28 april 2014
Bestrijdt geweld tegen vrouwen
Een portret van Manjula Pradeep, Dalit-leider Ik heb gezien hoe Manjula Pradeep zich in de afgelopen 20 jaar heeft ontwikkeld van een onervaren jonge vrouw in de vroege jaren negentig tot een zelfverzekerde dappere Dalit-leider. In dit interview volgen we Manjula’s geschiedenis van haar strijd voor Dalit-rechten vanaf de start van haar werk bij Navsarjan Trust als een jonge onervaren beginner en haar tumultueuze reis naar haar huidige functie als hoofd van Navsarjan, waarbij ze vaak Dalits vertegenwoordigt in de VN en andere nationale en internationale fora.
Manjula Pradeep
“Van 1991 tot 1995 volgde ik de strijd van de Dalits op diverse ‘fronten’ en besefte ik dat Dalit-vrouwen een belangrijke rol speelden in de strijd voor gerechtigheid, zowel voor hun mannen als voor de hele gemeenschap. Mijn vroegste inspiratie kwam van een Dalit-vrouw, Valiben. Ze bleef strijden voor gerechtigheid voor haar zoon, die werd gearresteerd op de valse beschuldiging van diefstal van een fiets. Hij zwoer dat hij die tweedehands kocht. Maar de politie martelde hem en sloeg hem meedogenloos op zijn geslachtsdelen om hem een bekentenis af te dwingen. Ten slotte sloegen ze de jongen bewusteloos. Valiben vocht fel tegen het onrecht dat haar zoon werd aangedaan werd. Ze deed dat zonder ophouden tot haar dood, maar helaas zonder succes. Ik was diep ontroerd door de moed en vastberadenheid van deze eenvoudige dorpsvrouw.”
Levend verbrand “In 1994 zette ik me in voor een jong meisje, Meena, uit Ranol in Limdi taluk. Ze werd door haar ouders op zeer jonge leeftijd uitgehuwelijkt. Bijna onmiddellijk na haar huwelijk begon haar man haar lastig te vallen om de bruidsschat. Het meisje was ongelukkig en bang. Ze was zwanger toen ze haar levend in brand staken en vermoordden. Ik ging toentertijd naar de rechtbank in Bhavnagar voor deze bruidsschatmoord. Haar man kocht iedereen om en werd vrijgesproken, hoewel er duidelijke bewijs, vernietigend bewijs van medeplichtigheid was, omdat de matras waarop ze stierf was overgoten met kerosine.” Deze nederlaag liet een zeer bittere nasmaak na. “Ik bleef me afvragen: hoe kunnen ouders hun huilende dochters terugsturen naar het huis van de schoonouders, naar een zekere dood? Het is afschuwelijk. De dood van dit meisje had voorkomen kunnen worden.” "De leiders van onze eigen Dalit-gemeenschap beschuldigden Navsarjan er van tweedracht in de gemeenschap te zaaien door publiekelijk een Dalit-man te beschuldigen en aan te vallen. De dode Dalit-meisjes, jonge meisjes die wreed en gewelddadig vermoord werden, de verbrande bruiden, dat
deed er niet toe. Zoals de meeste vrouwen zijn ze vervangbaar. Navsarjan werd onder grote druk gezet om de zaken ‘in der minne’ te schikken en compromissen te sluiten, en er geen politiezaak van te maken wanneer de plegers van het geweld Dalit-mannen zijn. Groepsverkrachting “Een ander exemplarisch geval van seksueel geweld was de verkrachting van en moord op Geeta, slachtoffer van een groepsverkrachting door vier mannen van een hogere kaste in Ajarpura in het district Anand (Gujarat). Na de verkrachting dwong men Geeta boven op een tractor te zitten. Vervolgens gooide men haar met geweld van de bewegende tractor en reed men genadeloos een paar keer over haar lichaam om ervoor te zorgen dat ze dood was.” “Een dood slachtoffer van verkrachting kan geen getuigenis afleggen of de naam van haar verkrachters noemen. De begrafenis werd haastig uitgevoerd onder druk van de daders. Onze activisten informeerden ons over deze gruwelijke zaak.” Navsarjan diende een verzoekschrift in bij het Hooggerechtshof voor een nieuwe lijkschouwing. De zaak werd nieuw leven ingeblazen. Een nieuw forensisch team kwam. Het graf werd heropend en Geeta's lichaam werd opgegraven en opnieuw onderzocht. Het vonnis van groepsverkrachting werd hierdoor bevestigd, samen met de verdenking van een onnatuurlijke