Een eerste woord van dank richt het team graag tot de stad Antwerpen en het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid

Een eerste woord van dank richt het Gh@pro team graag tot de stad Antwerpen en het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid.

In het bijzonder bedanken we Hans Willems, prostitutieconsulent van de stad Antwerpen, voor zijn oprechte betrokkenheid bij ons project.

Verder onze dank aan de leden van de raad van bestuur en de algemene vergadering.

Een speciaal woordje van dank willen we richten aan Betsy Linssen en Lucien De Corte van het BSC (Belgian Senior Consultants) voor hun advies en hulp bij ons financieel beleid.

Hartelijk dank ook aan alle organisaties en particulieren die in 2008 meewerkten aan het welslagen van de werking van Gh@pro. Tot slot gaat onze oprechte dank uit naar de sekswerkers van de provincie Antwerpen voor het vertrouwen dat zij in onze organisatie stellen.

1

SAMENVATTING

Sekswerkers zijn blootgesteld aan gezondheidsrisico’s, waaronder Seksueel Overdraagbare Infecties (SOI), en andere risico’s, zoals geweld, ongewenste zwangerschap, alcohol- en druggebruik. Vaak zijn er barrières om beroep te doen op de reguliere gezondheidszorg en andere hulpverlening. Er is dus nood aan specifieke (medische én psychosociale) hulpverlening voor deze kwetsbare doelgroep. Gh@pro vzw, Gezondheidshuis Antwerpse prostitutie, biedt preventieve medische en sociaal georiënteerde hulp voor problemen gerelateerd aan het beroep. Het accent ligt vooral op het geven van een preventieboodschap, gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Daarnaast behoort vroegtijdige opsporing en behandeling van SOI tot de prioriteiten. Meer dan de helft van de vrouwelijke sekswerkers laat ook het preventief gynaecologisch onderzoek bij Gh@pro uitvoeren. Door de sekswerkers te benaderen vanuit het beroepsrisico en hen op anonieme wijze de kans te bieden zich te laten onderzoeken, heeft de werking van Gh@pro een niet te onderschatten impact op de seksuele gezondheid van de algemene bevolking van de provincie. Door de sekswerkers te beschermen en, indien nodig, te behandelen, worden immers ook de klanten gevrijwaard van SOI en indirect hun partners thuis. In dezelfde context blijven we aandringen op het concipiëren en implementeren van een campagne gericht naar klanten van sekswerkers. Gh@pro werkt met een ‘mobiele equipe’, een multidisciplinair team, bestaande uit een arts, een sociaal verpleegkundige en een outreacher. Er wordt consultatie gehouden in alle sectoren van prostitutie: raamprostitutie in het Schipperskwartier, privéhuizen en bars in de stad en de provincie Antwerpen en jongensprostitutie in de buurt van het stadspark. Verder is er de mogelijkheid tot consultatie in de consultatieruimte van het gezondheidshuis in het Schipperskwartier, waar ook mensen zonder vaste werkplaats terecht kunnen. Sinds de start van het pilootproject in 1999 tot einde 2008 werden in totaal 4037 personen bereikt. In 2008 werden 455 nieuwe sekswerkers gezien. 3177 individuele medische consultaties werden uitgevoerd bij een totaal van 1057 sekswerkers, nieuw en follow-up samen. 602 personen die vóór 2008 reeds gekend waren, werden in dat jaar verder opgevolgd. De sekswerkers die Gh@pro in 2008 consulteerden, zijn van meer dan 50 verschillende landen afkomstig. Het aantal SOI dat werd gediagnosticeerd lag in 2008 hoger dan het werkjaar ervoor. In 2009 is verdere nauwe opvolging van deze evolutie nodig. Dit is weer een belangrijke indicator van de noodzaak voor een specifiek doelgroepgericht aanbod van preventieve gezondheidszorg. Over de jaren heen nam de vraag naar psychosociale hulpverlening steeds toe. Daarom werd naast de medische hulpverlening ook een stevig sociaal netwerk uitgebouwd met eigen dienstverlening. De sociale dienstverlening die de naam Connect@ kreeg, is sinds mei 2007 actief. Connect@ begeleidt cliënten met allerlei vragen van psychosociale aard en verwijst door naar andere hulpverleningsorganisaties. Bij doorverwijzing blijft Connect@, indien gewenst, een intermediaire rol spelen in het verdere hulpverleningsproces. Ook sekswerkers die hun professioneel leven een andere wending willen geven en hulp zoeken bij het vinden van een job op de reguliere arbeidsmarkt, kunnen bij Connect@ terecht voor trajectbegeleiding op maat. In 2008 maakten 215 sekswerkers gebruik van de psychosociale hulpverlening van Connect@. 175 van deze 215 personen zijn nieuwe cliënten van Connect@, d.w.z. in 2007 nog niet gekend of begeleid rond een psychosociale problematiek. Uit onze ervaring is duidelijk gebleken dat er momenteel in de provincie Antwerpen geen ander gelijkaardig hulpverleningsaanbod bestaat. Bovendien is het potentieel van de te bezoeken werkplaatsen nog steeds groter dan wat het team met de huidige mensen en middelen kan realiseren.

2

Ondertussen blijft Gh@pro, zoals alle jaren, open staan voor wetenschappelijk onderzoek naar problematieken van deze specifieke doelgroep, echter altijd binnen de grenzen van de gewone consultaties, zonder de sekswerkers te overbelasten. Ook blijven we in de mate van het mogelijke opleiding bieden aan bv. studenten verpleging en geneeskunde binnen de respectieve curricula. Uit de indicatoren en de invulling ervan door Gh@pro en Connect@ kunnen we besluiten dat Gh@pro en Connect@ aan hun opdrachten voldoen.

3

INHOUDSTAFEL

1. Inleiding ................................................................................................................................

p.

8

2. Voorstelling Gh@pro vzw - Connect@ ..............................................................................

p.

9

3. Situering.................................................................................................................................

p. 10

4. Financiering ..........................................................................................................................

p. 10

5. Doel .......................................................................................................................................

p. 10

6. Werkwijze .............................................................................................................................

p. 11

7. Reden van bestaan ............................................................................................................

p. 12

8. Hulpverleningsaanbod........................................................................................................

p. 13

9.

Jaarcijfers voor 2008 – Medisch Luik ..................................................................................

p. 14

9.1. Resultaatsgebied outreach........................................................................................

p. 14

Opdracht I:

Het preventieaanbod aanbieden op nieuwe werkplaatsen en minimaal één keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen met nieuwkomers en contacten met gekende personen onderhouden ..................................................

p. 14

Het preventieaanbod aanbieden op gekende werkplaatsen en minimaal één keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen met nieuwkomers en contacten met gekende personen onderhouden .................................................. ..

p. 14

Permanentie verzekeren in het inloopcentrum. Tijdens de bezoeken contacten met gekende personen onderhouden en hen stimuleren om nieuwkomers aan te brengen....................................................

p. 14

•

Indicator III.1: Beschrijving van hoe nieuwe werkplaatsen worden gecontacteerd ....................................................................................

p. 14

•

Indicator III.2: Beschrijving van aantal, aard, en ligging van de bezochte en geïdentificeerde werkplaatsen .........................................................

p. 15

•

Indicator III.3: Aantal personen dat een arts of hulpverlener kent buiten Gh@pro, bij wie men terecht kan voor gezondheidsproblemen en psychosociale problemen in het beroep....................................

p. 18

Indicator III.4: Aantal gerealiseerde contacten met de doelgroep (nieuwe en gekende werkplaatsen samen) ...................................

p. 18

Opdracht II:

Opdracht III:

•

4

Indicator III.5: Beschrijving van de doelgroep naar geslacht, leeftijd, herkomst, werkvorm, verloop en andere relevante data ................................

p. 18

9.2. Resultaatsgebied Informatie geven..........................................................................

p. 20

•

Opdracht IV:

Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik van condoom en correct glijmiddel en juiste strategie bij condoomfalen .....

p. 20

•

Indicator IV.1: Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt ..................

p. 20

•

Indicator IV.2: Aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking rond gebruik van condoom en correct glijmiddel en de juiste strategie toepast bij condoomfalen .................................................

p. 20

Opdracht V:

Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik van anticonceptief middel .............................................................................

p. 20

•

Indicator V.1: Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt ...................

p. 20

•

Indicator V.2: Aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking rond gebruik van anticonceptief middel .................................................

p. 21

Opdracht VI:

Informatie aanreiken aan de doelgroep rond eigen hulpverlening en bestaande hulpverlening in de regio van de werkplaats..............

p. 21

•

Indicator VI.1: Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt ...................

p. 21

•

Indicator VI.2: Het aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking over het eigen hulpverleningsaanbod ............................................

p. 22

•

Indicator VI.3: Aantal doorverwijzingen in vergelijking met het totaal aantal contacten per jaar .............................................................................

p. 22

•

Indicator VI.4: Beschrijving van de aard van de doorverwijzing (kwalitatief en kwantitatief) ...............................................................

p. 22

9.3. Resultaatsgebied vaardigheidsontwikkeling............................................................

p. 24

Opdracht VII: Aanzetten tot juiste gebruik van condoom, correct glijmiddel en anticonceptief middel en de juiste strategie bij condoomfalen ........

p. 24

•

Indicator VII: Aantal personen dat condoom, correct glijmiddel en anticonceptief middel gebruikt en juiste strategie toepast bij condoomfalen (opsplitsing tussen gekende en nieuwe personen)

p. 24

9.4. Resultaatsgebied ondersteunen van implementatie door middel van netwerking samenwerking en advocacy...................................................................................... •

Indicator:

p. 26

Overzicht van de genomen initiatieven hiertoe met samenstelling van het netwerk, frequentie en aard van het contact .................

p. 26

5

9.5. Resultaatsgebied screening en vaccinaties ............................................................

p. 28

Opdracht VIII: Het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief handelen, inzonderheid de screening SOI en cervixkanker...............................................................................................

p. 28

•

Indicator VIII.1: Beschrijving van de gehanteerde screeningsmethoden en adviezen .............................................................................................

p. 28

•

Indicator VIII.2: Aantal personen dat jaarlijks een preventief onderzoek doet (bevraging bij nieuwe en gekende personen) ..............................

p. 28

•

IndicatorV III.3: Aantal uitgevoerde screeningsonderzoeken op aantal verschillende personen (nieuwe en gekende opgesplitst) ..........

p. 29

Opdracht IX:

Het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief handelen, inzonderheid de vaccinatie tegen hepatitis B .......................................................................................

p. 29

•

Indicator IX.1: Beschrijving van de gehanteerde vaccinatiemethodes ..............

p. 29

•

Indicator IX.2: Aantal gevaccineerde personen in vergelijking met het aantal kandidaten na screening ..................................................................

p. 29

9.6. Resultaatsgebied Evaluatie van interventies ...........................................................

p. 31

Jaarlijks rapport met vermelding van gegevens relevant voor zelfevaluatie, voor beleid en voor expertiseontwikkeling .....

p. 31

10. Specifiek medisch aanbod ...................................................................................................

p. 36

11. Jaarcijfers voor 2008 – Sociale Luik: Connect@ .................................................................

p. 37

11.1. Aantal sekswerkers dat door Connect@ werd gezien in 2008 .............................

p. 37

11.2. Aantal contacten en verdeling naar locatie.........................................................

p. 37

11.3. Verdeling van het aantal geziene personen volgens geslacht en werkvorm, nationaliteit, leeftijd ...................................................................................................

p. 37

11.4. Manier waarop Connect@ de sekswerkers informeert over haar eigen hulpverlening..............................................................................................................

p. 38

11.5. Het soort van hulpvragen dat aan bod komt en de frequentie waarmee ze in de gesprekken voorkomen ..................................................................................

p. 38

11.6. Doorverwijzingen naar andere organisaties ..........................................................

p. 40

11.7. Heroriëntering naar de reguliere arbeidsmarkt .....................................................

p. 44

•

Indicator:

6

12.

Nieuwe initiatieven in 2008 ................................................................................................

p. 46

13.

Planning 2009 .....................................................................................................................

p. 48

14.

