Ecologische gedragsverandering in praktijk: EcoLIFE aan de slag

Ecologische ­gedragsverandering in praktijk: EcoLIFE aan de slag

Inhoud Inleiding: ecologische gedragsverandering in praktijk

5

Ecosportief, sporten doe je spoorloos! 01 Verduurzamen van lokaal sportbeleid 6 Duurzame kappers. Geknipt voor de toekomst! 02 Verduurzamen van kapsalons 8 Footprint en eco-audit van Pukkelpop en Villa Pace 03 Verduurzamen van festivals 10 ‘Vriend Van’-campagne 04 Sensibilisering van huishoudens in provincie Antwerpen

12

Footprint van de Nederlandse glastuinbouw 05 Ontwikkeling van een calculator voor monitoring van milieu-impact

13

‘Klimaattop op school’ in Lyceum Linkeroever 06 Begeleiden van leerlingen van Stedelijk Onderwijs Antwerpen

14

Ecodriving-sessies in het Europees Parlement 07 Naar een energiezuinige rijstijl bij chauffeurs

16

‘Ik deel’ 08 Ondersteunen van deelinitiatieven in Vlaamse basisscholen

18

Duurzaam op bivak en kamp 09 Begeleiden van jeugdverenigingen in Beersel

20

Participatieve klimaatactieplannen in Vlaams-Brabant 10 Ondersteuning van gemeenten bij participatie 22 Fair Trade bij voetbalclub Herent 11 Sportieve fairtrade voetbal cup 24 Milieuvorming voor arbeiders van Daikin 12 Sensibiliseren van werknemers rond actuele milieuthema’s

26

Workshop ‘Slim met stroom’ 13 Workshop rond energiebesparing voor kansengroepen

27

‘De Stroomlijners’. Naar een slanke energiefactuur! 14 Sensibiliseren van huishoudens in provincie Limburg

28

‘Treecological.be’ 15 Compenseer je CO -uitstoot via bosaanplant! 30 2

Inleiding Ecologische gedragsverandering in praktijk

Ieder van ons kan bijdragen aan een duurzame wereld: thuis, op het werk, in de jeugdvereniging of sportclub, op een festival of evenement. Ecologische gedragsverandering biedt dé sleutel voor die ­duurzame ­wereld. Een grote uitdaging en vette klus voor ons allen! Gedrag is ­immers een complex gegeven, vaak weerbarstig en onvoorspelbaar. ­Werken aan gedragsverandering betekent dan ook telkens op maat inspelen op ­kennis en vaardigheden, waarden en motieven, praktische omstandigheden en (on)bewuste keuzes van mensen. Met organisaties samenwerken aan ecologische gedragsverandering, is  wat Ecolife dagelijks doet. We geloven immers in een duurzame ­samenleving die vertrouwd aanvoelt, toegankelijk en voordelig is voor iedereen, maar ook leuk is om aan bij te dragen en aantrekkelijk om in te leven. Ook in 2015 hebben we getracht met vele partners en doelgroepen ­stappen vooruit te zetten in de richting van een meer duurzame wereld. We ­gebruiken daarvoor verschillende manieren om op dezelfde duurzame golflengte te komen en om concrete acties op korte en lange termijn op poten te zetten, en liefst blijvend te verankeren. In deze brochure volgt een staalkaart van 15 projecten waarin Ecolife ­momenteel actief is. Er gebeurt al heel wat, maar we moeten met z’n allen nog een stap vooruit. Ecolife helpt je graag hierbij! Eco makes life better! Het Ecolife-team

Inleiding

5

01

Ecosportief, sporten doe je spoorloos! Verduurzamen van lokaal sportbeleid

ACHTERGROND Met ‘Ecosportief, sporten doe je spoorloos!’ ­hebben lokale sportactoren in Vlaanderen hun schouders onder duurzaam sporten gezet.

De doelstellingen van het project zijn:

Sporten laat immers ook sporen na op het ­milieu en omgeving. De partners Ecolife, het Vlaams ­Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid (ISB) en BOS+ hebben dit tweejarig project (2013-2015) met steun van de Vlaamse overheid uitgevoerd. Het was een uniek project, omdat:

ensibiliseren van sportdiensten, sportclubs en sporters 2 Srond duurzaamheid en sport in lokaal sportbeleid en bij

keer in Vlaanderen (en België!) was, 1 hdatet dede eerste sportwereld en natuur- en milieuorganisaties werden samengebracht. toolbox met praktische instrumen2 eteneniscomplete ontwikkeld. Hiermee kunnen sportdiensten, -clubs en -evenementen hun ecologische voet­ afdruk verminderen én een ecosportief beleid uitbouwen.

6

DOEL

Ecosportief, sporten doe je spoorloos!

raktische instrumenten ontwikkelen die actoren uit 1 Plokaal sportbeleid ondersteunen bij het verduurzamen van hun activiteiten en werking.

sportactiviteiten. 2020 in Vlaanderen, een aanzet tot veranke3 Eringcosportief van een ecologische aanpak in de sport.

RTIEF!

COSPO MEN E

SA

IEL HT MOB

fiets et de of m r vervoer t e o te v nbaa - kom het ope rienden v m - nee ol met je o - carp

1. EC

D. … GEZON zijn DE MAX is n e t r n e t Spo n e TIEF! venem Sporte et ECOSPOR h e En do

2

DIG ERSTANrpakking V K I U R ve . VERB nder

ks zo snac nd l - kies er je afva p de gro e lo t - sor een afva ig - goo

UR e s me R WATER DE NATU N A V 3. SPAAje eigen draintekrbu U 4. HO de padenplanten iet tjesw neem

an en k kra ouch - drin raan of d k - laat dig lopen onno

WE

NATURE

op n n - blijf adig gee eer diere ch ct - bes t..., respe h - shh

IS MORE t nodig? 5. LESSts: heb je zeurezcaham ge du - gad eerlijk & p - koo materiaal t spor

AANPAK Samen ontwikkelen, samenwerken met diverse actoren en kennis en leerervaringen uitwisselen stonden centraal. Ecolife, ISB en BOS+ hebben daarvoor ook een klankbordgroep opgericht die bijdroeg aan de ontwikkeling van de instrumenten, die ook in de praktijk zijn getest. Ruim 20 piloten, d.i. sportdiensten, sportclubs en sportevenementorganisatoren, hebben de diverse instrumenten in de praktijk toegepast. Ze werden hierbij actief begeleid door de projectpartners. In oktober 2015 werd een afsluitend Ecosportief Netwerk georganiseerd, waarop de piloten en leden van stuur- en klankbordgroep leerervaringen hebben uitgewisseld en samen nagedacht hebben over pistes voor verankering - een Ecosportief 2020 in Vlaanderen.