dood. “Het deed ons goed dat de tragische moord op Geeta niet onbestraft zou blijven. We dachten dat recht zou zegevieren.” Maar helaas, wederom zegevierde de mannelijke dominantie. Geeta's ouders hadden nog vijf dochters uit te huwelijken. Wie zou deze meisjes trouwen als de familie de indruk wekte lastig te zijn voor potentiële bruidegoms? Ze bezweken onder de gemeenschapsdruk en sloten een compromis. Anders zou niemand hun andere dochters huwen. “Bovendien,” merkte Manjula op, “een andere reden waarom we deze strijd verloren was de afhankelijkheid van de familie van het loon van hun landheren. Dus als ze gevochten hadden voor rechtvaardigheid zouden ze hun werk en loon verliezen.” Door deze bittere lessen werd Manjula snel volwassen. Ze besloot om rechten te studeren en zich te richten op de problemen van Dalitvrouwen. Afhankelijkheid “Toen ik in 1991 bij Navsarjan kwam”, herinnert Manjula zich, “was er geen plaats voor vrouwen. In 1992 organiseerden we een bijeenkomst voor vrouwen over discriminatie met betrekking tot drinkwater in Dholka, in district Ahmedabad. Ik heb nu 20 jaar lang gevochten. Onze Dalitvrouwen waren vol passie en woede. Ze waren mentaal sterk, bereid te vechten, maar hadden geen enkele stem. We werkten aan het aanpakken van geweld tegen Dalit-vrouwen. We legden de basis voor leiderschap van vrouwen.” “Als vrouw kon ik volledig hun angsten begrijpen en hen helpen op te komen voor hun rechten. Ik wilde dit doen en onze Dalit-vrouwen mondig maken. Aldus begon ik mijn missie, aangespoord door deze woede en vastberadenheid. In 1996 voerde ik 20 trainingsprogramma's voor vrouwen uit.” “In juni 1997 organiseerden we de eerste bijeenkomst geleid door vrouwelijke leiders om minimumloon te eisen voor landarbeiders. Het officiële minimumloon bedroeg 34 roepies, maar deze vrouwen werkten voor 6 tot 12 roepies per dag.” “Er waren twee inspirerende vrouwen, beiden met de naam Kashi. Een van hen, Kashi uit Mahuvad, werd gewaarschuwd door de landheren van haar dorp. ‘We zullen je niet meer op onze akkers laten werken’, dreigden ze. Boos antwoordde ze: ‘Ik wil toch niet op uw velden werken voor uw ellendige 6 roepies. Ik heb uw werk niet nodig.’ In plaats daarvan liep de boze vrouw elke dag 2
kilometer om te werken in een steenoven voor 50 roepies per dag. Ze was een slimme, inspirerende, moedige vrouw”, aldus Manjula. “Ik begon ook te leren over problemen van tribale vrouwen”, vervolgt Manjula. “Er was een vrouw, Chanchal. Haar zoon Phogat werkte als slaaf, in een systeem van gebonden arbeid dat locaal chakar wordt genoemd. Ze kregen in 1996 per jaar 3000 roepies betaald. Phogat werd door de landheer wreed afgeranseld, alleen omdat hij vroeg naar zijn achterstallige, onbetaalde loon. Toen Chanchal probeerde haar zoon te beschermen haalde de [Patel-]werkgever uit met een stok. Zijn stok raakte haar hand in plaats van haar zoon, en brak haar pols. Ik ging bij haar op bezoek. De politie wilde geen rapport (FIR) opmaken of een aantekening van de zaak maken op grond van de AntiWreedheden Wet omdat ze een bewijs wilden van haar Scheduled Tribes status. Haar zoon liep weg, doodsbang. Hij dook onder in het dorp van zijn schoonfamilie, uit angst voor zijn leven. Ik nam Chanchal mee op mijn scooter. We haalden haar zoon op, en gingen met zijn drieën op de scooter naar het kantoor van het hoofd van het district in Baroda City. Het hoofd schreeuwde boos tegen me, en zei: ‘Je probeert om een valse klacht in te dienen. Je maakt onnodige problemen. Ga weg uit mijn kantoor.’ We vertrokken, aangedaan door de beledigingen van het districtshoofd, maar nog steeds klaar om te vechten voor gerechtigheid.” Droever wijzer én sterker “Het was weer een bittere pil om te slikken. Weer een zaak die ons droeviger en wijzer maakte. Na ons bezoek stuurde het districtshoofd een sociaal-maatschappelijk werker naar hun dorp die van moeder en zoon beiden de duimafdruk afnam, op blanco vellen papier. Onder valse voorwendsels. Zowel moeder als zoon waren analfabeet. Ze hadden geen idee wat ze ondertekenden. Einde verhaal, einde van de zaak. Het was voor mij persoonlijk een zeer bittere les.” “Maar het heeft me serieus aan het denken gezet. Hoe kan ik succesvoller zijn? Hoe kan ik strategischer werken? Hoe kan ik meer gewiekst zijn om deze verschrikkelijke gevallen voor onze mensen te winnen? Ik richtte een vereniging op: Vadodara Majdoor Sanghatana (‘Vadodara Arbeiders Vereniging’). Later organiseerden we ons op deelstaatniveau in de Gujarat Kamdar Ekta Sanghatana (‘Gujarat Unie voor Arbeiders’).” “Toen ik in 1997-98 aan deze kwesties werkte ging ik me ook bezighouden met man-vrouw verhoudingen. Ik werd benoemd tot programmadirecteur voor gelijkheid van mannen en vrouwen en de rechten van vrouwen. We begonnen binnen Navsarjan te kijken in termen van de positie van mannen en vrouwen. Het was een enorme uitdaging en werd ook niet erg verwelkomd door onze mannelijke collega's met feodale achtergronden. ‘Er zullen nooit vrouwen bereid zijn om mee te doen’, zeiden de mannen. We hebben nu 40 vrouwelijke leiders. De nieuw opgeleide vrouwen begonnen man-vrouw kwesties en gelijkheid binnen Navsarjan aan de kaak te stellen. De vraag was of deze zeer jonge vrouwen, nieuw aangeworven en vers getraind op deze problematiek, echte leiders konden worden.” De lakmoesproef kwam toen een nieuw geval opdook. “Een 12-jarig Other Backward Class [kaste net boven de Dalits] meisje werd ’s nachts ontvoerd terwijl ze sliep. Haar ontvoerder was een OBCman die vaker overtredingen op seksueel gebied had begaan. Hij was heel machtig in de regio en had dus heel veel invloed bij de lokale politie. Deena, onze getrainde vrouwenactivist, nam de verantwoordelijkheid voor de zaak op zich. Deena is erg communicatief, zeer moedig en welbespraakt. Een van onze meest effectieve vrouwelijke organisatoren. We hadden een bijeenkomst gepland en ongeveer 1000 mensen uit de omliggende dorpen kwamen om rond deze zaak te protesteren. De moeder van het meisje sprak zeer emotioneel en krachtig. Ze slaagde er in het hele publiek te ontroeren. De bijeenkomst was in Nanisheradi, in district Anand. Hoewel het meisje slechts 12 jaar oud was, was ze zo uitzonderlijk moedig dat ze het memorandum persoonlijk overhandigde aan de adjunct-hoofdinspecteur van politie.”
Nieuw gevonden vrijheid “Andere gevallen van seksueel geweld tegen zeer jonge meisjes kwamen naar buiten. Een 9-jarig meisje werd wreed verkracht en bewusteloos neergegooid. De verkrachter hield haar waarschijnlijk voor dood. Deze verkrachting was blijkbaar bedoeld om wraak te nemen op de jonge, zeer mooie moeder van het kind. Deena, Navsarjan's locale activist, handelde ook dit geval af. Toen het kind weer bij bewustzijn was onthulde ze de naam van haar verkrachter. The Times Of India, India’s meest prominente Engelstalige dagblad, besteedde regelmatig aandacht aan het geval. De verkrachter kreeg levenslange gevangenisstraf. Er kwam een gevoel van voldoening over het Navsarjan team. Eindelijk gerechtigheid, na vele bittere pillen.” “Het was niet alleen onze overwinning. Het nieuws verspreidde zich naar alle omliggende dorpen. Het veroorzaakte een golfbeweging, en verschillende vrouwen uit het gebied kregen de moed om naar ons te komen met gevallen van geweld tegen vrouwen. Deze vrouwen waren bereid om verklaringen af te leggen en te getuigen. Onze vrouwenactivisten gaven hen steun en spraken hun moed in. Ze waren er wanneer dat nodig is, om de slachtoffers bij te staan, om een schouder aan te bieden om op te huilen. Om er gewoon voor hen te zijn als de dingen heel moeilijk werden.” “We moesten ook de vrouwen binnen ons team leren voor zichzelf op te komen. We besloten als beleid om onze Navsarjan-activistes en -leiders meer mogelijkheden te geven door 40 vrouwen een lening voor een transportmiddel te geven. Zoals voor de