Een 10 puntenplan voor gemeenten die echt iets aan het klimaatprobleem willen doen
Doet uw gemeente voldoende aan het klimaatprobleem? Iedere aanpak van het klimaatprobleem begint lokaal. Internationaal kunnen er nog zulke mooie afspraken worden gemaakt, als er in uw gemeente niets wordt opgepakt, zal er weinig van terechtkomen. Heeft uw gemeente haar doelstellingen al geformuleerd om het klimaatprobleem aan te pakken? De VNG heeft met het ministerie van VROM het Klimaatakkoord getekend om de lokale bijdrage te leveren aan het terugdringen van broeikasgassen. Iedere gemeente moet meedoen om de doelstellingen te halen. In deze brochure leest u wat de belangrijkste bijdragen zijn die uw gemeente kan leveren. Iedere gemeente die voor dit 10 puntenplan kiest, mag zichzelf betitelen als ‘HIER Klimaatverbond gemeente’. Door deze voornemens in plannen om te zetten kunt u via de SLOK-financiering van het ministerie van VROM circa 50% van de kosten voor de voorbereiding gedurende vier jaar vergoed krijgen.
10 punten voor de aanpak van het klimaat-
probleem
1 Bestaande woningbouw De landelijke overheid, de energiebedrijven, de woningcorporaties en AEDES hebben gezamenlijk het plan ‘Meer met Minder’ ontwikkeld. De hoofddoelstelling is om tot en met 2011 de energieprestatie van minimaal 500.000 bestaande woningen en andere gebouwen van energielabel D en hoger op niveau energielabel B te brengen (of tenminste twee klassen te verbeteren). 500.000 woningen vormen 7% van het totale woningbestand. Dit betekent voor uw gemeente dat u tussen nu en eind 2011 de energieprestatie van 7% van uw bestaande woningbestand duurzaam moet verbeteren. De tweede doelstelling van het programma is om in de periode tot en met 2011 100.000 woningen te voorzien van duurzame energie maatregelen (HR warmtepomp combi, HRe-ketel, zonneboilers, warmtepompen, zon pv-systemen). Per gemeente gaat dit om 1.4% van het woningbestand. Met de lokale corporaties en andere grote verhuurders kunnen deze doelstellingen worden vertaald in de Woonvisie en prestatieovereenkomsten.
kiezen voor goed toezicht op het daadwerkelijk behalen van de wettelijke en/of lokaal aangescherpte normen. Zo mogelijk kan de gemeente ook een voorbeeldproject realiseren voor nog scherpere normstelling in de nabije toekomst. Hiervoor zijn subsidies beschikbaar.
3 Utiliteitsbouw
2 Nieuwbouw woningen Nieuwbouwwoningen moeten steeds zuiniger worden. De landelijke overheid werkt hieraan door geleidelijke aanscherping van de normen (EPC van 0.8 via 0.6 naar 0.4) en voorbeeldprojecten gericht op (vrijwel) energieneutrale woonwijken. Gemeenten kunnen hieraan bijdragen door te
Voor nieuwbouw van utiliteitsbouw geldt een vergelijkbare aanscherping van de energieprestatienorm (EPC) als voor woningen. Ook hier is essentieel dat de gemeente minimaal goed toezicht houdt op het daadwerkelijk behalen van de wettelijke en/of lokaal aangescherpte normen, ook op de bouwplaats. Daarnaast kan de gemeente bijdragen aan voorbeeldprojecten voor klimaatneutrale utiliteitsgebouwen. Zeker als het gebouwen betreft waarvan de gemeente zelf opdrachtgever is, zijn er kansen voor een voorbeeldfunctie. Bestaande gebouwen moeten bij verkoop of nieuwe verhuur met energielabels voldoen aan de EPBD. Via de verruimde reikwijdte van de milieuwetgeving kunnen grotere bedrijven en instellingen in het milieuvergunningen spoor hierop worden aangesproken. Het spreekt vanzelf dat de gemeente deze regels toepast bij haar eigen gebouwen. Daarmee vervult de gemeente ook een voorbeeldfunctie (zie ook punt 4).
4 Klimaatneutrale organisatie De gemeente moet het goede voorbeeld geven. Dat kan door aan te sluiten bij het streven van de landelijke overheid om in 2012 de eigen activiteiten klimaatneutraal te maken en ondermeer 100% duurzaam in te kopen. Als doelstelling voor klimaatneutraliteit kan worden geformuleerd dat de gemeentelijke gebouwen en het werkverkeer van ambtenaren en politici eind 2011 klimaatneutraal zijn. De doelstelling kan worden uitgebreid naar andere kantoren en overheidsinstellingen.