RESULTATEN Ecosportief leverde volgende outputs op: et rapport ‘De sport van duurzaamheid’ : een 1 Hanalyse van de milieu-uitdagingen bij sport, wat er internationaal gebeurt en welke trends er bij sport & bewegen zijn.

2 De Ecosportief Toolbox met 11 instrumenten. e website www.ecosportief.be met alle info, die 3 Dverder door sportpartner ISB beheerd wordt. ‘Sporten doe je spoorloos’, voor en 4 Ddoore brochure Vlaamse sportactoren, waarin de ervaringen van de piloten zijn vervat, met tips en succesfactoren, alsook de pistes voor een Ecosportief 2020 in Vlaanderen. De belangrijkste resultaten zijn: 40 actoren uit sport, natuur, milieu, mobiliteit 5 Renuimbeleid hebben de instrumenten ontwikkeld en getest.

6 Ruim 20 piloten hebben deelgenomen. en 30-tal gemeenten (met sport-, milieu- en duur7 Ezaamheidsambtenaren) en sportclubs hebben een ecosportieve workshop gevolgd. ia nieuwsbrieven, facebook, de website en andere 8 Vcommunicatiekanalen werden vele actoren bereikt.

Ecosportief, sporten doe je spoorloos!

7

02

Duurzame kappers. Geknipt voor de toekomst! Verduurzamen van kapsalons

ACHTERGROND Het kappersberoep bestaat al sinds 20.000 voor Christus. Bijna iedereen maakt ­gebruik van dit handwerk. Het is ook een vak met een belangrijke sociale functie. Het is dé plek voor een babbeltje en de laatste nieuwtjes.

Ecolife is op twee kappersfronten begonnen.

Dit beroep kent zowel milieu-, als ook economische en gezondheidsuitdagingen. Zo is er uitval van personeel door gezondheidsproblemen, zoals eczemen. Tevens bestaat een verhoogd risico op kankers. Kappers hebben met diverse risicovolle stoffen in haarverzorgingsproducten te maken. Naast inademing en direct huidcontact voor ­kapper én klant komen deze stoffen ook in het milieu terecht (o.a. via de waterafvoer).

e duurzaamheidsuitdagingen van het kappersvak 1 Dbegrijpen en kennen.

Tijd voor een bredere ecologische aanpak, die kappers ‘geknipt voor de toekomst’ maakt, hun aanpak verder verduurzaamt én hun economische voortbestaan verzekert.

8

DOEL

Duurzame kappers. Geknipt voor de toekomst!

De vorming ‘How green is your hair?’ aan leerlingen en docenten van het 6de en 7de jaar haarverzorging van het College O.L.V. Ten Doorn te Eeklo. De doelstellingen van deze vorming zijn:

e diverse milieuaspecten identificeren en analy2 Dseren. raktische oplossingen vinden om een ‘groene’ 3 Pkapper te worden. In het project ‘Geknipt voor de toekomst’ werken we samen met de kappersfederatie, de Unie van Belgische Kappers (Coiffure.org by UBK/UCB) en UNIZO, met steun van de provincie Vlaams-Brabant. Doelstelling is kappers en een kappersopleiding concreet te ondersteunen om milieubewust te werken en de klantenbinding te vergroten.

AANPAK Bij ‘How green is your hair?’ staat het praktisch leren centraal. Via groepsopdrachten dachten leerlingen en docenten over de verschillende milieu-uitdagingen van het kappersberoep. In de aanpak voor het project ‘Geknipt voor de toekomst’ ligt de focus op: oppeling maken tussen een duurzame kapperssector en de 1 K­klimaatactieplannen van gemeenten(burgemeestersconvenant). Dit betekent: ŹŹ e en innovatieve klimaataanpak van een hele bedrijfssector op lokaal niveau; ŹŹ duurzame kappers (salons) worden klimaatambassadeurs; ŹŹ k apper, klant en gemeente versterken elkaar in deze duurzame en economische dynamiek.

2

K appers geknipt voor de toekomst maken en hen helpen hun milieuimpact te verlagen én hun economische slagkracht te verbeteren. Vertrekpunt is niet alleen de kapper, maar ook de keten. Hier liggen kansen voor een aanpak volgens de principes van de circulaire economie.

RESULTATEN Bij ‘How green is your hair?’ leerden ­docenten en leerlingen van de kappers­ opleiding dat ecologie én economie heel goed samengaan. Als je duurzaamheid toepast, goed naar klanten communiceert en je goed positioneert, is dat ook economisch rendabel. Tevens ontdekten ze dat op vele manieren aan duurzaamheid kan worden gewerkt, zowel door aanpassingen in de werkmethoden, de keuze van haarproducten als door acties in en het concept van het kappers­salon zelf. Het project ‘Geknipt voor de toekomst’, is volop aan de gang. De resultaten worden verwacht tegen eind 2016.

en versterken van de projectpartners, met een aanzet 3 Ototndersteunen verdere mainstreaming en verankering in de sector na afloop van dit project.

Duurzame kappers. Geknipt voor de toekomst!

9

03

Footprint en eco-audit van Pukkelpop en Villa Pace Verduurzamen van festivals

ACHTERGROND De Vlaamse festivalsector is volop aan het verduurzamen. Om dat proces te begeleiden ontwikkelde Ecolife in opdracht van de Openbare ­Vlaamse ­Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) de Groeneventscan. Aan de hand van een ­eenvoudige checklist krijgen evenementorganisatoren allerlei tips over duurzaam ruimte-, energie-, water- en materiaalgebruik, afval, catering, mobiliteit en communicatie. Sommige festivals willen nog een stap verder gaan dan deze eventscan.

10

Footprint en eco-audit van Pukkelpop en Villa Pace

DOEL Pukkelpop liet haar ecologische voetafdruk berekenen door Ecolife en de Vredefeesten - Villa Pace - in Sint-­Niklaas vroeg om een eco-audit. Pukkelpop werkt al jaren samen met de stad Hasselt rond de duurzaamheid van het festival. Om hier nog verder in te kunnen evolueren, wilde Pukkelpop via een nulmeting weten hoe groot de ecologische voetafdruk van het festival nu precies is. Villa Pace wilde via een plaatsbezoek en rondgang op het evenement gericht advies om het festival nog verder te verduurzamen.

