Edishon spesial: introdukshon di dòler

This information bulletin is also available in English

NUMBER 4

Deze informatiekrant is ook in het Nederlands verkrijgbaar

BOLETIN INFORMATIVO BONEIRU, SINT-EUSTATIUS I SABA Entrante 1 di yanüari 2011, dòler merikano lo bira e moneda ofisial na Boneiru, Sint-Eustatius i Saba. Na momento di su introdukshon, lo apliká e tasa di kambio fiho di NAf pa dòler, ku ta $1 = NAf 1,79. Preparashonnan pa introdusí dòler ta den pleno marcha. Diferente persona konserní ku e proseso ei ta hiba palabra den e boletin akí. Manera ta kustumber, na parti patras di e boletin akí bo por haña preguntanan frekuente i kontesta pa nan.

‘DÒLER TA E MIHÓ OPSHON PA TURISMO, EKONOMIA I E HABITANTENAN’ Roy Hooker, diputado pa teritorio insular di Sint-Eustatius, ta splika dikon

e diferente Gobièrnunan Insular a opta pa dòler i no, por ehèmpel, pa euro: ‘Por parse lógiko pa skohe euro komo moneda, pero si bo analisá e konsekuensianan pa turismo i komèrsio, dòler ta un eskoho mas responsabel. Dòler ta hopi usá kaba den region di Caribe. Ademas, mayoria di nos turistanan ta bini for di paisnan kaminda ta usa dòler i gran parti di nos importashon- i eksportashonnan tambe ta ku pais ku ta usa dòler.

PREISNAN DEN TIENDA TA BAI SUBI? Un di e miedunan ku ta biba den komunidat relashoná ku introdukshon di dòler ta ku tur preis riba e islanan ta bai subi. Jopie Abraham, diputado pa teritorio insular di Boneiru, ta bisa lo siguiente riba esaki: ‘Nos ta bai hasi tur lo posibel pa esei no sosodé. Ménos mal ku nos habitantenan a kustumbrá di usa dòler basta kaba, pasobra ya kaba e ta un moneda hopi usá lokalmente. Huntu ku empresarionan nos ta bai implementá medida pa sòru pa no tin subida (indebido) di preis. Un di e medidanan ta loke nan ta yama ‘dubbel prijzen’ (preis dòbel); entrante 1 di ougùstùs i pa un aña largu, tiendanan mester indiká tur preis tantu na florin komo na dòler, pa e habitantenan mes por keda

Kon e introdukshon di dòler na Boneiru, Sint-Eustatius i Saba lo tuma lugá i kon abo por yuda pa e transishon bai sin muchu problema? Nos ta konsehá pa for di den e último lunanan di 2010 bo gasta mas tantu florin posibel òf entregá nan na banko. Pa bo no mester para muchu den rei na yanüari di 2011 pa troka sèn largá i plaka di papel pa dòler, nos ta konsehá bo pa, si bo tin plaka kèsh ku

kontrolá e preisnan bon. Tambe nos ta bai apliká un asina yamá ‘Prijsmonitor’. Ora ta asina leu, lo kontrolá preis di kontenido di un makutu di kompra den e diferente tiendanan tur luna. Servisio di Asuntunan Ekonómiko i di Labor (DEZA) lo ehekutá esaki huntu ku Fundashon Tienda pa Konsumidó Boneriano. Ademas nos ta bai traha, huntu ku sektor komersial, Ministerio di Finansa i DNB pa establesé un ‘Fair Pricing Code’. Doñonan di tienda por mustra ku nan ta trata introdukshon di dòler na un manera hustu sin subi preis, partisipando na e inisiativa akí. Ku e medidanan akí nos ta kere ku nos lo evitá subida eksesivo di preis. Ta krusial pa konsultá bon ku tur esnan konserní den e sektor.’

bo ta spar, bo depositá nan riba un kuenta di banko. Entrante 1 di yanüari 2011, doñonan di tienda lo kuminsá duna sèn bèk na dòler. Bo por sigui paga ku florin antiano te dia 1 di febrüari. Despues, ni empresanan ni gobiernu no ta obligá pa aseptá florin antiano mas. Te dia 1 di febrüari 2011 bo por sigui troka sèn largá i plaka di papel NAf na banko, na un tasa di kambio di $1=NAf 1,79. Despues di e fecha ei,

Lo ta un riesgo si nos skohe pa euro, pasobra si euro subi, nos ta bira muchu karu pa merkado. Nos lo atraé ménos turista i nos posishon komo eksportadó ta bai atras ya ku nos produktonan lo bira relativamente karu. Ta p’esei e Gobièrnunan Insular a opta pa introdusí dòler. Simpel bisá, e ta e mihó opshon pa turismo, pa ekonomia i pues tambe pa nos siudadanonan.’