Bijlagen..................................................................................................................................

p. 49

7

1. Inleiding Als Gh@pro team kunnen we met enige fierheid terugblikken op het voorbije werkjaar. Gh@pro bestaat ondertussen 7 jaar en is nu een vaste waarde binnen de gezondheidszorg en hulpverlening voor vrouwelijke en mannelijke sekswerkers in de stad en de provincie Antwerpen. Onze reeds verworven bekendheid en het promoten van onze dienstverlening wierpen ook dit jaar hun vruchten af. We bereikten dit jaar opnieuw een groot aantal nieuwe sekswerkers en kenden een toename van de contacten met gekende sekswerkers. Mond aan mond reclame binnen de erotische sector zorgde voor een verdubbeling van de contacten in de escortsector. Door het opnieuw opstarten van actieve outreach naar Afrikaanse sekswerkers werden een vijftigtal Afrikaanse vrouwen opnieuw of voor het eerst bereikt en konden zij gebruik maken van het sociale en preventieve gezondheidsaanbod. Voor het sociale luik, bekend onder de naam Connect@, werd in 2008 een aparte brochure ontworpen. Deze brochures werden in 2008 aan de sekswerkers uitgedeeld zodat vele sekswerkers de weg naar de sociale dienstverlening vonden. De eerste zelfverdedigingcursus, die in samenwerking met de vzw Asma op Gh@pro georganiseerd werd, kende een groot succes. 18 sekswerkers uit de raamsector waren aanwezig en namen actief deel aan de training. In 2008 werden stevige structurele verbeteringen doorgevoerd binnen onze organisatie. De raad van bestuur en de algemene vergadering werden verder uitgebreid met deskundige mensen. Met hun ervaring en professionaliteit betekenen zij een meerwaarde voor onze organisatie. Uit de eindverhandeling over online gezondheidsinfo voor sekswerkers van de studente Kathleen Mooren (master in Management en Beleid van de Gezondheidzorg aan de Vrije Universiteit Brussel), blijkt dat voor de groep sekswerkers in de raamsector Gh@pro de belangrijkste informatiebron is. Er werd eveneens een samenwerking aangegaan met de Belgian Senior Consultants. Hun bijdrage inzake financiële deskundigheid betekende voor onze organisatie een belangrijke ondersteuning in het financieel beheer van de vzw. Daarnaast werd voor Gh@pro en Connect@ in 2008 een complementair logo ontworpen. Dat de sekswerkers in het Schipperskwartier ook begaan zijn met het leed van de wereld bewees de opgezette solidariteitsactie ‘Music for life’ van Studio Brussel. Er werd 430 € opgehaald waardoor dit initiatief de nodige aandacht kreeg tijdens de live uitzending op de radio. Om het jaar af te sluiten werd er met het team een kerstevenement georganiseerd voor sekswerkers in het Schipperskwartier. Met muziek, warme drank en promotiemateriaal werd een beetje kerstmis tot bij de sekswerkers gebracht en werd onze dienstverlening nog eens extra onder de aandacht gebracht.

8

2. VOORSTELLING GH@PRO VZW – CONNECT@

Team

Anne Vercauteren:

coördinator dagelijks bestuur (100 % FTE)

Evi Aerts:

sociaal assistente (100% FTE)

Tine Cornelissen:

arts (60% FTE sinds september 2008)

Leen Lettany:

sociaal verpleegkundige (70% FTE)

Micheline Manfroid:

outreacher (85 % FTE)

Catherine Schodts:

arts (50% FTE)

Karen Smets:

arts (60 % FTE tot september 2008)

Christel Van den Broeck:

administratief medewerker (80% FTE)

Bestuur

Algemene Vergadering Dirk Devroe Elke Leuridan Pierre Van Damme (voorzitter) Katrien Vanhalle Josse Van Steenbergen Anne Vercauteren Gino Verwimp

Raad van Bestuur Elke Leuridan Karen Smets Pierre Van Damme Alex Vorsters Joris Wils Erelid Tuur Van Wallendael

9

3. SITUERING In 1999 werd een pilootproject opgestart vanuit de dienst Epidemiologie en Sociale Geneeskunde (het huidige Vaccin & Infectieziekten Instituut) van de Universiteit Antwerpen op initiatief van Prof. Dr. Pierre Van Damme en Mevr. Anne Vercauteren, in samenwerking met de vzw Payoke. Aanvankelijk was het hoofddoel een vaccinatiecampagne tegen hepatitis B (geelzucht) te implementeren. Hepatitis B is één van de levensbedreigende infecties die voornamelijk via seksueel contact worden doorgegeven. Voor personen met wisselende seksuele partners vormt zij dus een groot risio Het project werd stilaan aangewend om een vertrouwensrelatie met sekswerkers op te bouwen en aanvullende informatie te geven over gezondheid en gezondheidsrisico’s. Kortom, de hepatitis B vaccinatie paste in een breder Gezondheidsvoorlichting en Opvoedingsproject (GVO). Daarom werd in mei 2002 de vzw Gh@pro opgericht ten behoeve van de sekswerkers in de provincie Antwerpen met als doelstelling een geïntegreerde preventieve hulpverlening aan sekswerkers aan te bieden, zowel op het gebied van gezondheid, als op psychisch, sociaal en juridisch vlak.

4. FINANCIERING De vzw Gh@pro ontving van de stad Antwerpen 300.050 € subsidies voor 2008. Deze subsidie werd verstrekt binnen de beleidsovereenkomst Stedenfonds 2008-2013. Het pand waarin Gh@pro haar activiteiten uitvoert, werd in 2005 door de stad Antwerpen ter beschikking gesteld. Voor de periode 2006-2010 werd het project opnieuw goedgekeurd en ondersteund door de Vlaamse Gemeenschap (Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid) via een convenant. Voor 2008 ontvingen we van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid 85.740,52 € + een eenmalige toewijzing van 1657,78 €. Van de provincie Antwerpen ontvingen we in 2008 een eenmalig bedrag van 50.000 € dat de volgende jaren zal aangewend worden om de structurele werking verder te verzekeren.

5. DOEL VAN VZW GH@PRO De vereniging heeft tot doel : •

het bevorderen van de preventieve gezondheidszorg en sociale hulpverlening voor mannelijke en vrouwelijke sekswerkers in de stad en de provincie Antwerpen

•

het uitbouwen van een geïntegreerde zorg voor sekswerkers op preventief medisch, sociaal, juridisch en psychosociaal vlak

•

de implementatie en evaluatie van een hepatitis B vaccinatieprogramma voor sekswerkers in de provincie Antwerpen

10

6. WERKWIJZE De sekswerkers worden benaderd via hun beroep. SOI worden gezien als professionele risico’s en infecties. Via een ‘mobiele equipe’ worden de sekswerkers bereikt op of in de buurt van hun werkplaats. Bovendien is er bijna dagelijks gelegenheid tot raadpleging in onze eigen consultatieruimte. De ‘mobiele equipe’ is een multidisciplinair team, bestaande uit een arts en een sociaal verpleegkundige. Voor sommige subpopulaties wordt het team aangevuld met een outreacher die het voorbereidende werk doet en contacten legt met de doelgroep. De kern van deze werkwijze is het hulpverleningsaanbod actief naar de doelgroep brengen, waarbij de sekswerker benaderd wordt vanuit zijn/haar ‘beroepsrisico’. Door de hulpverlening te organiseren op de werkplaats vallen er barrières weg. Er kan in een vertrouwelijke sfeer gesproken worden over de specifieke problemen verbonden aan het beroep. Outreach activiteit is van cruciaal belang voor het welslagen van het project op langere termijn. De outreachers gaan sekswerkers opzoeken op hun werkplaats. Ze geven hen informatie en voorlichting en organiseren contacten met de arts, al dan niet in het gezondheidshuis. Zonder dit arbeidsintensieve werk kunnen niet dezelfde resultaten bereikt worden. De 'mobiele equipe' past in een flexibel model dat kan inspelen op de typische lokale noden van bepaalde steden en/of buurten. Belangrijk is dat anonimiteit en vertrouwelijkheid worden gewaarborgd. Alle contacten worden zodanig geregistreerd dat een goede opvolging mogelijk is, zonder dat aan de anonimiteit van de sekswerker geraakt wordt. De gegevens van het vaccinatie- en screeningsprogramma worden nauwgezet bijgehouden en opgevolgd. De aangeboden diensten worden gratis georganiseerd. De reden hiervoor is tweeërlei. Sommige sekswerkers kunnen zich geen testen veroorloven via de reguliere preventieve dienstverlening. Bovendien waarborgt dit systeem de onafhankelijkheid van de werking. Indien nodig, zal het team actief doorverwijzen en desgewenst zelf de contacten leggen met de bestaande reguliere hulpverlening. Door het vertrouwen dat via het gezondheidsproject van Gh@pro met de sekswerkers wordt opgebouwd, kunnen ook niet-medische problemen gemakkelijker besproken worden. Om de psychosociale ondersteuning een eigenheid te geven, naast het gezondheidsluik, werd binnen de organisatie Gh@pro geopteerd voor een aparte naamgeving, namelijk Connect@. Het Connect@ team volgt de cliënten met psychosociale vragen verder op, verwijst en begeleidt hen naar andere hulpverleningsorganisaties, enz. In de praktijk wordt getracht de prestaties te meten aan de hand van een lijst van doelstellingen en indicatoren (zie verder) waarvan onze organisatie gebruik maakt voor rapportering aan het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid en de stad Antwerpen

11

7. REDEN VAN BESTAAN Zowel de preventieve als de curatieve reguliere gezondheidszorg zijn vaak moeilijk bereikbaar voor sekswerkers en kunnen dikwijls niet specifiek ingaan op hun noden. Voor sommigen zijn de werkomstandigheden zodanig, dat ze niet in de bestaande gezondheidszorg passen (lange werkdagen, soms zeven dagen per week, de onmogelijkheid om de werkplaats te verlaten, onbekendheid met het lokale hulpverleningsaanbod, taalproblemen, e.d.). Bovendien is er vaak een negatieve houding bij de reguliere hulpverleners waardoor sekswerkers hun beroep niet meedelen. Daardoor kunnen ze beroepsspecifieke problemen niet bespreken. Slechts een klein percentage van de vaste huisartsen is op de hoogte van het beroep. Buiten de gediagnosticeerde SOI, zijn ook vele andere gezondheidsproblemen aanwezig, zoals een groot aantal abortussen door moeilijke toegang tot anticonceptie, verwondingen door fysiek geweld, alcohol- en druggebruik, enz.. Het is van groot belang deze personen specifieke hulpverlening aan te bieden waarbij rekening gehouden wordt met al deze problemen. De barrières die de sekswerkers ervaren met betrekking tot de reguliere gezondheidszorg, gelden vaak ook voor de andere hulpverlening. Vele sekswerkers hebben namelijk ook allerlei problemen van psychosociale aard: financiële zorgen, schulden, geen ziekteverzekering, administratieve moeilijkheden, huisvestingsproblemen, juridische, relationele, psychologische problemen, e.d.. Vaak vinden ze ook met betrekking tot deze problemen niet altijd de weg naar de reguliere hulpverleningsinstanties, zoals mutualiteit, OCMW, VDAB, enz. Er is dus nood aan specifieke medische én psychosociale hulpverlening voor deze kwetsbare doelgroep.

12

8. HULPVERLENINGSAANBOD Alle sekswerkers worden ingelicht over SOI, over het belang van vaccinatie tegen hepatitis B, over overdracht van infectieziekten en risico’s, over veilig vrijen en het gebruik van condooms en glijmiddel in hun professionele seksuele relaties. Geïnteresseerden kunnen zich via bloedtesten laten screenen op hepatitis B, HIV en syfilis en via cervicale/vaginale swab of via urinestaal op gonorroe en chlamydia. Ook een gratis gynaecologisch onderzoek is mogelijk (cervixuitstrijkje en opsporing van niet-seksueel overdraagbare infecties). Er wordt in de mate van het mogelijke (taalproblemen, tijd,…) een vragenlijst afgenomen met vragen over demografie, medische voorgeschiedenis, professionele infectierisico’s en aard van de seksuele contacten. Tijdens deze gesprekken ligt het accent vooral op het geven van een preventieboodschap en gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Er wordt over verschillende mogelijkheden van anticonceptie gesproken. Anderzijds wordt er ook curatieve hulp verleent bij het voorkomen van SOI en zo nodig verwezen bij positieve cervixuitstrijkjes of voor andere infecties. Tijdens een tweede medische visite worden de resultaten overlopen. In geval van afwezigheid van bescherming tegen hepatitis B krijgt men de kans zich te laten vaccineren (1e vaccintoediening). Indien andere SOI worden vastgesteld, wordt een behandeling gestart als er geen verdere gespecialiseerde hulp noodzakelijk blijkt. Er is ook ruimte om in te gaan op andere beroepsgebonden vragen en bij problemen intern door te verwijzen naar Connect@ of naar de tweedelijnsgezondheidszorg en aandacht te besteden aan algemene GVO-aspecten (hygiëne, condoomgebruik, SOI, veilig werken,…). Na de eerste vaccinatietoediening volgen nog visites voor de tweede en de laatste vaccinatie, 1 maand en 4 tot 6 maanden na de eerste vaccinatie. Een maand na de toediening van het laatste vaccin wordt opnieuw een bloedafname uitgevoerd om de immunologische respons na te gaan. Tevens wordt er, indien geïndiceerd, opnieuw gescreend op de verschillende infecties. Wanneer het hele schema is afgelopen, wordt er geadviseerd om een nieuwe controle uit te voeren: bloedafname, urine/swab of gynaecologisch onderzoek. Er wordt aangeraden om zich te laten testen om de zes maanden , of vroeger bij een risicocontact (bv. klapcondoom, …). De vaccinatie bestaat uit het toedienen van 3 dosissen tegen hepatitis B. In 2008 werd opnieuw gekozen voor Engerix B®. Een deel van de vaccinaties werd de voorbije jaren uitgevoerd in het kader van een studie rond verkorting van het hepatitis B vaccinatieschema. De analyse van de gegevens bevestigt dat een even goede bescherming en even hoge couverture van vaccinatie wordt bekomen indien een verkort schema (0,1,4) wordt toegepast dan wel het langere schema (0,1,6). Een eventuele psychologische, praktische vraag komt gemakkelijk aan bod tijdens één van de opeenvolgende geplande consultaties. De vertrouwensband is dan meestal sterk genoeg om over meer gevoelige problemen te kunnen praten. Het Connect@ team houdt zich intensief bezig met de sociale problematiek en verwijst en begeleidt cliënten naar andere hulpverleningsorganisaties. Bij doorverwijzing blijft Connect@, indien gewenst, een intermediaire rol spelen in het hulpverleningsproces. Extra aandacht gaat uit naar sekswerkers die zelf aangeven met hun professionele activiteiten te willen stoppen. Specifiek publiciteitsmateriaal rond ’stoppen met prostitutie’ werd niet aangemaakt. Gh@pro wenst namelijk absoluut stigmatisering te vermijden van sekswerkers die niet willen of kunnen veranderen van job.

