Ede-West: Thuis in de wijk aangenaam en gastvrij. Rapportage Branding Ede-West, december 2005

Ede-West: “Thuis in de wijk – aangenaam en gastvrij” Rapportage Branding Ede-West, december 2005

2

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1

Inleiding

Hoofdstuk 2

Ede-West

Hoofdstuk 3

Methode en aanpak van de brandingsessie

Hoofdstuk 4

Resultaten van de brandingsessie

Hoofdstuk 5

Merk en kernwaarden van Ede-West

Hoofdstuk 6

Referentiekader voor de wijkvisie en het wijkprogramma

Hoofdstuk 7

Merkplekken in Ede-West

Hoofdstuk 8

Organisatie, communicatie en positionering

Bijlagen

1

2

Hoofdstuk 1.

Inleiding

Ede-West krijgt een nieuwe aanpak, die goed aansluit bij de identiteit van het gebied. Voor deze oudere wijk in Ede ontwikkelen bewoners, gemeente en maatschappelijke instellingen momenteel een wijkvisie en wijkprogramma. Om een passende koers te kunnen uitzetten, willen zij inzicht krijgen in de huidige en toekomstige identiteit van Ede-West. Opdracht De gemeente Ede heeft, mede namens het platform Integraal Wijkbeheer, aan het bureau Kars Advies gevraagd om een brand van EdeWest te ontwikkelen waarin de identiteit van het gebied wordt geformuleerd. In de brand worden merk en kernwaarden van het gebied beschreven. Het project moet de volgende resultaten opleveren: • een beschrijving van het merk en de kernwaarden van Ede-West en de zes afzonderlijke buurten; • een eerste inventarisatie van betekenisvolle plekken in het gebied; • een referentiekader voor de wijkvisie en het wijkprogramma; • uitgangspunten voor de organisatie van de bewoners in het gebied; • uitgangspunten voor de in- en externe communicatie en de positionering van Ede-West. Rapportage In deze rapportage wordt de totstandkoming van de brand van Ede-West beschreven.

3

4

Hoofdstuk 2.

Ede-West

Wijk Ede-West Ede-West is een oudere wijk in Ede, die langs de vervoerslijnen is ontstaan. Halverwege de jaren dertig vindt de eerste uitbreiding plaats onder meer door verdichting. Na 1950 vindt uitbreiding plaats door strokenbebouwing. De wijk bestaat uit zes buurten: de Zeeheldenbuurt, Indische buurt, Vogelbuurt, Bloemenbuurt, Klaphek en Beatrixpark. Stedenbouwkundig heeft Ede-West een dorpse structuur met een grote differentiatie in bebouwing per buurt. In de wijk staan 5.325 woningen waarvan het merendeel eengezinswoningen. Vaak zijn dit twee–onder-een-kapwoningen. Ongeveer de helft van de woningen bestaat uit huurwoningen. In 2001 telt Ede-West 12.747 bewoners. De wijk vergrijst gestaag. Ongeveer 14% van de bewoners is van allochtone afkomst. Bijna de helft van de inwoners heeft een lage opleiding, 28% een middelbare en 23% een hoge opleiding. Het besteedbare inkomen bedraagt 25.500 euro per jaar. Dat is lager dan gemiddeld in Ede. In 2002 zijn er 447 bedrijven in Ede-West gevestigd. De differentiatie tussen de branches is groot. In de Vogelbuurt en Indische buurt is een accent op reparatie en handel in consumentenartikelen (circa 30%) en in de Zeeheldenbuurt en Beatrixpark op zakelijke dienstverlening (ook circa 30%). De meeste bewoners vinden Ede-West een plezierige wijk om te wonen. Zij zijn gehecht aan hun buurt en zijn positief over de leefbaarheid en de sociale kwaliteit. In het algemeen is men tevreden over de woningen en de voorzieningen in de wijk, behalve over de voorzieningen voor kinderen en ouderen. Die zijn toe aan verbetering. Ede-West is een veilige wijk. Verreweg de meeste bewoners voelen zich veilig en er zijn relatief weinig aangiften gedaan. Punten van aandacht zijn: te hard rijden door automobilisten, agressief verkeersgedrag, autodelicten, vernielingen, buurtoverlast en openbare dronkenschap. Zes buurten in Ede-West Zeeheldenbuurt De bebouwing in de Zeeheldenbuurt bestaat uit een mix van oude en nieuwe woningen. Er heeft verdichting plaatsgevonden. Het overgrote deel van de woningvoorraad bestaat uit eengezinswoningen. Het zijn vooral koopwoningen met een hogere WOZ-waarde dan gemiddeld in Ede. In deze buurt zijn dan ook meer huishoudens met een hoger inkomen, net als in Beatrixpark. Ook wonen er relatief veel gezinnen met kinderen.

5

6

Indische buurt In de Indische buurt staan veel eengezinswoningen (rij- en hoekwoningen) en aan de rand van de wijk enkele flats. Meer dan de helft van de woningen is gebouwd voor 1950. Naar verhouding zijn er veel huurwoningen. De Indische buurt is een van de goedkopere buurten in Ede-West. De bewoners hebben lagere inkomens dan gemiddeld in de wijk. Er wonen relatief meer kinderen en jongeren. Vogelbuurt De Vogelbuurt is dichtbebouwd. De gemiddelde waarde van de woningen is laag. Er staan veel huurwoningen. Relatief zijn er veel meergezinswoningen waaronder seniorencomplexen. In de omgeving van de Schaapsweg is nieuwbouw – een voorbeeld van de herstructurering en verdichting die in de Vogelbuurt heeft plaatsgevonden. In deze buurt wonen relatief veel ouderen. Het aantal allochtonen is in verhouding laag. Volgens de politie is deze buurt, gelet op het aantal aangiften, de minst veilige buurt in Ede-West. Bloemenbuurt De Bloemenbuurt is een oude dichtbebouwde buurt met goedkopere woningen, veel eengezinswoningen. Het tuindorp Kolkakker is de oudste bebouwing van Ede-West en dateert uit de jaren twintig van de vorige eeuw. In de Bloemenbuurt wonen relatief veel allochtonen. Klaphek Klaphek is een overwegend naoorlogse buurt met huur- en koopwoningen. Het zijn voornamelijk eengezinswoningen. Aan de rand van de buurt en bij de vijver staan flats en appartementencomplexen. Apart van de woonwijk bevindt zich een industrieterrein. Beatrixpark Beatrixpark is een buurt uit de jaren vijftig met veel flatwoningen en twee–onder–een-kapwoningen. Ook in Beatrixpark wonen relatief veel ouderen. Ook zijn er veel eenpersoonshuishoudens. In Beatrixpark zijn de inkomens net als in de Zeeheldenbuurt hoger dan gemiddeld in Ede-West.

7

8

Hoofdstuk 3.

Methode en aanpak van de brandingsessie

Methode wijkbranding Wijkbranding is een innovatieve methode om de identiteit van de wijk te definiëren en aan te scherpen. Door een merk en kernwaarden te benoemen onderscheidt een wijk zich als woon- en leefmilieu ten opzichte van andere wijken. Merk en kernwaarden gaan over wat de wijk is of zou willen zijn. Het gaat over emoties, waarden en leefstijlen van mensen in de wijk. Het gaat over wat zij belangrijk vinden in het leven en daarvan afgeleid wat zij belangrijk vinden in het wonen in de wijk. Het gaat over hun verhalen en betekenissen. Op basis van het merk en de kernwaarden worden uitgangspunten voor een wijkvisie geformuleerd. Bij de ontwikkeling van het wijkprogramma wordt vervolgens bekeken welke activiteiten en projecten nodig zijn om de identiteit van de wijk te ondersteunen en te versterken. De brand van het gebied moet ook worden uitgedragen. Via een communicatie- en marketingstrategie kan het gebied als woonmilieu worden gepositioneerd. De methode is doeltreffend en resultaatgericht. Eerst vindt een vooronderzoek plaats om de thematiek van het gebied te duiden. Het programma van de brandingsessie kan dan specifiek op deze thema's worden afgestemd. Tijdens de brandingsessie zijn alle betrokken partijen anderhalve dag bijeen. Zij werken intensief samen. Zo kunnen wensen en knelpunten direct besproken worden. Belangrijk is ook het gebruik van beeldtaal. De tekeningen werken verhelderend, enthousiasmerend en stimuleren de creativiteit van de deelnemers. De brand wordt in een relatief korte tijd ontwikkeld. Van tevoren wordt een speelveld vastgesteld, waardoor het resultaat ook daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Plan van aanpak in Ede-West Het plan van aanpak voor de branding van Ede-West bestaat uit drie fasen: voorbereiding, brandingsessie en rapportage. Hieronder worden de verschillende fasen toegelicht. Voorbereiding In de voorbereidingsfase wordt bestaande documentatie, waaronder het wijkprofiel en het SWOT-schema van de buurt geanalyseerd. Er vinden individuele interviews met sleutelfiguren plaats. Aan verschillende wijkavonden met bewoners en professionals wordt deelgenomen. In juni is er een warming-up over het brandingproces voor bewoners. Brandingsessie De brandingsessie begint op vrijdagavond 23 september 2005 met een diner voor alle deelnemers (ongeveer 36 bewoners en 18 professionals). Tussen de gangen door wordt de methode en werkwijze toegelicht. Tot slot beantwoorden de zes groepen die op buurt zijn ingedeeld een eerste vraag als warming-up. De volgende dag, zaterdag 24 september, gaan de deelnemers opnieuw in zes groepen aan vragen werken. Tekenaars verbeelden de antwoorden direct in visuals. Na elke vraag presenteren de groepen hun resultaten. Er zijn beslissers aanwezig die reageren op de tussentijdse resultaten. Zo ontstaat er op het eind van de sessie commitment over het resultaat. Rapportage De resultaten van het brandingproces worden in deze rapportage beschreven. De rapportage wordt in december besproken met de deelnemers aan de sessie en op basis van hun reacties bijgesteld.

9

10

Hoofdstuk 4.

Resultaten van de brandingsessie

Inleiding In dit hoofdstuk worden de resultaten van de brandingsessie beschreven en verbeeld. De vraagstelling voor deze sessie is gebaseerd op de belangrijkste thema's uit het vooronderzoek. Thema’s en vraagstelling Uit het vooronderzoek zijn de volgende thema’s naar voren gekomen: - het dorpse en rommelige karakter van de stedenbouwkundige structuur; - de veelheid en diversiteit aan (niet gebruikte) ruimte en open plekken; - belangrijke overeenkomsten en verschillen in hardware en software tussen de zes buurten; - de verankering van de christelijke cultuur in het gebied; - het rustige en ingetogen karakter van het gebied; - de vergrijzing in het gebied; - de relatief grote tevredenheid van bewoners over het wonen en leven in het gebied; - de positionering van Ede-West ten opzichte van andere gebieden in de stad Ede. Op basis van deze thema’s zijn de volgende vragen voor de brandingsessie gedefinieerd: - Vraag 1. Wat zijn volgens u de drie belangrijkste positieve en negatieve fysieke kwaliteiten van elke buurt in Ede-West? - Vraag 2. Wat betekent blijdschap voor u? - Vraag 3. Wat doet u in uw vrije tijd? - Vraag 4. Wat is de huidige en gewenste identiteit van de buurt? - Vraag 5. Wat zijn voor u bijzondere plekken in Ede-West?