Edishon spesial: introdukshon di dòler Bo por haña mas informashon riba introdukshon di dòler na www.dnb.nl. Si tin pregunta, por hasi nan via e-mail na [email protected]. Ademas por haña un foyeto ekstenso na bankonan, ofisinanan di gobièrnu i Regionaal Service Centrum.

‘KUESTION DI KUSTUMBRÁ’

‘Di mes, tur hende lo mester kustumbrá na e idea ku florin antiano ta bai stòp di eksistí’, segun Bruce Zagers, diputado pa teritorio insular di Saba. El a sigui bisa: ‘Ma ku e debido esfuerso di tur esnan konserní, nos mester por logra pa e introdukshon bai sin muchu problema. Ya bankonan ta trahando duru pa adaptá diferente sistemanan di outomatisashon, ATM- i aparatonan di PIN. Tin deliberashonnan andando ku doñonan di tienda i empresanan riba e kantidat di sèn largá i plaka di papel di dòler ku nan lo tin mester ora ta asina leu. Nederlandse Bank lo sòru pa por tin sufisiente sèn largá i plaka di papel na stòk riba e islanan. Komo habitante, abo no tin muchu kos di hasi. Riba 1/1/11 banko lo kombertí tur debe i saldo na bo fabor outomátikamente di florin pa dòler, i lo

kuminsá paga salario- i benefisionan sosial (‘uitkering’) outomátikamente na dòler. Durante henter luna di yanüari ainda tin chèns di paga ku florin, ma entrante 1 di febrüari no mas. Ta spera ku pa e fecha ei ya e transishon pa dòler a kaba di tuma lugá.’

ainda bo por troka florin antiano, ma e ora ei e bankonan mes por disidí ki tasa di kambio nan ta usa i kisas kobra sierto gastunan adishonal tambe. Dia 1 di yanüari 2011, bankonan lo kambia tur debe i saldo na bo fabor di florin antiano pa dòler na e tasa di kambio ku lei ta stipulá, esta, $1=NAf 1,79. Abo no tin nodi di hasi nada pa esei sosodé. Bo doño di trabou, fondo di penshun òf e instansia via kua bo ta risibí pago

di sierto benefisionan lo sòru pa entrante dia 1 di yanüari 2011, bo risibí bo salario, penshun òf pago di benefisio na dòler. Lo usa e tasa di kambio di $1= NAf 1,79 na momento di kombertí bo salario, benefisio sosial òf penshun. Lei ta stipulá ku mester konsiderá tur kontrakt será promé ku dia 1 di yanüari 2011 na florin komo kontrakt será na dòler na un tasa di kambio di $1=NAf 1,79.

