DE KLIMAATBESTENDIGE STAD: INRICHTING IN DE PRAKTIJK Hittestress in de stad: Over urgentie, metingen en maatregelen
Dr. Ir. Lisette Klok 25 november 2015
1
HITTEGOLF 30 JUNI – 5 JULI, 2015
2
TOUR DE FRANCE, UTRECHT, 4 JULI 2015
3
KLIMAATVERANDERING EN HET STEDELIJK HITTE-EILAND EFFECT
4
TEMPERATUURSTIJGING IN NL Stijging tot 2050: • gemiddelde zomertemperatuur: 1 - 2,3 ºC (nu: 17,0 ºC) • aantal zomerse dagen: 22 – 70 % (nu: 21 dagen) • meer kans op hittegolven
5
STEDELIJKE HITTE-EILANDEN IN NL
Bron: Klok et al., 2012
6
DELTABESLISSING RUIMTELIJKE ADAPTATIE
Goede kwaliteit van leefomgeving is basisvoorwaarde voor aantrekkelijk vestigingsklimaat en goed functionerende steden. Toenemende hittestress tast deze kwaliteit aan.
7
DRIE VRAGEN 1. Hoe urgent is hittestress in de stad? 2. Hoe aangenaam is het in de stad tijdens een hittegolf? 3. Hoe richten we de stad hittebestendig in?
+ interactieve discussie met smartphones!
8
HOE URGENT IS HITTESTRESS IN DE STAD?
GEVOLGEN VAN HITTE
10
Maatschappelijk Stijging sociale ongelijkheid
GEVOLGEN VAN HITTE Gezondheid Verminderd slaapcomfort Ziekte Ziekenhuisopnames Sterfte Druk op hulpdiensten en gezondheidszorg Economie Arbeidsproductiviteit Vestigingsklimaat
Energie Stijging energievraag Energie blackout Stijging broeikasgasemissies
Water Verminderde waterkwaliteit Drinkwaterkwaliteit Watertekort/droogte Stijgende watervraag Infrastructuur Bruggen, rails, wegen
Groen Schade aan flora en fauna Brandgevaar Toename gebruik buitengebied
Leefbaarheid Verminderd comfort in de stad Verminderd comfort in gebouwen 11
STERFTE DOOR HITTE IN NL • Sterfte tijdens hittegolf kan met 12% toenemen ~ 40 extra doden per dag (Huynen et al., 2001). • Hittegolf in 2003 leidde tot 1400 – 2200 doden in NL (Garssen et al., 2005) • Hittegolf juli 2006 leidde tot 1000 doden in NL (UNISDR, 2007).
12
Huynen et al., 2011
STERFTE DOOR HITTE IN EUROPA Van alle natuurrampen in Europa hebben hittegolven tot de meeste dodelijke slachtoffers geleid.
Overzicht van de grootste natuurrampen in Europa tussen 1998 en 2009 (EEA, 2010). 13
Maatschappelijk Stijging sociale ongelijkheid
GEVOLGEN VAN HITTE Gezondheid Verminderd slaapcomfort Gezondheidsproblemen Ziekenhuisopnames Sterfte Druk op gezondheidszorg en hulpdiensten
Water Verminderde waterkwaliteit Drinkwaterkwaliteit Watertekort/droogte Stijgende watervraag Infrastructuur Bruggen, rails, wegen
Economie Lagere arbeidsproductiviteit Vestigingsklimaat
Energie Stijging energievraag Energie blackout Stijging broeikasgasemissies
Groen Schade aan flora en fauna Brandgevaar Meer gebruik buitenruimte
Leefbaarheid Verminderd comfort in de stad Verminderd comfort in gebouwen
14
HOE AANGENAAM IS HET IN DE STAD TIJDENS EEN HITTEGOLF?
HOE ERVAAR JE DE TEMPERATUUR?
Factoren die de warmtebalans bepalen (Hein Daanen, 2015)
16
METEOROLOGISCHE FACTOREN EN THERMISCH COMFORT Meteorologische factoren die het thermisch comfort beïnvloeden: • Straling van zon en omgeving • Luchtvochtigheid • Wind
HITTE IS MEER DAN HOGE TEMPERATUREN!
17
ONDERZOEKSVRAGEN Hoe heet wordt het in de stad? Hoe wordt dit ervaren? Welke inrichtingsvorm is het prettigst?
