Een nieuw beleidsinstrument voor de Vlaamse overheid: regionale opcentiemen op de personenbelasting

A. Decoster , K. De Swerdt, W. Sas KULeuven – Regionale opcentiemen PB

Steunpunt Fiscaliteit en Begroting 6 december 2012

Brussel 6 december 2012

Een nieuw beleidsinstrument voor de Vlaamse overheid: regionale opcentiemen op de personenbelasting A. Decoster, K. De Swerdt, W. Sas (CES – KULeuven)

Inhoud 1. Fantasi 2. Is onze PB progressief? 3. Regionale opcentiemen 4. Simulaties 5. Besluit

A. Decoster, K. De Swerdt en W. Sas: Regionale opcentiemen PB

Steunpunt Fiscaliteit en Begroting Brussel 6 december 2012

2

1. Fantasi: een microsimulatiemodel  in opdracht v. Dep. Financiën & Begroting  Fiscal ANalysis and TAx SImulation

 is een micro-simulatie-model •

micro:

op niveau belastingplichtige

•

simulatie: berekening counterfactuals

•

model:

vereenvoudiging van de regels

 MSM bestaat altijd uit vier componenten: A. Decoster, K. De Swerdt en W. Sas: Regionale opcentiemen PB


3

1



1. Fantasi: een microsimulatiemodel

IPCAL 2010 (35000 FA) Personen belasting

schalen

FANTASI reken module

Totale Ontvangsten Verdeling

verminderingen

tarieven A. Decoster, K. De Swerdt en W. Sas: Regionale opcentiemen PB


7

1. Fantasi: een microsimulatiemodel  troef: op micro-niveau •

som micro: budgettair effect

 is een rekenmodel: geen gedrag  is een statisch model: geen projecties  vereenvoudiging regels •

daarom: validatie nodig

•

maar wel: regionalisering PB ingebouwd

 validatie: A. Decoster, K. De Swerdt en W. Sas: Regionale opcentiemen PB


8

1. Fantasi: een microsimulatiemodel  validering = vergelijking van •

belastbaar inkomen (gereconstrueerd)

•

te betalen personenbelasting 

geobserveerd in IPCAL-bestand



berekend door FANTASI

met externe statistieken

A. Decoster, K. De Swerdt & W. Sas: Regionale opcentiemen PB


9

2



1. Fantasi: een microsimulatiemodel  belasting IPCAL versus FANTASI geobserveerd gesimuleerd

% verschil

Vlaanderen

21,922

21,968

0.21

Wallonië

9,899

9,921

0.22

Brussel

2,889

2,890

0.03

België

34,710

34,779

0.20


10


1. Fantasi: een microsimulatiemodel Betaalde belasting (in miljoen euro) Geobserveerd AJ2010

Netto belastbaar inkomen (miljoen euro) Gereconstrueerd AJ2010

IPCAL

Extern*

% verschil**

FANTASI

Extern

% verschil**

Vlaand.

21,922

22,448

-2.34

100,341

103,191

-2.76

Wallonië

9,899

10,443

-5.21

48,455

51,315

-5.57

Brussel

2,889

3,080

-6.20

13,251

13,887

-4.58

België

34,710

35,971

-3.51

162,047

168,394

-3.77

* externe bedragen zijn afkomstig van de FOD Economie (http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/arbeid_leven/fisc/) ** het procentuele verschil wordt berekend ten opzichte van de externe bedragen A. Decoster, K. De Swerdt & W. Sas: Regionale opcentiemen PB


11

1. Fantasi: een microsimulatiemodel  vragen die FANTASI kan beantwoorden 1. hoe progressief is de PB (nog)? 2. hollen de FU de progressiviteit uit? 3. regionale opcentiemen •

in combinatie met FU-bevoegdheid

4. hoe groot is de elasticiteit van de PB?



12

3






13

2. Progressiviteit  gemiddeld tarief neemt toe met inkomen  ongelijkheid inkomen na belasting is kleiner dan ongelijkheid inkomen vóór belasting

 is het gevolg van •

ongelijke verdeling van de belastingen

•

“omvang” belastingen (gemiddeld tarief)



14

2. Progressiviteit in IPCAL 2010 Deciel

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Aandeel in inkomen voor belasting (%)

Aandeel in belasting (%)

Aandeel in inkomen na belasting (%)

0,0 -0,1 1,0 -0,1 3,8 van aandeel in belastingen 0,0 vergelijking met 5,0 aandeel in inkomen: 0,8 maatstaf 6,4 van progressiviteit 2,7 (P) 8,1 5,8 10,0 9,6 12,8 13,8 18,0 21,0 35,0 46,6



