EEN NABESCHOUWING OVER DE VERKIEZINGEN door CHR. SMIT van de Communistische Partij kwam op HHetET29P.B.Partijhestuur en Juli in een uitgebreide zitting bijeen. had tot taak zijn standpunt te bepalen t.a.v. de uit30
j.l.
slagen der in Juni j.l. gehouden verkiezingen voor de Gemee:!l.teraden. Na uitvoerige discussie nam het P.B. een inmiddels in ,De Waarheid" gepubliceerde resolutie aan (zie de nos. van 4 en 5 Aug.), waarin een analyse van de verkiezingsuitslagen werd ~ gegeven. Wij treffen daarin de volgende belangrijke uitspraa.k aan: ,Zo werd door een reeks afdelingen het bewijs geleverd, dat het mogelijk is, dwars tegen het anti-communisti$che offensief in, de positie van de partij en van de vooruitstrevende krachten te versterken en de k e n t e r i n g, die in deze afdelingen aan de dag getreden is, ~n een algemene vooruitgang om te zetten.''
1Deze uitspraak legt er de nadruk op, dat in weerwil van de verwoede pogingen, het aan de reactie, net zo min als in het vorige jaar, gelukt is de C.P.N. van haar basis te vervreemden. Een nauwkeurig onderzoek van de verkiezingsresultaten van plaats tot plaats bracht het volgende a:an het .licht: [n 46 gemeenten ging de C;P.N. sinds 1948 in stemmenaantal vooruit. In 54 gemeenten bleef de uitslag gelijk aan die van het vorige jaar.
In de overige 81 gemeenten, waar onze partij aan de verkiezingen deelnam, werd stemmenachteruitgang geconstateerd. 1Deze verschillende resultaten geven aanleiding tot verschillende commentaren. Ret voornaamste feit, dat zich opdrinil:, is echter, dat deze uitslagen in de eerstgenoemde 100 gemeenten het bewijs leveren, dat de politiek van de Communistische Partij in dit land door de wer!kers als juist wordt erlkend. Er moeten dus hepaalde oorzaken zijn, die een algehele vooruitgang van de invloed der partij hebben tegengewerkt. De partijleiding heeft dan ook, op grond van haar kennis van bepaalde verhoudingen in de verschillende pla:atsen, een reeks van oorzaken aangewezen. Zij deed dit door een zo nauwkeurig mog'elijk onderzoek van de plaatselijke verhoudingen en nam daarbij het werk van de gehele partij onder de loupe. Het P,B, kwam daarbij, tot de conclusie, dat in de gegeven omstandigheden de voornaamste oorzaak van het terugblijven van
-
-------
-----~-~-
----
-~
de partij gezocht moet worden in het !even en werken van de partij zelf. Is dit niet in tegenstelling met bovengenoemde uitspraak hetr. de algemene politieke lijn van de partij? Neen, want anders zou er van een algemene achteruitgang spralke moeten zijn. Het ligt aan de omstandigheid, dat de communisten nog niet voldoend'e met de massa's der wer!kers verbonden zijn, dat zij nog vaak een van de massa ge'isoleerd !even leiden, wat men met een woord het sectarisme of de afgeslotenheid van de partij noemt. · C.P.N. kan niet volstaan met zich te beroepen op haar DEgoede wil om d'e belangen van de werkers van dit land te dienen. Nog minder kan zij zich beperken tot oproepen tegen de politiek van de reactie. De werkelijke toetssteen voor de Communistische Partij is de wijze, waarop zij aan het hoofd gaat in die strijd van de massa, hoe zij d'ie strijd voorbereidt en organiseert.. [)it was reeds de vaststelling van de resolutie en Open Brief van het P.B. in het vorige jaar. Het is gebleken, dat nog lang niet in alle opzichten deze lessen door d'e partij ter harte zijn genomen. iEen van de voorbeelden, waarin dit sectarisme tot uiting is gekomen, is de ervaring met de z.g, bloklijsten. De Reso1utie zegt hierover: ,Daar, waar volgens de aanwijzingen van het P.B. bloklijsten van communis-ten met sociaal-democraten en partijlozen op een vooruitstrevend program tot stand werden gebracht, boekten deze groat succes!"
N emen wij nu eens de uitslag in Amsterdam. In 1946 werd op een bloklijst van communisten en sociaal-democraten een verkiezingsresultaat bereikt, waarmede 15 zetels werden verkregen. AI diegenen onder de kiezers, die zioh destijds uitspra!ken v66r een· samengaan van communisten en sociaal-democraten, 'k:regen daartoe toen. een kans, en het resultaat was een in-het-oog-springend succes! Waarom is dit nu niet gebeurd? Het antwoord moet luiden: Omdat wij de hetekenis van zulk een lijst hebben onderschat en daarom ook niet ernstig aan de slag zijn: gegaan om een dergelijke lijst mogelijk te maken. Zeker, er was d'itmaal geen sprake van een linkse groep van karakter van de oud-:S.iD.A.P. Maar er waren ook in Amsterd'am talloze oppositionele, dus strijdbare sociaal-democratische- en N.V.V.-arbeiders, die het niet eens zijn met de koers van hun leiding. Waarom zijn wij niet met hen in zee gegaan? Omdat wij vaalk, a1hoewel wij van het bestaan van oppositionele, sociaal-democratische arbeidets afweten, over het algemeen geen verbinding met hen onderhouden. Daaruit is deze fout te verklaren. Het ontbre'k:en van een bloklijst is in het resultaat van Amsterdam tot uitdrukking gekomen. Met een uitgesproken communistische lijst dwongen wij de kiezers; zich voor een uit-
322
I I
gesproken communistisch program uit te spreken, terwijl wij eenheid'sacties der arbeidersklasse, daar waar zij in de strijd tot ontplooiing komen, van harte toejuichen. Juist de Gemeenteraad en datgene wat op zijn terrein ligt, zo luidde het oordeel van het Partijbestuur, leent zich bij uitstek voor het opstellen van een program van progressieve eisen die andere vooruitstrevenden met de communisten kunnen o~der schrijven en waard'oor acties op gemeenschappelijke basis, tegen het drijven der reactie, mogelijk zijn. Voor Amsterdam, maar ook voor andere grate gemeenten van ons land, had men dit vraagstuk van deze !kant moeten benaderen. iHet spreekt vanzelf, dat daar, waar hierboven sprake was van arbeid'ers, hetzelfde geldt voor middenstanders, onderwijzers en intellectuelen, die eveneens op zulk een bloklijst hun candidaten h.adden kunnen stellen, die dan de belangen van hun speciale groep hadden kunnen vertegenwoordigen. Zulk een lijst, breed' van opzet en niet gebonden aan een partijprogramma, maar op grondslag van een eenheidsprogramma van verschillende lagen der bevolking, zou ook voor Amsterdam de juiste oplossing zijn geweest. Voor d'e toekomst zal de partij hieruit lering moeten trekken. Dat men er hier en daar toe overging, om op 1,kunstmatige" wijze een soort bloklijst in elkaar te zetten, !kon zonder verbinding met de kiezers natuurlijk niet het gewenste resultaat opleveren. , nu te zeggen over de opvatting van bepaalde commuWA:T nisten in Brabant, die daarom geen steun aan een bloklijst verleenden, omdat zij de mening waren toegedaan, dat d'e Communistische Partij ook bij de verkiezingen haar ,eigen" gezicht moet Iaten zien. Dit is des te opmerkelijker, omdat vooral in het Zuiden onze partij er dringend behoefte aan heeft, haar contact met d'e bevolking te versterken en de Gemeenteraadsactie en al wat daarmee samenhangt hiertoe een uitstekende gelegenheid boo d. Laat.stgenoemde opvatting is echter niet aileen in Brabant in de mode. Ook in Amsterdam zijn klanken gehoord als: Schakel je met de opstelling van een bloklijst je eigen partij niet uit? Paar gaat het nu juist om. In deze opvatting komt volled'ig de sectarische instelling van die partijgenoten tot uiting. Het is waar, dat het over het algemeen in !k'leine plaatsen eenvoudiger is om tot de opstelliilg van een gezamenlijke lijst te komen. Men kent elkaar beter en het verleden heeft juist meerdere malen aangetoond, dat men in dorpen en kleine gemeenten gemakkelijker tot overeenstemming kan komen wat betreft het behartigen der plaatselijke belangen. Schakelt d'it nu de partij en haar werkzaamheid uit? Is het niet klaarblijkelijk, dat genoemde partijgenoten hier het doel en het middel verwarren? Zij zien de partij als "'~n doe] <>:r ?;
.terwijl de partij als voorhoede van de arbeidersklasse juist de voornaamste kraoht is om tot acties op grotere schaal met de massa te komen, De partij ·moet daarbij de spil zijn en naar de mate, dat zij deze rol vervult, zal het haar gelukken grotere ·autoriteit onder de massa te verwerven en als partij in kracht toenem~n.
'•
V anuit dezelfde gezichtshoek moet men de vraag beantwoorden, waarom de P.v.d.A. niet rneer stemmen heeft verloren. Zij verloor aanmerkelijk in die gemeenten, waar een eenheidslijst uitkwam. Dat is een niet te verwaarlozen aanwijzing, op welk vlak men de reactionnaire P.v.d.A.-politiek moet bestrijden en de massa aan de verderfelijke invloed van die politiek ka'!l onttrekken. Vele kiezers van de P.v.d.A. hebben op die partij nog gestemd, .omd'at zij nog geen andere uitweg zagen, Zij hebben de hand van de communisten nog niet kunnen grijpen, omdat die hun niet toegestolken werd. Wij hebben over de eenheid en de noodzaak van gemeenschappelijke strijd gesproken, maar bij het opstellen der candi
De P.v.d.A.-politiek zal op een steeds grotere weerstand in de massa stuiten, omdat deze politiek erop gericht is, evenals in Frankrijk, Engeland en andere landen van West-Europa, de massa met haar lot te verzoenen en de stdjd tegen de reactie tegen te gaan, an
Onder zulke omstandigheden zal de politiek van de P.v.d.A.en N.V.V.-leidingen schipbreuk moeten 1eiden. De ee.rste belangrijke kentekenen van het zich losmaken van de P.v.d.A.-lei
.HET
Partijbestuur roept daarom de partij op, alles in het werk te stellen voor de eenheid van actie van de werkers op ieder terrein, Juist omdat het in net verleden nog te veel aan dit eensgezinde optreden van de massa ·heeft ontbroken, waaraan 11aast verschei
,.
,I
Nederlandse grooilkapitaal echter steeds moeilijker vallen,· de tot nu toe gevolgde koers zonder verzet door te voeren. In het licht der nieuwe dreigende gevaren van werkloosheid en nieuwe .aanvallen op het levenspeil, huurverhoging e.d. roept de C.P.N. op zich rondom haar actieprogramma te verenigen. Daarbij · wordt niet uit het oog verloren, dat juist nu, naast het werk onder de arbeid'ers van het N.V.V., ook de katholieke arbeiders in de strijd moeten worden betrokken. Nu he.t Vaticaan probeert de gelovige- en niet-gelovige arbeiders kuns1matig te scheiden, door de banvloek uit te spreken over ka~olieken, die lid zijn van de Communistische Partij of in een of andere vorm met haar samenwerken, is het een des te dringender plicht ook de katholieken in de eensgezinde strijd te betre'klken en daarmede de eigenlijke bedoelingen van het Vaticaan te d'oorkruisen. Zoals in de verkiezingen opnieuw is gebleken, wordt de politiek in dit land sterk door de internationale verhoudingen beinvloed. VraagstUkken van internationale betekenis, zoals b.v. de rol van P'e Sowjet-Unie in het wereldgebeuren en de groeiende macht van pe Volksdemocratieen in Oost-Europa, waren een geliefd onderwerp van discussie. Het is gebleken, dat de voortdurende ophitsing tegen Oost-Europa door pers en radio njet zorrder invloed is. Onze partijgenoten zijn nog niet afdoende in staat gebleken de ware rol van het socialistische deel van Europa duidelijk te stellen. Wij noemen dit de tekortkomingen op ideologisch terrein. Om echter op de juiste wijze voor de vrede te strijden, moet men een duidelijk beeld hebben waar de vredeskrachten en waar de oorlogstokers staan. Het ligt voor de hand, dat de reactie er het grootste belang bij heeft haar eigen bedoelingen te maSk•eren en de landen van socialisme en democratie in een kwaad daglicht te stellen. iDe co:mmunisten, die er vanuit gaan de wereld te kunnen en te moeten veranderen, zullen goed doen, zich ook steeds meer op het ideologisch terrein wapenen, teneinde enerzijds in staat te zijn de lasteraars over de .Sowjet-Unie afdoende van. antwoord te dienen, anderzijds zal het voor het versnellen van de totstandkoming van de eensgezinde actie van het grootste gewicht zijn, indien de massa's beter leren zien, dat d'e Sowjet-Unie heeft bew~zen, niet aileen in tijden van oorlog, zoals de jaren 1940-'45, maar ook in jaren van (betrekkelijke) vrede, de vaste burcht te zijn, waarop de werkers kunnen rekenen. Het Partijbestuur heeft ook op dit terrein weer nieuwe besluiten gerromen. Met steeds grotere zorg zal er gestreefd worden de werken van de leermeesters van het marxisme onder de massa te verspreiden, zoals dit nu het geval is met een deel van Lenin's uitgezochte werken. Verbreiding onzer literatuur is dus eveneens een orrmisbare taak ter voorlichting van de massa in d'e strijd. Dat tenslotte onze pers ,De Waarheid", die birrnenkort in eigen huis gaa.t trekken, daarbij een van de voornaamste factqren is, hoeft hier zelker n:iet betoogd,
325
--l Het Partijbestuur bond de gehele partij met zijn laatste Resolutie op het hart ernstige lessen uit de ver'kiezingen te trekken. Het gaf de opdracht overal nauwkeurig na te gaan waar het bij nns nog aan mangelt. Het zal zeker niet nalaten verd'ere doeltreffende maatregelen te nemen, die er toe bij kunnen dragen onze beweging en daarmede de strijd van de Nederlandse werkers op een hoger plan te' brengen. De Partijconferentie, die over enkele maand'en bijeen zal worden geroepen, zal hierloe zeker nieuwe wegen uitstippelen.
Het imperialisme is het tijdperk van het financierskapitaal en de monopolies, die overal de drang naar overheersing met zich meebreng~n en niet de drang naar vrijheid. Het resultaat van dit streven, onder welk politiek stelsel oak, is reactie over de gehele linie en oak op deze gebieden een uiterste verscherping van de bestaande tegenstellingen. Lenin: Het imperialisme het hoogste stadium van het kapztalisme.
'i
326
I
I
I
I
EEN DISCUSSIE OVER HET OORLOGSGEVAAR door F. BARUCH vond tussen een drietal N ederlanders, die allen ONl.i.A:NGS hartstochtelijk in de noodzakelijkheid van strijd voor het behoud van de vrede geloven, een discussie plaats. !De discussie ging over de vooruitzichten van d'e betrekkingen tussen de Sowjet-Unie en de landen der Volksdemocratie enerzijds en de imperialistische landen anderzijd's. Hierbij traden enkele belangwekkende meningsverschillen aan het daglicht, die wij interessant genoeg achten om onze lezers voor te zetten. Wij zullen trachten deze discussie hieronder zo getrouw mogelijk weer te geven.
A. (tot B.): - U hebt het daarnet over meningsverschillen tussen imperialisten gehad'. Maar ik lees daarover uitsluitend in de communistische pers. B.: "'- Ik denk niet, dat u de niet-comm~nistische kranten goed leest. Anders zou .u bemerken, dat bepaalde kranten en in het bijzonder de bladen en tijdschtiften, d'ie zich met economische vraagstukken bezig houden, vol staan met berichten over bestaande tegenstellingeh. A.: - Dat kan wel zijn, maar het feit, da.t ik ze niet heb opgemerkt bewijst toch voldoende, dat de tegenstelling tussen het imperialistische en het niet-imperialistische kamp overheersend is. C.: - Misschien hebt u gelijk, maar over het algemeen moet men de stelling verdedigen, dat het gezicht der burgerlijke pers beheerst wordt door de wensdromen van de reactie. De schijn wordt ons voor werkelijkheid' gepresenteerd. Het is echter onze plicht de schijn van de werkelijlkheid te onderscheiden. · A.: - Het schijnt mij toe, dat de werkelijkheid een zich steeds verscherpende tegenstelling tussen de beide kampen is. U vergeet blijkbaar, dat, nu het fa.scisme militair en economisch verslagen is, ook de wereldsituatie grondig is veranderd. V 66r de tweed'e wereldoorlog bestond niet alleen de tegenstelling tussen het socialisme en de rest van de wereld', maar we hadden ook nog ae tegenstelling tussen de democratische landen en het fascisme. Nu deze tegenstelling verdwenen is, meen ik tot mijn spijt te moeten zeggen, dat een hotsing tussen de imperialisten en het socialisme onvermijdelijk is. C.: - Ik heb om verschillende red'en bezwaar tegen uw rede327
~----~~-
-
i
iI I
-
nering. Maar misschien staat u mij toe deze redenen nader uiteen te zetten? A.:- 'lk zou graag overtuigd willen worden, want ,u moet heus niet denke:n, dat ik plezier schep in mijn zienswijze. Mlaar ik vrees .... C.: - Ik maak uit uw uiteenzetting op, dat u het fascisme als een stelsel ziet, dat in onoverbrugbare tegenstelling staat tot lkapitalistische landen als Amerika .... A.: - Ind'erdaad, daar heerst tenslotte de burgerlijlke democratie. C.: - Ja, juist de democratie. Kijkt u eens, ik heb hier een aardig boekje van het Brit.se Lagerhuislid Pritt. U weet wei, de advocaat, die destijds een leidende rol in d'e verdediging van Dimitrow heeft gehad. 'In dit boekje, dat hij noemt ,Star Spangled Shadow", haalt hij een paragraaf uit 'Oe handleiding van het Amerikaans opperbevel voor de opleiding der troepen aan. Daarin staat onder nummer 2000--'25 het V'Olgende over het begrip ,;democrat i e": ,Een regering der massa. Gezag, ontleend aan massameeting of and'ere vormen van ,directe" me!l.ings. uiting. iResultaat. Heerschappij van het gepeupel (mobocracy). Houding tegen eigendom lijkt op communisme, ontkenning van eigendomsrechten. Houding tegen de wet is, dat de wil van de meerderheid alles zal regelen, ihetzij deze wil gebaseerd is op overwegingen of ibeheerst wordt door hartstocht, vooroordeel en drift, zonder terughouden:dheid en onverschillig jegens de consekwenties. Mondt uit in demagogie, losbandigheid, agitatie en anarchie.'' A.: - Ongelooflijk! lB.: - Dat was !Hitler's opvatting over democratie ook. C.: - Inderdaad en vergeet niet, dat de Amerikaanse soldaten dit fraais .reeds 'in 1928 feerden. Als we nu aannemen, dat d'e toenmalige legerleiding de opvattingen van de heersende groepen vertolkte, dan behoeven we nog slechts op twee andere punten te wijzen, om de verwantschap met Hitler's opvattingen d'uidelijk te maken. Het eerste punt is cb rassenhaat, die in Amerika de specifielke vorm van negervervolging heeft aangenomen (hoewef ook het anti-semitisme niet ontbreekt) en het tweede punt is hun streven naar wereldheerschappij. Pritt haalt over dit punt d'e president van het bestuur van de iNationale Industrie Conferentie, een zekere Virgil Jord'an, aan, die in begin 1947 zeide, dat de Verenigde Staten de wereldpolitiek moesten 1 e i d e n. Hij eiste toen ,het onbeperkte recht van voortdurende inspectie en controle van alle industrieen, technieken en ontwikkelingen op, d'ie ook maar in ver verwijderd verband staan met oorlogsproductie en oorlog". En hij voegde er aan toe, dat Amerika met kracht moest voortgaan atoombommen te maken en de rol van politie-agent der wereld op .zich moest ·nemen.
