E
X
C
U
R
S
I E
KRöLLERMüLLER MUSEUMKRöLLER MüLLERMUSEUM KRöLLERMüLLER MUSEUMKRöLLER MüLLERMUSEUM en
P a r k
H o g E
De
Regenboog
2 juli -1-
V e l u w e
2013
KIJK EENS GOED 1 blz. 3 Het Museonder ligt op enige afstand van het Kröller Muller museum. In dit museum is van alles te vinden rond het thema natuur. Hier is ook een parkwinkel en het bezoekerscentrum. Er zijn allerlei films te bekijken en opdrachten te maken.
2 blz.5 Jachthuis St. Hubertus is niet vrij toegankelijk. Het is echter een prachtig gebouw op een prachtige plek. Het jachtslot is speciaal voor de familie Kröller ontworpen door Berlage. De vorm is ontleend aan de legende van St. Hubertus; de beschermheilige van de jacht. Bij mooi weer is het zeer aangenaam om naar toe te fietsen. Volg de bewegwijzering op de paddestoelen. Blz.6 Ook is het mogelijk om deze tijd te gebruiken voor een bezoek aan de landschapstuinen. U kunt de verschillende landschapstypen van De Hoge Veluwe bekijken. Start vanaf het bezoekerscentrum.
3 Blz.8 In het Museum vindt u een plattegrond van het museum bij de ingang naast de garderobe. Er zijn naast een vaste collectie werken ook altijd tijdelijke tentoonstellingen. Informatie vindt u in het museum.. Het museum is vooral bekend om de vele werken van Vincent van Gogh. Het museum dankt zijn bestaan aan Helene Kröller Müller, dochter van een Duits industrieel. Zij trouwt met Anton Müller, die de leiding krijgt over het bedrijf van haar vader. Ze verzamelt een prachtige collectie kunstwerken die zij in 1935 over laat aan de Nederlandse staat. Misschien hebben de kinderen of u al zelf een route gemaakt via KMM.NL??
4 Blz. 10 In het museum vindt u een plattegrond van de Beeldentuin bij de ingang naast de garderobe. De beeldentuin is wereldberoemd en is een voorbeeld geweest voor heel veel musea. Vergeet vooral ook niet de Tuin van Emaille op te zoeken. En: KIJK EENS GOED (even iets anders) : blz. 13 We houden ons aan de algemeen bekende regels. Loop rustig Kijk met de handen op de rug Vraag rustig een suppoost om hulp Je mag op een plezierige manier deze dag invullen. Zorg dat het voor IEDEREEN plezierig is. We lopen in groepjes met vaste begeleider. Luister goed en toon respect. Bespreek samen de kijkvragen en beantwoord deze na afloop op papier. Zoek hiervoor een geschikte plek (niet de muur als ondergrond!) (gebruik niet de muur als ondergrond)
-2-
1 Het Museonder en bezoekerscentrum Bezoekerscentrum Wat was de hobby van Mevrouw Kroller Muller? …………………………………………. Wat was de hobby van meneer Muller? ………………………………………….
Welke dieren maken de volgende geluiden op de Hoge Veluwe? Burlen ………………………………………….
Krakra ………………………………………….
Knorren………………………………………….
Oehoe ………………………………………….
Zet in de zandbak pootafdrukken. Van welke dieren kan je dit doen? ………………………………………….
………………………………………….
………………………………………….
………………………………………….
Noem verschillen tussen de haas en het konijn ………………………………………….
………………………………………….
………………………………………….
………………………………………….
Museonder Bodem Hoeveel tijd kost het om van dood konijn tot botjes te verteren?
…………………………………
Waarvoor dienen de doodlopende gangetjes die de driehoornmestkever maakt?
………………………………………….
Welke dieren zie je in de vloer-vitrines en achter de kijkgaatjes in de grond?
………………………………………….
………………………………………….
………………………………………….
………………………………………….
………………………………………….
-3-
Museonder Diepere bodem Een bodemprofiel is de afdruk van de wand van een kuil. Voor het loopbruggetje zie je drie profielen. In het rechter profiel kun je zien dat het bouwland in de Middeleeuwen overstoven raakte met zand. De boer heeft nog geprobeerd het zand onder te ploegen. Hoe kun je dat zien? ………………………………………….………………………………………….……………………… Je kunt de video bekijken die vertelt over de reis van het landijs. Wat is het verschil in gebit van planteneters, diereneters en alleseters? ………………………………………….………………………………………….……………………….
Museonder Water en vuur Hoe diep zit het grondwater op de Veluwe?
………………………………………….
Kijk eens in de put: je ziet kolkende lava. Wat is lava eigenlijk?