13

9. JAARCIJFERS VOOR 2008 - MEDISCH LUIK ∗ 9.1. Resultaatsgebied OUTREACH

Opdracht I:

Het preventieaanbod aanbieden op nieuwe werkplaatsen en minimaal één keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen met nieuwkomers en contacten met gekende personen onderhouden.

Opdracht II:

Het preventieaanbod aanbieden op gekende werkplaatsen en minimaal één keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen met nieuwkomers en contacten met gekende personen onderhouden.

Opdracht III:

Permanentie verzekeren in het inloopcentrum. Tijdens de bezoeken contacten met gekende personen onderhouden en hen stimuleren om nieuwkomers aan te brengen.

•

Indicator III.1:

Beschrijving van hoe nieuwe werkplaatsen worden gecontacteerd

De werkplaatsen kunnen opgedeeld worden in 4 grote werkvormen: raamprostitutie (R), bars (B), privéhuizen (P) en straat- en caféprostitutie (S). Escort (E) is nog een aparte sector die eerder moeilijk bereikbaar is. In 2008 kregen we ook contact met enkele nieuwe sectoren: pornofilm en peepshow. Gezien deze groep nog zeer beperkt is, categoriseren we deze groep voorlopig onder ‘andere sectoren’. In 2008 meldden 11 mensen zich bij ons aan, die niet onmiddellijk werkzaam zijn in één van de sectoren (bv. medewerker bar-privé, partner, ...). Zij werden voor verdere medische zorg verwezen naar de reguliere medische sector. We categoriseren deze onder ‘andere’. Voor iedere sector bestaat een aparte manier om nieuwe werkplaatsen te bereiken of te contacteren. Algemeen kunnen we stellen dat met de groeiende bekendheid van Gh@pro, de mond aan mond reclame toeneemt tussen de sekswerkers onderling. Voor sommige sectoren (Schipperskwartier en jongensprostitutie) wordt gebruik gemaakt van outreachers die informatie geven over Gh@pro en geïnteresseerden naar een afgesproken consultatie of naar de consultatie van Gh@pro zelf brengen of sturen. Bars en privéhuizen worden gevonden en gecontacteerd via het internet en via lokale kranten. Medewerkers van Gh@pro bekijken deze informatiebronnen regelmatig en nieuwe werkplaatsen worden telefonisch gecontacteerd. Bij interesse voor het aanbod wordt een folder opgestuurd en nadien wordt een afspraak gemaakt om een eerste bezoek te brengen aan de nieuwe bar of het privéhuis.

∗

Opdrachten en indicatoren zoals in de convenant met de Vlaamse Gemeenschap voorgesteld.

14

•

Indicator III.2:

Beschrijving van aantal, aard en ligging van de bezochte en geïdentificeerde werkplaatsen

De grootste groep van ons cliënteel werkt in één van de 4 grote werkvormen.

Figuur: alle sekswerkers per sector, die in 2008 door Gh@pro werden bezocht of in het gezondheidscentrum kwamen, nieuw en follow-up (N=1057)

a/ Raamprostitutie De outreacher van Gh@pro zoekt de sekswerkers in de ramen op en informeert hen over het gezondheidsproject. De mobiele equipe bezoekt de ramen viermaal per maand (twee keer op een woensdagavond en twee keer op een vrijdagnamiddag). In 2008 werden er zo in totaal 25 woensdagavonden en 24 vrijdagmiddagen gerealiseerd. Verder is er drie maal per week gelegenheid tot raadpleging in het gezondheidshuis. Er kwamen 190 sekswerkers uit de raamprostitutie van het Schipperskwartier voor het eerst op raadpleging bij Gh@pro in 2008, waaronder 10 mannen (deze mannen zijn travestie of transseksueel). 250 personen die al vroeger gekend waren, werden verder opgevolgd in 2008. In totaal werden dus 440 sekswerkers uit de raamprostitutie door Gh@pro onderzocht in 2008. Er werden 139 nieuwe sekswerkers aangesproken over het aanbod van Gh@pro door de outreacher. b/ Bars Eenmaal per maand wordt ’s avonds een bezoek gebracht aan bars in de provincie. Gedurende 2008 werden 13 dergelijke avonden georganiseerd, met bezoek van meerdere bars per avond. In vergelijking met 2007 werden de bezoeken aan de bars gehalveerd omdat vele bars hun deuren in 2008 sloten. Vijf bars stopten met hun activiteiten en één bar werd overgenomen door een nieuwe eigenaar die geen beroep meer wou doen op de dienstverlening van Gh@pro. In de bars werden 40 mensen voor het eerst bereikt in 2008, en 54 personen in follow-up. Deze sekswerkers werden gezien in 25 verschillende bars, waarvan 2 bars nieuw waren. In totaal werden dus 94 personen in deze sector gezien door Gh@pro in 2008.

15

Ongeveer alle vrouwen in deze bars laten zich testen, vaccineren en verder opvolgen in verband met SOI-screening en andere. Deze bars zijn gelegen in de stad Antwerpen en de provincie, namelijk de gemeenten Burcht, Turnhout, Beerse, Geel, Grobbendonk, Herentals, Nijlen, Schilde, Westmalle en Waarloos. c/ Privéhuizen Eén dag per week wordt gereserveerd voor bezoek aan privéhuizen en massagesalons door de mobiele equipe, gegroepeerd volgens geografische bereikbaarheid in de volledige provincie. In 2008 werden 59 privéhuizen bezocht, gespreid over 49 dagen. Vijf hiervan waren nieuwe huizen. Daarnaast werden 10 massagesalons bezocht. In 2008 stopten 8 privéhuizen en 2 massagesalons. 1 privéhuis verhuisde naar Limburg en een ander wenste geen gebruik meer te maken van onze dienstverlening. Ze zijn gelegen in Antwerpen (stad), Aartselaar, Linkeroever, Berchem, Boom, Borgerhout, Borsbeek, Brasschaat, Deurne, Geel, Grobbendonk, Hoboken, Hoogstraten, Kontich, Loenhout, Maria Ter Heyde, Mechelen, Merksem, Minderhout, Mol, Mortsel, Nijlen, Rumst, Schoten, Sint-Job, Wilrijk, Wommelgem, Wuustwezel, Zoersel. In deze sector werden 159 sekswerkers voor het eerst in 2008 onderzocht en 193 in follow-up in 69 verschillende privéhuizen en massagesalons, In totaal werden in deze sector dus 352 personen gevolgd door Gh@pro. 22 personen werden gezien die in escortservice werken, 13 hiervan waren nieuw in 2008. Deze personen zijn soms verbonden aan een privéhuis. Zij komen meestal op de raadpleging in het gezondheidshuis zelf. d/ Straat en café In totaal kwamen 39 sekswerkers, waaronder 7 mannen die tippelen in het stadspark of werken in een café, voor het eerst in contact met Gh@pro in de loop van 2008. Sommigen van hen komen zelf op consultatie bij Gh@pro of worden aangebracht door outreachers. In opvolging werden 94 mensen van deze sector in 2008 terug gezien. In totaal werden dus 133 mensen uit deze sector in 2008 opgevolgd. De meeste mannen komen naar de consultatie van vzw Boysproject. Gh@pro heeft een samenwerkingscontract met hen om tweewekelijks een gratis raadpleging te houden in hun aanloophuis in de Quellinstraat 56. De straathoekwerking gebeurt door de outreachers van het Boysproject. Gedurende het jaar 2008 werden 22 consultaties georganiseerd. Er werden 62 individuele consultaties uitgevoerd. Er werden langs deze weg 11 nieuwe mannelijke sekswerkers bereikt (waarvan dus zeven op straat of in cafés werkzaam zijn en de overige drie in één van de andere sectoren). In 2008 werd er één keer per maand ’s avonds een bezoek gebracht aan café ’t Keteltje, aan de rand van de gedoogzone, waar voornamelijk Afrikaanse vrouwen klanten oppikken. Tijdens deze outreach werden deze sekswerkers geïnformeerd over onze werking en ze kregen op hetzelfde moment meteen ook de gelegenheid om testen te laten afnemen in het gezondheidshuis zelf. Tijdens deze avonden werden er 19 nieuwe sekswerkers bereikt en 33 sekswerkers in follow-up. In oktober 2008 hield Gh@pro een outreach informatieronde in de cafés op en rond het De Coninckplein. Hierbij werden folders en informatie over Gh@pro verspreid. Tijdens deze prospectie werden ook enkele cafés bezocht die bij Gh@pro nog niet gekend waren. Omdat de doelgroep op en rond het De Coninckplein moeilijk bereikbaar is, wordt in 2009 een overleg gepland met de outreachers van het nieuwe project basisgezondheidszorg van Free Clinic. In 2008 bezochten we twee cafés in Herentals. In deze regio werden gelijkaardige etablissementen waargenomen. In 2008 had Gh@pro niet de tijd en capaciteit om al deze

16

cafés te bezoeken. gecontacteerd.

Afhankelijk van de haalbaarheid zullen in 2009 deze cafés worden

17

•

Indicator III.3:

Aantal personen dat een arts of hulpverlener kent buiten Gh@pro, bij wie men terecht kan voor gezondheidsproblemen en psychosociale problemen in het beroep

Van de 1057 sekswerkers die in 2008 op consultatie kwamen, hebben 223 sekswerkers een huisarts in België en 67 hebben een huisarts in het buitenland. Slechts een klein percentage van de vaste huisartsen is op de hoogte van hun beroep. •

Indicator III.4:

Aantal gerealiseerde contacten met de doelgroep (nieuwe en gekende werkplaatsen samen)

In 2008 had Gh@pro in totaal 3177 medische contacten met 1057 sekswerkers. Er startten 455 nieuwe sekswerkers in het project, en 602 sekswerkers die voordien al gekend waren, werden verder opgevolgd. Een onderscheid maken tussen welke mensen op de raadpleging werden gezien en wie op verplaatsing, is quasi onmogelijk omdat dezelfde mensen zowel op verplaatsing als op het gezondheidshuis worden gezien. Zeker voor de raamprostitutie is dit onmogelijk gezien de centrale ligging van het gezondheidshuis en dus de lage drempel om ook daar op consultatie te komen. Voor de privéhuizen en bars gaat het voornamelijk over outreach consultaties. •

Indicator III.5:

Beschrijving van de doelgroep naar geslacht, leeftijd, herkomst, werkvorm, verloop en andere relevante data: met onderscheid nieuwe sekswerkers bij Gh@pro en gekende sekswerkers

Geslacht: Tabel: Verdeling naar geslacht en werkvorm (alle personen nieuw en follow-up in 2008 (N= 1057)) Werkvorm

Man

Nieuw bar

Vrouw

Transseksuele vrouwen

Foll.- Up

Nieuw

Foll.- up

1

40

52

Nieuw

Foll.- up 1

escort

4

1

9

8

privéhuis en massagesalon

4

3

154

190

1

raam

7

22

180

224

3

straat & café

7

23

32

70

andere sector *

1

andere **

3

1

6

1

TOTAAL

26

51

425

545

Totaal

94 22 352

4

440

1

133

4

5 11 4

6

1057

* andere sector: pornofilm, peepshow

** andere: cliënten die zich eenmalig bij ons aanmeldden, maar niet onmiddellijk werkzaam zijn in de erotische sector, zoals bv. medewerkers bar-privé, partner, ... Zij werden verder verwezen naar de reguliere medische sector.

Leeftijd: In de follow-up groep is de gemiddelde leeftijd 31 jaar. In de groep van de nieuwe personen is de gemiddelde leeftijd 31 jaar. De oudste sekswerker die in het programma werd geïncludeerd in 2008 is 65 jaar. De oudste sekswerker uit de followup groep is 65 jaar. De jongste, voor het eerst gezien in 2008, is 18 jaar oud. De jongste uit de follow-up groep is 16 jaar. Deze minderjarigen werden gezien op de consultatie

18

bij het Boysproject. Minderjarigen worden in overleg met het Boysproject en de jeugdbrigade van de politie verder opgevolgd. Nationaliteit: In totaal werden 1057 sekswerkers op consultatie gezien bij Gh@pro in 2008. Zij zijn van meer dan 50 verschillende landen afkomstig. Tabel: Personen gezien in 2008, verdeling naar nationaliteit als deze gekend is. Herkomst

Nieuw

Follow- up

Totaal

België

178

146

324

31,1%

EU 2008

266

124

390

37,5%

Europa buiten EU 2008

13

35

48

4,6%

Noord-Afrika + Midden-Oosten

6

10

16

1,5%

Afrika ten zuiden van de Sahara

51

65

116

11,1%

Azië

27

25

52

5%

Noord-Amerika

1

1

2

0,2%

Latijns-Amerika

56

37

93

8,9%

Oceanië

1

0

1

0,1%

Werkvorm: De werkvorm wordt beschreven onder indicator III.2. in combinatie met de onderverdeling per geslacht.