B.: - Zoals Hitler destijds de gendanne van Europa werd genoemd. 328
~
•
"""~
-------
C.: - Precies, het verschil is aileen, dat hier de vertegenwoordiger van de Amerikaanse multi-millionnairs zelf aan het woord is. Overigens wil ik aileen maar laten zien, dat het fascisme een kant van het imperialisme is. A.: - Toegegeven dat dat juist is, dan is d'aarmede mijn stelling omtrent de onoverbrugbare tegenstellingen tussen Hitler en de rest van het kapitalisme, die door de tweede wereldoorlog zijn verdwenen, nog niet weerlegd. C.: - Het bewijst echter, dat deze tegenstellingen ruit het imperialisme zelve zijn voortgekomen. lEn de huidige werlkelijkheid laat ons zien, dat het gehele leven in de kapitalistische landen door dergelijke tegenstellingen word't beheerst. B.: - Wilt u iets meer er over vertellen? C.: - Dat is een heel onderwerp! U kunt beter de uitstekende artikelen over dit soort kwesties lezen, die regelmatig in het orgaan van het Informatiebureau en in Nieuwe Tijden verschijnen. Ook P. en C. heeft daaraan 'verscheidene artikelen,. gewijd. In het kort komt het in elk geval hierop neer, dat er geen lkapitalistisch land ter wereld bestaat, dat geen diepgaande tegenstellingen met een reeks andere landen heeft. Of u nu, laten wij zeggen, Argentinie neemt, overigens ook een fascistisch geregeerd land, dat naar opperheerschappij in Zuid-Amerika streeft en het d'aarom en om zijn concurrentie in Engeland en elders met Amerika aan de stok heeft, of bijv. Nederland en Belgie. Overal zien wij hetzelfde verschijnsel. De belangrijlkste imperialistische tegenstelling is echter ongetwijfeld die tussen Amerika en Engeland. En dit is verklaarbaar. Want in zijn streven naar wereld'heerschappij ontmoet de Amerikaanse reactie vanzelfsprekend allereerst Engeland, dat eens prat ging op het feit, dat de zon in zijn rijk nooit onderging.
A.: -Maar het feit is toch maar, dat juist de Engelse regering van Bevin het eens is geworden met Washington over een oorlogsplan tegen de Sowjet-Unie. C.: - Ja, over het plan zeker. Maar vooreerst is d'it het enige punt waarover zij het eens zijn geworden. En verder zien wij, dat reeds een reeks gewelddadige botsingen na het einde van de tweede wereldoorlog hebben plaatsgevond'en juist tussen deze · bondgenoten (en een reeks andere). A.: - Wat ·bedoelt u? C.: - Ik heb u gewaarschuwd, dat men trachten moet tot de werkelijkheid door te d'ringen. Als we dat doen, zullen we ontdekken, dat bijv, de Israelisch---Arabische oorlog ook o.m. een botsing tussen Amerika en Engeland was. Verder weet u natuurlijk, dat de Amerikaanse reactie in de koloniale oorlog in Indonesie afwisselend of gelijlktijdig van de Nederlandse regering en van de Hatta-groep gebruik heeft gemaakt, om haar eigen invloed in Indonesie uit te breiden. En tenslotte Waren de vele bloedlge 'l')Q
1.
'I
i
i
1
~ I
,,1 rl
'il
,revoltes" in Midden- en Zuid-Amerika voor en na de oorlog eveneens niets anders d'an middelen van dezel:fde Amerikaanse kringen, om hun posities te verstevigen of uit te breiden. Zoals gezegd, is de belangrijkste imperialistische tegenstelling die tussen Amerika en Engeland. En hoewel de reactionnaire kringen in beide landen het in hun politiek jegens de SowjetUnie schijnbaar eens zijn, moeten d'e Britse imperialisten hun Amerikaanse bondgenoot als een gevaarlijker vijand beschouwen dan de Sowjet-Unie, A.: - Hoezo? C.: - Het oude Britse . imperium is thans meer schijn dan werkelijkheid. De werkelijkheid is, dat Washington Engeland achtereenvolgens uit zijn belangrij'kste steunpunten verd'rijft. En een reeks Britse dominions zijn thans reeds hechter aan Amerika verbonden dan aan Engeland. B.: - U zei zojuist, dat Amer~a en Engeland net s c h ij nb a a r eens zijn in hun politiek jegens de Sowjet-Unie? C.: - Ja, dat is zo. Want er zijn reeds zekere aanwijzingen, d'at de Engelse bourgeoisie onder de druk van zijn dollartekort de Amerikaanse politiek van boycot van de handel met het Oosten wenst te verlaten. A.: - Als ik uw redenering goed heb begrepen, dan meent u, dat het eerder tot een geweldd'adige botsing tussen twee imperialistische staten dan tot een botsing tussen de imperialistische staten en de .Sowjet-Unie zai komen? C.: - Dat heb ik niet beweerd. Ongetwijfeld wensen de imperialisten de oorlog tegen het socialisme. Maar hun eigen ond'erlinge tegenstellingen, die zich verdiepen, naarmate de nieuwe kapitalistische crisis zich uitbreidt, maken de uitvoering van dit plan steeds moeilijker. Verder meen ik, dat juist, omd'at het socialisme geen imperialistische politiek voert en niet uit is op gewelddadige verovering van markten, de twee stelsels ili vrede met elkaal' :kunnen leven. Stalin heeft dit trouwens herhaaldelijk betoogd. O.m. heeft hij in zijn ond'erhoud met de toenmalige leider van de Amerikaanse Republikeinse Partij, Harold Stassen, op 9 April 1947, verklaard, dat samenwerking tussen de twee economische stelsels mogelijk en wenselijk is. U moet trouwens niet denken, dat Stalin aileen deze mening was toegedaan. In hetzelfde jaar heeft Stalin erop gewezen, dat het idee van samenwerking tussen de twee stelsels het eerst door Lenin ontwilkikeld' is. In November 1920, dat was in de tijd, dat de interventie-oorlogeh ten einde liepen, heeft Lenin o.m. gezegd: ,We hebben de voorwaarden veroverd, waarin wij zij aa~ zij met de kapitalistische mogendheden kunnen existeren, die nu geawongen zijn met ons handelsrelaties aan, te gaan." En dat was een zeer diepe gedachte van Lenin, die daarbij steunde op zijn inzicht in de wetten van het imperialisme. 'J'JI\
A.: - Zou u willen beweren, dat eeuwige vrede mogelijk is? C.: - Geenszins. Als ik Kuusinen mag citeren, dan zeg ik met hem, d'at het mensdom geen absolute garantie tegen een nieuwe oorlog heeft, zolang het vraatzuchtige imperialisme bestaat. · Maar dit is thans niet de hoofdzaak. ik zei in de aanvang van ons gesprek, dat ik om ·verschillende reden bezwaar tegen uw stelling heb. Want het is niet zozeer de vraag of een oorlog onvermijdelijk is, dan wel hoe men d'ie oorlog kan voorkomen. A.: - Maar om •U' de waarheid te zeggen, gee£ ik er de voorkeur aan, dat de oorlog snel komt, want hij zal eindigen met de nederlaag van het imperialisme. C.: - Dat is een zeer gevaarlijke gedachte! I'k hoop, d'at u niet beledigd bent, maar ik vind het zelfs een verwerpelijlke gedachte. Vroeger zeiden de anarchisten: tegen de oorlog is toch niets te doen, wonden moeten blijven bloeden. En d'e trotskisten zeggen precies wat u zegt. Die verkondigen, dat de om·log maar gauw moet komen en dat de revolutie ons ,,redden" zal. Maar bent u vergeten, wat oorlog voor de mensheid betekent? De volkeren willen geen oorlog en voor ons is, zoals gezegd, thans de vraag, hoe wij de verschrikking van d'e oorlog met zijn nieuwe. middelen tot massale vernietiging der burgerbevolking kunnen voorkomen. Anders gezegd: wij moeten ons de vraag stellen wie sterker is: de oorlogskrachten of de vredeskrachten. In zekere zin kan men deze strijd om het behoud van de vrede vergelijken met de strijd om het loon. Die is oak ,onvermijdelijk". Maar als d'e arbeidersklasse eensgezind is en de invloed van de reformisten weet te vernietigen, dan kan zij onder gegeven omstandigheden een loonsverhoging ook zonder langdurige staking afdwingen. Zo ongeveer is het ook met de oorlog. Hij kan voorkomen worden en het socialisme in een aantal landen k an voltooid worden, zonder dat het tot een gewapende botsing komt. Voorwaarde daartoe is echter, dat wij de vredeskrachten organiseren en de imperialistische tijger .verhinderen het oorlogsavontuur te ontketenen. B.: - Bovendien ben ik van mening, dat oorlog de opbouw van het socialisme en d'e overwinning van de arbeidersklasse bij ons vertraagt, C.: - Dat zou ik niet in zijn geheel willen onderschrijven. Het is volkomen juist, dat de tweede wereldoorlog de ontwiklkeling van de nieuwe maatschappij in de Sowjet-Unie tijdelijk geremd heeft. Maar aan de andere kant is het ook waar, dat het socialisme uit deze oorlog versterkt te voorschijn · is getreden en dat het imperialisme in zijn geheel is verzwakt. 'Denkt u slechts aan het feit, dat Polen, Tsjechoslowakije, Hongarije, Bulgarije en Roemenie aan het imperialisrne ontworsteld zijn, dat China voor zijn definitieve bevrijding staat. A.: - Dan heb ik dus toch gelijk, hoe eerder hoe liever!
331
-c.: -.:.__
Ahsoluut onjuist, het is b.et opperste belang van d'e Sowjet·Unie om de vrede te hewaren, de smartelijke wonden te helen, die de tweede wereldoorlog heeft geslagen en zich in vrede te kunnen wijden aan de voltooiing van zijn vij£-jaren"'-plaiL'len. Het is het opperste belang van het mensd'om, om een nieuwe wereldoorlog te voorkomen. De trotskisten willen ons met hun stelling suggerer·en, dat de revolutie aileen kan zegevieren na een oorlog. Zij helpen daarmede de oorlogssto'kers. . Wanneer wij echter erop wijzen, dat het socialisme versteD'kt uit de tweede wereldoorJog te voorschijn is gekomen, dan willen wij d'aarmede tegelijk te kennen geven, dat de oorlogs-avonturiers goed moeten weten wat zij doen. Indien zij erin zouden slagen een oorlog tegen b.et socialisme te ontketenen, dan moeten zij zich ervan bewust zijn, dat deze oorlog met hun nederlaag zal eindigen en dat zij het lot van Hitler zullen delen. Communisten echter zijn geen avonturiers, in hun politiek staat d'e mens voorop. Zij beschouwen b.et juist als hun plicht het misdadige van de oorlogs-avonturiers te onthullen, die in koelen bloede het leven van hele volkeren in de waagschaal stellen. Daarom beschouwen zij het als hun plicht de wereldvredesbeweging met alle macht te steunen. Juist de tweede wereld'oorlog heeft bewezen, dat eenheid tussen de volkeren mogelijk is. Roosevelt he eft toen ·reeds voorspeld, dat na de oorlog geroepen zou worden, dat die eenheid niet meer nod'ig zou zijn. Hij heeft toen gezegd, dat zij integendeel nodiger dan tijdens de oorlog is. En hij had gelijk. Zij, die de eenheid niet willen, dat zijn de wapenkoningen en de kleine kring van imperialistische machthebbers en hun sociaal:. democratische leid'ers. Tegenover hen staan de massa's der volkeren. Zij zijn sterker, vooral omdat iij steunen kunnen op de grootste vredesmacht ter aarde, de Sowjet-Unie. Het is onze taa'k, de taa!k van aile progressieve elementen, om de massa's der ,gewone mensen" te organiseren en de eenheid in d'e strijd tegen de oorlogsmachten te herstellen.
Met de kosten van een kruiser zou men tien instellingen voor wetenschappelijk onderzoek kunnen oprichten, waar ziekten die de mensheid bedreigen, zoals kanker en tuberculose, overwonnen zouden worden, en deze instituten kunnen daarmee een eeuw in stand gehouden worden! F. Joliot-Curie (Op het Congres voor de Vrede in Wroclaw)
332
DE JEUGDORGANISATIE EN DE STRIJD VO'OR DE VREDE door
M. BAKKER er in de komende maanden om gaan een ernstige, H ETja zal een zeer ernstige poging te doen alle voorstanders
Vah
de vrede (de ,Partisans de la Paix" zoals ze in de Parijse Pleyelzaal vertegenwoordigd waren) opnieuw te binden en een grotere en hechtere vereniging der anti-oorlogskrachten te bereiken, dan tot nu toe is geschied, ook bij de voorbereiding van het Wereldvredescongres zelf. lDaarbij is aan de jeugd een zeer belangrijke rol toebedacht. Op dichterlijke, maar daarom niet minder scherpe wijze formuleerd'e Aragon in de eindresolutie van het Parijse Congres haar taak als volgt: ,,Dat de jeugd ons hore en zich zonder onderscheid van politieke of reHgieuze overtuiging verenige om de lichtende wegen van haar toekomst niet opnieuw door massamoord te laten verduisteren."
Eenheid in de strija tegen de oorlog - dat is wat de tijd vraagt, en de jeugd kan zichzelf de rol toebedelen de voorbeelden te verschaffen a:an de ouderen, hoe het moet. Jonge mensen van velerlei richtingen, nog niet gehind'erd door vooroordelen, opstandig en begerig de bestaande toestanden te veranderen, zullen bereid zijn samen te gaan vechten tegen al datgene, wat van oorlogsdreiging spreekt of er mee samenhangt. En is dat niet veel? Het is bijna alles wat onze jeugd in haar leven thans tegenkomt.