………………………………………….
Bekijk de diashow over de ontstaansgeschiedenis van de Veluwe
Water-wereldbol Door de telefoon krijg je informatie over het water op aarde. Kies een nummer en schrijf op wat je hoort. ……………………………………………………………………………………………………………
-4-
2 Jachthuis st. Hubertus / Landschapstuinen
Jachthuis st. Hubertus Voor een mooie fietstocht: de bewegwijzering op de paddestoelen.
volg
Jachthuis St. Hubertus is alleen te bezichtigen op afspraak. Helaas is dat met zoveel kinderen niet te regelen want het is ongelooflijk wat je binnen allemaal ziet. Het Jachthuis en alles wat er in is, is speciaal voor de familie ontworpen, van stoelen, kasten tot en met theelepeltjes. Het was het tweede huis waar een lift werd gebouwd in Nederland, had al een centraal stofzuigersysteem en centrale verwarming! Sinds 2007 kan je weer in het theehuis een kopje thee drinken en ijsjes kopen bij bediening onder begeleiding. De vorm is ontleend aan de legende van St. Hubertus; de beschermheilige van de jacht. Hubertus was dol op jagen! Op een zondag, terwijl iedereen in de kerk zat, was hij op jacht en zag een prachtig edelhert. Hij legde zijn geweer aan, het hert keek hem recht in de ogen en op dat moment verscheen er een kruis boven het hert, tussen het gewei. Hubertus zag hierin een teken van God. Hij is vanaf dat moment verder als priester gaan leven. De toren stelt het kruis voor en wanneer je goed ziet, kan je ook het gewei herkennen. Hoe? …………………………………………………………………………………………………………… Waarom zou de familie zich aangesproken voelen door deze legende? …………………………………………………………………………………………………………… Het landgoed werd verkocht aan de Nederlandse staat. Al in 1911 hadden de Kröller Müllers dit besloten. Wat vinden jullie van deze beslissing? ……………………………………………………………………………………………………………
-5-
Landschapstuinen Je gaat zo een wandeling maken in de landschappentuin. (zie voor een plattegrond blz.7) In dit gebied zijn de verschillende landschappen van de Hoge Veluwe te zien. Je zult er al wandelend van alles over ontdekken. Blijf hierbij steeds het verharde pad volgen! 1. Begin bij het zwijn op het plein voor het BezoekersCentrum. Wilde zwijnen vind je op de hele Veluwe. Zwijnen zijn alleseters, net als mensen. Ze gebruiken hun neus bij het opsporen van hun eten. Vaak zie je naast paden de omgewroete aarde. 2. Loop nu links langs het BC Je vindt links een plaggenhut. Dit is een bijzonder kleine boerderij: het achterste gedeelte is de stal van de geit(en) en voor is het woongedeelte. In de kamer zie je een bedstee. Dit is een grote open kast waarin men vroeger half zittend (!) sliep. 3. Je gaat weer naar buiten en volgt het pad. Stuifzand ontstond in de Middeleeuwen toen men plaggen ging steken op de hei. Soms iets te veel: dan werd de aarde droog en ging het zand stuiven. Soms werden akkers en dorpen begraven! Kijk op het infobord. Tegenwoordig is er …………………… keer zo weinig stuifzand als in 1850 4. Loop nu verder en neem bij de splitsing het rechter pad. De heide ontstond doordat men bossen kapte of afbrandde en er daarna schapen liet grazen. Die aten alles behalve de hei. Bekijk het infobord en beschrijf het verschil tussen dopheide en struikheide: …………………………………………………………………………………………………….. 5. Welke drie dingen moet je doen om heide te onderhouden? 1. ………………………………………………….. 2. ………………………………………………….. 3. ………………………………………………….. 6. In de bosrand zie je een moeflon staan. Het is een schaap dat eruit ziet als een …………………. 7. Even verder zie je rechts van het pad een aantal grote stenen liggen. Je ziet straks een meertje in de natte heide. Dit noemen we een ven. Ze zijn gevuld met regenwater wat door een harde laag in de bodem blijft staan. Het water in vennen bevat weinig voedingstoffen. Hierdoor konden er bijna geen planten in groeien. Dit is nu anders door de zure regen, waar wel voedingstoffen in zitten. Planten gaan dan groeien en wat gebeurt er dan met het ven? (zie infobord) …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
-6-