KONTESTA RIBA PREGUNTANAN FREKUENTE Ta ken a disidí ku ta dòler mester bira e moneda nobo di Boneiru, Sint-Eustatius i Saba? Konseho Insular di Boneiru, Sint-Eustatius i Saba, huntu ku Sekretario di Estado Hulandes Bijleveld a disidí ku dòler lo bira e moneda nobo di Boneiru, Sint-Eustatius i Saba. Pakiko a skohe dòler komo moneda nobo pa Boneiru, Sint-Eustatius i Saba? Dòler komo moneda ta mas bentahoso pa komèrsio i turismo, i p’esei e ta e mihó opshon for di punto di bista ekonómiko. Mayoria di transakshonnan komersial di e islanan akí ta ku paisnan ku ta usa dòler òf un moneda mará na dòler komo nan moneda ofisial. Ademas, mayoria di nos turistanan tambe ta bin di e region kaminda dòler ta mas usá. Si e islanan a skohe pa euro, nan lo a keda eksponé na riesgo di fluktuashon di tasa di kambio. Mayoria di e pais- i teritorionan den Caribe tin sea dòler òf un moneda mará na dòler komo nan moneda ofisial. Entrante ki dia dòler ta e moneda ofisial di Boneiru, Sint-Eustatius i Saba? Entrante 1 di yanüari 2011 dòler ta e moneda legal di Boneiru, Sint-Eustatius i Saba. Te ki dia mi por sigui paga ku florin? Por sigui paga ku florin por lo ménos te dia 1 di febrüari 2011. Despues, doñonan di tienda i e teritorionan insular no ta obligá pa sigui tuma florin mas. Despues di dia 1 di yanüari 2011, unda mi por hiba mi sèn largá i plaka di papel na florin? Durante luna di yanüari 2011, bo por bai banko ku bo sèn largá i plaka di papel pa troka nan pa dòler na e tasa di kambio ofisial, ku ta $1=NAf1,79. Durante e luna akí ainda bo por paga ku florin den tienda i na ofisinanan di gobiernu. Despues di dia 1 di febrüari 2011, ainda bo por troka bo florinnan na banko, pero for di e momento ei padilanti bankonan tin derecho di kobra bo algu pa e transakshon ei. Kiko ta pasa ku mi kuenta di banko? Dia 1 di yanüari 2011, bo banko lo kombertí bo kuenta di florin pa dòler. E tasa di kambio ku bankonan lo apliká pa hasi esei ta $1=NAf1,79. Kiko ta pasa ku mi salario, pagonan di benefisio sosial (‘uitkering’) òf penshun? Entrante 1 di yanüari, bo doño di trabou, e instansia via kua bo ta risibí pago di sierto benefisionan òf bo fondo di penshun lo paga bo salario, benefisio sosial òf penshun na dòler. Lo usa e tasa di kambio $1=NAf1,79 na momento di kombertí bo salario, benefisio sosial òf penshun. Kiko ta pasa ku mi hipotek i otro akuerdonan? A base di lei, bo akuerdo di hür, hipotek i otro akuerdonan lo kambia di florin pa dòler. E tasa di kambio aplikabel ta $1=NAf1,79. No ta nesesario pa kambia e sumanan menshoná den e kontraktnan. Entrante 1 di yanüari lo lesa tur suma na dòler. Kiko ami por hasi pa yuda e introdukshon di dòler tuma lugá ku ménos problema posibel? Si bo tin plaka kèsh ku bo ta spar (sèn largá i plaka di papel), te kaminda por, depositá nan riba un kuenta di banko promé ku dia 1 di yanüari 2011. Asina bo ta evitá di mester para muchu den rei den yanüari 2011. Ta mihó si promé ku dia 1 di òktober mes bo bai banko ku bo monedanan di florin ku bo ta spar. Ta importante pa bo no bai paga ku un kantidat di sèn largá na kaha den tienda ora yanüari habri. Ken ta trahando riba introdukshon di dòler? De Nederlandsche Bank (DNB) i Ministerio di Finansa hulandes ta responsabel konhuntamente pa introdukshon di dòler. E teritorionan insular di Boneiru, Sint-Eustatius i Saba, huntu ku e Ministerio di Finansa, ta sòru pa informá siudadano- i empresanan i tuma medida kontra subida rápido di preis komo resultado di introdukshon di dòler.

Algun dato tokante dòler Dòler ta e moneda nashonal di Estados Unidos di Merka (US $). E siguiente monedanan (sèn largá) di dòler ta den uso: penny (1 sèn), nickel (5 sèn), dime (10 sèn), quarter (25 sèn), half dollar (50 sèn) i dòler (100 sèn). Dòler di papel ta aparesé den e siguiente denominashonnan: 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100. Aki bou por mira algun papel di dòler.

Papel di sinku dòler: Abraham Lincoln - èks presidente di Estados Unidos (parti dilanti), Lincoln Memorial (parti patras)

Pregunta òf opservashon? Si bo tin pregunta òf opservashon riba introdukshon di dòler, bo por hasi nan via e-mail na [email protected]. Pa informashon tokante ‘dubbel prijzen’ òf subida di preis, bo por akudí na Servisio di Asuntunan Ekonómiko i di Labor di teritorio insular di Boneiru (DEZA). Ministerie van Financiën De Nederlandsche Bank Bureau Omwisseling BES [email protected] www.dnb.nl Regionaal Service Centrum Bonaire Kaya International z/n Kralendijk, Bonaire, Nederlandse Antillen Telefòn +599 715 8333

Papel di dies dòler: Alexander Hamilton - èks minister di finansa di Estados Unidos (parti dilanti), U.S. Treasury (parti patras)

Regionaal Service Centrum Sint Eustatius Mazinga Complex A, B Fort Oranjestraat Oranjestad, Sint Eustatius, Nederlandse Antillen Telefòn +599 318 3370 Regionaal Service Centrum Saba The Bottom, Saba, Nederlandse Antillen Telefòn +599 416 3934 [email protected] www.rsc-bes.nl