AANPAK Een voetafdrukmeting brengt de duurzaamheid van een evenement op een kwantitatieve manier in kaart. De meting houdt rekening met het energieverbruik op het terrein, het transport van materialen, het vliegtuigverkeer van de artiesten, het afval op het terrein en de camping, de impact van de verkochte merchandising, de catering voor de werknemers en vanzelfsprekend de mobiliteit van de bezoekers. Een eco-audit beschrijft de belangrijkste maatregelen die een evenement zoals ‘Villa Pace’ kan nemen om de milieu-impact te verlagen. Er wordt gefocust op energieverbruik, waterverbruik, voeding en afval en ­gekeken naar maatregelen die de organisatie kan ­nemen om het festival te verduurzamen en om bezoekers te sensibiliseren. Op basis van een plaatsbezoek werd door Ecolife-medewerkers vastgesteld welke factoren voor het evenement de grootste milieu-impact veroorzaken en waar de belangrijkste verbeteringen mogelijk zijn.

RESULTATEN Pukkelpop de ecologische voetafdrukmeting krijgt Pukkelpop 1 Deenoorbeter zicht op welke aspecten een grote voetafdruk hebben en welke maatregelen prioritair zijn om de voet­ afdruk zo efficiënt mogelijk te verlagen. Als bonus werd berekend hoeveel bomen moeten worden aangeplant om de resterende CO2-uitstoot te compenseren en zo van Pukkelpop een klimaatneutraal festival te maken. van de festival-footprint van Pukkel2 Vpopia dewerdberekening duidelijk dat de mobiliteit van de bezoekers zwaar doorweegt in de totale voetafdruk. De komende edities zal Pukkelpop nog meer inzetten op sensibiliseringsacties om zoveel mogelijk het gratis openbaar vervoer te promoten.”

Villa Pace oor het gebruik van borden en bestek geleend van 3 Dkringloopcentra en deze tijdens het festival op een zuinige manier af te wassen, slaagt Villa Pace erin om veel afval te vermijden. et festival maakt reeds uitgebreid gebruik van zuinige 4 HLED-verlichting (op groene stroom) en er is aandacht voor voedselverspilling. Het gebruik van generatoren kan efficiënter en de aanwijzingen voor afvalsortering kunnen duidelijker. ndere belangrijke maatregelen die festivals kunnen 5 Anemen om te verduurzamen, zijn het verhogen van het aanbod van plantaardige voeding (dat een veel lagere ecologische voetafdruk heeft dan dierlijke producten) en het berekenen en compenseren van hun resterende CO2-uitstoot (bv. via boscompensatie zie www.treecological.be).

Foodprint en eco-audit van festivals

11

04 ‘Vriend van’-campagne

Sensibilisering van huishoudens in provincie Antwerpen

ACHTERGROND Hoe kunnen provincies hun burgers aanmoedigen acties te ondernemen die het leven duurzamer en makkelijker maken? In 2013 startte de provincie ­Antwerpen de ‘Vriend van’- campagne (www.vriendvan.be) die samen met Ecolife ­ontwikkeld en begeleid wordt.

DOEL Met de ‘Vriend van’-campagne daagt de provincie Antwerpen haar inwoners, via laagdrempelige acties met het gezin uit om duurzamer te leven. De acties bestrijken alle facetten van het dagelijkse leven, samen met je gezin: van huishoudelijke taken tot vrije tijdsactiviteiten.

AANPAK De campagne draait voornamelijk om de acties. Voor de eerste twee campagnejaren werden een 70-tal acties uitgewerkt over zes thema’s: huis & tuin, koken, op stap, vrije tijd & vakantie, was & plas en winkelen. Ecolife maakte telkens een inschatting van het milieubesparingspotentieel van elke actie. Naast de acties krijg je als deelnemer nog bijkomende info via actiefiches, weetjes en online calculatoren.

12

‘Vriend van’-campagne

Ecolife ontwikkelde ook een CO2-calculator om de koolstofvoetafdruk van het eigen gezin te berekenen en een tiental quickscans om dagelijkse besparingen te simuleren, bijvoorbeeld van ecodriving of zuinig computergebruik. Met elke actie verdient de deelnemer sterren. Hoe meer milieuwinst een actie oplevert, hoe meer sterren er te verdienen zijn. Een sterrenteller houdt bij hoeveel sterren alle deelnemers samen verzamelden. Tegenover de prestaties van haar bewoners gaat de provincie verschillende engagementen aan. Wanneer er een bepaald aantal sterren is verzameld, voert de provincie een nieuw engagement uit. Deelnemers krijgen iedere twee weken een nieuwe actie en ‘juist of fout’-weetjes aangeboden.

RESULTATEN Tijdens de eerste twee campagnejaren werden door de deelnemers meer dan 36.000 sterren verzameld. Dat wil zeggen dat er elke dag gemiddeld meer dan 20 acties of engagementen aangegaan werden.

05 Footprint van de Nederlandse glastuinbouw Ontwikkeling van een calculator voor monitoring van milieu-impact

ACHTERGROND De Vlaamse en Nederlandse glastuinbouwsector heeft met haar verwarmde kassen een hoog energieverbruik tijdens de wintermaanden. De glastuinbouwsector zelf kan inspanningen leveren om haar ecologische voetafdruk te verlagen, bijvoorbeeld door gebruik van warmtekrachtkoppeling (WKK). Een WKK-installatie produceert tegelijk warmte (voor de verwarmde kassen) en elektriciteit. Daarmee wordt een glastuinbouwbedrijf niet enkel producent van voedsel maar ook van elektriciteit. Met een ecologische voetafdruk-calculator kan een glastuinbouwbedrijf de milieu-impact van de uitstoot van broeikasgassen en het gebruik van land (bv. voor de kassen en infrastructuur) berekenen. De Nederlandse Natuur en Milieu Federatie Zuid-Holland wil glastuinbouwbedrijven begeleiden in het verlagen van hun ecologische voetafdruk. Ecolife kreeg de opdracht om een calculator op maat van de glastuinbouw te ontwikkelen.

DOEL In een proefproject gingen twee Nederlandse tuinbouwbedrijven aan de slag met de door Ecolife ontwikkelde ecologische voetafdrukcalculator om hun voetafdruk te berekenen en te monitoren.

AANPAK Op basis van voetafdrukcalculatoren zoals Bilan Carbone® en levenscyclusanalyses van materialen werd een calculator gemaakt op maat van glastuinbouwbedrijven. Aan de hand van verbruiksgegevens berekent de calculator de voetafdruk voor thema’s zoals transport, afvalverwerking, energieverbruik (met aandacht voor verschillende energiebronnen en technieken zoals warmtekrachtkoppeling) en aankoop van materialen (met aandacht voor de voetafdruk van bv. landbouwchemicaliën). Door de feedback van de glastuinbouwbedrijven in het proefproject werd de calculator verder op punt gesteld.