N
ATUURiiJIJK, zeer direct is daar de militaire dienst zelf. Want het zijn de jonge mensen, die, al hebben ze geen stemrecht, al wordt hun schreeuw om een andere wereld gesmoord het zijn de jonge mensen, die de oorlog zullen moeten voeren. En die hem, in Indonesie, nu reeds voeren. Heeds kan men van een ,gewone jonge arbeider" zonder meer al nauwelijks spreken. De jonge generatie tussen 16 en 25 jaar valt, waar het de jongens betreft, uiteen in 3 groepen: aanstaande soldaten, sold'aten en gewezen soldaten. De eerste groep, met een drie-jarige diensttijd voor de boeg, slechts aarzelend geneigd om een moeilijk en kostbaar vak aan te leren, en gekrweld door de vaste vraag: ,Je moet nog in dienst, he? Nauwelijks de moeite om je aan te nemen." (En dan zeker niet een vak, waarin vier, vij£ jaar scholing nodig .is.) De tweede groep - de soldaten. Vraag eens aan de jongens 333
hoe snel ze in dienst ver
·W·
het A.N.J.V. is de rol toebedeeld om in steeds grotere mate de leidende kracht te zijn in de strijd, d'ie de jeugd heeft te voeren. Maar als wij dat vaststellen, dan moeten wij tevens nagaan, welke dan haar voornaamste taken zijn en daarbij ook, of zij aan deze taken reeds in bevredigend'e mate heeft voldaa~. We zouden deze taken onder vier punten willen samenvatten, i daarmee echter niet zeggende, dat het hier scherp gescheiden terreinen betreft; eerder is het een voorwaarde voor het and'er. 1. 'Daar is ·dan in de eerste plaats het opvoedende werk. Het is steeds de verdienste geweest van de beste jeugdorganisaties d'er arbeidersklasse, een groep jongeren te hebben opgevoed, die later een hoofdrol in de arbei,dersbeweging zouden spelen - een standvastige kern van jonge mensen, die van de beginne a£ aan vergroeid zijn met de strijcf en de wetenschap van hun klasse. We hebben het kart geleden nog kunnen lezen: Paul de Groot zelf, de eminente gids van de partij in deze dagen, deed zijn eerste kennis en ervaringen op in d'e jeugdorganisaties. [)it punt van de opvoeding, dat van het allergrootste belang is (Lenin zei immers al: ,de taak van de jeugd in het algemeen .... kan worden samengevat in dit ene woord: leren! ") is veelal onderschat in de beginjaren van het AJN.J.V. Geschoold wercf er nauwelijks en dan nog over allerlei vaags. Daar is verandering in gekomen, vooral in Amsterdam. Het is niet kwaad we!ken achter elkaar 350 jonge mensen te betrekken in lezingen over de verschillende aspecten van de strijd der democratische krachten - maar voldoende is het niet. Het A.iN.J.V. zal, in eigen kring vooral, maar ook naar buiten, de jeugd vertrouwd moeten maken met de wetenschap van het socialisme, de leer van Marx, Engels, Lenin en Stalin. De Nederlandse Communistische Partij getroost zich grate offers om deze wetenschap toegankelijk te maken voor iedereen: het zou een ernstige tekortkoming zijn, als wij niet op ons namen deze kennis naar de jonge mensen te hrengen, d'ie er naar dorsten. En oak buiten eigen rijen is hier een enorm werkterrein. De enkele brochures, die het A.N.J.V. uitgaf, gingen grif van de hand en dat stemt tot na:denken: geschriftjes over het streven van de arbeidersjeugdbeweging, over de resultaten in de Sowjet-Unie en d'e Volksdemocratieen, lezingen · over deze onderwerpen, het behandelen ervan en bediscussieren in de krant, het zijn eenvoudigweg noocfzakelijiJre vereisten. In een tijd, waarin ,aile wegen naar het communisme leiden", zou het een zeer ernstige tekortkoming zijn van de jeugdbeweging der arbeidersklasse, als zij niet aile (nag bestaande) remmen verwijderde, die haar beletten de j-onge mensen het gezicht op deze wegen te openen. ' 2. En wat is juist een van d'e eerste eisen van dat wetenschappelijk socialisme? Deze: dat de organisaties van de arbeidersklasse opkomen voor de practische eisen, die de arbeiders stellen. Hier dus: die de jeugd stelt. 335
W aarom stopte men Eric lVI!ol 6 maanden onschuldig in de gevangenis? Alleen hierom, omdat hij de eis stelde van een demobilisatiepremie voor hen, die in Ned'erland hebben gediend. En omdat hij hiervoor onmiddellijk gehoor vond bij zijn kamerad'en, in staat was hen in beweging te brengen voor deze eis, die voor het oog zo simpel is, maar die feitelijk verband houdit met het hele vraagstuk van demobilisatie en bestaanszekerheid. Daarom treft de jeugdbeweging in de roos als ze voor de dageIijkse wensen der meisjes en jongens opkomt. In d'e bedrijven betekent dit vooral: het bouwen van jeugdgroepen van de vakbeweging; van de E.V.C., maar ook van het N.V.V. Van de eerste zijn er het laatste jaar reeds verscheidene gevormd. Het betekent: hardne!klkig vechten voor drie weken vacantie, voor vacantietoelagen, en op het platteland', onder de jonge werklozen, practische uitkomst uit de armoede van de werkloosheid. Jezelf strijdbaar te verklaren is geen kunst. Het te zijn echterdat is nog iets anders. En menige instantie van het A.N.J.V., die zich te buiten gaat aan vergaderingen en stencils, deinst voor dit simpele, maar allerbelangrijkste werk terug. Terwijl tach, bijv. in Frankrijk, d'e bewijzen voorhanden zijn hoe men zo, door practische strijd, de jongeren uit verschillende kringen, vaak van verschillende organisaties, bijeen kan brengen voor een doel. • 3. Een jeugdorganisatie moet bij aile andere dingen, om de jeugd te trekken, werkelijk aan een eis voldoen: ze moet een jeugd-organisatie zijn. Geen verklede-oude-mannetjes, geen onbezielde co~portage- en vergader-machine. Zoals dat een afdeling van het A.N.J.V. was, waar onveranderd de convocatie iedere week als volgt luidde: Maandagavond' - colporteren. Dinsdagavond - weriken met.. . lijsten (hing van de lopende actie af welke). Woensdagavond - vrij(!) Donderdagavond - bestuursvergadering, Vrijd'agavond - colporteren. Zaterdagavond - vrij. En nog verwonderden onze vrienden zioh over d'e geringe aantrekkingskracht van het A.N.J.V. aldaar, en zij verweten de jeugd van hun woonplaats zijn lusteloosheid. Het is niet in de laatste plaats aan de leiding van het A.N.J.V. te wijten, dat deze dingen voorkomen. Het is het moeilijkste van alles, de jonge mensen voortdurend een boeiend pro.gramma te bieden - en zeker om de bestaande ervaringen in alle geledingen te doen d'oordringen. Daarin is men nag niet geslaagd tot op dit moment; wel is het hewijs geleverd, dat een bestuur met een jonge, frisse fantasie in korte tijd tientallen, ja honderden jongeren naar het A:N.J.V. kan trekken. In meerdere Amsterdamse buurten is dit het geval. Jeugd'beweging zijn - dat betekent ook, je voor alles tot de jeugd te richten. 336
l
'
.
Een interessante illustratie van het op dit punt vaak nog heersende foutieve inzicht is dit: in Boedapest vindt van 14----eS Augustus een W ereldjeugdiestival plaats. Het dreigt duur te worden, zowel door reis als door verblijf. Eventuele voorbereidingen zouden tegelijk met de verkiezingsactie vallen en dus .... werd ,Boedapest'' naar het tweede plan verschoven, als zijnde buiten het bereik van ,gewone" mensen. Maar wat bleelk•, toen er zelfs op d'it tweede plan iets aan gedaan werd? Tientallen jonge mensen hadden een jaar lang gespaard voor een dergelijk feest, waren bereid maanden niet te snoepen, niet te roken, zelfs bereid ook om liftend, ja fietsend naar Boedapest te gaan! ' En - jonge mensen uit verschillende richtingen! Het bleek, dat een zich eenzijdig blind staren op de verkiezingen een bijna gemiste kans onder de jeugd betekende. Jeugdbeweging zijn- dat juist is voor d'e jeugdorganisatie van de arbeidersklasse vaak de allermoeilijkste opgave. 4. En dan tenslotte - en men leide uit de volgorde der punten geen dalende waardering af - wil onze jeugdbeweging vooraan gaan ,langs de lichtende wegen naar de toekomst", dan valt haar een grate taak te beurt in het afschudden van iedere vorm van zelfgenoegzaamheid; het is o zo'n overgeleverde traditie, om als een slak-in eigen huisje te kruipen en zodra de voelhorens iets vreemds betasten zich te verschuilen voor de buitenwereld! Het is zo gauw gezellig in eigen kringetje, onder goede, vertrouwde vrienden, die geen enkele afwijking (menen te) hebben. Gaf niet de arrestatie van Ratio Koster en zijn kameraden aanleiding ver buiten eigen lkring het verzet te ontketenen? Tach zijn we er nog niet . in geslaagd om hier een blijvende vorm aan te geven. Leeft er onder de jongeren '\?'an het N.V.V. niet een weerbarstige stemming ten aanzien van hun leiding? We hebben die nog niet in voldoende mate tot uitdrukking kunn~n brengen. Is, en hier komen we op ons uitgangspunt terug, juist die kostbare, die fel-begee;rde vrede geen aanleiding de handen ineen te slaan? Vat is zeker waar; maar ook onder de jongeren zijn de vorderingen nog niet bevredigend, al geeft de stand van voorbereiding van het Congres voor Onderwijs en Vred'e bijv. veel moed ten aanzien van de mogelijkheden. Vaak is er een weigering uit eigen kringetje te treden. Vaak een voor anderen vreemd woordgebruik. Maar het zijn steeds kleine aanleidingen, d'ie het grate doel in de weg staan. De goede wil is aanwezig, het is slechts een kwestie van doorzetten, en dan liggen wijde perspectieven open. ET Nederlandse volk kan vol vertrouwen zijn in zijn jeugd. H Meer dan eens heeft ze de laatste jaren getoond van het juiste hout gesneden te zijn, Ze zal echter haar wegen niet dan met de grootste moeite vinden, als ze niet de hulp ontvangt van 337
de Partij van ihet Ned'erlandse Volk, die, zoals Vaillant Couturier zei, ,de jeugd van de wereld is". Helpt de Partij haar zich steeds opnieuw op haar te'kortkomingen en zwalkiheden te bezinnen, dan zal onze jonge generatie, met aan het hoofd het A.N.J.V., in de naaste t<>ekomst veel en goed werk verrichten.
! I
:i
DE SPITSBURGER
l/
!I ,j
d
/i
!I
li
i ·.:1 \
:I
Zoals men weet schept de burgerlijke Staat door zijn langdurige, ononderbroken en alzijdige druk op het individu een mensentype, wiens dagtaak bestaat uit het verzoenen van de soc::iale tegenstellingen. Dit is de mens, die zich door de natuurlijke behoefte van de spitsburger om zich tegen schadelijke stoffen, die een ongezond organisme in zichzelj afscheidt, te verdedigen, ,ontwikkeld" heeft, Dit is een mens, die ,belezen" is en d·ie min of meer in staat is- zijn gedachten uiteen te zetten en ze te verhaspelen wanneer ze de wijsgerige grondslagen van het verwrongen wereldbeeld van de spitsburger tegenspreken. Het is bekend, dat bij de spitsburger twee zielen in een borst huizen, en dat kan ook niet anders: In zijn daden is hij grof en cynis-ch materialistisch; theoretisch hangt hij het idealisme aan . ... Wat hun karakter betreft zijn de meesten van deze mensen schoften, maar wanneer men op hun overtuiging afgaat - humanisten. Zij kunnen actieve leden van de ,dierenbescherming" zijn en toch onverschillig toekijken als de politie de arlre~ders in de cultuursteden van Europa neerslaat. Zij kunnen tegen vivisectie protesteren, het leven van konijntjes-, hondjes en marmotjes verdedigen en toch de imperialistische slachtpartijen, die tientallen millioenen mensen uitroeien, en de barbaarse koloniale politiek van de kapitalistische St"aten ars iets onvermijdelijks rechtvaardigen. MAXIM GORKI.
338
OORLOG EN SOCIAALDEMOCRATIE door
L. GILLIERON enigszins verwonderen over · bovenstaande DEtitel.lezerHijzalzalzichmenen, dat we met de sociaal-democratie de
1
huidige P.v.d'.A. op het 'oog hebben. Niets is minder waar. De volledige ontaarding, waartoe niet alleen de P.v.d.A., maar de meeste partijen van de vroegere tweede internationale vervallen zijn, heeft weinig of niets meer te maken met de sociaal-democratie in d'e eerste tientallen jaren van haar bestaan. In ,De Waarheid" is dit meermalen aangetoond met citaten uit de dagbladen, week- en maandbladen en u1t brochures van sociaal:democratische leiders. lVDaar toch mogen we niet vergeten, d'at dit afglijden reeds in de oude beweging verankerd lag. De S.D.A.P. was reeds bij haar aanvang, hoewel zoals gezegd in genen dele te vergelijken met de P.v.d.A., opportunistisch, d.w.z dat zij het vreed'zaam ingroeien van het kapitalism,e in het socialisme propageerde. Voor 1914 was het in de sociaal-democratie geen punt van discussie, dat het socialisme vrede is en dat het kapitalisme onherroepelijk tot oorlog leid't. Deze gedachtegang was diep . in het bewustzijn van de arbeiders doorgedrongen. De strijd tegen het militairisme van de bourgeoisie was een van de voornaamste programmapunten. Maar weJJke conclusies trok de overgrote meerderheid van d'eze leiders ruit deze op zichzel£ volkomen juiste stellingen? J>eze: de oorlog is nu eenmaal een begeleidend verschijnsel van het kapitalisme en zolang dit dus bestaat zullen er oorlogen zijn. Daaraan kan de arbeidersklasse niets veranderen en zij zal zich zolang d'at kapitalisme bestaat er aan ondergeschikt moeten ;.naken. De internationale vereniging van de arbeiders staat er even onmachtig tegenover. IHieruit blijkt dus, dat de arbeidersklasse een oorlog rustig over zich moet laten gaan en er aan deelnemen, totdat we in het socialisme gegroeid zijn, Mr. P. J. Troel:;;tra schrijft dan ook in zijn boekje ,De Wereld'oorlog en de sociaal-democratie": En deze (de tweede internationale, - L. G.) zal alleen socialimisch zijn, als het proletariaat van elke natie deze op socialistische banen geleid, dat is: onder zijn overwegende invloed gebracht, de politieke macht veroverd heeft. Zolang dit laatste nog veraf en het proletariaat en economisch, en politiek, en in zijn cienken geklonken is aan het kapitalisme, dat in het achter ons liggende tijdperk een economische, politieke en geestelijke V'italiteit heeft ontplooid, die grote groepen der bevolking onder de ban van zijn streven bracht en ook de arbeidersklasse niet onberoerd liet - zolang zal de Internationale meer begrip dan feit en de Natie, ondanks vervalsing van begrip, die zij onder de heerschappij der bourgeoisie ondergaat, het e e r s t e f e it zijn. (bladz. 45.)
Dus: zolang de arbeidersklasse niet in aile landen de macht veroverd heeft - zolang moet zij voor de bourgeoisie in de oorlog gaan. En d'eze verover.ing van de macht zou moeten gaan langs de parlementaire weg, Hier geen analyse van de oorlogen, waaruit naar voren kwam wat .zij betekende in de strijd van het proletariaat om het socialisme te veroveren en daardoor elke oorlog onmogelijk te maken. Dit zou de houding van een socialist moeten zijn. Dit ded'en de holsjewilki, Zij maken onderscheid tussen oorlogen. In ,De geschiedenis van de Communistische Partij der Sowjet-Unie" lezen we daarover: De bolsjewiki waren niet tegen i e d ere oorlog. Zij waren alleen tegen de veroveringsoorlog, tegen de •imperialistische oorlog, De bolsjewiki waren van mening, dat er twee soorten van oorlogen zijn: a. de r e c h t v a a r d i g e oorlog, die geen veroverings- maar een bevrijdingsoorlog is, die zich ten doel stelt hetz?J de verdediging van het volk tegen een buitenlandse aanval en tegen pogingen om het te knechten, of de bevrijding van het volk van de slavernij ·van het kapitalisme, of tenslotte de bevrijding van de koloniiin en de afhankelijke landen van de onderdrukking door de imperialisten, en b. de o n r e c h tv a a r dig e oorlog, die een veroveringsoorlog is en de inbezitneming, de knechting van vreemde landen, van vreemde volken ten doel heeft. De oorlog van de eerste soort ondersteunden de bolsjewiki. Wat betreft de oorlog van de tweede soort, waren de bolsjewiki van men:ing, dat men daartegen vastberaden moest strijden tot en met de revolutie en de omverwerping van de eigen imperialistische regering. (bladz. 222.)
H
ET is dan oak niet te verwonderen, d'at de overgrote meerderheid der !eiders van de sociaal-democratie met een geestelijke hagage, zoals d'ie tot uitdrukking komt in het aan- . gehaalde citaat van Troelstra, de zijde van hun bourgeoisie kozen. Maar het is oak niet te verwonderen, dat er grate verwarr.ing in de rijen van de arbeidersklasse ontstond, die de resolruties van de internationale congressen voor ernst hadden genomen. Op het congres van Bazel (1912) immers was nag een resolutie aangenomen, waarin stand, dat de arbeiders het als een misdaad beschouwen om op elkander te schieten, teneinde de winsten van de kapitalisten te vergroten. Deze resoluties bleken voor de !eiders w o or d en te zijn, waarmee zij in bet gw1stigste geval h o o p t e n, dat de bourgeoisie niet tot oorlog zou overgaan. Want zij bereidden hun partijen en daarmee de arbeidersklasse niet op rev o 1 uti onn a i r e acties voor, waardoor zij zo al niet de oorlog konden verhinderen. maar waardoor zij in de oorlog de macht · a&n de bourgeoisie konden ontru'kiken en de vrede bewerkstellige~. Zij hadden hun vertrouwen volkomen in de bourgeoisie gesteld. Zo schrijft Troelstra ih hetzelfde boekje over de oorlog van 1914: Een oorlog, die onder de werking van het imperialisme, dacht ons, op den duur niet zou k u nne n uitblijven. Maar toch: een oorlog aan welks mogelijkheid niemand onzer heeft geloofd. Waarom niet? Wel, omdat het steeds mens en zouden zijn, die de laatste beslissende daad vcrrichten , ... En omdat niemand onzer het mogelijk had geacht,
340
dat een mens tot die godvergeten daad, tot de ondertekening van dit doodvonnis over onze beschaving, tot de afgrijselijke vervloeking van dat woord de moed zou hebben.