Papel di binti dòler: Andrew Jackson - èks presidente di Estados Unidos (parti dilanti), Kas Blanku (parti patras)

This information bulletin is also available in English

NUMMER 4

E boletin akí ta optenibel na Papiamentu tambe

IB ONN AFI ROE ,RS IMN T AE UTS IT AET IKU SRE AN SNA BTA Op 1 januari 2011 wordt de Amerikaanse dollar het officiële betaalmiddel op Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Bij de invoering wordt de vaste wisselkoers van de NAf tegen de dollar van $1 = NAf 1,79 gebruikt. De voorbereidingen voor de invoering van de dollar zijn al in volle gang. In deze informatiekrant komen verschillende betrokkenen hierover aan het woord. Op de achterkant van deze krant vindt u zoals gebruikelijk de veelgestelde vragen en de bijbehorende antwoorden.

‘DOLLAR IS HET BESTE VOOR TOERISME, ECONOMIE EN INWONERS’ Roy Hooker, gedeputeerde van het eilandgebied Sint Eustatius, legt uit

waarom de Eilandsbesturen voor de dollar hebben gekozen en niet voor bijvoorbeeld de euro: ‘Misschien lijkt het logisch om te kiezen voor de euro. Als je echter kijkt naar de gevolgen voor toerisme en handel, is de dollar een beter verantwoorde keuze. De dollar wordt al veel gebruikt in het Caribisch gebied. Ook komen de meeste toeristen uit een land waar ze dollars gebruiken en is het overgrote deel van onze import en export naar of vanuit dollarlanden.

WORDEN DE BOODSCHAPPEN STRAKS DUURDER? Met de invoering van de dollar leeft ook een beetje de angst dat alles duurder zal worden op de eilanden. Jopie Abraham, gedeputeerde van het eilandgebied Bonaire, zegt hierover: ‘We gaan er alles aan doen om dit te voorkomen. Gelukkig zijn onze inwoners al redelijk aan het gebruik van de dollar gewend, want de munt wordt al veel gebruikt hier. We gaan samen met de ondernemers maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat de prijzen niet (oneigenlijk) stijgen. Een van de maatregelen is het ‘dubbel prijzen’; winkels moeten vanaf 1 augustus een jaar lang alle prijzen in guldens én in dollars vermelden, zodat inwoners de prijzen zelf goed in de gaten kunnen houden. Ook gaan we een zogenaamde ‘Prijsmonitor’ gebruiken. De prijs van de inhoud van een bood-

Hoe gaat de invoering van de dollar op Bonaire, Sint Eustatius en Saba in zijn werk, en wat kunt u doen om de overgang soepel te laten verlopen? We raden u aan om uw Antilliaanse guldens in de laatste maanden van 2010 al zoveel mogelijk uit te geven of in te leveren bij de banken. Om te voorkomen dat u in januari 2011 lang in de rij moet staan voor het omwisselen van biljetten en munten in dollar,

schappenmand in de verschillende winkels wordt straks maandelijks vergeleken. De Dienst Economische Zaken en Arbeidsaangelegenheden (DEZA) gaat de uitvoering hiervan doen, samen met de Bonairiaanse Consumentenbond (Stichting Tienda pa Konsumido). Ook gaan we samen met het bedrijfsleven, het ministerie van Financiën en DNB aan de slag met het opzetten van een ‘Fair Pricing Code’. Winkeliers kunnen met hun deelname hieraan laten zien dat ze op een faire manier omgaan met de introductie van de dollar en dat ze de prijzen niet verhogen. Met deze maatregelen denken we excessieve prijsstijgingen te voorkomen. Goed overleg met alle betrokkenen uit de sector is hierbij van het grootste belang.’

raden wij u aan om cash spaargeld op een bankrekening te zetten. Winkeliers zullen vanaf 1 januari 2011 wisselgeld in dollars terug geven. Tot 1 februari 2011 kunt u nog met Antilliaanse guldens betalen. Daarna zijn bedrijven en de overheid niet meer verplicht om Antilliaanse guldens aan te nemen. Tot 1 februari 2011 kunt u bij de banken NAf-munten en -biljetten omwisselen tegen de koers van

Als we voor de euro zouden kiezen, nemen we een risico. Want als die in waarde stijgt, prijzen wij ons hier uit de markt. We trekken minder toeristen en kunnen minder goed exporteren. Dat wordt dan allemaal relatief duur. Daarom hebben de Eilandsbesturen voor de invoering van de dollar gekozen. Het is simpelweg het beste voor het toerisme, voor de economie en daardoor ook voor onze burgers.’