8. Direct na het ven zie je links van het pad een aantal stenen. Vanaf hier zie je 3 soorten bossen. Teken de bossen op het kaartje onder aan de bladzijde en benoem de eigenschappen 1. ………………………………………………….. 2. ………………………………………………….. 3. ………………………………………………….. 9. Loop nu weer verder. Rechts van het pad, op de scheiding van twee bossen, ligt een hut waar je vogels kunt observeren. Je kunt gaan kijken. 10. Loop weer verder langs het pad. Je ziet jeneverbessen. Dit zijn naaldbomen die je alleen op heide en stuifzand ziet. Ze hebben een open gebied nodig met veel licht. De bessen worden gebruikt voor: 3x raden! ……… Ook zie je berken. Berken werden vroeger, toen er nog geen straatverlichting was, vaak langs paden geplant. Waarom denk je? ……………………………………………………………… 11. Rechts van het pad staat een infobord over natte heide. Hier groeit de dopheide die ook wel Erica wordt genoemd. Struikheide vind je op drogere zandgronden. Lees het infobord voor meer informatie. Kijk nu nog eens in de richting van het ven. Je kunt vanaf hier verschillende landschappen zien: heide, bossen, stuifzand. Maar wat is een landschap nu eigenlijk? Praat hier eens over met je groepje. …………………………………………………………………………………………………………
-7-
3 Binnen In het Museum vind je een plattegrond van het museum bij de ingang naast de garderobe. Denk eraan: Jassen naar de garderobe en absoluut geen rugtassen in het museum. Het Kröller Müller Museum bezit een wereldberoemde verzameling beeldende kunst. Helene Kröller Müller was de oprichtster van dit museum. Zij was een dochter van een Duits industrieel. Zij trouwde met Anton Müller, die de leiding kreeg over het bedrijf van haar vader. Ze verzamelde een prachtige collectie kunstwerken die zij in 1935 over liet aan de Nederlandse staat. Zij heeft veel werk verzameld van Vincent van Gogh. Loop rustig rond en zoek bij elke schilderstijl een goed voorbeeld. Omschrijf het werk zo, dat een blind iemand zich er iets bij voor kan stellen. Oefen bij elkaar: Twee zoeken een schilderij, de rest doet de ogen dicht, laten zich leiden en luisteren naar de omschrijving. 1 Realistisch: Naar waarheid; gelijkend; wat zie je precies. Vaak werden de beelden heel precies en fijntjes nageschilderd. (soms zelfs het vuil op de handen of voeten) titel:………………………………
Kunstenaar:………………………
Jaar:……………
Omschrijving: …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… 2 Expressionistisch: Naar idee; hoe voel je het. Vaak een vertekend beeld van de werkelijkheid. Emoties en ideeën worden met krachtige kleuren en verfstreken geschilderd. titel:………………………………
Kunstenaar:………………………
Jaar:……………
Omschrijving: …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
-8-
3 Abstract:.
Alle extra’s worden weggelaten; het werk is zo eenvoudig en spontaan mogelijk.
titel:……………………………… Kunstenaar:……………………… Jaar:…………… Omschrijving: …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… 4 Pointillisme:
Alle vlakken worden met helder gekleurde stippen ingevuld (stip is point in het Frans)
titel:………………………………
Kunstenaar:………………………
Jaar:……………….
Omschrijving: …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… 5. Kubisme: De geschilderde voorwerpen worden van meerdere kanten tegelijk geschilderd. Vaak met neutrale kleuren en eenvoudige vormen (zelfs de gezichten!) titel:………………………………
Kunstenaar:………………………
Jaar:……………….
Omschrijving: …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… 6. Impressionistisch: lichtval, kleur en sfeer schilderen. (vaak buiten met heel veel lichte kleurtjes) titel:………………………………
Kunstenaar:………………………
Jaar:……………….
Omschrijving: …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
barst
-9-
4 De beeldentuin In het museum vinden jullie een plattegrond van de Beeldentuin bij de ingang naast de garderobe.
De tuin kent wereldberoemde beelden. “De Zwaan” van Marta Pan is het boegbeeld van de tuin. In 2007 was deze kunstenares in het park omdat een nieuw kunstwerk officieel werd geopend. Het is het amfitheater. Misschien zie je kans om het te bezichtigen. Vergeet ook niet “Jardin Emaille”op te zoeken van DuBuffet. Hier kan of kon je een opdracht over maken bij handvaardigheid. Loop maar eens echt rond in de tuin en voel de kracht van het zwart-wit.
Loop lekker rond en kijk naar de kunstwerken
Zoek minimaal 10 werken uit en stel elkaar daarbij de volgende vragen: (bespreken en niet opschrijven) 1. Wat stelt het kunstwerk volgens jullie voor? (dit kan per persoon verschillen) 2. Waar is het kunstwerk volgens jullie van gemaakt? (materiaal: metaal, steen, kunststof,… welke soort?) 3. Waar doet dit werk je aan denken? (gevoelens, herinneringen., ideeen, tijden) 4. Waar zou dit kunstwerk ook heel goed kunnen staan? (buiten, binnen, park, school, ziekenhuis,winkelcentrum, museum, eigen tuin, paleis, …..) 5. Waar zou dit kunstwerk absoluut niet passen?