15

4



2. Progressiviteit in IPCAL 2010 Aandeel in inkomen voor belasting (%)

Deciel

Aandeel in belasting (%)

Aandeel in inkomen na belasting (%)

0,0 1,0 3,8 vergelijking aandeel in inkomen na belasting met aandeel in 5,0 inkomen vóór belasting: 6,4 maatstaf van herverdeling (V) 8,1 10,0 Gini=50,7 Gini=47,1 12,8 18,0 V=-3,6 35,0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


0,0 1,2 4,6 5,9 7,2 8,6 10,1 12,6 17,3 32,4 16


2. Progressiviteit  Relatie:

V

t P 1 t

 gemiddelde voet zeker zo belangrijk als P  vb’en: •

belastinghervorming 2001-2005

•

effect fiscale uitgaven op P en V


17


2. Progressiviteit  vb1: we simuleren tariefstructuur 1999 op IPCAL 2010  Resultaat 1999

2010

%‐verschil

t 1 t

24,5

21,7

‐11,4

P

15,6

17,4

+11,5

V

3,83

3,78

‐1,3



18

5



2. Progressiviteit  vb2: eroderen de fiscale uitgaven... •

de progressiviteit?

•

de herverdeling?

 budgettaire kost van fiscale uitgaven? => counterfactual belastingopbrengst

 resultaat: A. Decoster, K. De Swerdt en W. Sas: Regionale opcentiemen PB

19


2. Progressiviteit: kost FU (miljoen) FANTASI

PARL. DOC

BFW

2720

2782

2918

bouwsparen

863

899

woonbonus

799

852

intrestaftrek

673

713

energie

599

591

pensioensparen

498

496

woningaftrek

487

363

LT-sparen

277

269

dienstencheques

138

150

vervangingsinkomen

Totaal

7054

7115

Totaal geregionaliseerd

2399

2492


1251

333

119

1703 20


2. Progressiviteit: aandeel FU (%) VLAANDEREN

WALLONIE

BRUSSEL

bruto-inkomen

62,5

29,6

7,9

vervangingsinkomen

59,5

33,5

7,0

bouwsparen

65,4

30,4

4,2

woonbonus

68,6

26,2

5,2

intrestaftrek

62,5

28,9

8,6

energie

75,0

21,5

3,6

pensioensparen

73,4

21,5

5,1

woningaftrek

59,1

32,3

8,5

LT-sparen

68,6

24,6

6,8

dienstencheques

63,5

29,5

7,0

1649

641

109

kostprijs in miljoen € A. Decoster, K. De Swerdt en W. Sas: Regionale opcentiemen PB


21

6



2. Progressiviteit  eroderen de fiscale uitgaven •

de progressiviteit?

•

de herverdeling?

 verdeling fiscale uitgaven per deciel  effect op de gemiddelde belastingvoet


22


2. Progressiviteit: FU per deciel (%) deciel

brutoinkomen

bouw sparen

diensten cheques

energie

woon bonus

intrest aftrek

1

0.0

0.0

0.6

0.0

0.0

0.0

2

1.0

0.0

1.4

0.1

0.0

0.0

3

3.8

0.1

1.3

0.0

0.3

0.1

4

5.0

0.4

4.1

0.8

1.0

0.7

5

6.4

1.3

6.4

2.4

2.9

1.9

6

8.1

3.0

6.9

4.7

8.8

3.1

7

10.0

7.0

7.4

8.9

14.1

6.8

8

12.8

13.7

11.0

14.3

18.6

12.5

9

18.0

28.3

15.5

25.7

27.9

24.1

10

35.0

46.3

45.6

43.1

26.4

50.8

t (%)

17,8

0,44

0,07

0,31

0,41

0,35


23


2. Progressiviteit: gemiddelde voet Decielen en percentielen van bruto inkomen voor werkende bevolking 35 30 25 20 15 zonder aftrekken

10 alle aftrekken

5 0 alle

1

2

3

4

5

6

7

8

9

91

92

93

94

95

96

97

98

99 100

‐5 Gemiddelde belastingvoet in % van bruto inkomen A. Decoster, K. De Swerdt en W. Sas: Regionale opcentiemen PB


24

7



2. Progressiviteit: gemiddelde voet


28


2. En de incentieven?  marginale tarieven  belastbaar inkomen en statutair tarief  effectief marginaal tarief via simulatie  => enkel intensieve marge