19

9.2. Resultaatsgebied INFORMATIE GEVEN

Opdracht IV: Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik van condoom en correct glijmiddel en juiste strategie bij condoomfalen •

Indicator IV.1:

Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt

Aan iedere nieuwe persoon wordt een brochure meegegeven over veilige seks, nuttige informatie over SOI en enkele nuttige telefoonnummers. Gh@pro ontwikkelde ook posters met informatie over SOI in verschillende talen. Deze posters werden gemaakt op vraag van de sekswerkers van het Schipperskwartier, die een manier zochten om klanten duidelijk te maken wat de risico’s zijn van onveilig vrijen. De posters worden gratis uitgedeeld in elke werkplaats. In de loop van 2007 ontwikkelde Gh@pro samen met Pasop vzw nieuwe folders over ‘pil vergeten’, strategie bij ‘klapcondoom’ en de risico’s van ‘pijpen zonder condoom’. Deze folders werden in 2008 verspreid, telkens in het kader van mondelinge voorlichting omtrent het betreffende thema. Aan alle sekswerkers die bereikt worden door Gh@pro, wordt mondelinge informatie gegeven over correct condoom- en glijmiddelgebruik. Bij iedere consultatie is er gelegenheid om te praten over veilige seks. Ook buiten de medische consultaties wordt er actief informatie verschaft over correct condoomgebruik, correct glijmiddelgebruik en correcte strategie bij condoomfalen. •

Indicator IV.2:

Aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking rond gebruik van condoom en correct glijmiddel en juiste strategie bij condoomfalen

In 2008 werd aan 193 sekswerkers op de medische consultatie en aan 363 sekswerkers op outreach safe sex counseling gegeven. Informatie geven over klapcondoom en gebruik van glijmiddel werd pas sinds april 2008 apart genoteerd. Er werd 65 keer op de consultatie en 109 keer op outreach informatie gegeven over klapcondoom. Over correct glijmiddelgebruik werd 39 keer op de consultatie en 85 keer op outreach uitleg gegeven.

Opdracht V: •

Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik anticonceptief middel

Indicator V.I:

Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt

Bij elke consultatie is er gelegenheid om mondelinge informatie te geven over anticonceptie. Bij het gynaecologisch onderzoek wordt gepeild naar het gebruik van anticonceptie. Bij iedere eerste consultatie wordt vermeld dat anticonceptie wordt aangeraden en voorgeschreven indien gewenst. Indien er geen anticonceptie gewenst is, wordt uitleg gegeven over het gebruik van noodanticonceptie. Bij ieder vermoeden van ongewenste zwangerschap wordt een voorstel voor follow-up en voor verdere anticonceptie voorgesteld en opgevolgd. In de loop van 2007 heeft Gh@pro samen met Pasop vzw o.a. een folder over ‘pil vergeten’ ontwikkeld. Deze folder werd tijdens 2008 actief gebruikt ter ondersteuning van een gesprek over anticonceptie.

20

·

Indicator V.2:

Aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking rond gebruik anticonceptief middel

In 2008 werd op de medische consultatie op Gh@pro 239 keer anticonceptieadvies gegeven en 522 maal op outreach.

Opdracht VI: Informatie aanreiken aan de doelgroep rond eigen hulpverlening en bestaande hulpverlening in de regio van de werkplaats •

Indicator VI.1:

Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt

Mondelinge informatie wordt gegeven door alle hulpverleners bij persoonlijke contacten in of buiten het gezondheidshuis. De voorstellingsbrochure die aan iedere nieuwe sekswerker wordt gegeven, bevat veel info rond eigen en andere bestaande hulpverlening. Gh@pro ontwikkelt GVO-materiaal om counseling over beroepsgebonden risico’s te ondersteunen. Een deel van het GVO-materiaal werd overgenomen van andere organisaties zoals Sensoa , Tampep, Stichting Soa Aids Nederland. Materiaal ontworpen door Gh@pro ter informatie van de sekswerkers •

Voorstellingsbrochure van Gh@pro: ontworpen in 2005. Deze wordt verspreid in een Nederlandse, Duitse, Engelse, Franse, Poolse en Spaanse versie. De brochure geeft een voorstelling van het project en de aangeboden diensten, en tegelijkertijd informatie over SOI en condoomgebruik en strategie bij klapcondoom. Tevens vindt de sekswerker er relevante adressen en telefoonnummers (drugslijn, SOA-lijn, abortuscentra).

•

Poster met informatie over SOI, de symptomen, preventie en behandeling. De poster wordt verdeeld aan de sekswerkers, met de bedoeling deze op te hangen op een zichtbare plaats, zowel voor de sekswerkers als voor de klanten. In 2008 werd de poster verder uitgedeeld aan de verschillende sectoren.

•

‘Safe sex’ stickers voor de ramen van het Schipperskwartier werden ontworpen in overleg met Sensoa en Pasop.

•

In 2004 ontwierp Gh@pro haar eigen website. Informatie over de werking is te verkrijgen in het Nederlands, Frans en Engels. Voor professionele hulpverleners en studenten is de verkorte versie van het jaarverslag in te kijken. In 2006 werd de voorgestelde informatie uitgebreid. Er zijn ook links naar andere hulpverleningsorganisaties waarop de cliënten beroep kunnen doen.

•

In samenwerking met Pasop werden in 2007 folders rond condoomfalen, pijpen zonder condoom en de pil vergeten ontworpen. De partners van Brussel (Espace P) kochten deze brochures aan zodat uniformisering rond folders gerealiseerd wordt. Voor Gh@pro werden deze brochures gefinancierd vanuit het grootstedenbeleid van de Stad Antwerpen.

•

In 2008 kocht Gh@pro voorlichtingsplaten aan van de Rutgers Nisso groep Nederland. Deze platen werden ontwikkeld in het kader van het project ‘Preventie van ongewenste zwangerschap bij specifieke groepen allochtone vrouwen en meisjes’. Deze zijn toepasbaar in verschillende situaties en kunnen zowel in individuele voorlichtingssituaties als tijdens groepsvoorstellingen worden gebruikt. De platen werden speciaal ontwikkeld voor vijf doelgroepen waaronder sekswerkers uit Centraal- en Oost-Europa en de ex-USSR. De set platen bestaat uit een aantal praatplaten en een aantal biologische of instructieplaten. Deze praatplaten zijn geschikt om (moeilijke) onderwerpen ter sprake te brengen. Ze maken het gemakkelijker om houding en gedrag ten aanzien van anticonceptie te bespreken en zo een discussie op gang te brengen. De biologische en instructieplaten bieden concrete handvatten voor het aanvullen van kennis bij de doelgroepen en het wegnemen van misverstanden over anticonceptie. Ze zijn vooral gericht op het vergroten van kennis en het aanleren van vaardigheden. Deze platen worden door Gh@pro momenteel enkel bij individuele voorlichtingssessies gebruikt.

21

Informatie over eigen hulpverlening wordt ook naar andere organisaties doorgegeven: •

Gh@pro ontwikkelde in 2006 een brochure voor andere professionele hulpverleners om bij een doorverwijzing duidelijk te informeren over de werking van Gh@pro. Deze brochure werd in 2007 aangepast met informatie over de werking van Connect@.

•

De poster van Gh@pro werd uitgedeeld aan de Waalse partners (Espace P- Icar en Entre2) en aan Fedasil Ekeren die bij Gh@pro informatie opvroegen i.v.m. safe sex en counseling voor hun doelgroep .

Sinds augustus 2004 kunnen de sekswerkers verschillende zaken ook aankopen (condooms, glijmiddel, sponsjes, vrouwencondoom), aan democratische prijs. •

Indicator VI.2:

Het aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking over het eigen hulpverleningsaanbod en bestaande hulpverlening in de regio van de werkplaats

Alle nieuwe personen krijgen een voorstellingsbrochure van Gh@pro en deze liggen ook in de wachtzaal zodat ze kunnen worden meegenomen. 180 kennismakingsbrochures werden door de outreacher uitgedeeld aan de sekswerkers in de raamprostitutie, 455 aan de nieuwe sekswerkers die door de mobiele equipe gezien werden. In 2008 gaf de outreacher van Gh@pro informatie aan 139 nieuwe sekswerkers in het Schipperskwartier over de werking van Gh@pro. Ze deelde 280 condooms uit bij kennismaking. Condooms kunnen ook meegenomen worden bij consultatie (per visite 5 condooms). Er werden geen condooms meer uitgedeeld aan outreachers voor de caféprostitutie daar de vroegere samenwerking werd stopgezet. Deze outreach werd immers in 2008 door het team van Gh@pro zelf overgenomen. Deze vrouwen werden via gadgets (kauwgom met onze gegevens op) ingelicht over de werking van Gh@pro en safe sex. •

•

Indicator VI.3:

Aantal doorverwijzingen in vergelijking met het totaal aantal contacten per jaar

Totaal aantal contacten

Totaal aantal doorverwijzingen

3177

146

Indicator VI.4:

Beschrijving van de aard van de doorverwijzing (kwalitatief en kwantitatief)

Het informeren over het bestaande hulpverleningsaanbod in de eerste, tweede of derde lijn, valt samen met de doorverwijzingen en begeleidingen, aangezien de informatie wordt gegeven voor concrete vragen. Wanneer sekswerkers met algemene medische klachten, niet gerelateerd aan het beroep, Gh@pro consulteren, wordt wel steeds gepeild naar een eigen huisarts en wordt er actief geholpen bij het zoeken naar een huisarts in de buurt (rekening houdend met het al of niet in bezit hebben van een Sis-kaart).

22

Rubrieken

Medische organisaties

Aantal doorverwijzingen

abortus

abortuscentrum Willy Peers

18

algemene gezondheidszorg

gynaecoloog

54

huisarts

13

specialist / dermatologie

7

specialist / radiologie

1

specialisten allerlei

8

tandarts

1

geestelijke gezondheidszorg

psychiatrie

1

SOI

Artsen zonder Grenzen

23

Helpcenter

2

Instituut voor Tropische Geneeskunde

10

Kind & Gezin

6

De Kraamvogel

1

Boysproject

1

zwangerschap

hulpverlening sekswerkers

TOTAAL MEDISCHE DOORVERWIJZINGEN

146

23

9.3. Resultaatsgebied VAARDIGHEIDSONTWIKKELING

Opdracht VII: Aanzetten tot juiste gebruik van condoom, correct glijmiddel en anticonceptief middel en de juiste strategie bij condoomfalen •

Indicator VII:

Aantal personen dat condoom en correct glijmiddel en anticonceptief middel gebruikt en juiste strategie toepast bij condoomfalen (opsplitsing tussen gekende en nieuwe personen)

Aantal personen dat condoom en correct glijmiddel gebruikt en juiste strategie toepast bij condoomfalen In 2008 werden 183 vragenlijsten afgenomen en de resultaten liggen in dezelfde lijn als de voorbije jaren. In deze enquêtes wordt o.a. gepeild naar condoomgebruik. Een deel van de enquêtes zijn nog in verwerking voor de studie rond HPV die wordt uitgevoerd in samenwerking met de dienst gynaecologie van het UZA. Uit de enquêtes met de mannelijke sekswerkers (in het kader van de Manama (Master na master) opleiding Jeugdgezondheidszorg (zie p. 37 onder A. Wetenschappelijk werk), hebben we wel cijfermateriaal kunnen verzamelen. Gegevens mannelijke sekswerkers uit studie Manama In totaal werden 32 enquêtes bij de jongens afgenomen. Drie jongens hebben de vragenlijst 2 keer ingevuld bij 2 verschillende ondervragers. Omdat de antwoorden soms totaal tegenovergesteld waren, werd de eerst ingevulde enquête opgenomen voor de resultatenberekening en de tweede bijgehouden om onze vermoedens over ‘niet altijd correcte’ of ‘sociaal wenselijke antwoorden’ te staven. Op de vraag of er al dan niet een condoom gebruikt wordt bij oraal contact, antwoordt één persoon dat hij geen oraal contact heeft. Slechts 61% van de ondervraagde mannen (17/28) zegt altijd een condoom te gebruiken bij orale seks, hiervan is 71% ouder dan 25 jaar en 29% jonger dan 25 jaar. 39% gebruikt nooit of slechts af en toe een condoom bij oraal contact en heeft dus onveilig oraal seksueel contact. Van de mannen die anaal contact hebben met klanten, gebruikt 79% (19/24) altijd een condoom. Hiervan is 68% (13/19) ouder dan 25 jaar en 32% (6/19) jonger dan 25 jaar. Niemand antwoordt dat hij ‘nooit’ een condoom gebruikt bij anale seks. 22% (5/24) gebruikt niet altijd een condoom bij anaal seksueel contact! Vier van hen (of 80%) zijn jonger dan 25 jaar. Gegevens sekswerkers Gh@pro (reeds gekende resultaten enquêtes 2008) Globaal kunnen we wel zeggen dat de resultaten in dezelfde lijn liggen als de voorbije jaren. Ongeveer een derde van de ondervraagde sekswerkers zegt geregeld geen condoom te gebruiken bij orale seks. Meestal zijn zij zich ervan bewust dat dit risico’s inhoudt. 5 à 10% van de ondervraagde sekswerkers hebben soms of vaak vaginaal contact met hun klanten zonder condoom. Er zijn heel wat redenen voor sekswerkers om toch seks te hebben zonder condoom. Meestal is dit omwille van vertrouwen in de klant die al een tijdje langskomt (het begrip ‘vaste klant’). Regelmatig is het echter omdat werken zonder condoom verwacht wordt op bepaalde werkplaatsen, of omdat de andere vrouwen het ook doen. Bovendien brengt seks zonder condoom meer geld op dan met condoom. Er moet hier wel worden aan toegevoegd dat vaak antwoorden gegeven worden die voldoen aan wat verwacht wordt, maar niet altijd waarheidsgetrouw zijn. Ongeveer een derde van de ondervraagde vrouwen gebruikt geen of een verkeerd glijmiddel. Van de mannen gebruikt de meerderheid altijd glijmiddel bij anaal contact.