Hieruit blijkt overduidelijk, dat zij hun eigen resoluties niet ernstig genomen 'hebben. Dat zij nooit van plan waren een daadwerkelijke strijd tegen de oorlog te voeren, zodra deze toch uitgebroken zou zijn. Hieruit blijkt tevens, dat de gevoerde propaganda een zuivere vredespropaganda zonder meer was - een pac.ifisme. En hieruit is het ook te verklaren, dat Troelstra op 1 Augustus 1914 op het JJsclubterrein nog zei, dat de bourgeoisie voor hun oorlog wei weer zou vragen om geld in een bodemloze put te gooien en op 3 Augustus 1914 in de Kamer voor de oorlogscredieten stemde onder de leuze van ,,De nationale gedach.te overheerst thans de nationale geschillen". Hiermede werd de z.g. ,Godsvrede" met de bourgeoisie gesloten. De belangen van de arbeidersklasse werden ,ondergeschikt gemaakt aan die van de kapitalisten. En de staking van het personeel van de tramwegmaatschappij in Den Haag werd daarom ook afgebrolken. te ontkennen, dat de bourgeoisie een groot deel H ETvanvaltde niet massa tijdelijk onder de i::wloed van haar chauvinistische propaganda had gebracht. Maar betekent dit voor een socialistische partij, dat zij achter deze massa aan moet lopen? Integendeel - haar taak is het de massa de weg te wijzen en de strijd in aile mogelijke vormen practisch te organiseren. Want we mogen niet vergeten, dat tegelijkertijd grote ~elen van de arbeidersklasse bereid waren om hun strijd tegen de imperialistische oorlog daadwerkelijk voort te zetten. Zij werden nu zonder leiding gelaten, wisten niet wat te doen, werden in verwarring gebracht. Zeker, er waren enkele leidende figuren, die hun stem lieten horen en tot een ,consequente strijd tegen de oorlog opriepen, zoals b.v. Liebknecht en Ho~;a Luxemburg in Duitsland en de S;D.P. van Wijnkoop en L. d'e Visser in ons1and. Maar hun invloed was nog te gering, dat dit in de algehele verwarring en demoralisatie een directe verandering teweeg kon brengen. Vanzelfsprekend was het van het allergrootste gewicht. IHierdoor werd de mogelijkheid tot de lkomende acties gelegd. Het betekent, dat de sociaal-democratie de arbeidersklasse zowel economisch als politiek en ideologisch ondergeschikt aan de bourgeoisie had gemaakt. Hierdoor wordt ook hun politiek bepaald om tot vrede te geraken. Zij propageerden, dat de arbeiders internationaal pogingen in het werk moeten stellen om een verzoening tussen de strijdende partijen te bewerkstelligen. Een gevaarlijke propa:.. ganda. Zo'n vrede tussen kapitalistische staten betekent het overheersen van de een over de ander en het voorbereiden van nieuwe en grote conflicten in de nabije toekomst. Dit is zoiets als de overeenkomst, die in Mtinchen gesloten werd. Lenin schreef dan ook: In het bijzonder is de gedachte aan de mogelijkheid van een z.g. demo-
341
cratische vrede zonder een 1·eeks van· revoluties volkomen foutief. !Vrede8propaganda zonder het gelijktijdig oproepen van de massa tot revolutionnaire acties kan in de tegenwoordige tijd slechts illusies verwekken, kan het proletariaat slechts corrumperen, terwijl het zijn vertrouwen op de humaniteit van de bourgeoisie te zetten voorgehouden wordt, kan zij het proletariaat slechts tot een werktuig in de handen van de geheime diplomatie van de oorlogvoerende landen maken, (Resoluties van de conferentie van de buitenlandse secties van de S.D.A.P.R.)
I
i
Deze abstracte vredes-propaganda werd de gehele oorlog door gevoerd. Vanzelfsprekend werd hierdoor de oorlog niet beiHndigd. Waardoor dan wei? Door de Russische revolutie! Hiermede werd bewezen, d'at de politiek, wellke de pai'tij der holsjewiki voerde, de juiste was. Wat waren hun besluiten na het uithreken der Dorlog ,geweest? Hierover wmden wij ingelicht door een resolutie van de conferentie van • de huitenlandse secties van de S.D.A.P.R., een resolutie, die door Lenin was samengesteld. Deze luidt: Als de eerste schreden ter vemndering van de tegenwoordige imperialistische oorlog in de burgeroorlog zijn aan te geven: 1. Onvoorwaardelijk afwijzen van de oorlogscredieten en het uittreden uit de burgerlijke ministeries. 2. 'V olledige breuk met de pol'itiek van ,de nationale vrede", 3. Het scheppen van een illegale organisatie overal daar, •waar regeringen en bourgeoisie onder verwijzing van de oorlogstoestand de grondwettelijke vrijheden opheffen. 4. Ondersteuning vpor de verbroedering van de soldaten van de oorlogvoerende naties in de loopgmven en op de oorlogsplaatsen in het algemeen. 5. Olltdersteuning van allen en iedere revolutionnaire massa-actie van het proletar'iaat in het algemeen.
Zelfs Troelstra moest erkennen, dat de Rvssische revDlutie het verzet tegen de oorlog had wakker geroepen. Hiermede veroordeelde hij in feite de politiek, welke zijn partij in d'e oorlDg gevoerd had. In het vierde deel van zijn gedenkschriften ,Storm" lezen wij: ,,De Russische revolutie riep in de volkeren het sluimerend verzet tegen 'de oorlog wakker; het zelfbewustzijn der arbeidersklasse werd in hoge mate versterkt." (bladz, 113.)
Ondanks de.z'e en soortgelijke uitspraken werd in de na-oorlogse jaren op het pad van een ahstracte vredes-propaganda voortgegaan. Reeds in het meergenoemde hoek,je haalt Troelstra een uitspraak van Kautsky aan: ,,De wedstrijd in bewapening berust op e c o n o m i s c h e o o rz a k e n, maar niet op een economische n o o d z a k e l ij k h e i d. Deze wedstrijd te doen eindigen, 'is in het minst niet een e c on o m i s c h e o n m o g e l ij k h e i d." (bladz. 28.)
M.a.w. wordt hier gezegd, dat het kapitalisme kan hlijven bestaan en d'e oorlogen voorgoed kunnen worden uitgehannen. Hierop berust de pacifistische politiek, die na de eerste wereldoorlog werd gevoerd. Vooral na deze oorlog was het verlangen van de massa naar een duurzame vrede geweldig tDegenomen.
342
Hiervan werd gebruilk: gemaakt om bij de massa de illusie te wekken, dat de oorlog tussen de kapitalistische staten voorkomen kan worden door een abstracte eis en propaganda voor ontwapening. In 1925 werd dan ook door de S.D.A.P. een wetsvoorstel voor ontwapen.ing ingediend. Dit wetsvoorstel hield geen algehele ontwapening in, maar een vermindering daru.·van. In d'e eerste plaats werd het onderdrukkingsleger voor Indie in stand gehouden. In de tweede plaats zou er een kleiner, goed' geoefend beroepsleger voor Nederland zelf iblijven. Vanzelfsprekend was elke vermindering van bewapening volkomen juist. Hierdoor zouden gelden voor andere d'oeleinden beschikbaar komen. Maar foutief is het de massa hiermee in de waan te brengen, dat dit het voorspel is van een b 1 ij v e n d e vrede ond'er het k a pit a 1 ism e. Een dergelijke politiek verzwakt het bewustzijn van de arbeiderslklasse. De strijd voor een durende vrede was en is niet los te maken van de algehele revolutionnaire s1rijd van de arbeidersklasse tegen de bourgeoisie, tegen het imperialisme, voor de bevrijiling van de koloniale gebieden .. Door dit opportunisme van de S.D.A.P. is d'e, partij rijp gemaakt voor de groei naar de politiek van de tegenwoordige P.v.d.A.
Aan de massds de onvermijdelijkheid en noodzakelijkheid van het breken met de opportunisten duidelijk maken, hen tot revolutionnairen opvoeden voor de onverzoenlijke strijd tegen het opportunisme, dat is de enige marxistische lijn in de arbeidersbeweging van de were/d. LENIN
Voor uitbreiding en verbetering van onze Waarheid
PARTIJ EN KRANT door
J. DE LOUW •. • Het blad is niet aileen een collectieve propagandist en een collectieve agitator, maar ook een collectieve organisator. (Lenin in ,Waarmee te beginnen".) De ,,Prawda" van 1912 was het leggen van het fundament voor de overwinning van het bolsje~wisme in 1917. (Stalin in de ,,Gesch, van de C.P.S.U.".)
land werd de rol van ,collectieve propagandist, agitator INen organisator" het eerst vervuld door het weekblad De Trions
bune, dat in October 1907, onder leiding van Wijnkoop, door een aantal linkse sociaal-democraten uit de S.D.A.P. wercf opgericht en geredigeerd. Dit blad was het eerste in de geschiedenis van de Nederlandse arbeidersbeweging, d'at het marxisme propageerde en trachtte toe te passen op de Nederlandse verhoudingen. Landelijk ontstond rondom De Tribune een net van correspondenten en agenten, die vanzelfsprekend in botsing kwamen met de S.D.A.P.-leiding, die hen op alle mogelijke manieren trachtte te verhinderen het marxisme onder de Nederlandse arbeiders te propageren. De Trib.unisten zetten echter door, met het gevolg, dat zij in F'ebruari 1909 op het Deventer-congres van de S.D.A.P. werden geroyeerd. Hiermee ontbrandde de strijd tussen marxisme en reformisme in onze arbeidersbeweging in aile felheid. De geroyeerden stichtten in Maart 1909 de S.n.P., waaruit in 1918 de C.P.N. ontstond: Zoals Lenin in 1901 in zijn artikel ,Waarmee te beginnen" de vorming van een werkelijke Russische socialistische partij, door middel van de ,Iskra", voorbereidde, op overeenkomstige wijze was De Tribune in ons land., .... de steiger, ·die het geraamte vormde waar omheen de partij zou kunnen worden opgebouwd" (Lenin) en ook werd opgebouwd. '
'
J
I
*
D
E krant speelde niet alleen een doorslaggevende rol bij het . ontstaan van de partij, maar ook bij haar verdere ontwilkikeling en groei. De krant was en is thans een van de organen van onze partij, waardoor het ons mogelijk is invloed onder de massa's te veroveren. Dit kwam vooral in de bezettingsjaren tot uitdrukking. In de jaren 1940-.'45 was het onze illegale Waarheid, die, tegen alle fascistische propaganda en het zaaien van defaitisme in, de
I I
If~. ( '
,I I
i: I
fakkel van het verzet hoog hield, steeds opnieuw opriep tot actie en die ook mede 011ganiseerde. Onze Waarheid was het, .die de zekerheid van de overwinning op het Nazi-dom propageerde, die opklaring en steun ga£. Vooral· in de oorlogsjaren bleek voor een ieder duidelijk de propagandistische, agitatorische en organiserende rol van onze krant. 'In deze jaren bestond het werk van de partij vooral uit het we:r'k voor de lkrant. Iedere partijgenoot besefte toen, dat werken voor het organiseren van het verzet tegen de bezetter betekende, werken voor de verbetering en uitbreiding van onze krant. Duizenden offerden hiervoor hun leven. Duizenden anderen zetten echter hun werk voort. Mede hierdoor werd de overwinning op het fascisme bevochten en was het ons mogelijk na de oorlog als massapartij weer te keren.
D
*
E eenheid partij-krant, die in 1907 werd gelegd, door de jaren . heen sterker werd en tijdens de bezetting zijn hoogtepunt bereikte, deze eenheid is thans in onze partij min of meer verbro'ken. W anneer we nagaan, hoe we als partij, na 1945, ons scherpste wapen hebben gehanteerd, moeten we vaststellen, dat dit op onvoldoende wijze is geschied. Bij te velen van onze partijgenoten leeft de gedachte, dat partij en krant ieder een zelfstandige, van elkaar onafhankelijke, taak hebben. Te velen onder ons beschouwen de krant, en alles wat daaraan vastzit, als iets, 'waarmee zij zich niet behoeven bezig te houden, a1s iets, waarvoor niet zij, maar wel de directie, redactie en administratie verantwoordelij~ zijn. Hoe 'komt het, dat deze volkomen foutieve instelling van de partij ten opzichte van de krant in onze rijen heerst? De voornaamste oorzaak is ongetwijfeld het feit, dat onze leidingen, van hoog tot laag, in de afgelopen jaren, onvoldoende aandacht aan de problemen van de krant hebben besteed. Onze - leidingen hebben nagelaten bij dit onderdeel van ons partijwerk concreet leiding te geven aan onze partijgenoten. We beperken ons voornamelijk tot het stellen van het vraagstuk. Dit is natuurlijk goed, maar, zoals Stalin ons leerde, onvoldoende. Dat is nog maar: ... het begin van de zaak, want het betekent slechts, dat men de overwinning wenst, maar het is niet de overwinning zelf. Nadat de juiste lijn werd gegeven, nadat de juiste beslissing ~n de kwestie werd genomen, hangt het rocces van de zaak van het organisatorische werk af, van de organisatie van de strijd voor de doorvoering van de partijlijn, van het op de juiste wijze uitkiezen van de mensen, van de controle op het doorvoeren van de besluiten door de leidende organen. (Stalin op het 17de Congres van de C.P.S.U.(b)
Vaak vertelden onze leidingen, het is nodig, dat we maatregelen nemen, dit en d'at moeten we gaan doen, maar vaker nog lieten d'ezelfde leidingen na, doorlopend controle uit te oefenen op al 345
r
------
----------~
;
datgene wat voor onze krant te doen was. En waar de besturen op dit gebied aohterbleven met het leiding geven, dat wil zeggen zichzel£ met de problemen van onze 'krant niet bezig hielden, bleef o()lki de· partij achter en kwamen we tot de toestand, waarin we tot voor kart verkeerden, toen we niets anders wisten op te merken dan: ,d'e partij werkt niet voor de krant". Er zijn een aantal perioden sinds de bevrijding geweest, waarin de partij wei voor de krant werkte, n.l. in de obligatie-acties en ook in de werfacties. Onze partijgenoten gingen toen op stap, omdat de afdelings- en districtsleidingen zich in de acties doorlopend met de krant bezig hielden. Omdat ze dagelijks controleerden of de genomen besluiten werden uitgevoerd, of d'e taken werden vervuld. Na de campagnes hielden de besturen echter op met leiding geven. Wat Maurice Thorez in April j.l. op de landelijke conferentie van de Franse partij opmerkte, toen hij zei: W~t de pers aangaat - sommige districts-secretarissen hebben geen van alles wat daaraan vast zit. Vraag bepaalde dwtricts-secretarissen eens hoe groot de oplaag van de krant in hun district is. Ze weten er niets · van!
~dee
geldt ook in onze partij, zowel bij de districts- als afdelingssecretarissen. W anneer de belangrijkste functionarissen in onze districten en afdelingen zo ,nauw'' met onze W aarheid verb onden zijn, is het niet te verwonderen, dat in de districts- en afdelingsleidingen een onderschatting van de geweldig grate betelkenis van onze krant aanwezig is. Verwonderlij'k. is d'an evenmin, dat onze besturen geen leiding gegeven hebben aan dit onderdeel van ons partijwerk. Hierdoor kon het b.v. voorkomen, dat zowel tijdens de H.T.M.staking in Den Haag, als de staking der schoonmaaksters in Amsterd'am - beide het resultaat van goed bedrijfswerk - door ~ de verantwoordelijke districtsleidingen er niet aan gedacht werd, door middel van colportage met onze Waarheid onder d'e stakers, of door middel van proefabonnementen bij de in strijd staande arbeiders, de invloed van onze p~tij verder te verankeren en hefi abonne-aantal van de kxant op te voereh. ·
D
*
EZE mogelijkheden zijn ook thans nog enorm. De verkiezingsuitslag heeft bewezen, dat de invloed van onze partij niet is gedaald. Het abonne-aantal op onze krant is in het afgelopen jaar echter wei gedaald, zelfs in plaatsen waar we aanzienlijke winst bij de verkiezingen boekten. Dit bet~ent, dat we, wanneer we op de juiste wijze het wetk. voor onze krant aanpakken, het abonne-aantal op zijn minst stabiel kan worden gehouden. Mlereerste voorwaarde voor het juiste werken is echter, dat al onze leidingen hun verantwoordelijkheid voor de krant vol-
346
•{I I !
Iedig gaan beseffen en daarnaar gaan handelen. LEerst dan zal ook d'e gehele partij deze verantwoordelijkheid gaan dragen. We kunnen hierbij leren van de ervaring van onze Italiaanse zusterpartij. rn het nummer van 1 Juli van het orgaan van het Communistische Informatie Bureau ,Voor een duurzame vrede", heeft kam. Rossi, lid van het Italiaanse partijbestuur, een zeer belangwekkend artikel geschreven over het werlk van de Italiaanse partij voor haar pers. {Zie ook het artikel van G.G. in De Waarheid van 30 J uli j .1.) Kam. Rossi dee:lt in zijn artikel o.a. mede, dat het Italiaanse partijbestuur op 9 Januari j.l. een resolutie heeft aangenomen, waarin o.a. · verklaard werd': Wanneer we werkelijk massawerk willen verrichten, om het ideologische peil van de communisten en van alle werkers op te voeren en hierdoor het politieke en organisatorische werk van de partij willen versterken, zal het vraagstuk van de verspreiding van de communistische pers aangepakt moeten worden door de gehele partij en niet door speciaal daartoe in het leven geroepen ,pers- en propagandacommissies." (Onderstreping van ons.)
Ook wij hebben in de afgelopen jaren getracht door speciale commissies (onze L.J.B.'s en W.W.B.'s) het werk voor oiMe krant ter hand te nemen. Wat we hiermee bereikten was, dat slechts een zeer klein aantal partijgenoten zich verantwoordelijk voelde voor onze krant. De leidingen van de districten en afdelingen en d'e overgrote meerderheid van onze leden voelde deze verantwoordelijkheid echter niet en na kortere of langere tijd' werd er in het geheel niet meer voor onze krant gewerkt. Deze, in wezen sectarische wijze van we:riken, zullen we in geen geval meer moeten toepassen. Willen wij de aanwezige mogelijkheden voor het op_: voeren van het abonrre-aantal van onze krant benutten, dan zal het zo moeten worden, dat in de aUereerste plaats al onze leidingen, van hoog tot laag, zich met de problemen van onze krant bezig houden. Zij zullen aan d'e gehele partij Ieiding moeten geven.
