EEN DORP VOOR EEN DORP UN SAT PENTRU UN SAT
Nr. 16 - MAART 2010
NIEUWS UIT MOLDOVIŢA
et de lente in zicht reizen we over enkele weken weer af naar ons zusterdorp in de Karpaten. De sneeuw mag in Kruibeke dan eindelijk verdwenen zijn, op 1.000 m hoogte beleeft april in Moldoviţa haar laatste witte winterdagen. Niet dat we de kou aan ons hartje laten komen, er wachten ons immers interessantere dingen. De start van de tweede fase van de werkzaamheden aan het Sociaal-Medisch Centrum ligt in het vooruitzicht, waardoor allerlei contacten en duidelijke afspraken dienen gemaakt te worden. Met onze vrienden van de Nederlandse stichting SMHO uit Meerssen, werkzaam in ons buurdorp Vatra Moldoviţei, zullen we ter plaatse bespreken hoe en wat we samen met hen op het vlak van gezondheidszorg kunnen verwezenlijken. We hebben tijdens ons verblijf ook nog een ontmoeting met jongeren uit Kortrijk (zie verder).
M
Sociaal-Medisch Centrum ADAM n ons decembernummer kan je de foto's zien van de werken die vorig jaar werden uitgevoerd (zie www.moldovita.be): versteviging fundering, nieuwe dakconstructie en dakbedekking, grotere inkomhal, aanbouw voor ketel centrale verwarming, (dak)ramen en deuren dubbel glas. Dit jaar willen we de medische kabinetten voor dokter, tandarts en verpleegster afwerken. Ook de wachtkamer en de onthaalruimte krijgen de aandacht.
I
Dat alles betekent: uitvlakken van de vloeren, installeren van waterpomp, aan- en afvoerleidingen, ketel centrale verwarming, leidingen en radiatoren in de afgewerkte ruimten, (ver)plaatsen van binnendeuren, gipsplaten, verlaagde plafonds. In de inkomhal wordt de betonnen trap gegoten en een cementen onderlaag gelegd voor de tegelvloer. Geraamde kostprijs, met inbegrip van tandartsenstoel met toebehoren: 34.300 euro.
-2-
Weetjes Tijdens het paasverlof maken 12 jongeren van het 6de jaar 'Humane Wetenschappen' aan het Koninklijk Atheneum van Kortrijk, samen met hun lerares, een inleefreis naar Moldoviţa. Ze logeren bij gastfamilies en naast enkele uitstappen en de traditionele vieringen tijdens de Goede Week zullen zij zich ook engageren in hun gastgezin, in de plaatselijke verenigingen en in de gezondheidszorg. Sinds september houden zij zich bezig met het werven van fondsen. Enkelen van hen verdedigden met succes een aanvraag voor subsidiëring van 2.500 euro, uitgeschreven door de gemeente Wevelgem, ten voordele van het Sociaal-Medisch centum in Moldoviţa. Van harte dank daarvoor! Ook wordt er in hun school een 'Roemeense benefietavond' ingericht, die kadert binnen hun afstudeerproject “Roemenië, land op de grens van verleden en toekomst”. Een knap initiatief van Veerle Knockaert en haar leerlngen! Wij wensen hen alvast een goede reis. Een pluimpje voor onze jonge GLT-hoofdleidster Anca Scutelnicu, die tijdens een vormingsweekend voor jeugdleiding bij de cursusleiding was opgevallen als een 'enthousiaste en capabele' jonge vrouw die haar groep 'Golden Star' terug kan optillen tot het niveau van weleer en verder kan uitbouwen.
Op 6 december organiseerde verpleegster Simona Brustur een informatiedag in de school over de Mexicaanse griep en hoe die te voorkomen. De aandachtige toehoordertjes kregen na afloop allen een muts, een sjaal of wanten. Ze waren in hun nopjes, temeer daar het de feestdag was van Sint-Niklaas. Deze kleding werd massaal bij elkaar gebreid door de Lustige Breisters uit Brecht. Het vertrouwde bord, dat jarenlang aangaf dat je Moldoviţa binnenkwam, is voorlopig uit het straatbeeld verdwenen. In de plaats daarvan werd een reuzengrote gesculpteerde houten 'poort' geplaatst die van heinde en verre te zien is. In augustus vorig jaar waren we er getuige van hoe deze bomen met behulp van kettingzaag, bijl en beitel op het terrein vóór het ADAM-gebouw 'gebeeldhouwd' werden. Het oorspronkelijke bord zal binnenkort terug een plaatsje krijgen.