24

Ongeveer de helft van de ondervraagden had in de laatste 6 maanden minstens één klapcondoom. Heel vaak blijkt uit de eerste ondervraging, dat men de juiste strategie bij ‘klapcondoom’ niet kent. Bij condoomfalen is het belangrijk stil te staan bij het risico op ongewenste zwangerschap en infectierisico. Gh@pro raadt iedereen aan om na onveilig contact een SOI-screening te doen en naast het condoom nog een andere vorm van anticonceptie te gebruiken. Bevraging bij gekende personen rond deze onderwerpen geeft sterk vertekende antwoorden aangezien ze meestal weten welk antwoord wordt verwacht. Aantal vrouwen dat een anticonceptief middel gebruikt (opsplitsing tussen nieuwe en gekende personen) Strategie

Nieuw

Follow- up

geen anticonceptie, alleen condoomgebruik

65

35

100

16,6%

alleen noodpil

12

20

32

5,3%

pil

104

186

290

48,1%

patch

4

20

24

4,0%

implantaat

0

6

6

1,0 %

nuvaring

3

13

16

3,1 %

prikpil

0

32

32

5,2%

spiraal (koper- of hormonenspiraal)

18

30

48

8,0 %

sterilisatie

22

18

40

6,5%

hysterectomie

5

6

11

1,7%

menopauze

1

2

3

0,5%

234

288

602

100 %

TOTAAL

Totaal

Anticonceptie is een belangrijk aspect in het gezondheidsproject. Meer dan de helft van de ondervraagde vrouwen heeft minstens éénmaal in haar leven een abortus ondergaan. Van de vrouwen die ondervraagd werden in verband met anticonceptie (N= 602), gebruikt 16,6% (N=100) enkel het condoom. Dit betekent dat ze geen afdoende vorm van anticonceptie gebruiken. Bij deze vrouwen waren er enkelen met kinderwens. Van de vrouwen die anticonceptie gebruiken, gebruikt 48,1% (N= 290) de pil en 5,2% (N= 32) de prikpil. 6,5% (N= 40) van de vrouwen is gesteriliseerd en 8% (N= 40) heeft een spiraaltje. 3,1% (N=16) gebruikt de vaginale ring en 1% (N=6) gebruikt het staafje in de arm. 1,7% (N= 11) onderging een hysterectomie en 0,5% (N=3) van de vrouwen is in de menopauze. Ook in 2008 werd aan heel wat vrouwen anticonceptie voorgeschreven door Gh@pro, al dan niet voor de eerste maal. Indien een vrouw de noodpil voorgeschreven kreeg, kon dit zijn naar aanleiding van een risicovol seksueel contact (gescheurd condoom) of in het kader van een preventief gesprek als de vrouw aangaf dat ze naast een condoom geen andere vorm van anticonceptie gebruikte. Er werden via Gh@pro geen vrouwen verwezen voor de plaatsing van een hormoon-implantaat. Wel werden enkele vrouwen doorverwezen voor de plaatsing van een spiraal.

25

9.4. Resultaatsgebied ONDERSTEUNEN VAN IMPLEMENTATIE DOOR MIDDEL VAN NETWERKING, SAMENWERKING EN ADVOCACY

•

Indicator:

Overzicht van de genomen initiatieven hiertoe met samenstelling van het netwerk, frequentie en aard van het contact

Gevolgde en georganiseerde vergaderingen ivm netwerking Tweewekelijks wordt een teamvergadering gehouden met het medische team van Gh@pro, en maandelijks wordt samen gezeten met het Connect@ team om de sociale problematiek van de cliënten te bespreken. Op regionaal en nationaal niveau •

Sinds het ontstaan van Gh@pro is er samenwerking met vzw PASOP in Gent. Het model van de mobiele equipe is geïnspireerd op hun werking. Er zijn regelmatig vergaderingen met hen en contacten op conferenties. Bovendien is het idee gegroeid om samen een lijn van informatiebrochures uit te werken die uniform is in Vlaanderen voor alle sekswerkers. De brochures werden eind 2007 in gebruik genomen.

•

Er werd een nationale overlegvergadering opgericht met andere prostitutieorganisaties namelijk: PASOP vzw, Espace P (Brussel, Luik, Charleroi, Namen) en Icar Luik. Samen met een aantal van deze instellingen werd in 2007 een medische studie afgerond rond het toedienen van een volledige hepatitis B vaccinatie volgens een korter schema. Het resultaat van deze studie is gepubliceerd in een internationaal medisch tijdschrift (Vaccine)

•

Overleg met de stad Antwerpen en de dienst prostitutie, vertegenwoordigd door de prostitutieconsulent Hans Willems, gebeurt op regelmatige basis.

•

Overleg met het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid, vindt plaats indien nodig.

•

Tweejaarlijkse vergaderingen met het Boysproject waarin voornamelijk wordt vergaderd rond het medisch aanbod dat Gh@pro gratis aanbiedt binnen de werking van het hulpverleningsproject jongensprostitutie.

•

Actorenoverleg met andere organisaties die contacten hebben met sekswerkers in Antwerpen, Free Clinic (MSOC Antwerpen), stad Antwerpen, politie, Caw de Terp,…

•

In 2008 werd voor het eerst samengewerkt met de Belgian Senior Consultants (BSC) (bijlage 1).

Vergadering - onderwerp

Netwerking

Frequentie

jaarlijks overleg

Boysproject

2

overleg samenwerking

Instituut voor Tropische Geneeskunde (algemeen beheerder)

1

overleg + uitwisseling ervaringen

Icar Luik

1

kennismaking + overleg samenwerking

Helpcenter

1

overleg organiseren zelfverdedigingcursus

ASMA vzw (Alain de Preter)

1

casusbespreking interprofessioneel overleg

’ t Alternatief

1

overleg samenwerking

Payoke , Boysproject

1

interprovinciaal overleg

Pasop

2

overleg samenwerking

Helpcentrum, Hiv--samenwerking

1

26

Vergadering - onderwerp

Netwerking

Frequentie

overleg hulpverlening prostitutie Antwerpen

Actorenoverleg

5

overleg samenwerking toegankelijkheid illegale zwangere vrouwen in de gezondheidszorg Antwerpen

Artsen zonder Grenzen, Kind & Gezin, Antwerps Minderhedencentrum de8

1

informatieve vergadering federale beleidsnota drugs

Federaal Wetenschapsbeleid

1

SOI-overleg

Sensoa en andere partners

1

overleg samenwerking

De Regent, wijkgezondheidscentrum

1

vergadering afstemmen medische analyses

Algemeen Medisch Labo

1

overleg statuut sekswerkers

Federale gerechtelijke politie arrondissement Mechelen

1

uitwisselen materiaal en ervaringen

Federaal agentschap voor de opvang van asielzoekers, Rode Kruis Ekeren

1

mensen zonder papieren en toegang tot de eerstelijnsgezondheidszorg

Antwerps minderhedencentrum de8

1

Op internationaal niveau •

Ook internationaal probeert Gh@pro haar netwerking uit te breiden. In 2008 werden contacten gelegd met Soa Aids Nederland. Zij bezochten Gh@pro vzw met een delegatie. Tijdens het bezoek werden interessante ervaringen, materiaal en werkmethodologie uitgewisseld.

•

Het Prostitutie Informatie Centrum (PIC) werd gecontacteerd i.v.m. uitwisselen ervaringen empowerment sekswerkers. Het handboek ‘Gezond en sterk in sekswerk’ werd ons bezorgd.

•

De organisatie Pro Vest nam in 2008 terug contact op met Gh@pro voor het uitwisselen van ervaringen en informatie over onze voorlichtingsbrochures. De brochures i.v.m. safe sex, die werden gemaakt in samenwerking met Pasop, werden hun toegestuurd. Vergadering

Netwerking

Frequentie

werkvergadering / uitwisseling ervaringen

Soa Aids Nederland

1

telefonische en elektronische uitwisseling

Pro Vest Denemarken

3

27

9.5. Resultaatsgebied SCREENING EN VACCINATIES

Opdracht VIII: Het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief handelen, inzonderheid de screening SOI en cervixkanker

•

Indicator VIII.1: Beschrijving van de gehanteerde screeningsmethoden en adviezen

PAP onderzoek Ongeveer de helft van de nieuwe vrouwen en ook van de vrouwen in opvolging laten dit preventief onderzoek uitvoeren bij Gh@pro. In totaal werden er in 2008, 663 cervixuitstrijkjes afgenomen, voor de nieuwe vrouwen en de vrouwen in follow-up samen. We stellen aan alle vrouwen voor om zich jaarlijks te laten screenen (in overeenstemming met de internationale richtlijnen voor sekswerkers). De vrouwen met afwijkende resultaten worden opgevolgd en zo nodig doorverwezen naar een gynaecoloog. Infecties In totaal (bij nieuwe personen + follow-up) werden 1072 testen uitgevoerd voor chlamydia trachomatis (urine of cervicaal onderzoek). 50/1072 testen waren positief in 2008 (4,6%), waarvan 3 mannelijke sekswerkers (één positieve anale test en twee positieve testen op urine) en 47 vrouwelijke sekswerkers. In 2007 werden slechts 35/1043 positieve testen (3,3%) gevonden. Het absolute aantal van positieve testen is hiermee met 30% gestegen, hoewel in verhouding met 2007 het totaal aantal afgenomen chlamydiatesten slechts met 2,8% is gestegen. In totaal (bij nieuwe personen + follow-up) werden 1059 testen uitgevoerd voor gonorroe. Er werden 15/1059 (1,5%) positieve gonorroe testen vastgesteld in 2008. In 2007 waren slechts 9/978 (0,9%) gonorroetesten positief. Het absolute aantal positieve testen is in 2008 met 60% gestegen tegenover 2007, terwijl het aantal afgenomen testen slechts met 7,6% is gestegen. In totaal (bij nieuwe personen + follow-up) werden er 1019 testen uitgevoerd voor syfilis. In 2008 waren 7/1019 (0,7%) syfilistesten positief. Dit is een stijging tegenover 2007, waar slechts 3/1007 (0,3%) syfilistesten positief waren. We zien in 2008 een verdubbeling van het aantal positieve testen tegenover 2007, terwijl het aantal afgenomen testen slechts met 1,2% is gestegen. In totaal (bij nieuwe personen + follow-up), werden er 1016 testen uitgevoerd voor HIV. Drie maal werd in 2008 een positieve test bij mannelijke sekswerkers vastgesteld. Globaal zien we een stijging van het aantal SOI en dit is zeer verontrustend. De oorzaken voor deze stijging zijn nog niet duidelijk te verklaren. In 2009 zal dit verder goed opgevold moeten worden. •

Indicator VIII.2: Aantal personen dat jaarlijks een preventief onderzoek doet (bevraging bij nieuwe en gekende personen)

Deze gegevens worden niet routinematig genoteerd tijdens de consultaties. Enkel de preventieve onderzoeken door Gh@pro zelf worden geteld. Een deel van de vrouwelijke sekswerkers laat een preventief cervixuitstrijkje doen bij hun eigen gynaecoloog of huisarts (in België of in hun thuisland).

28

•

Indicator VIII.3: Aantal uitgevoerde screeningsonderzoeken op aantal verschillende personen. Screeningsonderzoek

Totaal

PAP

663

HIV

1016

gonorroe

1059

chlamydia

1072

syfilis

1019

hepatitis B

361

cervicale/urinaire culturen

130

TOTAAL

5320

Opdracht IX: Het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief handelen, inzonderheid de vaccinatie tegen hepatitis B •

Indicator IX.1:

Beschrijving van de gehanteerde vaccinatiemethoden

Sekswerkers kunnen zich laten screenen via een bloedstaal op o.a. hepatitis B. In geval van afwezigheid van bescherming tegen hepatitis B kan men zich laten vaccineren. De keuze ligt vanzelfsprekend bij de persoon zelf. De vaccinatie bestaat uit het toedienen van 3 dosissen vaccin tegen hepatitis B op 0, 1 en 4 tot 6 maanden. Een maand na de toediening van het laatste vaccin wordt opnieuw een bloedafname uitgevoerd om de immunologische respons na te gaan. Voor het hepatitis B vaccin werd in 2008 opnieuw gekozen voor Engerix B®. Een deel van de vaccinaties werd de voorbije jaren uitgevoerd in het kader van een studie rond verkorting van het hepatitis B vaccinatieschema in een hoog risico populatie. De analyse van de gegevens bevestigt dat een even goede bescherming en even hoge couverture van vaccinatie wordt bekomen indien een verkort schema wordt toegepast dan wel het langere schema. •

Indicator IX.2:

Aantal gevaccineerde personen

In totaal werden in 2008 bij 256 verschillende personen minimun 1 hepatitis B vaccin toegediend. In totaal zijn er 407 hepatitis B vaccins toegediend. Totaal aantal personen gevaccineerd hepatitis B vaccins

256

1 vaccin in 2008

141

2 vaccins in 2008

82

3 vaccins in 2008

31

meer dan 3 vaccins in 2008

2

Bij deze tabel dient vermeld te worden dat het 4 tot 6 maanden duurt alvorens de derde vaccinatie kan toegediend worden. Theoretisch kunnen dus op het einde van 2008, alleen maar vaccinatieschema’s vervolledigd zijn, indien ze gestart zijn vóór juli 2008.

