Een tocht door het obligatielandschap

Een tocht door het obligatielandschap

we hebben het voor u

Obligatielandschap

Een goed gespreide beleggingsportefeuille is evenwichtig verdeeld over de verschillende beleggingsvormen. Obligaties zijn één van die beleggingsvormen. Hun hoge graad van kapitaalbescherming en de jaarlijkse rentevergoedingen maken ze een fundament voor vele beleggingsportefeuilles. Trouwens, hoe defensiever uw beleggingsprofiel, hoe groter het gewicht van obligaties in uw portefeuille. Kent u de typische karakteristieken en modaliteiten van obligaties? Een kennismaking.



Obligatielandschap

Inhoud

Wat is een obligatie .................................................... 4 Typische kenmerken .................................................... 4 Soorten obligaties ....................................................... 6 Obligatiemarkten ........................................................ 8 Risico's bij obligatiebeleggingen ............................... 9 Obligatiebeleggingen met minder risico .................12



Obligatielandschap

Wat is een obligatie? Een obligatie is een bewijs van schuldvordering van de obligatiehouder tegenover de schuldenaar. Die schuldenaar noemen we ook emittent of debiteur. Obligaties gelden altijd voor een bepaalde duur en tegen een vooraf overeengekomen rente. Die rente betaalt de debiteur op vaste tijdstippen, meestal jaarlijks. En na afloop van de lening, op de eindvervaldag dus, betaalt hij uw volledige kapitaal terug. Overheden, multinationale bedrijven en supranationale instellingen geven obligaties uit. Voor hen is het een aantrekkelijk financieringsinstrument of vorm van krediet. Om obligaties op een uniforme manier te herkennen, worden zij op een conforme manier getypeerd.

Een voorbeeld: EUR KBC Bankverzekeringsholding NV 2005-2015 4,25% 16/01 Waarbij:



EUR

= uitgiftemunt

KBC Bankverzekeringsholding NV

= emittent

2005-2015

= looptijd

4,25%

= rentevoet

16/01

= coupondatum

Obligatielandschap

De nominale rentevoet

Vaste looptijd

Een klassieke obligatie brengt een vaste rente op die op vooraf bepaalde tijdstippen wordt uitgekeerd. Meestal is dat elk jaar en dit gedurende de volledige looptijd. Maar sommige specifieke obligatievormen wijken daarvan af (zie verder). Doorgaans geldt de regel: hoe langer de looptijd, hoe hoger de rentevoet.

De meeste obligatievormen hebben een vaste looptijd, zodat de precieze vervaldag van de lening bij de aanvang gekend is.

Uw ingelegde kapitaal terug ...op de eindvervaldag

De onderstaande grafiek geeft zo’n normale rentesituatie weer.

6

Rente

In de meest gangbare obligatievoorwaarden krijgt u de lening a pari, dat wil zeggen voor 100%, terugbetaald. U ontvangt de nominale waarde in de munt van de obligatie. Tenzij de debiteur in financiële moeilijkheden zit. Tips om dat risico te beperken vindt u verder onder ‘Debiteurenrisico’.

…vervroegde terugbetaling

5,5 5 4,5 4 3,5

3 Aantal jaren 0



5

10

15

20

25

30

32

Soms gelden speciale terugbetalingsvoorwaarden: Bij een calloptie heeft de emittent het recht de lening vervroegd terug te betalen. Wanneer en tegen welke voorwaarden is vooraf bepaald. Is de rente op de kapitaalmarkt bijvoorbeeld na verloop van tijd sterk gedaald, dan moet de emittent een hoge rente betalen op de obligaties die in omloop zijn. Maar door ze vervroegd binnen te roepen kan hij een nieuwe obligatielening uitgeven tegen lagere rentevoeten.

Obligatielandschap

Soorten obligaties Gewone obligatie De meest gangbare obligaties leveren jaarlijks een vaste rente op. U krijgt uw ingelegd kapitaal terugbetaald op de eindvervaldag. Obligaties zorgen voor een mooie meeropbrengst. Meestal is de opbrengst van obligaties hoger dan die van een belegging in liquiditeiten.