11

12

Vraag 1. Wat zijn volgens u de drie belangrijkste positieve en negatieve fysieke kwaliteiten van elke buurt in Ede-West? Zeeheldenbuurt Positief - Er is veel groen in de wijk. - De wijk is vrij ruim opgezet. - Verscheidenheid van de huizen.

Negatief - Het groen is verrommeld, niet goed onderhouden. Er is te veel groen. - De nieuwbouw past soms niet in de omgeving. Aan de Hendrik Stafweg en de Ruysstraat bijvoorbeeld sluiten moderne bouwstijl, kleur steen, boogjes niet aan bij de oude bebouwing. - Verkeersoverlast.

Indische buurt Positief - De woningen zien er 25 jaar na renovatie nog steeds goed uit. Diepe achtertuinen. - Je kunt boodschappen in de buurt doen. Er zijn winkels aan het Soembaplein, niet zo veel maar toch. Aan de Veenderweg is ook een strip met winkels. - Er is een speelplaats in de buurt – mag wel beter onderhouden worden. Negatief eraan is dat er wat jeugd rondhangt.

Negatief - Veel schotels in de wijk. - Erg druk aan de straat met geparkeerde auto's. - Voortuinen zijn soms onverzorgd. - Er wordt te hard gereden, ondanks de 30 km-zone. Wordt ook niet naar gekeken door politie.

Vogelbuurt Positief - Rozenplein – goede winkelvoorzieningen en gratis parkeren. Je kunt er gezellig winkelen. - Rustige buurt. Het wonen is positief. Er is veel ruimte, maar het is ruimte die je niet kunt gebruiken. - Stukje historie bewaard gebleven: historisch gebouw op het gasterrein.

Negatief - Invulling van het gasterrein is een langdurig proces. - Door geringe besluitvorming van gemeente verpaupert de buurt (stukje grond Zwaluwlaan-Nachtegaallaan). - Paaltjes in Kroonwijk doen onvriendelijk aan.

13

14

Bloemenbuurt Positief - Verscheidenheid aan mensen die er wonen. - Dorps en veilig. - Diversiteit aan winkels: alles is bij elkaar. Albert Heijn is dichtbij, de bloemenwinkel. - Veel activiteiten voor de buurt, zoals een mooie speeltuin.

Negatief - Opzet is saai, maar ook veilig. - Weinig groen. - Huizen zijn grauwig.

Klaphek Positief - Gevarieerde bouw (laagbouw – flats, duur – goedkoop, huur – koop). - Laagbouw met redelijke woningen, terrasflats zijn mooie flats, kleine laagbouwwoningen. - Industrieterrein is apart van de woonwijk, maar toch geïntegreerd. - Beperkt toegankelijk, geen racebanen, daardoor verkeersluw. Geen sluipverkeer.

Negatief - Groen in de wijk zorgt voor sociale onveiligheid, daar moeten we iets aan doen. - Winkel op de hoek ontbreekt. Daar komt bij een slechte ontsluiting naar de Bellestein. - Geen voorzieningen voor tieners en kinderen (tienerproblematiek, mensen die elkaar niet verdragen). - Aantal braakliggende binnenterreinen ziet er slecht uit.

Beatrixpark Positief - Groene, rustige, beetje saaie wijk.

Negatief - ‘Arme koopwoninkjes’

- Verkeersstraten lopen in gebogen lijnen, zoals Berlage de wijk ooit heeft getekend.

15

16

Overzicht fysieke kenmerken Wonen De variatie in woningen wordt in Klaphek gewaardeerd. Ook in de Zeeheldenbuurt, al is daar ook nieuwbouw die niet in de omgeving past. Beatrixpark is mooi aangelegd volgens ontwerp van Berlage, maar heeft arme koopwoninkjes. Het is een rustige, saaie wijk. In de Bloemenbuurt zijn de huizen grauwig, maar daar staat een diversiteit aan mensen tegenover en dat spreekt de Bloemenbuurt wel aan. In de Indische buurt is men 25 jaar na de renovatie nog steeds tevreden over de kwaliteit van de huizen. In de Vogelbuurt is het vooral rustig wonen. Ruimte Ruimte is een kwaliteit die veel genoemd wordt, maar in de Vogelbuurt is het ook ruimte die je niet kunt gebruiken. In Klaphek ziet een aantal braakliggende terreinen er slecht uit. Groen Positief van de Zeeheldenbuurt en Beatrixpark is dat het groene buurten zijn. Het groenbeheer kan echter beter in de Zeeheldenbuurt. In Klaphek leidt slecht groenbeheer zelfs tot sociale onveiligheid. Voorzieningen In de Indische buurt, Bloemenbuurt en Vogelbuurt is men enthousiast over de nabijheid van winkels. In Klaphek is hier juist behoefte aan, net als aan voorzieningen voor tieners en kinderen. In de Bloemenbuurt en Indische buurt zijn de speelplaatsen juist pluspunten, al mag die in de Indische buurt beter onderhouden worden. Verkeer In de Indische buurt heeft men last van parkeerdruk en wordt er te hard gereden. Ook in de Zeeheldenbuurt is verkeersoverlast. Klaphek is beperkt toegankelijk en is daardoor lekker verkeersluw. Nadeel hiervan is de ontsluiting naar Bellestein. Conclusie De hardware in het gebied Ede-West wordt gekenmerkt door een dorpse stedenbouwkundige structuur met veel open ruimten en groen, een grote diversiteit aan woningen, verspreid liggende maatschappelijke voorzieningen en winkels op het Rozenplein, Soembaplein en de Veenderweg. Beheer van de openbare ruimte moet worden verbeterd.

17

18

Vraag 2. Wat betekent blijdschap voor u? a. b. c. d.

Wat zijn zaken en gebeurtenissen die u blij maken? Waarom maken ze u blij? Geef daarbij een voorbeeld. Maak een individueel beeld over wat blijdschap voor u betekent.

Antwoorden Een goede band – vooral met gezin en familie, maar ook met vrienden of je huisdier Een en al love “Er hing een romantisch gevoel in onze groep. Ondergaande zon en een en al love.” Close met elkaar “Toen we 45 jaar getrouwd waren, hebben we een schilderij gekregen van een zwart-witfoto waar het hele gezin op staat met in totaal 45 rode rozen in de hand. Het is een schilderij van één meter lang. Wij zijn erg close met elkaar... Gisteren hebben we mijn zoon weggebracht. Hij is met zijn vrouw geëmigreerd naar Aruba voor één jaar.” Blijdschap na somberheid “Blije ouders en blije kinderen die samen een goede relatie hebben, nadat ze een periode hebben doorgemaakt van boosheid, somberheid, veel problemen.” Geboorte kinderen “De geboorte van de kinderen was een blijde gebeurtenis en daar geniet ik nog elke dag van. Het is belangrijk dat ze in een goede omgeving kunnen opgroeien. Het heeft mijn leven totaal veranderd. Nu ben ik gericht op kinderen, vroeger op samen leven, reizen. De kinderen zijn nu 5, 8 en 11. Ik ga mee naar voetbal kijken.” Oma en kleinkind “Samen met mijn kleinzoon door het bos lopen, die dan zingt 'Ik ben zo blij dat ik een oma heb.' Op zo'n moment voel je je intens gelukkig. Genieten van elkaar en de mooie natuur.” Iedereen de deur uit “Vanochtend was ik heel blij dat ik op tijd in de auto zat om hier te komen. Iedereen ging de deur uit om iets te doen, naar voetbal, wielrennen. Het is fijn als iedereen aan zijn trekken komt.”

19

20

Serre “Er is een periode geweest dat we dachten: 'Wat gaan we doen? Verhuizen of hier blijven en verbouwen?' We hebben gekozen voor verbouwen. Echt rigoureus. Ik heb een ziekteproces doorgemaakt. Toen had ik een lichtpunt nodig. We zijn met de serre begonnen. Daar genieten we nog elke dag van. De kinderen ook. Dat maakt me blij. Het probleem is overwonnen, mét mijn gezin.” Blij in de hangmat “Balans tussen enerzijds genieten van kinderen, beste vrienden, partner, muziek luisteren, hangmat, hobbies en anderzijds telefoon, computer, woon-werkverkeer.” Op het terras “Ik zit op een terras met vrienden, zonnetje erbij. Dat is voor mij gezelligheid. Ook vriendschap en geborgenheid maken me blij. Je bent samen met mensen van wie je houdt.” Een hond is een echte vriend “We hebben van de week puppen gekregen. Het is een beetje dubbel. Ik ben er blij mee, maar er wordt veel afgegeven op honden. Op hondenpoep. Een hond is een echte vriend voor je. Je doet er alles mee. Als je een goede band hebt, zie je aan zijn houding al wat ie bedoelt.” Iets voor iemand betekenen Blije wijkbeheerder “Ik ben blij dat ik wijkbeheerder ben geworden. Als je informatie gaat delen, ga je dingen verbeteren. Vroeger was ik groenbeheerder en dan hield je kennis en informatie voor jezelf... Nu zit je met iedereen aan tafel: burgers, politie. Dan ga je kennis delen. Dat vindt iedereen prettig. Ikzelf, maar de bewoners ook.” Het schip in een veilige haven “Ik wil een vast punt kunnen bieden, veiligheid buiten het huiselijke gebied waar roerigheid is. Door te luisteren.” Wendingen in het leven “Ik word blij van wendingen die zich ten goede keren. Vrouw, een kind krijgen. Op een röntgenfoto werd mijn vrouw verdacht van kanker. Het heeft een positieve wending genomen. Je kunt weer opnieuw blijdschap uitstralen. Je kunt dan ook iets voor je omgeving betekenen.”

21

22

Betrokken bij de buurt Aanpak Indische buurt “Ik ben blij dat we samen de Indische buurt hebben opgeknapt.” Man met baard “Ik heb het omgedraaid, waar word ik niet gelukkig van als dat er niet is. Kinderen voetballen. Een kind achter in de tuin krijgt een bal in het gezicht omdat er elders in de wijk geen plek is. Als er een speelplek is, kun je gelukkig worden, want dan kunnen ze daar sporten. Ik scheer ook schapen. Daar word ik heel gelukkig van. Op andere momenten loop ik als man met de baard rond (Sinterklaas). Daar word ik ook gelukkig van.” Kleine alledaagse dingen Eendjes in de vijver “Alledaagse kleine dingen zijn belangrijk, zoals de eendjes in de vijver, bloemen, vleermuisjes.” Rijbewijs halen “Het zijn kleine dingen in je leven die belangrijk zijn. Je kind haalt het rijbewijs. Daar word je blij van. Die heeft daar zijn best voor gedaan en dan lukt het.” Mooi concert “Op zondagmiddag naar een mooi concert gaan, een prettig gevoel van ontspanning en schoonheid, samen presteren.” Zon en licht Zonlicht geeft vreugde “Een mooie en zonnige dag. Licht geeft blijdschap en warmte, zonlicht verdrijft somberheid, blijdschap stimuleert gezondheid en blijdschap straalt ook uit naar anderen en verhoogt het geluksgevoel.” Zon op balkon “Als de zon schijnt, ben ik op mijn balkon te vinden. Ook wel in het park. Ik heb een hele oude hond van bijna zestien. Die ligt ook op het balkonnetje. Hij is altijd bij mij en daar ben ik ook mee aan het wandelen in het park.”