-3-
Aandenken aan onela Droniec uit Demacuşa werd in december jl. met spoed opgenomen in de kliniek van Suceava. Amper een dag na de operatie is ze gestorven aan een hersentumor. Ionela was 14 jaar. Ze werd via 'Investeren in studeren' gesponsord door een Kruibeekse familie. In naam van 'Een dorp voor een dorp' betuigden wij aan deze zwaar getroffen familie ons medeleven.
I
p 28.12.2009 is Tilly D'Hondt na een langdurige ziekte overleden. Van in de beginjaren van onze vereniging was zij niet weg te denken bij allerlei acties ten voordele van Moldoviţa. Haar Roemeense gastvrouw Silvia was op de uitvaartplechtigheid aanwezig, evenals een afvaardiging van de werkgroep. Tilly werd 77 jaar. Wij betuigden ons medeleven aan de familie.
O
Zondag 21 maart 2010 - van 14 uur tot 18 uur Museum De Schuur, Lange Gaanweg 22, Bazel
met natuurlijk onze lekkere smoutebollen! Ten voordele van de Moldoviţawerking - Kruibeke
6de Humane Wetenschappen nodigt uit:
ROEMEENSE AVOND met Roemeens orkest ROMA LUCA zaterdag 6 maart 2010 vanaf 19.30 uur in de feestzaal van Atheneum Pottelberg Pottelberg 4 Kortrijk - tel. 056 22 25 33 - ten voordele van hun sociaal Roemeniëproject Dank aan de sponsors die tot nu toe de renovatie van het ADAM-gebouw financieel of materieel mee steunden: provincie Oost-Vlaanderen, SMHO Meerssen (NL), gemeente Wevelgem, gemeente Moldoviţa en onze vele sympathisanten.
-4tot 5 mm worden aangebracht. Wil men in de schildering een zeer licht effect bekomen dan zet men er nog een laag witkalk over.
Fresco’s in Moldoviţa resco, het Italiaans voor ‘vers’, is een eeuwenoude techniek waarbij geschilderd wordt op nat kalkpleisterwerk. Vooraleer dit wordt aangebracht tekent de schilder de afbeelding met houtskool op de muur. Doorheen de natte kalklaag blijft de tekening doorschemeren. De waterverf die bij fresco’s gebruikt wordt bevat geen bindmiddel; de pigmenten worden tijdens het droogproces van de pleisterlaag geabsorbeerd en gefixeerd zodat een duurzame en waterbestendige muurschildering ontstaat. Eigenlijk schildert men in de muur, niet op de muur. Door dit proces kan een fresco weerstand bieden aan grote temperatuurschommelingen en neerslag. Kijken we naar de Moldavische kloosters, waaronder dat van Moldoviţa. Ze werden gebouwd in de 16de eeuw en naast de binnenmuren werden ook de buitenmuren met fresco’s beschilderd. Al die tijd hebben zij de weersomstandigheden uitzonderlijk goed getrotseerd.