Kasbon Kasbons zijn in principe gewone obligaties, met een financiële instelling als emittent. De couponrente en de looptijd liggen vast.

Achtergestelde obligaties Dit is een obligatie waarbij u als houder, bij een eventueel faillissement, pas wordt vergoed na de overige obligatiehouders, maar voor de aandeelhouders. Omwille van het achtergesteld karakter ontvangt u als houder van een dergelijke obligatie een iets hoger rendement.

Obligatie met variabele rentevoet Bij een obligatie met een variabele rentevoet weet u vooraf dat u x% meer zult ontvangen dan de gangbare, vooraf bepaalde referentierentevoet. Deze



obligaties, ook ‘Floating Rate Notes’ genoemd, keren rente uit om de drie of zes maanden en worden periodiek aangepast aan de rentevoet op de internationale geldmarkt. Het rentetarief verandert dus telkens op de couponvervaldag. Meestal is de rentevoet gelijk aan een basisrentevoet plus een toeslag of ‘spread’. Een frequent gebruikte basisrentevoet bij deze vorm van obligaties is de EURIBOR of European Interbank Offered Rate.

Nulcouponobligatie Bij de ‘zerobonds’ is er geen jaarlijkse coupon. Die bedraagt immers 0%. Er is m.a.w. geen jaarlijkse rente, enkel een meerwaarde op de eindvervaldag. Het bedrag dat u uiteindelijk ontvangt, is veel hoger dan de uitgifteprijs. Het verschil tussen beide kunt u beschouwen als gekapitaliseerde rente over de looptijd van de lening.

Step-up obligaties Step-up obligaties bieden coupons aan die gefaseerd worden opgetrokken naar een hogere couponvergoeding. Dergelijke obligaties zijn populair in tijden van lage rentestanden, wanneer obligatiehouders huiveren voor lange looptijden. Step-up obligaties bieden zekerheid dat na de lage coupons betere coupons volgen.

Obligatielandschap

Converteerbare obligatie Deze obligatie heeft de essentiële kenmerken van de klassieke, vastrentende obligatie. Als obligatiehouder kunt u rekenen op een vaste periodieke rente. En op de eindvervaldag wordt het nominale kapitaal u terugbetaald. Bovendien kunt u binnen vooraf bepaalde periodes de lening omzetten of converteren in een aandeel, meestal van dezelfde maatschappij. Maar voor wat, hoort wat. Omdat u zo ook kunt profiteren van stijgende aandelenkoersen, biedt deze obligatie minder rente.

kapitaal terugbetaald. U profiteert niet mee van stijgende aandelenkoersen. Omgekeerd converteerbare obligaties zijn risicovol en niet geschikt voor defensieve beleggers.

Obligatie met warrant Deze obligatie bestaat uit twee onderdelen: - een gewone obligatie met een lagere coupon dan de dan geldende marktrente; - een warrant die u het recht geeft om gedurende een bepaalde periode aandelen of obligaties te kopen tegen een vooraf bepaalde prijs, de uitoefenprijs.

Omgekeerd converteerbare obligatie Hoge coupons bij een lage rentestand lijken een sprookje. Met de omgekeerd converteerbare obligaties wordt dit werkelijkheid. Maar zo’n ‘reverse convertible’ gaat wel gepaard met een fors hoger risico. Deze obligatievorm bestaat uit twee specifieke delen: - een vastrentend gedeelte met de gangbare rente (gewone obligatie); - een geschreven putoptie op een aandeel (aandelenkorf of -index). De geschreven putoptie levert een aanzienlijke premie op. Die zorgt samen met de rente van het vastrentende gedeelte voor een uitzonderlijk hoge coupon. In ruil voor die hoge coupon neemt u wel het risico dat bij een gedaalde aandelenkoers uw obligatie in aandelen wordt terugbetaald. U krijgt dan een aantal aandelen die, tegen de beurskoers van dat moment, minder waard zijn dan uw oorspronkelijke kapitaal. Met andere woorden: u verliest kapitaal. Anderzijds krijgt u bij een gestegen aandelenkoers uw ingelegde



Geïndexeerde obligatie / Notes Bij sommige obligaties is de rente en/of het terugbetaalde kapitaal op een of andere manier gekoppeld aan (de ontwikkeling van) een index, bijvoorbeeld: - de goudindex; - een beursindex; - de olieprijs; - de koersontwikkeling van één munt tegenover een andere munt.