RESULTATEN et de voetafdrukcalculator konden de twee glastuinbouwbedrijven van het 1 Mproefproject een eerste nulmeting voor het jaar 2014 maken, waarna ze elk jaar een nieuwe berekening kunnen uitvoeren om de evolutie te analyseren. kan de Natuur en Milieu Federatie Zuid-Holland, in overleg 2 Mmetet dede calculator sector van de glastuinbouw, klimaatdoelstellingen formuleren.

Footprint van de Nederlandse glastuinbouw

13

06 ‘Klimaattop op school’ in Lyceum Linkeroever Begeleiden van leerlingen van Stedelijk Onderwijs Antwerpen

ACHTERGROND Het Stedelijk Onderwijs van stad Antwerpen is begaan met de duurzaamheid van zijn scholen en nam ­Ecolife o ­ nder de arm om een schoolproject rond klimaatverandering uit te werken. Ecolife ontwikkelde een ­methodiek waarbij een klimaattop op schoolniveau wordt georganiseerd. De verschillende Conferences Of the Parties (COP’s of ‘klimaattoppen’ genoemd) van de Verenigde Naties zijn internationaal belangrijke hefbomen in het streven naar klimaatneutraliteit (o.a. Kyoto 1997). In praktijk blijkt echter dat deze klimaattoppen vaak hun hoge ambities niet waar maken: belangrijke landen ondertekenen de charters niet, maatregelen zijn verre van ambitieus, hete hangijzers worden vermeden. Bovendien zijn er andere kleinschalige initiatieven, waarbij het initiatief vaak van lokale besturen en burgers komt, die wél succesvol zijn. Goede voorbeelden zijn het Burgemeestersconvenant of allerlei lokale deel-systemen zoals Peerby, Letsen en tuindelen. Ecolife combineerde het idee van een klimaattop en dit ‘lokale’ gegeven en organiseerde zo, via drie geslaagde workshops, de eerste succesvolle klimaattop in het Lyceum Linkeroever te Antwerpen. 14

‘Klimaattop op school’ in Lyceum Linkeroever

DOEL Het doel van deze workshops was om leerlingen van de 3e graad: te maken met de inhoud, noodzakelijkheid 1 venertrouwd doelstellingen van een klimaattop; an te tonen dat ze ook zelf kunnen bijdragen tot een 2 aklimaatvriendelijke wereld; e leren hoe ze een evenement zoals een klimaattop zelf 3 tkunnen voorbereiden en organiseren met aandacht voor de organisatie van de top, de nodige metingen vooraf, bewustmaking van leerlingen en leerkrachten en verslaggeving; elf creatieve oplossingen te laten zoeken (en uitvoeren) 4 zvoor de klimaatproblematiek.

AANPAK Ecolife organiseerde 3 workshops in de school:

Workshop 1 (oktober 2014) was het startschot voor het project. In een interactieve sessie werd aan de leerlingen het belang van een klimaattop uitgelegd en werden de eerste praktische voorbereidingen getroffen. Leerlingen werden in vier groepen ingedeeld (politiek, wetenschap, middenveld en media), die elk vanuit het eigen standpunt de klimaattop zouden organiseren in februari 2015. Hierbij werd vertrokken van het idee dat de school de wereld is én dat er geen halve beloften worden gemaakt. Het moest de eerste succesvolle klimaattop worden.

Workshop 2 was dan de vergadering van de klimaattop zelf: leerlingen discussieerden, debatteerden en kwamen tot een consensus om binnen de school effectief iets te doen aan de klimaatproblematiek. Er werd een charter ondertekend door de leerlingen, de directie, Ecolife en het Stedelijk Onderwijs Antwerpen. Na de top werd gebrainstormd over mogelijke acties die de school kan uitvoeren om de beoogde doelstellingen effectief te halen.

RESULTATEN is erin geslaagd om 9% elektriciteit en 1 D19%e school aardgasverbruik te besparen en is daarmee geslaagd in zijn doelstellingen. erschillende succesvolle acties rond de belangrijkste 2 Vthema’ s: ŹŹ E lektriciteit: in overleg met IT-verantwoordelijke werden de stand-by functies van alle computers aangepast, er werden affiches opgehangen over het doven van de lichten, het beperken van het stand-by verbruik en er werden nachtwandelingen georganiseerd om sluipverbruik te detecteren. ŹŹ V  erwarming: meerdere dikke truiendagen, sensibilisering rond goed sluiten van ramen en deuren en plaatsen van folie achter de radiatoren. ŹŹ A  fval: sensibilisering van andere leerlingen over het sorteren van afval.

erankering: De school is gemotiveerd om ook 3 Vkomende schooljaren verder te werken rond duurzame acties.

In de volgende maanden werd een heel aantal van deze acties uitgevoerd. Ervaringen en resultaten werden voorgesteld in Workshop 3 in april. De resultaten van de besparingen werden bekendgemaakt. De school kon zo afsluiten met een succesvolle klimaattop. ‘Klimaattop op school’ in Lyceum Linkeroever

15

07

Ecodriving-sessies in het Europees Parlement Naar een energiezuinige rijstijl bij chauffeurs

ACHTERGROND In april 2007 ging het Europees Parlement het engagement aan om tegen 2020 zijn CO2-uitstoot met 30% te verlagen. Als gevolg van deze resolutie liet het Europees Parlement een studie naar zijn CO2-voetafdruk maken. Hieruit bleek dat personenvervoer 28% van de totale CO2-uitstoot van het Europees Parlement voor zijn rekening nam. Tijdens de European Mobility Week (16-22 september 2015) werd daarom aandacht besteed aan de milieu-impact van het autoverkeer. Er werden allerlei alternatieven voor wagengebruik in de kijker gezet, zoals carpooling, conference calling en het gebruik van de fiets of openbaar vervoer ter vervanging van de wagen. Om het blijvende autoverkeer toch verder te verduurzamen werd Ecolife gevraagd om in elke vestiging van het Europees Parlement (Straatsburg, Luxemburg en Brussel) dagsessies met onze rijsimulatoren te geven.

16

Ecodriving-sessies in het Europees Parlement

DOEL eelnemers wijzen op het belang van het 1 DSTOP-principe: eerst Stappers, dan Trappers (fietsers), dan het Openbaar vervoer en pas nadien de Personenwagen. op een realistische manier aantonen 2 Dhoeeelnemers je eenvoudig kan besparen op je rijstijl door het toepassen van Ecodriving-principes.