Na het laatste kunstwerk gaan jullie een lekker plekje zoeken om te zitten en mag je 3 kunstwerken ‘uitkiezen’. Zoek een kunstwerk voor: 1. Het schoolplein 2. Winkelcentrum Het Fort 3. De hal van het Lucas Ziekenhuis Schrijf bij elk kunstwerk de volgende gegevens op: (dit kan op blad 11) 1. kunstenaar, titel, datum en materiaal 2. motivatie (waarom hebben jullie dit werk voor deze plek gekozen)
- 10 -
Schoolplein Titel
Motivatie
Kunstenaar Materiaal Datum plaatsing en of maken
Winkelcentrum Titel
Motivatie
Kunstenaar Materiaal Datum plaatsing en of maken
Hal Ziekenhuis Titel
Motivatie
Kunstenaar Materiaal
We begrijpen hier helemaal niks van
- 11 -
In het museum staat veel kunst. Er wordt ook nog regelmatig kunst aangekocht. Kijk maar eens naar de volgende laatst aangekochte werken. Probeer de kunstwerken maar eens te vinden Spreekt het werk je aan? Waardoor zou de kunstenaar geïnspireerd zijn denk je? Vincent 1915 aangekocht: 2012 Vilmos Huszár (1884 - 1960) caseïneverf op asbesthoudende cementplaat
Vincent van Vilmos Huszár stond al jaren op het verlanglijstje van het museum. In 1993 werd het te koop aangeboden, maar toen beschikte het museum niet over voldoende middelen. In het voorjaar van 2012 werd het opnieuw aangeboden bij Christie’s in Londen en kon het museum het schilderij alsnog verwerven. Het werk is te zien in de nieuwe collectieopstelling van het museum. De aankoop is in zijn geheel gefinancierd met gelden van de BankGiro Loterij, de cultuurloterij van Nederland. Vilmos Huszár werd in 1884 in Boedapest geboren. Via contacten die hij opdeed tijdens zijn studie in München kwam hij in Den Haag terecht, waar hij zich in 1906 vestigde. Hier leerde hij de kunstcriticus H.P. Bremmer kennen, die zich sterk inzette voor de toen nog niet zo bekende Vincent van Gogh. In 1915 maakte Huszár Vincent, als een eerbetoon aan de ook door hem zeer bewonderde Van Gogh. Op de nog originele lijst is de titel VINCENT te lezen. Het schilderij toont een gestileerde zonnebloem, opgebouwd uit vormen in fel blauw, groen, rood, oranje en geel. Het schilderij maakt een dynamische indruk en laat zien dat Huszár zich oriënteerde op de internationale avant-garde bewegingen van het kubisme en het futurisme. Vincent ontstond kort voordat Vilmos Huszár in contact kwam met Theo van Doesburg en hij in zijn latere, abstractgeometrische stijl ging werken. In 1917 was Huszár, met Van Doesburg, Piet Mondriaan en Bart van der Leck, een van de oprichters van De Stijl. Vincent sluit enerzijds aan bij de kubistische en vooral de futuristische werken in de museumcollectie, van Umberto Boccioni en Giacomo Balla, en anderzijds bij de grote collectie werken van De Stijlkunstenaars, met name bij de vroege werken van Van Doesburg, zoals Danseressen uit 1916. Vogeltje 2011 Joost van den Toorn (1954) Aangekocht in 2011 brons Het werk van Joost van den Toorn vervult een belangrijke rol in de verzameling. Hij werd bekend in de jaren tachtig met uit diverse materialen en gevonden voorwerpen samengestelde beelden, vaak brutaal van kleur en met uitdagende verwijzingen naar gevoelige of ongemakkelijke maatschappelijke onderwerpen rond erotiek, religie of politiek. In latere jaren verschoof zijn voorkeur naar brons en andere metalen, steen en keramiek voor de uitvoering van zijn voorstellingen. Zijn beelden worden gekenmerkt door een zeker absurdisme en getuigen van een rijke verbeelding. Ongemakkelijk zijn ze door de vrijmoedige omgang met thema’s als wreedheid, dood, religieuze gevoelens, dieren, leedvermaak en persoonsverheerlijking. Aandoenlijk en invoelbaar worden ze door de sfeer van weemoed en melancholie die er vaak mede in uitgedrukt wordt. En onmiskenbaar is er humor, soms wrang, soms ontwapenend. Van den Toorn liet zich van het begin af aan inspireren door een breed scala van kunstuitingen, van uitingen van mondiale volksculturen (van de Noord-Amerikaanse Inuit tot de Batak van Sumatra), via de kunst van geesteszieken, tot de minder bekende vertegenwoordigers van de westerse moderne kunst uit het begin van de 20ste eeuw, zoals Henri Gaudier-Brzeska en Alexander Archipenko. Zijn rol in de verzameling is dan ook veelzijdig, omdat het aansluit bij zowel het werk van de laatstgenoemde kunstenaars als dat van Jacques Lipchitz, van Inuit kunstenaars of van niet-westerse culturen in de verzameling.