meeste arme vrouwen uit stad of platteland was het voor iedere vrouw de eerste keer in hun leven dat ze zoiets groots kregen, enkel en alleen voor zichzelf. Niet voor hun families, noch voor hun kinderen. Deze scooters waren uitsluitend voor hen. Het had een immens en direct effect. Hun mobiliteit was hervormend en bevrijdend. Het gaf de vrouwen een nieuw gevonden gevoel van vrijheid.” “Ze leerden snel fietsen. Ze hielden van de uitdaging. En toen begonnen ze met hun scooters”, herinnerde Manjula zich. Het plezier is duidelijk aan haar gezicht te zien. “Voor de eerste keer waren onze Dalit-vrouwen mobiel. Het gaf hen een nieuw gevoel van macht. Ik heb ervan genoten om met hen een scooter uit te kiezen. Binnen Navsarjan begonnen we vrouwen machtsposities te geven. Eerst lokaal, dan op sub-districtsniveau en geleidelijk op deelstaatniveau.” ‘Een schande voor de familie’ “We pakten meer gevallen van seksuele mensenhandel en geweld op. Mensen begonnen vanzelf naar ons te komen voor juridische hulp. Ze realiseerden zich dat we er voor hen waren. Een 14-jarig Dalit-meisje uit Bavla, nog op de basisschool, liep weg met een moslimman die beloofde met haar te trouwen. Ze dacht dat hij van haar hield. De man hield haar een maand gevangen en sloeg haar met kettingen op haar benen. Hij verkrachtte haar elke dag. Het gerucht ging rond door het dorp en het dorpshoofd beloofde haar te redden. Hij nam haar ‘s nachts mee op zijn motor, stopte toen op een verlaten plaats en verkrachtte haar alvorens haar te verkopen aan een Patel (landheer). Deze man verkrachtte haar een aantal dagen en verkocht haar door aan een brahmaan. Ten slotte lukte het haar om te ontsnappen.” Navsarjan diende een klacht in, maar het was niet verrassend dat de opsporingsambtenaar niets deed. “Ik schreef aan de Nationale Vrouwen Commissie en de Nationale Commissie voor de Mensenrechten”, herinnerde Manjula zich. “Ze reageerden door het openbaar te maken. De adjuncthoofdinspecteur van politie werd geschorst. Een nieuwe officier werd aangesteld. Die ondernam snel actie en arresteerde de verdachten.” “Wij vingen het meisje op in ons hostel”, vervolgt Manjula. “Ze voltooide de 7e klas. Het was een uitdaging. Wat nu? We brachten haar onder in de Dalit Shakti Kendra, ons centrum voor Dalit Empowerment. Ze leerde naaien. Het was niet gemakkelijk voor haar. De familie wilde haar niet
terug. Ze had schande over de familie gebracht, zeiden ze.” Een medisch team werd opgeroepen om haar te identificeren en te verklaren dat ze minderjarig was, was verkracht en een slachtoffer was van mensenhandel. Ze was ontvoerd, verkracht en verhandeld tijdens het de laatste weken van december 2007. Ten slotte, vier volle jaren later, is het vonnis gewezen in januari 2012. De daders werden schuldig verklaard. “Deze incidenten van verkrachting en seksueel en huiselijk geweld blijven voortduren. Een 19jarige Dalit Shakti Kendra studente werd levend verbrand. Onze eigen studente. Haar ouders dwongen haar om terug te gaan naar het huis van haar schoonfamilie, ondanks haar angsten door eerdere slagen en bedreigingen. En ondanks haar talrijke verzoeken om haar terug naar huis te laten gaan. Haar strijd gaat door Manjula is heel duidelijk over haar rol. “We moeten onze meisjes morele en emotionele steun geven en kracht om uit slechte huwelijken te stappen voordat ze worden vermoord. We hebben behoefte aan goede raadgevers voor onze meisjes die zijn geslagen, getraumatiseerd en verbrand bij huiselijk geweld. Advies en bijstand geven aan slachtoffers van mensenhandel moet op veel grotere schaal en veel intensiever worden aangepakt. “De strijd om de rechten van vrouwen eindigt nooit. We moeten gewoon doorgaan met vechten. Totdat onze samenleving een volledige verandering ondergaat en onze meisjes en vrouwen kan beschermen”, besloot Manjula. En dus gaat haar strijd door.
Mari Thekaekara (interview met Manjula Pradeep op 28 april 2014)