23

24

Uitzicht Koeien in de mist “Koeien in de mist, waarvan de koppen boven de wolken uitsteken. Genieten van het uitzicht.” Vrijheid Streetrace “Het is fijn om vrij te zijn. Autorijden vind ik fijn. Dan kom ik tot rust. Als je snel gaat, is ook fijn. Dan voel ik me vrij. Ik doe mee aan streetrace. Snelheid is vrijheid. Is fijn. Met je vrienden is ook vrij. Soort van blijdschap.” Conclusie In Ede-West is goed contact tussen mensen een belangrijke bron van vreugde. Het gezin en de familie spelen verreweg de grootste rol, maar vrienden of een huisdier ook. Soms gaat het om de goede band op zich en soms om dingen die je samen doet, waardoor de band sterker wordt. Dat kunnen kleine, alledaagse dingen zijn zoals samen in het bos lopen zingen, maar ook grote dingen zoals een grootscheepse verbouwing aanpakken. Mensen in Ede-West worden ook blij als ze iets voor iemand kunnen betekenen – in het gezin, maar ook in de buurt of in het werk. Verder leiden dingen in de fysieke omgeving tot vreugde, zoals de zon, licht en mooi uitzicht of kleine alledaagse dingen, zoals de eendjes in de vijver.

25

26

Vraag 3. Wat doet u in uw vrije tijd? a. b. c. d. e.

Benoem activiteiten die voor u belangrijk zijn. Wat betekenen deze activiteiten voor u? Zijn dat activiteiten die u alleen of met anderen doet? Zijn dat activiteiten die u thuis, in de buurt, of elders doet? Maak een beeld van een van deze activiteiten.

Antwoorden Bezig zijn met vrijwilligerswerk geeft voldoening “Iedereen is bezig met vrijwilligerswerk: jeu de boules, vrijwilliger Ericahorst, ouderenbond, horecavereniging, computerles, oud EdeWest. Velen doen dit in hun vrije tijd, tenzij men met pensioen is. De muur is de maatschappij en het cement verwijst naar de vrijwilligers die de maatschappij daarin ondersteunen (binnen en buiten de buurt). Zonder vrijwilligers geen samenleving. Bezig zijn, iets betekenen voor anderen en daar zelf voldoening van krijgen. Dat heb ik van huis uit meegekregen.” “Iedereen van de groep is bezig met vrijwilligerswerk of bestuurswerk, is op samenleving gericht. Ik doe werk met verstandelijk gehandicapten. Het mooiste dat ik kan horen, is dat iemand zegt: 'Naar deze dag heb ik uitgekeken'. We doen dit werk niet allemaal in Ede-West. We zeggen soms ook 'maar nu even niet', om ook individueel bezig te kunnen zijn of met het gezin of met de buurt.” “Vrijwilliger achter de bar. Altijd met zijn tweeën. Geniet van samen doen.” “Vrijwilligerswerk geeft voldoening, vreugde, ook eigenheid. Je mag jezelf ook wel eens een schouderklopje geven.” Samen rommelen in of rond het huis “Rode draad is rommelen en dingen om het huis doen, zoals klussen en tuinieren. Daarnaast gezellig samen zijn met vrienden, familie, vooral ook thuis en fietsen, wandelen, sporten.” “Rommelen in of rond het huis doe je al gauw met de buren, of je neemt de tuin van de buren mee. Activiteiten vinden veelal thuis plaats met het gezin of met de directe buren. Buren zijn belangrijk voor deze mensen. Als ze geen lawaai maken. Ze hoeven niet precies hetzelfde te zijn, maar dezelfde dingen belangrijk vinden is fijn.” “Hondenbezit en tuinieren bevorderen de sociale contacten. Ook in negatieve zin als mensen over de hond komen klagen. We doen als buren weinig met elkaar, maar wel als we in de tuin bezig zijn. Ook voor nieuwe buren is aandacht. Een barbecue in de buurt, dat hoor je hier (in de Vogelbuurt) niet, wel in de Zeeheldenbuurt. We zijn wel een beetje individueel bezig.”

27

28

Samen sporten “Wij hebben een gezamenlijke uitdrukking gevonden in de watertandem. Deze groep is niet in de buurt actief in de vrije tijd. Vrije tijd is rondom huis sociaal bezig zijn. In sportieve sfeer, bijeenkomst met bewoners, maar veelal actief. Fysiek presteren. Samen met anderen, vandaar de tandem. Actieve bezigheid, samen met anderen maar met ruimte voor individueel presteren. Heeft weinig met de buurt te maken. Vrije tijd achter het beeldscherm. Zonder mensen, want overdag ben ik héél veel in contact met mensen. Ander zocht het lekker in de kroeg. Niet iets moeten is heel belangrijk. Je kiest die activiteit op een moment dat je niet iets hoeft.” “Ontspanning door inspanning: bewegen, sporten zoals badminton, volley, fietsen. Je doet dingen samen, je onderhoudt sociale contacten. Vrijheid geeft blijheid en blijheid geeft vrijheid. Dat is een wisselwerking.” “Fietsen met het hele gezin.” Alleen wandelen: “Ik ben altijd in gesprek met mensen, maar ik wil ook wel eens alleen zijn, een week of drie.” “Spinning doe je samen. De fiets staat vast, je kiest zelf een verzet. Ik doe het zwaarder, want ik hou van zweten. Je hebt er een muziekje bij en je doet het zelf. Het is bij de sportschool.” Alleen relaxen “Het is heerlijk om in je eentje wat te doen. Lezen, vissen, computeren, op een bankje zitten. Dat is niet plaatsgebonden. Kan overal.” “Ik heb een drukke baan. In mijn vrije tijd vind ik het dan ook heerlijk om niks te doen. Tv kijken of computeren doe ik dan vaak.” Muziek maken “Muziek maken, alleen of met de (klein)kinderen.” Stappen op het Museumplein “Stappen doe ik op het Museumplein, maar ook in Utrecht of Nijmegen.” Conclusie In de vrije tijd zijn de deelnemers veel bezig. Ze sporten graag. Beweging betekent ontspanning, maar ook presteren en contacten onderhouden. Het heeft niet zo veel met de buurt te maken. Opvallend is dat veel deelnemers vrijwilligerswerk doen zowel in de buurt als daarbuiten. Zij vinden het belangrijk om bezig te zijn en iets voor de maatschappij (en de buurt) te betekenen. Dat geeft voldoening. Rommelen in en om het huis is een geliefde bezigheid in de vrije tijd. Dat doe je met het gezin of met de buren. Een minderheid noemt gezellig thuis samen zijn met familie of vrienden of alleen thuis of buiten huis relaxen als ideale vrijetijdsbesteding.

29

30

Vraag 4. Wat is de huidige en gewenste identiteit van de buurt? a. b. c. d. e.

Verbeeld de huidige en gewenste identiteit in twee posters. Bedenk een statement dat de gewenste identiteit ondersteunt. Benoem de belangrijkste zes kernwaarden van de buurt en let daarbij op de huidige en gewenste kernwaarden. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen de identiteit van de zes buurten? Bereid een presentatie voor als groep.

Antwoorden Zeeheldenbuurt Statement Samen vissen in dezelfde vijver. Huidige kernwaarden 1. anonimiteit - “Maar wel aankloppen als het nodig is. Daar is niets mis mee.” 2. rust - “Rustig is prima.” 3. ingetogen 4. vriendelijk 5. ondernemingszin 6. passief, afwachtend

Gewenste kernwaarden Huidige waarden 1-4 zijn in orde. 5. Ondernemingszin zit nu binnen, mag meer naar buiten gericht zijn. 6. Passief moet actief worden.

Uitspraken bij kernwaarden “Veel mensen zouden wel dingen willen opzetten, maar je hebt een steuntje in de rug nodig van andere bewoners om ergens de schouders onder te zetten. Het moet niet van één of twee mensen afkomen.” “Een aantal mensen wil wel de schouders eronder zetten. Veel mensen wachten af. Die doen het wel voor ons. Er is gewoon geen behoefte aan.” “Er is in de wijk weinig te doen. Dat vind ik prima. Je gaat vanzelf buiten de wijk iets doen. Gordijnen, rolluiken zijn alleen overdag dicht, want dan is iedereen weg.”

31

32

Overeenkomsten tussen buurten - ingetogen en afwachtend

Verschillen tussen buurten - sociaal-economisch: Indische buurt versus Beatrixpark, allochtoon – autochtoon - Bloemenbuurt is hechter - Klaphek is anoniemer - Beatrixpark is osm - Vogelbuurt, Indische buurt en Zeeheldenbuurt zijn min of meer gelijk

Reacties op overeenkomsten en verschillen tussen de buurten “Anderen doen het wel voor mij – dat afwachtende is meer een Edese mentaliteit. Het is een Veluwse aard. Wat vreemd of nieuw is, dat doe je zo maar niet. Dat moet je eerst bekijken. We houden niet zo veel van nieuw.” “Ons soort mensen in Beatrixpark verbaast me, want ik heb daar gewoond.” “Vogelbuurt, Indische buurt, Zeeheldenbuurt min of meer gelijk verbaast me. Ik heb zelf de indruk dat dat niet zo is.” Indische buurt Statement In beweging brengen Huidige kernwaarden 1. negatief imago 2. rustige buurt 3. identiteit bewoners komt overeen (lager geschoold, laag inkomen) 4. individualistisch

Gewenste kernwaarden 5. in beweging zijn 6. meer positieve samenhang, saamhorigheid tussen de bewoners

Overeenkomsten tussen buurten - individualisme - rustige wijk (met uitzondering van Klaphek)

Verschillen tussen buurten - woonkwaliteit - inkomen / grote percelen - winkelvoorzieningen

Uitspraken bij overeenkomsten en verschillen tussen de buurten in Ede-West “Overeenkomsten: individualisme, weinig met elkaar bezig, dood in de straat, er gebeurt weinig. Uitzondering is Klaphek.” “Er zijn verschillen in woonkwaliteit en beleving. Kleinere woningen en grotere twee-onder-een-kappers, verschil in inkomen, wel of geen gezin.” “Er is een verschil in de hardware, maar niet in de manier van leven.” “Hoog inkomen is minder actief.”

