, pesticiden en schimmeldodende middelen. Natuurlijker en biologischer kan niet! Bovendien wordt het ganse blad gebruikt voor de traditionele vervaardiging van Aloe ferox sap en gel zodat alle waardevolle stoffen aanwezig blijven. Bij de meeste Aloe vera sappen gebruikt men enkel het binnenste van het blad. Aloe ferox heeft een uitzonderlijk hoog calcium- en aminozurengehalte. Hierin overstijgt Aloe ferox ruim de Aloe vera en andere aloë soorten. 100% puur onverdund Aloe ferox sap: het sap bevat talrijke vitale stoffen in hun natuurlijke vorm: vitaminen, mineralen, aminozuren, polysacchariden, enzymen en oligo-elementen. Aloe ferox sap heeft een goede smaak, stimuleert de vertering en brengt verlichting bij teveel zuurvorming, indigestie, maagpijn en darmstoornissen. Regenererende Aloe ferox gel: de gel heeft een hydraterende werking en maakt de huid terug soepel, maar is ook een uitstekend eerste hulpmiddel in geval van verwondingen, insectenbeten en brandwonden. Regenererende Aloe ferox gel met aloë bitters: deze gel kan op dezelfde manier gebruikt worden als de andere. De bitters hebben een extra ontstekingsremmende en schimmeldodende werking. De Aloe ferox gels zijn geschikt voor elk huidtype en kunnen zowel voor het gezicht als voor het lichaam gebruikt worden.

RIES LOWERS PLASMA URATE IN HEALTHY WOMEN. J NUTR 2003; 133:1826-9. 14.F ACHÉ WOM. N UTRITIONELE ORTHOMOLECULAIRE GENEESKUNDE DEEL V, BLOK B DEGENERATIEZIEKTEN. PUBLIMEDIA VIOW, LAARNE 2001. 15.DEVLIN

Brochures en gedetailleerde informatie is te verkrijgen bij onze distributeur: Bottled by: GDI nv Tel. 051 31 36 28

SANVITA, Palokestraat 89, 1080 Brussel. Tel. & fax: 02 522 77 82


by

• o j i b wa

Flor•Essence® leven

je

-

verwijdert gifstoffen uit het lichaam • helpt de lever

roeck

s electe d

de

bij het afbreken van giftige stoffen • levert belang-

•

•

el

vitaliseert

rijke voedingsstoffen • herstelt het spijsverterings-

ect u m a b

kanaal

•

is een krachtige antioxidant • verhoogt uw

weerstand • draagt bij tot de celvernieuwing •

Hoe jong wilt u zich vandaag voelen? middel is om uw biologische leeftijd te verlagen. Het is een

Ouder worden doen we allemaal.

buiten-gewoon heilzame kruidenformule getrokken uit acht ver-

Kan het zijn dat uw lichaam vlugger ouder lijkt dan uzelf of dat

schillende kruiden (grote klis, schapezuring, rode iep, Russische

u er juist langer jong blijft uitzien? Volgens de Canadese Dokter

rabarber, witte waterkers, bruinalg, gezegende distel en rode

David Wikenheiser, expert in het bepalen van de biologische leef-

klaverbloesem) en werd reeds 100 jaar geleden door de Ojibwa

tijd, wel. Door de toenemende vervuiling en stress zijn de meesten

Indianen gebruikt. Flor•Essence is een alles in één product en het

onder ons lichamelijk minstens 15 jaar ouder dan hun chronologi-

gaat te werk waar het nodig is.

sche leeftijd.

Dankzij Flor•Essence wordt uw lichaam gezuiverd en gevoed en zo

Uit onderzoek blijkt dat Flor•Essence het meest doeltreffende

komt het weer in evenwicht.

Verkrijgbaar in de betere natuurvoedingswinkel of apotheek.

Bereken je biologische leeftijd op www.ojibwa-deroeck.com of bel +32 (0)52 48 43 00

OjIbwa De roeck

your health, our mission

NATUURLIJKE SINAASAPPEL- EN ANANASSMAAK

Verdeler voor België : Similia N.V. Deuzeldlaan 34-36 2900 Schoten Tel. 03 641 81 00 Fax 03 641 81 10

MULTI-VITAMINEN & MINERALEN COMPLEX VOEDINGSSUPPLEMENT

KAUWTABLET VOOR KINDEREN Orthofyto Jg. 10, nr. 52 - 2004

339

LIGNAAN RIJKE OMEGA-3 VLASZAADOLIE. Barlean’s lignaanrijke vlaszaadolie is een rijke bron van Omega-3 vetzuren en plantaardige lignanen. Een tekort aan essentiële Omega-3 vetzuren in de voeding kan uiteindelijk leiden tot en tekort aan nutriënten.

Essential Woman® : Omdat meer en meer vrouwen zich goed willen voelen en daar iets voor over hebben, is er ontzettend veel behoefte aan een voedingssupplement dat specifiek op hen is afgestemd. Essential Woman biedt een volledige aanvulling van weldoende voedingsstoffen die gericht zijn op de steeds veranderende noden van de hedendaagse vrouw.

Omega Man® : Omega Man is het voedingssupplement bij uitstek voor mannen van alle leeftijden: van de atletische twintiger tot de vitale 60-plusser. Omega Man is een ideaal uitgebalanceerde combinatie van ongeraffineerde koudgeperste vlaszaadolie (omega-3 vetzuur), pompoenzaadolie (uit de zeldzame ‘Styrian’ pompoen, rijk aan fytosterolen en vitaminen), oliezuur (omega-9 vetzuur), fosfolipiden en een volwaardig fytosterolcomplex.

Made in USA

Vlaszaad bevat het lignaan secoisolariciresinol diglucoside (SDG) dat door de bacteriën in de dikke darm wordt omgezet in de lignanen enterodiol en enterolacton. De lignanen uit vlaszaad hebben een antioxidatief vermogen zowel in een vetrijk als in een waterig milieu. Dankzij het Barlean’s Bio-Electron procédé worden de lignaanrijke vlaszaaddeeltjes in de olie behouden.

Meer info? Bel Minami Nutrition NV +32 [0] 3 458 79 54 of Oce-bio nv [0] 3 366 21 21 of surf naar www.barleans-omega3.com

340

MINAMI NUTRITION O M E G A - 3

T H E R A P Y


Een uitgave van de Belgische Vereniging voor Orthomoleculaire GeneeskunDe BSOM

Recommend Documents