AANPAK Ecolife biedt al meer dan 10 jaar Ecodriving-sessies aan. Naast de workshop-formule voor groepen van 15 deelnemers is er ook een evenementen-formule. In deze opdracht maakte de Ecodriving-stand deel uit van de week van de mobiliteit in het Europees parlement. Deelnemers maakten een rit op de autosimulatoren en werden uitgedaagd om met slechts 0,1 liter brandstof zo ver mogelijk te rijden. Bij de start zette de Ecodriving-coach de voornaamste ­Ecodriving-principes op een rijtje. Er werd gefocust op het belang van tijdig schakelen, rijden in een zo hoog mogelijke versnelling en anticiperen op situaties waarin moet worden geremd.

RESULTATEN nkele honderden passanten kwamen langs bij 1 Eonze Ecodriving-stand. r wordt minstens 10% bespaard op CO -uitstoot 2 Ewanneer de Ecodriving-principes correct worden 2

toegepast. an de huidige prijzen betekent dit al snel een jaar3 Alijkse besparing van gemiddeld €200 per chauffeur. eer anticiperen in het verkeer heeft een meer 4 Montspannen rijstijl en minder risico’s op ongevallen tot gevolg.

Na de sessie werden de resultaten geëvalueerd en gaf de instructeur nog enkele tips mee om nog zuiniger te rijden. Elke deelnemer kreeg een folder mee waarop de belangrijkste Ecodriving-principes staan uitgelegd en gewezen wordt op het belang van het STOP-principe.

Ecodriving-sessies in het Europees Parlement

17

08 ik deel

‘Ik deel’ Ondersteunen van deelinitiatieven in Vlaamse basisscholen

ACHTERGROND Delen leert kinderen geven en samenwerken met leerkrachten, (groot)ouders, de buurt of een project met een andere school uit een ander land. Bovendien zet delen kinderen aan tot nadenken, wakkert delen het kritisch vermogen aan en draagt het bij tot waardeontwikkeling. Delen vergt immers keuzes en die keuzes hebben te maken met waarden als rechtvaardigheid, duurzaamheid en (wereldwijde)

solidariteit. Het kind ontwikkelt aldus meer sociale vaardigheden. In een ruimere context zorgt delen voor een vermindering van de aankoop van producten en bijgevolg van het energieverbruik voor de productie en het transport van producten, het grondstoffengebruik en de afvalproductie.

DOEL Het ‘Ik deel’-project wil lokale deel-initiatieven ­promoten en ondersteunen in Vlaamse basisscholen. Overal in de samenleving schieten deel-initiatieven zoals repair cafés, swishing, letsen, ruilbeurzen als paddenstoelen uit de grond. Met ondersteuning van de Vlaamse overheid zijn de partners Ecolife, Broederlijk Delen, Studio Globo en MOS Vlaanderen dit 3-jarige project gestart eind 2014. De doelstelling is sensibiliseren en praktijkervaring opdoen rond deelinitiatieven met en door leerlingen en leerkrachten in het Vlaamse basisonderwijs en dit vanuit een Noord-Zuidperspectief.

18

‘Ik deel’

ik deel een fiets

daar wordt iedereen beter van

AANPAK Samen met sleutelfiguren van het Vlaamse basisonderwijs onderzochten de projectpartners deelinitiatieven (op school) in Vlaanderen. Er werden allerlei gelijkaardige initiatieven in kaart gebracht en er werd naar ­behoeften bij verschillende stakeholders (o.a. leerkrachten, directie) gepeild. Vervolgens werd gestart met de ontwikkeling van een toolbox met concrete tools en methodieken om deel­ initiatieven op school uit te voeren. Deze tools zullen binnenkort terug te vinden zijn op de projectwebsite www.ikdeel.be. In het schooljaar 2015-2016 gaan tien scholen in Vlaanderen aan de slag. Zij zullen deelinitiatieven op school organiseren, de verschillende instrumenten uittesten en feedback leveren.

ik deel

daar wordt iedereen beter van

RESULTATEN verspreid over Vlaanderen zijn 1 1via0 pilootscholen eigen deelinitiatieven op school actief aan de slag met de educatieve materialen.

2 etwerking tussen onderwijsactoren, Noord-Zuid3 Norganisaties en milieuorganisaties. Ontwikkeling van educatieve materialen.

Website www.ikdeel.be in volle ontwikkeling. 4 

De komende twee projectjaren staan volgende taken op het programma: erdere ondersteuning van pilootscholen in 1 Vschooljaar 2015-2016 en opstart van 10 nieuwe pilootprojecten in schooljaar 2016-2017. van het educatieve materiaal (toolbox) 2 Venerfijning ontwikkeling van nieuwe methodieken. communicatie naar het grote publiek over 3 Bhetredeproject via website Studio Globo, Broederlijk Delen en Ecolife.

‘Ik deel’

19

09

Duurzaam op bivak en kamp Begeleiden van jeugdverenigingen in Beersel

ACHTERGROND In kader van het Burgemeestersconvenant werkt de gemeente Beersel aan verschillende initiatieven om klimaatneutraal te worden tegen 2030. Eén van die initiatieven is het inzetten op duurzaamheid bij de lokale jeugdverenigingen. Naast de algemene werking is het bivak of kamp een belangrijk onderdeel van de activiteiten van een jeugdvereniging.

20

Duurzaam op bivak en kamp

DOEL De doelstellingen waren de jeugdverenigingen bewust te maken van de klimaatproblematiek en hen te laten ontdekken hoe zij zelf via hun werking kunnen bijdragen aan het klimaatplan van Beersel.

AANPAK De zeven Beerselse jeugdverenigingen werden eerst betrokken via telefonische gesprekken en een groepsgesprek met de groepsleiding. De jeugdverenigingen bleken nog maar weinig vertrouwd met het concept ‘klimaatneutraal’. Ze vonden ‘kruisbestuiving’ en uitwisseling van goede praktijkvoorbeelden met elkaar wel inspirerend. Ecolife ontwikkelde vervolgens een dubbele aanpak. Voor de Open Jeugdraad werd een ­ludieke klimaatquiz gemaakt die via allerlei actuele thema’s het klimaatthema behandelt. De quiz diende als opwarmer en werd gevolgd door een brainstormsessie met de jeugdverenigingen rond duurzame acties die zij zelf kunnen opzetten. Voor de kampen en bivaks werd een wedstrijd(reglement) rond duurzame kampen uitgewerkt. De jeugdverenigingen waren vrij om hiervoor in te schrijven. Het reglement bevatte 15 actiepunten als verplaatsingen, voeding, elektriciteit, afval, water en communicatie.