* we nu concreet Ieiding geven en het werk voor H OEonzemoeten krant dus gaan organiseren, aanpakken en controleren? In de allereerste plaats zullen we de werving moeten organiseren. Nieuwe abonne's. betekent versterking van het contact met de massa, uitbreiding van d'e invloed van onze partij, Hierbij zullen we ,nieuwe" wegen moeten bewandelen. Was het in het verJeden zo, dat we voor het maken van proefabonne's stra:at voor straat afwerkten van een bepaald rayon, thans zullen we onze toekomstige proefabonne's moeten selecteren, en wei op de volgende wijze. Iedere partijgenoot, of hij nu in een bedrijf werkt en/of lid is van een vakorganisatie, of zij nu in een winkel komt en er met een buurvrouw een praatje maakt, of men Hd is van een vrouwen-
347
~ 'I,i I
I;.
II I:
i
beweging, van volksonderwijs, van een huurd'ers- of speeltuinvereniging, enz., komt dagelijik:s met andere werkers in aanraking. Overal worden discussies gevoerd. Vaak vraagt men ons, wanneer men weet, dat we communist zijn of dat we De Waarilieid lezen, wat wij ,ervan" denken. Onze leidingen zullen hun led'en zo moeten opvoeden, dat de adressen van hen, van wie uit de discussies blijkt, dat ze niet anti-communistisch zijn, maar ontevreden en zoekende naar een oplossing uit d'e moeilijkheden, door onze partijgenoten worden doorgegeven aan hun afdelingsbesturen, die er dan verantwoordelijk voor zijn, dat deze ,zoekenden" een week lang onze kraut op proef ontvangen. Vanzelfsprekend' zijn onze leidingen er niet, wanneer ze dit vraagstuk stellen tegenover onze leden, maar zij zullen.zelf :::Iauwlettend moeten onderzoeken wie van onze partijgenoten voor dit werk in aanmerldng komen en moeten blijven controleren of deze kameraden inderdaad adressen doorgeven. Bij d'ergelijlke adressen is de kans op afs1uiting van een abonnement vanzelfsprekend grater dan bij de ,,wilde" ad'ressen. Daarnaast zullen we vooral moeten werven op de wijze, zoals dat voor de oorlog in onze partij plaats had en zoals het, blijkens het artikel van kam. Rossi, ook thans in Italiii met groat succes geschiedt, rd. door de huis aan huis-colportage. Zoals in talrijke dist1·icten thans met de Voorwaarts wordt gewerkt, zullen we mi11stens een avond in de week met onze W aarheid moe ten colporteren. De adressen, waar een krant wordt verkocht, dienen te worden genoteerd, zodat op de eerstvolgend'e colportage-avond een kameraad daar even langs kan gaan om opnieuw een krant te verkopen en waar mogelijk een proefabonne of abonne te maken. IDeze methode van werken biedt talrijke voordelen. In de eerste plaats is het gemakkelijker een krant te verkopen, dan meteen een proefabonne te maken; op een avond kan d'us een grater terrein worden bestreken, meer succes kan worden behaald en hierdoor zijn oak onze werkers enthousiaster. Onze districts- en afdelingsleidingen zullen zich terdege met dit werk moeten bezig houden. Ze zullen moeten ond'erzoeken in welke buurten de colportage moet beginnen, zullen moeten zorgen voor voldoende kranten en zelf ter plaatse, in de afdelingen, de resultaten moeten controleren. Beslist vel'keerd is, wat b.v. in een paar Amsterdamse onderdistricten gebeurde, waar d'e dagelijkse leiding tijdens de colporlagetocht ging vel'lgaderen, zich niet liet zien in de afdelingen en pas verscheen, toen de werkers na de colportage naar huis waren gegaan. Hoeveel abonne's in de huidige tijd d'oor systematische werving zijn te winnen, moge blijken uit het feit, dat het afgelopen jaar 300-400 nieuwe abonne's per week op onze Waarheid werden ingeschreven. Dezen kwamen voor de overgr
en controleren, zijn we in staat binnen zeer korte tijd wekelijks duizend en meer abonne's in te schrijven. Een tweede onderdeel van ons partijwerk voor de krant, waarbij alles van de leidingen afhangt, is het organiseren en controleren van het bezoeken der ,bedankjes". Een vaststaand feit is, dat jaarlijks vele abonnl?s bed,anken, e zonder dat zij ooit door een van onze partijgenoten worden bezocht. Dit betekent, dat wij zonder meer onze verbindingen met de massa laten afbrokkelen, en voorts, dat we nalaten aanwijzingen te verzamelen, die onze partij kunnen helpen de inhoud van de krant te verbeteren. Willen we dit bedankjes-bezoek goed organiseren en uitvoeren, dan is het noodza'kelijk, dat een zeer nauw contact tot stand komt tussen a£de1ingsleid'ingen en de agent en lopers van de krant. Daarnaast zullen onze leidingen partijgenoten moeten aantrekken, die de bedankjes inderdaad zullen bewerken. In iedere loopwijk client minstens een kaineraad hiervoor te word'en aangezocht. De taak van onze leidingen is echter niet afgelopen, wanneer we een ,bedankjes-apparaat" hebben opgericht. We zullen dan moeten nagaan of deze kameraden oo~ onmiddellijk, hetzij via de agent, hetzij via d'e loper - dat moeten de leidingen organiseren - de bedankjes doorkrijgen. Niet aileen, dat onze leidingen dit moeten controleren, zij zullen ook het werk van onze ,bezoekers" moeten .nagaan. Aan de hand van de resultaten, waarvan verslag zal moeten word'en uitgebracht, controleren of een bepaalde kameraad voor dit onderdee! van het partijwerk wei de meest geschikte is. Hem eventueel door een ander vervangen, enz. W aarmee d'e ·afdelingsleidingen zich ook zeer nauwkeurig moeten bezig houden is ons loperscorps. V erantwoordelijk zijn voor onze krant wil ook zeggen verantwoordelijk zijn voor de manier, waarop onze krant wordt bezorgd. Het zal in iedere afdeling zo moeten worden, dat iedere afdelingsleiding zich collectief verantwoordelijk voelt voor het loperscorps in zijn afdeling. Zij zijn het, die in overleg met d'e agent, de slechte bezorgers zullen moeten vervangen door goede, d.w.z. door partijgenoten of sympathiserenden, die zij voor dit werk bereid hebben gevonden en waarvoor zij volled'ig lkunnen instaan. Wanneer onze leidingen ook op dit gebied hun verantwoordelijkheid zullen beseffen, zal alleen reeds hierdoor het aantal bedankjes op onze krant teruglopen en de mogelijkheid' geschapen worden, om snel te komen tot opvoering van ons abonne-aantal. In ieder district varieert per afdeling procentsgewijs het aantal bedankljes ·op onze krant. Ditzelfde heeft in iedere afdeling per loopwij'k plaats. !Een d'istricts- of afdelingsleiding geeft eetst dan leiding aan het werk van de partij voor de krant, wanneer zij de oorzaken van deze verschillen onderzoekt en deze wegneemt. Ook dat had tot op heden practisch nergens in onze partij plaats. 349
I.
Zo kon het ongemerkt voor een onderd.lstrictsleiding in Amsterdam voorkomen, dat b.v. van .de 2 af.delingen in de Jordaan, de ene in verhouding viermaal zoveel bedankjes ihad d'an de andere. De oorzaak! daarvan was niet onderzocht, het slechte gevolg bleef bestaan. Een derde onderdeel van ons partijwerk, waarmee de d'istrictsen afdelingsleidin.gen zich doorlopend moeten bezig houd'en, is de Zaterdagmiddag-colportage op vaste punten. De leidingen zullen moeten ond'erzoeken, welke punten het meest geschikt zijn, zullen moeten zorgen, dat voldoende kameraden beschikbaar zijn om deze punten te bezetten en nauwkeurig moeten nagaan wat de resultaten zijn en wanneer ze hereikt zijn. Zo bleek b.v. in een bepaalde afdeling in Amsterdam, d'at bijna aile kranten bij de colportage verkocht werden tussen 4 en 5 uur, terwijl tussen 3 en 4 de verkoop practisch nihil was. Een leiding, die d'it controleert, kan daarmee rekening houden bij het aantrekken van werkers. Niet alleen dat deze ,vaste" colportage de beste - en kosteloze - reclame is voor onze W aarheid, bovendien worden oo'k bij deze colportage abonne's gewonnen, zoals d'e ervaringen in Rotterdam en Den Haag hebben bewezen. Er bestaat in de partij nog ongeloof aan het nut van deze Zaterdagmiddagcolportage, terwijl anderzijds ook valse schaamte onze kameraden ·ervan weerhoudt op deze wijze voor versterking van onze krant te werken. Onze leidingen hebben de taak deze foutieve opvattingen, die in wezen betekenen een terugwijken voor de reactie, uit de hoofden van onze partijgenoten te bannen. De ervaringen hebben aangetoond, dat deze vorm van werken van onschatbare betekenis is.
* r-nm:NlSLOT.DE willen wij nog een aantal opmer'kingen mailnin
1 over een zeer belangrijk onderdeel van de krant, waarmee onze partij zich zo goed als niet bezighoudt, en wei: de inhoua. Wat we tot dusver een enkele keer gedaan hebben is, op vergaderingen en conrferenties en ook in persoonlijke gesprekken, critielk uitoefenen op de inhoud. Critiek, die vaak wordt geuit, om eigen nalatigheid' in het werk voor de krant ,schoon" te praten. Het betekent in feite, dat we alleen de redactie verantwoordelijk achten voor wat er in de krant verschijnt. Zo kunnen we b.v. in de practijk tal van malen r10ren: ,de krant heeft daarover te weinig geschreven, de krant hee:ft deze of .gene actie te weinig ond'ersteund." Maar 9-e krant is, zoals we zeiden, een orgaan van de partij. Wij, de partij, moeten van dit orgaan gebruik maken om onze invloed te versterken. Daarom zijn we ook verantwoordelijk voor de inhoud en moeten wij zorgen, dat deze volledig beantwoord't aan de eisen, die wij daaraan stellen. Dat wil zeggen we moeten ons, in de eerste plaats als leidingen, ernstig bezig houden met de inhoud. Deze critisch bestuderen 350
en onze opbouwende critiek richten aan de red'actie. In onze bestuursvergaderingen zal daarom, behalve de werving, ook de inhoud regehnatig een punt van bespreking moeten zijn. Wanneer we dit doen, zullen we gezamenlijlk, wij en de red'actie, in staat zijn onze krant de beste inhoud te geven, die mogelijk is. We moeten in dit opzicht onze taak als leidingen uitvoeren, zoals het bestuur van afd. 25 in Amsterdam d'eed, dat onlangs, na een bestuursvergadering, aan de hoofdredactie schreef: In de kmnt moet veel meer op de vijandige propaganda over de radio worden ingegaan en m'inder op berichten in de burgerlijke pers, die in het algemeen niet door onze lezers wordt gelezen, terwijl de radio in ieder lezershuisgezin komt. De kwestie van de huurverhoging is verkeerd gesteld en wordt nog steeds verkeerd gesteld, alsof deze reeds een voldongen feit is, terwijl de meerderheid der bevolking niet in staat is om een huurverhog'ing te betalen. (Een functionaris· van de afdeling verklaarde; dat de tot dusver geschreven artikelen op hem zelf een defaitistische uitwerking hadden, daar hij net het gevoel lfreeg, alsof de hele kwestie al in kannen en ktuiken was·) Wid moeten de huurverhoging als •iets onmogelijks stellen en niet de verontwaardiging van de bevolking onderschatten, want dan komen •wij achteraan, inplaats van leid•ing te geven.''
Voorts zullen we voortdurend onze aandacht moeten wijden aan het probleem van de nieuwsvoorziening via onze partijgenoten uit de bedrijven en buurten. Onze partijgenoten zijn het, die dag in dag uit nauw contact hebben met de massa. Die weten wat er onder de massa leeft. Als leiding zullen we hen moeten opvoeden tot het besef, d'at datgene, wat zij meemaken, vaak belangrijk genoeg is, om in onze krant geplaatst te moeten worden. In de eerste plaats, omdat hun berichten het leven en de strijd van de werkers k.urmen weergeven en in de tweede plaats, omdat d'ergelijke berichten ook voor anderen een grote opvoedende waarde zullen hebben. Omdat mede hierdoor de strij d van d'iverse groepen k~m worden gecoordineerd. Vooral onze partijgenoten bedrijfsarbeiders kunnen op dit gebied belangrijk werk verrichten en veel zal afhangen van de wijze, waarop de leidingen van ae bedrijfsgroepen bij. dit onderdeel van ons partijwerk leiding geven.
0
~
*
bedoeling van ons artikel was, aan te tonen welk een ontzaggelijke betekenis onze krant heeft voor onze strijd en voorts een aantal concrete richtlijnen te geven, die door de districts- en afd'elingsleidingen in verband met de verhoudingen in hun rayon zullen kunnen worden toegepast. !Het bovenstaande is niet geschreven om het vraagstuk partijkrant aileen maar opnieuw te stellen en de richtlijnen uitsluitend tijdens de huidige werfactie toe te passen. Ied'er lid van onze partij is verantwoordelijk voor de gehele partij en dus ook voor ieder orgaan ervan. Dit geldt in het bijzonder ten opzichte van het beHmgrijkste orgaan; onze krant. Indien _vooral onze · leidingen hun grote verantwoordelij'kheid
351
I
voor de krant beseffen, steeds opnieuw hiervoor werkers zullen organiseren en hun werk controleren, dan zullen wij er ongetwijfeld in slagen om binnen korte tijd met onze Waarheid over te gaan tot: ... uitbreiding va1t het aantal pagina's, gepaard gaande aan de verbetering van de politieke en journalistieke •inhoud. (Uit de P.B.-resolutie van 30 Juli j.l.)
Wanneer, oo'k na de huidige campagne, onze besturen voort zullen gaan leiding te geven aan onze gehele partij bij het werk voor onze krant, dan zal het abonne-aantal van onze W aarheid, ook na de lopende actie, gestadig omhoog blijven gaan. Dan zullen oolk wij in Nederland eens kunnen zeggen: ,Onze Waarheid was het leggen van het fundament voor onze overwinning."
De arbeidersklasse kan slechts dan overwinnen, wanneer zij in staat is haar strijd te organiseren en wanneer zij zich hierbij steunt op de nauwkeurige kennis van de wetten der maatschappelijke ontwikkeling. Slechts de verbinding van de arbeidersbeweging met de wetenschap, met de revolutionnaire theorie, kan het succes van de bevrijding van de arbeiders van onderdrukking en uitbuiting waarborgen.
K. MARX
352
HET WERKTERREIN VAN DE TROTSKISTISCHE AGENTEN door G. HARMSEN
BIJ het discussieartikel van J. Brandenburg in het Augustusnummer van P. en C. zou ik nog graag enkele ·aanvullende opmerkingen willen maken. Ongetwijfeld heeft J. Br. gelijk, dat de kwestie van het trotskisme ~n Rotterdam wat haa:r oorzaken betreft door mij onvolledig en daardoor in feite mechanisch is gesteld. Het discussieartikel is een zeer waardevolle rechtzetting en aanvulling van dit deel van mijn artikel. Dat ik echter toch nog op de zaa'k terugkom vindt zijn oorzaak in het feit, dat J. Br. m.i. teveel naar de andere zijde overdrijft en het optreden van de trotskistische agenten losmaakt van de sociaal-economische ontwik!keling. Wanneer we de oorzaken van het door de trotskistische agenten gebruikte radicalisme onderzoeken kunnen we schematisch gesproken twee factoren oriderscheiden. Enerzijds de wil van de bourgeoisie de trotskistische agenten te gebruiken bij de bestrijding en onderdrukking van de arbeidersklasse speciaal op die punten waar zij er bijzonder belang bij heeft en anderzijds de mogelijkheid van dit wapen gebruik te maken, wat afhangt -van de sociaal-economische en historische ontwik!keling van een bepaalde stad of van een 1bepaald bel'Oep. Wat Rotterdam hetreft is door mij het laatste te veel op de voorgrond geplaatst, terwijl J. Br. het eerste feitelijk tot de enige oorzaak maakt. Laten we nog iets nader op deze kwestie ingaan. In haar strijd om de arbeidersklasse te verdelen en te onderdrukken maakt de bourgeoisie van alle middelen gebruik. Zeer belangrijk echter zijn in haar wapenarsenaal de georganiseerde en betaalde steunpunten in. de arbeidersklasse zelf. Deze agenturen worden echter niet aileen door de. trotskisten gevormd, maar evenzeer door de reformisten. Het feit, dat de agenten van de bourgeoisie, zich in tweeerlei gedaante aan ons voordoen, terwijl zij toch een en hetzelfde doel nastreven, is reeds een aanwijzing er voor, dat de bourgeoisie zich niet naar willekeur van deze ,soorten" agenten kan lbedienen. Haar verlangen de meest kwetsbare plekken van haar heerschappij te beschermen met behulp van deze ver.raders der ar,beidersklasse wordt begrensd door de mogelij~heden van de sociaal-economische we:rkelijkheid zelf. Re£ormisme en ' radicalisme zijn producten van de maatschappelijke ontwikkeling in de periode van het imperialisme. En dat het de bourgeoisie hierdoor mogelijk is zich op een vitaal punt van haar heerschappij van de trotskistische agenten te bedienen wilde ik aantonen in mijn artikel. Ongetwijfeld heb ik hierbij de zeer bewuste en actieve rol van de bourgeoisie bij het or.ganiseren ~n gebruiken van het radicalisme in Rotterdam, dat als grote havenstad een belangrijke schakel is in de oorlogsvoorbereiding van het wereldimperialisme tegen de socialistische wereld te zeer verwaarloosd. Deze ikant van de zaak raakt ons zeker het meest direct in onze practische strijd en hierom is het discussieartikel uitermate belangrijk.
