Ecotuinen in de stad. Tips, voordrachten en workshops. juni - oktober 2010

Ecotuinen in de stad Tips, voordrachten en workshops juni - oktober 2010

Ecotuinen in de stad Stadstuinen zijn van groot belang voor de biodiversiteit. Insecten, vlinders, vogels en zoogdieren vinden er beschutting, voedsel en een nestplaats. Bovendien zuiveren planten de vervuilde stadslucht en verbeteren ze de waterhuishouding. Meer groen zorgt voor een aangenamere leefomgeving voor elke Antwerpenaar. Daarom zorgt de stad goed voor haar groenpatrimonium. Maar iedere Antwerpenaar kan ook zelf ‘een plantje’ bijdragen. Zelfs als u geen tuin hebt, kunt u in de stad groene plekjes creëren. Plant klimplanten aan de voorgevel. In bloembakken op een terras, koer, balkon of vensterbank kunt u experimenteren met bloemen, kruiden, vaste inheemse planten of zelfs groenten. Vergeet ook de platte daken niet. Maak van uw dak een extra oase in de stad door een groendak aan te leggen. De stad geeft hiervoor interessante premies.

Maak van uw tuin een ecologische kringlooptuin Hebt u een tuin, dan kunt u er een ecologische kringlooptuin van maken. Een ecologische kringlooptuin is een tuin waar het meeste groenafval uit die tuin opnieuw gebruikt wordt. Ook pesticiden en kunstmeststoffen worden er vermeden.

Plannen: daar begint het mee! Kringlooptuinieren kan in elke tuin, of het nu om een strakke of een wilde tuin gaat. Deze tips helpen u al een heel eind op weg: • Kies de juiste inheemse planten en zet ze op de plaats die ze verdienen Er zijn planten die niet gedijen in de zon, andere doen het niet goed in de schaduw. Als u hiermee geen rekening houdt, zult u al snel willen bijmesten, terwijl dit geen zin heeft. Ook de bodemstructuur heeft een grote invloed op de groei van een plant. Bij de keuze van de planten is het belangrijk om te weten of u bijvoorbeeld een zure bodem hebt. Zet niet te veel planten van dezelfde soort: dit vermindert de kans op een plaag. Let op voor woekeraars. Deze planten zorgen voor een snel resultaat, maar na enkele jaren zijn ze niet meer in te tomen. U moet ze dan voortdurend wieden of snoeien, wat niet alleen veel werk maar ook veel afval met zich meebrengt.

1

Hergebruik uw groenafval • Zet planten niet te dicht bij elkaar Planten groeien uit tot volwassen exemplaren. Hou hier bij het aanplanten rekening mee en laat u niet verleiden om ze dichter bij elkaar te zetten. Tip: Hebt u toch te veel planten na verloop van tijd? Organiseer een plantenruil met vrienden, in de wijk of op een buurtfeest. • Vermijd onkruid Eigenlijk bestaat onkruid niet. Onkruid is niet meer dan een ongewenste, wilde of ongecultiveerde plant die we niet graag zien op de plaats waar hij groeit. Hebt u onkruid in uw (ecologische) tuin staan, bestrijdt het dan zeker niet met een herbicide. Zorg dat het geen kans krijgt om te groeien: dek de grond af met houtsnippers (eventueel op een stuk onbedrukt karton), grasmaaisel, matten of plant bodembedekkers. Schoffel onkruid op een zonnige dag en vermijd dat het onkruid in zaad komt.

• Gras: een zegen of een vloek in de kringlooptuin? Vindt u de wekelijkse maaibeurten een lastig karwei of krijgt u het maaisel niet meer zelf verwerkt, dan zijn er enkele alternatieven: • Beperk het grasoppervlak. Ruil de vrijgekomen plaats in voor borders, doorlaatbare verharding of een bloemenweide. • Zaai nieuwe stukken in met traaggroeiend graszaad. • Sproei niet te snel, gras is sterk genoeg en overleeft periodes van droogte.