 IPCAL 2010  systeem 1999


29


cum %

9.6

9.6

25

12.1

21.7

30

6.4

28.1

40

27.5

55.5

45

29.4

84.9

50

15.1

100.00

0

0

1

2

Percent 3

4

% 0

25 30 40 45 statutaire marginale belastingvoet

5

50

2. En de incentieven?

0

20000 40000 60000 netto gezamenlijk belastbaar inkomen



80000

30

8



2. En de incentieven? effectief MT deciel

1999

1

0.0

0.0

2

0.2

‐0.1

3

13.4

9.9

4

29.3

25.3

5

38.6

33.2

6

42.6

42.2

7

42.5

42.5

8

44.7

44.3

9

46.2

45.9

10

48.0

46.9

alle

33.5

31.9


2010

31


2. En de incentieven? effectief MT cumulatief % van belastingplichtigen 100 90 80 70 60 50

klasse effectief MT

1999

2010

<=0 >0 & <=5 >5 & <=10 >10 & <=15 >15 & <=20 >20 & <=25 >25 & <=30 >30 & <=35 >35 & <=40 >40 & <=45 >45 & <=50 >50 & <=55 >55 & <=60 <60 & <=100 >100

20.0 21.6 23.7 25.9 27.1 28.5 31.4 35.0 41.3 57.2 86.0 97.4 99.0 99.9 100.0

20.7 23.0 25.4 28.0 29.6 31.7 34.6 38.8 47.2 62.3 87.6 98.4 99.4 100.0 100.0

40

1999

30

2010

20 0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

100 >100

bovengrens van klasse van effectief marginaal tarief A. Decoster, K. De Swerdt & W. Sas: Regionale opcentiemen PB


32

2. Progressiviteit: Besluit  PB is (nog steeds) progressief  PB herverdeelt (nog steeds)  Beleidsruimte betreft zowel •

gemiddeld tarief

•

tariefstructuur

 de FU zijn vertekend naar rijkere decielen  maar tasten herverdeling beperkt aan  marginale tarieven zijn gedaald A. Decoster, K. De Swerdt en W. Sas: Regionale opcentiemen PB


33

9






34

3. Regionale opcentiemen  BFW: meer fiscale autonomie  bovenop bestaande fiscale autonomie •

gewestelijke belastingen

•

6,75% op PB

 verruimd •

qua omvang

•

qua vorm



35

3. Regionale opcentiemen  Ten belope van 10,74 miljard  Hoe werd bedrag bepaald? 14,3 miljard (oude dotatiesom gewesten) - 4,3 miljard (afschaffen negatieve term) + 765 miljoen (=40% overgedragen FU) =10,74 miljard

 Of ±25% van de opbrengst PB



36

10



3. Regionale opcentiemen  Federaal moet PB verminderen met 25%  Federaal 100 -> 75  Belastbare basis regio: federale belasting  Regio: 33% op 75 = 25  Totale belasting onveranderd  Wel ‘uitgebreide opcentiemen’



37

3. Regionale opcentiemen 

opcentiemen meestal proportioneel (bvb. gemeenten)



in dit geval: kunnen gevarieerd worden



gewest bepaalt zelf  schijven van regionale belastbare basis (d.i. de federale basisbelasting)  de tariefstructuur binnen bepaalde grenzen





38

3. Regionale opcentiemen federale basisbelasting:



+ basisbelasting – vermindering belastingvrije som en gezinslasten – vermindering voor vervangingsinkomens  details: 

uitputting schijf betekent niet dat belastbare massa in andere schijven opschuift



vb. eerste schijf uitgeput: geen belastbare massa in eerste schijf



39

11



3. Regionale opcentiemen

Belastbare Basis: Inkomen A. Decoster, K. De Swerdt & W. Sas: Regionale opcentiemen PB

Belastbare Basis: Federale Belasting Steunpunt Fiscaliteit en Begroting Brussel 6 december 2012

42




46


 

gewest kan andere schijven maken maar: belastbare basis gewest blijft federale belasting aan verminderd tarief en na toepassing vermindering vrijgesteld inkomen en vervangingsinkomens



47

12






gewest kan binnen de - eventueel gewijzigde – schijven het opcentiemtarief variëren



twee voorbeelden (belastb. inkomen 40000):



48


 

mag dat? Ja

Noot: in dit vb, schalen overgenomen van federaal A. Decoster, K. De Swerdt & W. Sas: Regionale opcentiemen PB


49

3. Regionale opcentiemen Inkomen: 40000

  

mag dat? dubbele check Ok, ... Voor dit inkomen; maar moet gelden voor elk inkomen



50

13



3. Regionale opcentiemen Inkomen: 120000



voordeel afwijking progressiviteit > €1000



=> tariefstructuur niet geldig


51


3. Regionale opcentiemen: Baseline  opcentiem van 33.33% (1/3) in elke schijf repliceert huidige federale belastingontvangsten  is onze baseline  waartegenover we simulaties afzetten