353
•
I Ill,
'I i,
I
li
'i! )•
l,
}I ~~~ I
11
;\ ~I II
!I
1I, ·I,,
~! ,I
,,
.r~., t!
~
•
'(S echter het zich. bezj,ghouden met de maatschappelijke voedingsbodem van het door de trotskistische agenten misbruikte radica1isme een de practijk niet rakende aangelegenrheid? Mijn menjng is dat het wei een practische betekenis iheeft. Immers inzicht in de wetmatigheid van het optreden van het linkse en reclltse opportunisme houdt ons waakzaam en verscherpt onze aandacht. Hierdoor zijn we voorbereid op het in steeds nieuwe vormen en .gedaanten optredende opportunisme in rechtse en linikse varianten. Maar dit niet alleen. Inzicht in dit verschijnsel zal ons meer volhardend maken :bij de bestrijding ervan en ons behoeden voor moedeloosheid. Het zal zeker mede hierom geweest zijn, dat Lenin en Stalin verschillende malen studies aan de ,bronnen" van het opportunisme gewijd hebben. Stalin heeft de inzichten waartoe deze studie geleid hebben als volgt samengevat: ,Ik geioof, dat :het proletariaat als hlasse verdeeld kan worden in drie la:gen. De eerste laag - dat is de ibelangrijkste massa van het proletariaat, haar kern, haar blijvende deel, dat is de massa der ,zuivere" proletariiirs, welke reeds lang aile verbindingen met de bourgeoisie vevbroken hebben. Dit deel van het proletariaat vormt het sterkste steunpunt van het marxisme. De tweede laag-dat zijn zij, die kort geleden uit de niet proletarische klassen, uit de boeren, de ldeine koopmansstand en de intelligentsia gekomen zijn. Deze voormalige !eden van andere klassen, die zich nog niet lang hebben aangesloten bij het proletariaat brachten hun gewoonten, hun twijfel en hun onrust in de arbeiderSklasse. Deze laag vormt de vruchtbaarste :bodem voor allerlei anarchistische en ,uiterst linkse" groepen. De derde laag tenslotte is de arbeidersaristocratie, de bovenlaag van de arbeidersklasse, het meest welgestelde deel, met :haar streven naar compromissen met de bourgeoisie, met haar zucht om zich aan te ;passen bij de sterkere, met haar zucht ,zich een positie te veroveren." Deze laag vormt de vruchtbaarste 'bodem voor de reformisten en opportunisten." (Stalin- Verzamelde werken, deel 9, Russ. uitg. biz. lO). Deze verproletarisering van de middenlagen is een onontkoombaar gevolg van de concentratie en centralisatie van het kapitaal, die de ontwikkeling van het gehele kapitalisme kenmerkt en die vooral in een crisis bijzonder scherp aan de dag treedt. Zie· ook nu weer de stij.ging van :het aantal faillissementen. De sterke uitbreiding van het opportunisme :in zijn rechtse vorm ·in de :20e eeuw is een ,gevolg van het imperialisme met zijn geweldj,ge koloniale winsten, die uit de ikapitaalexport naar economisch achterlijke gebieden voortvloeien, en die de vorming van een ibevoorrechte laag in de arbeidersklasse ·van de imperialistisdhe landen mogelijk maakt. In deze economische ontwikbeidersvijandig karakter krij.gen. Enerzijds als gevolg van het groeiende inzicht van de arbeidersklasse, maar anderzijds vooral doordat de verwording van het •kapitalistische stelsel de bourgeoisie dwingt het trotSldsme steeds
354
bewuster, directer, en omvattender te organiseren. Dit neemt niet weg, dat de maatschappelijke factoren het de bourgeoisie eenvoudiger malren in de Zaanstreek •b.v. zich van het reformisme te bedienen, bij haar poging door middel van rechtse en linkse agenten in de arbeidersbeweging deze aan zich dienstbaar te maken, dan van het trotskisme. En :ro zijn er niet aileen plaatsen en streken, die een ,gunstige voeqingsbodem voor het trotskisme opleveren, maar Qok bepaalde beroepen. Het optreden v.in het trotskisme onder de houwvakavbeiders in Den Haag is dan ook niet een voorbeeld van het feit, dat de bourgeoisie zich naar willelkeur van het trotskisme kan bedienen. Immers de 1bouwvak is zeker geen voovbeeld van een typisch industrieel-kapitalistisch ·grootbedrijf te noemen en gildeachtige afgeslotenheid speelde lang een rol onder de bouwvakarbeiders, naast andere bijzondere omstandighed.en en vormde een dankbaar aanknopingspunt voor de trotskisten bij hun streven de eenheid van de , arbeidersklasse te saboteren. En wanneer J. Br. zegt, dat het stucadoorsconflict laat zien ,dat het niet de ontwi!kk.eling van deze of gene stad is, waarom de trotskisten vooral daar hun activiteit QP richten, maar dat de ltrotskisten het zwaartepunt leggen op die plaatsen, die voor de reactie van vitaal lbelang zijn." (biz. 302), dan verwaarloost hij de economische factoren en schept een kunstmatige tegenstelling tussen de subjectieve wil van de kapitalisten vitale punten te .beschermen en de objectieve mogelijkheid dit met behulp van trotskistische agenten te doen. ·Immers daar waar de radicale £raze zonder weerklank blijft, .geen rvoedingsbodem vindt, heef.t zij geen uitwerking en zal de bourgeoisie zich van andere wapens bedienen, zoals het reformisme. Het is ook goed op de eigenaardige wisselwevking te !etten, die er tussen reformisme en trotskisme •bestaat. Bij het .terugebben van de revolutionaire beweging en het veldwinnen van de contra-revolutionaire krachten zien we de bourgeoisie zich vooral van het reformisme bedienen. In een crisisperiode neemt (zoals ik dit voor 1930 heb trachten te Iaten zien) de betekenis van de linkse £raze toe. De zich nu aankondigende crisis zal waarschijnlijk opnieuw de actualiteit van het trotskisme vergroten.
*
J)E bourgeoisie .gebruikt het reformisme om de arbeiders passief te houden, om te voorkomen, dat ze tot actie en strijd overgaan. De heersende klasse hanteert ihet trotskisme, wanneer de al'beiders in ibeweging komen en tot actie over.gaan en zich losmaken van de invloed der reformistische leiders. Als deze rechtse !eiders los kQmen te staan ·van de massa ziep. we ·de trotskistische agenten opduiken en hun misdadig werk verrichten. Zo tracht de :bour.geoisie de actie, die de reformisten niet hebben lk.unnen tegenhouden met behulp van de trotskistische agenten in de door haar gewenste banen te ieiden. Trotskisme en reformisme zijn e}kaar aanvullende wapenen, die al naar gelang, de plaats, de aard van het beroep of bedrijf, of de economische situatie door de bourgeoisie gebruikt worden. Immers als de bourgeoisie het trotskisme willekeurig kon hanteren zou ook de sterkte van het ·trotskisme in de dertiger jaren onbegrijpelijk zijn. Wei kan de bourgeoisie naar willekellf trotskistische agenten in de arbeidersbeweging zenden. Zin heeft het echter voor de ·bourgeoisie pas wanneer deze agenten het radicalisme in de arbeidersbeweging lkunnen misbruiken en aan de doeleinden van de bourgeoisie ondergeschikt kunne.n maken. En de aanwezigheid van dit
r radicalisme nu is aan bepaalde historische wetmatigheden .gebonden. Het trotskisme ontmaskert zich. natuurlijk naarmate zich de rijpwording van de arbeidersklasse voltrekt. De trotskistische agenten isoleren en hen verdrijven uit de vakbeweging betekent hun de mogelijkheid ontnemen tot massabe'invloeding en een agentuur van de bourgeoisie in de arbeidersbewegin.g opruimen. Weliswaar zien we, dat de trotskistische aanhang ineengeschrompeld is in en na de tweede wereldoorlog, maar de komende crisis zal een radicalisatie veroorzaken van de door de P..v.d.A. gevangen arbeiders. En deze zullen gevoelig zijn voor radicale frazen. Dit moet ons reeds nu tot waakzaamheid aansporen en de trotskistische agenten zoveel als maar enigszins mogelijk is verslaan en terugdringen. Ook zouden we reeds nu wegen moeten zoeken om de radicalisatie in de krin.gen van de P.v.d.A., die noodzakelijk komen moet, op te vangen en in juiste banen te leiden.
Theorie voor het practische werk
DISCUSSIE RONDOM DE BEDRIJFSKERN door
FR. REUTER DOOR!DAT een groat aantal kameraden aan de discussie over het kernwerk heeft deelgenomen is bet onmogelijk ze allen persoonlijk aan bet woord te laten. lik zal daarom tracbten een aantal opmerkingen die de discussianten bebben gemaakt, zo goed mogelijk te beantwoorden. Ik ben ervan overtuigd, dat het onderwerp daarmee op lange na niet is uitgeput. Zij die dan ook menen dat bepaalde aspecten van het kernwerk onvoldoende of niet •belicbt zijn, 'kunnen opnieuw ihun ervaringen of zienswijze aan de redactie mededelen, zodat, indien nuttig, in P. en C. ook deze aspecten behandeld kunnen worden.
*
ENIGE van de inzenders van bijdragen _zijn begonnen de opmerking te maken dat er verschillende soorten kernen bestaan en men dus geen algemene richtlijnen kan geven voor bet werken van deze kernen. Zij zullen bedoelen dat e~ kernen in de 'bedrijven bestaan, welke op verscbillende wijzen tot stand gebracht worden, betgeen de werkwijze van zo'n kern beinvloedt. Inderdaad komen de bedrijfskernen vaak op verschillende wijzen tot stand, n.l. de kern die door bet gebele personeel gekozen wordt,
waarbij de methode van kiezen ook weer verschillend kan zijn, b.v. met meerderheid van stemmen en per afdeling of met indienen van lijsten en evenredige vertegeiiiWoordiging. Een andere manier om een kern tot stand te brengen is dat de vertegenwoordigers aangewezen worden door de vakorganisaties zover deze erkend zijn door de betreffende instantie; dit gebeurt in alle Overheidsbedrijven, bet Georganiseerd Overleg en Dienst-Commissies. Ook dan kan de wijze waarop iemand in de kern komt nog verschillend zijn. 1n· de E.V.C. worden de candidaten in de ledenvergadering besproken en uiteindelijk gekozen, iets wat in de Uniebonden niet altijd gebeurt. , Het heeld dat we de Iaatste tijd zien is dat in de particuliere bedrijven meer en meer getracht wordt de vrije verkiezingen voor de kern te bemoeilijken of zelfs te vervangen door de methode van aanwijzen door de ¥akorganisatie~, waarl!ij gepoogd wordt de E.V.C. Wt te sluiten. Dit gebettrt niet toevallig. In zeer veel gevallen is de kern een instrument in handen van de arbei. ders geworden en niet zoals de bedoeling van de werkgevers is geweest een instrument in handen van de ondernemer, waarmede hij de bedrijfsvrede naar believen kon hanteren. Vandaar dat reeds lange tijd gezocht wordt naar · middelen om de invloed van de arbeiders in de bedrijfskernen zoveel mogelijk ongedaan te maken. Aangezien de arbeiders niet zonder meer hun posities zouden prijs geven en het gevaar niet denkibeeldig zou zijn, dat men voor wat de ondernemers wilde acties believen te noemen, zou komen te staan, wil men de schijn bewaren door de vertegenwoordiging te do en samenstellen uit Unie-georganiseerden. Hierbij rekenen de ondernemers er op, dat het de Uniebestuurders zal gelukken hun ]eden die in de ikernen plaatsnemen, volledig in de hand te kunnen ihouden. Tevens tracht men hiermede de verdeeldheid onder de arheiders en de gespleten vakbeweging in stand te houden. Deze maatregelen probeert men nu door te voeren o.a. in de textielindustrie en metaalbedrijven met het vooruitzicht van de wet op de Ondernemingsraden. Het zal de taak zijn van de vooruitstrevende vakheweging de E.V.C., de taak van elke klassebewuste arheider om met kracht het verzet tegen de aanslagen op de kern te organiseren en geen duimbreed van de rechten van de arbeiders prijs te geven. Elke prijsgegeven positie zouden de ar.beiders straks duur moeten betalen, omdat het uiteindelijk doe! van de ondernemers toch is, de lasten van de komende cris•is op de ruggen van de arbeiders af te wentelen. Dit is de reden dat zij geen strijdbare kern in hun bedrijf dulden,
<• •
WIJ
komen hiermede op een ander opgeworpen discussiepunt, n.l. de machtsverhoudingen. Een der discussianten heeft opgemerkt dat de machtsverhoudingen alles beslissen. Dit is niet voor tegenspraak vatbaar, wanneer we daarbij met alle factoren rekening houden. Maar een oplossing is het niet. Want het gaat er juist om, tot die machtsvorming te geraken. Daarvoor is nodjg dat wij Em 1bij ons zelf en bij de arbeiders in de hedrijven alle illusies omtrent de mogelijkheid van ,eerlijke" samenwerldng tussen arbeider en ondernemer, iedere illusie dat bet bedrijfsbelang parallel zou lopen met de helangen van de arbeiders in het ·bedrij£, ieder geloof in de mogelijkheid dat ·via cle kern uiteindelijk zeggingsrecht zou kuniJ.en bestaan aileen door aan de conierentietafel in de directiekamer te gaan zitten, niet alleen 'bestrijden, maar dat wij de arbeiders duidelijk maken, daf aileen
357
l
l
de weg tot machtsvorming en het gebruik maken van die machtsvorming, de weg is die uiteindelijk .de arbeiders successen brengen zal en een einde aan alle uitbuiting zal maken. Het is zo, zoals een van de kameraden heeft op~erkt, dat elk vraagstuk in de klassestrijd zijn a •h c heeft. Zo odk: het vraa,gsf;uk rondom de kern. W at is nu dit a b c ? Ook hierop geeft deze kameraad het juiste antwoord. Dit is :het winnen van ihet vertrouwen van zijn medearbeiders en het behouden van dit vertrouwen. Dit kan aileen gebeuren indien men bereid is om :q~.et kracht op te komen voor de •belangen van de arbeiders, maar ook door de grotere geschooldheid de ar
358
te knappen. Dergelijke regelingen komen di:kwijls tot stand met hehulp, dus niet tegen de zin van de directie. De directie spreekt dan v&ak een woordje mee bij het bepalen wie er wordt vrijgesteld. En ihierin schuilit het grote gevaar. Niet de behartiging van de belangen van de arbeiders geeft dan de doorslag, maar het belang van een directie, die liever te maken heeft met een arbeider die in de eerste plaats denkt aan zijn vrijgesteld haantje en dus aan de steun van de ·directie dan aan de ibelangen van de arbeiders. J:n zo'n geval heeft het vrij~?tellen van een kernlid niet geleid tot versterking van de positie van de arbeiders maar juist tot het rtegendeel ervan. Strijd voor de vervanging van zo'n kernlid is een vanzelfsprekende eis. Daar waar een lid van de kern echter door de druk van de arbeiders vrijgesteld is en deze steeds opnieuw in overleg met de avbeiders de eisen en klachten aan de orde stelt, is het een bewijs van de groeiende kracht van de arbeiders in zo'n bedrij£. Zij hebben het weten te verstaan, gebruik makend van hun machtspositie, een nieuwe concessie ter 'bescherming van hun belangen van de ondernemer a£ te dwingen. Het vrijstellen van een kerillid kan dus een .belangrijke bijdrage zijn in de strijd van de arbeiders en moet met kracht worden veroedigd. Aan de arbeiders te zorgen dat de juiste man op de juiste plaats gebracht wordt.
RESUMEREN-DE kunnen wij vaststellen dat de gekozen bedrijfskern een zeer grote rol kan spelen bij het tot stand brengen van tal van ver:beteringen voor de lbedrijfsarbeiders. Dat dit aileen op de juiste wijze kan geschieden indien deze kernen optreden in nauw contact met de arbeiders die hen gekozen hebben en in nauw contact met de vakbeweging die bereid is om mede leiding aan de strijd van de arbeiders te geven, is reeds eerder betoogd. Uitgegaan moet worden van het standpunt, dat de klasseverhoudingen doorslaggevend zijn en dat aan ihet versterken van het klassebewustzijn dagelijks gewerkt moet worden. Dit zal tot uitdrukk.ing moeten komen in ihet versterken van de vakbeweging en in het in eenheid optreden van de a11beiders in de ·bedrijven.