18
7 DAGEN, 13 LOCATIES, 971 INTERVIEWS
TEMPERATUUR, PERCEPTIE, COMFORT
20
PERCEPTIE PER LOCATIE
21
2 JULI – DAM / MAGERE BRUG
Dam, zon
Dam, schaduw
Magere Brug
2 JULI – DAM / MAGERE BRUG
23
HOE RICHTEN WE DE STAD HITTEBESTENDIG IN?
KOPENHAGEN EN HITTE • Extreme neerslag en zeespiegelstijging zijn primaire uitdagingen. • Kopenhagen kent nauwelijks hitteproblemen. • De temperatuurstijging en het UHI effect zullen in de toekomst gevolgen hebben voor leefbaarheid, energieconsumptie en gezondheid. • Het ingeslagen pad van verduurzaming en vergroening houdt het leefklimaat aangenaam. 25
LONDEN EN HITTE
‘Het risico van hittestress is pas onlangs erkend en wordt nog relatief slecht begrepen en beheerst. Het in kaart krijgen van de risico’s van hitte is moeilijker dan overstromingsrisico’s, omdat de kwetsbaarheid varieert van locatie tot locatie, gebouw tot gebouw en van persoon tot persoon.’ • 5% meer bomen in 2025 • Inzetten op meer passieve koeling voor gebouwen 26
KOELE INRICHTINGSMAATREGELEN Factoren: • Schaduw • Vegetatie/groen • Water • Ventilatie
27
SCHADUW
28
GROEN
29
SAMENGEVAT • Een leefbare stad vraagt om ruimtelijke aanpassingen zodat er voldoende koele plekken zijn tijdens hete dagen. • Een richtlijn is niet nodig, maar wel een bewuste overweging in ieder ontwerp met het oog op hitte en thermisch comfort.
TIJD VOOR DISCUSSIE! PLAY KAHOOT • ga naar kahoot.it • vul pin in • je achternaam als nick name
31
DE STELLINGEN
WAAR WERKT U? 1. 2. 3. 4.
overheid ingenieurs – of adviesburo onderzoek & onderwijs overig
33
HOE WARM IS HET HIER? 1. 2. 3. 4.
19 °C of minder 20 °C 21 °C 22 °C of meer
34
WORDT ER BINNEN UW GEMEENTE OF INSTANTIE GEWERKT AAN KLIMAATADAPTATIE? 1. Ja 2. Nee 3. Weet ik niet
35
WORDEN BINNEN UW GEMEENTE OF INSTANTIE DE RISICO’S VAN HITTE IN KAART GEBRACHT? 1. Ja 2. Nee 3. Weet ik niet
36
HET KLIMAAT VAN FRANKRIJK IS BEST FIJN: HITTESTRESS IS GEEN PROBLEEM VOOR NEDERLANDSE STEDEN. 1. Eens 2. Oneens 3. Neutraal
37
ER MOET EEN RICHTLIJN OF NORM KOMEN VOOR DE HITTEBESTENDIGHEID VAN EEN INRICHTING. 1. Eens 2. Oneens 3. Neutraal
38
HITTE ZOU MOETEN WORDEN MEEGEWOGEN IN ELK ONTWERP VAN DE OPENBARE RUIMTE. 1. Eens 2. Oneens 3. Neutraal
39
ADAPTATIE AAN HITTE; MIJN VOORKEUR GAAT UIT NAAR DE VOLGENDE MAATREGEL: 1. Iedereen woont binnen 5 min loopafstand van een groene, koele plek. 2. Elk gebouw heeft een air conditioning 3. Groene daken en groene gevels voor elk gebouw 4. Meer bomen in de straat
40
OVER KOSTEN EN BATEN: HITTEMAATREGELEN … 1. ... kosten te veel geld. 2. ... zijn het geld waard. 3. ... zijn nu nog voorbarig.
41
DISCUSSIE & VRAGEN
www.hva.nl/klimaatbestendigestad
42
THERMISCH COMFORT (GEVOELSTEMPERATUUR)
2050
Bron: Molenaar et al., 2015
43
DE KEUZE IS…
44
DE KEUZE IS…
45
DE KEUZE IS…
46
KLIMAATBESTENDIG
47
HITTEPLAN Het Nationaal Hitteplan waarschuwt bij periodes van aanhoudend warm weer: • GGD'en • brancheorganisaties • Nederlandse Rode Kruis. Zij waarschuwen hun achterban. Het hitteplan reikt maatregelen aan waarmee de gevolgen van aanhoudende hitte kunnen worden beperkt. 48