33

34

Uitspraken over de (gewenste) identiteit van de Indische buurt Van vechten op straat naar bier drinken in de tuin “De Indische buurt had vroeger een slecht imago. Het is nog steeds niet erg goed. Als je in de Indische buurt woont, zeg je dat je in EdeWest woont. Vroeger had je heftige ruzies op straat. Nu zitten mensen meer in de tuin met een kratje bier. Ze trekken zich steeds meer terug in de tuin en bemoeien zich steeds minder met de buurt.” Uit de tuin lokken “We willen mensen weer uit de tuin krijgen met positieve activiteiten. We willen meer saamhorigheid krijgen, meer samenhang, meer op straat. Bewoners vinden het jammer dat men zich terugtrekt achter de voordeur. Als je buiten komt, zie je ook meer van elkaar. Moet je dat stimuleren? Ik ben voor. Zou helpen. We willen mensen in beweging brengen. De Indische buurt moet in beweging komen.” Aandacht voor jongeren “Hebben jullie ook iets voor jongeren bedacht? Daar is een aantal mensen al een tijd mee bezig. Veel in de tuin, weinig activiteit in de wijk. Laatste tekening moet naar de centrale plek waar je dingen kunt organiseren.” Geen saaie wijk “Het is geen saaie wijk. Problemen van bewoners met jongeren proberen we op te lossen door aan de kant van het plein te staan en niet rond de huizen. Het gaat de goede kant op. De Indische buurt heeft een vechtcultuur. Vroeger was het knokken, er was agressiviteit. Dat is nu beter. In de Bloemenbuurt wordt er meer over gesproken.” Ouderen en jongeren “Ouderen zijn duidelijk minder tolerant tegen jongeren. Niet per se in de Indische buurt. Ouderen bemoeien zich niet met jongeren. Ze stappen alleen naar ons toe als ze last hebben. Daarom nemen we zelf initiatief.” Hangplek voor jongeren “Er is wel veel leven op straat. Ik zie wel kinderen, mensen op straat. Wij zitten in een werkgroep om problemen met jongeren aan te pakken. Op het Soembaplein is een hangplek voor jongeren. Als het gaat regenen, gaan we in de portieken staan. Dan hebben de bewoners last. Er komen bankjes op het plein. Ook afdakjes, zodat we daar kunnen staan als het regent. Moeten we nog toestemming voor kunnen krijgen.” Actief op het Soembaplein “Jongeren vinden de buurt wel actief. Dat is op het Soembaplein. Verder in de wijk is het rustig. Op het Soembaplein staan 's avonds altijd jongeren. Rijd ik verder de wijk in, dan zie ik niets meer. De jongeren zie ik op het Soembaplein, niet in de Timorlaan. Daar wonen ze niet.”

35

36

Vogelbuurt Statement Meer dynamiek. Wij willen meer recreëren, ontmoeten en spelen. Huidige kernwaarden - saai en degelijk - rustig en ingetogen - introverte bewoners (op zichzelf) - geen samenhang (los zand) - hoge tevredenheid (wonen nabij centrum) - dichtbebouwd - dichtbevolkt - veel 60+ en jonge gezinnen (mix) - winkelcentrum Rozenplein - sommige straten zien er armoedig uit - gratis parkeren (nog wel)

Gewenste kernwaarden - meer dynamiek, beter gebruik van bestaande open plekken voor recreatie, spelen, ontmoeten, voetbal

Uitspraken bij de kernwaarden Over rustig: “Als wij er doorrijden, kom je nooit iemand tegen.” “In de buurt gebeurt weinig. Het is thuis of buiten het gebied.” “In het begin werd er in de Vogelbuurt een barbecue georganiseerd, zo'n tien jaar geleden. Die activiteit is er niet meer.” “Achter de deur zijn ook problemen, ongeveer net zoals de Bloemenbuurt.” “In andere buurten is minder geld, minder woonruimte. In Beatrixpark is meer woonruimte.” “Dichtbebouwd is niet alleen een kenmerk van de Vogelbuurt. Dit geldt ook voor de Indische buurt.” Overeenkomsten tussen buurten - diversiteit - oud-/nieuwbouw - leeftijd van de bewoners - 'de Edese buurt'

Verschillen tussen buurten - winkels - beschikbare recreatieruimten

Uitspraken bij overeenkomsten en verschillen tussen de buurten in Ede-West - “De Vogelwijk is een van de weinige wijken waar winkels zijn.” - “In de Vogelbuurt is meer leefruimte.” - “Het is een Edese buurt. Je verwacht hier toch geen kunstenaarswijk? Het is allemaal Ede, een beetje saai.”

37

38

Bloemenbuurt Statement Laat de Bloemenbuurt dorps blijven. Kernwaarden - vertrouwdheid - ingetogen / degelijk - privé - gelijkwaardig - acceptatie - niet statusgericht

“Daarom blijven mensen er zo lang wonen. Er zijn weinig problemen zoals diefstal en zo.” “Op jezelf, privé blijft privé.” “We zijn allemaal een beetje hetzelfde.” “Als je als buitenstaander binnenkomt, is het niet zo dat je er niet bijhoort. Je bent welkom, als je je maar gedraagt.” “De Berg – daar zijn mensen statusgericht.”

Overeenkomsten tussen buurten - Ede-West is een archipel. - Alle buurten zijn honkvast. - In alle buurten is sprake van vergrijzing.

Verschillen tussen buurten - Andere buurten hebben binding met de Bloemenbuurt, maar andersom is dat veel minder. - Iedereen kent het Rozenplein en mensen komen daar ook naartoe. - Er zijn veel verschillende woningtypen (middelhoog, laagbouw, senioren, koop, huur).

Uitspraken over de (gewenste) identiteit van de Bloemenbuurt Dorps – wat voor dorp? “De Bloemenbuurt is een dorp in de stad. Je hebt voorzieningen en allerlei typen woningen. Er wonen allerlei verschillende groepen mensen. Je kunt ook oud worden in de Bloemenbuurt. Er is ruimte voor starters en er zijn voorzieningen voor ouderen. Er is acceptatie binnen de groep. Een cultuur die te maken heeft met ingetogen zijn, vertrouwd zijn, privé, blijf bij jezelf, wees de ander niet tot last. Heeft ook een negatieve kant: problemen blijven achter de deur.” “Hou het dorpse. Ga er nou niet alles inzetten, want dan gaat het dorpse weg. Nu is het in balans. Cultuur geeft verbinding. Het is een dorp met Ede-Centrum héél dichtbij. Het is er heel prettig rustig wonen en het is overal dichtbij. Meer dat soort verbinding dan samen dingen doen.” Niet verdraagzaam “De flats vormen een ander stuk van de Bloemenbuurt dan waar jullie het over hebben. Daar is men niet verdraagzaam. Dat voel je en dat hoor je ook. Soms kun je elkaar letterlijk niet verstaan – Nederlanders en Marokkanen.”

39

40

Klaphek Huidige kernwaarden - Ingetogen - Voerakker: explosief - Bedrijventerrein: dynamisch - Rustige gedeelte: zelfstandig, op zichzelf - Onrustig

Gewenste kernwaarden - Ingetogen – wel zo houden. - Voerakker: mag rustiger worden maar niet saai. Saamhorigheid en begrip moet hiervoor in de plaats komen. - Bedrijventerrein: dynamisch - mag zo blijven. - Rustige gedeelte: Dat mag uitnodigender worden. - Rustig

Uitspraken over de (gewenste) identiteit “De wijk is verdeeld in vier vlakken. Groen is de vijver. Geel zijn de paardenbloemen – het werkvolk, de industrie (het kunnen ook tulpen of narcissen zijn). Streepjes zijn de koopwoningen – vrolijk maar rustig, ingetogen, het zonnige gedeelte. Het onderste gedeelte, daar gaat het om. Dat is het onrustige stuk. Daar is het dynamisch, explosief. Je ziet er distels, prikstruiken, kleurtjes. Veel planten: multicultureel.” “De andere buurten mogen hetzelfde blijven, maar het onderste gedeelte moet worden gesnoeid. Je moet het wel bijhouden. De distels, de scherpe deeltjes zijn eruit gehaald. Zo is het wat rustiger geworden.” “Distels zijn Nederlanders, multicultureel. Ook dissonanten. Je hebt twee groepen: zigeuners – met name kinderen – en Marokkaanse jongeren en tieners. Die verzieken het.” “Je moet wel iets van het explosieve bewaren, dat is mooi, maar je moet ook de leefbaarheid bewaren. Die staat onder druk. Kinderen kunnen daar niet veilig op straat spelen. Zigeunergezinnen en Marokkanen trekken veel met elkaar op, maar maken het moeilijk voor anderen. Op zich is het een hele mooie wijk. Het is niet zo dat al die mensen weg moeten. Niet alle distels moeten weg, maar dat we met elkaar kunnen leven.” Variant op overeenkomsten en verschillen tussen buurten: Zou je naar Klaphek of een andere buurt willen verhuizen? - Een oudere dame woont perfect in Zeeheldenbuurt en wil niet tussen nieuwe mensen in Klaphek wonen. - Een bewoner uit de Zeeheldenbuurt wil niet naar de Indische buurt verhuizen. “Ik woon perfect in deze buurt. Toen ik in Ede kwam wonen, ging ik in de Indische buurt kijken. Er was geen groen. In de Zeeheldenbuurt is veel groen en een vijver.” “In 1967 ben ik in Veldhuizen komen wonen. De kinderen gingen naar de Sint Maartenschool. Toen dacht ik: 'Ik hoop nooit in Ede-West te wonen.' Nu woon ik er al tien jaar en vind ik het prima. Ik zou niet in de Indische buurt willen wonen. Vanwege de sfeer. De reputatie.” Een van de deelnemers suggereert een hiërarchie van de buurten: Indische buurt onderaan, dan Zeeheldenbuurt, dan Bloemenbuurt en Vogelbuurt en Beatrixpark bovenaan. Een ander zou de Zeeheldenbuurt bovenaan zetten.

41

42

Beatrixpark Huidige kernwaarden - reinheid, netheid - rust en ingetogenheid - beleefdheid - individualiteit

Gewenste kernwaarden - meer sociaal verkeer - meer contact tussen diverse leeftijden - meer behulpzaamheid tussen diverse leeftijden

Overeenkomsten en verschillen tussen de buurten in Ede-West - Beatrixpark en Zeeheldenbuurt zijn rustig en netjes. - Vogelbuurt en Bloemenbuurt zijn nog rustiger – nette volksbuurten. - Indische buurt is volksbuurt met vrijbuiters, familiebanden (ze zitten niet met één, maar met een heleboel kratjes bier in de tuin). - Klaphek is een nieuwe rustige buurt met knelpunten. Conclusie Als het gaat om de stedenbouwkundige structuur en de opbouw van de woningvoorraad zijn er tussen de buurten belangrijke verschillen te constateren. Gaat het om de vraag wie er in de verschillende buurten wonen, dan blijken er in verschillende opzichten overeenkomsten te zijn binnen Ede-West. De overeenkomsten zijn echter niet zodanig dat de deelnemers snel naar een andere buurt in Ede-West zouden willen verhuizen. Ede-West wordt als een rustige, degelijke en een beetje saaie wijk gezien waar men op zichzelf is. Veel deelnemers hebben behoefte aan meer dynamiek in het gebied, en aan meer contact en saamhorigheid tussen de mensen. Bewoners moeten uit hun huizen komen. Ze zijn te afwachtend. De Indische buurt geldt als de meest afwijkende buurt. Waar de Vogel- en Bloemenbuurt nog nette volksbuurten worden genoemd, is de Indische buurt een volksbuurt met ‘vrijbuiters’. Ook Klaphek wijkt af van de Vogel- en Bloemenbuurt, onder meer door de situatie in de Voerakker. De Zeeheldenbuurt en Beatrixpark zijn weliswaar betere buurten in Ede-West, maar lijken qua sfeer veel op de Vogel- en Bloemenbuurt. Alle buurten hebben binding met de Bloemenbuurt, dat met het Rozenplein als centrum van het gebied Ede-West wordt gezien.