F
Voorbereiding Vooreerst brengt men op de muur een mortelspecie aan bestaande uit kalksteen, marmerpoeder en kwarts. Deze laag heeft een dikte van één tot twee centimeter. Hierop wordt een egalisatielaag gezet die op haar beurt als ondergrond dient voor de grove schilderslaag (ruwe pleister, 1 cm dik). Indien gewenst kan nog een fijne pleisterlaag van 3
Kapel Moldoviţa De voltooiing van het seniorencentrum in Moldoviţa nadert de eindfase. Het interieur van de geïntegreerde kapel staat volop in de steigers en nieuwsgierig als we zijn, glippen we naar binnen om het verloop van de werkzaamheden van dichtbij te kunnen volgen. In de rustgevende stilte die er heerst, horen we enkel wat gedempt gefluister waardoor onze aandacht wordt afgeleid naar een metershoge stelling. Vlak onder de gewelven, in het licht van een klein peertje, bemerken we Gheorghe Matei en zijn zoon Iulian, elk gezeten op een grappig klein krukje. Om tot bij hen te geraken klimmen we behoedzaam langs een in elkaar getimmerde ladder hogerop. Het is uitkijken ge-
blazen. We dienen ons danig te bukken en in bochten te wringen om nergens tegenaan te stoten. Eens boven staan we met beide voeten tussen de verfpotjes en ander materiaal, veel plaats is er niet. Maar we zijn welkom, ze zijn aangenaam verrast met die onverwachte belangstelling. Met ingehouden adem volgen we hun afgemeten penseelstreken waarmee zij een kleurrijke heiligengalerij schilderen op de overweldigende kapelmuren. Het lijkt ons een bizarre uitdaging, een ongelijke strijd die alleen met veel engelengeduld kan overwonnen worden. Het doet ons denken aan middeleeuwse monniken, aan mediteren, aan verheven concentratie. Geen transistorradio, geen afleiding. Alleen verf, penselen en vooral
-5stilte. Het zijn de enige trouwe bondgenoten van deze toegewijde kunstenaars. Curriculum vitae Het is boeiend om in deze atmosfeer prachtige heiligenfiguren te zien ontluiken uit de handen van twee frescoschilders van het hoogste gehalte: Gheorghe (53), die een late grafische roeping kreeg en pas na zijn legerdienst aan een vijfjarige opleiding begon bij leermeester Mihai Morasan; die daarna nog drie jaar studeerde aan de Academie van het Patriarchaat van de Orthodoxe Kerk in Boekarest; die met de handtekening van de hoogste Roemeense patriarch tevens de symbolische zegen over zich kreeg om zijn talenten aan de Kerk te mogen toevertrouwen; die tot nu toe reeds vijfentwintig iconostasen bij mekaar penseelde (een iconostase is de wand tussen het kerkschip en de altaarruimte en bestaat uit vierenvijftig iconen) en die ook nog ontelbare fresco’s schilderde op de binnenmuren van een twintigtal orthodoxe gebedshuizen, met als voornaamste Moldoviţa, Vama, Bacău, Arad, Piatra Neamţ, Tazlău, Miramar (Florida) en Cleveland (Ohio). Als goede huisvader wilde Gheorghe zijn kunstzinnige gaven doorgeven aan zijn zevenjarig zoontje Iulian (33). Hij stopte een penseel en verf in zijn handjes en liet hem, eenmaal groot geworden, vijf jaar studeren aan de Academie Ioan Andreescu
in Cluj, gevolgd door een masterjaar in Timişoara. Iulian trad met verve in de voetsporen van zijn vader, want samen met zijn lichtend voorbeeld beschilderde hij een vijftal van de hierboven vernoemde kerken.
Hulpmiddelen In een aantal oude beduimelde boeken, met afbeeldingen van een hele rits heiligen, vinden zij hun leidraad. Uit de losse hand tekenen zij die figuren rechtstreeks over op de werkmuur, veelal op ware grootte. De steeds weerkerende versieringen en slingermotieven worden eerst op papier gezet. Doorheen de getekende lijnen prikken ze gaatjes, waardoor ze met verfpoeder de afbeelding tegen de muur tamponneren. Hun penselen zijn van de beste kwaliteit. Zij gebruiken kamelen- of eekhoornhaar en je kan je voorstellen - of misschien ook niet - hoeveel kamelen of eekhoorntjes hiervoor geregeld naar de kapper moeten. Vooraleer aan de 'afdaling' te beginnen, nog even een laatste nieuwsgierige vraag: “Wat is er het moeilijkste aan jullie werk?” Iulian (even nadenkend en dan berustend): “Schilderen in oncomfortabele houdingen op onconfortabele stellingen.” Dat hadden we ondertussen reeds vastgesteld. Of wat een frescoschilder lijden kan. 's Anderendaags vond ik nergens mijn bril meer. Heel mijn gastgezin hielp zoeken... geen bril te vinden. Hersens pijnigen met de film van gisteren voor de geest. Plots een ingeving... de frescoschilders... snel naar de kapel... In mijn zevende haast botste ik tegen Iulian aan: “Ochelari?” glimlachte hij. Ik knikte. Hij wees naar boven. Hij had hem gered van een verbrijzelende stap op een stoffige stellingplank. Of wat een frescominnaar lijden kan. Leo Nys
Verantwoordelijke uitgever: Jos Wijnen, Pastoor Pungsstraat 2, Kruibeke Redactie: Jos Wijnen, Leo Nys - Foto’s: Jos Wijnen, Leo Nys, Mihaela Hiche, Jo Van de Vijver - Layout: Freddy Van Lommel