2

• Uitgebloeide planten, onkruid en GFT-afval worden compost Via compostvat, -hoop of -bak in de tuin kunt u het meeste groenafval uit de tuin verwerken, ook het groente- en fruitafval uit de keuken. Compost verrijkt de bodem en vervangt kunstmeststoffen. Het zorgt voor een lichtere bodemstructuur die warmte, water en voedingsstoffen beter vasthoudt. Het resultaat is dat u sterkere planten en meer bodemleven krijgt. Niets dan voordelen dus. Waarom zou u uw GFT-afval nog laten ophalen als u het met een kleine inspanning kunt omtoveren tot rijke compost? Een compostvat kunt u voor slechts 15 euro kopen in elk containerpark van de stad Antwerpen. Weet u niet goed hoe u zelf met composteren moet beginnen? Volg dan een van de cursussen die de stad jaarlijks organiseert (zie pagina 12). U kunt ook steeds een beroep doen op de compostmeesters.

De Antwerpse compostmeesters zijn een groep vrijwilligers die een opleiding compostmeester hebben gevolgd. Ze beantwoorden al uw vragen rond composteren en helpen u bij het composteerwerk. U kunt hen bereiken via [email protected] of tel. 03 217 08 11. Bent u geïnteresseerd om ook compostmeester te worden? In het najaar organiseren we een nieuwe cursus. Stuur een mail naar [email protected] en u ontvangt alle praktische informatie.

3

• Snoeiafval krijgt een tweede leven • Versnipper het en gebruik het als bodembedekking tussen uw vaste planten, voor de snipperwand of als apart tuinpad. • U kunt het (versnipperd) ook composteren maar dan moet u het wel mengen met bijvoorbeeld grasmaaisel. • Maak een takkenwal: allerlei dieren zullen er dankbaar gebruik van maken om er te schuilen en te wonen. • Maak een scherm uit takken in plaats van een geplastificeerde afsluiting te gebruiken. Het is goedkoper en beter voor het milieu.

Een bodemonderzoek kan heel wat nuttige informatie opleveren. De Bodemkundige Dienst van België is een onafhankelijke onderzoeks- en adviesinstelling voor landbouw, tuinbouw en milieu. U kunt bij hen terecht voor een bodemonderzoek met bemestingsadvies van uw tuin. Het standaardonderzoek omvat een bepaling van de zuurtegraad, de grondsoort, het humusgehalte en de aanwezigheid van diverse voedingselementen. Zo komt u te weten hoe rijk of arm de bodem precies is. Meer informatie over hoe het onderzoek te werk gaat of waar u het moet aanvragen, vindt u op www.bdb.be.

4

Meer tips voor een ecotuin • Kippen zijn echte afvalverwerkers. Zorg er wel voor dat u hen een goed onderkomen met voldoende buitenruimte geeft. • Kies voor milieuvriendelijk tuinhout: gebruik voor de afsluiting of het tuinhuis kastanjehout, hout met het FSC-label, zelf gemaakte afsluitingen uit snoeiafval en vernissen of beitsen met milieulabel. • In de stad kiezen veel mensen voor het betonneren van oprit en voortuin. Dit veroorzaakt mee grote wateroverlastproblemen. Er zijn nochtans mooie, waterdoorlatende alternatieven zoals open grasdallen, tussenstroken beplant met bodembedekkers, paden in grint, dolomiet of houtsnippers. • Gebruik zeker geen herbiciden om ongewenst groen van de oprit te verwijderen. Dit gaat rechtstreeks in de riool en zorgt voor verontreiniging. • Ga insectenplagen niet onmiddellijk te lijf met pesticiden. Het is perfect mogelijk om zonder bestrijdingsmiddelen uw tuin te onderhouden. Meer informatie en tips vindt u op www.zonderisgezonder.be.

5

Aanleg van een geveltuin: spelregels

Groendaken

Een geveltuin is een smalle groenstrook aan de straatkant, onmiddellijk tegen de gevel. Het brengt kleur in de straat en maakt de omgeving groener en vrolijker. Vogels, vlinders en bijen voelen er zich thuis. Omdat u bij het aanleggen van een geveltuin gebruik maakt van de openbare weg, moet u een aantal regels volgen: • Voor u aan de slag gaat, vraagt u eerst een schriftelijke toelating. Het formulier hiervoor vindt u op www.antwerpen.be (onder wonen en toelatingen). • Zorg ervoor dat er voor voetpadgebruikers steeds een vrije doorgang blijft van minstens 1,50 m breedte. • Plant de tuin aan binnen een strook van maximum 30 cm, gemeten vanaf de voorgevel. Zorg er ook voor dat de planten steeds binnen deze strook van 30 cm blijven en de vrije doorgang niet hinderen. • De opstaande rand van de plantenstrook mag maximum 10 cm hoog zijn en het gebruikte materiaal mag geen scherpe randen hebben. • Meer info over geveltuinen: [email protected] tel. 03 338 66 66 of www.antwerpen.be.