29

Additioneel werden in 2008 bij de mensen in follow-up nog eerste en/of tweede en/of derde en/of vierde vaccinaties (in uitzonderlijke gevallen een vijfde, zesde en eventueel zevende en achtste vaccin) toegediend van schema’s die gestart waren in 2007 of vroeger, bij Gh@pro of elders. Zo werden 110 schema’s afgewerkt met één of twee vaccins. 58 schema’s werden opgestart met 1 of 2 vaccinaties bij mensen die in follow-up kwamen en waarbij de voorgaande jaren geen vaccinatieschema werd opgestart en 13 onder hen maakten het schema af in 2008.

30

9.6 Resultaatsgebied EVALUATIE VAN INTERVENTIES

•

Indicator:

Jaarlijks rapport met vermelding van gegevens relevant voor zelfevaluatie, voor beleid en voor expertiseontwikkeling

Dit verslag is een weergave van de jaarlijkse activiteiten van de vzw Gh@pro. A. Wetenschappelijk werk Aangezien de vzw is ontstaan vanuit de Universiteit Antwerpen, blijft het wetenschappelijke aspect binnen Gh@pro belangrijk. Om de beste zorg te kunnen verlenen, is wetenschappelijk op de hoogte blijven een minimum vereiste. Daarom engageert Gh@pro zich ook om mee te doen aan wetenschappelijke studies waarvan de resultaten van belang zijn voor de doelgroep. •

Gh@pro nam zelf het initiatief om een studie op te zetten rond verkorting van het hepatitis B vaccinatieschema. Deze studie liet ons toe om in 2007 en 2008 meer mensen volledig te kunnen vaccineren op een kortere tijdspanne. De studie wordt samen met Pasop Gent en Espace P, Brussel, Luik, Namen en Charleroi uitgevoerd, en Gh@pro coördineerde deze multicenter studie. De studie brengt de verschillende Belgische organisaties regelmatig samen rond de tafel in een structureel, wetenschappelijk overleg. De resultaten werden geanalyseerd en een artikel werd gepubliceerd bij een internationaal medisch tijdschrift: o

•

Wouters K, Leuridan E, Van Herck K, Van Ardenne N, Roelofs I, Mak R, Prévost C, Guérin P, Denis B, Van Damme P. Compliance and immunogenicity of two hepatitis B vaccination schedules in sex workers in Belgium. Vaccine 2007;25(10):1893-1900.

In november werden op het Eurogin congres In Nice volgende onderwerpen voorgesteld: (bijlage 2) o

HPV sampling: comparison between sex workers and patients treated for HPV related lesions. D’Hauwers K., Smets K., Leuridan E,, Depuydt C., Tjalma W., Van Damme P.

o

HPV sampling in different populations: inter-doctor variability. D’Hauwers K., Smets K., Leuridan E., Depuydt C., Van Damme P., Tjalma W.

•

In 2008 vond de eerste voorbereidende vergadering plaats van het onderzoeksprogramma van het Federaal Wetenschapsbeleid, ter ondersteuning van de federale beleidsnota drugs ‘druggebruik onder vrouwelijke sekswerkers in België’. Het project wordt in 2009 opgestart en zal afgerond worden in 2011. Gh@pro is samen met de Belgische partners (Pasop, Espace P) betrokken bij de wetenschappelijke, technische en/of functionele domeinen van het project.

•

In 2007 werd gestart met een studie naar het voorkomen van het Humaan Papilloma virus bij vrouwen ter hoogte van de baarmoederhals, de anus en het perineum. Deze studie verloopt in samenwerking met de dienst Gynaecologie van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. In 2008 liep de studie verder en includeerden we een toenemend aantal sekswerkers (bijlage 3).

•

In 2008 werd door Gh@pro een kandidaatsdossier ingediend binnen de oproep van de Koning Boudewijnstichting, ‘Fonds Maria-Elisa en Guillaume De Beys’, medische research met een sociale dimensie. Het ingediende onderzoeksproject had als onderwerp: Het ontwikkelen van 3 nieuwe initiatieven in nauwe samenwerking met sekswerkers in de provincie Antwerpen ter verbetering van hun algemene levenskwaliteit, en als antwoord op een nood- en crisissituatie waarin de sekswerker zich bevindt. De prijs werd in 2008 toegekend aan het ICRH-centrum van professor dr. Marleen Temmerman.

•

In samenwerking met het Algemeen Medisch Labo wordt gewerkt aan een studie rond het voorkomen van chlamydia trachomatis in de algemene populatie in vergelijking met sekswerkers

31

•

Al onze bloedstalen worden bijgehouden in een serotheek, zodat deze later eventueel voor bijkomende onderzoeken kunnen gebruikt worden. B. Eindwerken

•

In het kader van de interuniversitaire Manama opleiding Jeugdgezondheidszorg van dr. Catherine Schodts, werd in 2007 gestart met een onderzoek naar de specifieke kenmerken van mannelijke sekswerkers in Antwerpen (bijlage 4). In 2008 werd deze studie afgerond en verdedigd op een thesispresentatie. Van dit onderzoek werd een postervoorstelling gemaakt en voorgesteld op het symposium “sex in the city” : ‘Male sex workers in Antwerp’(bijlage 5).

•

Binnen de opleiding Faculteit Geneeskunde en farmacie, 2de licensie Medisch-Sociale wetenschappen, Master in Management en beleid van de gezondheidszorg, deed Katleen Mooren beroep op de organisatie Gh@pro. Zij behaalde haar master met de dissertatie: ‘Gebruiken vrouwelijke sekswerkers in de Antwerpse privé en raamprostitutie het internet voor gezondheidsinformatie?’, promotor prof.dr. F. Luckx, co-promotor dr. Elke Leuridan (bijlage 6). Uit de resultaten blijkt dat twintig procent van de bevraagde sekswerkers binnen de Antwerpse privéhuizen online gaat voor gezondheidsinformatie. Voor de raamprostitutie is dit vijftien procent. Zoals reeds vermeld in de inleiding is gh@pro voor deze groep de belangrijkste informatiebron

•

De Franse studente Marion David deed beroep op Gh@pro voor haar doctoraatsonderzoek met als titel ‘Actions de santé publique et prostitution en contexte migratoire (enjeux, acteurs, politiques nationales, inscription européenne). Enkele personeelsleden van Gh@pro werden geïnterviewd waarbij de rol van Gh@pro werd verduidelijkt. Daarnaast legde Gh@pro contacten met verschillende actoren binnen het prositutiegegeven die door de onderzoekster werden bevraagd. C. Studenten

•

In het kader van de opleiding van artsen aan de UA faculteit Geneeskunde, biedt Gh@pro ook de kans aan enkele studenten geneeskunde om stage te lopen voor hun opleiding (wetenschappelijke lijn, curriculum geneeskunde). Zij werken ook mee aan de publicatie van artikels. Deze studenten Julie Leysen en Kristien Vuylsteke publiceerden in 2008 een poster: ‘Preventive health care for sex workers in Antwerp (bijlage 7 en 8).

•

De Spaanse arts Mar Sacristan Germes verbleef enkele weken in Antwerpen om ervaring op te doen binnen de werking van Gh@pro.

•

Binnen de opleiding sociaal verpleegkunde liepen de studenten Karolien Van Dyck van de Karel de Grote hogeschool in Antwerpen en Melina Verycken van de Artesis hogeschool Antwerpen in 2008 enkele maanden stage bij Gh@pro.

•

In het kader van de oriëntatiestage maatschappelijke gezondheidsleer is er een samenwerking met de Karel de Grote hogeschool om de studenten verschillende malen per jaar te informeren over de werking van Gh@pro. In 2008 vond viermaal een hoorcollege plaats op de Karel de Grote Hogeschool en 1 maal op de Katholieke Hogeschool Mechelen.

•

Andere hogescholen gezondheidszorg uit Vlaanderen komen op vaste basis ten minste éénmaal per jaar naar Gh@pro om hun studenten te informeren over het aanbod en de doelgroep. Zo kregen we in 2008 bezoek van Katho (Katholieke hogeschool Kortrijk), HIVSET (hoger Instituut voor Verpleegkunde Sint Elisabeth Turnhout)

•

Jongerenwerkingsorgansaties doen ook een beroep op Gh@pro, door prostitutie bespreekbaar te stellen als maatschappelijk gegeven. Dit bezoek past vaak in een themawerking rond seksualiteit. Zo had Gh@pro in 2008 bezoek van de jeugdwerking Jamklub uit Gent.

•

Gh@pro ontvangt regelmatig studenten maatschappelijk werk, verpleegkunde, orthopedagogie, journalistiek, criminologie en andere geïnteresserde groepen om over gezondheidszorg en hulpverlening aan sekswerkers te praten. In 2008 werden 13

32

bezoeken gebracht. Voor andere geïnteresseerden, bv. studenten middelbaar onderwijs, werd op de website een bundel informatie en links naar gespecialiseerde websites geplaatst. D. Bijscholingen – symposia – studiedagen Verschillende teamleden teamvergaderingen:

volgden

studiedagen

en

hielden

een

bespreking

in

de

•

2008-2009: taalcursus Spaans - LBC volwassenenonderwijs - Borgerhout en CVO (Centrum voor Volwassenenonderwijs) - Berchem

•

11/1/08: Medische update anticonceptie - Sensoa vorming - Gent

•

5/2/08: Burn out - LOK (lokaal overleg huisartsen) - Mechelen

•

15/2/08: Valentijnsymposium - Centrum voor de Evaluatie van Vaccinaties, (Vaccin & Infectieziekten Instituut), Universiteit Antwerpen

•

16/2/08 en 1/3/08: Financieel beheer – UAMS (Universiteit Antwerpen - Management School)

•

06/03/08: Voorstelling resultaten FAQ onderzoek - Vakgroep sociologie John Vincke – Wim van den Berghe universiteit Gent,

•

15/3/08: Behoorlijk bestuur – UAMS - Antwerpen

•

17/4/08 : HIV – ITG (Instituut voor Tropische Geneeskunde) - Antwerpen

•

28/4/08: Reanimatie - Rode Kruis - Edegem

•

29/4/08: Drugs – CGG (Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg) Vagga / Altox – Antwerpen

•

15/5/08:Forum: Hepatitis C bij druggebruikers - SODA (Stedelijk Overleg Drugs Antwerpen)

•

18/6/08: Bovenste luchtwegen infecties – LOK – Mechelen

•

17/9/08: Kinderen met koorts - LOK - Mechelen

•

18-20 /9/08: Infectieziekten, preventie en curatie - Geneeskundige dagen van Antwerpen - vzw Koninklijke Geneeskundige Kring van Antwerpen

•

6 /11/08: Seks, drugs en preventie, lezing door Jason Farrell, Executive Director, Positive Health Project (New York) – Antwerpen

•

14/11/08: De deur uit: studiedag over outreachende hulpverlening - Steunpunt Algemeen Welzijnswerk - Schaarbeek

•

7/11/08: Forum: Sociale activering - SODA - Antwerpen

•

21/11/08: Deugdelijk bestuur in de non-profit welzijns- en gezondheidssector - Steunpunt Welzijn Volksgezondheid en Gezin – Leuven

•

5/11/08: Expertmeeting, Transgender en prostitutie opvang prostituees - Den Haag

•

20/11/08: Women living with hiv in Belgium – ITG - Antwerpen

•

27/11/08: Sex in the city, hoe drempels verlagen tot hiv- en soa-testing bij homomannen? - Helpcenter, Sensoa, ITG - Antwerpen + poster voorstelling Gh@pro

•

1/12/08: World Aids day seminar, hiv/aids programs at scale - Antwerpen

•

9/12/08: Dubbeldiagnose, als verslaving en psychische problemen samengaan, Geert Dom - Similes – Antwerpen

•

9/12/08: Armoede en sociale uitsluiting, armoede is van alle leeftijden, colloquiem naar aanleiding van het verschijnen van het jaarboek 2008 – Oases (Ongelijkheid, armoede, sociale uitsluiting en de Stad) – Antwerpen

SHOP (Stichting Hulpverlening en

33

•

13/12/08: Seminarie, vergoedingen voor vrijwilligers en (verplichte) verzekeringen voor vzw’s – VSDC (Vlaams Studie en Documentatiecentrum) - Wilrijk

•

18/12/08; Forum voor Vlaamse vrouwen, eergerelateerd geweld – Beweging tegen Geweld – vzw Zijn- Antwerpen

•

25 /6/08: verdediging thesis interuniversitaire manama opleiding jeugdgezondheidszorg, jongensprostitutie in Antwerpen, C. Schodts interviews in het kader van de Manama opleiding: coördinator en hulpverlener van het Boysproject Directeur van het SISO (Stedelijk Instituut Secundair onderwijs) Directeur van het SHIM (Stedelijk Handelsinstituut) VCLB (Vrije Centra voor Leerlingenbegeleiding) De Wissel Centra voor Leerlingenbegeleiding van het GO! Jeugdbrigade lokale politie Antwerpen Advocaat jeugdrechtbank Leidend jeugdrechter van de rechtbank