43

44

Vraag 5. Wat zijn voor u bijzondere plekken in Ede-West ? Wat zijn voor u op dit ogenblik en in de toekomst bijzondere plekken in de wijk Ede-West die de gewenste identiteit van de verschillende buurten moeten ondersteunen? a. b. c. d. e.

Benoem deze plekken per buurt. Wat betekenen deze plekken voor u - nu en in de toekomst? Wat zijn de kwaliteiten van deze plekken? Wat moet er aan deze plekken worden verbeterd? Maak als groep een collage van deze bijzondere plekken.

Antwoorden Indische buurt Soembaplein

“Het Soembaplein is een hangplek voor jongeren. Moet fexibele functionaliteit krijgen met speelplek voor de jeugd, barbecue voor omwonenden, een afdakje voor jongeren.” “Soembaplein: bankjes plaatsen. Het is een jongerenontmoetingsplek. We verwachten nog een zandbak voor kleine kinderen, schommels, een afdakje, bankjes, prullenbakken, een paar stoeltjes. En dan komt het allemaal goed.”

Heidebloempje

“Heidebloempje is een speeltuintje voor kinderen. Ook iets voor ouderen om lol te trappen.” “Heidebloempje renoveren” “Heidebloempje: deze speeltuin in de buurt van het Soembaplein is erg verwaarloosd. Er moet veel aan gebeuren. De buurt is ook bereid om daar energie in te steken. Dat is een kans.”

Het veldje

“Het veldje (voetbalveldje) is een beetje aan het verpauperen. Daar zou je een klein clubhuisje kunnen plaatsen in overleg met de omwonenden.”

Oude zeepfabriek “Achter het Soembaplein is een oude zeepfabriek. Zou je tijdelijk voor jongeren kunnen gebruiken. Staat leeg.”

45

46

Bloemenbuurt Rozenplein

“Het Rozenplein is het hart van de Bloemenbuurt, misschien zelfs van Ede-West. Wel goed bijhouden. Eventueel een mooie plek als informatiepunt, bijvoorbeeld informatie over zorg of wat ook.” “Er zijn twee ankerplaatsen in Ede-West: het Rozenplein en de gasfabriek.”

't Honk

“'t Honk is als sociaal-culturele voorziening belangrijk voor de sociale contacten. Heeft een speelplek. Is zelf in hek ingebouwd. Erg lelijk. Wat we zouden willen is welkom in 't Honk. Met nieuwe openingen. Hier moet je mensen achter zetten, dat ze ook willen blijven komen.”

Verzakte stoepen “In het oude gedeelte van de Bloemenbuurt wonen veel oude mensen. Veel stoepen zijn verzakt. Graag aandacht hiervoor.”

Vogelbuurt Rozenplein Concordiaterrein en Winkel van Sinkel Gasfabriekterrein

“Het Rozenplein is een centraal punt. Ziet er gezellig uit met winkels. Dat is het centrum van Ede-West.” “Het Concordiaterrein en de Winkel van Sinkel: wel woningen, liefst geen appartementen. Ouderenwoningen eventueel zorgvoorzieningen. Liefst met tuintje erbij, zodat ouderen in de wijk kunnen blijven.”

“Er zijn twee ankerplaatsen in Ede-West: het Rozenplein en de gasfabriek.” “Bouw niet alleen maar woningen op het gasterrein. Nu kan het nog!” “Gasfabriek: de eerste koper van een mooie woning is er al.” “Gasfabriek: er is vervuiling in de grond, een plan voor tachtig woningen. Geef het een andere invulling. Mijn droom is om er een Vondelpark van Ede van te maken met ruimte waar jongeren kunnen voetballen, ouderen jeu-deboulen. De huidige situatie is een dichtbebouwde buurt. Als je het hebt over leefbaarheid van de buurt, dan vergroot je met een park de aantrekkelijkheid van de buurt om daar te gaan wonen – voor jong en oud.” Stand van zaken gasfabriek: “De wethouder en projectleider zijn bezig met planontwikkeling. De trein rijdt al. Bewoners vragen zich af hoe ze de schapen uit het hok krijgen om samen met de raad aan het bestuur te vragen hoe we de trein even stil kunnen zetten, zodat we ons kunnen afvragen hoe we met deze ruimte om willen gaan. Want het geldt voor de komende honderd jaar. We willen even gelegenheid voor een overweging.” Ruimte voor groen “Ruimte voor groen is belangrijk. Niet te veel inbreiden, anders wonen we straks allemaal op de Ginkelse heide.” Seniorenwoningen “Ga juist woningen voor ouderen bouwen, dan is er doorstroom en kunnen jongeren er komen wonen. Zo krijg je juist verjonging van de wijk.”

47

48

Beatrixpark Stortplaats Prins Bernhardlaan Trapveldje Marnixcollege

“Achter de Prins Bernhardlaan en de spoorlaan ligt een oude vuilnishoop. Het terrein is als stortplaats gebruikt. Het is een vrij ruim terrein waar je iets van kunt maken. Een recreatiepark, sportveld. Zou de wijk kunnen ondersteunen.” “Beatrixpark: trapveldje bij het Marnixcollege. Veel ruimte, veel vervuiling. Samen schoonmaken.”

Zeeheldenbuurt Vijver Schapenweide Landgoed Kernhem

“We zijn trots op de vijver, de schapenweide en het landgoed Kernhem. Dat is bij ons aan de overkant. Het hoort niet echt bij de Zeeheldenbuurt, maar in het gebruik wel.”

Slijpkruik

“De inbreiding in Slijpkruik is mooi geworden. Zeker door het tuintje erbij. Het is een beetje een gerenoveerde (kinder)boerderij.”

“Vijver in Zeeheldenbuurt: geluidswal = puinwal (gedeelte Molenstraat). Moet onderhouden worden.”

“Terrein langs de Rijksweg iets voor jongeren. Speellocatie voor jongeren. Ligt vrijer dan Bettekamp. Daar is overlast, dicht op bebouwing.” “Slijpkruik voormalige weiland nu veel jeugdvoetbal, honden uitlaten. In de toekomst ook klimmen, glijden. Uitdaging om een hut te bouwen.” Molen

“De molen moet beter opgeknapt worden.”

Groen

“Groenonderhoud. Het groen – op de stoep – moet niet overheersen. Bomen zijn tak voor tak aan het ontmantelen. Liever structureel aanpakken (lees: beter onderhoud).” “Net hadden we het over de vijver, over de gasfabriek. Wij hebben groen in de woonwijk. Met landgoed Kernhem. Dus houden zo.”

Ruimte

“Niet te veel inbreiden, niet op elk vrijstaand perceeltje.”

Overstort

“Aandacht voor de overstort bij de school.”

49

50

Klaphek Vijver

“De vijver moet het middelpunt blijven. Het is er alleen vies. De vijver moet uitgebaggerd worden. De struiken eromheen moeten worden gesnoeid.”

Speelgelegenheid “Er moet speelgelegenheid komen.” Winkels

“Er is geen voorziening van winkels. Met SRV komen de mensen toch bij elkaar. Sociale gelegenheid.”

Brug Veenderweg

“Maak een brug over de Veenderweg. De ontsluiting is heel summier. Als wandelgebied is het heel mooi, alleen kom je er niet zo makkelijk. De buurt is heel gesloten. Door de brug kun je er beter in en uit.”

Trapveld/ ‘t Honk

“Trapveld tussen Klaphek en Bloemenbuurt. Stichting Sportieve Recreatie Bloemenbuurt. Nu is het slecht bespeelbaar. Misschien moet er kunstgras komen. Gaan we over praten.”

Conclusie De deelnemers noemen bestaande plekken, zoals het Soembaplein, Heidebloempje en 't Honk. Zij wijzen ook nieuwe bijzondere plekken aan: door een type ruimte te benoemen zoals speelgelegenheid of groen en soms door hergebruik van bestaande plekken voor te stellen. Het gasfabriekterrein is hét voorbeeld hiervan in Ede-West, maar er zijn bijvoorbeeld ook suggesties gedaan voor hergebruik van de oude zeepfabriek in de Indische buurt en een oude stortplaats in Beatrixpark. Klaphek heeft vooral behoefte aan betekenisvolle plekken. Belangrijk daar is om de gesloten structuur van de buurt opener te maken. Plekken hebben vooral betekenis als ontmoetingsplek en speel- en sportruimte. In de Indische buurt zijn deze plekken het meest aan de jeugd gerelateerd. Vaak is er ook gewoon behoefte aan ruimte. Er is veel ruimte in de wijk en dat willen de bewoners graag zo houden. Veel van de bijzondere plekken zijn aan onderhoud toe zoals de speelgelegenheden en trapveldjes. Soms is beheer in het algemeen een punt van aandacht, bijvoorbeeld het groen in de Zeeheldenbuurt of de verzakte stoepen in de Bloemenbuurt. Goed onderhouden of net gerenoveerde plekken zijn het Rozenplein en Slijpkruik. Het Rozenplein is het centrum van Ede-West.

51

52

Hoofdstuk 5.