De jeugdverenigingen konden punten verdienen door duurzame acties op hun bivak en kamp uit te voeren. Acties met een hogere milieu-impact leverden meer punten op. Er werd specifiek bewijsmateriaal gevraagd om aan te tonen dat de gevraagde actie goed was uitgevoerd. Tijdens een afsluitende workshop met de jeugdraad kregen de jeugdverenigingen het woord. In een evaluatiemoment werd nagegaan hoe de gemeente in een volgende editie nog meer jeugdverenigingen kan bereiken en aanzetten tot duurzame acties.

RESULTATEN en leuke klimaatquiz en brainstorm-­ 1 Emethodiek om kansen en belemmeringen van jeugdverenigingen om duurzamer op bivak of kamp te gaan in kaart te brengen. en overzicht van een 80-tal duurzame 2 Evoorbeeldacties op kamp met effect op de CO2-uitstoot. en wedstrijd met puntensysteem rond 3 Eduurzame acties op bivak en kamp. nspirerende praktijkvoorbeelden, 4 Iuitwisseling van concrete ervaringen, mogelijkheid tot feedback en mogelijkheid tot feedback. workshop en award-uitreiking voor 5 Edeenwinnende jeugdverenigingen.

Duurzaam op bivak en kamp

21

10

Participatieve klimaatactieplannen in Vlaams-Brabant Ondersteuning van gemeenten bij participatie

ACHTERGROND De provincie Vlaams-Brabant streeft naar klimaatneutraliteit, maar kan dit alleen in samenwerking met haar steden en gemeenten. Een belangrijke stap in die richting was de gezamenlijke ondertekening van het Burgemeestersconvenant door 58 Vlaams-Brabantse gemeenten en steden op 25 juni 2014. De provincie ondersteunt de gemeenten om hun lokale ambities tot een hoger niveau te tillen.

DOEL De opdracht voor Ecolife en Bond Beter Leefmilieu (BBL) bestaat erin deze 58 gemeenten te begeleiden bij het interne en externe participatieproces bij het opstellen en uitvoeren van hun klimaatactieplan.

22

Participatieve klimaatactieplannen in Vlaams-Brabant

AANPAK In een eerste fase werden de 58 gemeenten ­ondersteund bij het interne en externe participatietraject rond het opstellen van het lokaal klimaatactieplan. Hiervoor werden vier externe en drie interne participatiemethodieken toegepast. De provincie lanceerde een oproep waarop gemeenten konden intekenen. Uit de ontvangen kandidaturen werden 23 gemeenten geselecteerd voor een begeleiding op maat bij de voorbereiding, uitvoering (ter plaatse) en de opvolging van het intern of extern participatiemoment. Dankzij deze participatiemomenten deden gemeenten ervaring op in het betrekken van burgers en andere lokale actoren bij de opmaak van hun klimaatactieplan. In een tweede fase werden de gemeenten begeleid bij het participatieve aspect van de uitvoering van het lokaal klimaatactieplan. Vier koploper-­ gemeenten werden, op maat van de lokale context, gefaciliteerd bij de uitvoering van klimaatacties op een participatieve manier. Hierbij werd het ‘train the trainer’-principe gevolgd: Ecolife en BBL zijn facilitatoren en begeleiders en de gemeentelijke diensten zijn zelf de uitvoerders. Er werd ook gestart met een peer-to-peer Lerend Netwerk om praktische info en opgedane leerervaringen vlot ter beschikking te stellen van alle Vlaams-Brabantse gemeenten. De succeservaringen,

knelpunten en resultaten van de vier piloot­ gemeenten komen aan bod tijdens één van de netwerkbijeenkomsten.

RESULTATEN olgende participatiemethodieken: wereldcafé, 1 Vklimaatontbijt/lunch, tekentafel en klimaatlabo als methodieken voor externe participatie, en een voorbeeldpresentatie en geleide discussies op managementniveau, opstart en begeleiding van interne stuurgroep (klimaatteam) en interactieve workshop voor gemeentelijk personeel als interne participatievormen. ontvingen een individuele begeleiding 2 2op7 gemeenten maat met overleg ter plaatse. 1 gemeenten die het Burgemeestersconvenant 3 3ondertekenden, werden telefonisch en per mail ondersteund. namen deel aan de bijeenkomsten van 4 Ghetemeenten Lerend Netwerk. ia het participatiedraaiboek kregen gemeenten 5 Vpraktisch advies en handvaten om zelfstandig aan de slag te gaan met interne en externe participatiemethodieken.

Participatieve klimaatactieplannen in Vlaams-Brabant

23

11

Fair Trade

bij voetbalclub Herent

Sportieve fairtrade voetbal cup

ACHTERGROND Voor de vierde keer op rij deed Ecolife mee aan de Week van de Fair Trade. In 2015 sloeg Ecolife samen met voetbalclub KFC Herent en Herent FairTrade­ Gemeente de handen in elkaar om spelers, trainers en supporters kennis te laten maken met eerlijke handel. Dit project liep met de steun van het Belgisch Ontwikkelingsagentschap (BTC) en Ethiquable en Carrefour (Herent).

DOEL De doelstellingen zijn het draagvlak voor eerlijke producten in de werking van voetbalclub KFC Herent vergroten en het bestuur aanzetten om producten uit eerlijke handel op te nemen in het permanent aanbod in de kantine van KFC Herent.

24

Fair Trade bij voetbalclub Herent

AANPAK Ecolife sloot aan bij de kernactiviteit van KFC Herent: via een wedstrijd-formule ‘de Herentse fairtrade cup’ werd het fairtradethema in het namiddagprogramma van de jeugdspelers geïntegreerd. Er werden fairtrade­ voetballen geïntroduceerd en een fairtrade quiz georganiseerd. Naast de educatieve uitwerking (fairtrade cup en fairtradequiz), vooral bedoeld voor spelers, supporters en trainers zijn er ook op beleidsniveau, samen met het bestuur en de trainers van de voetbalclub, acties ondernomen. Concreet werd op verschillende niveaus gewerkt:

1 Sensibilisering van de spelers en trainers:

ŹŹ D  e jeugdspelers speelden op 7 oktober, de startdag van de Week van de Fair Trade, het allereerste fairtradetornooi. De winnaars ontvingen de Herentse fairtradebeker. ŹŹ Op 10 oktober speelde KFC Herent de thuismatch tegen KVC Haacht met een fairtradevoetbal.