Een gemeentelijke organisatie wordt klimaatneutraal door het energieverbruik te reduceren, duurzame energie in te kopen en de resterende CO2 uitstoot te compenseren. Onderstaande tabel geeft als voorbeeld het verbruik, de uitstoot en de kosten van klimaatcompensatie van een organisatie voor 100 medewerkers weer:
Soort verbruik
Geschat gebruik per jaar
Ton CO2
Kosten
Verwarming gebouw
60.000 m3 gas
108
n 1.080,00
Elektriciteit gebouw
100.000 kWh
62 (indien geen groene stroom)
n 620,00
Werkverkeer Nederland auto
100.000 km (een op dertien)
20
n 200,00
Werkverkeer Nederland trein
100.000 km
1.2
n
200 (excl. internationale reizen)
n 2.000,00
Totaal
12,00
Reizen Europa per trein
2.000 km per reis
0.08 per reis
n
0,80
Reizen Europa per auto
1.000 km per reis
0,2 per reis
n
2,00
Reizen Europa per vliegtuig
3.000 km per reis
1,1 per reis
n 11,00
5 Duurzame energie Bij duurzame energie gaat het met name om de bevordering van duurzame energie-apparatuur in de gebouwde omgeving (punten 1, 2, 3 en 4) en wind op land. De landelijke overheid streeft naar een verdubbeling van de hoeveelheid wind op land ten opzichte van de afspraken in het BLOW akkoord. In deze regeling is per provincie een concrete doelstelling vastgelegd. Uw gemeente dient een eerlijke bijdrage te leveren aan deze verdubbelde doelstelling binnen de ruimtelijke mogelijkheden die er zijn.
6 Mobiliteit De gemeente kan kiezen voor het schoner maken van het eigen wagenpark (minimaal B-label) en de reductie van woonwerkverkeer per auto. Dat scheelt ook in emissies van fijn stof en beheerskosten. U kunt daarnaast medewerkers die van dienstauto’s gebruik maken, verplicht aan een cursus van het Nieuwe rijden deel laten nemen. Iedere gemeente kan fietsen en (schoon) OV stimuleren en faciliteren. U kunt als gemeente de
verduurzaming van brandstoffen versnellen door het faciliteren van tankstations met aardgas en biobrandstoffen. Ook het stimuleren van elektrisch en energiezuinig vervoer behoort tot de mogelijkheden. Verder kan de gemeente het aanbod en het gebruik van deelauto’s bevorderen. U kunt via voorlichting en/ of de Wet Milieubeheer vervoersmanagement door bedrijven stimuleren (kilometerreductie transport en woon-werkverkeer).
7 Openbare straatverlichting In de openbare verlichting valt veel geld en energie te besparen. De lichtmasten die zijn geplaatst bij de eerste introductie van elektrische straatverlichting zijn op veel plaatsen aan vervanging toe. Dit is het moment om over te stappen op zuinige, schakelbare armaturen en lampen. Het is belangrijk niet alleen naar de techniek te kijken, maar ook naar het verlichtingsplan zelf: kies het juiste verlichtingsniveau op de juiste plaats en tijd. U kunt het pakket toepassen dat is opgesteld voor de Taskforce verlichting (zie www.klimaatverbond.nl). Vanzelfsprekend kunt u ook hier uit oogpunt van voorbeeldfunctie verder gaan en pilots van innovatieve technieken toepassen.
8 Voorlichting aan burgers Welke rol speelt u bij de voorlichting aan burgers over klimaatverandering, energiebesparing, duurzame energie, duurzame consumptie en duurzame mobiliteit? Geef het goede voorbeeld! Stimuleer campagnes als de Groene Voetstappen, Warme Truiendag en de Week van de Vooruitgang. Gebruik dit als een kapstok om de burgers beter te betrekken bij uw eigen beleid. U kunt via uw website inwoners hun energiegebruik laten narekenen en tips over energiebesparing geven in samenwerking met MilieuCentraal. Zet ook uw gemeentepagina in. Gedragsverandering bij burgers is een van de onderdelen van de SLOK-regeling waarvoor een bijdrage van 50% is te verkrijgen. Voor een uitgebreide lijst suggesties kunt u terecht bij www.klimaatverbond.nl.