Merk en kernwaarden van Ede-West

Inleiding De gewenste identiteit van Ede-West wordt aangeduid met zes kernwaarden en een merk. De zes verschillende buurten in Ede-West hebben elk eigen typerende waarden. De kernwaarden worden afgeleid uit vooronderzoek en de resultaten van de brandingsessie. Eerst worden de huidige kernwaarden op een rij gezet en vervolgens de gewenste. De gewenste waarden volgen uit wensen van betrokken bewoners en professionals en uit ontwikkelingen binnen en buiten Ede-West. Uit de gewenste kernwaarden vloeit een passend merk voort. Inventarisatie waarden Deze tabel bevat een overzicht van huidige en gewenste kernwaarden per buurt die bewoners en professionals bij vraag 4 van de brandingsessie hebben genoemd. Huidige waarden

Gewenste Waarden

Zeeheldenbuurt

Vogelbuurt

Bloemenbuurt

Indische buurt

Klaphek

Beatrixpark

rustig netjes anoniem

rustig netjes saai

rustig netjes gelijkwaardig

rustig

onrustig explosief dynamisch

rustig netjes

ingetogen zelfstandig

ingetogen individueel reinheid beleefdheid

beweging

rustig

sociaal contact

samenhang saamhorigheid

begripvol saamhorigheid uitnodigend

behulpzaam

ingetogen afwachtend vriendelijk passief ondernemingszin actief

ingetogen op zichzelf introvert degelijk

acceptatie niet statusgericht ingetogen op zichzelf vertrouwd degelijk dorps

dynamiek

ondernemingszin

53

vrij (afgeleid van vrijbuiters)

niet saai individualistisch actief

Huidige kernwaarden voor Ede-West Wanneer de hierboven genoemde kernwaarden worden vergeleken met resultaten uit het vooronderzoek en de antwoorden op de vragen van de brandingsessie, komen er zes kernwaarden naar voren die de huidige identiteit van Ede-West karakteriseren: Kernwaarden

rust

ingetogen

op zichzelf

netjes

degelijk

plezierig

Rust Ede-West is een rustige, een beetje saaie wijk waar weinig gebeurt. Er verandert weinig, alles is vertrouwd en dat is prettig. Er zijn twee uitzonderingen. In de Indische buurt brengen jongeren bijvoorbeeld rond het Soembaplein meer leven op straat. Zij zetten zich in om de plek zo te maken dat overige bewoners er geen last van hebben. In Klaphek wordt de Voerakker onrustig, explosief genoemd. Ingetogen Over het algemeen zijn de bewoners in Ede-West ingetogen. Dit heeft de betekenis van matigheid, niet uit de band springen, grenzen aanhouden. In de Indische buurt zijn juist ‘vrijbuiters’. Ingetogen wordt in combinatie genoemd met rust en degelijkheid, de ander niet tot last zijn, bij jezelf blijven. De kernwaarde ingetogen komt voort uit de christelijke cultuur in Ede. Op zichzelf Hoewel veel bewoners elkaar kennen en zij over het algemeen plezierig met elkaar omgaan, zijn zij erg op zichzelf. Privé blijft privé. De behoefte om samen met anderen gemeenschappelijke activiteiten te ontwikkelen is niet vanzelfsprekend. Bewoners stellen zich afwachtend op, kijken de kat uit de boom voordat zij contact maken en samen met anderen activiteiten opzetten. Netjes Ede-West heeft over het algemeen nette buurten. Net is niet alleen hoe de buurt eruitziet, maar vooral hoe mensen met elkaar omgaan: beleefd en fatsoenlijk. Waarden en normen zijn belangrijk. Bewoners en instellingen moeten zich houden aan de waarden en normen van de gemeenschap. Degelijk Bewoners in Ede-West zijn degelijk. Zij hechten eraan dat de zaken goed voor elkaar zijn. Zaken zitten deugdelijk in elkaar en mensen moeten deugen, betrouwbaar zijn. Plezierig Bewoners wonen over het algemeen naar tevredenheid in Ede-West. Vaak kennen zij elkaar. Uit een enquête blijkt dat bewoners op een plezierige manier met elkaar omgaan. Plezierig is niet uitbundig en gezellig, maar prettig in de omgang, behaaglijk.

54

Verschillen en overeenkomsten per buurt Opvallend is dat ondanks de verschillen in de stedenbouwkundige en ruimtelijke structuur de meeste buurten, met uitzondering van de Indische buurt, een aantal waarden met elkaar deelt. Dat zijn vooral de waarden rust, netjes en ingetogen. Daarnaast heeft elke buurt een of meerdere specifieke kernwaarden die de betreffende buurt karakteriseren. Hieronder worden ze beschreven. Zeeheldenbuurt De kernwaarden van Ede-West gelden ook voor de Zeeheldenbuurt. In deze groene, vrij ruim opgezette buurt met gevarieerde woningen hangt een rustige, anonieme sfeer. De mensen zijn bezig en maatschappelijk betrokken. Er is ondernemingszin en er wordt veel vrijwilligerswerk en bestuurswerk gedaan. De activiteiten zijn naar binnen gericht. De mensen zijn vriendelijk, maar afwachtend. Je kunt aankloppen als het nodig is. Veel mensen zouden ook wel iets in de buurt willen opzetten, maar het moet niet van één of twee mensen afkomen. Toch hoor je in de Zeeheldenbuurt wel van een barbecue in de buurt en in de Vogelbuurt bijvoorbeeld niet. Mensen in de Zeeheldenbuurt houden van vertrouwdheid. Wat vreemd of nieuw is, is niet prettig. Indische buurt De Indische buurt wijkt duidelijk af van de overige buurten. Het is er iets voller en minder netjes. Net als de Vogelbuurt is de Indische buurt iets dichter bebouwd, er staan veel auto's geparkeerd, niet alle tuinen zijn verzorgd en er wordt af en toe te hard gereden. Vroeger was het een echte volksbuurt met vrijbuiters en sterke familiebanden. Men bemoeide zich met de buurt. Er werd gevochten op straat. Nu hebben de bewoners zich teruggetrokken in de tuin met een paar kratjes bier. Het is ook de buurt waar mensen actief zijn in het vrijwilligerswerk. Na de renovatie is er import in de buurt gekomen. De saamhorigheid maar ook de hevigheid van de buurt zijn afgenomen. De reputatie van de buurt is echter onveranderd negatief gebleven. Hoewel de Indische buurt een rustige, individualistische buurt is, vinden jongeren het er niet saai. Zij zijn actief in de buurt en praten met verschillende groepen om oplossingen te realiseren waarin iedereen zich kan vinden. Vogelbuurt De genoemde kernwaarden gelden nadrukkelijk voor de Vogelbuurt. Deze buurt lijkt het sterkst in de invloedssfeer van de Bloemenbuurt te liggen. De levendigheid van het Rozenplein hoort gevoelsmatig ook bij de Vogelbuurt. Toch is de Vogelbuurt anders dan de Bloemenbuurt. Samen met Beatrixpark is de bevolking het sterkst vergrijsd. De Vogelbuurt is rustig en degelijk, maar ook wat saai en ingeslapen geworden. Vroeger werd er nog wel eens een barbecue in de buurt georganiseerd, de kinderen speelden op straat en de activiteiten in buurthuis De Kolk trokken veel mensen. Dat is nu niet meer – al lopen de schoolgaande kinderen nog wel door de buurt. Rond de Nachtegaallaan en Zwaluwlaan verpaupert de buurt. Er zijn wat armoedige straten. Enerzijds is de buurt dichtbevolkt en anderzijds is er ruimte, maar het is ruimte die niet gebruikt kan worden. Bloemenbuurt De Bloemenbuurt heeft een bijzondere positie in Ede-West. Hier liggen de wortels van Ede-West. Het tuindorp Kolkakker, dat begin vorige eeuw werd gebouwd, is de oudste bebouwing in de wijk. Nog steeds is het dorpse karakter een belangrijke kwaliteit van de buurt: de Bloemenbuurt is een dorp in de stad met Ede-Centrum heel dichtbij. De Bloemenbuurt voelt vertrouwd, niet alleen voor de mensen die er wonen, maar ook voor veel bewoners uit de andere buurten van Ede-West. Deze buurt is hechter dan de andere buurten. In de Irisstraat

55

wordt met kerst de hele straat versierd. De Bloemenbuurt heeft een centrale positie in Ede-West met het Rozenplein als kloppend hart van de wijk – niet alleen fysiek maar ook qua oriëntatie. Alle buurten hebben binding met de Bloemenbuurt, maar andersom is dat veel minder. Buitenstaanders zijn welkom. Zij worden geaccepteerd, als zij zich maar gedragen en de ander niet tot last zijn. De Bloemenbuurt is niet statusgericht. Iedereen is een beetje hetzelfde. In de flats is men minder verdraagzaam en kan men elkaar soms letterlijk niet verstaan. Klaphek Klaphek is een nieuwe rustige buurt met een paar knelpunten. Binnen Klaphek zijn vier verschillende omgevingen met elk een eigen sfeer. Je hebt de vijver. Het gedeelte met de koopwoningen is rustig en ingetogen. Hier gelden de kernwaarden van Ede-West grotendeels, al is de sfeer anoniemer. Men is sterk op zichzelf en is ook zelfstandig. Het bedrijventerrein is dynamisch en de Voerakker onrustig, explosief. Kinderen kunnen daar niet veilig op straat spelen. Een aantal kinderen uit zigeunergezinnen en Marokkaanse tieners trekt veel met elkaar op en maakt het moeilijk voor de anderen. Beatrixpark Samen met de Vogelbuurt heeft Beatrixpark de meest vergrijsde bevolkingssamenstelling. Dit heeft ook te maken met de komst van seniorencomplexen. Beatrixpark is een rustige, saaie, groene buurt. Waarden als netheid, reinheid, beleefdheid zijn belangrijk. De ouderen zijn behulpzaam. Die zetten een kliko ook voor een ander buiten, maar jongeren kijken daar anders tegenaan. De bewoners leven erg op zichzelf, maar er is ook weinig gelegenheid om elkaar te ontmoeten. Transformatie van huidig naar gewenst merk en kernwaarden Over het algemeen zijn de bewoners, de gemeente en andere organisaties tevreden over de huidige identiteit van Ede-West. De meeste bewoners wonen er goed en er bestaan ook geen grootse plannen om het gebied te veranderen. Toch zijn er binnen en buiten de wijk ontwikkelingen gaande waardoor de identiteit zal veranderen. Wil Ede-West zich ook in de toekomst kunnen profileren met een sterke eigen identiteit, dan is het van belang om ook gewenste kernwaarden op een rij te zetten. Als deze worden afgezet tegen onwenselijke waarden, kan hieruit een merk worden afgeleid dat kan dienen als koers voor toekomstige ontwikkelingen. Vergrijzing van Ede-West Ede-West is sterk aan het vergrijzen. De veranderende bevolkingssamenstelling heeft gevolgen voor de identiteit van het gebied en voor de aandachtspunten binnen de wijk. Rust kan door vergrijzing verworden tot doodsheid op straat, apathie, stilstand. Individualiteit en op zichzelf zijn kan veranderen in vereenzaming. Speelplaatsen zijn in een vergrijzend gebied minder van belang, maar voorzieningen op het gebied van gezondheid, gezelligheid en boodschappen weer meer. Hierdoor kan Ede-West jonge huishoudens minder aanspreken. Die hebben wellicht behoefte aan meer dynamiek. Ontwikkelingen in Ede-Centrum en Ede-Oost De ontwikkelingen in Ede-Centrum, maar straks ook in Ede-Oost op het Enka- en kazerneterrein hebben alleen al vanwege de omvang een belangrijke invloed op de verschillende woonmilieus in de stad Ede en dus ook op Ede–West. Daarnaast zullen er ook verschillende culturen ontstaan. In Ede-Oost worden straks nieuwe stedelijke woonmilieus gemaakt die waarschijnlijk anders zullen zijn dan de oude