Speciale uitgave: de invoering van de dollar Meer informatie over de invoering van de dollar kunt u vinden op www.dnb.nl. Vragen kunt u stellen via het emailadres [email protected]. Ook is er een uitgebreide brochure beschikbaar bij de banken, bij de kantoren van de overheid en bij het Regionaal Service Centrum.

‘EVEN WENNEN’

‘Natuurlijk moet iedereen wennen aan het idee dat de Nederlands Antilliaanse Gulden verdwijnt.’ Aan het woord is Bruce Zagers, gedeputeerde van het eilandgebied Saba. ‘Maar met de juiste inspanning van alle betrokken partijen, gaat een soepele invoering vast lukken. De banken zijn al druk bezig om diverse IT-systemen aan te passen en de ATM’s en pinapparaten om te zetten. Met winkeliers en bedrijven wordt overlegd over de hoeveelheid dollarmunten en dollarbiljetten die straks nodig is. De Nederlandse Bank zorgt er voor dat deze munten en biljetten op tijd voorradig zijn op de eilanden. Als inwoner hoef je eigenlijk niet zoveel te doen. Tegoeden en schulden in guldens bij de bank worden per 1/1/11 automatisch omgezet in dollars en het salaris of de uitkering

$1=NAf 1,79. Hierna kunt u nog wel Antilliaanse guldens wisselen, maar banken kunnen dan zelf de wisselkoers bepalen en eventuele bijkomende kosten berekenen. Op 1 januari 2011 zetten de banken uw tegoeden en schulden om van Nederlands Antilliaanse gulden in dollar, tegen de wettelijk vastgelegde koers van $1=NAf 1,79. U hoeft hier zelf niets voor te doen. Uw werkgever, pensioenfonds of

wordt automatisch in dollars uitbetaald. De hele maand januari is het nog mogelijk om met guldens te betalen. Vanaf 1 februari dus niet meer, dan zijn we als het goed is geheel omgeschakeld op de dollar.’

uitkeringsinstantie zorgt er voor dat uw salaris, pensioen of uitkering vanaf 1 januari 2011 in dollar wordt uitgekeerd. Bij de omzetting van uw salaris, uitkering of pensioen zal de wisselkoers van $1= NAf 1,79 gehanteerd worden. Bij wet wordt bepaald, dat alle contracten die voor 1 januari 2011 zijn afgesloten in guldens, worden gezien als contracten afgesloten in dollars tegen een koers van $1=NAf 1,79.