Obligatielandschap

Obligatiemarkten Op de obligatiemarkten gelden er specifieke verhandelingsvoorwaarden. De emissievoorwaarden van obligaties bepalen dat obligaties bij uitgifte worden gekocht op de primaire markt én tegen een vaste inschrijvingsprijs. Zodra de emissie is afgesloten, kunt u op de secundaire markt bestaande leningen verhandelen. Als particuliere belegger kunt u daar zowel kopen als verkopen.

Domestic obligaties Op de binnenlandse obligatiemarkt, de ‘domestic market’, noteren de obligaties in de munt van het eigen land. Deze obligaties bevatten steeds de ‘domestic tax’ clausule. Dit betekent dat ze onderhevig zijn aan elke fiscale wijziging in het land van uitgifte. De gevolgen van deze fiscale wijzigingen komen ten laste van de obligatiebelegger. Bij domestic leningen wordt roerende voorheffing afgehouden aan de bron. U krijgt met andere woorden uw coupon onmiddellijk netto uitbetaald met een fiscaal bevrijdend karakter. Voorbeelden van domestic leningen zijn staatsbons, OLO’s (lineaire obligaties uitgegeven door de Belgische Staat), bepaalde obligaties van Belgische bedrijven, ...



Eurobonds Euro-obligaties zijn obligaties die in ten minste 4 landen gelijktijdig worden uitgegeven door een syndicaat van ten minste 4 niet- verbonden financiële instellingen voor een minimum bedrag van 50 mio EUR. Eurobonds kunnen worden uitgegeven door supranationalen, overheden, financieële instellingen, bedrijven, ... In tegenstelling tot domestic leningen worden eurobonds meestal uitgegeven met een ‘standard tax’ clausule. Dat betekent dat bij eventuele wijzigingen aan het fiscaal regime in een land van uitgifte de emittent de mogelijkheid heeft om de lening vervroegd, tegen pari terug te betalen, de bruto rente te verhogen, ... om op die manier het effect van deze fiscale wijziging voor de belegger te neutraliseren.

Obligatielandschap

Risico's bij obligatiebeleggingen Een obligatie is een vrij veilige belegging. Toch zijn er ook een aantal risico’s aan verbonden.

Debiteurenrisico Of de emittent van een obligatie in staat zal zijn om de rente en het kapitaal terug te betalen op de eindvervaldag, hangt af van zijn kredietwaardigheid of solvabiliteit. Er is immers een duidelijk verschil in kredietwaardigheid tussen België en Panama bijvoorbeeld, of tussen een West-Europese en een bank van een ontwikkkelingsland. Dit risicoverschil vertaalt zich ook in een verschillend rendement. Een betere debiteur kan zich veroorloven met een lager rendement op de markt te komen. Kredietwaardigheid is uiteraard een dynamisch gegeven. Daarom volgen ratingbureaus de kredietwaardigheid van grote debiteuren op de voet. Constant houden ze het wel en wee van de landen en bedrijven in de gaten. En ze geven scores, de welbekende ‘ratings’. Hierbij vindt u een overzicht van de codes die de twee grootste ratingbureaus, Standard & Poor’s en Moody’s, gebruiken. KBC adviseert altijd debiteuren van de A-klasse. Een obligatie moet in een beleggingsportefeuille immers een stabiele basis zijn. Daarom kiezen we bij obligaties voor kapitaalzekerheid, m.a.w., we kiezen voor goed gereputeerde en gezonde debiteuren die grote zekerheid geven op terugbetaling. Laat u niet verlei-



den door een (licht) hogere rente, die misschien uw kapitaal in gevaar brengt.