52


3. Regionale opcentiemen: Baseline Schijf belastbaar inkomen

huidig tarief verminderd met 25%

Belasting in schijf

Regionale schijf

Regionale opcentiem in %

0-7900

18,75%

1481,25

0-1481

33,33

7900-11240

22,50%

751,50

1481-2233

33,33

11240-18730

30,00%

2247

2233-4480

33,33

18730-34330

33,75%

5265

4480-9745

33,33

Meer dan 34330

37,50%

boven 9745

33,33



53

14



3. Regionale opcentiemen: Baseline Belastingontvangst in miljoen Euro

Vlaanderen

6036

Wallonië

2699

Brussel

772

Federaal

25271

Totaal

34778



54




55

4. Simulaties 1. afschaffen fiscale uitgaven, (regionale) tarieven proportioneel verlagen 2. afschaffen fiscale uitgaven, (regionale) tarieven verlagen met maximale afwijking progressiviteit 3. afschaffen FU (energie, dienstencehques), (regionale) tarieven verlagen voor laagste decielen 4. belastingverlaging(en) 5. elasticiteit van de PB A. Decoster, K. De Swerdt en W. Sas: Regionale opcentiemen PB


56

15



4.1 FU afschaffen, daling tarieven  FU Vlaanderen: 1688 miljoen  verlaag regionale opcentiem •

van

•

naar 24,22%

33,33%

 budgettair neutraal  => verdelingseffecten: enkel via disproportionaliteit FU


57


4.1 FU afschaffen, daling tarieven verandering PB in € per jaar

verandering beschikbaar inkomen na belasting in %

nominaal (linkeras)

350

312

% besch. ink. (rechteras)

1.0 0.8

250

0.6 150 50

0.4 8

0 ‐1

‐50

‐5

6

8

0.2

10

0.0

‐1

‐0.2 ‐0.4

‐96

‐150

‐0.6 ‐250

‐239

‐0.8 ‐1.0

‐350 all

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Deciel van bruto inkomen A. Decoster, K. De Swerdt en W. Sas: Regionale opcentiemen PB


58

4.2 FU afschaff, minder progressief  FU Vlaanderen: 1688 miljoen  verlaag regionale opcentiem op niet proportionele manier  budgettair neutraal  maar maximale afwijking progressiviteit



59

16



4.2 FU afschaff, minder progressief Schijf belastbaar

Regionale schijf


Schijf belastbaar

0-7900

0-1481

33,33

7900-11240

1481-2233

11240-18730

Regionale schijf


0-7900

0-1481

25,00

33,33

7900-11240

1481-2233

22,50

2233-4480

33,33

11240-18730

2233-4480

22,50

18730-34330

4480-9745

33,33

18730-34330

4480-9745

22,50

> 34330

> 9745

33,33

34330-118960

9745-41481

22,50

>118960

>41481

75,00

inkomen


inkomen

60


4.2 FU afschaff, minder progressief verandering PB in € per jaar

simulatie 1

simulatie 2

400 312

300 200 100 0

0 0

0 ‐1 ‐1

8 18

27

6

67

47 10

8

‐1

‐5 ‐5

‐10

‐19

‐100

‐96 ‐124

‐200 ‐239

‐300 alle

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


61


4.2 FU afschaff, minder progressief verandering beschikbaar inkomen in % 0.6

simulatie 1

simulatie 2 0.38

0.4 0.26

0.21

0.2

0.12 0.00 0.05

0.0

0.15 0.03

0.04

0.04

‐0.01

‐0.01

‐0.06

‐0.10 ‐0.10

‐0.2

‐0.29

‐0.4 ‐0.6

‐0.28

‐0.54

‐0.8

‐0.76 ‐0.76

‐1.0 alle

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10



62

17



4.3 FU afschaff, meer progressief  FU Vlaanderen dienstencheques, energie, andere kleinere aftrekken: 558 miljoen  verlaag regionale opcentiem •