ANTWOORDEN OP VEELGESTELDE VRAGEN Wie heeft besloten dat de dollar de nieuwe munteenheid van Bonaire, Sint Eustatius en Saba wordt? De eilandraden van Bonaire, Sint Eustatius en Saba hebben samen met Staatssecretaris Bijleveld besloten dat de dollar de nieuwe munteenheid van Bonaire, Sint Eustatius en Saba wordt. Waarom is gekozen voor de dollar als nieuwe munteenheid voor Bonaire, Sint Eustatius en Saba? De keuze voor de dollar is het gunstigst voor handel en toerisme en daarom vanuit economisch opzicht de beste optie. De meeste handel vindt plaats met landen die de dollar of een aan de dollar gekoppelde munt voeren. Ook komen de meeste toeristen uit het dollargebied. Een keuze voor de euro zou de eilanden hebben blootgesteld aan een koersrisico. De meeste landen en gebiedsdelen in het Caraïbische gebied hebben de dollar of een aan de dollar gekoppelde munt als officieel betaalmiddel. Vanaf wanneer is de dollar het wettig betaalmiddel van Bonaire, Sint Eustatius en Saba? De dollar is vanaf 1 januari 2011 het wettig betaalmiddel van Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Tot wanneer kan ik nog met guldens betalen? U kunt in ieder geval tot 1 februari 2011 nog met guldens betalen. Daarna zijn de winkeleigenaars en de eilandgebieden niet meer verplicht om guldens aan te nemen. Waar kan ik na 1 januari 2011 naar toe met guldenbiljetten en munten? In de maand januari 2011 kunt u guldenmunten en biljetten bij uw bank omwisselen tegen dollars tegen de officiële wisselkoers van $1=NAf1,79. Ook kunt u in deze maand nog met guldens betalen in de winkel of in overheidskantoren. Na 1 februari 2011 kunt u guldens nog steeds omwisselen bij de bank. De banken hebben vanaf dat moment wel het recht om hiervoor een vergoeding te vragen. Wat gebeurt er met mijn bankrekening? Uw bank zet uw bankrekening op 1 januari 2011 om van gulden in dollar. De wisselkoers die de banken hierbij toepassen is $1=NAf1,79. Wat gebeurt er met mijn salaris, uitkering of pensioen? Uw werkgever, uitkeringsinstantie of pensioenfonds zal uw salaris, uitkering of pensioen vanaf 1 januari uitkeren in dollar. De wisselkoers die bij de omzetting van uw salaris, uitkering of pensioen wordt gebruikt is $1=NAf1,79. Wat gebeurt er met mijn hypotheek en andere contracten? Uw huurovereenkomst, hypotheek en andere contracten worden bij wet omgezet van gulden in dollar. De wisselkoers die hierbij van toepassing is, is $1=NAf1,79. De bedragen in de contracten hoeven niet gewijzigd te worden, maar zullen vanaf 1 januari 2011 als bedragen in dollar gelezen worden. Wat kan ik zelf doen om de invoering van de dollar zo soepel mogelijk te laten verlopen? Zet spaargeld dat u cash heeft (munten en biljetten) zo veel mogelijk op een bankrekening vóór 1 januari 2011. Dit voorkomt dat u bij de bank lang in de rij moet staan in januari 2011. Bij voorkeur levert u uw gespaarde gulden munten al voor 1 oktober bij de bank in. Betaalt u vooral niet met grote aantallen munten bij de kassa’s van de winkels begin januari. Wie werken er aan de invoering van de dollar? De Nederlandsche Bank (DNB) en het Nederlandse ministerie van Financiën zijn samen verantwoordelijk voor de invoering van de dollar. De eilandgebieden Bonaire, Sint Eustatius en Saba zorgen samen met het ministerie van Financiën voor de voorlichting aan burgers en bedrijven en het nemen van maatregelen tegen sterke prijsstijgingen als gevolg van de invoering van de dollar.

Dollarweetjes De dollar is de nationale munt van de Verenigde Staten (US $). De volgende muntsoorten zijn in gebruik: penny (1 cent), nickel (5 cent), dime (10 cent), quarter (25 cent), half dollar (50 cent) en dollar (100 cent). Dollarbiljetten zijn er in de volgende coupures: 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100. Hieronder ziet u een paar voorbeelden van biljetten.

Five Dollar biljet: Abraham Lincoln - voormalig president van de Verenigde Staten (voorkant), Lincoln Memorial (achterkant)

Informatie? Vragen en opmerkingen over de komst van de dollar kunt u stellen via het emailadres [email protected]. Voor opmerkingen over dubbel prijzen of prijsverhogingen kunt u zich tot de Dienst Economische Zaken en Arbeidsaangelegenheden van het eilandgebied Bonaire (DEZA) wenden. Ministerie van Financiën De Nederlandsche Bank Bureau Omwisseling BES [email protected] www.dnb.nl Regionaal Service Centrum Bonaire Kaya International z/n Kralendijk, Bonaire, Nederlandse Antillen Telefoon +599 715 8333

Ten Dollar biljet: Alexander Hamilton - voormalig minister van financiën van de Verenigde Staten (voorkant), U.S. Treasury (achterkant)

Regionaal Service Centrum Sint Eustatius Mazinga Complex A, B Fort Oranjestraat Oranjestad, Sint Eustatius, Nederlandse Antillen Telefoon +599 318 3370 Regionaal Service Centrum Saba The Bottom, Saba, Nederlandse Antillen Telefoon +599 416 3934 [email protected] www.rsc-bes.nl

Twenty Dollar biljet: Andrew Jackson - voormalig president van de Verenigde Staten (voorkant), Witte Huis (achterkant)

Deze informatiekrant is ook in het Nederlands verkrijgbaar

NUMBER 4

E boletin akí ta optenibel na Papiamentu tambe

INFORMATION BULLETIN BONAIRE, ST. EUSTATIUS EN SABA On January 1st 2011 the U.S. Dollar becomes the official currency on Bonaire, Sint Eustatius and Saba. At the introduction the fixed exchange rate of the Naf against the dollar of US$ 1 = NAf 1.79 will be applied. The preparations for the introduction of the dollar are in full swing. In this information bulletin, some of the parties involved express their thoughts. As usual on the back of this bulletin you will find the frequently asked questions and their respective answers.