34

•

Gh@pro bouwt verder aan een eigen bibliotheek waarin zowel fictieve als non-fictieve literatuur en rapporten i.v.m. prostitutie, mensenhandel, geestelijke gezondheidszorg, psychologie en andere maatschappelijke thema’s worden aangekocht en uitgeleend. Aankopen van 2008 Titel

Auteur

Fata morgana

Chika Unigwe

Zelfhulpgids 2006-2007 - Wegwijzer naar zelfhulpgroepen en patiëntenorganisaties in Vlaanderen

Trefpunt Zelfphulp

Luna

Elfi Nijssen

Witboek - Handboek voor sekswerkers

Metje Blaak

Kostbaar bezit

Neama Tahir

On the game - Women and sex work

Sophie Day

Reizende sekswerkers - Latijns-Amerikaanse vrouwen in de Europese prostitutie

Marie-Louise Janssen

Betaalseksrecht – Naar regularisering of legalisering van niet-problematische prostitutie

G. Vermeulen (ed.)

Aya uit Yopougon

Marguérite Abouet en Clément Oubrerie

Je rechten als slachtoffer

Ilse Wouters

Dossier: mijn kind vermist – Ervaringen en noden van ouders die een beroep doen op Child Focus voor de onrustwekkende verdwijning van hun kind

Child focus

Onzichtbare ontrouw – De invloed van porno en internetseks op partners, kinderen en gezinnen

Hannie Van Rijsingen

Verkocht – Een slachtoffer van vrouwenhandel vecht voor haar kinderen

Oxana Kalemi

Kans op slagen – Een integrale kijk op geweld in gezinnen

Kris De Groof en Tina De gendt

Geweld tegen vrouwen met een handicap

Persephone

Transgender en prostitutie, een Haagse nachttocht

Paul van Gelder

Op het scherp van het net, een verkennende studie over jongeren en internet

Child focus

Ann

Kristien Hemmerechts

Blauwe ogen, zwarte haren, de Roma cultuur van binnenuit

Fili

Waarom we doen wat we doen, de logica van ons gedrag

Tim Harford

Prostitution et socialités

Sociétés revue des sciences humaines et sociales

Hoer, een meisje van plezier over haar wereld vol ellende

Annabelle

Lach niet, vrouwenhuis in Afghanistan

Jennie Vanlerberghe

De man, zijn penis en het mes

Kristien Hemmerechts

Armoede en sociale uitsluiting (jaarboek 2008)

J. Vrancken, G. Campaert, K. De Boyser, C. Dewilde, D. Diercks

35

10. Specifiek medisch aanbod

Voor de achtste maal werd een actie opgezet ter controle van tuberculose. Sinds enkele jaren stelt men in België, net zoals in de andere Europese landen, opnieuw een stijging vast van het aantal tuberculosegevallen. Tuberculose is in de Westerse landen hoofdzakelijk een aandoening van personen die in een omgeving vertoeven waar ze een verhoogd risico lopen om besmet te worden. Het gaat voornamelijk om personen uit landen met een hoge prevalentie, sociaal marginalen, gedetineerden, personeel uit de gezondheidssector, contactpersonen van een besmettelijke tuberculosepatiënt. Immigranten van landen met een hoge prevalentie hebben een grote kans om tuberculose te hebben, zeker wanneer ze een verhoogd gezondheidsrisico hebben omwille van een immuunsuppressieve ziekte of therapie (HIV, IV-druggebruiker, chronisch alcoholisme, asielzoekers, daklozen,…). Nieuwkomers in ons land worden dus best gescreend op tuberculose. In de populatie van Gh@pro is het aangewezen om geregeld een controle te doen. Gh@pro nodigde in 2008 de VRGT- bus opnieuw uit voor screening. In 2008 lieten 82 personen een RXfoto van de longen maken in het Schipperskwartier en werd geen enkele diagnose van actieve TBC gesteld naar aanleiding van deze actie. Griepvaccinatie wordt aangemoedigd bij risicopatiënten zonder dat een echte vaccinatie campagne wordt gevoerd.

36

11. JAARCIJFERS VOOR 2008 - SOCIALE LUIK: CONNECT@ 11.1. Aantal sekswerkers dat door Connect@ werd gezien in 2008

In 2008 heeft Connect@ haar psychosociale hulpverlening kunnen aanbieden aan 215 sekswerkers. 175 van deze 215 personen zijn nieuwe cliënten van Connect@, d.w.z. in 2007 nog niet gekend of begeleid rond een psychosociale problematiek.

11.2. Aantal contacten + verdeling naar locatie

Met deze 215 cliënten gebeurden in totaal 1415 contacten op verschillende locaties Aard contact

Locatie

persoonlijke contacten

Totaal

op Ghapro

280

werkplaats

302

thuisbezoek

12

ziekenhuisbezoek

5

begeleidingen

128

telefonische contacten *

688

TOTAAL CONTACTEN

1415

* Vermits slechts na een aantal maanden in 2008 begonnen werd met het onderscheid tussen telefonische contacten, e-mails en brieven, werd deze opsplitsing niet opgenomen.

11.3. Verdeling van het aantal geziene personen volgens geslacht en werkvorm, nationaliteit, leeftijd Geslacht en werkvorm Werkvorm

Mannen

Vrouw

Transseksuele

Totaal

vrouwen Nieuw

Foll.- up

Nieuw

Foll.-up

Nieuw

raam

8

4

72

50

3

straat en café

2

2

13

2

19

1

33

5

39

privéhuis

Foll.- up 137

thuisontvangst

3

escort

8

1

1

9

onbekend

6

1

1

7

135

59

0

215

TOTAAL

10

7

3

3

37

Leeftijd Bij de psychosociale hulpverlening van Connect@ is de oudste sekswerker (reeds lang gekend bij Gh@pro) 69 jaar en de jongste, nieuw sinds 2008, is 21 jaar. Nationaliteit Nationaliteit

Aantal

België

84

EU 2008

76

Europa buiten EU 2008

5

Noord-Afrika + Midden-Oosten

7

Afrika ten zuiden van de Sahara

20

Azië

10

Noord-Amerika

0

Latijns-Amerika

12

Oceanië

1

In 2008 begeleidde Connect@ 215 cliënten van 36 verschillende nationaliteiten. 11.4. Manier waarop Connect@ de sekswerkers informeert over haar eigen hulpverlening In 2008 werden informatiebrochures over Connect@ ontworpen. Bij de eeste kennismaking met nieuwe sekswerkers wordt deze brochure aangeboden, zodat zij op de hoogte zijn van het volledige aanbod van Gh@pro. In verschillende talen worden hierin voorbeelden gegeven van psychosociale vragen waarbij begeleiding kan worden aangeboden (bijlage 9).

11.5. Het soort van hulpvragen dat bij Connect@ aan bod komt en de frequentie waarmee zij in de gesprekken met sekswerkers voorkomen

Tijdens de psychosociale begeleidingen van Connect@ werden in 2008 op Gh@pro en op de werkplaats (tijdens outreach door Gh@pro) 1254 gesprekken gevoerd. Meer gedetailleerd hadden deze gesprekken plaats op de volgende locaties: Aard contact persoonlijke gesprekken

telefonische gesprekken •

Locatie

Aantal

Gh@pro

244

mobiel werkplaats

288

mobiel tijdens begeleiding

60

mobiel thuisbezoek

12

mobiel ziekenhuisbezoek

5

Gh@pro

645

Vermits slechts na een aantal maanden in 2008 begonnen werd met het onderscheid tussen telefonische contacten, e-mails en brieven, werd deze opsplitsing niet opgenomen. •

38

Tijdens deze gesprekken kwamen een heel aantal onderwerpen aan bod (zie tabel op volgende pagina).∗ Gespreksonderwerpen niet-medisch *

Totaal

financiële zaken

394

administratieve zaken

366

familiale zaken

302

psychologische zaken

253

juridische zaken

250

werk / met stopvraag

245

huisvesting

119

verblijfsdocumenten / niet EU

112

verblijfsdocumenten / reeds EU

107

werkomstandigheden

85

mutualiteit

72

zelfstandigenstatuut

58

geweld / mishandeling / pesterijen / dreigementen WERK

57

opleiding / Nederlandse les

41

info Connect@ / algemeen

40

belastingen

37

abortus (niet-medische problematiek)

35

kinderbijslag

35

pensioen

32

info Connect@ / stoppen

28

drugs

22

geweld / mishandeling / pesterijen / dreigementen familiaal

21

werk / zonder stopvraag

21

zwangerschap / verloop (niet-medische problematiek)

17

mensenhandel / vermoeden

16

opleiding / algemeen

13

inburgering

7

zwangerschapswens

7

verzekeringen

4

opleiding / bedrijfsbeheer

3

Alhoewel Connect@ zich enkel richt op psychosociale hulpvragen , komen er tijdens de sociale consultaties af en toe toch ook wel medische problemen ter sprake. In deze gevallen zal de begeleider doorverwijzen naar het eigen medische consultatieteam of, indien nodig, naar andere medische organisaties in samenspraak met de arts van Gh@pro. Vandaar dat u zowel bij de Gespreksonderwerpen als bij de Doorverwijzingen, het onderscheid tussen nietmedisch en medisch zal terugvinden . ∗

39

Gespreksonderwerpen niet-medisch (vervolg)

Totaal

slecht-nieuws gesprek

3

geweld / mishandeling / pesterijen / dreigementen PRIVE

2

mensenhandel / bespreking opvang

2

Bij het gespreksonderwerp ‘geweld/mishandeling/pesterijen en dreigementen’ werd een onderverdeling ingevoerd tussen familiaal, werkgerelateerd en ‘privé’. Met ‘privé’ bedoelen we feiten gepleegd door personen die geen familie, partner, collega, pooier of klant zijn van de betrokkene. Gespreksonderwerpen medisch

Totaal

abortus (medische problematiek)

32

gezondheid / algemeen

99

gezondheid / hygiëne

3

11.6. Doorverwijzingen naar andere organisaties

Totaal aantal doorverwijzingen (opgesplitst in met en zonder begeleiding) Aantal doorverwijzingen

Doorverwijzingen naar niet-medische organisaties

Doorverwijzingen naar medische organisaties

Totaal

met begeleiding

99

29

128

zonder begeleiding

265

45

310

TOTAAL

364

74

438

Op het totaal van de 438 doorverwijzingen die door het team van Connect@ gebeurden, werd in 128 gevallen een intermediaire functie uitgeoefend door de sociaal verpleegkundige, sociaal assistente of outreacher, m.a.w. de sekswerkers werden persoonlijk begeleid naar de betreffende instelling of organisatie. In de andere 310 gevallen gebeurden de doorverwijzingen zonder persoonlijke begeleiding. Al dan niet met begeleiding van een sociale hulpverlener van Connect@ werden cliënten doorverwezen naar:

Rubriek administratie allerlei

Niet-medische organisaties mutualiteiten

met beg.

geen beg.

4

9

vervoersmaatschappijen

1

belastingen

Ministerie van Financiën

1

5

dringende medische hulpverlening

OCMW ’t Plein (sociaal centrum)

4

7

drugs

CGG Vagga / Altox

1

‘t Alternatief

1

40

Rubriek financiële zaken

geestelijke gezondheidszorg

huisvesting

hulpverlening allerlei

Niet-medische organisaties (vervolg)

met beg.

geen beg.

boekhouder

1

deurwaarder

1

energiemaatschappijen

1

financiële instellingen

4

6

voedselbank

1

9

Centrum ter Preventie van zelfdoding

1

CGG Andante

1

Huurdersbond

1

immobiliënkantoor / eigenaar

10

sociale huisvestingsmaatschappijen

7

Belgisch

Comité

voor

Hulp

aan

1

Vluchtelingen

hulpverlening sekswerkers

juridisch

dagopvangcentrum De Steenhouwer

3

Jongeren Advies Centrum JAC +

1

Protestants Sociaal Centrum (CAW de Terp)

1

Soa Aids Nederland Programma Prostitutie

1

De Rode Draad Nederland

1

Espace P

1

advocaat

5

11

advocaat pro deo

12

5

2

6

advocatenlijn Bureau Juridische bijstand

kinderen

mensenhandel (vermoeden)

OCMW

notaris

2

Comité voor bijzondere jeugdzorg

1

Opvoedingswinkel

2

Pag-Asa

1

Payoke

1

6

OCMW / sociaal centrum

12

20

OCMW / schuldbemiddeling opleidingen

3

Elcker-Ik centrum

2

5

Huis van het Nederlands

1

8

instellingen opleiding / algemeen instellingen opleiding / Nederlands politie

2 1

politie / algemeen

1 9

politie / cel prostitutie

2

politie / zedenpolitie

2

8

41

Rubriek verblijfsdocumenten

werk

zelfstandigenstatuut

Niet-medische organisaties (vervolg)

met beg.

geen beg.

ambassade Nigeria

3

2

consulaat Nederland

1

Districtshuis Bevolkingsdienst

5

16

Districtshuis Vreemdelingenzaken

7

6

Dienstenthuis

1

3

Hulpkas voor werkloosheidsuitkeringen

1

1

interimkantoren / algemeen

2

14

interimkantoren / Ritmo

2

2

Levanto / Loopbaanbegeleiding

1

1

Markant

1

pensioenkas

2

RVA

3

vakbond

2

7

VDAB

6

15

Werkwinkel

1

werkgever

22

sociaal verzekeringsfonds

TOTAAL NIET-MEDISCHE DOORVERWIJZINGEN

14

8

99

265 364

42

Rubrieken abortus

algemene gezondheidszorg

Medische organisaties

met beg.

geen beg

abortuscentrum Nederland

2

abortuscentrum Willy Peers

7

11

gynaecoloog

5

6

huisarts

1

10

mediotheek

1

specialist / neurologie

1

1

specialist / radiologie

5

0

specialist / senologie

2

tandarts

2

ziekenhuis

1

ziekenhuis / spoed

1

geestelijke gezondheidszorg

psychiatrie

3

SOI

Artsen zonder Grenzen

1

Helpcenter

1

Instituut voor Tropische Geneeskunde zwangerschap

6

2

2

1

Kind & Gezin

2 29

TOTAAL MEDISCHE DOORVERWIJZINGEN

45 74

In verband met het opvolgen van individuele dossiers legde Connect@ in 2008 met verschillende andere organisaties contacten (bijlage 10).