9 ‘Het Nationale Klimaatstraat- feest’ Alle straten in Nederland kunnen zich tussen oktober 2008 en april 2009 opgeven als klimaatstraat. De opdracht is eenvoudig: ga met zoveel mogelijk andere bewoners uit de straat actief aan de slag met energiebesparing en win een straatfeest. Alles is via de website www.klimaatstraatfeest.nl te regelen.
De Provinciale Milieufederaties zorgen voor provinciale ondersteuning voor de bewoners en de betrokken ambtenaren. Ondersteun deze campagne, breng hem onder de aandacht van uw inwoners, stimuleer medewerkers om mee te doen en sluit aan met uw eigen klimaat- en energiebeleid.
10 Word lid van het Klimaat- verbond De meeste gemeenten (en provincies en waterschappen) met een actief klimaatbeleid zijn inmiddels al lid van Vereniging Klimaatverbond Nederland, een belangenorganisatie die lobbyt, kennis uitwisselt en programma’s ontwikkelt om het lokale beleid beter over het voetlicht te krijgen. Daarnaast attendeert het Klimaatverbond u op Europese subsidieregels en kaart knelpunten aan bij de landelijke overheid. Het Klimaatverbond vervult een actieve rol bij de implementatie van het Klimaatakkoord. Kijk voor meer informatie op www.klimaatverbond.nl.
Advies en ondersteuning U hoeft niet het wiel opnieuw uit te vinden. SenterNovem (Kompas -deelprogramma Gemeenten) biedt kosteloze ondersteuning bij de ontwikkeling en implementatie van lokaal en regionaal klimaatbeleid. Hiervoor is onder andere een team van vaste regionale klimaatadviseurs beschikbaar plus kennisinstrumenten, voorbeeldprojecten, en procesbegeleiding. Tevens wordt doorverwezen naar specialisten voor specifieke technieken of doelgroepen. Ook is er begeleiding bij het aanvragen van de rijksbijdrage voor lokaal klimaatbeleid (SLOKregeling). Daarnaast wordt gewerkt aan kennisontwikkeling en in samenwerking met het Klimaatverbond aan ondersteuning voor gemeenten die geheel klimaat-, CO2 of energieneutraal willen worden.
Het Rijk, VNG en Klimaatverbond werken samen aan een aantal instrumenten voor de implementatie van het Klimaatakkoord. De website www.duurzameoverheden.nl biedt u hierover meer informatie. Het Klimaatverbond heeft een pool van experts opgezet uit koplopergemeenten die hun kennis op aanvraag kunnen delen met andere gemeentes en fysieke ondersteuning kunnen bieden. Ook deze kosten zijn weer subsidieerbaar via de SLOK-regeling. Maak er gebruik van. Kijk op www.Xpertpool.nl.
Word HIER Klimaatverbondgemeente Als u kiest voor bovenstaand 10-puntenplan kunt u het formulier invullen of dit melden via
[email protected] of www.klimaatverbond.nl. Via het Klimaatverbond ontvangt u de toekenning HIER Klimaatverbond gemeente.
De Provinciale Milieufederaties De Milieufederaties zetten zich in de 12 provincies in als ambassadeurs van natuur, milieu en landschap. Hun missie is om Nederland mooier, gezonder en duurzamer te maken. Lobby en dialoog, stimuleren van burgerparticipatie, voorlichting, ondersteuning van vrijwilligersorganisaties, publicitaire druk en soms juridische actie zijn de instrumenten die de Milieufederaties inzetten om deze doelen te bereiken. Kijk voor meer informatie op www.natuurenmilieunederland.nl.
Vereniging Klimaatverbond Nederland De Vereniging Klimaatverbond Nederland, ook wel kortweg Het Klimaatverbond genoemd, is een dynamisch netwerk van gemeenten, provincies, en waterschappen, dat samenwerkt aan projecten, kennis uitwisselt en belangen behartigt om een effectief lokaal klimaatbeleid te verankeren, uit te voeren en zichtbaar te maken. Kijk voor meer informatie op www.klimaatverbond.nl.
HIER Klimaatcampagne De HIER Klimaatcampagne is een krachtenbundeling van meer dan 40 maatschappelijke organisaties die zich ernstig zorgen maken over klimaatverandering. HIER betrekt Nederland bij het klimaatprobleem en de oplossingen. HIER wordt mede mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij. Kijk voor meer informatie op www.hier.nu.
Nationale Klimaatcampagne HIER www.hier.nu -
[email protected] 030 2348231