‘THE DOLLAR IS BEST FOR THE TOURISM INDUSTRY, ECONOMY AND RESIDENTS’ Roy Hooker, Commissioner of the Island Territory of Sint Eustatius, explains why

the Island Governments chose the dollar and not the euro for example: ‘It may seem logical to choose the euro. However, if you look at the consequences for the tourism industry and trade, the dollar is a better justifiable choice. The dollar is already much used in the Caribbean. Also most tourists come from countries where the dollar is used and the major part of our import and export is from and to dollar countries.

WILL GROCERIES BECOME MORE EXPENSES? With the introduction of the dollar there is also the fear that everything will become more expensive on the islands. On this matter Jopie Abraham, Commissioner of the Island Territory of Bonaire, states: ‘We will do our utmost to prevent this from happening. Fortunately, our residents are already fairly used to the use of the dollar, because the currency already is used a lot on the island. Together with the entrepreneurs we will take measures to ensure that the prices will not increase (unfairly). One of the measures is ‘double pricing’; as per August 1st and for a full year stores must show all prices in guilders and dollars, thus enabling our citizens to keep proper track of the prices themselves. We will also use a so called ‘Price Monitor’. On

How will the introduction of the dollar work on Bonaire, Sint Eustatius and Saba and what can you do to allow for a smooth transition? We advise you to spend or deposit your Antillean guilders as much as possible during the last months of 2010. To avoid that you’ll have to stand in line for too long in January 2011 for the exchange of your bills

If we were to choose the euro, we would be taking a risk. Because when the euro increases in value, we would price ourselves out of the market. We would attract fewer tourists and would be less fit for export which would become relatively expensive. That’s why the Island Governments have chosen for the introduction of the dollar. It simply is the best option for our tourism, for the economy and therefore for our citizens.’

Special Edition : The introduction of the dollar More information about the introduction of the dollar can be found on www.dnb.nl. Questions can be posed via e-mail address [email protected]. There is also a comprehensive brochure available at the banks, offices of government agencies and at the Regional Service Center.

‘GETTING USED TO’

a monthly basis, the price of the contents of a grocery basket will be compared in the various stores. The Department of Economic and Labor Affairs (DEZA) together with the Bonaire Consumer’s Foundation (Stichting Tienda pa Konsumido) will execute this. We will also in a joint effort between the business community, the Dutch Treasury and the DNB set up a ‘Fair Pricing Code’. By participating, storeowners can show that they deal with the introduction of the dollar in a fair way and that they do not increase the prices. With this measure we aim to prevent excessive price increases. Good consultation with all stake holders is of the utmost importance in this matter.’

and coins in dollars, we advise you to deposit cash savings on a bank account. As per January 1st 2011, storeowners will give back change in dollars. Up to February 1st 2011 you can still pay with Antillean guilders. After that companies and government are no longer obliged to accept Antillean guilders. Up to February 1st 2011, you can exchange Naf-coins and bills against

‘Of course everybody must get used to the idea that the Netherlands Antilles guilder will disappear.’ Speaker is Bruce Zagers, Commissioner of the Island Territory of Saba. ‘But the correct effort of all parties involved will surely result in a smooth introduction. The banks are already adjusting various IT-systems and converting the ATM and PIN-machines. Storeowners and companies are consulted about the amount of dollar coins and bills that will be needed. The DNB, Dutch Central Bank, will make sure these coins and bills are in stock in a timely fashion on the islands. As a citizen you need not do much. Deposits and debt balances in guilders at the banks will be automatically converted to dollars per January 1st 2011 and

salaries or benefits will automatically be paid in dollars. Throughout the whole month of January it will still be possible to pay with guilders. Starting February 1st not anymore, by then we should be fully converted to the dollar.’

the exchange rate of US$ 1 = NAf 1.79. After this date you can still change Antillean guilders but banks can determine the exchange rate themselves and charge additional fees. On January 1st 2011 the banks will convert all your deposits and debt balances from Netherlands Antilles guilders to dollars, against the legally determined rate of US$ 1 = NAf 1.79. You need not do anything for this.

Your employer, pension fund or benefit agency will make sure your salary, pension or benefit is paid in dollars starting January 1st 2011. At the conversion of your salary, benefit or pension the exchange rate of US$ 1 = NAf 1.79 will be applied. It is determined by law, that all contracts closed in guilders before January 1st 2011, will be considered as contracts closed in dollars against an exchange rate of US$ 1 = NAf 1.79.