ONTMOETING IN DE COUPE door
A. BEK 1 E trein zette zich in beweging. Een poosje keken wij naar de lichten van Moskou, die als 't ware dreven op de duisternis. Met ,,wij" bedoel ik mijzelf en mijn toevallige medereiziger, die door het lot (en door het onmisbare spoorkaartje) in mijn coupe was terecht gekomen, een coupe voor twee personen van de z.g. Trans-Siberische sneltrein. ,,Wei", zei ik tenslotte, ,misschien is het niet kwaad als wij eens klonken en met elkaar kennis maakten" en ik wilde al iets uit mijn koffer te voorschijn halen, ,Wacht u maar, ik heb wat bij :nm", riep mijn medereiziger levendig uit. Hij draaide zich om en zonder zich nog te ontdoen van zijn pels en zijn wollige muts van rendiervel, waaronder zijn grijze haren, netjes in de nek weggeschoren, zichtbaar werden, maakte hij zijn valies open. · Tegenwoordig ziet men nog maar zelden dergelijke valiezen; er ging. van dit voorwerp, dat vervaardigd was uit ee:n solide bruine stof, met elm metaal grendeltje werd gesloten en dat als een beurs open ging, iets patriarchaals, iets ouderwets uit. Er naast lag in een blauw gebreid net een grate hal, versierd met rode en blauwe halfrondjes. In het glanzende lak was nog geen barstje te bespeuren; blijkbaar een geschenk voor een kind. In het valies zelf waren een paar pakj-es te zien. Op de omslag van ervan las ik bet merk ,,Gastronoma". Met zijn enigszins uitgedroogde en reeds wat gerimpelde vingers maakte mijn medereiziger het haastig open en er kwam een fles wijn voor de dag. Hoe oud die meneer wel was? Mlisschien een zestiger. Zijn gezicht was ook al een beetje tanig, doch had no~ niets van het pafferige van de ouderdom; de glazen van zijn pince-nez glinsterden, een gouden veertje drukte ze stevig op zijn benige, dunne neus; zijn borstelige wenkbrauwen waren. grijs, net als zijn nekharen. Gastvrij stalde hij zijn pakketjes uit en na nog wat graven in zijn ruim valies haalde hij er een klein bundeltje uit. Hij deed het uit het papier en liet mij een merkwaardig voorwerp zien: een tamelijk klein, lichtgroen drinkglas van plastic met een schroefdeksel, en 'binnenin, onder het deksel, nog twaalf glaasjes, van dezelfde frisse, lichtgroene ·kleur, in elkaar geschoven en van afnemende grootte. ,Magnifiek", riep ik uit. ,,Grappig, niet? In Moskou gekocht; het was zo verleidelijk .... " ,Waar komt u vandaan?" ,Uit Tomsk .... Daar. woon ik al veertig jaar." Langzaam trok hij zijn pels uit, hing hem aan een haak op en keerde zich weer naar mij toe. Op de revers van zijn jacquet zag ik het groen emaille vlaggetje van afgevaardigde van de Hoge Sowjet en het bescheiden uitziende, · zilveren insigne, dat aan een winnaar van de Stalinprijs wordt uitgereikt. Wij maakten kennis. Mijn medereiziger bleek professor Wladimir Dmitriejewitsj Koeznetzow te zijn, directeur van het Siberisch Physisch-Technisch Instituut.
D
een.
1
2 • KOEZNETZOW .... Professor Koeznetzow .... Het was'alsof mij iets te binnen schoot. ... Koeznetzow, een physicus uit To~n¥k .... Neen, op dat moment zei die naam mij tach niets. Maar hadden wij elkaar misschien eens in Tomsk ontmoet? Een jaar of achttien geleden had ik geschiedkundig
~~
I
materiaal verzameld over de opbouw van Koeznetzk, Ik hep teen enige tijd in het oude Siberische universiteitscentrum Tomsk doorgebracht, 'ee1;1 stad van studenten en geleerden en had er verschillende metallurgen en geologen bezocht. Was het toen misschien? Neen, in weerwil van ons beider inspanningen konden wij ons geen enkele ontmoeting herinneren. Daarentegen kende Koeznetzaw mijn kennissen uit Tomsk heel goed. 's Ochtends ontbeten wij samen en daarna hield ieder zich met zijn eigen dingen bezig. Koeznetzow haalde uit een actetas een soort omvangrijk hoek varr groot formaat te voorschijn. Eigenlijk was het geen hoek. Met het oog van de beroepsschrijver stelde ik meteen vast wat het 'dan wel was: . het waren drukproeven; het ,Jboek" viel nog uiteen in verschillende vellen van 16 pagina's; het zetsel was slechts gedrukt voor de correctie en nog niet door de drukpers gegaan. Nadat hij de bundel had open gemaakt, deponeerde Koeznetzow op het tafeltje ook een pakje onbeschreven blaadjes, ongeveer ter grootte van een briefkaart. Hij !installeerde zich gemakkelijk in de hoek van de ·bank, bij het raam, deed zijn dikke muts op ~ want het tochtte een beetje door de kieren - en nadat hij enige bladzijden gelezen had, maakte hij snel met potlood stenografische aantekeningen op de kleine blaadjes. Toen hij mijn blik ontmoette, zij hij: ,Dat is nu mijn grootste plezier: in een hoekje zitten en sc.hrijven. Soms fantaseer ik:' zo moest je nu kunnen leven, als een student, in je roefje, om dam:' niemand te worden lastig gevallen ... , En dan maar schrijven .... " ,Wat hebt u daar?" vroeg ik, op de vellen wijzend. ,Een van uw studies zeker?" ,Ja, de ,Physica van de vaste stof', het vijfde deel." ,Het vijfde?" ,,Ja, vier zijn er al verschenen. Als ik terug ben, gaan wij het vijfde drukken." ,In Tomsk?" ,In Tomsk .... Maar weet u, ik zit er op ,het ogenblik een beetje mee. In Moskou maken ze aanstalten om aile delen opnieuw uit te. geven. Dat moet dus worden voorbereid, veel meet· duidelijker worden toegelicht en aangevuld. M!aar ik had eerst alles helemaal willen voltooien. En nu vraag ik mij af: hoe meet dat nu?" Hij keek mij aan en verwachtte blijkbaar een advies. ,,Hoeveel moet u nog schrijven?" ,,Ik dacht hoogstens zes delen uit te geven. Maar nu blijkt wel, dat er een aanvullend zevende deel nodig is." ,,Alsjeblieft!... . Maar, Wladimir Dmitriejewitsj, wat is dat eigenlijk: de physica van de vaste stof. Wat zegt u daarover in uw hoek?" ,,Als het u interesseert, wel, kijkt u maar eens .... " Hij reikte mij de bladen van het hoek toe. Ik nam dit omvangrijke, oningenaaide pak aan en opende het op geed geluk. Tussen de tekst zag ik reeksen mathematische formules en ik dacht, dat ik er wel niets van :rou begrijpen. Maar een regel ergens bovenaan, onderstreept of, zoals de typografische term luidt, onderlijnd, op de plaats waar gewoonlijk van bladzijde tot bladzijde de titel van het hoofdstuk wordt herhaald, trok mijn aandacht. Daar heette het: ,Over de vermoeidheid en rust van metalen." De vreemde, door de wetenschap nimmer volledig opgehelderde verschijnselen van vermoeidheid
361
I
li"
storingen, deformaties of een soort erosie (afschuring) van dit oppervlak ontstaat en, wat wei het meest merkwaardige is, hoe er een herstel intreedt onder die voorwaarden, die de schrijver met ,rust" aanduidt. Overigens hleek mij bij verdere lezing, dat de inwendige structuur van metalen niet slechts door rust wordt hersteld, maar ook nog op andere wijze, namelijk door vuur of door een bijzondere verhitting, b.v. door de hitte van hete-lucht ovens. In het hoek werden de met bet blote oog natuurlijk niet waarneembare bewegingen van deeltjes binnenin de vaste stof onderzocht en ~lfs de inwendige wrijvingen, die werden uitgedrukt in formules van de hogere wiskunde. Ik sloeg enige hladzijden tegelijk om en keek in een ander hoofdstuk van bet hoek. Daar werd gesproken over bijzondere materialen, met name over de hardheid van staalsoorten, om deze hardheid te verkrijgen is de toevoeging van soms zeer kosthare elementen nodig. Op de bladzijde, die voor mij open lag. werd de toevoeging of, zoals de metallurgische term luidt, de ,neerslag" van titaan geanalyseerd. Opnieuw zag ik micro-foto's van bet kristal-oppervlak van aldus verkregen staalsoorten en hoe zich dit onderscheidt van soortgelijke oppervlakten hij andere staalsoorten. De electronenmicroscoop maakte het mogelijk bet patroon te onderscheiden van titaandeeltjes, die het metaal omvormen. Hier wemelde het in de tekst opnieuw van mathematische formules. Tsjonge, is het met die physica van de harde lichamen dus, zo gesteld! . Terwijl hij zich naar mij overboog, zag Koeznetzow met een ingehouden glimlach hoe ik de hladzijden over het titaan bekeek. ,,Wladimir Dmitriejewitsj", Tiep ik uit, ,dat is een schat voor de metaalindustrie. Aile !eiders van metaalbedrijven en eigenlijk aile metaalbewerkers hehben een dergelijk hoek nodig." ,Ja", antwoordde Koeznetzow eenvoudig. ,,Ze schrijven mij van aile kanten. Van het ogenhlik af, dat het eerste dee! van de ,Physica van de vaste stof' het licht zag, heb ik elfduizend hrieven ontvangen." ,Hoeveel?!" ,Elfduizend. Zes kisten vol." ,,En beantwoordt u al die brieven?" ,Ja zeker .... En weet u, wat ik dan wei eens denk?" Hij zweeg even, verzette bet veertje van zijn pince-nez en keek mij aan .... ,,Ik denk wei eens, dat er in Tomsk de een of andere schrijver bij mij zou komen. En dat die zich dan met die brieven zou bezig houden. Jammer genoeg heb ik mijn antwoorden niet bewaard. Maar dat is niet zo erg.; .. Als het nodig mocht zijn, zou ik ze me .wei weer kunnen herinneren." ,Waarover schrijven zij u?" vroeg ik belangstellend, want bet geval began mij hevig te interesseren. 3 DE wagon wiegde zachtjes. Sedert de trein Moskou had verlaten was hij reeds, ergens in de buurt van J aroslaw, de noordelijke grens van de gemengde hossen overschreden en thans reed hij door de taiga, die de eindeloze ruimte van ons Noorden bedekt en zich zuidwaarts uitstrekt tot bier, bet gebied van Wjatka. Door bet couperaam ontmoette de hlik sparren en nog eens sparren; de stammen verhieven zich uit de sneeuw; dikke sneeuwkussens lagen ook op de dennenaalden, die tegen deze wit-glinsterende achtergrond danker leken, hijna zwart. Af en toe kwam je een berkenhos tegen, kleine hoompjes, waarvan de wortels blijkbaar in bet moeras staken en slechts in de verte herinnerden aan onze fraaie, slanke berken in de bossen van Midden-Rusland. Het leek een woest gebied, rijk aan natuurschatten. En inderdaad waren in deze dichte boss en en begroeide moerassen reeds rijke erts-vindplaatsen hlootgelegd; volgens bet geweldige programma voor de opbouw van bet communisme, dat voorziet in een jaarlijks te smelten hoeveelh~id staal van zestig millioen ton, zullen bier nieuwe fahrieken verrijzen en steden, omgeven door vruchthare akkers en. . . . En wie weet, misschien zullen hier dan erg ens, waar nu die donkere sparren staan, of nog verder, diep in de hossen, naast de fahrieken, gehouwen worden opgetrokken, technische inrichtingen of
362
lI
l instituten, waar een jonge ingenieur-staalgieter, die nu nag op de schoolbanken zit, zich zal verdiepen in de van formules wemelende bladzijden van het vijfde deel der ,Physica van de vaste stof", bet hoek, dat nu persklaar wordt gemaakt. Elfduizend 'brieven! Dat wil dus zeggen, dat daar tegenover mij een van de bekendste Russische . geleerden zit! Koeznetzow. . . . Koeznetzow .... Weer was het of mij iets te. binnen schoot en toch wilde bet maar geen vaste vorm aannemen. Ik vroeg hem dus geYnteresseerd waarover zij hem schreven. De opwinding van .de schrijver, die in mij ontwaakte, had bij Koeznetzow, naar bet mij voorkwam, tweeerlei gevoelens gaande gemaakt. lk voelde een golf van antwoorden aankomen, een verlangen om mij uitvoeriger in te lichten, om mij zijn levensloop te vertellen, een verlangen, dat sowjet-mensen eigen is, die zoveel buitengewoons hebben meegemaakt en tot stand gebracht. Maar tegelijkertijd bespeurde ik bij mijn medereiziger een zekere terughoudendheid: hij remde zich, bevreesd om onbescheiden, opdringerig te worden met zijn ,physica van de vaste stof''. En hij antwoordde: ,,Waarover zij schrijven? .... Daar heb je b.v. de vraag van een fabriek. Ze maken daar stalen smeedstukken, twee en een halve meter in middellijn en veertien meter lang. Kunt u zich zoiets voorstellen? Een gevaarte, groter dan onze wagon. Nu vroegen ze mij hoe ze ,zonaliteit" of heterogeniteit in bet metaal konden voorkomen, d.w.z. hoe ze op aile punten een en dezelfde, dus een homogene structuur konden behouden .... Of neem de brief van-Ei'en andere werkplaats. Daar wordt metaaldraad getrokken, zo dun als garen. Zij hadden bet al gebracht tot een opening van slechts 20 microns 1 ) in de diamant, door welke de draad getrokken wordt. En de arbeiders vragen mij om raad hoe zij die opening tot 10 microns terug kunnen brengen, d.w.z. bijna onzichtbaar voor bet blote oog. Dat is het terrein, dat door deze vragen bestreken wordt: van het grootste stalen smeedwerk ter wereld tot de kleinste, nag nimmer voorgekomen opening. ,,En geeft u daar allemaal antwoord op?" ,Waarom niet? Ik antwoord zo goed mogelijk .... " En terwijl hij in mijn blik blijkbaar sympathie, aandacht en belangstelling bemerkte, vervolgde hij: ,,Eens kwam er de volgende brief .... " Koeznetzow wachtte even, also£ hij zich er nog eens van wilde vergewissen, dat het onderwerp mij niet verveelde, maar ik drong aan: ,,Wat voor een brief, Wladimir Dmitriejewitsj?" 4 AT was een brief uit Leningrad", zei Koeznetzow, ,,uit bet centrale '' laboratorium voor wetenschappelijk onderzoek naar abrasieven .en slijpsel. ... Wat .onder abrasieven wordt verstaan? Dat zijn, om bet eenvoudig te zeggen, schijven van amaril of korund; zij worden ·b.v. gebruikt voor bet scherpen van beitels, graveerstiften e.d. werktuigen. De laboranten schreven mij, dat zij ervan hadden afgezien de Amerikaanse abrasieven te gebruiken, omdat zij ze nu zelf maakten. Maar bij bet scherpen van zeer harde legeringen bleek de duurzaamheid onvoldoende te zijn. Nu vroegen ze mij, hoe ze daarmee aan moesten? .... Ik vond het ontzettend jammer, maar ik kon ze absoluut geen •raad geven. En ik sebree£ ze terug, dat zij mij waarschijnlijk met iemand anders verwarden, omdat ik mij nooit met abrasieven had bezig gehouden; er moest bier het een of ander misverstand in het spel zijn. Maar die uit Leningrad lieten rnij niet los. Ik ontvang een nieuwe brief: ,,Neen, geen misverstand.'' En zij brengen mij in herinnering, dat ik in 1926 een artikel had geschreven over het slijpen van steenzoutkristallen. Daar heb ik rnij destijds inderdaad mee bezig gehouden; die kristallen heb ik toen geslepen om tot een algemene theorie ontrent het slijpen te komen. Er was toen wel wat gemopper over: of ik mij niet met wat beters kon bezig houden dan met zo'n onding als steenzout. Maar
D
t)
1 micron is lJ1000. mm. (Vert.)
363
twintig jaar later kwam het van pas. Ik diepte dat oude artikel op, nam kristallen van korund en amaril, ging opnieuw slijpen en daarna het probleem uitwerken. Ik deed dit, om zo te zeggen .... " Koeznetzow aarzelde weer eens. Hij was blijkbaar bang om datgene, wat hem innerlijk gedl1even had, te ontluisteren door het bezigen van de een of andere luid klinkende fraze of boekenterm. En schuchter kwam het er uit: ,Uit vaderlandsliefde .... " Zo zou aileen een zeer gave persoonlijkheid over de liefde hebben kunnen spreken. Naj aldus zijn gevoelen te hebben weergegeven en zonder er verder bij stil te blijven staan, vervolgde Koeznetzow zijn verhaal. Echter, dit ene woord, uitgesproken op een Wijze zoals men spreekt over iets, dat men behoeden, wil voor een onbescheiden of ruwe aanraking, belichtte mij plotseling, je zou geneigd zijn te zeggenl verlichtte met eeri soort doordringende straal de persoonlijkheid van mijn reisgenoot. Er lagen mij op dat moment verschillende vragen op de tong, maar er was iets, dat mij deed zwijgen en ze deed uitstellen, tot een volgend moment. ,,Zodoende", vervolgde Koeznetzow, ,kwam ik tot enige universele wetten omtrent bet slijpen van kristallen en ik stuurde mijn ·· bevindingen naar bet Leningradse laboratorium. Onze correspondentie ging nu onafgebroken verder. Ze hebben daar een geweldig werk verricht om zelf eerste klas sowjet-abrasieven te maken. · Maar tach waren ze nag ergens blijven steken en zij vroegen n:iij opnieuw om raad. Nog eens nadenken, de theorie maar weer verder verdiepen .... Maar in het. voorjaar van 1948 ontving ik van de mensen uit Leningrad een buitengewoon hartelijke brief. Ze hadden de Stalinprijs gekregen. . . . Op het ogenblik kan worden gezegd, dat wij niet bij de Amerikanen, maar de Amerikanen bij ons moeten leren hoe ze abrasieven van hoge duurzaamheid moeten maken." En Koeznetzow eindigde met een ironisch lachje: ,Tja .... Wij hebben in Amerika nooit bepaald om abrasieven gebedeld ... . En voortaan hebben wij ze daar vandaan helemaal niet meer nodig ... . In bet vierde deel heb ik een hoofdstuk ingelast: ,Over de slijtage bij abrasieven'. Het beslaat 20 bladzijden. Ik mag zeggen, dat bet een theorie bevat, die tot r(U toe niet hestand. Ze wordt tegenwoordig door de Amerikaneri overgeschreven. En dikwijls zonder bronvermelding; eenvoudig plagiaat." Koeznetzow glimlachte opnieuw, werd toen ernstig en zei: ,Zo marcheert de wetenschap. Het le~en, de praktijk, de dringende behoeften van de industrie, bet doet alles een beroep op ons. Wij luisteren, reageren en scheppen een theorie. Zij verlicht als 't ware het pad, dat voor ons Jigt." Hij dacht nog even voor zich been en herhaalde: - ,,Ja, zo marcheert de wetenschap."