43

11.7. Heroriëntering naar de reguliere arbeidsmarkt

33 sekswerkers gaven in 2008 aan dat ze graag van job zouden willen veranderen. Het gaat om 30 vrouwen en 3 travestieten. 20 van hen waren/zijn werkzaam in de raamprostitutiesector, 10 personen in privézaken en 3 personen in café & straatprostitutie. Van de 33 sekswerkers die aangaven te willen stoppen met prostitutie, hebben 16 personen de Belgische nationaliteit. 2 personen zijn Nederlands, 2 Hongaars, 2 Bulgaars, 2 Nigeriaans, 1 Roemeens, 1 Braziliaans, 1 Marokkaans, 1 Filippijns, 1 Mongools, 1 Spaans, 1 Thais, 1 Russisch en 1 Australisch. Voor 29 van deze 33 personen heeft Connect@ in 2008 begeleiding en opvolging kunnen starten. 10 personen van de 18 personen die reeds in 2007 werden begeleid, werden ook in 2008 nog verder opgevolgd. In totaal werden dus in 2008 39 personen begeleid rond professionele heroriëntering. Goede begeleiding voor sekswerkers die aangeven te willen stoppen met prostitutiewerk is belangrijk omdat carrièreverandering meestal moeilijker verloopt dan bij mensen die werken op de reguliere arbeidsmarkt. Financiële problemen, geen perspectieven op ander werk, weinig andere werkervaring, lage of geen opleiding, weinig sociale contacten buiten de prostitutie, enz. maken dat velen wel willen, maar slechts weinigen echt de stap naar een leven buiten de prostitutie zetten. Sekswerkers leven dikwijls in een gesloten wereldje en kunnen vaak enkel met andere sekswerkers of mensen verbonden aan het milieu, praten over hun problemen of gevoelens gerelateerd aan het werk. Door het dubbelleven dat ze dikwijls leiden, zullen ze minder snel naar de klassieke hulpverlening of overheid stappen om een oplossing voor hun probleem te zoeken. Op zoek naar werk moeten sekswerkers in aanraking komen met officiële instanties waar ze wantrouwig tegenover staan. Ze weten niet altijd hoe en aarzelen om de noodzakelijke stappen te zetten (bv. bij de VDAB aankloppen) waardoor stoppen meestal een verlangen, een gespreksonderwerp blijft. Wat ook gebeurt, is dat sommige cliënten Connect@ aangeven dat ze graag van job zouden willen veranderen, maar zich later om verschillende redenen toch bedenken of een tijd niets van zich laten horen of onbereikbaar zijn. Uit ervaring weet Connect@ dat sekswerkers die van job willen veranderen vaak geconfronteerd worden met volgende knelpunten: •

Vele sekswerkers willen, vanwege het maatschappelijk taboe, het verleden in de prostitutie niet vermelden op hun cv.

•

Vele sekswerkers hebben een lage of geen opleiding genoten. Veranderen van werk betekent voor hen vaak een drastische daling van hun inkomen waardoor de bestaande levensstandaard niet behouden kan blijven. Dit is ook het geval wanneer ze tijdens hun zoektocht naar werk eerst een aantal trainingen of opleidingen moeten volgen.

•

Vele sekswerkers zijn niet-Belgen en ondervinden regelmatig moeilijkheden bij het verkrijgen van verblijfsdocumenten of arbeidskaarten. Bv. onderdanen van nieuwe EUlidstaten kunnen in België als werknemer enkel officieel tewerkgesteld worden in knelpuntberoepen, maar deze lijst is zeer beperkt.

De 39 cliënten die in 2008 werden begeleid rond jobverandering, bevonden zich in uiteenlopende situaties. Het stappenplan wordt uitgetekend op maat en is afhankelijk van de randproblematiek waarmee de sekswerkers bij Connect@ komen aankloppen. In 2008 stopten 16 van deze 39 cliënten hun activiteiten als sekswerker (bv. door een zwangerschap, na het vinden van een job op de reguliere arbeidsmarkt, na het verkrijgen van een pensioen of ander vervangingsinkomen).

44

In 2008 gestopt als sekswerker

Personen begeleid

Personen begeleid

sinds 2007

sinds 2008

ander inkomen verkregen: pensioen

3

OCMW-leefloon

1

familiale omstandigheden: zwangerschap

1

ander werk gevonden:

5

6

16 personen gestopt in 2008

5

11

De 11 personen die in 2008 ander werk vonden, zijn nu werkzaam in de volgende sectoren/beroepen: Sector / beroep

Aantal

poetswerk

2

horeca

2

supermarkt

2

kledingzaak

1

onderwijs

1

bejaardenhulp

2

penitentiair beambte

1

De meeste andere cliënten die werden begeleid, zaten in een overgangsfase en werkten nog voltijds, halftijds of sporadisch in de prostitutie. Velen probeerden hun toekomstige jobverandering eerst voor te bereiden, bijvoorbeeld door prostitutie een tijdje met een officiële job te combineren, door Nederlandse les of een andere opleiding te volgen als voorbereiding, enz.

45

12. NIEUWE INITIATIEVEN IN 2008

 Zelfverdedigingcursus Sekswerkers worden soms geconfronteerd met veeleisende klanten. Klanten willen meer voor minder geld. Dit leidt weleens tot conflictsituaties waar de ene sekswerker beter mee kan omgaan dan de andere sekswerker. Om te kunnen inspelen op deze situaties werd in 2008 voor de eerste maal een zelfverdedigingcursus georganiseerd. Twee weken vooraf werden in het Schipperskwartier en in enkele privéhuizen 300 gadgets uitgedeeld (fluitje + uitnodiging in vijf talen) om de cursus te promoten (bijlage 11). Naast het instuderen van verdedigingstechnieken werd ook veel aandacht geschonken aan het herkennen van agressie en het vertrouwen op de eigen intuïtie. De training werd gegeven door Alain De Preter van de vzw Asma, het centrum voor geweldpreventie en zelfverdediging (http://www.asmavzw.com). De vereniging Asma kreeg bij Ministerieel besluit op 14 juni 2007 van de FOD binnenlandse zaken een vergunning voor het geven van trainingen en advies met betrekking tot veiligheid. Op de eerste trainingsavond waren 18 sekswerkers van 13 verschillende nationaliteiten aanwezig. Nationaliteit

Aantal

België

4

Portugal

1

Litouwen

1

Duitsland

1

Madagaskar

1

Spanje

1

Dominicaanse Republiek

2

Frankrijk

2

Bulgarije

1

Venezuela

1

Polen

1

Nederland

1

Algerije

1

 Reanimatie Naar aanleiding van enkele incidenten met klanten tijdens het werk waren de sekswerkers vragende partij om te worden ingelicht over CPR (cardio pulmonaire resuscitatie). Door middel van een poster kregen zij informatie over het toepassen van basisreanimatie. Deze poster werd in verschillende talen rondgedeeld en opgehangen op de werkplaatsen (bijlage 12).

46

 Music for live Het studio Brussel initiatief ‘een vluchteling is nergens zonder jouw hulp’ zorgde voor solidariteit in het Schipperskwartier. Er werd 430 € opgehaald ten voordele van de campagne. Gh@pro en de sekswerkers van het Schipperskwartier werden vernoemd op de radio bij het aanvragen van het gekozen muzieknummer. Vanwege de doelgroep werd voor het liedje ‘Roxanne’ van The Police gekozen (bijlage 13)

 Kerstevenement Vele sekswerkers werken de dagen rond kerstmis in het Schipperskwartier. Om een beetje kerstsfeer tot bij de vrouwen en mannen te brengen, organiseerde het team een klein kerstevenement. Met muziek, glühwein, warme chocolade melk en folders werden de sekswerkers verrast.

47

13 PLANNING 2009

Binnen de werking zelf gaat de aandacht vooral naar de continuïteit. Gezien de tendens van de laatste jaren, voorzien we om in 2009 ongeveer 450 nieuwe sekswerkers te bereiken, en tenminste 500 in follow-up. De nadruk zal in 2009 verder gelegd worden op accurate anticonceptie op maat van elke vrouw, en op correct condoomgebruik. Het percentage klapcondomen is erg hoog: ongeveer de helft van de ondervraagde sekswerkers verklaart in de laatste 6 maanden minstens 1 klapcondoom te hebben gehad. De uitbouw van een gestructureerde samenwerking met de 2de lijn, zowel op medisch, als op niet-medisch vlak (psychosociale opvang, juridische opvang, …) blijft een prioriteit. In het kader van het Connect@ project van de Stad Antwerpen, zal Gh@pro haar sociale hulpverlening verder uitwerken, met specifieke aandacht en omkadering voor sekswerkers die een stopvraag kenbaar maken. Samenwerking met de vzw Asma omtrent een workshop assertiviteit en zelfverdediging voor sekswerkers zal in 2009 worden verdergezet. In het voorjaar wordt een nieuwe cursus gepland. Actieve outreach naar Afrikaanse sekswerkers in de cafésector zal worden verdergezet waarbij Gh@pro voor de outreach zelf zal blijven instaan. Daarbij zal een samenwerking met het pas opgerichte project basiszorg hulpverlening sekswerkers van Free clinic worden geïntensiveerd. De brochures die samen met Pasop werden ontwikkeld in 2007, zullen in 2009 verder aan de sekswerkers worden uitgedeeld. Contacten met sekswerkers uit de caféprostitututie in de provincie Antwerpen zullen in de mate van het mogelijk worden gelegd, alhoewel onze capaciteit op het ogenblik te klein is om deze locaties te bezoeken. In 2009 zal Gh@pro actief participeren aan het drugsonderzoek bij vrouwelijke sekswerkers in België. Daarnaast zal de HPV studie die opgestart werd in 2007, in 2009 worden afgerond. Gezien de toename van de SOI zal er in 2009 nog meer aandacht besteed worden aan safe sex counseling. Er zal naar extra financiering worden gezocht om de oude safe sex brochure te herwerken. Deze brochure zal samen met de partners (Pasop en Espace P) worden ontwikkeld. Uit het onderzoek van Kathleen Mooren wordt geconcludeerd dat 20 % van de bevraagde sekswerkers het internet bezoeken om informatie te raadplegen over de algemene en seksuele gezondheid. Het onderzoek toonde aan dat er voornamelijk buitenlandse websites bestaan die aan sekswerkers relevante gezondheidsinformatie kunnen bieden. Er is dus nood aan duidelijke, toegankelijke websites waarop de sekswerker relevante, gezondheidsinformatie kan raadplegen. Ghapro zal in 2009 onderzoeken met welke partners en middelen deze verbetering realiseerbaar is.

48

14. Bijlagen

Bijlage 1.

Artikel: van de Belgian Senior Consultants over hun werking ter informatie voor social profit organisaties

Bijlage 2.

Eurogin Congres – Nice

Bijlage 3.

Studie: ’Studie naar het voorkomen van het Humaan Papilloma virus bij vrouwen ter hoogte van de baarmoederhals, de anus en het perineum’

Bijlage 4.

Thesis in het kader van de interuniversitaire Manama-opleiding Jeugdgezondheidszorg: ‘Studie naar de specifieke kenmerken van mannelijke sekswerkers in Antwerpen’

Bijlage 5.

Poster bij bijlage 4 ‘Male sex workers in Antwerp’

Bijlage 6.

Studie ‘Informatietechnologie en ‘het oudste beroep’ – pas de deux of pas du tout?’ ‘Gebruiken vrouwelijke sekswerkers in de Antwerpse privé- en raamprostitutie het internet voor gezondheidsinformatie?’, Katleen Mooren promotor prof.dr. F. luckx, co-promotor dr. Elke Leuridan

Bijlage 7.

Artikel: ‘Preventive health care for sex workers in Antwerp’

Bijlage 8.

Poster bij bijlage 7 ‘Preventive health care for sex workers in Antwerp’

Bijlage 9.

Voorstellingsbrochure Connect@

Bijlage 10.

Frequentie van de contacten met andere hulpverleningsorganisaties met betrekking tot individuele dossiers

Bijlage 11.

Uitnodiging Zeflverdedigingcursus

Bijlage 12.

Poster Basisreanimatie

Bijlage 13

Bijdrage ‘Music for Life’

49