ANSWERS TO FREQUENTLY ASKED QUESTIONS Who decided that the de dollar will be the new currency of bonaire, sint eustatius and saba? The Island Councils of Bonaire, Sint Eustatius and Saba together with State Secretary Bijleveld decided that the dollar shall become the new currency of Bonaire, Sint Eustatius and Saba. Why has the dollar been chosen as the new currency for Bonaire, Sint Eustatius and Saba? The choice of the dollar is the most favorable for the trade and tourism industry and as such the best option from an economical point of view. Most commerce is conducted with countries that have the dollar or a currency pegged to the dollar as their currency. Also most tourists come from dollar territories. Choosing the euro would have exposed the islands to foreign exchange risks. Most countries and territories in the Caribbean have the dollar or a currency pegged to the dollar as their official currency. Effective when is the dollar the legal tender of Bonaire, Sint Eustatius and Saba? Effective January 1st 2011, the dollar is the legal currency of Bonaire, Sint Eustatius and Saba. Up till when can I still pay with guilders? In any case, you will be able to pay with guilders up to February 1st 2011. After said date storeowners and the Island Territories no longer have the obligation to accept guilders. Where can I take my bills and coins after January 1st 2011? During the month of January 2011, you can change your coins and bills at your bank against the official exchange rate of US$ 1 = NAf 1.79. Also during this month you will still be able to pay with guilders in stores and government agencies. After February 1st , you can still exchange guilders at the bank. Starting said date, however, the banks have the right to charge and exchange fee. What will happen with my bank account? As per January 1st 2011, your bank will convert your bank account from guilders to the dollar. The exchange rate applied by the banks for this is US$ 1 = NAf 1.79. What will happen with my salary, benefit or pension? Your employer, benefit agency or pension fund will pay your salary, benefit or pension in dollars starting January 1st 2011. The exchange rate applied at the conversion of your salary, benefit or pension is US$ 1 = NAf 1.79. What will happen with my mortgage and other contracts? Your lease agreement, mortgage and other contracts will be converted, by law, from guilders to the dollar. The applicable exchange rate for this is US$ 1 = NAf 1.79. Amounts mentioned in the contract need not be adjusted but starting January 1st 2011 will be read as amounts in dollars. What can I do to make the progression of the introduction of the dollar as smooth as possible? Deposit as much cash (coins and bills) savings on a bank account before January 1st 2011. This will save you from standing in long lines at the bank in January 2011. Preferably you will deposit your saved guilder coins before October 1st at the bank. Avoid paying with big numbers of coins at the cash registers in stores at the beginning of January. Who are working at the introduction of the dollar? De Nederlandsche Bank (DNB), the Dutch Central Bank, and the Dutch Treasury are jointly responsible for the introduction of the dollar. The Island Territories of Bonaire, Sint Eustatius and Saba together with the Treasury take care of informing the citizens and companies en take measures against price hikes resulting from the introduction of the dollar.

Dollar Facts The dollar is the national currency of the United States of America (US $). The following coins are in use: the penny ( 1 cent) , the nickel (5 cents), the dime (10 cents), the quarter (25 cents), the half dollar (50 cents) and the dollar (100 cents). Dollar bills have the following denominations: 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100. Below are some sample bills for your reference.

The Five Dollar bill: Abraham Lincoln – former U.S. President (front), The Lincoln Memorial (back)

Information? Questions and comments on the introduction of the dollar can be posed through the e-mail address: [email protected]. For comments about double pricing or price increases you can contact the Department of Economic and Labor affairs of the Island Territory of Bonaire (DEZA). Treasury De Nederlandsche Bank Bureau Omwisseling BES [email protected] www.dnb.nl Regionaal Service Centrum Bonaire Kaya International z/n Telephone +599 715 8333

The Ten Dollar bill: Alexander Hamilton – former U.S. Treasury Secretary (front), the U.S. Treasury (back)

Regionaal Service Centrum Sint Eustatius Mazinga Complex A, B Fort Oranjestraat Oranjestad, Sint Eustatius, Nederlandse Antillen Telephone +599 318 3370 Regionaal Service Centrum Saba The Bottom, Saba, Nederlandse Antillen Telephone +599 416 3934 [email protected] www.rsc-bes.nl

The Twenty Dollar bill: Andrew Jackson – former U.S. President (front), the White House (back).