56

dorpse woonmilieus in Ede-West. Mogelijk leidt de bouw van nieuwe woningen in Ede-Oost tot een verdere vergrijzing van Ede-West doordat jongeren weg zullen trekken naar de nieuwbouw. Het kan zijn dat Ede-Oost straks de moderne wereld van Ede wordt en EdeWest de oude wereld. Dergelijke grootschalige ontwikkelingen vragen om een goede en scherpe positionering van Ede-West. De identiteit kan en zal niet hetzelfde blijven. Geleidelijke transformatie Aangezien er geen grootschalige veranderingen in Ede-West gaan plaatsvinden, is radicale transformatie van het merk niet nodig. Grote veranderingen zijn ook niet gewenst, gezien het feit dat er een grote groep huishoudens in Ede-West is die zich thuis voelt bij de huidige kernwaarden van het gebied. De transformatie naar het nieuwe gewenste merk, naar de nieuwe identiteit zal dan ook geleidelijk plaatsvinden en vindt zijn wortels in het bestaande merk. Gewenste waarden van bewoners Bewoners die deel hebben genomen aan de brandingsessie zijn over het algemeen van mening dat Ede-West actiever en dynamischer moet worden. Er moet weer wat meer gebeuren op straat, anders wordt Ede-West saai en ontstaat er stilstand. Afwachtend gedrag en passiviteit moeten worden doorbroken, vinden de deelnemers. Actief zijn in de buurt, saamhorigheid en behulpzaamheid vergroten de leefbaarheid van de buurt. De mensen moeten zich dus ook meer naar buiten richten. Zo blijft Ede-West ook in de toekomst een plezierige plek om te wonen. Per buurt zijn er accentverschillen. In de Zeeheldenbuurt, Vogelbuurt en Indische buurt is vooral behoefte aan dynamiek en beweging. In Beatrixpark heeft de behoefte aan beweging vooral betrekking op meer sociaal verkeer, meer contact. Klaphek wil uitnodigender zijn. Meer saamhorigheid is daar ook gewenst, net als in de Indische buurt. Beatrixpark beoogt een andere nuance van dit sociale gedrag: meer behulpzaamheid. De Bloemenbuurt is helemaal goed zoals het is, vinden de bewoners. Ongewenste waarden en uitdagingen Om de gewenste identiteit van een gebied te duiden, kan het ook verhelderend werken om de ongewenste identiteit te benoemen. Wat moet er niet gebeuren? Als je allergieën en valkuilen benoemt, kun je ook goed uitdagingen aangeven.

Allergie Valkuil Uitdaging

Rust hectiek/te veel verandering stilstand/ apathie/ afwachtend dynamiek/beweging/ vernieuwing

Ingetogen bandeloos/ mateloos/grenzeloos zuinig/benauwd gul/ruimhartig

Op zichzelf groepsdwang/ collectivisme afzondering/ vereenzaming/gesloten samen/open/uitnodigend behulpzaam

57

Netjes onfatsoenlijk/ onbeleefd/onbeschoft formeel

Degelijk wispelturig/ ondeugdelijk perfectionistisch

Plezierig serieus

informeel

flexibel

diepgang

oppervlakkig

Rust is een belangrijke waarde. Bewoners die van rust houden, zijn allergisch voor te grote veranderingen. Als een gebied te rustig wordt, ontstaat er apathie en stilstand, bewoners stellen zich te afwachtend op. Rust moet in balans komen met dynamiek, beweging en vernieuwing. Ingetogen mensen zijn allergisch voor grenzeloosheid en mateloosheid. Een te grote mate van ingetogenheid kan leiden tot zuinigheid en benauwd gedrag. Ruimhartigheid voorkomt een te grote mate van ingetogenheid. Bewoners die op zichzelf zijn, houden niet van groepsdwang. Te veel op zichzelf zijn, kan echter veranderen in afzondering en eenzaamheid. In verschillende buurten van Ede–West, zoals de Bloemen- en Vogelbuurt, speelt vereenzaming van bewoners een rol. Daarom zouden deze buurten uitnodigender moeten worden. Het moeten plekken worden waar mensen meer samen dingen doen en behulpzaam zijn. Nette mensen hebben een hekel aan onfatsoenlijk en onbeschoft gedrag. Te netjes zijn, kan leiden tot stijf en formeel gedrag. Meer ruimte voor informeel gedrag houdt de netheid in evenwicht. Degelijkheid is een mooie waarde, maar kan leiden tot perfectionisme. Ruimte voor flexibiliteit houdt degelijkheid in evenwicht. Plezierig met elkaar omgaan in de buurten is en blijft een belangrijke waarde. Bewoners die plezierig met elkaar omgaan, houden niet van te persoonlijk, openhartig gedrag. Te plezierig gedrag leidt tot oppervlakkigheid, afstandelijkheid, formaliteit. Meer diepgang in de contacten zorgt voor meer evenwicht. Nieuw merk en kernwaarden van Ede-West Inmiddels zijn de huidige en gewenste waarden van Ede-West met elkaar vergeleken, net als de ongewenste waarden en uitdagingen. Als deze worden afgezet tegen toekomstige ontwikkelingen in en buiten Ede-West, komt er een mix van de volgende kernwaarden naar voren. Deze passen bij een geleidelijke verandering van de identiteit in de toekomst. Kernwaarden

Plezierig

Ingetogen

Degelijk

Uitnodigend

Beweeglijk

Zelfredzaam

Plezierig Ede-West is in de toekomst een plezierige wijk om in te wonen. Bewoners gaan prettig met elkaar om. De contacten zijn niet diepgaand, maar wel aangenaam. De plezierige contacten zorgen ervoor dat de bewoners zich thuis in de wijk voelen. In principe geldt dat voor alle buurten. Prettig met elkaar omgaan is in de Indische buurt wel anders dan in de overige buurten.

58

Ingetogen De kernwaarde 'ingetogen' is diep verankerd in de cultuur van de stad en zal dan ook lange tijd een belangrijke kernwaarde blijven voor Ede-West, zeker bij de ouderen. Maat houden is het devies. Ook hierin vormt de Indische buurt een uitzondering. Deze buurt is uitbundiger, wat overeenstemt met het volkse karakter van de buurt. Degelijk Degelijkheid in de zin van 'dingen deugdelijk doen' blijft belangrijk voor het gebied. De kernwaarde 'degelijk' zorgt voor het betrouwbare karakter van de buurt. Je kunt van de buurt op aan. Ook hier zijn er verschillen per buurt. De Bloemen- en Vogelbuurt zijn voorbeelden van degelijkheid. Uitnodigend In de toekomst is de wijk open en uitnodigend. Dit geeft ruimte voor anderen en activiteiten. Zo ontstaat er een mooie verbinding met de bestaande traditionele waarden. 'Uitnodigend' impliceert ook ruimhartigheid ten aanzien van anderen en andere opvattingen. Beweeglijk 'Beweeglijk' is een belangrijke kernwaarde van het nieuwe merk. Beweeglijkheid zorgt voor dynamiek en ondernemingszin. De activiteiten, drukte en bedrijvigheid maken Ede-West tot een vitaal gebied. Beweeglijkheid is ook flexibiliteit. Hierdoor kan Ede-West zich met behoud van haar eigenheid vernieuwen. Zelfredzaam Ede-West zal in de toekomst ook een zelfredzame wijk zijn. Op eigen kracht zullen vraagstukken als leefbaarheid in de wijk worden aangepakt. Dat geldt ook voor de problemen achter de voordeur. Buren helpen elkaar en er bestaat een netwerk van vrijwilligers die hulp bieden aan bewoners in de wijk. Behulpzaamheid geldt niet alleen voor moeilijke situaties, maar ook voor gewone dagelijkse dingen. Kernwaarden en subwaarden Waarden emotioneel functioneel aspiratie

Plezierig aangenaam/ behaaglijk contact maken thuis in de buurt

Ingetogen bescheiden

Degelijk vertrouwd/deugdelijk

Uitnodigend ruimte/kwetsbaar

Beweeglijk Bewegen

Zelfredzaam eigen kracht

maat houden

goed maken

gastvrij

ondernemen/dynamiek

samen en alleen

grenzen stellen

betrouwbaar

open / ruimhartig

vernieuwing/flexibel

behulpzaam

59

Overeenkomsten en verschillen per buurt Uiteraard zijn er verschillen en overeenkomsten per buurt. Belangrijk is de rol van de Indische buurt. Deze vormt wat betreft kernwaarden een mooi tegenwicht tegen een buurt als de Bloemenbuurt. Door haar afwijkende waarden kan de Indische buurt een rol spelen in de transformatie van het oude naar het nieuwe merk voor het hele gebied. Merkstatement Ede-West: “Thuis in de wijk: aangenaam en gastvrij” Bewoners voelen zich thuis in de wijk. Dat blijkt uit de brandingsessie en de verschillende onderzoeken en dus uit de verschillende kernwaarden die hieruit zijn afgeleid. Het is echter een bijzonder thuis. Het is een aangenaam, gastvrij en behulpzaam huis in een dorpse sfeer. Waar nu vooral het huis en de tuin belangrijk zijn als leefplek voor het gezin, wordt die leefplek iets groter. In het merk reikt thuis ook tot leven op straat met meerdere mensen dan alleen de gezinsleden en directe buren. Ook op straat ben je welkom, is het prettig toeven en is men behulpzaam. De maatvoering blijft echter kleinschalig en divers: in dorpse sfeer. Met dit merkstatement positioneert Ede-West zich ten opzichte van de andere gebieden in de stad Ede.

60

Hoofdstuk 6.

Referentiekader voor de wijkvisie en het wijkprogramma

Inleiding De wijkbrand is bedoeld om het woonmilieu van Ede-West helder te positioneren. Zo kunnen consumenten bewust kiezen of zij tot dit woonmilieu willen behoren. Een brand levert ook uitgangspunten op over de wijze waarop je een woonmilieu kunt maken. Zo biedt de brand voor Ede-West een referentiekader voor de ontwikkeling van een wijkvisie en wijkprogramma. In dit hoofdstuk worden uitgangspunten geformuleerd om invulling te geven aan het nieuwe merk Ede-West. Doelgroepen De wijk Ede-West is aan het vergrijzen. Vooral de ouderen in het gebied zijn verbonden met de traditionele kernwaarden van Ede-West, is de veronderstelling. Wil Ede-West goed kunnen inspelen op de ontwikkelingen in en buiten deze wijk, dan moet het nieuwe merk invulling krijgen en moeten er nieuwe doelgroepen worden geworven. Hun woon- en leefstijlen moeten passen bij de kernwaarden van het nieuwe merk van Ede-West. In algemene zin gaat het om doelgroepen met een meer dynamische levensstijl, die zelfredzaam zijn én oog hebben voor de buren en het sociale leven in het gebied. De nieuwe doelgroep krijgt dus een woonmilieu aangeboden dat past bij de brand én aansluit bij hun behoeften. Hiernaar moet onderzoek worden gedaan. Wonen Grote veranderingen, zoals herstructurering van de woningvoorraad, zijn niet te verwachten in Ede-West. De wijk blijft een plezierig woongebied. De leefstijl is ingetogen, maar er is ook wat meer openheid, beweging en zelfredzaamheid. Het aanbod aan nieuwe doelgroepen gaat via de bestaande voorraad en gedeeltelijk door de bebouwing van open plekken. Door de bouw van senioren-woningen kunnen ouderen in het gebied blijven wonen en komt er in de bestaande woningvoorraad aanbod vrij voor jonge huishoudens. Voorzieningen De toekomstige voorzieningen richten zich op de behoeften van nieuwe en bestaande doelgroepen. Ouderen hebben wellicht behoefte aan zorgvoorzieningen en voor jonge aan te trekken huishoudens moet er voldoende aanbod op het gebied van kinderopvang, onderwijs en dergelijke zijn. Onderzocht zou moeten worden of er voldoende wervende kracht uitgaat van bestaande voorzieningen zoals de Kolk én of het aanbod voldoende is afgestemd op de vraag van de doelgroepen. Er moeten ook voorzieningen zijn die het gebied aantrekkelijk maken voor een nieuwe doelgroep als jongeren. Sport, kunst en cultuur Bewoners van Ede-West doen veel aan sport en beweging, maar vaak buiten de wijk. Aangezien er behoefte aan levendigheid is in EdeWest, zou je expliciet meer aandacht kunnen schenken aan sport of aan kunst en cultuur in dit gebied. De werkgroep Oud Ede-West richt zich bijvoorbeeld op kunst en cultuur in de traditionele zin. Daarnaast zou je ook aandacht kunnen schenken aan jongerencultuur.