op niet proportionele manier

•

voor laagste brackets

•

budgettair neutraal


63


4.3 FU afschaff, meer progressief Schijf belastbaar inkomen

Regionale schijf


Schijf belastbaar inkomen

Regionale schijf


0-7900

0-1481

33,33

0-7900

0-1481

20

7900-11240

1481-2233

33,33

7900-11240

1481-2232

20

11240-18730

2233-4480

33,33

11240-18730

2232-4480

25

18730-34330

4480-9745

33,33

18730-34330

4480-9745

33,33

> 34330

> 9745

33,33

>34330

>9745

33,33


64


4.3 FU afschaff, meer progressief verandering PB in € per jaar

simulatie 1

simulatie 3

400 312

300 200

0

122

96

100 12

0 0 ‐1 ‐1

‐5 ‐4

8

40

111 42

10

8

6

31

‐1

‐100

‐96

‐200 ‐239

‐300 ‐400

‐450

‐500 alle

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10



65

18



4.3 FU afschaff, meer progressief verandering beschikbaar inkomen in % 0.8

simulatie 1

0.6

simulatie 3

0.51

0.55 0.44

0.4

0.38

0.26

0.2

0.13

0.10 0.05

0.03

0.04

0.07

0.04

0.0 ‐0.01 ‐0.10 ‐0.08

‐0.2

‐0.29

‐0.4 ‐0.6

‐0.54

‐0.8

‐0.55

‐0.76 ‐0.76

‐1.0 alle

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


66


4.4 daling tarieven  niet budgettair neutrale ingrepen •

simulatie 4: ten belope van 597 miljoen (alle tarieven naar 30%)

•

simulatie 5: alle regionale tarieven op nul


67


4.4 daling tarieven Schijf belastbaar inkomen

Regionale schijf


Schijf belastbaar

0-7900

0-1481

33,33

0-7900

0-1481

30

7900-11240

1481-2232

33,33

7900-11240

1481-2232

30

11240-18730

2232-4480

33,33

11240-18730

2232-4480

30

18730-34330

4480-9745

33,33

18730-34330

4480-9745

30

>34330

>9745

33,33

>34330

>9745

30


inkomen

Regionale schijf



68

19



4.4 daling tarieven



69


70

4.4 daling tarieven


4. Simulaties: vergelijking hervorming base line

1

2

3

4

t 1 t

3,82

3,82

3,82

3,82

3,27

P

16,5

15,0

16,7

19,3

16,9

V

0,63

0,57

0,64

0,74

0,55



71

20



4. Simulaties: elasticiteit  Fiscale autonomie:  In principe statisch neutraal: dotatie vervangen door PB-opbrengst  Maar dotatie groeide met BBP  PB-opbrengst groeit sneller: elasticiteit  => fed. verliest 25% van elasticiteitsbonus  Compensatie: dotaties groeien trager dan BBP  grootte van de elasticiteit? A. Decoster, K. De Swerdt & W. Sas: Regionale opcentiemen PB

72


4. Simulaties: elasticiteit  toename bruto-inkomens

+0,90%

 => toename belastbaar inkomen

+1,06%

 => toename betaalde belasting

+2,06%

 elasticiteit m.b.t. bruto-inkomen

2,29

 elasticiteit m.b.t. belastbaar inkomen 1,94

 ≠ elasticiteit m.b.t. BBP-groei!! A. Decoster, K. De Swerdt & W. Sas: Regionale opcentiemen PB

73


4. Simulaties: elasticiteit (2)  toename bruto-inkomens

+0,90%

 => toename belastbaar inkomen

+1,06%

 => toename betaalde belasting

+2,06%

 elasticiteit m.b.t. bruto-inkomen

2,29

 elasticiteit m.b.t. belastbaar inkomen 1,94



74

21






75

Besluit  regionale opcentiemen: ruime beleidsmarge  zeker via  gemiddeld tarief  fiscale uitgaven  micro-data: veelbelovend  model verbreden  projecties (demografisch, inkomens)  link met model BFW A. Decoster, K. De Swerdt & W. Sas: Regionale opcentiemen PB


76

Inhoud 1. Fantasi 2. Is onze PB progressief? 3. Regionale opcentiemen 4. Simulaties 5. Besluit 6. Appendix



77

22



En de andere belastingen?

Bron: Landais, Piketty and Saez (2011), Pour une révolution fiscale A. Decoster, K. De Swerdt en W. Sas: Regionale opcentiemen PB

78


Op enquête gegevens: EU-SILC Roerende voorheffing Zelfstandigen SSC Werknemers SSC Inkomensbelasting

Gemiddelde belastingvoet in % van bruto inkomen

60%

Onroerende voorheffing Werkgevers SSC BTW

50% 40% 30% 20% 10% 0% 1

2

3

4

5

6

7

8

9

91

92

93

94

95

96

97

98

99 100

Bron: Gesimuleerd met MEFISTO in FLEMOSI‐project op EU‐SILC‐data (www.flemosi.be) A. Decoster, K. De Swerdt en W. Sas: Regionale opcentiemen PB


79

23

Een nieuw beleidsinstrument voor de Vlaamse overheid: regionale opcentiemen op de personenbelasting

Recommend Documents