Groendaken zijn daken waarvan de dakbedekking hoofdzakelijk bestaat uit planten. Ze hebben belangrijke voordelen: ze brengen groen in de stad, hebben een positief effect op de waterbeheersing en het klimaat en scheppen een aangename leefomgeving. Er bestaan verschillende types groendaken, intensieve en extensieve groendaken. Intensieve groendaken noemen we ook daktuinen. Ze zijn vergelijkbaar met gewone tuinen, zowel van uitzicht, gebruik als onderhoud. De begroeiing bestaat uit grassen, kruiden, struiken en soms zelfs bomen. Een dergelijk groendak zorgt voor een grote belasting en vergt een aangepaste, versterkte dakconstructie. Bij extensieve groendaken of vegetatiedaken is de begroeiing voornamelijk beperkt tot mossen, vetplanten en kruiden. Deze daken vergen weinig onderhoud. De belasting van deze daken is geringer, waardoor ze meestal geen aangepaste dakconstructie vergen en kunnen aangelegd worden op bestaande woningen. U kunt er niet op lopen.

De stad Antwerpen keert een premie uit van 31 euro per m² om de aanleg van groendaken bij particulieren te stimuleren. Voorwaarden en aanvraagformulieren vindt u op www.antwerpen.be of 03 217 08 11.

6

7

Activiteiten Individueel ecotuinadvies Wilt u meer informatie over het aanleggen van uw tuin, kom dan op een zaterdag in juni naar het EcoHuis. U kunt hier, als inwoner van de stad Antwerpen, terecht voor gratis individueel plantadvies. U krijgt tips en advies voor een meer ecologische inrichting van uw tuin. En u krijgt tips op maat waarmee u zelf ecologisch aan de slag kunt gaan. Praktisch: • wanneer: 5 en 19 juni tussen 10 en 15.30 uur, 12 en 26 juni tussen 10 en 12.30 uur • gratis, maar vooraf inschrijven verplicht via tel. 03 217 08 11 of [email protected] • voor inwoners van stad Antwerpen • waar: EcoHuis Antwerpen, Turnhoutsebaan 139, 2140 Borgerhout

8

Ecotuindagen Op 5 en 6 juni 2010 kunt u tijdens de Velt-ecotuindagen de geheimen ontdekken van 101 schitterende moestuinen, siertuinen en boomgaarden. Tuinliefhebbers stellen hun tuinen met plezier voor u open. Ook het EcoHuis doet mee. Op zaterdag 5 juni staan de ecologische binnentuin en het groendak een hele dag in de kijker. De compostmeesters en Velt (Ecologisch Leven en Tuinieren) zijn aanwezig met een informatiestand. Er is een voordracht over kruiden, een workshop ‘Creatief met snoeiafval’, u kunt er terecht voor individueel tuinadvies en in het EcoCafé kunt u genieten van een overheerlijke biologische maaltijd. Praktisch: • wanneer: zaterdag 5 juni van 10 tot 16 uur • waar: EcoHuis Antwerpen, Turnhoutsebaan 139, 2140 Borgerhout • meer info over de Velt-ecotuindagen op www.durftuinierenzonder.be.

9

Aanbod ecotuindag Workshop: Creatief met snoeiafval Snoeiafval uit uw tuin moet u niet meteen verhakselen of laten ophalen. U kunt er ook leuke en nuttige voorwerpen mee maken. Sonia Hannon leert u met wilgentenen ornamenten te vlechten.

Voordracht: Kruiden Bij kruiden denkt u waarschijnlijk spontaan aan planten die gebruikt worden om de geur en smaak van gerechten te verbeteren. Maar kruiden zijn veel meer dan dat. Het gebruik van kruiden is vrijwel onbeperkt. Ze geven kleur en geur in de tuin, een overvloed aan verschillende smaken voor gebruik in de keuken en een grote variatie in decoratiemateriaal voor het huis. Met hun medicinale en therapeutische eigenschappen genezen ze al eeuwenlang vele kwaaltjes. En door hun pittige aroma’s en zoete geuren worden ze gebruikt in schoonheidsproducten en gezondheidsdrankjes. Tijdens deze voordracht maakt u kennis met de kruidenwereld en krijgt u veel bruikbare tips voor dagelijks gebruik.