Standard & Poor's

Verklaring

Moody's

AAA

Uitzonderlijke kwaliteit

Aaa

AA+ AA AAA+ A ABBB+ BBB BBBBB+ BB BBB+ B BCCC CC C

Uitstekende kwaliteit

Goede kwaliteit

Aanvaardbare kwaliteit

Labiel

Zwak

Zeer zwak

Aa1 Aa2 Aa3 A1 A2 A3 Baa1 Baa2 Baa3 Ba1 Ba2 Ba3 B1 B2 B3 Caa Ca C

Obligatielandschap

Bijzondere waarborg

Muntrisico

Er bestaat een beschermingsregeling voor deposito’s en financiële instrumenten. Die zegt dat er specifieke waarborgen gelden voor obligaties en kasbons die zijn uitgegeven door Belgische financiële instellingen. Mocht een financiële instelling onvermogend blijken, dan kunt u als belegger aanspraak maken op een uitkering van maximaal 20 000 EUR. Voorwaarde is wel dat uw effecten op naam zijn of dat ze bij de emittent op rekening zijn geplaatst of in open bewaargeving worden gehouden. Een uitgebreide beschrijving van deze regeling kunt u verkrijgen in uw KBC-bankkantoor.

De opkomst van de Euro-obligaties gaf de mogelijkheid in diverse munten te beleggen. Uiteraard is beleggen in andere munten niet altijd winstgevend. Vooral hoogrentende munten kunnen forse waardeverminderingen ondergaan. De hoge rentevergoeding die op die munten van toepassing is, compenseert het hogere risico. Wees evenwel voorzichtig met dergelijke risicomunten en neem er niet te veel op in uw portefeuille.

Liquiditeitsrisico Achtergestelde obligaties In geval van faillissement geniet u als ‘gewone’ obligatiehouder dezelfde rechten als elke andere schuldeiser. Na vergoeding van de bevoorrechte en hypothecaire schuldeisers komt u als obligatiehouder aan de beurt. Er worden echter ook veel ‘achtergestelde’ leningen uitgegeven. Wanneer de schulden moeten worden vereffend komt u op de laatste rij van schuldeisersobligatiehouders te staan. Achtergesteld papier van gereputeerde (financiële) instellingen zorgt voor een mooi extra rendement zonder een te groot risico.

10

Met de liquiditeit van een belegging bedoelen we de mogelijkheid om op elk moment het uitgezette geld opnieuw ter beschikking te krijgen. Voor obligaties komt dat er dus op neer dat u de obligatie vlot kunt verkopen of niet. Voor beursgenoteerde obligaties (vooral staatsleningen) en de meeste Euro-obligaties bestaan ruime verhandelingsmogelijkheden. Zeker de leningen van bekende debiteuren met een groot uitgiftebedrag in een courante munt zullen niet voor verrassingen zorgen.

Obligatielandschap

Renterisico Als u een obligatie koopt, sluit u eigenlijk een soort contract af. Gedurende een bepaalde tijd, de looptijd, staat u uw geld af en in ruil daarvoor ontvangt u een afgesproken rentevergoeding. Veranderen ondertussen de rentevoorwaarden op de markt, dan heeft dat gevolgen voor uw obligatie. Dat merkt u als u tussentijds uw obligatie wilt verhandelen. De basisregels zijn: - als de marktrente daalt, stijgt de waarde van uw obligatie; - als de marktrente stijgt, daalt de waarde van uw obligatie; - hoe langer de looptijd van uw obligatie, des te sterker deze koersbeweging zal spelen.

Deze regels zijn uitermate belangrijk voor een actief portefeuillebeheer. Kies vóór of bij het begin van een periode van rentedaling voor langlopende obligaties, zodat u de ‘hoge’ rente voor lange tijd kunt vastleggen en de kapitaalmeerwaarde maximaliseren. Vóór of bij het begin van een periode van rentestijging kiest u beter voor kortlopende obligaties, zodat de koersdaling beperkt blijft en u op de vervaldag tegen hogere rentevoorwaarden kunt herbeleggen.