61

62

Kleinschalige bedrijvigheid Het uitnodigende karakter, de dynamiek en zelfredzaamheid van het gebied kun je versterken door ruimte te maken voor kleinschalige bedrijvigheid. De stedenbouwkundige structuur is hiervoor uitermate geschikt. Het soort kleinschalige bedrijvigheid kan, gelet op het nieuwe merk, zeer divers zijn. Enerzijds kan worden aangesloten bij de traditie van reparatie en handel in consumentenartikelen. Maar ook moderne kleinschalige bedrijvigheid, bijvoorbeeld op het gebied van ICT en design, kunnen levendigheid in het gebied brengen. Op sommige locaties is het misschien mogelijk om broedplaatsachtige ruimten te laten ontstaan voor startende innovatieve bedrijven. Groen en openbare ruimte In het gebied Ede-West is relatief veel openbare ruimte. Een deel van deze ruimte wordt niet of onvoldoende benut en beheerd. Deze ruimte kun je benutten om de nieuwe merkidentiteit van het gebied te ondersteunen. Dat kan zijn in de sfeer van groen- en speelvoorzieningen, voorzieningen, wonen en kleinschalige bedrijvigheid.

63

64

Hoofdstuk 7.

Merkplekken in Ede-West

Inleiding Betekenisvolle plekken in de wijk kun je gebruiken om de gewenste identiteit van het gebied te versterken. Dergelijke plekken worden merkplekken genoemd. Voorstellen voor het gebruik van deze plekken zijn afgeleid uit de brand en het referentiekader. Inventarisatie van plekken Tijdens de brandingsessie hebben de deelnemers diverse bijzondere plekken in Ede-West genoemd. Deze zijn blauw weergegeven in de tabel. De plekken die in het voorbereidingstraject en naderhand naar voren zijn gekomen, worden rood weergegeven in de tabel. Zeeheldenbuurt 1.Schapenweide

Indische buurt 6.Soembaplein

Vogelbuurt 12.Gasfabriek

Bloemenbuurt 14.Rozenplein

Klaphek 18.Vijver

2.Slijpkruik

7.Zeepfabriek

13.Terrein de Kolk

15.‘t Honk

19.Brug Veenderweg

3.Vijver 4.Molen

8.Heidebloempje 9.Het Veldje

5.Concordiaterrein/ Winkel van Sinkel

10.Diverse binnenterreinen 11.Winkelcentrum Veenderweg

Beatrixpark 20.Stortplaats Prins Bernhardlaan 21.Trapveldje Marnixcollege

16.Trapveldje 17.Speeltuin Korenbloem

Merkplekken In Ede-West zijn diverse betekenisvolle plekken die de huidige en gewenste identiteit van het gebied ondersteunen. Daarnaast zijn er plekken die een nieuwe invulling kunnen krijgen en zo het nieuwe merk versterken. Rozenplein Het Rozenplein wordt van oudsher gezien als het centrum van Ede-West. Het is het belangrijkste winkelcentrum in het gebied. Dat zal in de toekomst ook zo blijven. Het Rozenplein bevindt zich in de Bloemenbuurt, de buurt waar de wortels van Ede-West liggen. Soembaplein en zeepfabriek Het Soembaplein en de zeepfabriek kunnen in de toekomst een invulling krijgen die het nieuwe merk van Ede-West versterkt. Voorzieningen op deze plek moeten zich richten op jongeren en jonge huishoudens. Kernwaarden als uitnodigend, beweeglijk en zelfredzaam zijn belangrijke uitgangspunten voor de invulling van deze plek. Het Soembaplein heeft net als het Rozenplein en het gasfabriekterrein de potentie om een belangrijke merkplek in Ede-West te worden.

65

66

Gasfabriekterrein Het gasfabriekterrein vormt de overgang van Ede-West naar het centrum. De bewoners stellen voor om hier het 'Vondelpark van Ede' te maken met ruimte waar jongeren kunnen voetballen en ouderen kunnen jeu-de-boulen. Het park vergroot de aantrekkelijkheid van het woongebied, vinden zij. Daarnaast is het belangrijk om te onderzoeken of een combinatie met woningbouw (seniorenwoningen) en voorzieningen mogelijk is, zodat de ouderen in de wijk kunnen blijven wonen en een instroom van jongere huishoudens op gang komt. Het monumentale gebouw moet een invulling krijgen die levendigheid in de omgeving brengt. Stortplaats Prins Bernhardlaan Het terrein van de stortplaats is vrij ruim en kan volgens de bewoners goed als sportveld of recreatiepark worden gebruikt. Wellicht is dit een geschikte plek om seniorenwoningen te bouwen. Dit zou onderzocht moeten worden. Molen Het ligt voor de hand om een markant gebouw als de molen weer in ere te herstellen. Dit doet recht aan de historie en de traditionele waarden in het gebied. Behalve het gebouw kan ook de traditionele functie van de molen met een eigentijdse invulling hersteld worden. Hiermee kan de merkplek aan kracht winnen. Concordiaterrein, Winkel van Sinkel Deze plek is wellicht geschikt om woningen voor jonge huishoudens of voor senioren te realiseren. Terrein de Kolk Er zijn plannen om de buurtvoorziening anders te organiseren en een brede school te realiseren op het terrein van één van de twee scholen. Dit zou de (nieuwe) identiteit van het gebied ondersteunen. Overige plekken Voor de overige genoemde plekken kan worden bekeken of zij een invulling kunnen krijgen voor kinderen, jongeren en jonge huishoudens, maar ook voor een invulling als kleinschalige bedrijvigheid. Tot slot In Ede-West is veel open ruimte. Ook zijn er veel betekenisvolle plekken. Het is belangrijk om al deze plekken in kaart te brengen, zodat nagegaan kan worden wat de mogelijkheden zijn. Daarbij is het niet de bedoeling om al deze plekken in te vullen. Een zekere ‘rommelzone’ geeft juist charme aan het gebied Ede-West.

67

68

Hoofdstuk 8.

Organisatie, communicatie en positionering

Inleiding Wil Ede-West zich sterk positioneren, dan moeten het merk en de kernwaarden ook worden uitgedragen. Dit vraagt om goede communicatie en om organisatie van de bewoners. Organisatie van bewoners Gelet op het proces tot nu toe én de resultaten van de branding, ligt het voor de hand om de bewoners op gebiedsniveau én op buurtniveau te organiseren. Hiervoor zijn meerdere argumenten: - Er zijn duidelijke verschillen en overeenkomsten tussen de verschillende buurten in Ede-West. Daarom is het aantrekkelijk om op twee niveaus te opereren. - Er is voldoende draagvlak en betrokkenheid bij bewoners en instellingen om platforms op wijk- en buurtniveau te realiseren. - Overleg met de gemeente en instellingen wordt makkelijker als bewoners op gebiedsniveau zijn georganiseerd. - Als bewoners op buurtniveau zijn georganiseerd, is er meer aandacht voor bijzondere en dagelijkse zaken in de buurt. Op gebiedsniveau zou je een wijkplatform Ede-West kunnen opzetten en op buurtniveau zes buurtplatforms. De voorzitters van de buurtplatforms zijn lid van het wijkplatform, naast het dagelijks bestuur van het wijkplatform. Voor de uitwerking van de organisatie is het bewonersorganisatiemodel voor de wijk de Maten in Apeldoorn goed bruikbaar. Communicatie en huisstijl Ede-West moet een duidelijke huisstijl krijgen en meer aandacht schenken aan communicatie en informatie in het gebied. Communicatie werkt het best als het is ingebed in het bestaande netwerk. Voorstel is om een communicatiebureau in Ede-West op te zetten waarin bewoners en instellingen gezamenlijk de communicatie in het gebied verzorgen, bijvoorbeeld via een website, een wijkkrant en dergelijke. Het communicatiebureau begint met het opstellen van een communicatieplan en de ontwikkeling van een huisstijl voor Ede-West. Positionering Ede-West Daarnaast is er een marketingstrategie nodig om de brand van Ede-West in Ede te positioneren. In de stad, bij bewoners en bij instellingen moet duidelijk worden gemaakt wat voor gebied Ede-West is en waarin het zich onderscheidt van andere woonmilieus in Ede. Een brandsheet vormt het uitgangspunt voor de marketingstrategie. Dit is een samenvatting in woord en beeld van het merk en de kernwaarden van Ede-West, inclusief een beeldmerk van Ede-West.

69

Geïnterviewden in het voortraject Eva Koolmees, Stef van der Klok, Inge Nabbe, gebroeders Öz, familie Kruijt, Ufuk Isguzarer. Deelnemers brandingsessie 23 en 24 september 2005 Horsman, Wegen,Stuart, Erdem,Nagtegaal, Door van der Put, Chris Moes, Gerrit van der Laan, Room, Hazeleger, Hardeman, Henk van de Hul, Addy Hekking, Corrie van Eldik Thieme-Brandt, Peter Elferink, Wido Scholte, Roelofs van Voorst, Rook, Florijn, Coskun, Kandemir, Bosman, Inge Nabbe, Jan Lamberink, Cilia ten Den, Langerak, Rozing, van de Peppel, Das, Siperman, Eus Wattimena, Astrid Frieswijk,Willem Bekken, Pierre Ronden, Gerard Kok,Lindenboom, Isguzarer, van der Sar, Bob Witte, van Caspel, Jansen, Simone Woudenberg, Jos Berntsen, Stef van der Klok, Eva Koolmees, Soolingen-Lourens, Yilmaz, van der Waarde, Mente Bonestroo, Ina Roelfsema, Paul Zoeteman, Ferry de Kraker, Angelique Jonker, Wilke Dekker. Projectmanager: Hans Oosterveld Gastheer: Bert Vos Procesbegeleiding: Martin Jansen, Hans Kars Verslag : Marijke Orthel Tekenaars: Shirley Warlich, Geert Gratama, Machteld Solinger en Luuk Poorthuis

70

Colofon Kars Advies Erasmuslaan 1b 3584 AZ Utrecht 030-2129847 www.karsadvies.nl Opdrachtgever: gemeente Ede Productie: Hans Kars Tekst: Marijke Orthel Tekeningen: Luuk Poorthuis, Geert Gratama en Shirley Warlich

71