2

Sensibilisering van de supporters:

ŹŹ T ijdens de voetbalwedstrijden op 10 en 17 oktober was er in de kantine een infostand met fairtradeproducten én werd een wedstrijd georganiseerd met eerlijke prijzen voor de jeugdspelers.

ŹŹ V  erankering van de fairtradefilosofie in de werking van KFC Herent. ŹŹ V  erkoop van sapjes, koffie en chips van eerlijke handel tijdens de Week van de Fair Trade.

RESULTATEN 40 jeugdspelers tussen 10 en 14 jaar maakten op een 1 1speelse manier kennis met fairtradeproducten en wisselden informatie uit.

2 200 spelers deden mee met de fairtradequiz. uders van de spelers maakten kennis met verschillende 3 Ofairtradeproducten. 4 35 fairtradevoetballen werden aangekocht. van KFC Herent besliste om fairtradesapjes 5 Hopettebestuur nemen in de kantine en deels over te schakelen op fairtradekoffie. et bestuur vroeg bijkomende informatie over het aanbod 6 Hfairtradewijnen voor een evenement in 2016.

3 Sensibilisering van het bestuur van KFC Herent

ŹŹ T oelichting en kader van onze fairtradeactiviteit op een bestuursvergadering waarbij het beleid geïnformeerd werd over de voorwaarden om een permanente fairtradevoetbalclub te worden. Fair Trade bij voetbalclub Herent

25

12 Milieuvorming voor arbeiders van Daikin Sensibiliseren van werknemers rond actuele milieuthema’s

ACHTERGROND Daikin heeft sinds lang de ambitie om milieuzorg te integreren in haar werking. De ­productiefabrieken in België hebben een ISO14001 gecertificeerd milieubeheerssysteem. Daikin neemt concrete maat­regelen om het energieverbruik, het koel­ middelverbruik en het afval sterk te reduceren. Het bedrijf wil ook zijn werknemers sensibiliseren rond milieuvriendelijk gedrag op het werk en thuis en hen informeren over de concrete milieu-initiatieven van Daikin op de werkvloer.

DOEL

1 De werknemers sensibiliseren rond het milieuthema. een interactieve wijze kennis laten maken 2 Hmeten deopmilieu-impact van energie- en waterverbruik, afvalproductie, aankoopgedrag en mobiliteit. zelf laten brainstormen over mogelijke 3 H­menilieu-acties op de werkvloer en thuis. informeren over de milieu-initiatieven die Daikin 4 Hzelfenneemt als bedrijf.

AANPAK Ecolife biedt werknemers van Daikin in Oostende een interactieve opleiding rond milieu: informatie, vorming en participatie in één pakket. Het is geschikt voor elk type medewerker, zowel voor arbeiders als kantoorpersoneel. ­Onder ­begeleiding van een professionele coach maken de deelnemers op interactieve wijze kennis met de meest courante milieuthema’s. De opleiding is ideaal om werknemers te sensibiliseren rond de milieuproblematiek en biedt ondersteuning in het uitwerken van een milieuzorgsysteem of een actieplan rond interne milieuzorg. Tijdens dit vormingsprogramma van één dag gebruikt Ecolife verschillende methodieken: ennisoverdracht rond milieu via een presentatie, 1 Kdoorspekt met filmpjes en succesverhalen van andere bedrijven of organisaties.

2

F ilm ‘De aarde vanuit de hemel’ van Yann ­Arthus-Bertrand om de kwetsbaarheid van onze aarde en de gevolgen van onze maatschappelijke keuzes zichtbaar te maken;

RESULTATEN en interactieve dagopleiding op maat van werkne1 Emers met informatie, vorming en interactie in één lespakket. ia deze vormingssessies worden jaarlijks tientallen 2 Vwerknemers van Daikin bereikt.

rond energie- en waterbesparing 3 S(o.a.pelmethodieken energiequiz, fotomateriaal, besparingstips).

4 Brainstorm rond tips en acties op de werkvloer. 5 Bezoek aan het ‘afvalpark’ op het bedrijf. 6 Toelichting bij de milieu-initiatieven die Daikin neemt. blijkt dat de deelnemers enthousiast 3 Uzijnit deoverevaluatie de aanpak. Ze vinden de sessies boeiend en een goede mix van inhoud, praktijk en entertainment. raktische tips van de werknemers om de milieu-­ 4 Pimpact van de bedrijfsactiviteiten te verlagen ­worden aan de milieucoördinator bezorgd.

26

Milieuvorming voor arbeiders van Daikin

13 Workshop ‘Slim met stroom’ Workshop rond energiebesparing voor kansengroepen

ACHTERGROND Deze methodiek, bedacht door Vormingplus Limburg, werd ontwikkeld om met mensen van etnisch-culturele minderheden of in kansarmoede, in gesprek te gaan over elektriciteitsbesparing in het huishouden. Ecolife en Vormingplus Limburg leidden de lesgevers van Ecolife op om met deze methodiek aan de slag te gaan in gans Vlaanderen.

AANPAK et sprekende afbeeldingen van verschillende 1 Mkamers in een huis wordt stil gestaan bij het verbruik van elektrische toestellen en het belang van zuinig verbruik om de hoge energiefacturen te beperken. Deelnemers worden gestimuleerd mee na te denken over een slim elektriciteitsverbruik in huis. an de hand van een afbeelding van een living, 2 A­keuken, wasplaats en badkamer gaan de deelnemers op zoek naar de elektrische toestellen die veel elektriciteit verbruiken. Ze gaan met elkaar in ­gesprek over hoe het energiegebruik thuis zuiniger kan. Op postkaarten met dezelfde afbeeldingen kleven ze stickers bij de toestellen die ze voortaan zuiniger (of niet meer) gaan gebruiken.

DOEL

1

 ensen die de Nederlandse taal niet of minder M machtig zijn, laten kennis maken met elektriciteits­ verbruik en energiebesparing in het dagelijkse huishouden.

gesprek samen zoeken naar mogelijkheden 2 Vomia een elektriciteit te besparen.

3

RESULTATEN geven in hun evaluaties aan dat 1 Dzeeelnemers nieuwe dingen hebben geleerd. Bovendien vinden ze het een prettige manier om te leren: nuttig, vernieuwend en stimulerend om met anderen over dit thema te spreken. e organisatoren, bijvoorbeeld OCMW’s of 2 Dorganisaties die werken met nieuwkomers, zijn erg tevreden over de inhoud en de werkvorm.

 ichtbaar maken dat energiebesparing ook financiële Z voordelen heeft.