Koers 112 110

obligatie met restlooptijd 10 jaar

108 106 1% rentedaling

obligatie met restlooptijd 7 jaar

104

obligatie met restlooptijd 3 jaar

102 100

100 Tijd

11

Obligatielandschap

Obligatiebeleggingen met meer spreiding en keuzemogelijkheden

De risico’s die we hierboven beschreven, kunt u eenvoudig verkleinen of zelfs vermijden. Door te beleggen in obligaties via obligatiefondsen. Met een gespreide portefeuille kunt u deelnemen aan de obligatiemarkt van uw wensen. Het aanbod van obligatiefondsen is zo uitgebreid dat u zeker iets naar uw zin vindt. U profiteert in elk geval van de voordelen van fondsenbeleggingen: - Spreiding - U neemt deel aan een grote en gespreide obligatieportefeuille. Hierdoor verkleint u aanzienlijk het debiteurenrisico. En ook het muntrisico, als u kiest voor een internationaal gespreide portefeuille. - Professioneel - Via obligatiefondsen kan u opportuniteiten benutten, die normaal enkel voor professionele beleggers beschikbaar zijn. Denkt u hierbij bijvoorbeeld aan obligaties in opkomende markten, inflatie-gebonden obligaties, obligaties in minder courante munten. - Actief beheer - Met een actief beheer anticipeert het fonds op debiteuren- en renterisico’s, en zo kan het tussentijdse meerwaarden realiseren. Zo verlengt de beheerder bijvoorbeeld de looptijd van de obligatieportefeuille een beetje als de rente op zijn top staat en een rentedaling verwacht wordt. Anderzijds kan de beheerder de looptijden inkorten. Opgelet: slechts enkele obligatiefondsen voorzien in hun beleggingspolitiek dat ze ook bijna volledig in zeer korte looptijden kunnen beleggen. De meeste obligatiefondsen kunnen aldus geen liqui-

12

diteitenfonds worden. Obligatiefondsen behouden daarom veelal een (tussentijds) risico op minwaarden bij een rentestijging in de markt. Bij een rentedaling boeken ze dan weer meerwaarden. Over een langere periode vlakt dit risico wel wat af. - Liquiditeit - Dagelijks zijn er nieuwe koersen voor fondsen en kunt u verhandelen. U loopt dus nooit het risico lang op uw geld te moeten wachten als u wilt verkopen.

Hebt u nog vragen over uw bankzaken of verzekeringen? Praat er dan over met een medewerker van uw KBC-bankkantoor of met uw KBC-verzekeringsagent. U kunt ook bellen naar het KBC-Telecenter op het nummer 078 152 153. Op werkdagen van 8 tot 22 uur en op zaterdag en banksluitingsdagen van 9 tot 17 uur. U kunt ook schrijven, faxen, mailen of surfen naar: KBC-Telecenter Schoenmarkt 35 2000 Antwerpen Fax 03 283 29 50 [email protected] www.kbc.be Alle verrichtingen van KBC Bank NV zijn onderworpen aan de Algemene Bankvoorwaarden, waarvan de tekst verkrijgbaar is in alle KBC-bankkantoren. Zetel van de vennootschap: KBC Bank NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, België. BTW BE 0462.920.226, RPR Brussel, bankrekening 730-0000000-93. Verantwoordelijk uitgever: Alexander Wolfers KBC Asset Management NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, België. KBC Bank NV, CBFA 26 256. KBC Verzekeringen NV, onderneming toegelaten voor alle takken onder code 0014 (K.B. 4 juli 1979, B.S. 14 juli 1979).

Dit is een publicitaire mededeling en mag niet worden beschouwd als gepersonaliseerd beleggingsadvies. Praat gerust eens met uw adviseur Sparen en Beleggen. Hij kan u zeggen of een bepaald product al dan niet bij uw risicoprofiel en/of uw portefeuille past. U zult zien: praten werkt!

we hebben het voor u

www.kbc.be