10

Praktisch: • wanneer: zaterdag 5 juni • uur: van 13 tot 15 uur (creatief met snoeiafval), van 13.30 tot 15.30 uur (kruiden) • gratis, maar vooraf inschrijven verplicht via tel. 03 217 08 11 of [email protected] • waar: EcoHuis Antwerpen, Turnhoutsebaan 139, 2140 Borgerhout

Juni Compostmaand De stad Antwerpen neemt deel aan het jaarlijkse initiatief “Juni Compostmaand” van Vlaco vzw (Vlaamse Compost Organisatie). De compostmeesters zijn de hele maand aanwezig op allerlei evenementen in heel Vlaanderen. U kunt bij hen terecht met al uw vragen rond kringlooptuinieren en de geheimen van compost, het ‘zwarte goud’. De Antwerpse compostmeesters zijn aanwezig op: • Ecotuinendag in het EcoHuis op 5 juni, • Tuin- en vijverbeurs op 12 en 13 juni, Bomenbank, Berendrecht • BorgerRio,het ecologisch stadsfestival op de Turnhoutsebaan, op 26 juni in het EcoHuis Bezoek onze compostmeesters en maak kans op een compostvat vol verrassingen. Tijdens Juni Compostmaand geeft Vlaco 26 compostvaten vol tuingereedschap weg, elk ter waarde van 250 euro. Bezoekt u een activiteit van Juni Compostmaand, dan kunt u ter plaatse deelnemen aan deze kringloopwedstrijd.

11

Cursus Thuiscomposteren Composteren is niet zo moeilijk als u voldoende rekening houdt met enkele basisregels. Tijdens een minicursus krijgt u voldoende inzicht in de theorie en de praktijk. U maakt kennis met de verschillende kringlooptechnieken en hun voordelen: • Welk tuinafval is composteerbaar en wat niet? • Hoe kiest u tussen een compostvat, -bak of -hoop? • Hoe maakt u goede compost en hoe vermijdt u hierbij geurhinder? • Waarvoor gebruikt u de compost? De cursus, georganiseerd door Vlaco, loopt over drie dagen met een theorieles, een bezoek aan een kringlooptuin en een praktijkles. Praktisch: • wanneer: 9, 19 en 22 juni • gratis, het aantal plaatsen is beperkt! • schrijf u snel in via tel. 03 217 08 11 of [email protected].

12

Workshops Bomen snoeien zonder te knoeien Hebt u een boom in uw tuin die moet gesnoeid worden? Aarzelt u om een boom in uw tuin te planten omdat u denkt dat de snoei ervan een onmogelijke taak is? Hoe groeit een boom? Waarom snoeien we bomen en wanneer? Wat zijn de algemene snoeiregels en -technieken? Wat is goed materiaal? Deze workshop verschaft u het nodige inzicht in alle aspecten van het snoeien. Na de theoretische uitleg zal de lesgever demonstreren hoe u dit het beste aanpakt. Sommige deelnemers kunnen het in de praktijk uittesten.

Praktisch: • wanneer: 12 juni 2010 van 9 tot 16 uur (met broodjeslunch) • vooraf inschrijven verplicht via [email protected] of tel. 03 217 08 11 • prijs: 5 euro per persoon, ter plaatse te betalen • waar: Leerhuis, Nachtengalenpark, ingang Legrellelaan, 2020 Antwerpen

13

Kruiden en groenten kweken in potten Zelfs in een kleine stadstuin of op een terras kunt u op een milieuvriendelijke manier met succes groenten en kruiden kweken. Tijdens deze workshop leert u wanneer en waarom groenteteelt in potten en bakken interessant is, waarin u kunt kweken, welke groenten (soorten en rassen) en kruiden u succesvol in een pot kunt telen en welke teeltaspecten bij pottenteelt speciale aandacht vragen.