5
DEKoeznetzow exprestrein ijlde voort naar het Oosten. Op de grote stations t:rok zijn pels en zijn hoge overschoenen aan en wandelde dan langzaam langs de trein. Na bet tweede signaal keerde hij weer terug in de coupe, veegde de glazen van zijn pince-nez schoon, die door de overgang van de vorst in de warmte waren beslagen en ·begon opnieuw met zijn drukproef. Zo nu en dan maakten wij weer een praatje. Natuurlijk niet steeds over de wetenschap. Ik kwam wat te weten van zijn zesjarig dochtertje Tanja, ,Tatotsjka", en van haar guitenstreken. ,De gr,ote, beschilderde hal uit Moskou was voor haar bestemd. Daarna vertelde hij oak andere dingen: over zijn jeugd en hoe hij geleerde was geworden. Die verhalen waren wederzijds en brachten ons langzamerhand meer tot elkaar. Het was bij een van die gelegenheden, dat ik hem een vraag stelde, die, zo zij eerder was gedaan, misschien onbescheiden had geklonken. ,Wlladimir Dn:iitriejeWitsj, ik wilde u bet volgende vragen: U zei, dat u zich met dat probleem over die abrasieven uit vaderlansliefde had bezig gehouden.'' ,Ja. Hoezo?" ,,Wei, zoals ik bet zie, moet u dat van andere werkzaamheden hebben afgehouden, die waarschijnlijk ook zeer belangrijk waren."
364
,Nee. De zaak is deze, dat de abrasieven slechts een episode in een grote strijd waren .... " ,,In een strijd? Welke strijd?" ' ,,Het ging om het opvoeren van de snelheid bij het snijden van metalen. Had u daar misschien niet van gehoord?" ,Neem me niet kwalijk, Wladimir Dmitriejewitsj. Maar dan bent u .... " ,Wat bedoelt u?" . ,,Hebt u zich met snij-£nelheden bezig gehouden?" ,Dat zou ik denken .... Mijn hele derde deel is daar aan gewijd. De titel is dan ook: ,Over de physica van het snijden van metalen'." Ik keek opnieuw met bewo:p.dering naar mijn medereiziger. Koeznetzow .... Koeznetzow .... Dus daarom ken ik die naam! De snelheidsmethode voor het snijdeh van metalen, die in onze fabrieken V!Jor de machinebouw wordt aangewend, noemt men de ,Koeznetzow-methode". Ik had die term eens gehoord en hem vaag verbonden - zonder mij daar duidelijk rekenschap van te geven - m~t de figuur van de een of a.rldere uitvinder op het werk, een vooraanstaande stachanow-arbeider of een metallurgische ingenieur. Het was helemaal niet in mij opgekomen, dat die grijze geleerde uit het verre Tomsk, directeur van het Physisch Instituut, die een l.).it vele delen bestaand theoretisch werk schreef, het corresponderend lid van de Academie van .Wetenschappen, professor Koeznetzow, de uitvinder was van het snelle ,koeznetzow"-procede voor het snijden van metalen, dat in onze fabrieken wordt toegepast.
6 ET gesprek over de snelheden bij het snijden van metalen had voor Koeznetzow kennelijk iets opwindends. Een episode uit die ,strijd", zoals deze op het gezicht zo ingetogen persoonlijkheid het uitdrukte, maakte op een .bepaald moment zelfs in de rustige sf~r van onze coupe zijn verontwaardiging gaande. . ,,Het vorig jaar", zei hij, ,plaatste ik in het tijdschrift ,Bulletin voor het Hogere Onderwijs' een artikel over ,De verdediging van de prioriteit der vaderlandse wetenschap'." En wij, twee passagiers, die elkaar toevallig in de Siberische exprestrein ontmoetten, kwamen te spreken over datgene, wat de mensen in ons land thans overal bezig houdt: over de nationale trots, de vaderlandsliefde, over de internationale betekenis van de Russische- en de Sowjet-wetenschap, waarvan de buitenlanders zich de ontdekkingen vroeger hebben toegeeigend en ook thans nog toeeigenen. ,,Het ging om het volgende", vertelde Koeznetzow. ,Nog voor de oorlog was er in Moskou een bijeenkomst van aile metaalsnijders in de Sowjet-Unie. Er werd daar toen heftig gediscussieerd. Velen verwierpen de nieuwe methode, maar daar kwam een groep ,,vernieuwers" naar voren, die de tegenstand van de tragen overwon en de nieuwe snelheden in de praktijk brachten. Tijdens de oorlog gaf ik mijn derde deel uit. En plotseling, in 1945, waait dezelfde theorie uit Amerika over. Het werd namelijk bekend, dat daar een ingenieur Merchant een snij-theorie had opgesteld, deze met proeven had bevestigd, had gepubliceerd en wegens zijn ontdekking reeds beroemd was gE1worden. En bij ons waren enkelen al begonnen haar over te nemen en sprak .men reeds van de ,,Amerikaanse methode". Ik bemachtigde een exemplaar van het werk van Merchant. En wat bleek? Het was allemaal reeds bekend! Merchant had niets, maar dan ook niets nieuws geschapen. Ik raadpleegde nog .eens onze Russische werken over het onderwerp, I wan Time, Zworykin, Oesatsjew, die voor mij als uitgangspunt gediend hadden, en vergeleek hun formules met die van Merchant. Het bleek, dat zij volkomen eensluidend waren! Die Amerikaan had geen theorie geschaJkn, maar eenvoudig gestolen. Alles, letterlijk alles was aan ons ontleend! En enkele conservatieven onder ons hebben als 't ware net zo lang gewacht, totdat de Russische theorie tot ons kwam met een A.lmerikaans stempel. In onze Russische theorie gingen ze pas geloven, toen ze haar ,Amerikaans" konden noemen. Ik heb die zaak toen uit de doeken gedaan!"
H
In dit met verontwaardiging gegeven relaas had Koeznetzow zichzelf geen enkel ogen!blik op de voorgrond geplaatst. En opnieuw stond mij, als onder het een of ander helder Iicht, de diepste beweeggrond van deze patriottische geleerde klaar voor ogen. Maar Koeznetzow was er blijkbaar niet van overtuigd, dat zijn innerlijke wereld, zijn oprecht hart mij duidelijk waren. Hij keek mij aan en voegde er nog aan toe: ,U moet mij goed begrijpen; ik zeg dat alles niet om mij op iets te beroemen. Gelooft u m.ij: ik ben geleerde en dat is niet belangrijk voor mij. Maar waar ik trots op ben is, dat bij ons, in de Sowjet-Unie, de wetenschap omtrent het snijden van metalen in haar geheel is tot stand gekomen. Zeker, ik ben er trots op, dat dit nieuwe procede mijn naam draagt en dat het in de fabrieken door mijn leerlingen verder wordt ontwikkeld." ,Mlaar hoe kwam het, Wladimir Dmitriejewitsj", vroeg ik, ,dat u zich met de snijsnelheden bent gaan bezig houden. Wanneer gebeurde dat?" ,In 1938, na de rede van kam. Stalin over de taken van de wetenschap. U herinnert u wat hij gezegd heeft: ,Voorwaarts naar een bloei van de wetenschap, van die wetenschap, die zich niet van het volk afzondert .... ' ~) Dat zijn 'bekende woorden. Zoekt u die rede maar eens op en leest u ze nog eens. Voor mij waren die woorden .... Hoe zal ik het zeggen ..•. als een neerslag van titaan. . . . Op de basis, in die rede aangegeven, is onze wetenschap sedert voortgeschreden .... " De trein ·had het voorgebergte van de Oeral reeds doorsneden. Het begon te schemeren en vanuit een bocht waren lichtjes zichtbaar. Wij naderden het een of andere grote station. ,Wat was uw Iaatste werk?" vroeg ik. ,Mijn laatste? Voor mijn vertrek uit Tomsk heb ik het rapport doorgelezen over de partijdigheid der wetenschap." ,Is u lid van de partij, W'ladimir Dmitriejewitsj?" ,Ja, sedert het vorig jaar." ::Pe trein remde merkbaar. Koeznetzow trok zijn pels en zijn overschoenen weer aan, zette zijn bontmuts stevig op zijn hoofd en ging naar de uitgang om wat op het perron te wandelen en de vrieslucht in te ademen. Ik keek uit het venster op het perron, waar het licht van de bolvormige electrische lam pen de duisternis verjoeg. Voorbij het couperaam ging. langzaam, met afgemeten pas, mijn reisgezel, de onopvallende, grijze Russische professor met zijn pince-nez op zijn dunne benige neus. 0
1) Zle het Juli-nr. van P. en C., pag. 2Y·.
366
Boeken om te lezen ZOMER Maxim Gorki (Uitg. Pegasus f 2.25) De meesten onder ons kennen Gorki als schrijver van ,De Moeder", waarin hij ons het Ieven, de bewustwording en de strijd van het Russische industrieproletariaat van voor 1917 toonde. Op zijn rondzwervingen door Rusland leerde hij ook het Ieven kennen van de boeren. In ,Zomer" schildert hij ons, met zijn onvolprezen talent, het lot van de dorpsarmoede, in de jaren van de terreur der ,Zwarte lionderd". De jaren na J.905 waren voor het Russische volk zwarte jaren. Na het neerslaan van de revolutie, heerste de reactie meedogenloos. De grote tegenstellingen op het platteland, werden in 1906 door de landhervorming van Minister StoIypin nog verscherpt. Door de opheffing van het gemeentelijk grondgebruik verloren millioenen kleine boeren hun land aan de koelakken. Hun armoede nam toe, de ontevredenheid. steeg. Het bleef bij spontane uitbarstingen. Het inzicht in de werkelijke verhoudingen ontbreekt. Dat komt eerst, wanneer de partij haar propagandisten ,de boer opzendt". In ,Zomer" beleven we de ervaringen van een van hen. Hij onderwijst een studieg:roep van vier jonge, leergierige boeren. ,Leer ons alles van de landhervorming en hoe we daar tegen moeten strijden", vragen ze hem. En hij leert het ze. Hun verworven kennis verbreidden ze onder de boeren. Het zaacf, dat zij uitstrooien, ontkiemt. Steeds talrijker wordt de groep van de dorpsarmoede, die naar het woord van de socialisten luisteren. Het machtsapparaat van de Tsaar zit echter ook niet stil. Het boek eindigt dan ook met de arrestatie van een groep socialisten. Ze worden weggevoerd, wetend dat hun strijd zal worden voortgezet door hen die achterbleven. Gorki is ook in ,Zomer" de grote realist. Naast de successen, die be-
• •
•
en andere
haald zijn, toont hij ook de tegenslagen; tekent hij de afvallige, die de beweging in de steek laat, omdat hij ,een vette kluif in de gaten krijgt." Als we het boek hebben uitgelezen begrijpen we, beter dan te voren, hoe de Russische boeren geworden zijn tot de bondgenoten van het industrieproletariaat. Daarom is dit boek zo leerzaam en kunnen we ,Pegasus" dankbaar zijn, dat ze dit werk in de bekende, mooie uitvoering tegen lage prijs voor de Nederlandse werkers beschikbaar heeft gesteld. J. deL.
TJOET NJA DIN, De roman van een Atjehse Vorstin. M. H. Szekely-Lulofs (Monssault's Uitg., A'dam). In haar jeugd op Atjeh leerde de schrijfster figuren als Tekoe Oemar en Tjoet Nja Din aileen kennen als gemene rebellen, die de blanken verraderlijk lnaar het Ieven stonden. Dat zij zich - bei:nvloed door ons verzet tegen de nazi's - van haar vooroordelen heeft losgemaakt en in dit boek heeft willen getuigen,· dat die Atjehse opstandelingen ook mensen waren, die tegen vreemde onderdrukking vochten, is een grote verdienste. Niet uit de talrijke Nederlandse publicaties over: Atjeh, maar wel uit de woorden van de Atjehse dichter Dokarim leerde zij de grootheid zien van hen, die niet anders konden zijn dan vijanden van het koloniale regiem. Een van die groten was Tjoet Nja Din, de vrouw van de onverzoenlijke vorst Tekoe Oemar, die de ongelijke strijd tegen het blanke geweld heeft volgehouden tot het einde, zonder zich gewonnen te geven. De roman van haar Ieven kundig en met eerbied verteld is tevens de geschiedenis van het Atjehse verzet in het begin dezer eeuw, dat echter een verzet was van - en onder - feodale vorsten, die hun strijd verzwakten door on-
367
derlinge naijver, corruptie en verraad. De grote volkskra:cht van AziEi's ontwaken was toen nog niet voldoende ontwikkeld. In tegenstelling tot heden, was de strijd toen slechts plaatselijk, vol tegenstrijdigheden .en verwikkelingen. De behoe:he van de schrijfster om in beknopte vorm de verwarrende feiten en omstandigheden zo veel mogelijk te verantv.;oorden, heeft haar parten gespeeld. Wat haar boek hierdoor aan historische volledigheid won, verloor het aan dramatische kracht. Het is geen Nederlands monument voor de Atjehse vrijheidsstrijd geworden. Van Heutz heeft er wei een, een monument menen wij, maar dan achten wij dit boek toch meer waard, want het is goed gefundeerd, warm .menselijk en eerlijk. MORTEN HOUDT KOERS Martin Andersen Nexo (De Kern, Den Haag f 7.90).
,,,'I
Het Eijn kennissen van ons, de mensen uit dit boek. Niet omdat wij al meer van N exo lazen. AI lezen wij hem voor het eerst, dan nog. Want ze bestaan. Ze Ieven voor ons, omdat Nexo het grote schrijversgeheim bezit ze te Iaten Ieven. Omdat hij artist genoeg is om geen ,artist" te willen zijn,, maar gewoon mens onder de gewone mensen, om het contact met de werkers niet te verliezen. Omdat Nexo een van ons is, weten wij waarover hij schrijft. Wij kennen ze, die zelfvoldane, angstige middenstanders; de arbeiders die het net niet slecht genoeg hebben om in beweging te komen; of zij die het zo slecht hebben dat zij de beheersing van hun actie dreigen te verliezen; wij kennen die ijdele krantenschrijvertjes die zich verkochten; de cynische gemakzoekers; de zelfzuchtige liberaaltjes; de vrouwen, die evenals Vera slechts een neurotische uitweg vinden voor hun onvervulde, burgerlijke verlangens.
368
Wij kennen hier ook de Pelle's, die socialistische veroveraars waren, tot dat zij wat voor herizelf veroverden en die nu, om verder te stijgen, het socialisme bij stukjes en beetjes als ballast over boord moeten gooien. Ja, wij kennen ze al, maar waarschijnlijk niet zo goed en zo grondig als Nexo ze ons laat zien, niet slechts als afzonderlijke typen maar· als logische producten van verhoudingen en ontwikkeling. Wij leren ze meer begrijpen, de mensen uit dit boek of de mensen om ons heen. Dat maakt geen verschil meer. Zij zijn dezelfden. Wij l'lien ze hopeloos afdrijven en Nexo vertelt ons waarom. En wij kennen ook de anderen, die koers houden of die de koers weer zullen vinden. Die hebben ook hun fouten bij Nexo, die hebben ook hun zwakheden, die zijn ook niet heilig, maar waar zij te kort schieten zal het Ieven en anderen, sterker dan zij - hun de weg wijzen. Zo zijn er velen van de jongeren in dit boek; zo is ,opoe" er een, al is het dan ook niet in de politiek; en w is .Morten zelf. Men zou ook Martin kunnen zeggen, want de hoofdfiguur heeft alles van de schrijver. Martin Andersen Nexo is een trouwe, consequente vechter voor de arbeidersklasse gebleven. In dit boek - herinneringen uit de periode van 1914-'18 lezen wij · hoe hij in die tijd zijn koers heeft bepaald: naar het communisme, en daarvan is hij niet meer afgeweken. Deze karaktervaste overtuiging heeft zijn boeken een bijzondere kracht, een verfrissende, versterkende waarde gegeven. En door diezelfde overtuiging zijn deze herinneringen aan dertig jaren geleden en .de problemen van die tijd, zoals Nexo ze· behandelt, zo actueel als de vraagstukken van heden. Een goed boek om koers te houden, vooral voor hen die nog meedrijven met de verwaterde sociaaldemocratie, die in Morten's dagen al zo duidelijk degenereerde. B. H.
DE OPR,OEP Wij dragen eeuwig in onze harten Het Iicht . dat niet is te doven De herinnerii:tg aan onze kameraden Die in de strijd zijn gevallen. ·
'"'
Als een schitterende ster in de nacht, Een vlam die blijft branden, Klinkt hun stem uit de aarde -· Die ons vermaimt, ·die ons oproept: Zolang. uw tong .Door uw adem . bevochtigd Tot spreken in staat is Strijdt, kamera.den f Stapelt de zege van uw overwinning Hoog op tot een vesting Onneembaar, V ernietigt de vijand Zander Zander In een Tot de
vrees, zonder rustpoos, pauze om op krachten te komen, kamp verenigd, laatste fascist gevlucht is -
Bouwt dan een spanbrug Over Ianden en zed\n, En duizenden vrije wegen Die het aardrijk verbinden Zo De Zo Uit
zal uw lied weerklinken, wind draagt het op zijn vleugels komt het helder tot ons het duister, in onze morgen. BASI!L ROTA (Een van de vooraanstaande schrijvers van het democratische Griekenland).