Twee wandelende bladeren1989Jan Fabre (1958)ballpoint op papier, wandelende bladeren Aangekocht in 2011 In 2011 is een overzichtstentoonstelling van het werk van Jan Fabre in het museum georganiseerd. Al eerder was besloten om een vertegenwoordiging van zijn werk in de collectie op te nemen (zie het jaarverslag over 2010). In Fabres werk is een belangrijke plaats weggelegd voor het vrijmaken en opnemen van energie. In zijn in de kern positieve benadering van het leven en van zijn eigen artistieke werk speelt de lichamelijke energie een hoofdrol. De gevoelens, het denken, seksuele activiteit, de motorische eigenschappen, alle materiële aspecten van het lichaam, zoals organen, het skelet, de sappen, en alles wat daarmee gedaan kan worden, zijn zowel zijn onderwerpen als zijn materialen. Het lichaam is voor Fabre het middelpunt van zijn universum. Het brein is even belangrijk voor creativiteit als het seksuele apparaat: ze zijn voor Fabre misschien wel inwisselbaar. Fabre exploreert zijn brein letterlijk en figuurlijk en krijgt greep erop door in beelden en tekeningen van zijn zoektocht verslag te doen. Zijn brein is zijn eigen schatkamer, die als een persoonlijke kosmos zich voor hem ontvouwt en waaruit hij zijn werken haalt. In zijn werk voeren schoonheid en poëzie de boventoon. Mens en dier doemen in allerlei gedaanten op en de afwisseling van leven en dood is een constant thema. In overleg met de kunstenaar is een groep recente werken (sculpturen, tekeningen en een film) uitgekozen, waarbij het door een zeer genereus gebaar van zijn kant mogelijk werd een serie van acht Hoofdstukken in de beeldentuin een plaats te geven. Daarnaast werden uit de collectie van de kunstenaar en via aankoop op de veiling enkele belangrijke werken verworven uit zijn ‘blauwe’ periode, de jaren zeventig en tachtig, toen hij vooral met Bic-inkt werkte.
- 12 -
Zoek de 10 verschillen in beide afbeeldingen
KIJK EENS GOED - 13 -
P l a t t e g r o n d
H o g e
V e l u w e
Tijdsindeling Museum is pas open om 10.00 uur 10.00 8a en 8c starten in het museum gaan daarna beeldentuin in tot 11.45 10.00 8b en 8 d starten in de beeldentuin; schat zelf in hoe laat men het museum in gaat
tot 11.45
11.45-12.00 Verzamelen en afstemmen rond / fietsen naar plek om te eten 12.00-12.30 uur samen eten (Mogelijk:in de landschapstuin bij het Museonder (naast bezoekerscentrum; auto’s staan vlakbij) op het veld links van het Museonder, voorbij de plaggenhut; anders in overleg)
(Verzamelen
12.30 Mogelijkheid tot de volgende activiteiten: Wellicht handig te rouleren volgens schema. Spreek onderling af svp. Start: Museonder (8a) Landschapstuin (8b) (wisselen na ongeveer een half uur) daarna naar St Hubertus Start fietsen naar St Hubertus (8c en 8d) Na ongeveer een uur wisselen met 8a en 8b Om 14.30 verzamelen bij plek die je zelf afspreekt (bv:op het veld links van het Museonder, voorbij de plaggenhut. Eigen leerkracht kan dan met ouders terugreis organiseren Slecht weer programma:
Museum en beeldentuin naar eigen inzicht samenvoegen en zo rustig mogelijk samen het museum in. Museonder en landschapstuin samenvoegen. Er draait een film in het bezoekerscentrum, reserveer zsm een plek 45 personen per keer. Graag onderling afstemmen
Regenboog Osseveld : 055 50 60 541
Regenboog Woudhuis: 055 36 67 288
- 14 -
Juf Anneke: 06 11032947