Praktisch: • wanneer: 16 juni van 19.30 tot 21.30 uur • gratis, vooraf inschrijven verplicht via tel. 03 217 08 11 of [email protected] • waar: EcoHuis Antwerpen, Turnhoutsebaan 139, 2140 Borgerhout

Maak uw eigen wormenbak Geen plaats om een compostvat te zetten maar toch geïnteresseerd om uw eigen GFT-afval te verwerken? Dat kan in een wormenbak. De compostmeesters van Antwerpen vertellen u er alles over. Na de theoretische uitleg maakt u samen met hen uw eigen wormenbak zodat u thuis onmiddellijk aan de slag kan.

14

Praktisch: • wanneer: 19 juni van 14 tot 15.30 uur • gratis, maar vooraf inschrijven verplicht via 03 217 08 11 of [email protected] • waar: EcoHuis Antwerpen, Turnhoutsebaan 139, 2140 Borgerhout

Voordrachten Wat is kringlooptuinieren? Ivo Pauwels geeft u een heldere kijk op de kringlooptuin. In een kringlooptuin is er geen afval. Afval wordt vermeden of hergebruikt. Een paar simpele ingrepen (kringlooptechnieken) zijn vaak voldoende om een traditionele tuin te veranderen in een kringlooptuin. Ivo Pauwels is schrijver en gedreven kringlooptuinier. Hij is ook gekend van het radio2-programma ‘De Madammen’, waarin hij vragen rond allerlei tuinproblemen beantwoordt. Hij schreef een dertigtal tuinboeken, waaronder ‘Composteren in de kringlooptuin’.

Praktisch: • wanneer: 15 juni van 19.30 tot 21.30 uur • gratis, vooraf inschrijven verplicht via tel. 03 217 08 11 of [email protected] • waar: EcoHuis Antwerpen, Turnhoutsebaan 139, 2140 Borgerhout

15

Aanleg groendaken voor doe-het-zelvers Groendaken zijn daken waarvan de dakbedekking hoofdzakelijk bestaat uit planten. Ze hebben een aantal belangrijke voordelen: ze brengen groen in de stad, hebben een positief effect op de waterbeheersing en het klimaat en scheppen een aangename leefomgeving. Tijdens deze voordracht leert u meer over de verschillende types groendaken, de voor- en nadelen, de opbouw en het onderhoud. U komt er te weten hoe u te werk moet gaan om zelf een groendak aan te leggen en u krijgt meer info over mogelijke subsidies . Praktisch: • wanneer: 23 juni van 19.30 tot 21.30 uur • gratis, vooraf inschrijven verplicht via [email protected] of tel. 03 217 08 11 • waar: EcoHuis Antwerpen, Turnhoutsebaan 139, 2140 Borgerhout

Aanleg van straatgeveltuinen Deze voordracht gaat over het belang van gevelgroen en de omgeving. De verschillende mogelijkheden die er zijn bij de aanleg van een geveltuin, van bloembakken met vaste planten over struiken tot klimplanten, komen aan bod. Daarnaast is er een praktisch gedeelte waarin u informatie krijgt over aanleg en onderhoud van geveltuinen, het maken van de geschikte plantkeuze, misverstanden over en voorwaarden voor gevelgroen, verschillende klimhulpen en regelgeving bij geveltuinen. Praktisch: • wanneer: 7 oktober van 19.30 tot 21.30 uur • gratis, vooraf inschrijven verplicht via tel. 03 217 08 11 of [email protected] • waar: EcoHuis Antwerpen, Turnhoutsebaan 139, 2140 Borgerhout

Bomen in een stadstuin Hebt u altijd al gedroomd van een boom in uw tuin? Wilt u er een aanplanten als geboorteboom voor uw kind? Dan is deze lezing iets voor u. U krijgt tips voor een juiste soortenkeuze, ook voor kleine tuinen. Er wordt dieper ingegaan op de werkwijze van het planten zelf, de regelgeving hier rond en u krijgt verschillende onderhoudstips.

16

Praktisch: • wanneer: 12 oktober van 19.30 tot 21.30 uur • gratis, vooraf inschrijven verplicht via [email protected] of tel. 03 217 08 11 • waar: EcoHuis Antwerpen, Turnhoutsebaan 139, 2140 Borgerhout

17

Meer info:

Wettelijk depotnummer: D/2010/0306/118

V.U.: Tom Lagast, Grote Markt 1, 2000 Antwerpen, 2010

EcoHuis Antwerpen Turnhoutsebaan 139 2140 Borgerhout tel. 03 217 08 11 [email protected] www.ecohuisantwerpen.be

www.antwerpen.be 03 217 08 11