Workshop ‘Slim met stroom’

27

14

‘De Stroomlijners’. Naar een slanke energiefactuur! Sensibiliseren van huishoudens in provincie Limburg

ACHTERGROND De campagne ‘De stroomlijners’ richt zich op het terugdringen van het elektriciteitsverbruik bij Limburgse huishoudens. Deze campagne werd ontwikkeld door Ecolife, Bond Beter Leefmilieu en Vormingplus Limburg in opdracht van de provincie Limburg. De campagne past binnen het provinciaal actieplan ‘Limburg CO2-neutraal’. Met ‘De stroomlijners’ focust de provincie op het gedrag van haar bewoners, het energieverbruik in de woning en op de financiële voordelen van een slim elektriciteitsverbruik.

28

‘De Stroomlijners’. Naar een slanke energiefactuur!

DOEL van de Limburgse huishoudens bereiken via 1 1een0%divers aanbod: een campagnewebsite met informatie, ludieke events, huisbezoeken, info-avonden, groepsaankopen. erschillende instrumenten en methodieken 2 Vontwikkelen op maat van burgers en gemeenten.

3 7,5% energiebesparing bij de deelnemers. 4 Alle Limburgse gemeenten doen mee. 5 3 middenveldorganisaties doen actief mee.

AANPAK

RESULTATEN Via het 4 E-model wil de provincie 10 % van de Limburgse huishoudens bereiken: hen enthousiasmeren, ondersteunen en engageren om tot actie over te gaan en zelf als overheid het juiste voorbeeld geven.

info op de campagne-website. 1 ADellewebsite www.destroomlijners.be biedt alle info over de verschillende onderdelen van de Stroomlijners-campagne. dvies op maat. Via www.destroomlijners.be kunnen 2 Abewoners een gratis huisbezoek van een ‘Stroomtrainer’ reserveren. Deze energiedeskundige overloopt thuis de mogelijke besparingen met eenvoudige tips en slimme keuzes. nfosessies in Limburgse gemeenten. Gemeenten kunnen 3 Iberoep doen op een professionele vormingswerker voor de infosessie ‘De Stroomlijners’, die de sessie via interactieve methodieken begeleidt. voor A+++ gelabelde diepvriezers, 4 G­wroepsaankopen asmachines en vaatwassers. Een groepsaankoop verlaagt de drempel tot aankoop van nieuwe zuinige toestellen: reducties van 20% op de verkoopprijs worden bedongen bij de lokale handelaar.

De volgende resultaten werden alvast geboekt na het eerste campagnejaar:

1 10 gemeenten planden de infosessie. ntwikkeling van 17 infofiches over elektriciteits­ 2 Oslokoppen in huis en 5 rekentools, die online beschikbaar zijn op de website. de site waarvan 1.750 unieke bezoekers 3 6van5.000julihitstotopnovember 2015. roductie van een make-over op TV Limburg, 4 Pwaarin wordt duidelijk gemaakt dat een reductie tot 2000 kWh elektriciteitsverbruik haalbaar is.

5 Opleiding van 60 vrijwilligers tot stroomtrainer. 6 175 huisbezoeken. 7 Opleiding van 40 stroomtrainers rond LED-verlichting. 8 Start van een tweede ronde van de huisbezoeken. n Heusden-Zolder werd alvast een groepsaankoop 9 Irond zuinige elektrische toestellen gestart.

om huishoudens aan te zetten tot 5 LhetED-campagne overschakelen naar zuinige LED-lampen. Met een ‘LED-wijzer’ kunnen bewoners de juiste LED-lampen ­selecteren ter vervanging van hun oude halogeen-, ­ gloei- of spaarlampen.

‘De Stroomlijners’. Naar een slanke energiefactuur!

29

15

‘Treecological.be’ Compenseer je CO2-uitstoot via bosaanplant!

ACHTERGROND BOS+ en Ecolife slaan de handen in elkaar om mensen bewuster te maken van de nood aan duurzame mobiliteit. Daarom lanceerden ze Treecological.be, een nieuwe CO2-calculator om de uitstoot van verplaatsingen per wagen of vliegtuig te berekenen en te compenseren door bomen aan te planten. Prioritair blijft het zoveel mogelijk vermijden en ­verminderen van onze eigen CO2-uitstoot. Maar soms is het vermijden van CO2-uitstoot praktisch onmogelijk. Dan biedt Treecological.be de mogelijkheid om de CO2-uitstoot van een vliegtuig- of autoreis te berekenen en deze te compenseren door bomen te planten. Bossen nemen CO2 op en houden het voor jaren vast. De koolstof zit vervat in het hout en de bladeren van bomen, maar ook in de bodem. Bossen zijn echte koolstofreservoirs en een deel van onze broeikasgasuitstoot kan je dus compenseren door het bebossen van gronden.

30

‘Treecological.be’

DOEL Met Treecological.be wordt de uitgestoten hoeveelheid CO2 van de verplaatsing berekend en het aantal bomen dat er moet geplant worden om dit te compenseren. Om deze CO2-bossen aan te leggen wordt in Vlaanderen samengewerkt met privé-­ eigenaars en lokale overheden. Daarnaast worden bomen aangeplant via een herbebossingsproject in Zuid-Ecuador .

AANPAK kan heel eenvoudig de CO -uit1 Mstootet devanCOeen-calculator traject met de wagen of vliegtuig worden 2

2

berekend. Na ingeven van het gebruikte vervoermiddel en de praktische gegevens van de reis berekent Treecological. be de CO2-uitstoot van het traject. e website biedt ook meteen de kans om die uitstoot te 2 Dcompenseren door aanleg van nieuw bos. Dit kan in drie stappen: manier van compenseren kiezen, de contactgegevens invullen en de online-betaling uitvoeren. Hierna worden de boompjes geplant door Treecological.be.

RESULTATEN en handige online-tool voor boscompensatie geschikt 1 Evoor particulieren en organisaties. wetenschappelijke monitoring voor het meten van de 2 ECOen-sekwestratie van de Treecologcial-aanplantingen. 2

3 Giften vanaf 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar.

‘Treecological.be’

31

COLOFON Ecologische gedragsverandering in praktijk: Ecolife aan de slag Inhoud: Ecolife (december 2015) Vormgeving: bigtrees (www.bigtrees.be) Ecolife vzw Ecolife is een kenniscentrum voor footprinting en ecologische ­gedragsverandering. Ecolife ondersteunt overheden, organisaties en bedrijven bij de realisatie van hun ­ecologische doelstellingen. Valkerijgang 26 3000 Leuven 016 22 21 03 www.ecolife.be [email protected] Contactpersoon: Bruno Verbeeck ([email protected] 016 22 21 03)